laayooje e anndu haa hawra, addata oon rafi ko onkoto (virus) inniraao caanngol ina RDC ina wiye Ebola.
Eddaaji joy Ebola nganndaama, heen nay ina
ndaaa neo, gila 1976 rafi o ari e Afrik laabi capane tati e ndeer gure joiie. Ko ari hikka ko noon hono mum suwaano wade, to bannge yaajde e hulinaade, etee 3
ari ko e nokkuuji i meea arde.
2 - Hol Ebola raairt
raairta? irta?
Fuoode rafi o anndaaka tawo, etee hay
kulle daaateee nganndidaaka tawo, won tuumooe bilwile e kulle goe, ina yaakora neo hei rafi o ko e kulle dafanooe, maa tawa ko o aamo teew majje, walla o mem e. So neo o heii rafi o, ina waawi raade ko yaawi goo, iiam, tuute, waao e ko ummii e dafaao fof ina raaa. Hay kaake dafaao huutortonoo ina ndaae sabu waasata wade onkoto o.
3 - Hol maale rafi o?
Caggal nde neo hei onkoto ko foti no
bale ie haa 21, rafi o wona e feede, anndu wula (faawna 38.5 C) ndu loha, ndu 4
muusa, yanta heen muuseeki hoore e
peagol goddol. Rewata e ee maale ko tuure, ndogu-reedu, pue walla uube nduuya e anndu haa hawra, tuyyam ndeer e boowal anndu.
25 haa 90% e rafaae ina canko, kala heen
malaao sellude, dai maayde ina jogoo hattan raade fotde lebbi ii, wadde o mbo foti reeneede o hisi ngam hisnude woe.
4 - Mbele safaara o rafi ina woodi?
Safaara woodaani, faddungo kadi alaa, kono
5
tan doktoreee Ameriknaae raaanooe to
Liberiya nawtaa, ndokkaama safaara ngono e jarribeede ZMapp, ala e sago ko maa o jarribee e woe ngam heindaade mbaawka makko safrude rafi o. So tawi ZMapp waawii foolde rafi o, ko maa ko heewi feewnee, uum noon naamndii ko ngalu mawo. Kadi ko njiilaw safaara patdotooo rafi o wonaa, tawa ina walla anndu neo riiwtude rafi o gila heindaaki mbo.
5 - Hol no neo neo reentirtoo o rafi?
Neo ina foti reentaade kala gonduo e o
rafi, waasa mbo adaade nih. Neo ina foti toppitaade laaal anndu mum, sooaade juue mum kala saha waa heen saabunnde.