QUARTETTE
Quartette, n. [wats wanne waki-
imba pamoja, a0 uimbo wao}.
Quarto, n. [msahafu mubwa
‘0g |.
Quarts, n. [jiwe gumu jeufe la
Aung’ aa
Quash, v. domesha, tangua.
Quasi, adv. sama.
Quaver, v. tefemeka, tikisika.
— 1, mitkiso; (ginsi moja ya
sauti katika Music).
Quay, n. (Joma la mawe pwant, ao
la kutokesa baharini, pa kushushia
shehena), diko (ma-)}.
Queen, n. malkiya, mkewe mfalme,
Sultani wa hike.
Queenly, a. fama Queen, -a ki-
Saume.
Queer, a. -geni, -a ajabu, -a peke
yoke, -a ubishi, -a kuchekesha,
Quel, v. omesha, suia, tulisa.
Quench, v. ‘uliza, sima, simisha.
Querulous, a. -2 kuguna, -a kunu-
ngiunika, -a kutokuwa ratht, -a
Ausuni. e
Query, n. udizo, swali[ma-]; (mark)
[alana ya kuulisa, hivi 2}.
Quest, n. Autafuta, upelelert.
Question, n. swali (ma-], uliso
[ma-]; (subject of discussion) neno,
Aisa. Beg the question, tba, danga-
nya [hatika maneno]. ‘Ask ques-
tions, wiisa, uza, toa maswali,
Press with questions, hoji, dadisé.
Call in question, fanyia maneno.
Be out of the question, st weseka-
na, si yamkini. Be in question,
Janyiwa maneno, A buming
question; [eno lenyi haraka ao la
kubishaniwa, jambo Utakalo kuka-
tika upesi), “Beyond question, ka-
hika, yakini, billa shaka,
— Vv. ulisa, dadisi, hoji; (doubt)
onea mashaka, si sadtki sana, 1
question whether, sijsi kama, sitha-
ni,
Questionable, a. (doubtful) -enyi
mashaka, si hakika ; (not right) si
-ema, si halisi, si barabba.
Quibble, n. maneno ya kudanganya.
—— v. danganya kwa maneno.
814
QUINTESSENCE
Quibbling, a. udanganyifu [wa ma-
meno),
Quick, a. -epest, -fesi; (clever) ho-
dari, -e , enys akili; (living)
hayi, -sima.
—n, nyama ya ndani,
(inmost part) mayo, i.
touched him to the quick, ska-
mchoma moyoni.
Quicken, v. Aimisa;' (encourage)
amsha, tia moyo, tia mguvu; (give
life to) Auisha, fufua, He quick-
ened his steps, alietdi kwenda
upest, alikasa mwendo.
Quicklime, n. [chokaa bichs isiyott=
‘wa mayi}.
Quickly, adv. sfesi, hima, haraka.
Quickness, n. wepesi, haraka.
Quicksand, n. [mchanga uliotenge-
mana na maji usioendeka, kwant
unavuta chint, mchanga wa ku-
topesa).
ee a. -a@ michongoma, -«
mitba.
Quick-sighted, a. -cpest kuona,
-enyi macho,
Quicksilver, n. sebakh (Ar.).
Quid, n. (chewed betel, &c.) utembe.
Quiescence, Quietude, n. utulivu,
amani, kimya.
Quiet, ‘Quicscent, a. -tulifu, -pole,
-nyamavu, -a amani, kimya, ma-
dint,
Quietiam, n. [utulivu wa rohoni}.
Quietly, adv. Zolepole, taratibu, kwa
saburi, kimya,
Quietness, D 1 wtulion, kimya, ma-
Quill, n. ubawa, ubawa wa kuandi-
aan, n. tandiko [Ja juu ya kitanda,
nguo nene maradufu).
Quince, n. [tunda la Ulaya kama
Quinine,n.(dewa/ahoma), kwinini.
Quinquennial, a, -2 fiila mwaka
wa tano.
wire a wa
2 ugonjwva wa hoon, Fipm
adicaaaen n, [mafuta yaliyo-
safika kwa kupika sana); (purestQUIRE
form) asi/i haswa, nguvu hdlisi,
Aipeo.
Quire, n. fungu la karatasi (karasa
asharini na 'nne).
Quirk, n. Atle, madanganya,
Quit, v. (leave) acha, toka hatika,
ee ay) ipa (acquit)
achilia; .
Phi ) ie -liookoka. Be
uit "of, ondolewa, okoka katika,
be quits, rithiana, patana, pana
Sawa,
Quite, adv. kabisa,kamwe, halist, pia.
Quite as bad, -baya sawasawa.
Quite so, ndivyo hivyo, ce wallah.
Quittance, n. masipo, kisasi.
Quiver, v. telemeka, tikistka, tapa-
aaa tetemo [ma-]; (for arrows,
&c.) podo,
Quixotic, a. -¢ wasimo, -pumbafu,
-a hupotewa akili, -huu,
Quoit, n. pete ya chuma (ya mcheso].
Quorum, n. kanuni, jamii [hesabu}
ya kanuni.
Quota, n. sehemu,
Quotation, n. [maneno fullani ya
Ritabuni, ao yaliyonenwa na mtu
mwingine samani| mateusi, ma-
dondoo, thtibasi (Ar.); (price)
hima, bet.
Quote, v. [foa ao ingiza ao chagua ao
tumia maneno ya miu mwingine,
ao ya kitabuni), dondoa, tumia
maneno ya.
Quoth (he, she,I), v. asema,alisema,
[nasema, &c.).
Quotidian, a. -a Ailla siku,
Quotient, n. (in arithm.) [Aesabu
ya kuonyesha marra ngapi hatika
‘mkasama (Division)].
RB.
Rabbi, n. [mwalimu wa tiyakudi).
Rabbinical, a. -2 Rabbi.
Rabbit, n. sungura, kisungura, ki-
tungule, kitité.
Babble, n. (ware wengi wakifanya
makelele ao jeuré ao uthia), ma-
kutano, watu wa ovyo, ghasia.
315
RAFFLE
Babid, a. -enyi wasimo.
Race, n. shindano [ma-] la mbio;
(swift movement) mewendo mpest ;
(swift current) mkondo wa mio;
(lineage) ujamaa, udugu, mbegu
(division of mankind) tasfa ma 7}.
— v. shindana mbio, kwenda mbio.
Race-course, n. wwanja wa kushi-
ndania mbio,
Bace-horse, Racer, n. frasi wa ku-
shindana mbio,
Racing, n. mashindano ya mbio,
Rack, v. nyosha kwa nguvu; (tor-
ture) stusha maungo, athibisha vi-
baya, umisa mno; (vex Ereatly)
utht, onea, sumbua. Racl
brains, fikiri sana, tafuta shauri.
——n. [4its cha kuathibisha watu
vibaya kwa kustusha viun, ngs
chuma chenyi meno; (frame) m
senyi vipande vya uandikia vitu
ukutani). Go to rack and rnin,
angamia kabisa, enda potelea, hari-
bika sana. Be onthe rack, uthika
mno, shikwa na mashaka,
Racket, n, (ubau wa kuchesea tufe] ;
(disturbance) makelele, ghasia.
Rack-rent, n. ods.
Racoon, n. [nyama kama komba
mkubwa’
Racy, a. -tamu, bora halist.
Badiance, n. mwanga, mwangasa,
weupe, usuri, nuru, wangafa.
Radiant, a. -angafu, -a kung'ara,-a
Suraha, -enyi ktanga cha uso.
Radiate, v. ‘oa [tapanya, encsa, toka]
nun [moto] pande sote.
Radiation, n. éutoa nuru, &c. (Tas.
Badiate).
en -a awali, -a asili, -a kati-
3 (=Democratic) ; (Chorough,
cena halisi, babisa, haswa.
—— n.= Democrat.
Radicalism, a. [mashauri ya Demo-
crate].
Radish, n. [mboga kama figili).
Badius,n.| [nussuya Diameter, nussu
ya mstari upitao kati ya duara
(circle)].
a, v. piga [pigia) hura dwa
fet ha.BAFT
Raft, n. shapa [ma-], cheleso [cha
mbau simefunganishwa pamoja).
Rafter, n. doriti; (for thatch) 4o-
mbamoyo (ma-]; (thin) pao [ma-).
Rag, n.2itambaa [vi-); (torn clothes)
mbovu,
Ragamuffin, n. [mtu mnyonge,
hafifu, maskini).
Rage, n. hasiva kali, ghathabu.
— v¥. hasirika, ghathabika; (be in
violent motion) chafuka.
-bayabaya,
Ragged, a. -/iotatuka,
Raging, a. -a kukasirika, -a kucha-
Suka,
Ragout, n. [maandasi ya nyama,
yaliyokolewa sana).
Bald, n. vita, huleta vita, shambulio
‘ma-).
—— Vv. letea vita, teka,
Rail, n. mii [mi-, wajuu ya nguso],
pt, ipande, ufito ( fito); (iron)
a uma cha njia ya gari la maski);
(railway train) gari la moshi;
(bird) (ndege ya maji).
— v. sungusha ua wa miti; (use
bad language) fukana, toa ma-
tusi.
Railing, n. wa wa miti [wa chuma);
(bad language) matukano, matus?.
Raillery, n. thihaka, kucheka.
Railroad, ‘Railway, fe [ayia ya
magari ya moshi| relwe
Raiment, n. nguo, mavasi.
Bain, n. mvua; (showers) manyunyo;
(wet season) masika, Lesser rains,
mvua ya mwaka,
—v. nya; (issue abundantly) toa
[toka] wings wa.
Rainbow, n. upindi wa moua.
Rain-cloud, n. gkubari [ma-].
Bain-gauge, n. | chomlo cha kupimia
mouua).
Rainy, a. -2 moua nyingi.
Baise, v. inua, pansa, paasa, tweka,
nyanyua, pandisha, kwesa; (col-
lect) Ausanya, changa; (grow)
otesha, salisha; (produce, make)
Sanya, fanyisa ; (increase) ongesa ;
(strengthen) éhubutisha; (excite
amsha, harakisha; (bring to life
316
RANCOROUS
huisha,, ‘of money) pata; (in
price) efaai Conan paren
stand) simamisha; (dignify) tuku-
2a; (of voice) paliza ; (remove)
ondoa, ondokesha. Raise a siege,
vunja masingiwa, acha vita.
Raisin, n. zadibu kavu,
boat n, jumbe [ma-, wa kihi-
Ea n. [yembe lenyi meno la kuko-
otea taka; (slope) sinamisi ;
(debauchee) Ds i, mwasherati,
—v. tumia Bake Liembe la meno);
(collect) Ausanya ; Lee angalia ;
(slope) tama, enda mshathali;
(fire on) pigia misinga [merikebae
mbele na nyuma, si mbavuni).
Rake up, chochelesa, vumbilia,
paliliza.
Rakish, a. -penda asherati, -sinifu.
Rally, v. (restore order, &c.) radi-
sha, tengenesa, ondolea hofu, tia
moyo; (regain order, &c.) Jirudia,
moyo, rudishiwa 3
(make fun of) tolea ubishi, cheka.
Ram, n. kondoo mume ; (of war-ship)
mdomo wa manowari; (hydraulic)
[mtambo wa nguvu sana, shintkizo
la kusukumia masito).
y. (a charge) shindilia, shindé-
ha; (a ship) fonda mbavu.
Ramble, n. matembesi, masunguko,
— v. tembea, sunguka; (be crazy)
potewa na akili, payuka.
Rambling, a. (crazy) -a kupayuka,
-a hichaa; (irrelevant) -sio maana,
—pust. :
Ramification, n. maeneo; (part,
branch) sehemu.
Ramify, v. (spread) enea; (branch
out) gawanytha.
Bammer, n. mti wa kushindilia,
mchi (mi-}. ie
Rampant, a. ita kiasi; (ragin,
-hali mno, -a wa ghathabu oh nyings. ®)
Rampart, n. doma [ma-].
Bamrod, n. mdcks [mi-|,
Ran, p. Bun.
Ranoid, a. -liochachuka, -kali.
Rancidity, n. wkali, kuchachuka,
Rancorous, a. -¢ Rancour.RANCOUR
Ranoour, n. kali, uchungu, ma-
chukio.
Randon, a. -a bahati, -a nasibu,
ovyo, shelabela, t1 twesavyo, vo ayote.
At random, éwa bahati, &c.
Rang, p. t. ya Ring.
Range, n. ney safu; (series) 7 Jamis ;
(fireplace) meko ya chuma ; (reach
extent) enco, hadiri; (walk) mate-
mobest ; (space) nafasi; (compass)
mtupo [wa lisasi ya msinga, bu-
nduki, &c.|; (distance) urefu [wa
Aufikia itu ao mahalt|, Range of
mountains, milima, milima mengt.
— v. sunguka, tembea, potea;
(arrange) panga, andika, tengene-
3a; (pass over) pitia; (extend)
enea, wa na enco (cheo, kadiri,
hesabu}.
Ranger, n. [msimamist wa shamba
Ja serkali}.
Rank, n. daraja, cheo, usheha ; (row)
sdfu; (high rank) cheo Hikubwa,
daraja bora. The ranks, Rank and
file; astkari, He has risen from
the ranks, alikuwa mdogo sasa
mkubwa,
— v. weka; (arrange) fengencza,
panga; (be placed) wekwa, hesa-
biwa, -wa na sifa (cheo, hesabu).
— a. -husa, - mno, -ingi
mno, -a kupita kiasi; freng
smelling) -a kunuka. ran!
idler, #vivu kabisa, A rank liar,
mwongo sana.
Rankle, v. choma moyo, tia uchungu,
waka.
Ransack, v. eka; (search) fafuta
hilla mahali,
Ransom, n. uéombosi (ma-), fidia.
homboa, fidi.
¥. Sidi.
Rent, n. makelele, domo, maneno,
upust.
—— Vv. piga domo, toa maneno me-
ngi, toa makelele ya upusi.
Banter, n. mpiga domo, &c. (Tas.
Rant J
Rap, v. disha, gonga, pi,
— 1. pigo, ie | ma]. Not
worth a rap, hatfai neno.
Rapacious, a. -a kuteka, -a hula,
817
RASH
-a kutamani, -a jeuri, -a tamaa,
kali.
Rapacity, Rapaciousness, n. kuwa
Bapacious, tamaa ya mali, jeurt.
Rape, n. jeurt, kufanyia mwanamke
Jeuri, ihr,
Rapid, a. -epest, -a kwenda upest, -a
haraka, -a mbio.
——n. [maji ya kwenda kashas, ma-
telem'ko (maboromoko] ya maji,
mkondo wa nguvu).
Rapidity, n. wepesi, haraka,
Rapidly, adv. upesi, hima, mbio.
Rapier, n. upanga [mwembamba).
Rapine, n. kuteka, jeurt.
Rapper, n. (chuma cha kubishia
Bayt, a ischubulina na furaka,
-a furaha nyingi,-a fikara nyingi,
-a hushindwa moyo.
Raptorial, a. [ndege] -enyi kuka-
mata na kula nyama.
Rapture, n. furaha nyingi (kama ya
Ruingia peponi), hali ya hers.
Rapturous, a. -¢ Rapture.
Rare, a. (precious) -a tunu, ajabu;
(scarce) -a shidda, -chache; (very
excellent) dora, -sio na kifani. Be
(become) rare (e.g. of a visitant),
ghalika, Wt is a rare specimen,
shidda, shidda kupatikana, tunu,
Rarefaction, n. (hewa]-Auwa haba,
Auwa nyembamba,
RBarify, v. [fanya haba, pungusia
usito ao wingt wa hewa, &e.).
Rarity, n. tunu, hedaya, asisi, aja-
bu; (scarceness) Auwa haba, uci
che. It is a great rarity, shidda
csi hupatikana, imeghalika sa-
Rascal, n, [mtu mwenyi tabia mbaya
kabisa], mragai [wa-], mshari
[wae], baa [ma-].
Rascality, n. ubaya, uragas.
Rascally, a. - paves ~0vu.
Rash, n. vipele.
—a. -a sujthatirisha burre, Jastri,
cenyi moyo mgumu; (precipitate)
-a harara, -epest; (dangerous) a
hatari sana; (foolish) yinga, -a
uyjinga.RASHER
Basher, n. [Aip~ande cha nyama ya
nguruwe).
Rashly, adv. Awa kutokumbuka ha-
tari, kwa winga, bila kujkiri,
Bashness, n. wjasiri, kuingia hata-
vini burre, harara, pore
Rasorial, a. [rdege] -enyt a
as ist, a. ge] -enyt kupekua,
Rasp, n. fuga [Ja kulainisha mti),
—v. foruss; (vex) tia uchungu,
hasirisha.
Raspberry, n. [tunda dogo la Ulaya).
ae n. panya ; (large, Zanzibar) du-
ecaee a, -@ kutoa hodi,
Rate, n. mwendo; (tax) kot, ushuru;
(price) dima, thamani; (degree)
padiri, kiasi, Ranuni; "(of i)
namna, aina, At any rate, ake
na buddi, iwayo yote, hakika, wa
hilla hali, sharté.
— v. karipia, kemea; (fix value of)
hadirisha, amria kiasi (hadiri,
hodi).
Ratepayer, n. mioa kodi.
Rather, adv. (moderately) Aidogo, si
sana; (preferably) sayidt, afathali.
I should rather go, napenda kwe-
nda, afathali niende. 1 had rather
not, sifends mwenyewe.
Ratification, n. (approval) skubali,
ithint, usahihi ; (confirmation) ha-
htka, kuthubutis!
Ratify, v. tia tthini, sahihisha, tia
hakika, thubutisha.
Rating, n. dadiri ya hodi [ya iyara).
Ratio, n. hadiri, ginsi ya kuwiana.
Ratiocination, n. éutoa hoja (saba-
bu), kuhakiki kwa akili, kutumia
akili.
Lote are 2 posho [ma- ], chakula cha
siku, paun?. Give rations to,
Pa on rations, poska.
Rationale, n. mac/eso, sababu, hoja,
shauri.
Rationalism, n, [Ausema, ‘kufuata
akili sa binadamu, wala sé imani
ya Muungu, ndio salamu),’
Rationalist, n. ashikaye Rational-
om.
318
RAW.
Rationalistic, a. -¢ Rationalism.
Rationality, n. Auwa na akili, kult-
ngana na akili, akili,
Rationalize, v, [eleza kwa ginsi ya
akili 2a binadamu).
Ratlin, n. [Zamba ndogo ya ngasi 1a
kupandia mlingote merikebuni).
Ratton, v. v. [nyang'anyia fundi vyo-
m
Rattening,t. | [tumnyanganyia funds
vyombo).
Rattle, v. alika-alika, lia [lisa] ka-
ma kayamba ; (of talk) sema kima-
hima, kimbilisa maneno; (of
motion) enda mbtombio.
— 1. uw fe vya kualikia, ka~
yamba, kigoma, chapuo cha mtoto.
Rattlesnake, n. [myoka ya sumu
kwa Amerika),
- | Ravage, v. ‘eka, haribu, kumba.
Ravager, n. mharabu, mwenyi ku-
teka,
Ravages, n. mathara, sharibifu,
hatari, hasara.
Rave, v. fanya [nena] kama ‘mwe-
nyi wasimu, fanya kishetani, paya-
Paya, payuka, -wa na pepo.
Ravel, v. (undo) fumua, tatanua,
(entangle) tatanisha.
tM n [ndege wa Ulaya kama
hungura kubwa.
—_—yvy. en AMA Wa Mw
tu), toa ukali (ulaf, uharabu).
Ravenous, a. -enyi njaa hus, -a
hula yo yote, -laji.
Bavine, P tesde nia), shimo [ma ls
genge [ma-]. :
Raving, a. -enyi wasimo.
madness, shelani, mahoka, pepo.
Ravish, v. chukua [mwanambe | kwa
nguou,tendea jeuri,bikiri; (charm)
shinda moyo tabite| kwa furaha
huu, shangasa mno.
Ravishment, n. duchukua kwa ngu-
ou ; furaka kuu yo kushinda moyo,
Baw, a. -bichi; (bare) -tupu, wast
(weather) arias; (inexperienc a)
-tinga, -susu, Raw material, [vite
thal, 'yaasilivisioyofanyiswa
ma fundi indi bado)}, Raw recruit, ast-
hari mjinga.
Raving