Ouz Tansel'in Derleyip Yazd11 Masallarm Duyarlik Eitimi

Balammda incelenmesi

Examining Tates Compiled and Written by Ouz Tansel in Terms of

Sensitivity Education

Do. Dr. Canan ASLAN

Ankara niversitesi

zet
ocua grelik ilkesine uygun dier yaznsal trler gibi masallar da ocuklarn duyularn devindirerek,
insana zg ok eitli duygu durumlarn rneklendirerek ve evrensel nitelie ulam deerleri
duyumsatarak ocuklarn duyarlk eitiminden gemesine katkda bulunurlar. Bu nedenle ocuklarla
buluturulacak masallarn duyarlk eitimine katks balamnda da incelenmesi bir zorunluluktur. Belirtilen
zorunluluk gerei bu almann amac, Ouz Tansel'in ocuklar iin derleyip yazd masallar duyarlk
eitimi balamnda inceleyip deerlendirmektir. Bu amala toplam alt kitaptaki 41 masal betimsel olarak
zmlenmi; sonuta, masallarn dilsel duyarlk bata olmak zere zellikle insan sevgisi, hayvan
sevgisi, aile sevgisi, bar, hukuk, adalet, iyilik, alkanlk, emek, yoksulluk gibi evrensel birok konuda
ocuun duyarl olmasna katk salayacak nitelikte olduu grlmtr.

Anahtar Szckler: Ouz Tansel, ocuk edebiyat, masal, duyarlk eitimi, betimsel zmleme.

Abstract
Tales, similar to other literary genres that fallaw the principle of being appropriate to children, contribute to
children to go through sensitivity training by putting children's senses in motion, illustrating a wide variety
of human's emotional situations, and implying universal values. For this reason, tales that will be shared
witli; children should be examined in the cantext of their contribution to sensitivity training. Through this
spefified necessity, the purpose of this study is to examine and evaluate tales written for children by Ouz
TanseL For this purpose, a total of 41 tales published in six books were analyzed. Descriptive analyses
yielded that these tales were qualifed enough to contribute children's language development and would
help them especially to be sensitive about many universal issues including human love, love of animals,
love of family, peace, justice, kindness, diligence, labor, and poverty.
Keywords: Ouz Tansel, children's literature, tale, sensitivity training, descriptive analysis.

Giri
"Kuru bir ahlak dersi kiinin cann s kar, oysa masaln

gzellii ahlak dersinin kuruluunu yok eder."

(Charrier, 1972)

Birer d gc rn olan; buna karn dinleyenleri inandran, iinde yaam bulduu

toplumun duygu ve dnce dnyasn yanstan, bilinmeyen yerlerde ve zamanlarda, yine
bilinmeyen kiilerin ya da olaanst zelliklere sahip varlklarn balarndan geenleri
devingen, elenceli, zengin bir dille anlatan masallar, halk edebiyat iinde nemli bir trdr.
Elin (1993: 368)'e gre masal, bilinmeyen bir yerde, bilinmeyen kiilere ve varlklara ilikin
olaylarn yksdr. G vd. (1998: 80-81 )'ne gre masal, ok eski alardan balayarak

!Uluslararas Trk Masal Dnyas ve Doumunun 100. Ylnda

Ouz Tansel Sempozyu mu Bildiriler Kitab

131
halkn yaratt, yzyllar boyunca szl ya da yazl olarak kuaktan kuaa aktard,
konu
bakmndan olaanst kiilerin balarndan geen olaand servenierin dile getirildii
bir
(1982b: 75)'a gre dzyazyla sylenmi, dinlik/by lk inanlarda n ve
yaz trdr. Boratav
rn, gereklerle ilgisiz ve anlattklar na inandrma sav
trelerden bamsz, btnyle d
olmayan ksa ve youn bir anlatdr.
Masal; iinde ounlukla d rn ya da fantastik olaylar bulunan, kimi kahramanlar
hayvanlar ve doast varlklar olan, olaylar masal lkesinde geen, kuaklararas geiken,
ieriinde dinlerden, mitolojik yklerden, gnlk yaamdan ve insanlarn dlerinden
izierin
grld bir szl aniat trdr (Kudret, 1980: 293; Sakaolu, 2002: 4 ). Ortak bir yapya ve
ortak motiflere dayal szl gelenek iinde gelimi yaznsal bir trdr. Masallar, dier halkbilim
(folklor) rnleri gibi paylalan yaamn iinde domu ve korunmutur. Farkl dillerde ve
kltrlerde ayn masallarn anlatldna tank olunmutur (Gnay, 1992: 321). Her tr
betimleme ve benzetme yollarndan yararlanan masallarda kendine zg sz kalplar ile
eitli
kalplam deyiieri vardr. Usta anlatclar masaln banda, ortasnda ve sonlarnda
kalp ifadeleri (formelleri) kullanr (Aa ve Ercan, 2006: 127). Szl kltrn zengin
dnyasnda, toplumun bilinaltn asrlarca dntrp aktaran; kaynaklar, motifleri
ve
arasnda
nitelikleri ile uluslarn bir tr aynas olan masall ar, szn bys ve gemi ile gelecek
taht kuran birer kltr kprsdr (Ba, 2012: 126).

ocuk ve Masal
Masallar, aslnda yetikinler iin retilmi metinler olmasna karn ilgin ve elenceli
oluuyla, merak esinin varlyla ocuklar iin de zengin birer edebiyat kaynadr. Glazer
(1997: 315-332)'a gre masallarn asl ekici yan, her birinin iyi ykler olmas~dr.
Masallardaki eylemler, hzl ve merak uyandrcdr. Karakterleri kolaylkla tanmlanabilir;
sonularysa dramatik ve adildir. Dilidzgn (2007: 95)'e gre kurgusal zellikleri, kurgulanan
d dnyasnn batan sona kadar ayn mantk erevesinde kalmas, dili, anlatm
biemi,
fantastik oluu gibi nedenlerle edebiyat metni trleri iinde masallarn zel bir yeri vardr.
Masallar bir kltrn/kltrlerin ortak rndr, geikendir. D dnyasna benzeyen fantastik
anlatlardr. Alnacak dersler ierir ve kartlklardan oluur. Dnyay ve insanl
simgeler.
Kiiler basmakalptr (klie), zellikleri deiim gstermez. iindeki reticilik boyutu; ahlaksal,
dinsel, tresel derslerin bir yk iinde verilmesi, yetikinler tarafndan ocuklarn eitilmeleri

iin iyi birer gere olarak grlmesi masal trnn ocuk edebiyat iinde yer almasna neden
olmutur ve masaln ocuk edebiyat alannda bir tr olmas, ocukluun kavram
olarak
kefiyle birlikte balar. irin (2007b: 71 )'e gre masal, hem insanln ocukluk dnemi
edebiyat hem de ocuun dsel alglamasna en uygun trdr.

Gken (1980: 59)'e gre masal, ocuk iin bir gereksinimdir. Masallar ocuklar gerek
dsel
yaamdan uzaklatrmaz; nk ocuklar masaldaki olaylarn olaanstlklerini,
gerek olmadn bilerek dinler ya da okurlar. ocuun
olularn sezerler. Masal , bu olaylarn
gerekle d birbirine kartrarak yaad masal anda masal onun en yakn dostudur; o
yalardaki psikolojisine en uygun sanattr. ocuk, gzlemlerini okuduu ya da dinledii
bir
masaln izlenimlerine balayarak yaar, duyar; stelik onlara benzer yeni yeni servenler
yaratr. Masal, ocuun yaad i dnyay en iyi yanstan ara olduu iin kklerin
zevkini
okar. Zipes (2009: 35)'e gre masallar, ocuklarn travmalard an uzaklamal arna olanak
salad iin gnmzde zellikle rselenmi ya da kt muameleye uram ocuklarn
ocuun
saaltmnda yaygn biimde kullanlmaktadr. ocuun d gcn gelitirir,
toplumsaliama srecinde nemli rol oynar (Ouzkan, 2000: 17; Nas, 2002: 214).

Bugn ocuk edebiyat denildiindeilk akla gelen tr olarak masal, ocuk edebiyat
aratrmalar kapsamnda nemli biryere sahiptir; ancak sanld kadar kolay ve tehlikesiz
deildir. iinde her trl iddetin, cinselliin, acmaszln, ktln simgesel de olsa
r iin
anlatld bu tr ocuklara sunarken seici davranmak anne-baba ve retmenle
zorunlu bir grevdir (Dilidzgn, 2007: 95; Helimolu Yavuz, 2000: 294). Sezer (2010: 12)'e
gre simgelerin peinden gidilip ideolojik altyaps zldnde, masaln kurduu gerekliin

!Uluslararas Trk Masal Dnyas ve Doumunun 100. Ylnda

Ouz Tansel Sempoz yumu Bildirile r Kitab

132
ve kurnazca altbene iledii iletilerin, yaratt dlerden ok daha artc olduu ortaya
kacaktr. Masal gldrr, alatr, tutkuya, aka, erotizme ilikin ne varsa alevlendirir; zellikle
fabllarda yaam dersi verir; arkadal, iktidar, yaam irdeler; dnme eyleminin snrlarn
geniletir; bazen de zellikle klasik masallarda dnme aralarn yok etmek zere alr.

Gerekten halk masallarnn bazlar d rn olay ve konular iermesi, ocuklar

yaam gereklerinden uz;:klatrmas, edilginletirmesi, yanl inanlara srklemesi, doru
ve mantkl dnme alkanlnn gelimesini engellemesi, iddet ve korkutucu eler ile
cinsellik ieren konular iermesi gibi nedenlerle ocuklar iin uygun deildir ve yine ayn
nedenlere kimi eitimci, dnr ve edebiyatlar (Boileau, Rousseau.:.) da masal trn
ocuklar iin tehlikeli bulmulardr. ipirolu (1990: 53)'na gre Grimm masallarndaki prensin
canavar paralamas, Hansel ve Gretel'in cady kazana atmalar, kurdun krmz apkal kz
yemesi, prensin kurbaay duvara arparak ldrmek istemesi vb. imgeler ocuklar zerinde
olumsuz etkiler yaratabilir.
Kimi geleneksel masallarn, ocuklar asndan olumsuz birtakm zellikler tad
gereinden hareketle ocukla buluturulacak masallarn her bakmdan ocua grelik
ilkesine uygun olmas ve anlan olumsuzluklar barndrmamas gerekir.

ocuklarla Buluturulacak Masallarn Tamas Gereken zellikler

Masallar, her gzOn ras, her gnln yayias ve
birer lk ve iir dnyasdr (Gney, 1966: 11 ).
ocuk edebiyat rnleri okuma kltr edinmi duyarl bireylerin yetitirilmesi
srecinde etkili birer uyaran olmaldr (Sever, 2012: 198). Olumsuz elerin yer almad,
ocua grelik ilkesine uygun masallar merak uyandrc, devingen, hzl, yaln dil ve anlatm
zellikleriyle bir yandan ocuun elenmesini, keyifli zamanlar geirmesini salarken bir
yandan da onun duygu, d ve dnce gcnn beslenip gelimesine katkda bulunur. Kk
yalardan balayarak nitelikli masallarla buluturulan ocuklar, yazl kltrle iletiim kurmay
bir gereksinim olarak duyabilir, zamanla okuma alkanln ve okuma kltrn kazanabilirler.
O halde ocuklarla buluturulacak masallarda;
iddet doru bir iletiim biimi; acmasz ve kt olmaksa iyi ve olumlu birer kiilik
zelliiymi
gibi sunulmamaldr.
konunun, izlein, atmalarn ocuun ya ve geliim dzeyine uygun ilenmesi;
alglama snrlarn amamas gerekir.
herhangi bir toplumu, rk, inanc, kltr, ulusu kmseyen ya da hor gren ayrmc
anlatmlar bulunmamal; ksaca ayrmcln hibir trne yer verilmemelidir.
kin ve nefret gibi olumsuz duygular ile intikam alma gibi yntemler doruymu gibi
sunulmamal dr.
ocuu korkutan, sindiren eler ile dnme becerilerinin gelimesine ket vuran
engeller bulunmamaldr.
geleneksel cinsiyet rollerini pekitiren anlatmlar bulunmamal dr.
bar iinde yaamann, hogrnn, paylamann, sevginin, yardmlamann nemi
sezdirilmelidir.
kahraman konumunda olanlar devingen olmal ve zerk birey zellii gstermelidir.
sanatsal zlerini yitirmelerine neden olacandan reticilik baskn bir biimde n
planda olmamaldr.
ad iletiler olmamaldr.
duygusallk ile ilgili konular ocuun ya ve geliim dzeyi gz nnde bulundurularak
ilenmelidir.
boanma, her trl ocuk istismar, hastalklar, sava, okul sorunlar, evre kirlilii ve
snavlar gibi gnmz yaam gereklikleri de ocuun ya ve geliim dzeyine uygun
olmak kouluyla ilenmelidir.

!Uluslararas Trk Masal Dnyas ve Doumunun 100. Ylnda

Ouz Tansel Sempozyu mu Bildiriler Kitab

133
 ocuklar sevgi, bar, dostluk, arkadalk, paylama, yardmlama, iyilik yapma, emek,
alma, hak, hukuk, adalet gibi konularda duyarl klacak konular ilenmelidir.

ocua Grelik ilkesine Uygun Masallarn Duyarlk Eitimine Katks

Duyarlk, "Kendi kendi dnyas dnda olup bitenlerle ilgilenme; bunlar
yaam,
umursama, sezip deerlendirebilme ve bu d uyaranlara kar bilinli/uyank olma, tepkide
bulunma; olanlardan, insanlarn yaadklar olay ve duygulardan etkilenme ve olanlar
grmezden 1bilmezden 1anlamazdan gelmeme; bakalarnn duyum ve duygularn kendilerini
onlarn yerine koyma yoluyla anlama, duyumsama, hatta yaama yetenei"dir {Aslan, 2013:
29). Kavcar (1999: 13)'a gre insanlar iyiye, gzele ve doruya yneltmede, ruhsal ve
toplumsal bakmlardan etkilemede, onlara sorumluluklarn duyurmada, iyi birer vatanda
olarak ve an gereklerine gre yetimelerinde, yeni dncelerin telkininde ve salam bir
kamuoyunun yaratlmasnda, edebiyatn byk bir yeri vardr ve bu bakmlardan edebiyatla
eitim arasnda, sk bir koutluk, ilgi ve yaknlk grlr.

ocuk edebiyat, ocuu iyi bir yetikin okur klma olan gei dnemi
amac
edebiyatdr. Yaznsal ocuk kitaplar, ocuklarn davran ve dncelerini etkileyerek onlarn
kiiliklerinin biimlenmesine katkda bulunur. ocua grelik ilkesine uygun masallar, birer
edebiyat rn olarak ocuun birok geliimine katk yapmasnn yan sra duyusal ve
duygusal eitimden geirme, evrensel nitelik kazanm deerleri duyumsatma yoluyla ocuu
duyarlk eitiminden de geirir. Masallar ncelikle dilin tm szvarln (szckler, terimler,
yabanc dillerden gelme eler, deyimler, ikilemeler, ataszleri, kalp szler, kalplam
zdeyiler) inceliklerini, zelliklerini, eilimlerini, zenginliklerini ve kullanm olanaklarn zel)gin
biimde sunduklarndan ocuklara dil duyarl kazandrr. Farkl kltr ve topluml~rn
masallaryla beslenen ocuklar, farkl kltr ve anlaylar da tanyarak daha geni anlanida
toplumsallar ve insanlarn farkllklarna kar daha duyarl olabilirler. Masall ar, bilinli bir okur
tarafndan anlatldnda ya da okunduunda okkltrll ve evrensel bilinci destekleyen,
ocuun baka kltrlere ve baka inanlarakar duyarl olmasna katk salayan birer ara
ilevi grr. Glazer (1997: 333)'e gre, retmenin ya da baka bir yetikinin, okurken ya da
anlatrken ocuklarn dikkatini zellikle masaln kaynana ekmeleri durumunda ocuklarn
baka kltrlere ve lkelere kar farkndal artar.

HelimoluYavuz (2009: 19)'a gre insanolu kendi yaam gereini, zm nerilerini,

beklentilerini masal olayiarna ve masal kahramaniarna ykleyerek anlatm ve bu yolla
gelecek kuaklar uyarmaya, eitmeye, yaamn zorluklarna kar onlar donanml klmaya
almtr; nk masal kahramanlarnn karlatklar sorunlarn hemen hepsiyle, yaamn
gerekleri arasnda bir koutluk kurulabilir ve o masallardan ait olduklar toplumun yaam
gereine ulalabilir. Gney (1971: 90)'e gre masal motifleriyle aile ve toplum yaantianna
zg birok gerek sezdirilmektedir. Olaylarn ak ve oluundan ibret gzyle yararl dersler
karlabilecei gibi kahramanlarn tutum ve davranlar da insanlara, insanlarn ruh ve
karakterini tanmak frsatn kazandrabilir; nk masaldaki kahramanlar birer simge, insan
gibi hem iyilik hem de ktlk yapabilecek birer varlktr. Masallar, doru ve yanl zerine
ahlaki sorunlarn anialmasn kolaylatrr. ocuklar emee, iyilik yapmaya, bara, insann
yceliine sayg duymaya, iyi ve drstleri temsil eden karakterlerle zdelemeye yneltir.
Enginn (1985:188)'e gre, masallar araclyla ocua kahramanlk, drstlk, akln
kullanma gibi gelecekte sahip olmas istenen birok deer telkin edilir. Nasl ki masal
kahraman devin zayf yanlarn bulup onunla mcadele ederse masal dinleyen ocuk da
karsna klk deitirmi bir gerek tehlike olarak kan devle korkmadan mcadele
edebilecektir.
Popet ve Roques (2002: 20-21 )'a gre, ocuun masallar yoluyla aniatma becerisini
renmesi, onda zihinsel, anlatmsal (ykleme), toplumsal ve dilsel etkinliklerin gelimesini
salar. Gken (1980: 60)'e gre masal, bilgeliktir:

Ondan zevk almmamasmm nedeni, duygu/ann krlemesidir. iyi bir masal, ocukta her
trl gzellik duygusunu gelitirme amaemt gtme/i, iyilik ve yiitlik duygulanm ge/itirmelidir.

Trk Masal Dnyas ve Doumunun

!Uluslararas 100. Ylnda
Ouz Tansel Sempozyu mu Bildiriler Kitab

134
Bir halk masaimm yaptsmdaki d, duygu, hareket ve dil zellikleri arasmda btn halk
sanatlannda olduu gibi bir de ahlakilik vardtr. Masal her ne kadar dorudan doruya bir telkin
aract deilse de do/ayit olarak ah/akidir. Hemen her masa/da iyilikle ktlkkart kartyadtr.
Hibir masal yoktur ki ktln zaferiyle bitmi olsun ve hainler gln durumda
gsterilmesin ... rnein zalim bir hkmdann cezastz kaldtt bir masal gsterilemez.
Boratav (1982a: 19~20)'a gre ocuk, anasndan rendii dille birlikte bilmeeelerin ve
masallarn ilk sanat terbiyesini almaya balar. Onun en iyi an layabiiecei dil, onu kendine en
ok eken, b.alayan sanat slubu ondaki ilk sanat zevkinin temelini; baka bir deyile, ulusal
sanat temelini atm demektir. Zaman ve toplumun ana terbiyesinden "daha geni, daha
dizgesel terbiyesi ocuun zaten iinde ayn zamanda insanlk deerleri de tayan basit
halkbilimden, bu ilk sanat yaratmalarndan ald sanat zevkini gelitirecek, daha mkemmel
yaptlarla ona ulusal sanat dnya sanatna balama melekesini kazandracaktr. Baraz (1987:
179)'a gre masallar iyilik, adalet ve haktanrlk duygularn gelitirir. Tezel (1987: 135-136)'e
gre, balangta belki gerek olaylarn bir yks olan masal, azdan aza getike, bellek
ve evre deitirdike, asl sylenen unutulduka, aslndaki birtakm eleri yitirmi; bunlarn
yerine, daha ok dsel eleri toplam; ama halk ruhundaki iyilik, haktanrlk ve adalet
duygularn hep kendinde saklamtr. Pilanc (1998: 22)'ya gre masallarn eitimdeki ilevini;
zellikle dil retimi, dil kullanm, dil geliimi, dil bilinci asndan nemini grmezlikten
gelemeyiz. '
Yaln ve Ayta (2003: 60)'a gre masallar, adalet ve drstlk dncesinin kk
yalarda kkleip yerlemesini salad iin ahlak geliiminin vazgeilmez eleridir.
Dilidzgn (2007: 102)'e gre, geliim psikolojisi asndan bakldnda da masallar aslnda
bir insann, daha dorusu ocuun ya da gencin geirmek zorunda olduu sreleri iletir
bnyesinde. Dahas ocukluktan genlie ve yetikinlie gei srecinde yaanan bakasn
ve evreyi anlama, hak verme, hogr kltr edinme, paylama, iyilik ve ktln ayrmna
varma, bencilliin kt sonular konusunda bilinlenme vb. konularda yaanan sorunlarn
almasna yardmc olur. ztrk (2008: 494)'e gre, ocuk edebiyatnda masallarn yeri,
estetik gereksinmeye kout olarak, ayn zamanda ocukta iyi-kt, gzel-irkin, adaletli-
adaletsiz, mutlu-mutsuz vb. kavramlar ayrt etme yetilerinin gelimesine olanak salayan
kurmaca gereklikle karlamas lsnde ok nemlidir. Dilenirse seilecek uygun rnekler
yardmyla, kk yata edinilmesi gereken insani zellikler ve eitimsel iletiler geleneksel
doallk iinde kazandrlabilir.

Masal, gerein baka bir dzlemde anlatmdr ve hemen her masal, mutlulua giden
yoldp iyinin ne kmas, adaletin gereklemesi ve mutluluun zaferi ile sonulanr. Bu
yn~yle masal, gerei soyutlayarak bilinaltnda resimierne sanatdr (irin, 2007c: 31 ).
Mas-allardaki "Bir varm, bir yokmu" balamas ve tekerlemelerle rlm "demesi",
dinleyenleri olaanst olaylara hazrlamak iindir. Bununla beraber, masallarn kendine gre
bir "mant" ve iten ie yryen bir "z" vardr. Bundandr masalclar "Masal deyip gemeyin;
kkleri vardtr gemite, dayamr durur, da gibi ... Dallan vardtr stmzde, yeerir gider, ba
gibi" derler (Gney, 1966: 9). Helimolu Yavuz (2009: 22)'a gre zellikle okuma-yazma oran
dk, da kapal toplumlarda masal bal bana bir halk eitimi aracdr. Masallardaki
olaylar, sorunlar ve zmleri dinleyenler/okuyanlar bunlar kendi yaamlaryla zdeletirip
gereken kssadan hisseyi karr ve kendileri gibi sorunlar olan yoksul, zavall ama hakl, iyi
kalpli masal kahramanlar ok aclar ektikten sonra hak ettikleri mutlu sona ulatklarndan
kendilerini daha bir mutlu, dingin ve doygun hissederler. Mademki masallarda daima iyiler iyilik,
ktler ktlk bulmaktadr, yleyse kendileri de sabretmeli, umutsuzlua dmemelidir.
Bunlardan baka masallar; "yalan sylememeli, kskan ve kt kalpli olunmamal, dedikodu
yapmamal, drst ve alkan olmal, byklere, yoksullara kar sevecen ve saygl olmal,
tanmadk yabanclara ok gvenmemeli, hepsavunmadave dikkatli olmal" vb. gibi iletileri de
iinde tarlar.
ocuklar kimi masal olaylarndan, masal kahramanlarndan etkilenerek yakn
evrelerinde olumlu davranlara ynelir ve gzel alkanlklar edinirler. Masallar, okulncesi
dnem ocuklarnn kiilik geliimlerine olumlu biimde yansr (Ciravolu, 1997: 31 ).

!Uluslararas Trk Masal Dnyas ve Doumunun 100. Ylnda

Ouz Tansel Sempozyumu Bildiriler Kitab

135
ocuklarmzn, genlerimizin ruhunu en iyi rneklere gre kurarak onlar inandklar yolda
glkleri yenecek iyi ve gl birer kiilie eritirrnek iin masallardan yararlanmalyz
(Gney, 1966: 9 ve 1971: 92). ocuk, salkl bir bireysel geliim iin yaama ve yaamn
anlamna ilikin sorular kendi geliimiyle birlikte yantlamak zorundadr. Bu gibi bilgileri hazr
ve paketlenmi olarak bir kitaptan ya da yetikinden renmek ok gtr. Ayn zamanda
deerlerin edinilmesi olarak da grebileceimiz bu srete nitelikli masallarn ocua byk
katks olacaktr (Bettelheim'dan Akt.: Dilidzgn, 1996: 36). Masallar kadar insan yaama
hazrlayan, duygularn besleyen bir baka tr yoktur. Bu bereketli kaynak, gelecein insannn
biimlenmesine katkda bulunur (Yldr, 1984: 5).
Gney (1971: 95)'e gre masallarn daha ok insani duygular ilemesi bakmndan
bunlar uluslararas bir edebiyat tr olarak grenler de vardr. Bu gr benimseyen
Andersen gibi kurumlar ve farkl kurulular bu tr yaptlar izleyip incelemekte, dnya halklar
ve ocuklar iin eitici nitelikte bulduklarn eref listesine alarak deerlendirmektedir.

Ouz Tansel ve Masallar

Konya'nn Bozkr ilesi'ne bal Meyre kynde doan ve Ankara'da 30 Ekim 1994'te
len Ouz Tansel, Anadolu'nun deiik blgelerinde sylenegelen masallarmz derleyerek
yaz diline kazandrma konusunda srekli aba gsteren nemli yazarlarmzdandr. Tansel,
Binyazar'n deyiiyle " Kanatl Masal Kuu"dur. Grkemli bir dille yazlm iirleri ile sanat,
edebiyat, halk kltr ve toplumsal sorunlara ilikin birok makalesi de bulunan Tansel'in
bugne dein yaymlanan masal kitaplar unlardr: Alt1 Kardeler(1959), Yedi Oev/er(1960),
K1zlar (1963), Mavi Gelin (1966) ve Al'/1 ile F1rfm (1976). Yazar, son yaptyla Trki Dil
Kurumunun 1978 en iyi ocuk kitab dln kazanmtr. Tansel'in Amasya'da tant masal
anas Ziyereli Emine Uyarolu'ndan ve masal atas Menur Dlger'den dinleyip derledii
masallar Trk halkbilimine, Trk ve dnya masal daarcna olduu gibi Trk ocuk
edebiyatma da esiz birer katkdr.
Tansel (2009: 9-11 )'e gre masallar ocuklarn bilincine iyilii, doruluu, gzellii
notsuz ve cezasz yerletirir. Masal, kahramanlar. araclyla okurlarna korkusuzluun,
atlganln, becerikliliin, glkleri yenmenin gzelliklerini, btn yaratklar sevmeyi,
ktlklerin cezasz kalmayacan duyumsatr. Tansel, gerek bilim adam gerekse sanat
olsun masallarla eitilen ocuklarn yaratc olacaklarn dnr. Ona gre dili ar ve d uru olan
masallar, ocuklara erdemleri retir, insanlarn ocuksu yann besler.
Tansel, masallarn nemini u szlerle anlatr:

Ben masal/anm1 ocuk/an, genleri, erikinleri e/endirmek, uyutmak iin yazmad1m;

on/an bilinlendirmek, uyarmak iin yazd1m. Masallanm1zda gncel sorunlara deinmek
olanai vardir sanmm, hele teker/emelerde bu olanak istenilenden de oktur. Masallanm1zda
toplumun zlemlerini grrz. Ben masallanmda dnya grm yansitan bir yntemi
ye/edim. iin as/ma bakarsak masal/anm1zda eytiimsel dokuyu grrz: iyiyle kt, glyle
gsz, haklwla haks1z ... srekli atiiflar. En zor deneyimlerden geen masal batur/an
(kahraman) iyiden, gzelden, dorudan yana olduklan m, hogrleriyle ada insan m soylu,
insaneli izgisini izer/er. Yozlamami bir toplumun bireylerinde grlen nitelikler masal
kiilerinde iek/enir (Uyguner, 1996: 36).

zetlemeli bir anlatmla, ocua grelik ilkesine uygun masallar, bir yandan ocuu
gerek yaama hazrlarken bir yandan da ocuklarn duyularn devindirerek, kurgularnda
insana zg ok eitli duygu durumlarn rneklendirerek ve evrensel nitelie ulam
deerleri duyumsatarak ocuklarn duyarlk eitiminden gemesini salar. Bu nedenle
ocuklarla buluturulacak masallarn duyarlk eitimine katks balamnda da incelenmesi bir
zorunluluktur. Yaplan incelemeler sonucunda masallarn eitli ynleriyle ama zellikle
szvarl bakmndan aratrmalara konu olduu (Aitunkaynak, 2012; Ba, 2012; Can Emmez,
2008; etinkaya, 2007; Karaku ve Ik, 2015; ler, 2003; Saltk, 2016; Sever ve Karagl,
2014); ancak duyarlk eitimi balamnda incelenmedii belirlenmitir. Oysa ocuklarla

!UluslararasTrk Masal Dnyas ve Doumunun 100. Ylnda

Ouz Tansel Sempozyu mu Bildiriler Kitab

136
buluturulacak masallarn duyarlk eitimine katks balamnda
da incelenmesi bir
zorunluluktur. Belirtilen zorunluluk gerei
bu almann amac, Tansel'in derleyip yazd
masallar duyarlk eitimi balamnda inceleyip deerlendirmektir. Duyarlik eitimine katks
balamnda ocua grelik ilkesine uygun masallarn nemini, duyarl bireylerin yetimesinde
gzel sanatlarn bir dal olan edebiyattan da yararlanlmas gerektiini vurguladndan bu
alma nemlidir.

Yntem
Aratrma Deseni
Aratrma, betimsel nitel aratrma yaklamyla gerekletirilmitir. Nitel aratrma;
gzlem, grme ve dokman analizi gibi nitelveri toplama tekniklerinin kullanld, alglar ve
olaylarn doal ortamda gereki ve btncl bir biimde ortaya kanmasna ynelik nitel bir
srecin izlendii aratrma yaklamdr (Yldrm ve imek, 2005: 39). Aratrmada, Tansel'in
derleyip yazd masallar ocuklarn duyarlk eitimine katks balamnda incelemek, verileri
ayrntl ve btncl olarak zmiemek amacyla bu yaklam benimsenmitir.

alma Grubu ve Veri Kayna

Aratrmada herhangi bir alma grubu seimine gidilmemi;.Tansel'in derleyip yazd

masal kitaplarndaki masallarn tamam (n=41) incelenmitir. Kitaplarn kimlik bilgileri izelge
1'de verilmitir.
izelge 1. incelenen Masal Kitaplarnn Kimlik Bilgileri

Sra KitabnAd Yaynevi Yaym Yl Masal Resileyen

No Says

K1 Al'lt ile Ftrfm, Masal/ar, 2 Cilt Bir Arada. Ankara: Elips Kitap 2014 25 masal CemilEren

K2 Al'lt ile Ftrfm, Masal/ar, Cilt 2. Ankara: Elips Kitap 2009 13 masal CemilEren

K3 Ktzlar, Masallar istanbul: Yap Kredi 2011 5 masal Mustafa

Yaynlar Deliolu

K4 Mavi Gelin, Masallar istanbul: Yap Kredi 2011 5 masal Mustafa

Yaynlar Deliolu

K5 Altt Kardeler, Masallar istanbul: Yap Kredi 2011 4 masal Mustafa

Yaynlar Deliolu

K6 Yedi Dev/er, Masallar istanbul: Yap Kredi 2011 5 masal Mustafa

Yaynlar Deliolu

"AI'I ile Frfr, Masallar, 2 Cilt Bir Arada" adl kitapta toplam 25 masal bulunmaktadr.
Bunlarn 13' "AI'I ile Frfr, Masallar, Cilt 2" adl masal kitabnn 2. cildinde yer aldndan bu
kitaptaki ilk 12 masal incelenmitir. "AI'I ile Frfr, Masallar, Cilt 2" adl masal kitabndaki 13
masaln tamam incelenmitir. " Kzlar" adl masal kitabnda be farkl masal olduundan
tamam incelenmitir. "Mavi Gelin" adl masal kitabnda be masal bulunmaktadr; ancak kitaba
adn veren "Mavi Gelin" adl masal "All ile Frfr, Masallar, Cilt 2"de yer aldndan bu kitapta
toplam 4 masal incelenmitir. "Alt Kardeler" adl masal kitabnda drt masal bulunmaktadr.
"Periolu" adl masal yine "All ile Frfr, Masallar, Cilt 2"de de yer aldndan bu kitapta toplam
3 masal incelenmitir. "Yedi Devler" adl masal kitabnda ise 5 masal yer almakta; bunlardan
"Hot'lu Kz" adl masal "AI'I ile Frfr, Masallar, Cilt 2"de de yer aldndan bu kitapta da toplam
4 masal incelenmitir. Ksaca, bu aratrmann verileri Tansel'in derleyip yazd 6 masal

!Uluslararas Trk Masal Dnyas ve Doumunun 100. Ylnda

Ouz Tansel Sempozyumu Bildiriler Kitab

137
kitabndaki toplam 41 masaldan toplanm; masallarn ocuklarda hangi duyarlklarn
oluumuna katk salayabilecei belirlenmeye allmtr.

Verilerin Toplanmas ve zmlenmesi

Bu veriler, nitel aratrma yntemlerinden "dokman incelemesi" yoluyla
aratrmada
toplanmtr. Dokman incelemesi, aratrlmas hedeflenen olgu ya da olgulara ilikin bilgi
ieren yazl ara gerelerin zmlenmesini kapsar (Yldrm ve imek, 2005:187).
Belirlenen kitaplardan dokman incelemesiyle elde edilen veriler, betimsel olarak
zmlenmitir. Betimsel zmleme (analiz), nitel aratrma srecinde elde edilen verilerin,
daha nceden belirlenmi kategorilere gre zetlenmesi yoluyla gerekletirilir. Drt
aamadan oluan betimsel zmlemenin temel amac, var olan durumu dorudan aktarmak
ve tanmlamak, elde edilen ham verileri dzenlenmi ve yorumlanm biimde okuyucuya
sunmaktr {Aitunk vd., 2010: 322; Yldrm ve imek, 2005: 224).

Dokman incelemesi yoluyla toplanan nitel aratrma verilerinin zmlenmesinde,

kitaplarn aratrma amacna uygun biimde incelenmesi, konuyla ilgili alntlarn doruluunun
denetlenmesi, indeksierin oluturulmas ve gvenirlik almasnn yaplmas gerekir (Kvale,
1996). Bu aratrmada kullanlan betimsel zmleme srecinin aamalar ve bu aamalarda
yaplan ilemler u ekilde zetlenebilir:

zmlemenin ilk aamasnda veri kaybnn olmamas ve verilerin doru dzenlemnesi

iin Aslan (2013)'n belirledii duyarlk alanlarndan ve aratrmann kavramsal erevesinden
yola karak veri zmlemesi iin bir ereve oluturulmu; bu ereveye gre verilerin hfngi
alt kategoriler altnda dzenlenecei ve sunulaca belirlenmitir. Ana kategorinin "duyarlk
eitimi" olarak belirlendii bu almada veriler aada belirlenen alt kategoriler altnda
dzenlenip sunulmutur:
dilsel duyarlk,
insana, insann mutluluuna duyarlk,
kadna duyarlk,
aka, sevgiye duyarlk,
hayvaniara duyarlk,
aile bireylerine duyarlk,
bara duyarlk,
iyilik yapmaya duyarlk,
paylamaya duyarlk,
toplumsal huzura duyarlk,
yardmiamaya duyarlk,
emee ve alkanla duyarlk,
yoksul insanlara duyarlk,
hakka, hukuka, adalete duyarlk.

kinci aamada inceleme kapsamna alnan kitaplar belirlenen ereveye uygun

biimde okunmu, alt kategorilere ilikin veri ieren trnceler iaretlenerek sayfa numaralaryla
birlikte bir word sayfasna yazlmtr. Bu ilemden sonra, kitaplardan alnan dorudan
alntlarn ve betimsel veri blmne kodlanan betimsel indeksierin belirlenen alt kategorilere
uygun olup olmad kontrol edilmi ve dorudan alntlarn belirlenen alt kategorilere uygun
olup olmad son kez deerlendirilmitir.
En son aamadaise tanmlanan bulgular aklanm, ilikilendirilmi, anlamlandrlm
ve yorumlanmtr. Bulgular arasnda neden-sonu ilikisi kurulmu ve olgular arasnda
karlatrmalar yaplmtr (Aitunk vd., 2010: 322; Yldrm ve imek, 2005: 224). Nitel
aratrmalarda kategorileri grselletirmek geerlii artracandan ve bulgular okura bir btn
halinde grme olana salayacandan baz bulgular izelgeler (tablolar) biiminde verilmitir.

Trk Masal Dnyas ve Doumunun

!Uluslararas 100. Ylnda
Ouz Tansel Sempozyumu Bildiriler Kitab

138
 Bulgular
Tansel'in derleyip yazd masallarn duyarlk eitimine katks balamnda
incelenmesinin amaland bu almada elde edilen bulgular aada sunulmutur:

1.1. "AI'I ile Frfr, Masallar 2 Ci lt Bir Arada" (K1) Adl Kitaptaki Masallarda ocuu
Duyarl Klacak Konulara ilikin Bulgular
izelge 2'de "AI'I ile Frfr, Masallar 2 Cilt Bir Arada" adl kitaptaki masallarn ocuklar
duyarl klaca dnlen konular sunulmutur:
izelge 2. "AI'I ile Frfr, Masallar 2 Cilt Bir Arada" Adl Masal Kitabnda ocuklar
Duyarl Klaca Dnlen Konular

Kitabn Kodu ve Ad Duyarl Klaca Konu

K1.1 ( Peri Kz) Aka ve Sevgiye, Mutlulua Duyarlk

K1.2 (AI'I ile Frfr) iyilik Yapmaya Duyarlk

K1.3 (Oduncunun Kars) Emee, almaya Duyarlk

K1.4 (Mavi Benekli Firik) Toplumsal Huzura, Mutlulua Duyarlk

ocuklara, iyilik Yapmaya Duyarlk

K1.5 (obanla Bey Kz) Hayvaniara Duyarlk

Bara, Aka ve Sevgiye Duyarlk

Yoksul insanlara Duyarlk

K1.6 (Naz Kz) ocuklara, iyilik Yapmaya Duyarlk
Aileye Duyarlk

K1.7 (Becerikli Kz) Emee, Kz ocuklarna Duyarlk

K1.8 (Alaca Bulaca) Emee, almaya Duyarlk

K1.9 (Dnya Gzeli) Yoksul insanlara Duyarlk

ocuklara, iyilik Yapmaya Duyarlk

K1.1 O (Balk) Emee, almaya Duyarlk

K1.11 (Kabak Donunda Kz) ocuklara, iyilik Yapmaya Duyarlk

K1.12 (Topal Dev) Emee, almaya Duyarlk

izelge 2'ye gre, incelenen kitaplardaki masallarda ocuklar bata iyilik yapmaya (f:5)
ve emee, yaamn alarak kazanmaya (f:S) olmak zere srasyla ocuklara (f.4), aka ve
sevgiye (f:4), insann mutluluuna (f:2), yoksul insanlarn durumuna (f:2), toplumsal huzura
(f:1 ), bara (f:1 ), aile bireylerine (f:1 ), hayvaniara (f:1) ve kz ocuklarna (f."1) kadar birok
konuda duyarl klacak konunun ele alnd grlmektedir. Aada, kitaplarda geen
anlatmlardan rnekler yer almaktadr:

!Uluslararas Trk Masal Dnyas ve Doumunun 100. Ylnda

Ouz Tansel Sempozyumu Bildiriler Kitab

139
 Peri/er konamdan mavi elma a/mtt1, de ocuklara. (K1.1, s.28)
Btn kizlar, gelinler Ftrfm yrekli olsunlar. Dnyamtz ktlerden kurtulsun. O lkedekiler birlik,
mutluluk iindeydiler. Oradan geliyorum, armaanlar gnderdiler hepinize (K1.2, s.41 ).
Ge de olsa neden yoksul olduklan m, soyulmayt, smrlmeyi renirler. Gkten mavi elma
dt, de altanlara (K1.3, s.51 ).
O lkede herkes iinde, gcnde; halk mutluluk iinde. (K1.4, s.63)
ocuklar oaldtka ktler aza/dt... Dayan m ocuklar, tuzaklar var yo/unuzda, yaklamak
zereyiz umutlu sona (K1.5, s.69-70).
Zorluklan yendike glendik, gzelletik, ite mor deniz datm ikardt/ar nmze, yapyakm
gnmze ... Dize gelip klelernek kt nn kts, ytld1rmasm bu yafanet pehlivanlarm zehir/i
kurus1ktlan ... Tezin tezinde, ktmda, yazmda top/antp birlik ola/tm, btrakmayallm el/erimizi ...
'Bak hele, bak hele' ocuklardaki gzellie ... Atiaya/tm mavi denize, aygtrlan, denizatlanm,
kpek baltklanm, yunus bal1klanm yakalaytp e/cilletirelim, tezcene sara/tm ykmz, bal
koya/tm insaniann yreine dillerine trk olsun, 11ka dolsun i/eri ... (K1.5, s.70).
Aman ha, zaman ha, yoz it/er girmesin aramza, sonra tuz, biber ekerler yaramza; bu kans1zlar,
doymazlar azla bozla (K1.5, s.70).
Elinizi abuk tutun ocuklar, mavi bulutlan kanat yapm ayak/anmza, kollanmza ktsa gnlerde,
kese gnlerde, ktsamn ktsast y11/arda tez byyn, haymlann, urulann stne stne yryn.
Uyanm, bilin, tezin tezinde, kocam1 gemi ytllann denizinde, yans1 rm gnmzde, nice
ata/ yrekli yiitler varmt; kimisi mainde, kimisi Anado/u'da, in'de. Bezirganlar, korkutmaya
altmtlar ocuk/an. 'Saytlmaytz parmak ile tkenmeyiz k1rmak ile (K1.5, s.70).
Bu lkenin bir kynde yalt bir kadm yaardt. Kma/1 salan turuncu gllerceydi akaklannda .
Meneve boyalt gzlerinden sevgi uzamrdt var/tk/ara. Adt iyilik Ana'stydl, bunalmtlann, darda
kalaniann yolunu dze tkanrdl. Mavi benekli talarla yaptlmttt evi, onu arayaniann gznde,
gklerin kaptstydt. Bu ev hi konuksuz kalmazdi (K1.5, s.71 ). -
Burada konaklaya/tm ocuklar! indire/im ykmz, deniz yarat1klanm kavutu~ltm
zgrle ... Gezden gzden ya, ilkin ilkinde, tezlerin tezinde, sormaya/tm yazt gz, hi rrii hi
unutmaya/tm smrgen domuzu, bilelim, a1z/anm usturay/a si/elim: Yalan denizleri kurusun;
kkleri, kkenieri bir daha filiz/enemesin, rsn, ten/eri, kendi zehirlerinde erisin (K1.5, s.71 ).
Armaanlar getirdim, herkesin usundan geirdii. Yitirmedim, drmedim. nme urular
1ktt, vermedim. Tm ocuklara (K1.6, s.97).
Gnler aylar geti. Olan kydeki anasmt, babasmt, kardelerini dnmeye baladt, sevincini
yitirdi. Bazt bazt daltp giderdi. Bunlann yumu/anm gren cariye, gveyinin bir derdi olduunu
sezinledi, durumu Arap Vezir'in kansma ttlattt (K1.6, s.95).
Hepsi sevindiler, gnendi/er. Olan gerek ailesiyle kanst Naz Ktz'/a bir arada olmaktan mutlu
(K1.6, s.97).
Ktzlar rg ryorlar, analan diki dikiyor. altarak yaay1p gidiyorlar. Btn ktzlarm surlan
a tk, yaanttlan erin ii olsun (K1. 7, s.1 07).
oban Koca'ya geldik, kap1stnda dineldik, "ban, sevi, gzellik" diye kez n/ediler bir
atzdan. Sesleri yanktlandt, yuvarlana da1/a, dk/e, dalan inietti (K1.8, s.74).
Kurbanlar kestirdi, a/an doyurdu, iplaklan giydirdi. Deirmenciy/e kanstm saraya a/d1/ar.
Deirmeni bir yoksula verdiler (K1.9, s.140)

Padiah iyi yrekli, ha/km mutluluu iin alttrmt (K1.9, s.127) .

Aylar ytllan kovaltyor, deirmencinin oluyla ktzt qyyor/ar. Altm peremli olan okula baltyor,
okumayt skyor. Baanlt, iyiliksever, arkada canltst olduu iin herkes seviyor bu ocuu
(K1.9, s.130).
Bir araba dolusu armaan getirdim, beendiini a/stn ocuklar (K1.9, s.140) .
Ey emein z, yoksul/ann gz (K1.10, s.148) .
ToprakAnaya yrekten yakanr. "Analar anast Toprak Anam, yalmzl1a dayanamtyorum. Bana
bir ocuk ver de nas1/ olursa olsun ... " (K1.11, s.157).
Mavi vaktm birinde yoksul bir kan koca varmt ... Kan, koca dadan strtlannda getirdikleri odun u
kentte satarak zar zor salarlarmt geimlerini (K1.12, s.167).
Bunlar mutlu yaamamn savamt verip murat/anna erdi/er. Sizler de sava1p muratlanmza
eresiniz. Mavi elmalanm ocuklara (K1.12, s.177).

1.2. "AI'I ile Frfr, Cilt 2" (K2) Adl Kitaptaki Masallarda ocuu Duyarl Klacak
Konulara ilikin Bulgular

1 U 1 u s 1 a r a r a .s T r k M a s a 1 D n y a s v e D o u m u nu n 1 O O . Y 1 11 n d a
Ouz Tansel Sempozyumu Bildiriler Kitab

140
 izelge 3'te "AI'I ile Frfr, Cilt 2" (K2) adl kitaptaki masallarn ocuklar duyarl
klaca dnlen konular sunulmutur:
izelge 3. "AI'I ile Frfr, Cilt 2" Adl Masal Kitabnda ocuklar Duyarl Klaca
Dnlen Konular

Kitabn Kodu ve Ad Duyarl Klaca Konu

K2.1 (Korkak Adam) Paylamaya, Yardmiamaya Duyarlk

K2.2 (Krk Kardeler) Aile Bireylerine, Aka ve Sevgiye, iyilik Yapmaya

Duyarlk

K2.3 (Al' l Tilki) iyilie, Emee, ocuklara Duyarlk

K2.4 (Hotlu Kz) iyilie, Emee, ocuklara Duyarlk

K2.5 (Avcolu) iyilie, Emee, ocuklara Duyarlk

Hpyvanlara Duyarlk

Aileye ve ocuklara Duyarlk.

Bara, Aka ve Sevgiye Duyarlk

iyilie, Emee, ocuklara Duyarlk

K2.6 (Konuan Balkla Yalnz Kz) Hayvaniara Duyarlk
kszlere Duyarlk
Bakalarnn Haklarna, Dorulua ve
Drstle Duyarlk

Bara Duyarlk

K2. 7 ( Kardeler) Emee ve almaya Duyarlk

ocuklara Duyarlk

K2.8 (Dalyanolu) Aile Bireylerine Duyarlk

1 Bakalarnn Haklarna, Dorulua ve
Drstle Duyarlk

Bara Duyarlk

K2.9 (Mavi Gelin) Aka ve Sevgiye Duyarlk

Aile Bireylerine Duyarlk

K2.1 O (At, Tilki, Kurt)

K2.11 (Karanlk Dnya) Yoksullua Duyarlk

iyilie, Emee, ocuklara Duyarlk

K2.12 (Yedi Dullar) Yoksullua, Emee ve almaya Duyarlk

Emee ve almaya Duyarlk

K2.13 (Periolu) Aka ve Sevgiye Duyarlk

!Uluslararas Trk Masal Dnyas ve Doumunun 100. Ylnda

Ouz Tansel Sempozyumu Bildiriler Kitab

141
 Aile Bireylerine Duyarlk

izelge 3'e gre incelenen kitaplardaki masallarda ocuklar bata emek ve almaya
(f:8) olmak zere srasyla ocuklara (f:7), iyilik yapmaya (f:6), aile bireylerine (f:5), aka ve
sevgiye (f:4), bara (f:3), hayvaniara (f2), yoksullua (f2), bakalarnn haklarna (f:2),
dorulua ve drstle (f:2), ksz ocuklara (f:1 ), paylamaya (f:1) ve yardmiamaya (f:1)
kadar birok konuda duyarl klacak konunun ele alnd grlmektedir. Aada, kitaplarda
geen anlatmlardan rnekler yer almaktadr:
Gkten mutluluk elmalan dt, kt/er/e, ktlklerle savaanlara (K2.2, 5.39) .
Siz siz olun kurnaz tilkilere kanmaym, hJrsJzlar padiahma a/danmaym (K2.3, 5.47) .
Bylece ktler kJskan!Jk/annm cezasm1 bulur (K2.4, 5.61 ) .
AvciOlu bu lkede kt/eri, kent urulanm, k1r urulanm temiz/etmi. Ha/km mutluluu iin dirlik
dzenlik kurulmu (K2.5, 5.78).
ii gc avcilikmi adamm; evinin geimini av/adJk/anyla sa/arm1. Ona buna el amadan
yaay1p giderlermi (K2.5, 5.67).
Kularn, hayvanlarn camm yakmak hi gzel deil ama el eline bakmaya, klelie dayanamaz
adam olan (K2.5, 5.67).
nl bir avcw1m, ura1m bu. Kimseye ktl dokunmayan yarat1klan aviayarak ldrdke,
iim kanla dolar, yreimin ba1 sJzlardJ. Her ldrdm av/a bir kez de ben lrdm. Szn
k1sas1; avcJ!Jk yapilacak, tutulacak i deil. Olumuz avc1 o/masm. Tfeimi, av gere/erfmi,
torbam1 gmme do/aba sak!Jyorum. Do/abJ kerpile rp yzn amur/a s1vay1p ak toprakla
belirsizletireceim (K2.5, 5.67).
ocuklar oaldika ktler aza/Jr. Bu nedenle analar babalar ok ocuk yapma/1. Yeryzfde
ocuklar ordusu tomurcuk/amp ieklenme/i. Her evde bakalarca ocuk o/ma/1. Bir evde bin k1z
ya da bir olan hi de iyi deildir. ilk doan ocuk, konuacak yala gelince anasmlJan
babasmdan kardeler istesin. Kardeler oaldika yeryz gzelleir. Bylece ktlk
da/arm, dev urulan y1k1p yok edebilirsiniz. Tek tek aalardan, ormanlar daha gzeldir. Bu
gerei hi mi hi unutmaym ocuklar (K2.6, 5.89-90).
ocuklar, Ya/mz KJz'lar, Karta/ K1z'Jar, Karanfil K1z'lar, ana/arm, babalarmi dinleme/i. Yemek
yemek, uyumak konusunda onlar hi zmemeli. Tezcene byrnek iin, yeterince yiyip,
okana uyuma/JdJr ocuklar. Ktlkleri yeryznden kaldirmak iin tezlerin tezinde bymeli
Gvercin K1z'Jar, Karta/ oullar. Sava1mza katilmak iin, temmuz gecelerinin tm yJidJzlan,
karca e/eklenip, karca, doluca yaacak yeryzne. O zaman, herkes en iyi bildii ii yapmak
iin ustalik yanma giriecek (K2.6, 5.90).
iyilik etmek yce bir erdemdir. Siz siz olun ocuklar, elinizden gelen iyilii esirgemeyin kimseden
(K2.6, 5.85).
Atlar grnmez arabalara yklenmi kfeler dolusu yJ!dJz getirdim, hepsi de ocuklara. Mutlu
olabilir insanlar (K2.6, 5.91 ).
Ku/an, ba/Jklan, ormanlarn srme/i gzl ayJ!anm, bJ!dJrcmlan, keklikleri, veyikleri
ldrmeyecek avci/ar. Ba/Jk/ann korkusu olmayacak adan, tardan (K2.6, 5.90).
Uzatmaya/im sz, boyundurua vuralim kz, gldrelim ksz (K2.6, 5.84) .
Zarf kapa/1 deilmi ya, baka/annm mektubu okwnmaz ki (K2.6, 5.86) .
Gerek ban1 ocuklar kuracak yeryznde. Kimse kimseye haksizlik etmeyecek. Gecesinde,
gndznde, baymnda, dznde ormanlar tretip, yok/uu, yoksulluu kaldiracak delikan!J/ar,
kizlar allip yiyecek, bakasmm emeini smrmeyecek. Kavganm, aiiin ad1m bilmeyecek
insanoullan. Ban, dostluk havaca sanp sarmalayacak yeryzn. Yalmz kizlarn olan
kardeleri, k1z kardeleri olmall birka tane. Analar ikiz ikiz dourma/1. Yildiz gzl, ay yzl
olan/ar, k1zlar, Karanfil KJz'lar, Gvercin KJz'lar, Karta/ Olanlar masallarca oa/ma/1. Ancak
o zaman dirlik dzenlik bulutlan mavi tllerce kaplar yeryzn (K2.6, 5.90-91 ).
Babalar: Ben lnce ilerinizi ortaklaa yrtrsnz. Gnn birinde dar!Ja derseniz,
duvarda asJ!J ki/JcJm gsterir, ondan tane orak yaptmrsm1z. alllP ekin bier, geiminizi
salarsm1z (K2.7, 5.97).
Onlar mutlulua erimi/er. Sizler de eriin mutlulua. Mavi gkten yildizlar dt, tm de
ocuklara (K2.7, 5.109).
ahmeran, olana niye a/adJJnJ sordu: "Anam usuma dt, ondan a/JYorum" dedi. Anasma
kavumanm tadm1 Jkanyordu (K2.8, 5.118-120).
Neyiniz varsa, dedi, sizin olsun. Gzme grnmeyinde dorulukla zgr yaaym (K2.8, 5.119) .

Trk Masal Dnyas ve Doumunun

!Uluslararas 100. Ylnda
Ouz Tansel Sempozyu mu Bildiriler Kitab

142
 Sakm bir daha yalan sylemeyin. Doruluktan aynlmaym. Kimseye ktlk etmeyin (K2.8,
s.120).
Yeni/di, iiidi byk bir len yapi/di. Yeryz, trl iekler/e bezendi. Kiioullan zorbalardan
kurtuldu, ktlklerden annd1. Bar iin savaanlar, eriecekler mutluluk konama.. Ben
oradan geliyorum. Tm armaanlar, gzel gnler ocuklara (K2.8, s.124 ).
Gn gn saranp soluyor, olan. Derdine are bulamworlar En sonunda olan babasmdan izin
istiyor. Yein bir at, bir heybe dolusu alt1n a/1p Gnek1z'1 aramaya lkfYor (K2.9, s.135).
Padiah, tezinden adamlarna buyurdu. Kurbanlar kesildi, iplaklar giydirildi, a/ar doyruldu.
Byk bir toy, byk bir enlik yapildl (K2.11, s.166).
Ktler/e savaanlar murat/anna erdiler (K2.11, s.166). ,
Yoksulcuk imdi gelir. Emeine kariilk biraz ekmekle biraz para vereceiz (K2.12, s.180).
Gkten ne elma de ne bulut. Dertlenme, bulursan bir i tut. Tozdan, dumandan buyruk
okunmaz. Bilinfenmeyenler kurtulamaz. Uzay kk, uzay az (K2.12, s.182).
Aylar gnler geer, geceleri Periolu gelmez. K1z ayva gibi saranp so/ar. Periolu'nu aramak
iin babas~ndan izin ister. (K2.13, s.189).
Bey k1z1n1n ehrine yaklair/ar. KlZin babasma mutucular gider. alg!larla karilar bunlar.
KlZin anas1 babas1 sevincinden deliye dner. (K2.13, s.196).

1.3. " Kzlar" (K3) Adl Kitaptaki Masallarda ocuklar Duyarl Klacak Konulara ilikin
Bulgular
izelge 4'te " Kzlar" (K3) adl masal kitabnda ocuklar duyarl klaca dnlen
konular sunulmutur:
izelge 4. " Kzlar" Adl Masal Kitabnda ocuklar Duyarl Klaca Dnlen
Konular

Kitabn Kodu ve Ad Duyarl Klaca Konu

K3.1 (Cevahir Yumurtas) Emee Duyarlk

Yoksullara Duyarlk

Hakszla Duyarlk

K3.2 (Altn Ne, Gm Ne, Bakr Ne?) insann Mutluluuna Duyarlk

Kadna Duyarlk

Kia ( Kzlar) Emee Duyarlk

K~.4 (Ta Evin iki Kz) Emee Duyarlk

Aile Bireylerine Duyarlk

K3.5 (Padiahn Bir Kz) Emee Duyarlk

Yoksullara Duyarlk

Toplumsal Huzura Duyarlk

izelge 4'e gre, incelenen kitaplardaki masallarda ocuklar bata emee ve

almaya (f:4) olmak zere srasyla yoksullua (f:2), hakszla (f.1 ), insann mutluluu na
(f:1 ), kadnlara (f:1 ), aile bireylerine (f:1) ve toplumsal huzura kadar birok konuda duyarl
klacak konunun ele alnd grlmektedir. Aada, kitaplarda belirlenen duyarlklarla ilgili
anlatmlardan rnekler yer almaktadr:

imerek biriktirdii paratarla bir iftlik atwor. Ekim dikim ileriyle urawor. Ev/eniyor, iki olu
oluyor. ok zengin oluyor. Yoksullara yardim ediyor (K3.1, s.23).

!Uluslararas Trk Masal Dnyas ve Doumunun 100. Ylnda

Ouz Tansel Sempozyumu Bildiriler l<itab

143
 Kervanctbat, byk olamn einin gzelliine vuru/ur ve onu zorla kamr. Ky halkt bu
zorbalta duyarstz kalmaz ve kervanctbatntn ardtndan giderek kyn bekifiini yapan byk
olantn eini kurtarmak iin kendilerini tehlikeye atarlar; ancak yine de kurtaramazlar bekinin
eini: Kervanctbat "Parayt almak iin uzatttt kolu bileinden yaka/adtt gibi kadtnt terkisine
attp attnt sryor. ocuklar alatyor. Bunu gren halk arka/anna dyor. 'Beni kurtan n!' diye
bamyor kadtn. Kervanctlarla halk birbirlerine giriyor. ocuklara yaztk oldu, bekiye ne
diyeceiz .. .' diye dnp dururfarken beki de geliyor (K3.1, s.26).
Yalt adamtn kk ktzt padiahin 'alttn ne, gm ne, baktr ne?' sorusuna: "Halk alttn, padiah
gm, vezirler baktr' "diye kartltk verir (K3.2, s.34).
Hobeten sonra padiahlan iin kk ktztna dnrgeldiklerini sylemi/er. Ktztn babast: "Hele
ktztma bir soraytm belki kabul eder (K3.2, s.34 ).
Ytllar sonra, kocalttn eiinde arka arkaya tane ktzlan olmu. nce buna dnyalarca
sevinmiler ya, 'Bu ocuklan bytp yetitiremeden lrz' diye de zlr dururlarmt. Ana
diki dikmi e, babalan su satmt bee. Bylece geinip gidiyor/arken nce ana/an, ok
gemeden sonra da babalan lm. Bunun zerine kimsesiz kalan bu ktztn en by
babastntn iini tutmu: Bir kuyudan su tkanp satar, kardelerini bes/ermi. Ytllar gemi,
ortanca ktz da bym. Bu da diki diker olmu ... Yaayabilmek iin altmalanm srdrp
gidiyorlar (K3.3, s.39).
Ben ifti beklerim. ite sana bir avu alttn. Kazmaetiann emeini de bolca deyeceim (K3.4,
s.68).
Padiahtn ktzt yoksul aileye: Bugne dek o hamamt parastz, ben i/ettim. Size armaamm
olsun, odunu benden, bundan sonra parayla iletirsiniz (K3.5, s.79).
Anast babast ou/Ianna kavutuklan iin dnyalarca sevinip gneniyorlar. Gelinlerinin anaitna,
babasma haber uuruyorlar, onlar da geliyor. Ktrk gn ktrk gece enlik yaptltyor (K3.5, s.86).
O lke halkt mutluluk iinde. Getirdiim armaanlar size (K3.5, s. 86).

1.4. "Mavi Gelin" (K4) Adl Kitaptaki Masallarda ocuklar Duyarl Klacak Konulara
ilikin Bulgular
izelge S'te "Mavi Gelin" (K4) adl masal kitabnda ocuklar duyarl klaca dnqlen
konular sunulmutur:
izelge 5. "Mavi Gelin" Adl Masal Kitabnda ocuklar Duyarl Klaca Dnlen
Konular

Kitabn Kodu ve Ad Duyarl Klaca Konu

K4.1 (Nergis Kz) Eitime, Bilime ve Bilim insaniarna Duyarlk

insana, insann Mutluluuna Duyarlk

K4.2 (Padiahn Kk Olu) Bara Duyarlk

ocuklara Duyarlk

K4.3 (Srtmacn Kz) Eitime, Bilime ve Bilim insaniarna Duyarlk

K4.4 (Kocakarnn Olu) Emee ve almaya Duyarlk

iyilik Yapmaya Duyarlk

izelge S'e gre, incelenen kitaplardaki masallarda ocuklar bata eitime (f-2), bilime
ve bilim insaniarna (f:2), insann mutluluuna (f:1 ), bara (f:1 ), ocuklara (f:1 ), emee ve
almaya (f:1) ve iyilik yapmann gzelliine kadar birok konuda duyarl klacak konularn ele
alnd grlmektedir. Aada, kitaplarda geen anlatmlardan rnekler yer almaktadr:

Oullanm bu konakta byyecekler, eiti/ip okutulacak/ar. Byyene dek dtan tkmayacaklar

Padiah bu, ne ister de olmaz. lkenin en iyi ustalan top/amp camdan konat yapmtlar.

!Uluslararas Trk Masal Dnyas ve Doumunun 100. Ylnda

Ouz Tansel Sempozyumu Bildiriler Kitab

144
 Grenlerinusu (ak/1) durmu. ocuklan bu konaa koymu/ar. En bilgin kiileri bulup getirmi/er.
Balamilar ocuklar okumaya (K4.1, s.15-16).
Ynetim ileri iyi gidiyor. Ha/km mutluluu, gen padiahJ ve kardelerini de mutlu ediyor (K4.2,
s.33).
Savam kutlu, banm srekli olsun (K4.2, s.49).
Gkten altm elmalar dt, hepsi de ocuklara (K4.2, s.50).
Padiah da bir tanecik olunu iyi yetitirmek istermi. Aylar ylflan kovalam I, olan yedi yama
girmi. Bir evde bir oiamn stesinden gelinemezmi. Okutmak istemiler, okumami (K4.3,
s.51).
BabacJJm, ben okumaya gideceim. Kanma iki hizmeti verin. Ben drene dek ilerini yap1p
ona arkadalik etsinler. Babasmm ellerini per. Bir bilim kentinin yolunu tutar (K4.3, s.56).
ilksiz mavi urunda (yerde) bir kocakan bir de olu varm1. Bunlar ok yoksullarmJ. Olan,
dadan SlrlJYia odun getirir, kentte satarm1. Odun paraswta teberi a!Jrm1. Bylece geinip
giderlermi (K4.4, s. 79).
Olanm, satfii odun paras1mn bir blmyle ar1dan aldii kutudan birinden bir kedi
yavrusu, ikincisinden bir kpek yavrusu, ncsnden ise, bir y1lan yavrusu ikar. Annesi
balangita bu durumdan memnun olmasa da bu hayvanlan zenle beslerler. "Bu yavru/ann
her birini kutu/anyla odanm bir kesine koyuyorlar. Olan ertesi gn yine oduna gidiyor. Kesip
getirdii odunlan bu kez on be kurua satwor. Yiyecek ald1ktan sonra be kuruluk da st a/1p
eve dnyor: 'Ana, bugn odunu on be kurua satt1m. Grdn ya, hayvaniann da pay1 1kt1.'
Diyor. St bir fincanm iine dkp' ylfan yavrusuna, kedi yavrusuna, kpek eniine iiriyor
(K4.4, s.80).
Bu yavrulan ok seviyorum, on/an byteceim. Hayvanlan sevmeyen insanlan sevemez. Ben
dnene dek hayvaniara iyi bak. Dar gnler iin sakladJJmJz un/a idare et (K4.4, s.B0-81 ).
O lke halki ktlerden kurtu/uyor. Kocakan mn olu lkeyi dirlik dzenlik iinde ynetiyor. Onlar
mutluluk iinde yaworlar (K4.4, s.94).

1.5. "Alt Kardeler" (KS} Adl Kitaptaki Masallarda ocuu Duyarl Klacak Konulara
ilikin Bulgular
izelge 6'da "Alt Kardeler" (K5) adl masal kitabnda ocuklar duyarl klaca
dnlen konular sunulmutur:
izelge 6. "Alt Kardeler" Adl Masal Kitabnda ocuklar Duyarl Klaca Dnlen
Konular

Ki.tabn Kodu ve Ad Duyarl Klaca Konu

K~.1 (Kahkaha Gl} Aile Bireylerine Duyarlk

iyilik Yapmaya Duyarlk

K5.2 (Alt Kardeler} Aile Bireylerine Duyarlk

iyilik Yapmaya Duyarlk

Hayvaniara Duyarlk

K5.3 (Sar Ylan} iyilik Yapmaya Duyarlk

izelge 6'ya gre "Alt Kardeler" adl kitaptaki masallarda bata iyilik yapmaya (f:3)
olmak zere srasyla aile bireylerine (f:2) ve hayvaniara (f.-1) dnk duyarlk oluturacak
anlatmlar yer almaktadr. Kitaplarda duyarlk oluturaca dnlen anlatmlardan bazlar
aada sunulmutur:

iki karde gzlerine inanamadlfar. Sarma dola oldular... Bir yandan yediler, bir yandan
balanndan geenleri anlattJ!ar. Kardeini sa bu/mamn sevinci, gvenciyle Kahkaha Gl bir
yol yrekten glverdi (K5.1, s.39).

!Uluslararas Trk Masal Dnyas ve Doumunun 100. Ylnda

Ouz Tansel Sempozyumu Bildiriler Kitab

145
 Bundan sonra o ehrin beyi olan oldu. Padiahin klzty/a, ehrin yeni beyine k1rk gn, k1rk gece
dn yapfllar. Perikizlan kendi lkelerine dndler. Zalimlerden kurtuldular. Onlar, ehir halki
mutluluk iinde yatyorlar (K5.1, s.42).
ok eski zamanlarda bir adamin klZI, de olu varm1. Adam, iyilik etmesini ok sever,
ktlk nedir bilmezmi (K5.2, s.43).
Yavrulan m, ben leceim; anamz1 zmeyin, kardelerinize iyi bakin ... Kavga dv etmeyin.
Sevin can/1 yaratik/an. Sevgi, iyilik, doruluk bu dnyamn en gl yasaland1r. Dir/ik, dzenlik
iinde yaayin... ocuklar, babalan m mezara gtrr/er. Analan iki gz iki eme kaptya
1kar ... Dertleri unutulacak gibi deil. ok sevdikleri, iyi yrekli babalan mn acJstyla yemek,
imek gelmez ak11/anna. Ama kua yiyecek vermeyi unutmazlar (K5.2, s.43-44).
Ana ma selam gtrn. Stn he/al etsin. Yorulana, bulana dek arayacaim kardelerimi (K5.2,
s.51).
Kardeim b1rak1n da gideyim. Anam1z a/ay1p duruyor. teki k1z kardelerimi de arayacai m ...
Seni dnte anama gtreceim. teki k1z kardeimi aramaya gidiyorum (K5.2, s.52-53).
Ku/ann hayati grlecek eydi. Yelken kanat/1 karta/lar, akbabalar, manda gzl puhu ku/an,
akdoan/ar, ahinler/e derileri tyl eit, ku/ann yJrtJcJ!JJ yoktu. Atmaca/ar, sere/ere; ahinler
keklik/ere dokunmuyordu. Papaanlann, sln/erin renkleri iekleri k1skand1racak kadar
gzeldi. Pm/ pm/ an kulan buday yeilliindeydi... Tavus/ann tekerlenen kuyruklannda
gneler doup aylar battyordu (K5.2, s.59).
YJ/da bir kez birden (evlenen k1z karde) gelir oldu. Babalannin dn dinleyen,
ana/anm zmeyen alt1 karde genlik (bolluk), mutluluk iinde yaadllar (K5.2, s.60).

1.6. "Yedi Devler" (K6) Adl Kitaptaki Masallarda ocuu Duyarl Klacak
Konulara ilikin Bulgular ~
izelge ?'de "Yedi Devler" adl masal kitabnda ocuklar duyarl klaca dnulen
konular sunulmutur:
izelge 7. "Yedi Devler" Adl Masal Kitabnda ocuklar Duyarl Klaca Dnlen
Konular

Kitabn Kodu ve Ad Duyarl Klaca Konu

K6.1 (Yedi Devler) Emee ve almaya Duyarlk

Aile Bireylerine Duyarlk

iyilik Yapmaya Duyarlk

Toplumsal Huzura Duyarlk

K6.2 (Bitlice Karnn Kz) iyilik Yapmaya Duyarlk

Kadna Duyarlk

Yoksullara Duyarlk

K6.3 (Boyu Bir Kar Sakal Kar) iyilie Duyarlk

Hak ve Adalete Duyarlk

Dorulua ve Drstle Duyarlk

Toplumsal Huzura Duyarlk

Emee ve almaya Duyarlk

K6.4 (Bir Kar Bir Koca) Yoksullara Duyarlk

Hak ve Adalete Duyarlk

Dorulua ve Drstle Duyarlk

!Uluslararas Trk Masal Dnyas ve Doumunun 100. Ylnda

Ouz Tansel Sempozyu mu Bildiriler Kitab

146
 izelge ?'ye gre "Yedi Devler" adl kitaptaki masallarda ocuklar bata iyilie (f:3)
olmak zere srasyla, emee ve almaya (f:2), toplumsal huzura (f:2), dorulua ve
drstle (f:2), hak ve adalete (f:2), yoksullua (f:2), kadnlara (f: 1) ve aile bireylerine (f: 1)
kadar birok konuda duyarl klacak konularn ele alnd grlmektedir. Aada, bu
anlatmlardan rnekler bulunmaktadr:

Ana oul sarma dola oluyorlar ... Cam m ana, kardeime selam syle (K6.1, 8.24 ).
Gzn a1p baksa ki baucundaki kk kardei. Sarma dola oluyorlar (K6.1, 8.31-32).
iyilie ktlk ettii iin kendi kendine balamp kalwor zincire (K6.1, 8.30}.
Dev/erden, ktlerden temiz/enen bu lkede halkla genlik (rahat/ik) iinde yaay1p gidiyorlar
(K6.1, 8.32).
Ktlk isteyen k1skantan kurtulup murat/anna eriyorlar (K6.2, 5.43).
Beyolu k1z ister de kim vermez! "Olur verelim" diyeceini sanm1far. Bit/ice Kan Beyolu'nun
anasma: 'KIZ/ma bir soray1m, bir kez dnelim.' demi. (K6.2, 8.35).
Davullar dvlm, zurnalar almmJ, a/ar doyurulmu, iplaklar donatifmi (K6.2, 8.35).
Btn bu iler senin bamm altmdan ikmi. Bakalanna akli reterek ktlk yapt1rmak nas1/
olur, bir gr (K6.3, 8.57).
istediin gibi oldu, ktler cezalan m buldu (K6.3, 8.57).
Boyu Bir Kan, Saka/1 Kan'm 'Kimselere haksizlik etmeyin; tozeden (hukuktan) aynlmaym,
halka ktlk edenlerin sonu padiahla vezirinki gibi olur.' dn hi unutmuyorlar. Mutluluk
iinde yaay1p gidiyorlar (K6.3, 8.59).
Zaman zaman iinde, vaktm birinde fakir bir kan koca varm1. Adam her gn daa oduna gider,
s1rtmda getirdii odunlan ar1da satar, bylece geinip giderlermi (K6.4, 8.60).
Hakan olan oduncu dede yitii olduunu syleyen obana: "Fakiri zmeyelim, yitii her neyse
verelim diye dnyormu (K6.4, 8.68).
Etii aacm dibinde san lira/arla dolu bir mlek bulan ihtiyar oduncu: "Bu para benim deil,
bakasmm parasma el sremem" der. (K6.4, 8.60)
Eve geldiinde olup biteni kansma anlatir oduncu. Kansmm yamt1 yle olur: "ok iyi ettin."
Yine o bke varm1. mlei grd yerin a1/arak m/ein a/mm1 olduunu grm. Kendi
kendine "Sahibi gelip almi, dokunmadlJma ok iyi ettim" demi. (K6.4, 8.61 ).
Halk zalimlerden kurtulmu. Oduncu Dede'yi lkenin hakam yapmilar (K6.4, 8.67).

Sonu ve Tartma

Bu alma kapsamnda Tansel'in derleyip yazd alt masal kitabndaki toplam 41

ma~al duyarlk eitimi balamnda betimsel olarak zmlenmi ve masallarn neredeyse
taniarnnn ocukta farkl konularda duyarlk oluturaca kurgu ve anlatmiara sahip olduu
grlmtr. zmleme sonularnn sunulduu izelgeler incelendiinde Tansel'in derledii
bir~ok masaln yoksullua ve yoksul insanlara duyarlk kazandracak nitelikte olduu
grlmektedir. Masallardaki karakterler, ounlukla emeiyle geinen, yaamn alarak
kazanan drst ve yoksul kiilerdir. Bu kiiler ocuklarn; iyiye, gzele, doruya ynelmesine
katkda bulunacak karakter ereveleri iinde gelitirilmilerdir ve birer model olarak ocukta
almaya ve emek vermeye kar duyarlk oluturabilecek niteliktedirler. rnein,
"Oduncunun Kars" adl masalda emee duyarlk vardr. Masaldaki oduncu karakteri "alikan,
iyiliksever, temiz yrekli bir adam" (s.47); kars ise zenginlere zenen, elindekiyle yetinmeyi
bilmeyen, sorgulamayan, emek vermeden geinmek isteyen "ters mi ters, her zaman
durumundan yakman, hep stzlanan, ktmser, engecin biri" (s.47)dir. "Becerikli Kz" adl
masalda devden kurtulan kz karde ile anneleri kente inerler ve emekleriyle geinecek iler
yapmaya balarlar. "Alaca Bulaca" adl masada ise obanlkla geinen yal bir anne ile olu
Kelolan'n masalnda yine emekle geinmenin gzellii vurgulanr (s.113). "Dnya Gzeli"
adl masalda, padiah karsna iftira atldn, kendisinin de buna inanarak yanla dtn
anlaynca ok mutlu olur. ocuklarnn annesi sultan yedi yol ayrmndan kartr, hekimlere
baktrtr, arkasndan yoksullara yardm eder (s.140). " Kardeler" ve "Balk" adl masallar
emein, yaamn alarak kazanmann nemini duyumsatmaktadr. zl bir belirlemeyle
sylenecek olursa, masallarda zellikle emee ve alkanla verilen deer sezdirilmekte,

!Uluslararas Trk Masal Dnyas ve Doumunun 100. Ylnda

Ouz Tansel Sempozyumu Bildiriler Kitab

147
emei smrlenlerden yana bir tavr benimsenerek ocuklara bu konuda duyarl olmann
nemi duyumsatlmaktadr.

incelenen masallarn bunlardan baka ocuu aka, sevgiye, sevgiliye, insann

mutluluuna, toplumsal huzura, kadnlara, hayvanlara, bara, iyi insanlara, iyilik yapmaya,
bata anne, baba, e, ocuk ve karde olmak zere aile bireylerine, kszlere, bakalarnn
haklarna, hukuka, adalete, dorulua ve drstle, paylamaya, yardmiamaya kadar
evrensel nitelik kazanm birok konuda duyarl klacak kurgu ve anlatmiara sahip olduu
grlmektedir. rnein, " Peri Kz" adl masalda olaylar ynlendiren kahraman
konumundaki Kelolan, aka, sevgiye ve aile bireylerine kar duyarldr. Amac, peri kzn
onlar iin ac eken sevgililerine kavuturmaktr. "AI'I ile Frfr" adl masalda kahramanlarn
amac, dnyay insan klndaki canavarlardan kurtarmaktr. Tansel, bir lke halknn birlik
beraberlik ierisinde, mutlu ve huzurlu bir yaam srmesinin nemini ycelterek bitirir masal.
Bu masal araclyla tm insanlarn ktle, ktlere kar yrekli davranp onlarla mcadele
etmesi gerektiini duyumsatr. Yine, "Mavi Benekli Firik" adl masaldada toplumdaki insanlarn
huzur ve mutluluk iinde yaamasnn nemi duyumsatlmtr. "obanla Bey Kz" adl
masalda; ocuklara, iyilere ve iyilie, zorluklara kar birlikte mcadele etmeye, hayvanlara,
bara, aka ve sevgiye duyarlk oluturacak anlatmlar bulunmaktadr.

"Naz Kz" adl masalda yoksullara datarak onlara duyarl olunmas

bakii, parasn
gerektiini duyumsatr. Masaln kahraman paraya pula kavusa, vezirin olu gibi muamele
grse, ay paras Naz Kz ile eviense de ailesini bir trl unutamaz; onlara byk zlem duyar.
Ailesi uzaklarda yoksulluk iinde yaarken mutluluu bir trl bulamaz. Sonunda Arap Vezir ile
karsn raz eder, onlar grmeye gider. Dnerken de nce aile bireylerine gzel giysiler alr.
Hep birlikte olabilmek iin onlar da Arap Vezir'in konana getirir ve lene dek orada bi~ikte
yaarlar. "Kabak Donunda Kz" ile "Topal Dev" adl masallarda ocuklara, iyilik yapm~ya,
emee, yaamn alarak kazanmaya dnk duyarlklar sezdirilmektedir. Bu masaldayine
emeiyle geinen insanlar vardr. Masal, ocuklara mutlu bir yaam srebilmeleri iin
mcadele etmeleri gerektiini sezdirmektedir.
"Korkak Adam" adl masaln kahraman, devierin verdii altnlar yalnzca karsna ve
kendisine ayrmam, bunlar komularyla paylamtr. Yaadklar yerdeki insanlar srekli
zarar grdkleri devlerden kurtararak halkn mutluluk ve gven iinde yaamalarn
salamtr. "Krk Kardeler" adl masaln kahraman krk kardein en kdr. Acma ve
vefa duygusu vardr. iyilik grd deve, kardelerinin srarna karn zarar vermez. Ktlerle
savaarak iyi insanlara kar bir duyarlk oluturur. Kardelerini can pahasna korur. "AI'I Tilki"
adl masal, ocua yaamda gl olmann nemini duyumsatr. Kurnaz ve kt insanlara,
yaamn emeiyle kazanmayanlara kar dikkatli olmalar gerektiini sezinletir. "Hotlu Kz" adl
masal ktlere, kent ve kr urularna kar ocuklar uyarr ve bylece bir yandan da ocuu
gerek yaama hazrlar. Masada ayrca halkn mutluluu iin dirlik ve huzur iinde yaamann
nemi duyumsatlmaktadr. "Avcolu" adl masalda kt insanlara kar tavrl bir duru vardr.
Masaln kahraman Avcba, aslnda doru bulmamasna karn onurlu bir yaam srebilmek
iin yapmaktadr avcl. Masada almann, kimseye muhta olmadan yaamann ne denli
erdemli bir davran olduu sezdirilmektedir.
"Konuan Balkla Yalnz Kz" adl masalda Tansel, ak ve gzellikten yana bir tavr
sergiler yine. Duyarlk eitimi asndan masaln iletisi masaln sonunda zl, dorudan ve ak
tmcelerle verilmitir. Bu masalda ayrca aile bireylerine ve ocuklara, bara, sevgiye, iyilie,
emee, ocuklara, hayvanlara, kszlere, bakalarnn haklarna, dorulua ve drstle
duyarlk oluturacak anlatmlar sz konusudur. "Dalyanolu" adl masada da yine ocuklara,
aile bireylerine, bara, bakalarnn haklarna, dorulua ve drstle duyarlk oluturacak
nitelikte anlatmlar sz konusudur. "Mavi Gelin" ve "Periolu" adl masallarda ise yine
kahramanlar sevdiklerini bulmak, onlara kavumak iin nice engeller aarlar. "Karanlk Dnya"
ve "Yedi Dullar" adl masallarda da yoksullara, yoksullua, iyilie, emee, yaamn alarak
kazanmaya ilikin ocuklar duyarl klabilecek anlatmlar bulunmaktadr.

Trk Masal Dnyas ve Doumu'nun

!Uluslararas 100. Ylnda
Ouz Tansel Sempozyu mu Bildiriler Kitab

148
 " Kzlar" adl kitapta yer alan masallar ocuu; emegn kutsallna, yoksullara,
hakszla, insana, kadna, aile bireylerine, toplumsal huzur ve mutlulua, kar duyarl klacak
zellikler tamaktadr. "Mavi Gelin" adl masal kitabnda; eitime, bilime, bilim insanlarna,
insana, insann mutluluuna, iyiliine, bara, emee ve yine ocuklara duyarlk sz
konusudur. "Padiahn Kk Olu" adl masada halkn ve insanlarn mutluluu, bar iinde
yaamas ok nemlidir. lke yneticilerinin mutluluu, kaynan halkn mutluluundan alr.
Padiah lnce yerine byk olu geer ve halkn mutlu olaca bir ynetim anlayn
benimser. zetle, masallarda halkn mutlu ve huzurlu yaamasnn nemi sezdirilmitir.
rnein, " Kzlar" adl masalda halkn karalar balamasnn nedeni beylerinin yaamn
yitirmesidir: "Beyimizin bi tecik (bir tanecik) olu vardt, be ytldtr doktorlar saynlttnt iyi
edemedi/er. O btn ha/km sevgi/isiydi. gn nce ld. Karalar giymemiz bundan." (s.48)
"Nergis Kz" ile "Srtmacn Kz" adl masallarda padiahlar ocuklarnn iyi eitilmesini
nemser, bunun iin gereken tm nlemleri alrlar. "Kocakarnn Olu" adl masalda da
kahramanlar araclyla yine emeiyle geinmenin, karlk beklemeden iyilik yapmann
gzellii duyumsatlmtr. "Alt Kardeler" adl kitaptaki "Kahkaha Gl" adl masalda karde
sevgisi duyumsatlmakta, zalimliin kt bir insan zellii olduu sezdirilmektedir. Kitaba adn
veren "Alt Kardeler" adl masalda; anneye, kardelere, hayvaniara duyarlk oluturacak
anlatmlar bulunmaktadr. Sevgi, iyilik, ,doruluk, bar, dirlik dzen iinde yaama gibi
deerlerin nemi sezdirilmitir. "Yedi Devler" adl masal kitabnda da emee, aile bireylerine,
kardelere, iyilie, toplumsal huzur ve mutlulua, kadna, yoksullara, insan haklarna, adalete
ve drstle duyarlk oluturacak anlatmlar bulunmaktadr. ocuklara duyarldr Tansel;
birok masaln sonunda armaanlar ocuklara getirerek onlara olan duyarln gstermitir.
ocuklara nerilen dier ocuk edebiyat trleri gibi masallar da titizlikle seilmeli;
iddet,cinsellik ve korku veren eler ieren masallar ocuklarla buluturulmamaldr. Tm
geleneksel masallarda olduu gibi Tansel'in derleyip yazd masallarda da iddet eleri
bulunmaktadr:

Dve dve ikart, kapJYI kilit/e, ya/varsa da ieriye alma. ("AI'I ile Frfr", Cilt 2, s.20)
Topa/'1 orac1kta ldrr/er. ("AI'I ile Frfr", Cilt 2, s.31)
Kk olan kiilCini eker; bu devi paralar, b1rak1p giderler. ("AI'I ile Frfr", Cilt 2, s.31)
Kan, kiziann etleri boa gitmesin hi deilse; piir de yiyelim. ("AI'I ile Frfr", Ci lt 2, s.1 01)
Bir dengine getirip Olan, Dev'in kansma bir balta indiriyor. BaI, gvdesinden aynllyor. Kendi
ayak/anm zdkten sonra kadmm gvdesini paralayip ocaktaki kazana atwor. Kaynar suda,
Dev'in kans1 pimekte olsun ... Olan b1rak1p gidiyor. ("AI'I ile Frfr", Cilt 2, s.106)

Kelolan, padiahn kzn isterneyi reddeden annesini iddet uygulamakla ve

ldrmekle tehdit eder:
Kelo/an'm bir denei varm1. Bulduu tn ivileri deneinin bama akarm1. Denein
ba1 drt okka gelirmi. Anasmm dnrle gitmek isterneyiine ok kiZml. Fina bu denei
gryor musun? Eer klZI istemeye gitmezsen bunu bama indiririm. Sabah orbasm1 sinde
iersin.' diye kplere biniyor. Mutsuz ana yoksulluklan m dnyor. Kp/erde, gmelerde;
bulgur, yarma, yaurt gibi kiliklan varm1 ya, byle bir eve Padiah klZI nasil gelirmi? (AI'I ile
Frfr", 2 Cilt Bir Arada, s.114)
Yzden ok adirdakileri ldryor. Son adirda dokuz er varm1. On/ann da ellerini, kulaklan m
kastikten sonra ... Yalmz askeri ldrmyor; ellerini, burunlanm kesiyor. (Yedi Devler, s.21-
22)

Masallarda iddet eyleminin doal ve olaan bir durummu gibi anlatlmas ocuun bu
durumu doru ve onaylanabilir bir sorun zme biimi gibi alglanmasna neden olabilir. Oysa
iddet ve korkuya dayal eylemler ocuun duygu ve dnce dnyasnn rselenmesine
neden olabilir. Masallar, iddetin insan doasna uygun bir gereklik olmadn iletmelidir
okurlarna. ztrk (2008: 495)'e gre, derlenmi masallarda yazar baz deiikliklere gidebilir;
dilinde, yazmnda ya da tekerlemelerinde dzeltmeler yapm olabilir. Bu durumda Tansel'in

!Uluslararas Trk Masal Dnyas ve Doumunun 100. Ylnda

Ouz Tansel Sempozyumu Bildiriler Kitab

149
derledii masallarn yeni basklarnda iddet ieren bu tmeelerden arndrlmasnn uygun
olaca dnlmektedir. Tansel'in derledii masallar, anlan iddet ierikli trnceler
karldktan sonra ocuun d dnyasna yakn bir dnya kuracak niteliktedir. Tansel, ocuk-
masal ilikisinde, ocuun zarar grmemesi asndan cinsellik ieren anlatmiara yer
vermemitir.

Tansel'in derleyip yazd masal kitaplarnn tm birer tekerierne ile balamaktadr.

Tansel, ocuun dikkatini ekebilmek, anlatm sslemek ve gl klabiirnek adna derledii
masallarda balang/giri formelleri"ne (masal ba kalp ifadeler, tekerlemeler),
"balay/gei formelleri"ne, "ayn olayn yeniden ortaya knda kullanlan formeller"e ve
"biti formelleri"ne de yer vermitir. Tm geleneksel masallarda olduu gibi Tansel'in derledii
masallarda da olaanst olaylar ve sra d karakterler bulunmaktadr. Masallardaki iletiler
de dier geleneksel masallarda olduu gibi genellikle masaln sonunda, dorudan yarglarla
ve ak olarak iletilmitir okurlara. Bu masallar, ocuklar gerek yaama da hazrlayacak
niteliktedir. Tansel'in derleyip yazd masallarn iletileri bugnn yaam gerekleri ve
deerleriyle de rtmekte; evrensel boyutlu birok deer ocuun anlayabilecei biimde
duyumsatlmaktadr.

Ayrca, nl air ve halkbilimcimiz Tansel, masallarnda Trkenin eitli anlatm

olanaklarn ve gcn baarl bir biimde kullanmtr. Tansel'in derledii masallar, adeta bir
szvarl lenidir. zellikle szl kltrn gstergesi olan kalplam eler masallarda
sklkla kullanlmtr. Bu szvarl eleriyle bunlarn farkl balamlarda yklendii ile\ller,
ocuklarn dilsel geliimine nemli katklar salayacak niteliktedir. Dil, hareketli ve canl;
anlatm, durudur. Tansel'in derledii masallar ayrca dilimize kar duyarlk kazandracak "sevi
(K1, s.25), yoksul (K1, s.35), hekim (K1, s.38), iye (K1, s.48), us (K1, s.48), s.50), kout (lK1,
s.78), yontucu (K1, s.78), denli (K2, s.20), esenlernek (K2, s.20), daarck (K2, s.23), im tK2,
s.34), ivedi (K2, s.47), yelemek (K2, s.47), tez (K2, s.54), avutmak (K2, s.55), gere (K2,
s.67), ura (K2, s.68), stelernek (K2, s. 70), aygt (K2, s.70), nlemek (K2, s.84), erek (K2,
s.89), erin (K2, s.1 01 ), dein (K2, s.1 07 -115), ye (K2, s.1 08), devinmek (K2, s.116), varsl
(K2, s.117), uz (K2, s.121 ), deneti (K2, s.121 ), letirmek (K2, s.138), giz (K2, s.154 ),
tasalanmak (K2, s.157), salk (K2, s.165), yazg (K2, s.175), paklamak (K2, s.178), mutucu
(K2, s.196), dek (K2, s.191 ), buyruk (K3, s.51 ), tutsak (K4, s.16), yontu (K4, s.26), ilen (K5,
s.50)" gibi Trke szcklerle yaplandrlmtr. Ksaca incelenen masallar, ocuun yeni
szckler renmesine, Trke szckleri kullanmasna ve ocukta diline kar duyarlk
oluturmasna katk salayacak niteliktedir.

Bununla birlikte masallarda yazm, noktalama ve anlatm asndan kimi sorunlar

bulunmaktadr. Dil ve edebiyat retiminin en nemli aralar, retimin btnleyici eleri olan
yaznsal nitelikli ocuk kitaplarnda dil ve anlatm yanllar bulunmamaldr. Kitabn yeni
basklarnda bu yanllarn dzeltilmesi gerekmektedir. Kimi masallarda kip uyumsuzluklarnn
olduu (K1, s.20 ve 91; K5, s.50; K6, s.26) grlmtr. Anlatm n daha akc olabilmesi
asndan bu uyumsuzluklarn da giderilmesi gerekmektedir. Ayrca, masaln ocuk tarafndan
daha iyi anlalabilmesi bakmndan ocuun anlamn bilemeyecei kimi szcklerin ilk getii
yerde Trke karlklarnn verilmesi daha uygun olur. rnein, "Hotlu Kz" adl masalda "hot"
szcnn Trke karl drt sayfa sonra ayra iinde verilmitir.

Sonu olarak ocuklarn hogrl, iyi yrekli, emee ve almaya sayg duyan,
yardmsever, paylamc, toplumsal huzuru ve bar nemseyen insanlar olmasnda nemli
bir halk edebiyat tr olan masallarn da nemli katklar olabilir. Trk halk kltrnn bu
nemli ve zengin kaynaklarnda atalarmzn bizlere iletmek istedikleri evrensel deerler ve
erdemler bulunmaktadr. Barn, sevginin ve doann ozan Tansel'in derleyip yazd
masallarn devingen, duru, yaln, katksz, canl, zengin dil ve anlatm zellikleriyle ocuklar
birok konuda duyarlk eitiminden geirecek nitelikte olduu sylenebilir. Derleyip yazd
masallarla Trk ocuk edebiyatma da nemli katklarda bulunan lkemizin yetitirdii deerli
air ve halkbilimcilerden Tansel neredeyse tm masallarnda ocuu herhangi bir konuda
duyarl klacak anlatmiara yer vermitir. Edebiyat da dier sanat dallar gibi okurlarn
davranlarn, duygularn ve kanlarn etkiler. Temelinde hogrnn, sevginin, iyiliin,

Trk Masal Dnyas ve Doumunun

IUluslararCJs 100. Ylnda
Ouz Tansel Sempozyumu Bildiriler Kitab

150
 yardmlama ve paylamann olduu masallarn da duyarlk eitiminde yararlanlacak nemli
kaynaklar olduu unutulmamal, ocuklar onlar duyarl klacak masallarla da buluturulmaldr.

Kaynaklar
Aa, M. ve Ercan Aktan, M. (2006) "Anonim Halk Edebiyat", M. cal Ouz (Ed.) Trk Halk
Edebiyati, IV. Blm (ss.113-167). Ankara: Grafiker Yayn.
Altun k, R.; Cokun, R., Yldrm, E. ve Bayraktarai u, S. (201 0). Sosyal Bilimlerde Arattrma
Yntemleri. Sakarya: Sakarya Kitabevi.
Altunkaynak, M. (2012) "ilkretim 1. Kademe Trke Ders Kitaplarnda Yer Alan Masal
Metinlerinin Trke Dersinin Amalar Dorultusunda Kullanmna ilikin retmen
Grleri." Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi. ukurova niversitesi Sosyal
Bilimler Enstits, Adana.
Aslan, C. (2013) "Duyarlk ve Dnceyi Gelitirmeda ocuk/Genlik Edebiyat", oluk ocuk
Anne Baba Eitimci Dergisi, (12) 29-32.
Baraz, T. (1987) Trk Dili ll. Eskiehir: An~dolu niversitesi Ak retim Fakltesi Yayn, No:
81.
Ba, B. (2012) "Trk Masallarnn Szvarl zerine Bir Deerlendirme", Milli Fo/klor, (24) 93,
125-134.
Boratav, P. N. (1982a) Fo/klor ve Edebiyat 1. istanbul: Adam Yaynclk.
Boratav, P. N. (1982b) 100 Soruda Trk Halk Edebiyati. istanbul: Gerek Yayn.
Can Emmez, B. (2008) "Szl Gelenekten Modern Masala: ocuk Edebiyatnda Masal
zerine Halkbilimsel Bir inceleme." Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi. Ankara
niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Ankara.
Ciravolu, . (1997) ocuk Edebiyati. istanbul: Esin Yaynevi.
etinkaya, Z. (2007) "Masallarn Trke retimindeki Yeri ve nemi." Yaynlanmam
Doktora Tezi. Dokuz Eyll niversitesi Eitim Bilimleri Enstits, izmir.
Dilidzgn, S. (1996) ada ocuk Yaz1m. istanbul: Yap Kredi Yayn.
Dilidzgn, S. (2007) "Masallar ve Masais Trler", Z. Gne (Ed.) ilkretimde ocuk
' Edebiyati (ss. 93-124) Eskiehir: Anadolu niversitesi Yayn.
Elin, . (1993) Halk Edebiyatma Giri. Ankara: Aka Yayn.

Engi:nn, i. (1985) "ocuk Edebiyatma Toplu Bir Bak", Trk Dili Dergisi, 400.
Glazer, Joan 1. (1997) Introduction to Children's Literature. New Jersey: Prentice-Hall ine.
G, B., Ouzkan, F., nertoy, 0., nl, M. ve Koak, S. (1998) Yaztn Terimleri Szl.
Ankara: Dil Dernei Yayn.
Gken, E. N. (1980) rnekleriyle ocuk Edebiyat1m1z. istanbul: Remzi Yaynevi.
Gnay, U. (1992} "Masal" Trk Dnyasi El Kitabi. Ankara: Trk Kltrn Aratrma Enstits
Yayn.

Gney, E. C. (1966) Fo/klor ve Eitim. Ankara: Milli Eitim Bakanl Talim ve Terbiye Dairesi
Yayn.

Gney, E. C. (1971) Fo/klor ve Halk Edebiyati. Ankara: MEB Yayn.

Halimolu Yavuz, M. (2000) "ocuklar iin Hazrlanacak Masal Kitaplarnn ierik, Dil-Anlatm
ve Eitsel zelliklerine Genel Bir Bak", 1. Ulusal ocuk Kitaplan Sempozyumu,

!Uluslararas Trk Masal Dnyas ve Doumunun 100. Ylnda

Ouz Tansel Sempozyu mu Bildiriler Kitab

151
 Sorunlar ve zm Yol/an. Ankara niversitesi Eitim Bilimleri Fakltes iveTME R
Dil retim Merkezi Yayn, No: 1.
Ajans
Helimolu Yavuz, M. (2009) Masallar ve Eitimsel ilevleri. istanbul: Yeni Gn Haber
Basn ve Yaynclk.

ipirolu, Z. (1990) "Okumay retme", Yarattct Toplum Yolunda ada Eitim. istanbul:
Cem Yaynevi.

N. ve Ik, N. (2015) "Masal Trnn Eitimdeki Yeri ve Trke Ders Kitaplarndaki

Karaku,
Kullanlabilirlii", Eurasian Education & Literature Journal, 1.

Kavcar, C. (1999) Edebiyat ve Eitim. Ankara: Engin Yaynevi.

Kudret, C. (1980) rneklerle Edebiyat Bilgileri 2. istanbul: inklap ve Aka Kitabevi.

:
Kvale, S. (1996) lnterviews: An introduction to qua/itative research interviewing. California
Sage Publication.
Nas, R. (2002) rneklerle ocuk Edebiyatt. Ezgi Yaynevi, Bursa.
Ouzkan, A. F. (2000) ocuk Edebiyatt. Ankara: An Yaynclk.

ler, E. (2003) "Trkiye Masallarnda Toplumsal Cinsiyet ve Mekan ilikisi." Yaymlanmam

Yksek Lisans Tezi, Bilkent niversitesi Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstits, An~ara.
ztrk, A. O. (2008) "Masallar Uyutmak", Uluslararas Sosyal Aratrmalar Dergisi, (1) 3, 494-
499.
Pilanc,H. (1998) "ada Eitimde Halk Edebiyatnn Kullanlmas", S. ztrk elik kd.)
Trk Halk Edebiyatt (ss.17-30). Eskiehir: Anadolu niversitesi Yayn. :

Popet, A. ve Evelyne R. (2002) Le Conte au Service de I'Apprentissage de la Langue. Paris:

Editions RETZ.
Sakaolu, S. (2002) Gmhane ve Bayburt Masal/an. Ankara: Aka Yayn.

Saltk, O. (2016) "Derlenmi Masallar ile Kurgulanm Masallarn ocua Grelii."

Yaymlanmam Doktora Tezi. Ankara niversitesi Sosyal Bilimler Enstits, Ankara.

Sever, S. (2012) ocuk ve Edebiyat. izmir: Tudem Yaynclk.

Sever, S. ve Karagl, S. (2014) "Ouz Tansel'in Derleyip Yazd Masal Kitaplarnda Yer Alan
Szvarl elerinin incelenmesi", Fo/klor/Edebiyat Dergisi, 20, 77, 173-178.

Sezer, M. . (2010) Masallar ve Toplumsal Cinsiyet. istanbul: Evrensel Basm Yayn.

irin, M. R. (2007b) ocuk Edebiyatt Kltr. Ankara: Kk Yaynclk.

irin, M. R. (2007c) Masa/ Atlast "Masa/ Edebiyatt Kltr zerine Yaziiar". Ankara:
Kk
Yaynclk.

Tansel, O. (2009) Al'lt ile Ftrftrt, Masal/ar, Cilt 2. Ankara: Elips Kitap.
Tezel, N. (1987) "Trk Masallar", M. R. irin (Ed.) ocuk Edebiyatt Ytlltt. istanbul: Gkyz
Yayn.

Uyguner, M. (1996) "Ouz Tansel'in Masallar", (Yay. Haz.: M. Turan) Kanatlt Masal Kuu:
Ouz Tansel. Ankara: rn Yayn.

Yaln, A. ve Ayta, G. (2003) ocuk Edebiyatt. Ankara: Aka Yayn.

Yldr,E. (1984) "Masallar ve izgi Roman", Tre, 13.

Yldrm, A. ve imek H. (2005) Sosya/ Bilimlerde Nitel Arattrma Yntemle
ri. Ankara: Sekin
Yaynevi.

Zipes, J. (2009) "Origins: Fairy Tales and Folk Tales", Janet Maybin, ve Nicola J. Watson (Ed.)
Children's Literature: Approaches and Territories., New York: Palgrave Macmillan.
Trk Masal Dnyas ve Doumunun
!Uluslararas 100. Ylnda
Ouz Tansel Sempo zyumu Bildiri ler Kitab

152