M hnh Markov n

M hnh Markov n
Bi:
Wiki Pedia

M hnh Markov n (ting Anh l Hidden Markov Model - HMM) l m hnh thng k
trong h thng c m hnh ha c cho l mt qu trnh Markov vi cc tham s
khng bit trc v nhim v l xc nh cc tham s n t cc tham s quan st c,
da trn s tha nhn ny. Cc tham s ca m hnh c rt ra sau c th s dng
thc hin cc phn tch k tip, v d cho cc ng dng nhn dng mu.

Trong mt m hnh Markov in hnh, trng thi c quan st trc tip bi ngi quan
st, v v vy cc xc sut chuyn tip trng thi l cc tham s duy nht. M hnh
Markov n thm vo cc u ra: mi trng thi c xc sut phn b trn cc biu hin
u ra c th. V vy, nhn vo dy ca cc biu hin c sinh ra bi HMM khng trc
tip ch ra dy cc trng thi.

y l mt m hnh ton thng k c ng dng rng ri trong Tin sinh hc.

Cc chuyn tip trng thi trong m hnh Markov n

V d m hnh Markov.

- x Cc trng thi trong m hnh Markov

- a Cc xc sut chuyn tip

1/4
M hnh Markov n

- b Cc xc sut u ra

- y Cc d liu quan st

S tin ha ca m hnh Markov

Biu trn y lm ni bt cc chuyn tip trng thi ca m hnh Markov n. N cng

c ch biu din r rng s tin ha ca m hnh theo thi gian, vi cc trng thi ti
cc thi im khc nhau t1 v t2 c biu din bng cc tham bin khc nhau, x(t1) v
x(t2).

S tin ha theo thi gian ca m hnh Markov n

Trong biu ny, n c hiu rng thi gian chia ct ra (x(t), y(t)) m rng ti cc
thi gian trc v sau nh mt s cn thit. Thng thng lt ct sm nht l thi
gian t=0 hay t=1.

S dng cc m hnh Markov

C ba vn c bn gii quyt bng HMM:

Cung cp cho m hnh cc tham s, tnh xc sut ca dy u ra c th. Gii

bng thut ton tin trc.
Cung cp cho m hnh cc tham s, tm dy cc trng thi (n) c kh nng ln
nht m c th sinh ra dy u ra cung cp. Gii bng thut ton Viterbi.
Cung cp dy u ra, tm tp hp c kh nng nht ca chuyn tip trng thi
v cc xc sut u ra. Gii bng thut ton Baum-Welch.

V d c th

Gi s ti c mt ngi bn sng rt xa. Hng ngy chng ti gi in thoi cho nhau

v anh ta k cho ti nghe anh ta lm g trong ngy. Ngi bn ti ch c 3 cng vic
m anh thch lm l 1) i do, 2) i ch v 3) dn phng. Hin nhin l s la chn phi
lm g th ph thuc trc tip vo thi tit hm y th no. Nh vy, ti khng nhn
c thng tin c th v thi tit ni anh bn ti sng nhng ti li bit v xu hng
chung. Da vo li k ca cng vic hng ngy ca anh ta, ti c th on v thi tit
hm .

2/4
M hnh Markov n

Nh vy, thi tit c vn hnh nh mt chui Markov c th. C 2 trng thi thi tit,
"Ma" v "Nng", nhng ti khng quan st trc tip, do , chng l n i vi ti.
Vo mi ngy, anh bn ti s lm mt trong cc vic sau ph thuc vo thi tit hm
l "i do", "i ch" v "dn phng". V anh bn ti tng thut li hot ng
ca mnh, l cc d liu quan st. Ton b h thng ny l mt m hnh Markov n
(HMM).

Ti bit c xu hng thi tit ni chung v ti cng bit bn ti thng thch lm g.

Ni cch khc, cc thng s ca HMM bit. Thc t, chng ta c th m t iu ny
bng ngn ng lp trnh Python:

trng thi = ('Ma', 'Nng')

d liu quan st = ('i do', 'i ch', 'dn phng')

kh_nng_ban_u = {'Ma': 0.6, 'Nng': 0.4}

kh_nng_chuyn_dch = {

'Ma' : {'Ma': 0.7, 'Nng': 0.3},

'Nn' : {'Ma': 0.4, 'Nng': 0.6},

kh_nng_loi_b = {

'Ma' : {'i do': 0.1, 'i ch': 0.4, 'dn phng': 0.5},

'Nng' : {'i do': 0.6, 'i ch': 0.3, 'dn phng': 0.1},

Trong on cu lnh trn, kh_nng_ban_u cho thy ti khng chc v trng thi
HMM khi ngi bn u tin gi in cho ti (tt c ci ti bit l tri c v ma).
kh_nng_chuyn_dch cho thy nhng thay i v thi tit trong chui Markov.
Trong v d ny, ch c 30% kh nng ngy mai tri s nng nu hm nay tri ma.
Kh_nng_loi_b cho thy anh bn thch lm nhng vic g mi ngy. Nu tri ma
th c n 50% kh nng anh bn ny s dn phng, trong khi tri nng th 60% kh
nng anh ta s i do.

V d ny c xem xt t m hn trong trang thut ton Viterbi

3/4
M hnh Markov n

Cc ng dng

S nhn bit li ni hay s nhn bit k t quang hc

Quy trnh ngn ng t nhin
Tin sinh hc v h gen hc
D on cc vng mang m (khung c m) trn mt trnh t gene.
Xc nh cc h gene hoc h protein lin quan.
M phng cu trc khng gian ca protein t trnh t amino acid.
v cn nhiu na...

4/4