Cng thc mu

Cng thc mu, cn c gi l huyt , l mt trong nhng xt nghim thng quy

c s dng nhiu nht trong cc xt nghim huyt hc cng nh xt nghim y khoa.

Trc y cng thc mu c thc hin bng cc dng c m tay, xc nh s

lng ca tng loi t bo mu, ngy nay mu mu c a vo v nh cc my m t
ng, do vy vic thc hin cng thc mu tr nn n gin hn nhiu.

Cng thc mu l xt nghim quan trng cung cp cho ngi thy thuc nhng thng tin
hu ch v tnh trng ca bnh nhn hoc ca ngi c xt nghim. Tuy nhin phi
bit rng ch ring cng thc mu th khng th cho php a ra mt chn on xc nh
v nguyn nhn gy bnh, n ch c tnh cht nh hng, gi m thi.

Mt s im cn lu

1. Cc tr s ca cng thc mu thay i theo tnh trng sinh l, v d thay i ty

theo giai on tiu ha ca c th hoc thay i theo mc hot ng th cht
ca c th

2. Mu c ly t tnh mch, sau cho vo trong mt ng nghim c cha cht

chng ng v cht chng kt dnh tiu cu

3. Cc my m t ng:

o Tch ring cc dng t bo theo kch thc, c nhn hay khng c nhn,
theo hnh dng ca nhn, c ht hay khng c ht ...

o Tuy nhin, my mc cng cha hon ton thay th c con ngi, v

hnh th t bo phc tp, v khi my bo c bt thng th nh t bo hc
cn kim tra li tiu bn mu v y l ngi cho kt qu sau cng. Thng
 thng th khi lm cng thc mu ngi ta lm km theo pht mu ngoi
bin v em quan st di knh hin vi.

Cc thng s trong cng thc mu

Mt xt nghim cng thc mu thng thng Vit Nam s cho bit cc thng tin nh
sau:

Dng hng cu

S lng hng cu: thng c k hiu l RBC (red blood cell) hay mt s t
kt qu xt nghim ca Vit Nam th c ghi l HC, l s lng hng cu c
trong mt n v mu (thng l lt hay mm)

Nng hemoglobin trong mu: thng c k hiu l HGB hay Hb (n v

tnh bng g/l hay g/dl), o hm lng hemoglobin trong mu.

Hematocrit - dung tch hng cu: thng c k hiu l Hct, y l phn trm
th tch ca mu m cc t bo mu (ch yu l hng cu) chim.

Cc ch s hng cu:

o MCV - th tch trung bnh hng cu, n v thng dng l femtolit (1 fl =

10-15lit)

MCV c tnh bng cng thc: MCV = Hct / s hng cu. Gi tr MCV cho
php phn bit cc loi thiu mu sau:

Thiu mu hng cu nh: khi MCV < 90 fl

Thiu mu hng cu bnh: khi 90 fl < MCV < 100 fl

Thiu mu hng cu i: khi MCV > 100 fl

 o MCHC - nng hemoglobin trung bnh trong mt hng cu, n v
thng dng l (g/dl hay g/l)

MCHC c tnh theo cng thc: MCHC = Hb / Hct. MCHC cho php phn bit
thiu mu

Thiu mu ng sc: khi MCHC trong gi tr bnh thng

Thiu mu nhc sc: khi MCHC < 33g/l

o MCH - s lng hemoglobin trung bnh trong mt hng cu, n v

thng dng l picogram (1 pg = 10-12g)

MCH c tnh theo cng thc: MCH = Hb / s lng hng cu, hay MCH = Hb
/ RBC

Cc gi tr bnh thng ca hng cu

Gi tr bnh thng N gii Nam gii

Hng cu RBC hay HC /l) (10 3.87 - 4.91 4.18 - 5.42

Hemoglobin - Hb (g/l) 117.5 - 113.9 132.0 - 153.6

Hematocrit - Hct (%) 34 - 44 37 - 48

MCV (fl) 92.57 - 98.29 92.54 - 98.52

MCH (pg) 30.65 - 32.80 31.25 - 33.7

 MCHC (g/dl) 33.04 - 35 32.99 - 34.79

(Tham kho trong sch Lm Sng Huyt Hc - PGS Trn Vn B - NXB Y Hc Tp.
HCM 1999)

Tm li, cc tr s ca dng hng cu cho nhng thng tin v tnh trng hng cu ca
mu ngi c lm xt nghim, tt nhin khng y , gi bnh l thiu mu v
nguyn nhn gy thiu mu.

Thng thng, cc bc s da vo nng hemoglobin chn on v nh gi mc

thiu mu, v da theo nh ngha sau:

Thiu mu khi nng Hb thp hn:

13 g/dl (130 g/l) nam gii

12 g/dl (120 g/l) n gii

11 g/dl (110 g/l) ngi ln tui

Dng bch cu

S lng bch cu: l s lng bch cu c trong mt n v mu, c k hiu

l WBC (white blood cell). Gi tr bnh thng ca thng s ny l 4000-10000
bch cu/mm (trung bnh khong 7000 bch cu/mm mu). S lng bch cu
tng cao trong cc bnh nhim khun cp tnh, v c bit cao trong cc bnh
bch huyt cp hoc mn tnh (ung th mu - leucemie).

Cng thc bch cu: l t l phn trm cc loi bch cu trong mu. S thay i
t l ny cho nhiu ngha quan trng.

o Bch cu trung tnh: l nhng t bo trng thnh trong mu tun hon

v c mt chc nng quan trng l thc bo, chng s tn cng v ph hy
 cc loi vi khun, virus ngay trong mu tun hon khi cc sinh vt ny va
xm nhp c th. V vy bch cu a nhn trung tnh tng trong cc trng
hp nhim trng cp. i khi trong trng hp nhim trng qu nng nh
nhim trng huyt hoc bnh nhn suy kit, tr s sinh, lng bch cu
ny gim xung. Nu gim qu thp th tnh trng bnh nhn rt nguy
him v sc chng c vi khun gy bnh gim st nghim trng. Bch cu
cng gim trong nhng trng hp nhim c kim loi nng nh ch,
arsenic, khi suy ty, nhim mt s virus...

o Bch cu a nhn i toan: kh nng thc bo ca loi ny yu, nn khng

ng vai tr quan trng trong cc bnh nhim khun thng thng. Bch
cu ny tng cao trong cc trng hp nhim k sinh trng, v bch cu
ny tn cng c k sinh trng v gii phng ra nhiu cht git k
sinh trng. Ngoi ra bch cu ny cn tng cao trong cc bnh l ngoi da
nh chm, mn trn da...

o Bch cu a nhn i kim: ng vai tr quan trng trong mt s phn ng

d ng.

o Mono bo: l dng cha trng thnh ca i thc bo trong mu v vy

cha c kh nng thc bo. i thc bo l nhng t bo c vai tr bo v
bng cch thc bo, kh nng ny ca n mnh hn ca bch cu a nhn
trung tnh. Chng s phn b n cc m ca c th, tn ti ti hng
thng, hng nm cho n khi c huy ng i lm cc chc nng bo v.
V vy mono bo s tng trong cc bnh nhim khun mn tnh nh lao,
vim vi trng mn...

o Lympho bo: y l nhng t bo c kh nng min dch ca c th,

chng c th tr thnh nhng t bo "nh" sau khi tip xc vi tc nhn
gy bnh v tn ti lu di cho n khi tip xc ln na vi cng tc nhn
y, khi y chng s gy ra nhng phn ng min dch mnh m, nhanh v
ko di hn so vi ln u. Lympho bo tng trong ung th mu, nhim
 khun mu, nhim lao, nhim virus nh ho g, si... Gim trong thng
hn nng, st pht ban...

Cc gi tr bnh thng ca bch cu

Cc loi bch cu Gi tr tuyt i (trong 1mm) T l phn trm

a nhn trung tnh - NEUTROPHIL 1700 - 7000 60 - 66%

a nhn i toan - EOSINOPHIL 50 - 500 2 - 11%

a nhn i kim - BASOPHIL 10 - 50 O.5 - 1%

Mono bo - MONOCYTE 100 - 1000 2 - 2.5%

Bch cu Lymph - LYMPHOCYTE 1000 - 4000 20 - 25%

(Tham kho trong sch Lm Sng Huyt Hc - PGS Trn Vn B - NXB Y Hc Tp.
HCM 1999)

Dng tiu cu

S lng tiu cu: cho bit s lng tiu cu c trong mt n v mu. S lng
tiu cu bnh thng l 150.000-400.000 tiu cu/mm mu. Tiu cu c vai tr
quan trng trong qu trnh ng cm mu, v vy khi s lng tiu cu gim di
100.000/mm mu th nguy c xut huyt tng ln.

Th tch trung bnh tiu cu: MPV - cng c tnh bng n v femtolit, gi tr
bnh thng t 7,5-11,5 fl
Lu : cc tr s bnh thng trn c thng k trn ngi Vit.

Cc tr s bnh thng ny cn thay i ty theo my lm xt nghim, theo la tui, gii

tnh, theo chng tc ca ngi c lm xt nghim.