MEHANIKA FLUIDA

Pritisak tenosti na ravne povri

1. zadatak . Teka brana dimenzija: a, b i napravljena je od betona gustine b . Kosi

zid brane samo sa jedne strane kvasi voda, gustine , do visine h. Odrediti ukupni obrtni
moment po jedinici irine (l=1m) koji potie od sile pritiska i sile teine, a koji se ima
oko kritine obrtne take O.

Reenje:
Intenzitet sile pritiska tenosti je:
h h 1 h 2l
P = pC A = g l = g
2 sin 2 sin
2
1 h l
P = g
2 sin
3
1 h
l
IC 12 sin 1 h
v C = = = ;
Av C h h 6 sin
l
2sin sin

Teina brane je:

a+b ba
Q = gb Vb = gb h bl ; hb = tg
2 2
1 ba 1
Q = g b l ( a + b )
2 2
( )
tg = gb l b 2 a 2 tg ;
4
OO ' = b cos ,

h h h 1 h
= OO ' O 'A = b cos vC = b cos = b cos ;
2sin 2 6 sin 3sin
h
= b cos .
3sin
Moment za taku O je:
b 1 h 2l h 1 b
M = P d + Q = g
2 2 sin
b cos
3sin 4
2
(
+ g b l b a tg
2

2
)
M
= g
h2 h (
b2 a 2 )
b cos + bgb tg .
l 2sin 3sin 8
2. zadatak. Na bonoj strani rezervoara, na dubini H, nalazi se kvadratna cev ivice a
(v.sl.). Izlaz iz cevi zatvara homogeni poklopac OA, teine Q koji se moe obrtati oko
ose koja prolazi kroz taku O, a upravna je na ravan slike. Ako je pokazivanje manometra
M, pm, gustina tenosti u rezervoaru , a poklopac gradi ugao sa horizontalnom ravni,
odrediti minimalni intenzitet sile F potrebne za otvarajne poklopca.

Reenje:
Posmatrajmo ravnoteu poklopca OA.
Uzimajui taku O za momentnu taku
imaemo:
G
M = 0
a a
P + v + F a ctg = Q ctg
2sin 2

1 P 1 v
F= Q + (1)
2 ctg 2sin a
U poslednjem izrazu (1) sila pritiska
tenosti na poklopcu data je izrazom:
1 a 2
P = pC A = p m + g H + a ,(2)
2 sin

a poloaj napadne take iste sile dat je izrazom:

3
1 a
a
IC 12 sin 1 a2 1
v = = = . (3)
vC A p m a 1 a 2
12 p m a sin
g + H + 2 sin sin g + H + 2

Unoenjem izraza (2) i (3) u (1) dobija se:

1 a2 2
F= Q p m + g H + a .
2 sin 2 3
3. zadatak. U rezervoaru sa zidom nagnutim pod uglom prema horizontu, kao to je
prikazano na slici, nalazi se tenost gustine 2 do visine h2 i tenost gustine 1 do visine
h1. Tenosti se ne meaju, a iznad tenosti u rezervoaru pritisak je atmosferski. Odrediti
sile pritiska po jedinici irine zida koji kvasi tenost gustine 1 i na deo koji kvasi tenost
gustine 2, kao i poloaje njihovih napadnih taaka.

Reenje:
Sila na deo zida koji kvasi tenost gustine 1 je:
h h 1 h2
P1 = pC A1 = g1 1 1 1 = g1 1 ;
1
2 sin 2 sin
Poloaj napadne take ove sile je:
3
1 h1
1
h1 IC 12 sin
v D = vC + v1 = + v; v1 = =1
;
1 1
2sin vC A1 h1 h1
1 1
2sin sin
h h 1 2 1
vD = 1 + 1 v D = h1 .
1
2 6 sin 1
3 sin
Sila na deo koji kvasi tenost gustine 2 je:
h h 1 h
P2 = pC A 2 = g1h1 + g2 2 2 1 = g 1h1 + 2 h 2 2 .
2
2 sin 2 sin
Odreivanje poloaja napadne take ove sile:
3
1 h2
IC 1 h 22
12 sin 1 1
v 2 = = 2
=
vC A 2 h 2 1 1 h 12 h 2 + 1 h sin
+ h1 2
2
1
2 1 sin sin 2 2
G
Dakle, napadna taka sile P2 je za v 2 ispod teita dela koji kvasi tenost gustine 2.
Ukoliko bi smo eleli da odredimo napadnu taku rezultantne sile pritiska tenosti, treba
koristiti Varinjonovu teoremu.
4. zadatak. Na bonoj strani zatvorenog suda nalazi se zatvara OA, oblika i dimenzija
datih na slici. Odrediti silu pritiska na zatvara i moment te sile za taku O. Pokazivanje
''U'' cevi je h, gustina tenosti je . Gustinu vazduha iznad tenosti u sudu zanemariti.

Reenje:
Na osnovu pokazivanja ''U'' cevi je:
pa = pa p v + gh p v = gh potpritisak iznad tenosti u sudu.
Sila pritiska na neokvaeni deo zatvaraa je intenziteta:
P1 = p C A1 = p v r 2 ,
1

a njena napadna taka je u teitu neokvaenog dela zatvaraa.

Intenzitet sile pritiska na okvaeni deo zatvaraa je:
P2 = pC A 2 = ( p v + gR ) R 2 ,
2

a njena napadna taka je za

R 4
IC 4 1 R2
z = 2
= =
z*C A 2 pv 2 4 R pv
g + R R
2

g
ispod teita okvaenog dela zatvaraa.
Rezultujua sila pritiska koja deluje na zatvara je:
(
P = P2 P1 = gR 3 R 2 + r 2 p v , )
a traeni moment, za taku O, je intenziteta:
M o = P1r + P2 ( 2r + R + z ) ,
koji posle unoenja izraza za P1, P2, pv i z postaje:

5
(
M o = gR 3 2r + R gh R 3 + r 3 + 2R 2 r .
4
)
5. zadatak. Zatvoreni rezervoar podeljen je na dva dela ravnom pregradom u kojoj se
nalazi pravougaoni otvor zatvoren poklopcem istih dimenzija. Otvor je postavljen tako da
mu je jedna ivica paralelna povrini (slobodnoj) tenosti (v.sl.). U levom delu rezervoara
nalazi se tenost gustine 1 do vrha otvora, a u desnom delu tenost gustine 2 do
polovine otvora. U levom delu, iznad tenosti, vlada natpritisak, a u desnom delu
potpritisak. Odrediti vezu izmeu 1 i 2 ako je poznato da rezultujua sila pritiska na
poklopcu lei na slobodnoj povrini tenosti u desnom delu rezervoara.

Reenje:
Sila pritiska, koja sa leve strane
deluje na poklopac je intenziteta
1
P1 = pC A = p m + g1b ab ,
2
gde su a i b ivice pravougaonog poklopca,
a pm veliine natpritiska.
Sila pritiska sa desne strane na
neokvaeni deo poklopca je intenziteta
ab
P2 = p v ,
2
a na okvaeni deo poklopca je:

1 1
P3 = pC A 3 = p v + g2 b ab ,

3
4 2
gde je pv potpritisak iznad tenosti gustine 2.
Odabirajui napadnu taku rezultujue sile za momentnu taku, dolazima do jednaine:
b b
P1 z1 = P2 + P3 + z3 (1)
4 4
gde su:
1 3
IC ab
12 1 b2
z1 = * = 1
=
zC A b pm 12 b + p m
+ ab
1

2 g1 2 g1
3
1 b
a
IC 12 2 1 b2
z 3 = * =
3
=
z C A 3 b p v ab 48 b p v

3

4 g2 2 4 g2
Unoenjem izraza za P1, P2, P3, z1 i z3 u jednainu (1), iz nje se dobija da je:
1
1 = 2 .
2
6. zadatak. Cilindrini sud, prenika D, ija je masa m, napunjen je tenou gustine
do visine H i visi na klipu prenika d. Odrediti potpritisak koji obezbeuje ravnoteu
suda, zanemarujui trenje suda o klip, i silu koja optereuje grupu zavrnjaja A.

Reenje:
Posmatrajmo ravnoteu svih sila koje deluju na sud. Problem je osnosimetrini pa se sve
horizontalne sile uravnoteuju. U vertikalnom pravcu imamo:
- sila na poklopcu suda ( ):

( )
P1 = D 2 d 2 p v
4
- sila pritiska tenosti na dno suda je( ):
D 2
P2 = ( gH p v )
4
- teina suda je:
G = mg .
Onda imamo:
P1 + P2 + G = 0 .
Zamenom se dobija:
2 D 2
(
4
)
D d2 pv +
4
( gH p v ) + mg = 0
4mg D2
pv = + g H .
d 2 d2
G
Jedina sila koja optereuje zavrnje (vijke) A-A je sila P1 , dakle,

( )
FA = D 2 d 2 p v .
4
Primedba: Ovaj zadatak moe se uraditi i na druge naine.
7. zadatak. Cilindrini sud, prenika D i visine H, napunjen je tenou gustine i
oslanja se na klip prenika d. Odrediti pokazivanje manometra M, (v.sl.) ako su mase
poklopca, cilindrinog omotaa i dna suda: mp, mo i md. Zatim odrediti sile na grupe
zavrtanja (vijaka) A i B.

Reenje:
Posmatrajmo ravnoteu svih sila
koje deluju na sud.
- sila na poklopcu je ( ):
D2
P1 = p m
4
- sila na dno suda je( ):
D 2 d 2
P2 = ( p m + gH )
4 4
Onda je jednaina ravnotee suda:
P1 = P2 + g ( m p + mc + md ) .

Zamenom izraza za sile pritiska dobija se:

D2 D 2 d 2
pm = ( p m + gH ) + g ( m p + mc + md )
4 4 4
d2
pm
4 4
( )
= g ( m p + mc + md ) + gH D2 d 2

4g D2
p m = 2 ( m p + m c + m d ) + gH 2 1 .
d d
Sile koje optereuju vijke su:
D2
FA = p m gm p
4

( )
FB = ( p m + gH ) D 2 d 2 + gm d .
4
Primedba:
Moe se ovaj zadatak reiti i na druge naine.
Sila FB moe se i ovako odrediti:
D2
FB = FA gmo = p m gm p gmo .
4