Ni Sao Cho Tr Chu Hc Nh V Trng

Adele Faber & Elaine Mazlish

Chia s ebook: https://downloadsachfree.com

Follow us on Facebook: https://facebook.com/taiebookfree

 Table of Contents
LI CM N

QUYN S\CH N[Y RA I NH TH NO

TI L[ AI?

1. X L NHNG CM XC GY CN TR VIC HC

2. BY K NNG MI GI TR HP TC

3. NHNG CM BY CA S TRNG PHT V NHNG GII PHP THAY TH NHM GIP

TR T GI\C HN

4. CNG NHAU GII QUYT VN :

5. KHEN NGI M KHNG TNG BC, PH BNH NHNG KHNG G]Y TN THNG

6. L[M SAO GII PHNG TR KHI MT VAI TR N[O

7. PH HUYNH V GIO VIN HY PHI HP VI NHAU

8. VT BT GI GIC M
 Cha m v thy c ni vi tr nh th no, tr s cm nhn v bn thn nh th y. Li
ni ca h nh hng n lng t trng v cch tr t nh gi bn thn. Hay ni rng ra,
cch ni ca cha m v thy c gi vai tr quyt nh i vi s phn tr.

- HAIM GINOTT
 LI CM N
Quyn s|ch n{y n c tay bn c l nh ngay t lc mi ch l{ tng, n ~ c
rt nhiu ngi mong i.

Gia nh, bn b khng ngng ng vin v khuyn khch chng ti. Nhng bc ph
huynh, thy c, nhng nh gio dc sc khe tm thn khp ni trn nc M v{ Canada ~
ng gp c ting ni ln ti liu v vic ng dng cc k nng giao tip vo cch hnh x
nh{, cng nh ni l{m vic.

Joanna Faber, gio vin ca mt trng ni th{nh, ~ cung cp cho chng ti nhiu v
d sinh ng m{ c tch ly c trong sut mi nm dy hc.

Trng i hc Bradley, trng tiu hc Brattain ~ nhit tnh ng h v to iu kin

thun li cho chng ti lm vic.

Ha s Kimberly Ann Coe ~ d{nh nhiu tm huyt to ra nhng hnh v minh ha

ht sc sinh ng.

Bob Markel, i din bn quyn, ~ lun s|t c|nh bn chng ti vi nhng li khuyn
ch tnh ng lc .

Eleanor Rawson, nh sn xut, ~ tn tnh hng dn chng ti tng ng i nc

bc.

Cui cng, chng ti xin gi li cm n ti tin s Thomas Gordon bi nhng cng trnh
nghin cu uyn thm ca ng v phm tr nhng mi quan h gia tr vi ngi ln; v
cm n c tin s Haim Ginott ~ gip chng ti hiu ra ti sao v th n{o l{ Tin hc l,
hu hc vn.
 QUYN SCH NY RA I NH TH NO
Quyn s|ch n{y c m mm t khi chng ti cn l nhng b m tr i tham d
nhng bui sinh hot dnh cho ph huynh do nh tm l hc tr em - tin s Haim Ginott
ph trch. Sau mi bui sinh hot, trn ng li xe v nh{, chng ti thng cng suy
ngm v sc mnh ca nhng k nng giao tip mi va hc c, ri ngm ngi v l ra:
k t ng{y u theo ui nghip dy d ti gi, mnh cha h bit g v nhng k nng y,
trong khi mt ngi l gio vin ph thng New York City, cn ngi kia dy hc ti cng
ng d}n c Manhattan.

Khi , chng ti khng h hnh dung trc c nhng kinh nghim ban u y ri s
pht trin thnh nhng g. Hai thp nin sau, nhng quyn sch m chng ti vit cho cc
bc ph huynh ~ vt qua mc hai triu bn v{ c dch ra trn mi th ting. Nhng
bi din thuyt ca chng ti ti tt c cc bang ca M, v hu ht cc tnh thnh ca
Canada u thu ht c ng o khn thnh gi v{ c h nhit lit hng ng. Trn
nm mi ng{n nhm hot ng x hi ti nhng vng t xa xi, tn Nicaragua, Kenya,
Malaysia v{ New Zealand ~ s dng nhng bng nghe nhn l{ ni dung nhng hi tho ca
chng ti trong cc hot ng ca h. V trong sut qung thi gian hai mi nm qua,
chng ti lun nhn c nhng phn hi t cc gio vin v nhng thay i t c
trong lp hc, sau khi h tham d nhng kha hc, nghe din thuyt, hay c sch ca
chng ti. V{ iu tt yu xy n l, cc gio vin lun thc gic chng ti vit mt quyn
s|ch tng t cho ngnh ca h.

Mt gio vin Troy, Michigan, ~ vit:

Sau hn hai mi nm kinh nghim gio dc tr h v tr c nguy c h hng, ti thc

s kinh ngc v nhng k nng m mnh rt ra c t nhng quyn sch m qu v vit
cho cc bc cha m... Hin ti, trong qun m ti lm chuyn gia c vn s phm [1] ang
thit k mt ni quy k lut mi cho cc trng hc. Ti tin chc rng cc cch x l tnh
hung trong quyn sch ca qu v s l ct li, l nn tng cho ni quy mi ny. Khng bit
qu v c ngh n vic vit sch dnh ring cho cc gio vin khng?

Mt ngi lm cng tc x hi hc ng Florissant, Missouri, vit:

Mi y ti gii thiu chng trnh hi tho How To Talk So Kids Will Listen
[2] ca cc v cho ph huynh trong a ht do ti ph trch. C mt b m, ng thi
 cng l mt gio vin, bt u p dng nhng k nng mi vo lp hc ca mnh v
nhn thy nhng hnh vi khng tt ca hc sinh gim hn. Nhng thay i trong
lp hc ca gio vin y lp tc gy n tng vi b hiu trng, bi v lu nay b rt
lo ngi v s gia tng hnh pht n roi, cng nh tnh trng b ui hc trng
mnh. V b mi ti t chc hi tho cho ton th cc gio vin trong trng ca
b.

Kt qu tht ng khch l. Nhu cu v hnh pht n roi gim hn. Ri vic

hc sinh ngh hc cng bt i, trong khi lng t trng ca cc em c tng ln, hu
nh lan khp ton trng.

Mt ngi sng New York City vit:

Ti v cng lo s v vic cng ngy cng c nhiu tr em mang dao v sng ti

trng. Ti khng tin vic tng cng nhn vin an ninh v my d tm kim loi s c
hiu qu, tuy nhin, cch giao tip tt hn c l s ci thin c tnh hnh ny. C l,
nu cc gio vin bit c nhng k nng m qu v vit, t hn h h s c
trang b tt hn gip nhng a tr nng ny bit cch x l cn gin ca chng
theo nhng cch khng cn dng n bo lc. Qu v c ngh n vic vit sch dnh
cho cc gio vin, cha m, hiu trng, tr ging, ti x xe but trng hc v th k
trng khng?

Tuy hiu c nhng li ngh l{ cn thit, nhng chng ti phi tha nhn rng
mnh khng m nhn trch nhim vit sch cho gio vin. V li, hin gi, chng ti khng
cn chin u chung vi h trn mt trn gio dc na.

Th ri c mt c in thoi nh mnh do hai c gio Rosalyn Templeton v Lisa

Nyberg gi ti. Lisa ang dy lp ba v lp bn ti trng tiu hc Brattain Spring, bang
Oregon. Rosalyn ang tham gia {o to nhng gi|o vin tng lai i hc Bradley, Peoria,
bang Illinois. C hai ngi u by t mi lo lng trc nhng bin php trng pht v
cng ch c p dng thng xuyn trong c|c trng hc un nn hnh vi ca tr. H
bo rng ~ t lu lm ri, h vn tm kim nhng ti liu xut cho gio vin nhng
phng ph|p mi, nhm gip hc sinh t gic k lut hn v{ bit t gii quyt vn ca
chng hn.
 Khi tnh c c c quyn How To Talk So Kids Will Listen and Listen So Kids Will Talk
[3] , h bit rng h ~ thy c nhng g vn tm kim lu nay, v h xin php c da
trn quyn sch ca chng ti vit mt bn khc gn ging nh vy, dnh cho gio vin.

Cng ni chuyn chng ti cng nhn thy rng kinh nghim m h tch ly c tht
rng v ph qut. C hai u tng dy hc thnh th, ngoi , nng thn; u c hc v tin
s v gio dc; v{ u tng c mi ch tr nhng hi tho gio vin. Bng nhin, n m
chng ti cn lng l mt thi gian di bng tr nn kh thi. Ngoi nhng kinh nghim
trc tip ng lp v cc ti liu thu thp c t nhng gio vin khc trong sut hn hai
mi nm qua, nay cn c thm s ng gp qu b|u ca hai ngi lm cng tc gio dc
ny, chng ti bit rng khng g c th khin chng ti chn bc c na.

Ma h nm , Rosalyn v{ Lisa ti gp chng ti. Ngay t u, tt c ~ rt n vi

nhau. Sau khi bn bc, chng ti nht tr rng thay v a ra nhng li thuyt gio kh
khan, quyn sch ny s ng vai tr nh mt ngi k chuyn - ng trn quan im ca
mt c gio tr ang nhit tnh tm kim nhng cch tt nht dy d hc sinh ca mnh.
Kinh nghim ca c y s l s tng hp, c kt kinh nghim ca tt c chng ti. Chng
ti s lm cho li k y |ng tin cy hn bng nhng yu t m{ chng ti dng trong cc
tc phm trc. l{ nhng mu truyn tranh nh, nhng phn ghi nh, hi |p, cng
nhng cu chuyn minh ha.

Nhng c{ng trao i vi nhau, chng ti cng nghim ra, nu mun nu ton b nhng
vic nn lm nhm gio dc mt a tr, chng ti cn phi nhn xa hn phm vi lp hc,
phi ch nhiu ti nhng ngi thy u tin v mi mi trong cuc i a tr y -
chnh l cha m n. Bt k iu g xy ra trng t chn gi sng cho ti ba gi chiu cng
u chu nh hng su sc bi nhng g din ra trc v sau qung thi gian y, tc l
lc tr cng vi cha m chng. D c cha m ln gio vin c tch cc n }u i chng
na m khng c nhng cng c gip h thc hin nhng d nh tt p ca mnh, th a
tr vn c th h nh thng.

Cc bc cha m v gio vin cn phi bit kt hp quyn lc vi vic lm gng. H cn

ghi nh s tri ngc hon ton gia li ni lm tiu tan hi vng vi li ng vin, khuyn
khch; gia li ni mi gi s hp tc hay kch ng s chng i ca tr; gia li ni lm cho
tr khng th suy ngh hay tp trung vi li ni khi gi v gii phng khao kht hc hi t
nhin ca tr.
 Bt gic, chng ti cm thy trch nhim ca mnh i vi th h tr ngy nay tht nng
n. Trc kia, cha khi no gii tr li c th xem nhiu hnh nh ti c d man trn phim,
trn c|c phng tin truyn thng i chng nh b}y gi. Trc kia, bn tr chng bao gi
phi chng kin nhiu hnh nh tuyn truyn trn tri v nhng kiu gii quyt vn
bng cch |nh nhau, nm bom hoc x n. Cha khi n{o nhu cu cung cp cho con em
chng ta mt khun mu sng ng v vic giao tip trung thc v tn trng ln nhau li
cp thit nh lc n{y. l{ c|ch bo v tt nht m ta c th trang b cho tr, nhm chng
li nhng cn bt pht mun bo hnh ca chng. Gp nhng trng hp mun ni in,
thay v i tm gy gc dao ba, tr c th vn dng nhng li l m nhng ngi quan
trng trong cuc i chng ~ tng ni vi chng trc }y.

Vi tt c nhng l do , n v quyn s|ch n{y ~ c t ln b phng. Ba nm

tri vi bit bao bn tho nhp, cui cng chng ti ~ c c bn tho cui cng trong
tay. Khi cn ni cng bit tt c chng ti ~ h{i lng v{ vui mng n mc no. Chng ti
t mt ci ta rt r rng: Ni Sao Cho Tr Chu Hc Nh v Trng . Chng ti ~ nu
ra nhng v d c th v th|i v ngn ng ca quy trnh hc n{y. Chng ti cng trnh
by cch to ra mt mi trng cm xc, khin cho tr cm thy an to{n m lng ra
trc nhng ci mi l. Chng ti nu bt ln cch lm sao cho tr dm chu trch nhim v
rn luyn tnh t gi|c. ng thi, chng ti cng chia s nhiu phng ph|p nhm ng
vin, khch l tr tin rng chng l ai v chng s tr th{nh ngi nh th no.

Mong mi ln nht ca chng ti l nhng kin trong quyn sch ny s gip bn khi
ngun sng to, trao quyn cho nhng a tr yu qu nht i bn.

[1] . Nguyn gc l{ teacher consultant: chuyn gia gi|o dc chu trch nhim c vn xy dng ni quy, chng
trnh ging dy, c cu t chc cho trng ph thng - ND.

[2] . Ni Sao Cho Tr Chu Nghe.

[3] . Ni Sao Cho Tr Chu Nghe v Lng Nghe Sao Cho Tr Chu Ni.
 TI L AI?
Khi bt u vit quyn s|ch n{y, chng ti ~ nht tr s to ra mt nhn vt tn l Liz
Lander l{m ngi pht ngn chung cho tt c. C y l mt gio vin tr - cng ging nh
chng ti ng{y trc - v nhng n lc, trn tr ca c y vi hc sinh chnh l tm gng
phn nh mt cch chn thc nhng c gng m chng ti tng th hin. C y chnh l
nhn vt Ti do chng ti to ra.
 1. X L NHNG CM XC GY CN TR
VIC HC
Chnh nhng hi tng v cc gio vin ca mnh - c nhng hi tng ti yu thch ln
nhng hi tng m ti ght - ~ khin ti quyt nh tr thnh mt gio vin.

Trong sut nhng nm th|ng hc s phm ti trng i hc, ti lun tin tng rng
mnh c kh nng dy tr theo ci cch lm cho chng mun hc. Ti ~ th sn trong u
c mt danh sch di dng dc v nhng iu |ng xu h m mnh khng bao gi c
php ni ra hoc th hin vi hc sinh; ti cng ~ hnh dung r r{ng v mc kin nhn
m mnh s phi eo ui.

Ng{y u tin - vi t c|ch l{ gi|o vin tht s - ti ~ rt cho|ng v|ng. Ti ~ son

bi v chun b k lng cho gi ln lp, nhng ho{n to{n khng c phng b g trc ba
mi hai em hc sinh lp S|u n{y. Ba mi hai a tr to mm, hiu ng v{ lc n{o cng
y ry nhng i hi mun th ny, cn th n. Qua c na bui sng th ting ch che
u tin xut hin, Ai ly bt ch ca tao? M{y x ra i! Im i! Tao ang nghe c ging.

Ti c v nh chng nghe thy g v tip tc bi ging, nhng nhng k ph| bnh vn

khng chu thi, Ti sao em li phi ngi gn n? Em khng hiu c bo bn em phi lm
g c? C i, n thi em! Ti n kim chuyn trc ch b!

u ti bt u ku bng bng. Lp hc cng lc cng n o. Nhng cu thn ch v

lng kin nhn v hiu bit ~ ht linh nghim ngay trn mi ti. Lp hc ny cn phi c
mt gio vin bit trn p mi c. Bt thnh lnh ti qut ln:

Thi i! C ai ly bt ch ca em }u!

C ni ri, em phi ngi gn bn y!

C khng quan t}m ai g}y s trc. C mun vic ny phi chm dt ngay. Ngay lp
tc!

Em bo em khng hiu l lm sao? C va mi gii thch xong cn g!

 Ti khng th tin ni ci lp n{y. C|c em ni nng h{nh ng y nh hc sinh lp Mt
vy. L{m n ngi im i!

C mt thng b chng coi li ti ra g. N tnh b ri khi ch ngi, bc ti ly ci

chut ch ri ng m{ vn chut m~i cho n khi cy bt ch cn mt mu. Bng ging
iu nghim khc nht ca mnh, ti ra lnh, ri! V ch ngay!

C khng bt em l{m g c }u, n c~i.

c, chng ta s ni r chuyn ny sau gi tan hc.

Em khng li c. Em s tr xe but.

Th th c {nh phi mi ph huynh ca em n thng bo chuyn n{y.

C khng gi cho ba m em c }u. Nh{ em l{m g c in thoi!

n ba gi chiu th ti mt l. Bn tr chen nhau a ra khi lp v trn xung ng.

Chng la ht, chy nhy nh va c tip thm nng lng. Nhng lc n{y chng ~ thuc
v trch nhim ca cha m chng. Ti ~ ht gi lm vic ca mnh ri.

Ti ngi phch xung gh, ng trn trn vo nhng dy bn hc trng trn. C chuyn g
th? Sao bn tr khng nghe li ti? Ti phi l{m g ch ng chng }y?

Trong sut my th|ng u i dy ca ti, tt c cc bui hc u din ra y nh vy. Mi

sng, ti vo lp vi bao hy vng trn tr, ri bui chiu li ra v vi tm trng chn
chng v tn. Ti ~ ho{n to{n b tay trc cng vic nng n v chn ngt l phi ko
l lp hc cho qua chng trnh bt buc n{y. Nhng t hn ht, ti ang dn bin thnh
loi b{ c m{ ti khng bao gi mun: gin d, hch dch, mt uy tn. Cn |m hc sinh
ca ti th c{ng ng{y c{ng bng bnh, ngang ngnh. Cng v cui hc k, ti cng hay t
hi rng mnh cn cm c c bao lu na.

May m Jane Davis, c gio dy lp bn cnh, ~ n gii cu cho ti. Sau ci ngy dc
bu tm s vi Jane, ch a cho ti quyn sch How To Talk So Kids Will Listen and Listen
So Kids Will Talk. Ch bo, Khng bit quyn s|ch n{y c gip g c cho em khng,
nhng nhng k nng nu trong n{y ~ cu ch khi ph|t in, ph|t khng vi chnh ti
nhc nh{. N cng gip ch to nn s thay i khc bit cho lp hc ca mnh y!
 Ti cm n Jane, ct quyn sch vo cp ri qun khuy n lun. Mt tun sau, trong
khi ang nm trn ging dng bnh v cm lnh, ti v i quyn sch y v m ra c.
Nhng dng ch in nghing trang u tin lm cho ti phi nhm ngi dy:

C mi lin h trc tip gia cm xc v hnh vi ca tr.

Khi tr cm thy d chu, chng s c x ng mc.

Chng ta phi lm sao gip tr cm thy d chu?

- Hy chp nhn cm xc ca chng!

Ti nm xung gi, nhm nghin mt li. Mnh ~ tha nhn cm xc ca hc sinh hay
cha? Ti nh li i ba li i |p ~ xy ra gia mnh vi hc sinh trong tun :

Hc sinh: Tha c, em khng vit c!

Ti: Sao khng c?

Hc sinh: Thit m! Em chng ngh ra c|i g vit c.

Ti: Em phi c m{ ngh! ng c rn r na! Vit i!

Hc sinh: Em ght mn lch s! Ai thm quan t}m n nhng chuyn ~ xy ra cch

}y c trm nm ch!

Ti: Em phi quan t}m! Ai cng cn phi bit r v lch s nc mnh.

Hc sinh: Nhng n ch|n ngt!

Ti: Chn g m chn! Nu ch th em s thy n rt hay.

Tht nc ci! Ti vn l{ ngi vn thng thuyt gio cho hc sinh v vic mi c

nh}n u c quyn c quan im v cm xc ring. Th nhng, trong thc t, h khi no
bn tr bc l cm xc l ti li dp tt i ngay. Ti bt b, tranh lun vi chng. Nh vy,
thng ip ngm m ti chuyn n chng l{, Em cm thy nh th l sai ri. Hy nghe
theo li c i.

Ti ngi dy v c nh xem cc thy c ca mnh ng{y xa c l{m nh th vi mnh

khng. C mt ln trng trung hc, khi ti ang bun v ln u tin b im thp mn
ton, m gio vin dy ton li c c nhi v{o u ti mt li ng vin, Chng vic g phi
bun bc c, Liz. Khng phi v em thiu kh nng v mn hnh hc, ch v em cha tp
trung ch thi. Em cn phi quyt t}m hn na. Vn nm ch ch ca em d qu!

ng nhin l{ thy ni ng, v{ ti hiu rt r thy, nhng nhng li y li khin ti

cm thy mnh ngu ngc v km ci qu chng. Ti ch em d qu|, ti khng thm lng
nghe na m c nhn b ria mp ca thy ng y ln xung, v rng ch cho thy ni
xong chun cho l. Phi chng hc sinh ca ti gi }y cng cm thy nh th v ti?

Trong nhng tun sau , ti c gng phn ng mt cch nhy cm hn vi nhng cm

xc ca hc tr mnh, v c |p li chng mt cch tha |ng:

Mun chn mt ti vit tht chng d, ng khng em?

C hiu em ngh g v mn lch s. Em ang phn vn ti sao ngi ta li quan tm n

nhng vic xy ra cch y hng trm nm ch g.

Cch ny chnh l li thot. Ti c th nhn thy ngay rng bn tr ~ c bin i. Chng

gt u, nhn thng vo mt ti, v ni cho ti nghe thm v nhng g chng ang ngh.
Nhng bng mt ngy kia, Alex tuyn b, Em khng mun ti phng th dc na, khng ai
p c em }u! Hc tr g m{ n ni lo lu nh th, lm sao m chu ni c ch! Khng
chn ch mt pht, bng ci ging kh khc, ti |p, Em phi n phng tp ngay, khng
th em phi ln vn phng!

Ti sao vic tha nhn nhng cm xc ca tr li kh n th? Vo ba tra, ti em

cu hi ra hi Jane v cc gio vin ngi cng b{n n; ti cng k vi h mnh ~ c
c g v{ ang ngh g.

Ch Maria Estes, mt ph huynh tnh nguyn [1] , lp tc ln ting bnh vc gio vin,
Mi thy c phi dy hng my chc hc sinh, v phi dy chng bao nhiu l th. C p
mnh phi lu n tng li nh nht nh th l{m g!

Jane th t ra trm t, C l vy, nhng phi chi hi trc cha m v thy c ca chng
ta chu kh mt cht v li ni ca h , th ng{y nay chng ta ~ khng b thiu qu
nhiu kin thc cha c hc nh vy. Ni thng ra, chng ta l sn phm ca qu kh
chng ta. By gi, chng ta ni chuyn vi hc sinh ca mnh theo ci cch ht nh ng{y
xa cha m v thy c ~ ni vi chng ta. Ti bit, ngay c vi ti nhc nh{, ti cng phi
mt rt nhiu thi gian thi khng lp li nhng cu rp khun hi xa na. l{ mt
bc tin rt ln i vi ti, nh bit chuyn cu au g ch! Ch l mt vt xc t to thi
m! thnh , try da l au lm !

Ken Watson, thy gio dy mn khoa hc, vn li, Ti khng ng . Ti thy ni nh

vy th c g kh|c }u.

Ti cn ang vt c tm mt v d Ken Watson t mnh nghim ra s khc nhau gia

hai c}u th ~ nghe Jane bo, Ken {, h~y tng tng th ny nh, anh l mt cu thiu
nin va c gi v{o i bng r, bng |, hay bng g g ca trng.

Ken mm ci, Bng | i.

, bng |, Jane gt u, Vy h~y tng tng, anh ang hm h n bui tp u

tin th gp ng hun luyn vin p ngay mt cu rng, anh ~ b loi khi danh s|ch i
bng.

Ken rn ln.

Mt l|t sau, Jane ni tip, anh gp gio vin ch nhim hnh lang v k cho c y
nghe ht mi chuyn va xy ra. Gi, gi s ti l{ c gi|o nh, v{ ti ~ phn hi theo rt
nhiu c|ch, nhng kh ni, khng mt cch no thch hp vi tm trng bun b m thng
b bn trong anh ang cm nhn, hoc ngh ti sau mi li |p ca ti.

Ken ci toe, rt ra mt cy vit v vi ly mt t khn giy.

Sau }y l{ nhng gi thit khc nhau v nhng li m Jane - trong vai c gio ch nhim
- ~ |p li hc sinh Ken:

1. Chi b cm xc

Lc n{y em c au kh, gin hn cng chng gii quyt c g. Tr|i t c n

tung v em b loi khi i bng }u. Thi, qun vic i!

2. Trit l

Cuc i vn khng cng bng m{, nhng em phi hc cch chu ng nhng
c m ca n thi!

3. Khuyn rn
 Em ng mt tinh thn v chuyn ny. Hy c gng rn luyn c vo mt
i kh|c.

4. Cht vn

Em c ngh ra l do v sao mnh b loi khng? Chc ti cc bn kh|c chi gii

hn em ch g? Th em by gi nh l{m g?

5. Bnh vc pha bn kia

Em h~y th t mnh vo v tr ca hun luyn vin xem. Thy y mun xy

dng mt i bng chin thng. Chc hn thy y ~ rt kh khn khi phi quyt
nh ai li, ai ra khi i.

6. Thng hi

i, ti nghip em qu! C hiu em thy th n{o m{. Em ~ c gng rt nhiu

c chn v{o i tuyn, nhng em cha gii. Tt c cc bn kh|c u bit th.

7. Nh phn tch tm l nghip d

Em c ngh rng l do tht s ca vic b gt ra khi i bng chnh l{ v th|i

thiu la ca em khng? C ngh, trong tim thc, em vn khng mun v{o i, v
vy em mi c lm rm beng chuyn n{y ln.

Ken gi hai tay ln tri, Thi, thi! ri. Ti hiu ri.

Ti ni Ken cho ti xem anh va mi vit ra nhng g. Anh y cho ti tm khn giy.
Ti c to ln:

ng dy em phi cm thy nh th n{o.

ng dy em phi l{m g.

C chng bao gi hiu c }u.

C c bit phi lm g vi nhng vn ca c khng? C ng v pha tt c mi

ngi, ngoi tr em.

Em l{ k thua cuc.
 }y l{ ln cui cng em th l bt c iu g vi c.

Cht tht, Maria tht ln. Ti thng hay ni vi thng Marco nh ti rt nhiu cu
ging nh Jane va ni vi Ken. Nu khng mun chng p cht li nh th th ta phi ni
sao }y?

Tha nhn tm trng tht vng ca chng, ti tr li rt nhanh.

Bng c|ch n{o? Maria hi.

Ti ngc ng khng tm c cu tr li. Ti nhn Jane cu cu. Ch quay qua Ken v

nhn thng vo mt anh, Ken {, b gt khi i bng khi ~ tin chc l mnh c tn trong
danh sch hn l mt c sc rt nng, mt ni tht vng gh gm lm, ng khng?

Ken gt u, D, ng ! Mt c sc t hi. Tht vng v cng. Nhng th{nh tht m

ni, em thc s cm thy nh nhm khi c ngi chu hiu iu n gin y.

Sau chng ti cn tho lun vi nhau nhiu na. Maria th tht l t khi ch ln ln,
cha tng c ai chu tha nhn hay hiu nhng cm xc ca ch c. Ken hi, Vy ti sao
chng ta li d|m ngh ti chuyn s mang n cho hc tr nhng iu m chnh chng ta
cng cha tng c?

R rng chng ta cn luyn tp nhiu hn nu mun p dng phng php phn hi

mi m ny vi tr. Th l ti t nguyn i tm nhng v d v vic tha nhn cm xc ca
hc sinh trong trng hc. Sau }y l{ c|c mu chuyn minh ha m{ ti ~ son ra v chia s
vi c|c ng nghip cng n tra vi mnh:
 Ken nhn vo nhng hnh v minh ha v lc u. V l thuyt, tt c nhng iu ny
nghe th c v hay lm, nhng ti thy, v pha gio vin vn cn kh khn. Chng ta ly }u
ra thi gian gip hc sinh gii quyt cm xc ca chng }y?

Mt Jane lp l|nh nh ci, Phi to ra thi gian. Hy ti trng sm hn, v{ ra v tr

hn. H~y n tra tht nhanh, v qun lun gi ngh i v sinh c| nh}n.

Ch{, ng y, Ken b sung, v{ ngo{i nhng lc son gio n, chm bi, lm bn tin
hc tp, chun b hi tho v ln lp u u mi ng{y... chng ta nn ch n vic hc
sinh ca mnh cm thy th no, hoc v ra cho chng ci vin cnh m chng khng th c
trong thc ti.
 Trong khi nghe Ken ni, ti ngh bng, L{m th hnh nh l{ i hi qu nhiu gio
vin.

Dng nh Jane c c suy ngh ca ti, ch lin bo, Ni mt cch nghim tc, ti
bit nh th l{ i hi gio vin qu nhiu, nhng ti cng bit rng i vi mt a tr th
vic cm thy ngi khc hiu c mnh l rt quan trng. C mt thc t rt n gin l
khi bn tr b c ch v mt cm xc chng khng th no tp trung c. Nh vy, chc
chn chng s khng tip thu c bi mi. Nu mun gip chng ht cng thng bnh
tnh suy ngh, hc hnh, ta cn phi x l nhng cm xc ca chng mt c|ch y tn
trng.

Nhng khng ch trng mi phi gii quyt cm xc thi }u, m{ cn nh na.

Maria xen vo.

Tt c chng ti quay qua nhn ch. Khi ti chn tui, ch gii thch, gia nh ti chuyn
nh v ti phi hc trng khc. C gio mi rt nghim khc. Ln no lm kim tra mn s
hc, ti cng b c pht li bi lm vi y nhng du gch cho m{u en to tng nhng
cu tr li sai. Ri c bt ti l{m i l{m li, n chng n{o ng mi thi. Ti lo s mi khi
n tit hc ca c ti mc chng suy ngh c g na. Thnh thong, ti c chp li bi ca
bn khc. Vo mi bui ti trc ngy kim tra, ti lun b au bng. H ti ni vi m M
i, con s, th b{ li bo Chng vic g phi s c, c lm ht sc mnh l{ c. Cn cha ti
th khuyn, Nu hc bi k th con s chng phi s g c. Nghe vy, ti cng cm thy
hong ht hn.

Ken nhn Maria m m, Gi s cha hoc m ch bo Trng con c v lo lng v bi

kim tra qu| y, Maria, th s vic s kh|c i chng?

Tt nhin ri! Maria phn khi cao ging. Bi v khi c th ti s ni tht vi cha
m v nhng du gch cho ln cc cu tr li sai, cng nh ni xu h v c phi ht ln
ny ti ln khc b nu tn khin tr|ch trc lp.

Ken vn cha tin, Nhng ngay c khi ~ c cha m gii ta cm xc ri th c

gip ch bt lo lng v lm tt mn to|n khng?

Maria trm ging, Chc l{ c, ti ngh vy, ch ni chm r~i, bi v nu cha m chu
lng nghe nhng ni lo u ca ti v{ cho ti ni r v chng, th ngy hm sau ti s yn
t}m i hc hn, s mong mun t im tt hn.
 Vi ngy sau cuc tr chuyn y, gp li Maria, ti thy ch mm ci rng r v li t
trong v ra mt t giy nh gp i, h{o hng ni, Ti mun k cho mi ngi nghe my
c}u m{ c|c con ti ~ ni trong tun ny. Sau khi ti k xong, mi ngi h~y o|n xem ti
khng ni g vi chng. Bt u l cu ni ca con g|i ti, ch|u tn Ana Ruth. Maria m
t giy ra v{ c, M, c dy th dc bt mt mnh con phi chy nhiu vng quanh sn,
bi v con khng thay nhanh bng cc bn, th l con b bt chy cho c lp coi m.

Ken tr li ngay lp tc, Ch ~ khng ni Vy ch con mun c gio lm g? V tay

khen con chc? Hay thng cho con huy chng ngi chm nht?

Mi ngi bt ci. Maria tip, Gi n cu ca con trai ti, ch|u Marco, M, ng bc

mnh nh. Con lm mt gng tay ri.

ti tr li c}u n{y, Jane |p. Con ni g h? y l i gng tay th hai con lm

mt trong thng ny ri y. Con ngh ba m in ra tin ? Mai mt, khi tho gng tay ra, con
nh nht n vo ti qun lun nghe cha. Ri trc khi xung xe but, hy kim tra ch ngi
v di sn xe xem n c ri ra khng.

Khoan. Ni c}u th c g sai? Ken hi. Ch ang dy thng b v tinh thn trch
nhim m{.

Nhng thi im ni th sai, Jane ni.

Ti sao?

Bi v khi ngi ta ang chm th khng phi l{ lc bn dy h tp bi.

Hm. Ti phi ngh k v iu ny mi c... Ken ni, ri ch v{o ti, N{o, gi n

lt c, Liz {. Maria nhn v{o t giy v{ ni, Cn }y cng l{ c}u ni ca Ana Ruth, Con
chng bit l mnh c cn mun trong dn nhc giao hng na hay khng.

Ti p lin, M tn c ng tin cho con hc n violin, m gi con ni n chuyn

b hc h! Ba con m nghe c th s in ln cho xem .

Maria nhn chng ti kinh ngc, Sao mi ngi bit r nhng g ti ~ sut ni ra th?

Qu| d, Jane bo. l{ nhng g cha m chng ta ~ ni vi chng ta, v{ cho n gi

y vn l nhng g ti thng ni vi con c|i mnh.
 Maria, Ken ni, ng th thch chng ti na. Ch ~ ni g vi cc con th?

Th n{y nh, Maria t ho tr li, Khi Marco khng th tm thy i gng tay mi ca
n, ti ~ khng qu trch ting no, m ch, Mt th bc mnh lm... Con ngh th xem
c khi con b qun n trn xe but khng? Thng b tr mt nhn ti nh th khng tin vo
tai mnh. Ri n bo sng mai s hi bc li xe but xem c nhn thy gng tay ca n khng.

n khi Ana Ruth k cho ti nghe v c gio th dc bt n chy trc lp, ti bo,
Chc l qu lm phi khng con? Con b bo, ng , m, ri chuyn qua t{i kh|c.
l{ iu bt thng i vi Ana Ruth, bi v con b c bao gi chu k cho ti nghe y
nhng g ~ din ra lp n }u.

Nhng |ng ngc nhin nht l vic xy ra sau . Sau khi i hc nhc v, Ana bo, Con
chng bit mnh c cn mun trong dn nhc giao hng hay khng na. Nghe con b ni
vy, ti mun ngp th, nhng vn c lm ra v bnh thn, Th ra con na mun, na
khng h. Con b lng i. Ri n bt u ni tt tn tt mi th. N bo rt thch chi {n,
nhng vic luyn tp li tn nhiu thi gian qu lm n chng cn lc no gp bn b,
by gi l bn khng thm gi in cho n na, chc l chng ngh chi n mt ri. Ni ti
, con b a khc, v{ ti m ly n.

, Maria, ti ni, xc ng su sc trc kinh nghim ca ch.

Bun ci qu phi khng? Jane ni. Ana Ruth khng th th l cho ch bit iu g
~ khin con b lo lng, cho n khi ch tha nhn tm trng b xo trn ca n.

ng vy, Maria sung sng ni, v{ mt khi vn tht s c khi m, Ana s t

tm ra cch gii ta cm xc ca mnh. Ngy hm sau, con b bo vi ti l n quyt nh
li dn nhc v s kt bn mi .

Tuyt qu|! ti tht ln.

ng, Maria ni, hi nhu m{y, nhng y mi ch l nhng vic sun s thi, ch ti
vn cha k cho mi ngi nghe iu g ~ xy ra khi Marco bo vi ti l n ght thy
Peterson.

... ci ny gay cn }y, ti ni. Nh nm ngo|i ch ~ tr ging lp thy Peterson

m{.
 Maria trm ng}m, Thy y l mt gio vin gii. Rt xut sc!

ng, ti l{ vy y, ti ni. Ch thy kh x ng khng? Mt mt, ch mun bo v

cm xc ca con mnh. Mt khc, ch |nh gi| cao thy Peterson v khng mun v ha vi
con ph bnh ch trch thy y.

}u phi ch ring thy Peterson, Maria ni. C l ti hi c h, nhng ti c nui

dy tin rng, cho php tr ni xu bt k mt gi|o vin n{o u l vic khng ng.

Jane cao ging phn i, Nhng ng h con trai }u c ngha l{ ch ch bai thy
Peterson. Lp tc, Jane phc tho ngay ra mt mu hnh ng x ca cha m khi tr than
phin v thy c ca chng. Sau , tt c chng ti cng tho lun a ra mt mu i
thoi tt nht. Ci kh ca chng ti l phi tr|nh ng tnh vi tr, hoc h thp gio vin
ca chng. Sau }y l{ nhng g chng ti ~ ngh ra:
 Ri bng nhin chung reo vng ln. Thy Ken bng khay n tra ln v{ ni, Ti
vn thy cha thng tt c nhng cch ny. C th chng hp l vi cha m, nhng vi gio
vin, ti ngh ch cn l{ ngi c nhng phm cht tt, yu tr, kin thc chuyn mn
vng vng v bit cch ging b{i sinh ng l{ c.

Ri thay, Jane ni, bc ra cng vi Ken, li khng phi th. Nu anh mun hc tr
ca mnh hiu bi, th anh phi cc em c tm trng thoi m|i sn sng tip thu bi
ging.
 B tt li ng sau mi ngi, ti mun ni thm na nhng chng bit phi ni ra sao.
Chiu hm , trn ng li xe v nh, ti ngm li nhng c}u mnh ~ ni vi hc sinh
trong tun qua, v cm thy mnh dn dn b cch ng x ca Maria thuyt phc.

Ti c g hi tra mnh ~ chia s ngh n{y vi Ken:

L gio vin, mc tiu ca ta khng ch l truyn ti kin thc v thng tin cho hc sinh,
m cn phi lm nhiu hn th na.

Nu mun hc sinh tr thnh nhng ngi bit quan t}m n ngi khc, ta cn ch
n cch m ta phn hi li chng.

Nu mun |nh gi| ng phm cht ca bn tr, ta cn c nhng mu phng ph|p

ng th mi mong l{m c iu .

Nu mun truyn lng t trng v tn trng ngi khc vo th gii ca tr, ta cn bt

u bng cch tn trng chng. V ta s khng th c l{m iu , nu khng bit t ra
tn trng nhng g chng cm thy.

GHI NH

TR CN C THA NHN CM XC

c nh ln trng

Tr: Con ch thiu cn thn cht xu m cn c by mi im!

Ngi ln: Khng sao }u con! Ln sau con s lm tt hn m{.

Thay v l i cm xc ca tr, bn c th:

1. Xc nh xem chng ang cm thy th no

Con c v tht vng qu| ha! Ngh cng tc tht y, ~ bit cu tr li ri m li mt

im ch v hi u.

2. Tha nhn cm xc ca tr bng mt t hoc mt m tit

, , m, [ hay Ra vy.
 3. a ra vin cnh m trong thc ti tr khng lm c

Phi chi c mt cy bt php thut, n s bo ngay ng vit nh th! khi con sp

phm li th hay bit my, nh!

4. Tha nhn cm xc ca tr, ngay c khi bn ang c un nn nhng hnh vi khng th

chp nhn c

Con x b{n | gh ch v vn cn tc b mt my im sao? Con khng c php

l{m nh vy. Nhng con c th k m nghe ti sao con li bc n th. Nu khng, con hy
ghi hay v n ra giy cng c.

NHNG THC MC, CHUYN K CA PH HUYNH V GIO VIN

? Nhng thc mc ca ph huynh

1. Thnh thong thng con by tui ca ti, Billy, li mt bnh tnh trong khi lm bi tp
v nh. Nu khng lm c ton hay gp mc mu g , n s lp tc x tp qung xung
sn hoc b bt ch. Ti phi lm g trc nhng cn nng ny ca thng b?

Billy cn cha hoc m gip ch|u x|c nh cm xc ca mnh, cng nh dy chu cch x
l cm xc . Cn c ai ni vi chu rng, Tm m~i m{ khng ra c}u tr li ng l{ bc
mnh tht! N khin con mun x, mun b, hay qung mt vt g , ng khng? Billy {,
h khi no con cm thy nh th th h~y la ln, Ba i, con bccc mnnh qu! Ba gip con
i! Ri th ba con mnh s cng nhau tm hiu xem c chuyn g nh.

2. Trong sut tun qua, a con gi mi ba tui ca ti c bun ru n mc khng sao

lm ni bi tp v nh, cng chng tp trung tm tr hc bi thi gia k c. Hnh nh con
b rt tin tng m th l vi nh bn thn rng n thch mt cu trai no , nhng c
bn ny nhanh nhu i bo ngay cho cu kia bit. Sau khi by t s ng cm v vic b
phn bi th au lng ra sao, ti khng cn bit phi ni g hay phi khuyn con nh th no
na. Ti nn khuyn nh con lm g?
 Mt trong nhng vn ca vic a ra li khuyn l, trong lc tm trng tr ang b
xo trn, chng khng th nghe c li bn ang ni, cho d chnh chng ~ n{i n M,
con phi l{m sao }y?. Lc , chng ang au kh, ri tr, v li khuyn vi v ca bn c
th tr nn phn tc dng (M ni th th ch li g cho con ch?), hoc xm phm s
ring t (ng dy con phi l{m g!), hoc h thp phm gi| ( m l con ngu ch g,
chng l con khng t tm c cch gii quyt vic ca mnh hay sao?), hoc e da (M
ni nghe hay y, nhng con khng bao gi l{m theo }u!).

Trc khi bnh t}m c th ngh n nhng gii php, con gi bn cn bao nhiu mi
lo m c b mun chia s vi m: Con c nn mng cho nh bn con mt trn khng?
Nhng mng n th n{o }y m? N cn |ng tin cy na khng? Con c cn phi c gi
tnh bn vi n khng? Con c phi ni g vi bn nam kia khng? Nu c th phi ni g h
m? Tt c nhng trn tr s gip c b c c hi tm hiu s}u hn v nhng mi quan
h gia con ngi vi con ngi. Nu a ra li khuyn ngay lp tc, c th bn s ct t
mt kinh nghim hc hi quan trng ca con bn y.

3. Chng l khng bao gi c thi im cho li khuyn sao?

Sau khi con bn ~ c lng nghe thu |o, bn c th thn trng hi li rng, Con
cm thy nh th no v...?, Con th ngh xem th n{y... c ch g khng?, L{m nh vy...
con thy th n{o?, Con ngh chuyn g s xy ra nu nh...? Bng c|ch a ra nhng la
chn tr chp nhn, phn i hay suy xt nhng gii ph|p ngh ca bn, tc l bn ~
khin tr chu nghe nhng kin ca bn, v n s cn nhc nhng kin y.

4. Do gn y, con trai ti c i ti i lui khp nh v cn nhn v thy dy mn x hi

ca n, Thy bt ti con phi c bo hng ngy v tho lun hng tun. Lc no thy cng
bt lm bi kim tra. C ai bt ti con phi hc nhiu nh thy M. u! Ti khng bit phi
tr li n nh th no. ti lc ti bt u cm thy ti nghip cho con mnh.

Con trai bn khng cn s thng hi ca bn. Ci chu cn l s thng hiu v{ |nh gi|
ng mc v s vic m{ n ang phn i. Bn c th ni vi con bn, bt c li no trong
s nhng gi sau }y. Chng c th s hu ch:

Th ra thy M. thc p cc con hc nhiu qu h!

M thy con bc bi v chuyn qu| nh!

 M dm c rng con m l gio vin th thnh thong con s cho lp ngh hn mt ngy,
ng khng?

Coi b thy M. l{ ngi nghim khc v yu cu cao qu ha. Chc l phi mt t hi

mi theo kp nhng tiu chun ca thy t ra y nh!

5. Ti phi lm th no khi con ti nht nh khng chu th l vi ti nhng g n ang

cm thy bun bc?

L{ ngi ln, chng ta cng c nhng cm xc m mnh khng h mun - c khi l mi

mi - by t hay tm s vi ngi kh|c. C ngi trong chng ta thch mt mnh nm tri
ni au, ni bun phin, nhng ut c, nhng ni xu h hn. Tr em cng chng khc g
ngi ln. Chng cng ph|t i nhng tn hiu r rng khi chng mun mt mnh t
chm sc vt thng lng. Thm ch khi ~ nghe c}u ni y thng cm kiu nh, Hm nay
c chuyn g hay sao y! chng vn quay mt i, hoc b ra khi phng, hoc ni thng vi
bn, Con khng mun ni v vic }u! Tt c nhng g bn c th lm l hy cho chng
bit rng, bn lun sn sng bn chng, nu chng i v mun tm s.

Chuyn k ca ph huynh

Chuyn th nht do mt b m k li vic chng b{ ~ gip con trai gii ta nhng lo

u ca tun u tin i hc nh th no.

Vo ngy th hai ca nm hc mi, ti phi c ht sc a ti nhc vo n np i

ng sm hn. a n{o cng nghe li, tr Anthony, thng con chn tui ca ti. N c ht ln
v ci li, nht quyt khng chu ln ging ng cho d ti ht qut tho li nn n d dnh.
Cui cng, ti {nh gi chng, Joe, anh ra m{ dy con trai anh i, em chu n ri y! V{
di }y l{ nhng g xy ra tip theo:

Joe: Tony i, ba con mnh ni chuyn cht nha. M bo con quy lm m mt qu h.

C chuyn g vy con? Ba thy c nh c con g sp n tht con khng bng!

Anthony: Con ang phi lo nhiu vic lm!

 Joe: ba mun nghe qu. Nghe ht lun. No, ba con mnh ni chuyn trn phng
con nh.

Th ri hai cha con dt nhau ln phng Anthony. Hai mi pht sau, Joe bc ra, vi v
hn h v hi lng v cng.

Ti: Chuyn g vy, anh?

Joe: C g }u. Anh cho con ng ri.

Ti: Anh lm sao hay vy?

Joe: Anh vit nhng ni lo u ca con ra.

Ti: Th ?

Joe: Ri anh c li cho n nghe.

Ti: Ri sao na?

Joe: Anh bo n cui tun anh s gip con x l nhng lo lng , th l thng b
t t danh sch xung gi, mc o ng vo v ng ngay.

S|ng hm sau, trong khi ti ang thay tm khn tri ging cho Anthony th t danh
s|ch ri ra. Trong ghi nh th ny:

Nhng iu khin Anthony lo lng

Toa-lt v phng hc d bn.

S}n trng khng ch chy nhy thoi mi.

Mun c thm qun |o i hc.

C v s vic phi lm trng v phi mang h{ng ng tp v. (Qu| nhanh bt

u nhiu vic nh vy!)

Mun c thm tin n qu{ trong trng.

Chic xe p b lm sao y. C tut xch hoi.

 B ri mt hai mi lm xu v{o gm my git. (Mnh bun lm v ch c mi mt t tin
m{ cng l{m mt!)

Chc l chuyn tiu xi s thoi m|i hn nu ba cho mnh tm ngn phiu mt trm
-la.

Ti ci tm tm khi c t giy . Ai bo ch ngi ln mi c nhng vn tht

s? Tht d qun l{ con nt cng c nhng mi bn tm gh gm ca chng. V{ cng ging
nh chng ta, chng cn ai lng nghe v ha gii nhng lo lng ca chng mt cch hp
l.

CHUYN TH HAI k li vic mt b m ~ gip con g|i vt qua ni ngn ngm v th

tc lm h s xt tuyn i hc.

Hu nh tt c hc sinh lp cui cp u ~ np n xt tuyn v{o i hc, tr con gi

ti, Karen. Con b c tt hay mi th n pht cht mi chu l{m, nhng ln n{y th ng
l qu t. Mc d ti ~ c km nn khng cn nhn, mng m, hay ch chit n mi khi c
dp, nhng chng n thua. n lt ba n th th, khuyn gii, d d n hy lm h s. Rt
kin nhn, ba con b nu ra nhng iu m anh y ngh trng i hc mun bit v th
sinh, thm ch cn sn sng gip n vit mt dn cho bi lun. Karen ha cui tun s
xong xui, nhng ri vn chng chu lm.

Nhiu ngy tri qua, ti bt u pht cu v qut mng n. Ti cnh co n rng nu

khng lm h s ngay i th n s chng bao gi v{o c mt trng i hc no t t. Vy
m Karen vn khng h nhc nhch.

Th ri, trong mt khonh khc v tnh - pht sinh do qu tuyt vng - ti cay ng ni,
Tri i, l{m h s xt tuyn i hc sao m kinh hong vy khng bit! Phi tr li th
cu hi, phi vit mt bi lun v quyt nh chn trng ca mnh. ng tht l tr hon
cng lu cng tt!

Con b vt reo ln tht to, ng , m!

Ti bo, Phi chi ngi ta dp lun ci vic np h s xt tuyn i. Tt cn tt c cc

nhn vin hnh chnh ca trng i hc u c bng ESP c, gi| nh h t bit mnh may
mn th no khi c con vo hc th hay bit my! Con s chm ngp trong nhng li
mi gi vo hc cho xem!

Karen bt ci kho|i ch v{ tung tng ln lu i ng. Chiu hm sau, n bt u lm h

s thc s. n cui tun, tt c giy t cn thit ~ c gi i theo ng bu in!

Chuyn th ba l kinh nghim ca mt b m khi phi ng u vi bnh tt kinh nin

ca con.

Con trai ti, TJ, mi mi mt tui nhng ~ phi eo m|y iu ha nhp tim v mt
cp knh c bit ging m mt yu t ca chu. Gi }y ch|u li phi eo thm c|i
my tr thnh na. Khi t ch o m|y tr thnh v nh, chu tuyn b, L ra m khng nn
mua ci my k cc ny. Con s khng eo n ti trng }u. Con s vt n vo st rc.
Khng th con s qung n vo toa-lt!

ang l|i xe m{ tim ti nh tht li, su no, ti bit mnh phi im lng cho ti khi ngh
ra c c}u g m{ khng l{m cho s vic xu i. Con trai ti quay qua, nhc li, M c
nghe con ni khng vy?

Ti |p (n Cha), M va nghe c mt thng b cc ght vic eo m|y tr thnh, bi

v cm thy l{ iu t hi nht m n c th tng tng ra!

TJ ngi th mt lc. Sau ch|u bo, ng vy... nu c ai trng tru chc th con
s khng bao gi eo n na }u!

Ti dng xe li v{ |nh bo ni, C l con s thch nu ch th ht tc ct cho con kiu

tc d{i hai bn th|i dng hn mt cht.

TJ ni, ng ri, mnh ti ch ch y lin i m.

Ting nn thch thch trong ngc ti du i, v{ ti thm cm n k nng m{ mnh va

hc c.

? Nhng bn khon ca gio vin

1. Trch nhim x l nhng cm xc ca hc sinh trong lp hc l ca ti ? chng

phi cng vic ca ngi t vn tm l sao? Ti cn khng thi gian ging bi na ka.
 i khi c nhng th c tng l{ ng d{i nhng ha ra li l{ ng tt. D{nh v{i
pht tm hiu nhng cm xc mnh ca mt hc sinh s tt hn l{ c cho cm xc y
d}y da m~i ri bin thnh mt vn thc s, lm mt nhiu thi gian qu bu ca c lp
hc. Nu l{m nh vy, bn s |p ng c nhu cu m mt a tr ang cn s gip
ca bn.

2. Ti chng nghe c iu g khi hi hc sinh ca mnh v cm xc ca chng. Chng

thng p, Em khng bit! Ti sao li th?

Thng thng, tr s khng thoi m|i khi ngi ln mun bit cm xc ca chng bng
nhng c}u nh xt hi, Em cm thy sao?... Gi em thy th no?... Gin d?... S hi?... Ti
sao em li cm thy nh th?

Nhng cu hi kiu y d lm cho tr khp mnh li hn l{ m lng ra. Tr c bit chi

vi trc loi cu hi ti sao chng li cm thy th ny hay th kia. Ci t Ti sao bt
chng phi gii thch, phi bnh vc cm xc ca mnh, bt chng phi ngh ra mt l do
hp l, chp nhn c - c|i l do ~ khin chng c cm xc y. M{ thng th tr chng
bit l do ti sao c. Tr khng bit vn dng tm l tm lic tr li rng, Khi my a
trm xe but tru chc em th chnh l{ lc chng n m vo lng t trng ca em.

Khi tr khng vui, iu khin chng xc ng nht l cha m hay gio vin quan tm,
o|n ra c c|i g ang din ra bn trong n. C (thy) bit b tru chc th bun lm, d
c v l do g i chng na. C}u ni h{m nhc tr rng, nu chng mun ni thm g
na th ngi ln s lun c mt chia s cm xc vi chng.

3. Tin s cho rng tr em cn c tha nhn nhng cm xc tiu cc nht ca n. Liu

nh th c dn n nguy c khin tr hiu s tha nhn ca chng ta l ng , l cho php
chng bc l nhng cm xc xu nht khng?

iu s khng xy ra nu chng ta phn bit c s khc nhau gia cm xc v

h{nh vi. ng, hc sinh c quyn cm thy gin d v bc l cm xc ra. Tuy nhin,
chng khng c quyn bc l cn bc tc theo cch gy hi cho ngi khc, c v mt th xc
ln tinh thn . Chng hn, chng ta c th ni vi David, Em gin Michael n ni phi m
bn y th mi h, nhng David, thy khng cho php hc sinh ca mnh |nh nhau. Em h~y
bc l cn tc gin ca em vi Michael bng li ni, ch khng phi bng nm m.
 4. Ti c mt hc sinh trung hc c hon cnh gia nh tan v. Ti tht kh m t ra
thng hiu khi em y ni vi ti rng Em ght c, C tm thng, hoc nhng li l m ti
khng tin nhc y. Ti khng bit phi x l th no vi hc sinh y? Tin s c tng g
khng?

i khi, hc sinh c bit mun gin mt gio vin bng cch c ni by nhm khin
cho h ni gin, hoc chng s co li phng th. Mt phn ca tr a kiu y l nhm mc
ch th|o ming gi|o vin [2] , y thy c vo mt bi din thuyt y tc gin, di dng
dc v mt kim so|t trc s thch th ci thm ca c lp. Thay v phn ng theo cch
i u (sp by ca em hc sinh ng ngo y), bn c th ra v thn nhin v bo, C
khng thch em ni nh th. Nu em ang bc bi th h~y bnh tnh ch lc khc v ni
bng mt cch khc, c s vui lng lng nghe.

5. Mt hc sinh mi y k cho ti nghe v nhng kh khn m em gp phi nh.

l vic anh trai v cha m em hay bt ha, ci c vi nhau. Nhng khi ti va bo, C bit em
khng vui v vic , nhng hy nhn vo tt c nhng th m em phi bit n, th em y a
khc. Ti lm g sai?

H~y ch n t nhng trong li ni ca bn. N xa tan cm xc va c by t, v

ph|t i tn hiu rng C s gii thch ti sao cm xc ca em l khng quan trng. Tr em
cn nghe thy s tha nhn. mt c|ch khng sm soi - nhng cm xc ca chng trong
khonh khc . (C bit em khng vui v nhng chuyn xy ra nh{. Em mong c mi
ngi trong gia nh em ha thun vi nhau ng khng n{o.) Phn hi, chuyn ti y
s thng hiu - m khng ln mt dy i - s ng vin tr l{m quen c|ch i mt vi
nhng vn ca chng.

Chuyn k ca gio vin

CHUYN U TIN do mt gio sinh (gio vin thc tp) k li khi c phn cng ph
trch mt lp mu gio song ng.

Lp hc bt u c vi tun th mt b m, va mi chuyn n sng trong vng,

a cu con trai b bng vo lp. B gii thiu cu b vi c gio chnh ri ra v. C gio
mm ci hn hu, a cu b vo ch ngi, trao cho cu cy bt ch mu v giy, ri bo
vi cu l c lp ang v mt ngi th}n trong gia nh. Bng nhin, cu b a khc nc n.
C gio ni bng ting T}y Ban Nha, ng c khc m{! Ti li gn nh d cu b, nhng
c gi|o xua ti i. C mc n, c nghim khc, ko n s khc ti th|ng s|u nm sau
lun . Xong, c quay tr li b{n mnh lm nt bn bo co.

Ti c l cu b i, nhng n c khc rng ln, nghe xt c rut. Khng chu ni, ti ngi
xung bn cnh v nh nhng v lng n. Cu b gc u xung bn m st st, Con mun
m c! M c! Ti th tho vi n, tt nhin l bng ting T}y Ban Nha, Con mun gp m
{? N nhn ti trong l{n nc mt v{ ni D!

Ti ni, Xa m bun lm phi khng con? Mc d bit l s gp m ngay thi, nhng

con vn khng th i ni, ng khng n{o? Vy mnh s v tranh v m con nh. Ti cm
bt sp mu ln, v mt vng trn lm khun mt, v thm c|i mi, thm c|i ming. Ri ti
a c}y bt m{u cho cu b v{ ni, N{o, gi n lt con v mt m i.

Thng b nn khc v cm ly mu sp mu, v hai ci chm tht cn thn... Ti bo,

Con ~ v mt cho m ri n, vy con mun v tc ca m m{u g? Thng b ly mt cy
s|p m{u en v{ tip tc v tc. Khi ti i ch khc, n vn mit mi vi bc tranh.

Ti cm thy sung sng qu| i. Ti o|n, nu mnh l thng b i th chc hn cui

cng n cng thi khc. Nhng bng cch tha nhn tm trng nh m ca n, ti bit mnh
~ gip n vt qua cm xc .

Tip theo l cu chuyn do mt gio vin ph thng c s k li vic ~ d{n xp mt

cuc u trong gi n tra, bng cch tha nhn cn gin ca hai hc sinh.

Bng dng ti nghe c ting h ht om sm v thy hai thng b ang nm ln di sn.

Ti chy ti, git Manuel ra, n ang ngi ln v{ m thm thp vo ngc Julio. }y l{ li
i |p sau khi ti g c cp vt ra:

Ti: Tri i, sao hai em li ni khng vi nhau?

Manuel: N | v{o gia hai chn em!

Ti: i, vy th au gh lm! Nn em tc gin ch g?

Julio: Cn n thi vo bng em.

Ti: Th nn em mi | bn!
 Manuel: N ly khoai ty chin ca em.

Ti: , ha ra u ui chuyn cc em ni khng vi nhau l vy y. Hm, by gi

thy cc l{ Julio ~ bit Manuel khng mun ai ly n ca mnh, v Julio s khng lm
th na.

Manuel: N bit vy l tt.

Hai a gm gm nhau.

Ti: Thy ngh hai em khng nn gp nhau mt thi gian, trc khi lm ha vi nhau.

Qu ng vy. Sau ngo{i h{nh lang, ti thy hai thng b sng bc bn nhau, va i
va ci ha h. Khi chng trng thy ti, Julio la ln, Thy i, ti em lm ha ri!

Cui cng l mt cu chuyn ca mt gi|o vin thng phi i ph vi nhng hc sinh

b chn ng tm l v chin tranh.

K t sau ngy cuc chin tranh Vng vnh bng n, rt nhiu tr em tr nn hong s
v bn chn khng yn. Ti ngh iu tt nht mnh c th l{m cho chng l{ t nhng bin
c va xy ra vo mt bi cnh lch s, th l ti son mt bi hc n li nhng cuc
chin tranh trc kia tng c nc M tham gia, bt u l cuc Chin tranh Cch mng.
Khi ti vit ta bi ln bng, lp hc bng im phng phc. Mt hc sinh n ni, Tha c
Ritter, hm nay chng ta khng cn hc theo bi c s ging c c khng ? Chng ta c
th trnh b{y suy ngh ca mnh v chin tranh, c khng c?

C lp nhn ti lo ngi. Ti hi, C|c em mun nh th {? Nhng c|i u kh gt mt

cch nghim tc. Ti bit bn tr ~ tin cy mnh nn mi dm yu cu thay i bi hc ~
c nh trc.

Mt cu b bun ru m u, Chin tranh l mt tr ngu ngc.

Mi cp mt u dn v{o ti thm d xem phn ng ca ti th n{o. Ti ni, C

nhn thy cm xc ca c|c em ang rt mnh m. Hy ni cho c bit thm na i.

Th l{ chng l{m theo. Trong ba mi pht sau , c|c hc sinh ca ti ln lt by t

nhng ni s hi v lo lng nht ca chng. Ri mt em a ra kin, Chng ta h~y vit
cm xc ca mnh ra i c! Ti ngh, Hay lm! C l iu ny s gip bn tr xoy mnh
vo cm xc ca chng bng nhng hnh thc din t sng to hn.

C lp m tp ra v vit trong bu khng kh yn lng. n cui tit hc, ti hi c ai

mun c bi cm ngh ca mnh ln khng. Nhiu em a tay. Sau }y l{ trch on ca ba
em trong lp:

Sng trong s hi, khng nh khng ca, ngi ta nh nhau v cht v mt iu g

ng l phi c ngn chn.

- Silvia

Trong chin tranh, ta nghe ting sng n, ting khc kinh hong, nhng ting ku tht
gh s hn ht l ting tri tim tan v ca nhng gia nh c con b cht v chin tranh.

- Joseph

Bit bao ngi dn v ti s cht v s ngi than khc li bt u tng thm. Khi a tr
c cha m b cht v chin tranh, n s au bun v hi hng m khng hiu ti sao li nh
vy.

- Jamie

Cui tit hc, m my nng n treo l lng trong lp hnh nh tan bin. m tr
bc l v chia s cm xc ca chng, chia s ni au chung. Chng ti thy mnh c kt ni
vi nhng ngi khc, v quan trng nht l thy mnh bt c n.

[1] . Nguyn gc l{ parent volunteer: ti nhng trng tiu hc M, ph huynh c nh{ trng mi vo lp
hc lm vic, cng vi gio vin gip tr lm ton, lm th cng, kim tra bi tp v nh, x l nhng khc mc v cm
xc, t}m t tnh cm... - ND.

[2] . Nguyn gc l{ pull the teachers chain (th{nh ng): c tru chc, git dy cho gio vin tc gin m ni x ra
nh th|o cng - ND.
 2. BY K NNG MI GI TR HP TC
NGAY NM U TIN DY HC, ti lun tm nim rng mnh phi l{m sao khi gi
c s hp tc ca hc sinh.

Khu hiu ca ti rt ging cu khu hiu ca h~ng NIKE: C l{m i ri bit! Nhng
thc t, ti ~ tiu tn rt nhiu thi gian vo vic cn thn son gio n, v phn chia bui
hc thnh nhng tit hc y ngha. Ti t an i mnh, Ta c rt nhiu bi phi dy cho
hc sinh, trong khi ta khng c nhiu thi gian. V vy, nu lp hc c ngi im nghe ging,
cng th|i hp t|c th ta s c khi thi gi truyn t kin thc cho c|c em. T hp
tc }y c ngha l{ cng lm vic v hng ti mt kt qu hoc mt mc tiu chung .
Tuy nhin, ti nhn thy c nhng c cu hc tr c x nh th mc tiu chung ca chng
l{ t du chm ht cho s nghip dy d ca ti! Lc ti nhc n nhng bi tp v nh th
c em ng dy xin i v sinh, hoc mt chic my bay giy bay vo qua lp, ko theo mt
hc sinh khc lm b t khi gh.

C vn g vi nhng a tr ny th? Chng c hiu c rng vic tip nhn mt

nn tng hc vn l quan trng th no khng? Chng l chng khng bit c mi lin quan
mt thit gia vic hc v{ tng lai ca chng sao? V ti sao chng khng th tp luyn
mt cht xu no s t ch ch?

Mt ngy n, trong khi trc gi ra chi vi mt thy gio khc, ti thy mt nhm hc
sinh x y nhau, la ht om sm tranh | mt qu bng. Thy gio kia trn trn mt t
v kh chu v chp ming, Coi ti n ka. Ch ra lm sao! Ti sao chng h{nh ng nh tr
con mi vy khng bit? Ti m cho qua chuyn, nhng trong u ngh thm, C l bi
v chng ng l con nt, v c l ngi ln chng ta cn phi tm hiu k bit bn tr
con c x vi nhau th n{o. Khi gp Jane trong phng gio vin, ti k cho ch nghe v cnh
tng n o din ra trong gi ra chi lc n~y.

Jane lc u, C|i cnh em thy vn cn hn ch|n so vi c|ch c x kiu tr con thc

s. Trong |m , c nhng a tr ang phi i mt vi nhng vn m{ ngi ln
chng ta khng bao gi ng l c th xy ra vi mnh khi cn nh. Ngay nh lp ch cng c
vi em rt him khi c gp cha m. H l nhng chuyn gia c tham vng tr thnh
nhng ngi hon ho, nn h phi dn ht sc lc vo s nghip. C nhng ph huynh
khc li khng th nh, bi v h phi lm qun qut ng{y m kim sng. Lp ca Ken
c mt em ~ tri qua hai nh m v{ ba trng khc nhau ch trong vng mt nm. Hay c
ln nh em ~ k, rng lp em c mt hc sinh nam sng ni d{nh cho nhng ngi v
gia c y thi. Nhng a tr ny khng ch phi ng u vi nhng vn bnh
thng ca tr em khi chng ln ln, m nhiu a cn khng c c hi c l{ tr con
na c.

Jane dng li v th d{i, C mt s tht |ng bun l trong th gii ngy nay, tr em
ang phi chu nhiu cng thng v thiu s quan t}m cha tng thy. Nu mun gip
chng tip thu kin thc th ta phi gip chng g b nhng cm xc nng n m chng
phi mang theo khi vo lp hc. iu c ngha l{ chng ta - nhng thy gio, c gio -
phi chuyn i vai tr ca mnh bao lun trch nhim ca cc bc lm cha lm m.

Ti ng rng Jane ni ng. Hc sinh ca ti, tuy c a hng h|i n lp v sn sng

hc hi, nhng cng c a l ~ng v{ thiu thn iu g . C l iu gii thch ti sao
chng thng khng hoc chng i nhng yu cu n gin nht ca ti. Bt c
chuyn g din ra nh{ u nh hng ti hnh vi ca chng trng.

V phng din n{o , iu ny rt ng. Khi Sam hm h i c bi lun vn ~ l{m

lp cho m nghe th m n li gt m ln v{ qu|t n h~y cho m yn. (M Sam va mi
b tnh nhn b). Cn Melissa th c nui dy bi mt ch trng tr mi mi my tui
u v mt c|i tivi ring, v ngi cha ga ca em sut ngy ch ru ch be bt. Melissa
khng h bit cch giao tip vi ngi ln. M ca Eric th b trm ut kinh nin. Vy, nhng
a tr ny bit g v s hp t|c? R r{ng chng khng c hc iu trong gia nh
mnh. R rng ti khng th thay i nhng g ang xy ra gia nh chng. Nhng bit
}u, ti c th thay i nhng g ang din ra trong lp mnh th sau th sao?

Khi ngm ngh v cch dy hc ca mnh, ti phi tha nhn l{ i khi ti rt ging mt
vin s quan ang hun luyn binh lnh ni thao trng - h ho, qut tho, ra lnh. Kiu
nh th ny:

Chut bt ch i!

Gi tay ln!

Ghi tn v{o b{i kim tra i!

Ngi yn n{o!

Ly s|ch ra!
 Ch nhn vo bi lm ca mnh thi!

Xp h{ng!

ng c g{o ln nh th!

Nh ko cao su ra!

Cn thn khi dng m|y tnh!

Khng ch lun ming bo tr phi th ny th n, m ti cn bt chng khng c lm

ci ny ci kia:

Khng chy trong h{nh lang!

Khng c chen ln!

ng c v l nh th!

Khng c |nh ln!

ng qun lm bi tp v nh{!

Khng c ni chuyn!

ng ni di!

Khng c th chn ra li i gia lp!

ng c nghch con chut cnh na!

Thay v tp trung vo bi ging, ti li |nh mt phn ln thi gian c iu khin bn

tr nm ngoi tm kim sot ca mnh. Nhng nu ti khng mt cng lm th th n bao
gi chng mi hc c c|ch c x ng mc? Vy m, ti cng ra nhiu mnh lnh, chng
c{ng hng h|i chng i hn. Thi gi qu b|u nh v{ng bc dy hc li b lng ph v
phi i ph vi ng bng ca hc sinh, v phi ra sc chin u v tranh ginh quyn
lc vi chng. C nhng hm ti v nh vi s kin nhn ~ mt sch, sc lc cn kit, lng
nhit tnh b bo mn. Ti cm thy c}u ni a n{y tht hp vi tnh trng ca mnh, Ti
ch cn c mi mt si dy thn kinh... v my em ang |nh u trn !
 Ti li v ly quyn How To Talk So Kids Will Listen and Listen So Kids Will Talk ... v
c li chng Khi gi s hp t|c. Tt c nhng v d trong quyn s|ch n{y u xy ra
nh. Nu ti thay th chng bng nhng v d xy ra trng th sao? Ti lin ghi chp li
nhng tng ca mnh v mt bi tp mi, ng{y hm sau mang n trng chia s vi
c|c ng nghip trong ba tra. C|c anh ch , chng ta h~y chi tr dy hc mt ln na
i - em l gio vin, cn cc anh ch l hc sinh ca em nh. Trong khi nghe em ging bi,
anh ch hy t hi xem c}u ni ca c gio khin mnh ngh g hay cm thy nh th n{o?
Sau h~y cho em xem nhng phn hi theo ca cc anh ch, c khng?

Khng c, Ken rt tay khi xp giy ca ti, ln trc ti ~ l{m con chut lang
cho ch Jane th nghim ri. Ln n{y ti lm gio vin, cn cc ch phn ng li nhng cu
ni ca ti, c khng? Chng ti ng . Sau }y l{ bn tng thut nhng phn ng ca
chng ti (ti, Maria, Jane) - nhng hc sinh ca thy Ken:

Gio vin: ( li v buc ti) Em li qun mang bt ch na h? Em nh vit bng ci

g }y? V em m{ c lp phi ngng bi hc li, lm mt thi gi ca mi ngi ch tm
cho em mt cy bt ch.

Hc sinh: Mnh thy qu qu|!

Mnh chng bao gi l{m c g cho nn hn c!

Thy gio g m c th!

Gio vin : (x v) Ch c a ngc nghch mi khng ghi tn mnh vo bi lm thi.

Hc sinh: Mnh ght ng thy n{y qu|!

, mnh l{m g cng sai bt!

Mnh ng l{ ngu tht!

Gio vin : (e da) Nu thy bt qu tang em no nh nc ming v{o lau bng

ln na, thy s lp tc li em ra khi lp nhanh n ni u em quay mng mng
lun. Cn nu cc em vn ti phm th s b nh ch hc ngay!

Hc sinh: Mnh ch tin!

Ai thm !
 S qu|!

Gio vin : (ra lnh) Thi, khng ni chuyn na! Ct tp v vo. Xp hng cho ngay
ngn coi. Nhanh chn ln!

Hc sinh: Qu|t th|o thy gh! Mnh c phi l n l }u!

T t em s l{m m{!

L{m sao tho|t khi ci nh t ny h Tri?

Gio vin : (din thuyt v ging o) B bt ch ca John m{ coi c ! Th ngh

xem, em c thch ai b bt ch ca em khng? Nu ai cho mn ci g th em phi ch gi
gn n, cng ging nh em mun ngi kh|c chm cht gi gn dng ca mnh vy. Gi
th xin li John i.

Hc sinh: Mnh ng l{ a hc sinh xu xa!

Ch{ ch{... Ch{ ch{...

Mnh ht nghe ni ri!

Gio vin : (cnh co) Coi chng my ci ng nghim ch! Coi chng chng v, ca
t tay cc em by gi... Cn thn vi n Bunsen! C|c em c mun xy ra tai nn khng?

Hc sinh: S qu|!

Vy khi l{m cho xong!

Thy xo thi. C thy chuyn g xy ra }u!

Gio vin: (ng vai nhng ngi khn kh) Mi khi v n nh{ l{ u ti nhc nh
ba b v cc em quy qu. Cc em c thy nhng si tc bc ny khng? Mi si bc l v
mt em hc sinh ph| ph|ch y!

Hc sinh: Mua cho thy mt l thuc nhum tc l xong ch g!

c g tho|t c khi ch n{y ngay! Em }u cn ni au kh ca thy!

l{ li ca mnh!
 Gio vin : (so snh) Ti sao em np bo co tr th h? Nm ngo|i thy dy ch em
ca Sally, v ch em lun np b{i ng hn.

Hc sinh: Mnh s chng bao gi tt bng Sally!

Mnh ght ch mnh qu|!

Mnh ght thy!

Gio vin: (ma mai, cay c) Khng ai nh Columbus ~ tm ra chu M v{o nm n{o
? Thng minh tht, thng minh qu| i! }y l{ ngi trng c lc ht nhng k chm lt
hay sao y. Cch duy nht tng ch s IQ cho ci lp ny l tt c h~y ng ln gh cho
tht cao.

Hc sinh: Mnh ngu qu|! Chng nh ci g c.

Trng n{y ng l{ cc nam chm tht. Bi vy ti mnh mi b ht dnh v ng thy

m|t d}y n{y!

i, Tri i!

Gio vin: (lm thy bi x qu xu) C hc hnh kiu ny th cc em s chng bao gi

tm c vic l{m }u. V{ nu khng c gng t c im tt hn th ng mong c
trng i hc t t no mun nhn my em.

Hc sinh: Vy ra cng lao hc tp ca mnh sng bin ht ?

Mnh chng gii giang g!

Mc g phi c gng? Dp lun!

Chng ti nhn nhau hong ht khi bi thc hnh kt thc. Jane ~ ni dm nhng g
chng ti ngh, Nu chng ta phi nm tri bao nhiu cn gin d v tht vng khi gi
b lm hc sinh, vy th cc em hc sinh tht s s cm thy th n{o?

c bit l khi chng nghe thy nhng cu ni kiu nh th nh{, Maria ni thm
v{o. B{ ch ti lun bo con ci th n{y, Nu im s ca cc con khng kh ln, m s em
cho c|i tivi ngay y. Con nn hc ging nh c|ch hc ca anh con y. C l con cng s t
c im A. Con khng l{m b{i tp v nh v con lm bing thi! Vy . Ch ti theo di
bn tr st nt, cn cha chng th lun mm ging o c.

Cha ti c mt chiu c l{ a ni mc, Jane ni. ng c tng nh vy l mnh khi

hi v thng minh. ng bo, Li lm mt s|ch mn th vin na {? \i ch{, h{nh ng c
trch nhim gm nh! Hi nh, li cha ni lun khin ti bi ri. Ti ngh, Th qui no m
lm mt li l{ h{nh ng c trch nhim ch? Khi ln hn mt cht, nhng li ma mai
ca cha khin ti au lng, b tn thng, v{ rt mun tr treo bng c|ch ch}m chch y nh
th. i khi ti cng d|m l{m tht. Nhng kh ni ti khng gii ni mc. n lc i dy
hc, nhng t ng x xin bng t nhin nhy vt ra khi ming ti, nht l{ khi ti ang ni
quu. Ti nh c ln ~ ch}m bim mt em hc sinh c tt l{m g cng r r{, v{ ti ~ lp li
y chang nhng li cha ti tng ni hng ngn ln, Em chm chp bm sinh hay l c ai gip
em th{nh ra nh th h? Th l c lp ln ci.

V{ ting ci , Ken tip li, l{ ting kn xung trn i vi gio vin, n thi thc, c
v chng ta ln x vo mt trn ma mai cn phn gio dc gh gm hn na.

Ti bit, Jane nghim trang. ng sau lot ci nghing ng l{ mt a tr b bu

xu trc |m ng. K t tr i, ti khng bao gi lm th na.

Nhng sao ch bit dng li? Maria hi.

Jane nhn mt, Ti chng thy vui v g khi ni mc ma nh vy. V n nm th hai i

dy, lp ti c mt em n c bit hay gy ra nhng chuyn rc ri. Trong lc ti ang
ging b{i, Theresa thng chng lm g ngoi vic thn nhin ly gng ra soi v{ sa sang
tc tai. Mt ngy kia, ti yu cu c|c em ln c bi thu hoch ca mnh v Ai Cp c i m
ti ~ dn phi chun b trc nh. Khng mt b{n tay n{o gi ln. Bt cht, ti pht hin
Theresa ang d|n mng tay. Khng nhn c na, ti ni ngay, , c s khng gi Theresa
c b{i }u. Bn y ~ rt nhit tnh trong bui tho lun ca lp ri, chng ta nn dnh
quyn tr li cho bn khc na. V{i a ci khc khch, nhng tht ngc nhin, ti thy
Theresa ngc ln khi |m mng tay ang d|n d dang, v{ ci ti ri. N tng ti ni
tht. Li t|n dng ma mai ca ti ~ l{m con b mng ht bit.

Ti xu h n ni t nh rng, Mnh s khng bao gi ni kiu y na! Nu mun

by t ni tht vng ca mnh i vi bn tr, ti cn phi thng thn by t iu . Nu
mun h{i hc, ti phi bo m rng c}u a ca mnh khng bi nh phm gi ca bt c
a tr n{o.
 ng , Ken ni, vy l c nhiu iu chng ta ni tng l{ bnh thng, nhng v
tnh li khin hc sinh cm thy chng xu xa ti t, hoc khin chng c ngh khng tt
v gi|o vin. Nhng vn l chng ta vn b b tc trong vic un nn tr v gip chng
hnh x tt hn.

ng th, Maria gp li. Vy th, thay v{o c|c thy c gio nn lm g... bn cnh
vic phi t ra n ha v du d{ng ni l{m n l{m th n{y hoc vui lng ng lm th
kia?

[, ti ly quyn How To Talk So Kids Will Listen and Listen So Kids Will Talk ra v vy
vy trn khng. C}u tr li nm trong }y n{y. Ti m chng Khi gi s hp t|c, ch
nhng hnh minh ha cho Ken v Maria xem.

Ken nghin cu nhng hnh v. Nhng ci ny ton l v d nh{ thi.

ng vy, Maria ni, Nhng tr em vn lun l tr em, cho d chng }u, nh hay
trng. Ti khng ngh c s khc bit g }u.

Ti li ngh l{ c s khc bit ln y, Ken phn b|c. Kh|c ch, nh ch c cha m

vi mt hay hai a con thi, cn trng li l mt gio vin c kim sot c ba mi a
tr cng mt lc.

ng vy, Jane t|n th{nh. phng din n{o , cng vic ca gi|o vin kh khn
hn; nhng mt khc, cng vic ca cha m cng c c|i kh ring. cha m l mt s tn
ty c i. H khng th tng kh con h vo lc ba gi chiu, hoc hy vng chng s bin
thnh nhng a tr mi toanh v{o ma thu. Tuy nhin, cho d chng ta ang phng
khch hay trong lp hc th nhng k nng n{y u c ch v hiu qu nh nhau.

Thi gian cn li ca ba tra, chng ti cng b{n bc chuyn i nhng nguyn tc

khi gi s hp tc nh sang bi cnh trng hc. Sau }y l{ nhng hnh minh ha v
nhng v d m{ chng ti ~ ngh ra:
 Nhm chng ti rt hi lng v kt qu tho lun ca mnh. Nhng v d chng ti ~
cng nhau c kt xem ra rt kh thi - trn l thuyt. Ti ni, N{o, b}y gi th th thch
tht s l{ l{m sao a tt c nhng tng tuyt vi n{y v{o h{nh ng trong lp hc.

Ken ni, C|c ch c ngc nhin khng nu bit rng c nhng ng{y ti ~ tht s lm
ng nh vy vi hc sinh ca mnh, mt cch t nhin. Ti lun bo chng, Ch}n ca em...
C|nh ca... B{i kim tra... m{ khng h hay bit mnh rt c k nng khi gi s hp tc.
Ti cn thc hin nhiu k nng kh|c khng ghi trong danh s|ch n{y.

Chng ta cn st iu g {? ti hi.

ng... Nim vui. Tr chi. Mt cht h{i hc. Bt c chiu g lm cho lp hc sng
ng hn. Ti ~ xoay x rt nhiu c cho bn thn mnh ln hc sinh.
 Mt cht vui a cng tt, Maria bnh lun. Marco rt m gi sinh vt bi v gio vin
mn rt bit pha tr. Tht vy. Trong bui ti [1] ng{y khai trng, gi|o vin ~ bo
vi cc ph huynh rng do kinh ph eo hp nn nhng lp hc tit u ~ phi khu nhng
con ch ~ m li lp k tip c ch m m.

Ken ci sng khoi v bo, chnh l{ iu ti mun ni ti y. H{i hc to cho

mi ngi mt tm trng vui v v khin tr mun hp t|c.

Ti t m, Ni tht xem, anh ~ l{m iu th no, vy Ken? Cho ti mt v d i.

Th ny, chng hn nh khi luyn tp phng chy cha chy nh. Cc ch cng tha
bit bn tr chng bao gi xem vic ny l nghim tc c, v tht kh m bt chng ra khi
phng c. Nhng nu ti thc hnh th tc mnh lnh hi qu}n th lp ti s l lp u
tin ra ti ngo{i ng.

Th tc g c? chng ti hi li.

Ken cun mt t giy thnh hnh mt chic loa phng thanh v{ a ln ming, Nghe
}y, nghe }y! ging anh y ng iu. Tp luyn no! Tp luyn phng chy no! Hy
dng mi hot ng li. Thc hin bi tp no. Tt c ln boong. Nhanh ln!

Tht |ng kinh ngc l bn tr phn hi rt nhanh vi nhng vic c hi hng a

vui, Jane ni. Ti nh li hi dy lp Mt, mi khi bt bn tr xp h{ng i }u l{
chng khc g mt cuc xung trn. Mt bui chiu, ti ni, C|c em, chng ta lm thnh mt
o{n t{u ha ra chi n{o. Juan, em i trc l{m u m|y; Monica, em i cui lm toa bo
v; tt c cc em cn li s l cc toa gia. Gi h~y t tay ln vai ngi ng trc mt v
i thi. Cha y na pht, chng ~ xp thnh mt hng ngay ngn v{ n my xnh xch
i ra ca - a n{o cng ci toe tot.

Nhng ta ch c th lm vi lp nh thi, ng khng? Maria ni.

Ti cng tng ngh nh th y! Jane tht ln. Cho nn, khi c phn cng dy lp
bn, ti ngh chng ~ ln ri, khng hp vi nhng tr ng ngh nh vy na. Mt hm,
ti nghe gio vin lp k bn than phin rng, mi ln ti phng n tra l{ lp ti li n o
khng chu ni. Thay v la mng, ti bo bn tr, bng iu b rt nghim trang, hy ly
cha kha nhim m{u ra khi ti qun, kha ming li, v{ a cha kha cho c trc khi
bc ra khi phng.
 Chng l{m theo ch? Maria hi.

Tng em mt st sng n t chic cha kha v{o tay ti. Ri tt c u mm mi

ci tm tm v{ nhn ch}n i nh nh{ng cho n khi ti nh{ n. Lc ti mi tr li cha
kha chng m ming ni nng v{ n ung.

Con ch c bit chng may mn th no khi c mt ngi nh ch l m khng? ti ni

vi Jane. Sng vi ch chc l vui lm!

Jane ci gng, Con ch li khng ngh th }u, ch va ni va thu dn c v

lp. Mi ngy t trng v nh th ch chng cn st li cht nng lng no c. Ch ch
mun im lng v ngh ngi thi.

V{ ch s c iu , Ken ni, bc i cng vi Jane, khi bn tr trng thnh v sng

xa nh{.

Cuc tho lun din ra vo ngy th S|u. n th Hai, Jane bng khay thc n ti
b{n v{ ci rng r vi tt c chng ti.

Ch c chuyn g m vui th? Ken hi.

Ti t h{o qu| i mt, Jane ni to. Mi ngi cn nh hm th S|u chng ta ~ b{n

lun v iu g khng? Chiu hm y khi ti v nh th thy ngay l nhc ang n nh trong
bp. i thi, cp sch, giy dp, v chui by la lit trn bn, vn b|nh m th vng v~i
khp s{n. Ti ~ da nt chng? Hay qut mng? Hay thuyt ging? Khng h nh. Jane
dng li mt cch kch tnh v{ quay qua Ken, Thay v vy, ti p dng kin ca anh: ha
thn vo mt nhn vt kh|c m{ ni.

Ken khng hiu, Mt nhn vt kh|c |?

ng vy, ti ~ th bt chc ging iu ca mt s nhn vt. Bn nhe thch lm.

Chng ti kinh ngc qu|, nhng ri cng ng khu ngh ra mt vi nhn vt ca ring mnh
lun.

Ch k vi v d i, Ken hi thc.

B}y gi h? Ngay ti }y |? Thi, ngi lm!

 Th nhng, chng ti khng phi ni n l}u. Tho|ng sau, Jane ~ l{m chng ti ci b
vi tr ha thn ca ch. Sau }y l{ hnh minh ha nhng nhn vt m Jane v chng ch ~
ngh ra a vi my a con ca h.
 Maria khng nhn c ci, C|ch bun ci tht y. Ti bit, nu ti gi b vi con
mnh theo cch y th th n{o chng cng dn dp sch s ngay. Nhng ti thy lm vy
cng iu qu. Khng hp vi tnh cch ca ti. Tnh ti vn nghim trang. Thm ch l
qu| nghim trang.

C|i th ti khng bit, Jane ni. Ti ch ngh tt c chng ta u c ci phn hm

hnh ang b kha cht }u bn trong mnh. Vic cn lm tm thy v th cho n sng
ra thi. Ging nh vic ch ~ l{m vi Ana Ruth sng hm n y m{.

Maria bi ri.

Chuyn hai m con ch hm hc nhau trc khi con b i hc y.

 Maria mt, , vic c g }u.

Tin ti i. C y. Ch k cho mi ngi nghe chuyn xy ra th n{o i. Nh?

Maria ngn ngi mt lc ri ni, [ th n{y, Ana Ruth v{ ti ~ g}y mt trn kh| cng
trong khi xe but sp ti. Ti thy chu bc mnh kinh khng v phi xp dn ging trc
khi ra khi nh. Ti bit n na mun hn ti, na khng, nn ti hi, cho m hn con nh.
N bo khng. Ti hi tip, th cho m hn lc con i hc v c khng. N vn bo khng.
Th l ti hi ti lun, vy khi con ly chng con c cho m hn khng. Con b ci ph ln,
i m v{ m cht ly ti m{ hn. Sau , c hai m con u cm thy rt vui.

Lc ht gi n tra, ti cm thy phn khi l lng khi ln cu thang v lp. Cu chuyn

ca Maria (bng a v{o khonh khc cng thng!) khin ti phi suy ngm, ti cng b m
hoc bi nhng nhn vt do Jane v chng ch y ~ ngu hng sng to ra. Xem ra tnh
hung kh x s rt th v nu ta c th mt c|i g y kh|c i, hoc th lm mt iu bt
ng n{o . Ti cht ngh n nhng a tr d lm mnh pht khng trong lp - nht nh
ngi l ti ch m go ln cu tr li, ch khng chu gi tay xin php. Ti ~ c th nhiu k
nng mi bit vi chng ri, nhng h{i hc th cha.

Ti ~ m t vn , C nghe thy cu tr li ri, nhng cha thy ci tay, nhng c}u

ch c tc dng vi v{i a thi.

Ti ~ ni cm xc ca mnh cho chng nghe, C rt bun v mt khi c lp c la ln

mt lc, v c chng nghe c ai ni g c . Th l thm vi em na bit phn hi ng
mc.

Vi nhng cao th ng bng, ti ~ a ra s la chn, Em c th gi tay phi

hay tay tri u c . a th chn gi tay phi, a th gi tay tr|i, c a gi c hai tay.
Khi em no li l but ming ni to ln m{ khng gi tay, ti nhc n bng mt t tht ngn,
Tay !

Ti t chc mng mnh ~ kim so|t c phn ln tnh hnh, nhng ch cn mi mnh
Andrew nht nh khng chu nghe li. Nhng cu tr li c vut ra khi ming, trc khi
n kp ngh l{ phi gi tay xin php. Dng nh ti c nhc nh th n{o cng khng ci to
c bn tnh bc ng t nhin ca n. Thnh lnh c mt ngh le ln, ti lin dng ngay
gia cu thang, ly giy ra v vit:

Andrew thn mn,

 Khi no em mun chng t s hiu bit ca mnh, ng la ht om sm, ch vic gi tay ln
thi.

Cm n em trc nh,

C Lander

ang ging c na bi x hi hc, ti cht hi c lp nhng nguyn nhn gy ra cuc

Ni chin. Khp phng y nhng c|nh tay gi ln, vy vy, v mt ging ni bung ra, H
thng thu khng tng xng! Chnh l{ Andrew, d nhin. Ti bc ti bn cu cu, mm
ci vui v v cha mu giy ti ~ chun b sn ra. Andrew m t giy, mm ci li vi ti,
v{ gi tay tr li trong sut thi gian cn li ca tit hc!

Sng hm sau, Andrew bo n ~ l{m mt b{i th tng ti. c xong, ti bn bo n vit

ln bn tin lm li nhc nh c lp. Bng nt ch tht to, Andrew vit:

Hoa hng

Rau dip xanh

Nu gi tay

S c thy.

Sau s vic , ti khng bao gi phi nhc thm mt li no na v vic ng c ngi

ti ch m tr li ong ng ln. Rt n gin, ti ch v{o b{i th ca Andrew.

GHI NH

Khi gi s hp tc

nh v trng

Ngi ln: My vt bn di s{n l{ do ai }y?

Thay v cht vn hay ch trch tr, bn c th:

1. M t vn

C thy c sn t di s{n nh{ }y n{y!

2. Cung cp thng tin

M{u v cn t s d lau sch hn khi ~ kh.

3. a ra s la chn

Em c th chi sch vt bn bng gi t hoc ming mt nhng nc cng c.

4. Ni ngn gn

Sn!

5. Vit ra

Tt c cc ha s ch :

Hy vui lng tr li sn nh tnh trng ban u trc khi ri phng

Cm n

Chuyn vin gim st

6. Bng a (dng ging ni hay tnh cch ca ngi khc)

Ci bin bi ht dn ca:

Aaa ai thy sn dnh di sn,

i cnh tng xt i xa

Ly gi ra... aa

Gip ti lau sch no.

NHNG THC MC, CHUYN K CA PH HUYNH V GIO VIN

? Nhng thc mc ca ph huynh

 1. Phi chng cch ta ni vi bn tr cng quan trng nh iu ta mun ni?

Ging iu khi ni quan trng chng km ni dung li ni }u nh. Li phn hi l

tng, c y c|c k nng mi gi hp t|c, cng c th tht bi nu c ni ra km theo
vi mt ting th d{i ngao ng|n. iu ny chng khc g bn ngm tr|ch mc, Em li ti
phm na ri... C nh vy em s chng bao gi hc c }u. Cho nn, cng vi li ni
mang ngha tn trng, chng ta cn c c thi tn trng na. Th|i s ph|t i tn
hiu, C tin v{o kh nng v{ s ph|n o|n ca em. C ~ ch ra vn l em bit cch x l
ngay thi.

2. Mt hm, con gi ti nc n chy n v mc rng my thng anh x giy trong quyn

tp mi ca n. Ti tra hi c hai thng anh, nhng chng a no nhn c. Ti nn lm g
chng ni tht?

Cu hi Ai l{m chuyn n{y? s t|c ng ngay tc khc n ni s hi ca tr. Lc ny,

chng buc phi i mt vi hai tnh hung kh chu. Mt l, nu ni di (v thot khi rc
ri), trc mt chng s c nh nhm nhng ri li b dn vt lu di. Hai l, nu ni
tht, chng c th s b la mng hay b pht.

T hn na, s th nhn ca bn tr c nguy c dn n mt cu hi khc, rt |ng s,

Ti sao con lm th? Cho d a tr c c gng gii thch cho ti li kia th n{o i chng
na, n vn cm thy cu tr li cng ch l t buc ti mnh thi. Bi v chc chn n s
ni, Ti con ngu, con km ci, ch k, thiu quan tm, thiu suy ngh. Tm li, tr ni di
hay ni tht trong trng hp n{y u khng xong.

Thay v hi tr ai lm ci g, hay ti sao li lm iu , h~y bnh tnh m t vn ,

Suzie ang bun lm v quyn tp mi ca em ~ b x mt vi t. Tip theo hy cung cp
thng tin, T nay tr i, trong nh{ mnh nu c ai ht giy th c ni vi m, m s cho vi
t.

3. Bt c khi no mun con gi lm g , ti u c yu cu n mt cch lch s. Ti

thng ni, Con lm n nhanh ln ko tr hc mt! hoc Vui lng tt tivi v ly bi tp ra
lm ngay i! nhng con b c l i. Theo tin s, ti nn lm g trong trng hp ny?

Ngi ln thng dng cm t l{m n, vui lng vi mong mun lm du s chng

i ca bn tr khi chng b ra lnh trc tip. Trong khi , tr li hay hiu lch ngha ca
t l{m n nn chng mi ni lon, chng li mnh lnh. Chng khin cho hu ht cc bc
cha m phi tc in ln. T hn, c a cn dng cng thc l{m n ra lnh ngc li
theo kiu gy ng p lng ng, M, m lm n dn con n ca h{ng ngay i. Con ~ ni
lmm nn ri m{! Do c nhiu gii ph|p kh|c khi gi s hp tc (xem phn Ghi
Nh trang trc), chng ti ngh bn nn dnh cm t l{m n cho nhng tnh hung
bnh thng, ch n thun th hin s nh nhn, lch s ni chung m thi, v d nh
lc ni, L{m n chuyn bnh m gip m.

4. Xin tin s cho bit, con ci tui no th cha m c th bt u vit giy nhn cho
chng?

Tht ngc nhin khi nhng li l c vit ra giy li rt hu hiu i vi tr nh cha

bit c. C mt v ph huynh ~ k rng, c con g|i ang hc mu gio ca ch khng bao
gi chun b xong kp i hc mi sng. Mt chiu n, b ngi cnh con b v lp mt bn lit
k nhng vic n phi l{m trc khi ri nh. K bn tng dng ghi r nhng nhim v nh
|nh rng, chi u, n s|ng..., ngi m cn v km theo mt hnh v n gin. T , s|ng
n{o c b cng da vo bn lit k hp dn y chun b i hc. Ri mt ngy n, c b t
ho ch tay vo t giy v{ c to cho b nghe, t u ti cui.

5. Gio vin ca con trai ti b tay trong vic tp cho chu cch thuyt trnh lm sao
cho c v t nhin. Ti ng vin chu c ln v a ra hai la chn: c th tp trc gng
hoc trc mt ti, nhng chu t chi c hai. Tin s khuyn ti nn lm g y?

Khi ang c nhng cm xc u lo, nn ch v vic phi lm mt iu g , bn tr

thng coi s la chn chng khc no mt mnh khe hay la di. Trc khi tr c th bt
u thch th vi nhng la chn m bn a ra, chng cn bit rng bn cng hiu phn
ng ca chng. Chng hn, ng ni trc bao nhiu ngi th ng l{ gh tht, n c
nhng din gi chuyn nghip cng cn hi hp na l{! xem c cch no gip con cm
thy thoi mi v t tin hn khng nh? Tp ni trc gng?... Hay l{ tp trc mt c
nh{?

Nhng gi ca bn c th s gip con n vi la chn th ba, C l con s tp ni

trong phng v{ thu v{o bng cassette, ri nghe li cho ti khi n{o con l{m c mi thi.

Bng c|ch ng v pha con, v tha nhn s kh khn trong nhim v ca n, bn c

th lm cho n chu lng nghe v suy ngm v ngh ca bn.

Chuyn k ca ph huynh
 Chuyn u tin l ca mt ngi cha ~ |p dng nhng k nng mi gip cu con
trai mi ln chu sng ha ng vi mt sinh vin nc ngo{i ang tr nh h trong mt
nm.

Con trai ti, Jack, ang va lm bi tp v nh va nghe chng trnh nhc rock a
thch ca n trn radio. Ti thy Andr, cu sinh vin ngi Php, rt kh tp trung lm bi
tp v nh{, nhng cu lch s khng ni ra. Andr c lic v hng chic radio mi. Ti bc
bi v s v tm ca thng con mnh. Ti nh bo Jack nn ngh coi, Andr l{m sao hc bi
cho ni vi ting n {o , nhng ri ti li ngh, c l mnh nn ni cho con hiu th tt
hn. Ti bo, Jack, c ngi c th lm bi tp trong ting nhc git ng ng, nhng
cng c ngi cn yn tnh suy ngh y con. Jack ngc ln, vn radio hi nh li, v
hi Andr, Vy c cha?

Na gi sau, ti li nghe ting radio m m. Ti lin th u vo phng thng con v

ht, Nhc! Jack vi |p, , xin li, con qun mt! v{ tt m|y lun. Cn Andr th ni,
Merci ! [2]

Cu chuyn ny l ca mt ngi m lun tin vo s hp tc ca a con gi mi ba

tui tn l Mindy.

Mindy cm quyn s|ch mn th vin ln, nh bc xung h tr em li chi. Ti

ang qu xa, khng kp ngn con b li, th l{ ti {nh ht ln, i khng! Quyn sch,
ngng li! Sch khng xung h c }u! N khng bit bi! Mindy lp tc dng li, nhn
quyn sch trong tay v vi quay vo nh. Lt sau, ti thy con b i tay khng tr ra v li
xung h.

Hai cu chuyn tip theo minh ha cho sc mnh ca nhng mu giy ghi li nhn.

Andy, a con trai mi tui, c ni n ti cho n mn ci ni hm m ti thch nht

mang n hi ch m thc quc t trng. Nhng khi hi ch kt thc, thng b qun
bng mt, chng nh g ti vic phi mang ci ni v. Sut c tun l, ng{y n{o ti cng
nhc, nhng Andy vn chng chu nh. Cui cng, ti dng cy bt d vit ch NI! ln v
qu chui m{ ti gi cho n mang theo n tra. Bui chiu v nh, thng con ~ng tr cn
nhn vi ti l bn bn trong lp ci ln ln khi n ly qu chui ra. Nhng n vn qun
em c|i ni v!

Ti ni, Andy, th ny th phi dng n bin php mnh thi. Chnh con phi t tay
vit mt mu ghi nh cho mnh, nhc mnh lm cho xong vic i. Thng b ngi
xung v vit nh th ny:

Andy thng yu,

Ngy mai nh mang ci li k cc, hi rnh, ngc nghch v... nu khng th!!!

Ti khng sa li chnh t cho con. Thng b nh mnh giy vo cp i hc, v chiu

hm sau, ti ~ c thy li ci ni yu qu ca mnh.

Con ch nh ti bng chm ln ca s, sa inh i. Ti nhn ra th thy l con mnh v{

con h{ng xm ang |nh nhau trm xe but - chng la ht, m | kch lit. V ang mc
o chong tm, khng th ra can ngn chng c, th l ti bn vit NG \NH NHAU
NA!! ln mt t giy ln, x mt si dy vo t giy v ct vo vng c ca con ch. Xong,
ti xy con ch ra, hy vng n s ti ch bn tr. V tht may l{ con ch ~ l{m th, n sa
m . Khi bn tr nhn thy con ch v{ c c t giy, chng sng s, nhn quanh vi v
ht sc kinh ngc, v{ ngng lun trn u .

? Nhng bn khon ca gio vin

1. Nu ti m t vn nhng hc sinh khng hng ng th sao? C hm ti bo vi mt

hc sinh lp Mt ca mnh rng, Jim, chn em th ra li i ka. N ngc u ln, ni ! ri
thi, vn khng chu rt chn vo cho gn. Ti khng bit sau phi lm g na.

Bn c th lp li c}u ni ban u ca bn mt ln na. Nu li ni mm mng khng c

kt qu th hy tip tc cung cp thng tin cho tr, Bn no m vp phi chn em th s ng
y. C tr cn nghe nhc nhiu ln mi chu, v{ cng c tr phi p dng nhiu cch
chng mi nghe.

2. Ti t hi k nng cung cp thng tin c tc dng vi bn tr tui mi ln hay khng.

C lp ang thc hnh ngh thut ct dn giy, ti bo mt em n, Sheila, em khng y np
vo th h s kh y. C hc tr trn mt ln v bo, Thy c a! Ti sao em y li x s
nh th?

Cung cp thng tin phi ty thuc v{o tui. Nu bn ni vi tr mi ln iu g m

n ~ bit ri, n thng xem nh mt s s nhc, h thp tr thng minh ca n. Sheila
ch cn li nhc ngn gn v nh nhng nht, Sheila, np hp h ka!

3. Trong cch ni ngn gn, cu tng thut v cu mnh lnh khc nhau th no? Nu
ti ni Ngi i! th c ging nh ra lnh khng?

Nu bn dng mt ng t (Dng li! ng ! X ra! Ngi i!), th ng l{ nghe

rt ging mt cu mnh lnh. trnh hiu nhm, tt nht bn hy dng danh t thay cho
ng t. V d, Lori, ch ngi ca em! s khin Lori ngh, Ch ngi ca mnh th sao?... ,
c yu cu mnh phi ngi ... Vy, tt nht mnh hy ngi xung. [3] Bn khng ra lnh
cho Lori phi l{m g, m{ l{ hng s ch ca Lori ti mt vn , ri ng cnh s gip em
y t bit phi lm g.

4. Ti c ngh mi v phng n la chn trong k nng khuyn khch s hp tc. Lp

ti c hai em hc sinh n lc no cng ni chuyn ring. Ti tng bo chng, Cc em c
mt chn la: hoc l ngng ni chuyn, hoc l c s i ch cc em. Nhng, chng vn c
ni. Cui cng, ti nh phi i ch hai a, v chng than th l ti khng cng bng. Ti
c lm g sai khng?

S la chn ca bn thin v e da qu, nghe c nh l{ bn ang ra ti hu th y.

Khi chng ta ni, Em phi lm th ny cho c, nu khng, c s lm th kia vi em, th bn
tr s cm thy mnh b dn p, chng s phn ng li bng cch chng i.

Trc khi a ra mt la chn khng hp dn, hy tha nhn cm xc ca hc sinh.

Bn c th ni, Ngi gn bn thn m khng ni chuyn th chn cht. C hng t chuyn
ni vi nhau m{.

Sau , khi bn xut la chn, h~y a ra nhng la chn khin cc em cm thy

rng bn ang ng v pha chng. Vy th, th ngh coi iu g lm cc em d chu hn?
Hoc l vn ngi k nhau v c kim ch ni chuyn?... Hay l{ i ch ngi cc em khng
b con ma ni chuyn d d na? Cc em hy bn vi nhau chuyn ny tht k sau gi hc,
ri ngy mai cho c bit cc em quyt nh chn c|ch n{o nh.
 5. Ti ngh mnh d dng din t cm xc chn tht vi hu ht cc hc sinh, v a s
u phn hi tch cc. Th nhng, trong lp ti c vi em cc k cng u. Gi s ti bo, C
nhn thy sch vng vi trn sn l c li bc mnh, th mt a trong m go ln, Ai
m quan tm ch! Nhng lc nh vy, ti phi lm g?

Vn s d gii quyt hn khi t nh rng, nhng li l m{ |m hc sinh ni ra khng

hn l c nhm vo c nhn bn. C th ngh xa hn l{ em hc sinh ang dng bn lm
ch x cn stress ca n, hoc n gin l n ch lp li nhng li ~ quen nghe nh.

Bn c th nghim khc ni vi i t|c ca bn rng, Nhng c th quan t}m y. C

quan tm chuyn mnh cm thy th n{o. V{ c cng quan t}m em cm thy ra sao. C
mong rng trong lp mnh, tt c chng ta u quan tm n cm xc ca nhau.

Chuyn k ca gio vin

Mt gio vin dy lp ba k li trng hp cung cp thng tin, thay v la mng tr, ~ c

hiu qu nh th no.

Max bc vo lp trc khi ht gi ra chi, thy b dng ht h ht hi ca n, ti lin

bo, Max, em l{m g hong ht vy?

N ni, Khch-hp l g ?

Ti hi li, Khch hp |?

D, phi, n ni ri a ti mu giy ca gim th gi chi gi cho gio vin ch

nhim. C y qut mng em v em khng khch hp .

Ti m t giy ra v{ c to ln: Ti bt qu tang em hc sinh ny khc nh xung

sn chi. Ti khng cho em ra chi hm nay, bi v hnh vi ca em khng thch hp.

Max ni, C thy , gi|m th bo em khng khch hp . Vy c ngha l{ g ?

c y mun em bit rng, ti ging gii, h{nh ng ca em khng thch hp . Bi

v, khc nh khng ng ch l{ h{nh vi khng ng n.

Max c v lng tng.

Ti ni tip, Max {, khc nh l{m l}y lan vi trng , em bit khng?

 , n but ming.

Th y. T v sau, cu b khng bao gi khc nh ba bi na.

Thy hiu trng mt trng dn lp k li nhng g ~ xy ra, khi thy tha nhn cm
xc ca mt hc sinh bng bnh, v{ a ra cho n s la chn.

L hiu trng, ti thng c gi ti phn x nhng trng hp nng k. Hm

qua, mt gio vin gi giy ln vn phng ti, khn cu ti hy ti l{m g vi Tommy -
v thng b ny nht nh khng chu vo lp khi ~ ht gi ra chi. Ti va i va ngh
khng bit mnh c cch g nhanh nht li n vo lp }y. Ra n sn, ti thy Tommy
ang ngi chm hm, v mt gio vin mt bng ang ng qut cu cu, C ~ bo l c
s gi thy hiu trng m{.

Ti ht mt hi tht su ri ni, Ch{o Tommy. Thy thy em c v luyn tic khng n

ri khi s}n chi n{y qu| h! Chng c g ngc nhin c, hm nay l mt ng{y xu}n p tri
m{! Tommy khng ni g, vn tip tc ci gm xung sn.

Ti ni, Chc l{ em ao c c ngoi ny ht c bui s|ng lun... Nhng m{ nhc {, ~

n gi vo lp ri. Vy em mun vo lp no? Ca ny hay ca kia? Tommy ch cnh ca
lp xa nht v{ ni, Ca kia !

Ti xe tay ra. Tommy nm ly v c hai cng i v pha lp hc. Ti khng bit ai ngc
nhin hn - ti hay l c gio kia.

Mt gio vin dy cp hai k li vic c ~ khi gi c tinh thn vui chi ca hc sinh
nh th n{o, gi hc kh khan tr nn th v hn.

Gi ng php ca lp ti ang v cng u oi vi bi v ng t ni, thnh tht m ni,

ngay c ti cng cm thy oi na l. Khi v nh, ti bit mnh cn phi tm c|ch n{o
lm cho bi ging sinh ng hn, bng khng, ti s phi mt toi mt ngy na qut tho
hc sinh phi gi im lng, khng c quay qua quay li. Ti ny ra sng tc mt bi ht
theo iu rap. Nhng ngh m~i cng ch c hai dng m u ri tt mt.
 Sng hm sau, ti ni cho cc em bit nh ca mnh, v{ c hai cu ti lm ln. C lp
bng ho hng hn ln. Chng chm ch tp trung vo bi hc, v{ n lc chung reng th
c lp ~ c mt bi ht hon chnh. |m hc tr c ht vng ln khi ra khi lp; chng cn
dy cho bn b lp kh|c; chng h|t trn xe but n trng ngy hm sau; v bi kim tra
c im cao n ngc nhin. Di }y l{ b{i nhc r|p ng T Ni, do c|c em hc sinh
trng ph thng c s Welsh-Roanoke Louisiana sng tc:

Hy, ti c chiu c ny

Mun ch mnh cho bn

Ci v ng t ni y m

D c , bn i!

ng t ni dng ni

mt ch ng vi mt danh t

Nu bn lm ng

Bn c th hon i v tr ca chng

Tnh t c th dng

phn v ng

Bit mnh ang lm g

l bn thng minh ht bit!

Yo! Hy ch mt t

Bn s thy

Hu ht ng t ni

L nhng hnh thc ca be

Am, is, are, was, were,

 Ti n l qu kh

V hin ti ca ng t

Hy hc thuc lun seem, appear

V c become na

Nhiu coi nh bn

Hc xong ht ri ! Yeah!

Cu chuyn cui cng l ca mt gio vin lp su k cho ti nghe, c ~ vit th

gip mt em hc sinh khi b bn b ng trang la tru chc.

Ng{y Sara c chuyn ti lp ny, ti bit chc l s c rc ri xy ra. Ngay lc c b

bc qua ca, vi gng mt trn nh mt trng, phng pht nt u su, v thn hnh ngoi
c, th Margie - th lnh ca nhm s{nh iu trong lp - lin ci r ln v trn trn mt,
nhy nh vi |m bn {n em trung th{nh ca n. C bn ci khc khch. Mt Sara
bng.

Nhng mi ch l khc do u. Ri trong tun y, ti nghe gio vin th dc bo co,

rng Margie khng mun Sara trong i ca mnh bi v Sara qu| bo. Ti nghe Margie
ht tng ln trong phng n, mi ngi, n xem c|i thng r|c di ng ny! khi Sara
bng khay n tra i ngang qua. Cn gi|o vin mn nu n th bo vi ti rng c a
gi Sara l{ vin tht bit i.

Ti gin kinh khng. Ti bit Margie khng ch l k ch mu m{ cn xi gic nhng

a tay ch}n ca n. Ti ngh n vic ni thng ra vi Margie, nhng s s ni iu g
khin mnh hi tic. Cui cng, ti quyt nh vit cho Margie mt thng ip.

Ti phi vit nhp nhiu ln mi ra c ging th m{ mnh mun (my t trc, ti

c vit vi ging bc bi v gin phng phng v thi chi |c ca Margie). Sau }y l{ bn
cui cng ti |nh m|y ra v{ a cho Margie:

Margie thng,
 C cn s gip ca em. Em bit ri y, Sara ang b bu xu v ngy no cng b
chc gho k t khi bn y chuyn n lp chng ta. C l hin, trng hc l ni rt khng
khip vi bn y.

Chc l em ang t hi ti sao c li vit th cho em. Bi v em c nhng phm cht ca

ngi lnh o, v em c bn b n nang. C ngh, nu em gii thch cho cc bn hiu r
trng lng ca mt ngi khng phi l thc o gi tr ca ngi y th nhng tr tru
chc, a ct lm tn thng Sara s chm dt ngay.

C bit l th ny t ra mt yu cu rt kh i vi em, nhng c tin rng bng cch

ny hay cch khc, em s lm cho vic n trng mi ngy ca Sara c vui v hn.

Thn mn,

C G.

Margie khng bao gi tr li l| th ca ti, nhng v{i ng{y sau, nhng ting ci
chm chc, nhng li nhn xt y c ca |m con g|i ~ gim i ri dt hn. Mt a
cn hi Sara c mun tham gia vo dng v kch ca lp khng, cn Margie th r Sara vo
i bng chuyn. Sara vui qu chng. V{ ti cng vy.

[1] . Do cc ph huynh ban ngy phi i l{m, lo mu sinh nn nhng bui hp ph huynh hc sinh, nhng bui gp
g ngoi kha thng din ra vo bui chiu ti - ND.

[2] . Ting Ph|p: C|m n!

[3] . Nguyn vn - ng t: Stop! Stand! Move! Sit!; danh t: Lori, your seat! T vng ting Anh thng gm
mt t n mang ngha, khng nh ting Vit l cm t mang ngha - ND.
 3. NHNG CM BY CA S TRNG PHT
V NHNG GII PHP THAY TH NHM
GIP TR T GIC HN
Mark hng h bc vo lp, la ht om sm v{ qu nm m t tung. Trn bng gay cn
ngoi sn li mt ln na gt cu cu ra ra. Mark lao n bn bn gio vin v go ln buc
ti:

Mark: Thng Jason chi n gian! Ti n ni em phm li, nhng em }u c! Chnh c|i
mt thng Jason th c! N | bng ra ngo{i... ch khng phi em! C Kenner bt em ra gh
ngi v ti |nh nhau, nhng c phi em |nh trc }u! Thng Jason y ch! Gi li n
thng Tom khng cho em chi trong i ca n! Em ght c|i trng ny.

Gio vin: ri! C qu hiu em m{, Mark! Trc khi v{o }y n v th em phi t hi
ti sao khng ai mun chi vi em ch. Cc bn khng mun chi vi k hay li cho
ngi khc!

Mark: Nhng m{...

Gio vin: Khng nhng nh g ht! C khng mun nghe na. C ~ nghe li thanh
minh ca em ri.

Mark: Nhng em khng...

Gio vin: ~ bo l c khng mun nghe thm li no na m! Gi ra chi tip theo,

em hy ngi trong lp mu gi|o m{ suy ngh xem phi c x th no cho hp vi tui ca
mnh.

Ti chnh l{ ngi gio vin y.

Ngay khi nhng li vut ra khi ming, ti lp tc thy hi hn ngay. L ra ti phi

kin nhn hn. Nhng trc ti ~ ni vi Mark rt nhiu ln v c|ch c x khng ng
ca n ri, v nhng cuc tr chuyn cm thng ca ti ch c cht tc dng no.

Sut ng{y hm , ti c ngh ho{i v Mark. Ti hy vng s chm dt c ci g n?

S trng pht ca ti liu c lm tnh nng ny ca Mark gim i khng? R r{ng l{ khng.
Trng pht c lm cho hai c tr hiu nhau khng? Chc chn l khng lun. Trng pht c
gip Mark gii quyt nhng vn ca n khng? Mt ln na, kt qu cng l{ khng nt.
Chc chn Mark s chng hc c c|ch chi vi bn b cng trang la qua vic b pht
ngi trong phng ton bn mu gi|o nm, s|u tui. Vy, l do g ~ khin ti trng pht
Mark?

Ti em thc mc hi Jane, khi cng i vi ch ti phng hp gio vin. Trong lc

Jane cn ang ngm ngh th ti ~ t tr li, Ti em ~ qu| ng|n ngm, qu tht vng v
khng cn bit l{m g khuyn gii n.

Cn mt l do kh|c, Jane ni. Trng pht ~ tr thnh thi quen ca ta. Khng bit
em th no ch ch th lun nghe my cu kiu nh Con m{ l{m nh th na, m s pht
nng y, hoc C li th phi b pht.

Th cn c}u Cha m lm vy ch v mun tt cho con thi th sao? ti ni thm.

Jane mm ci bun b~, Cng vy thi. l{ c|ch ngi ln mun dy cho bn tr mt

bi hc.

ng th. Ch Jane , em vn nh cn nh, em ~ cm thy nh th no khi phi nghe

nhng li y. Em bo m chng ai hc c b{i hc n{o }u. Lc , em khng h ngh
tng lai mnh s tt nh th no, m ch cm thy tc gin v cng, ri c ngh ra c|ch
chng tr, Mnh s cho h bit tay. Mnh s phm li na cho xem. Mnh s lp li vic ,
nhng ln ti mnh khng b bt na }u. Th m by gi em li l mt ngi ln ang
c dy cho Mark mt bi hc o c, v chc chn n cng phn ng y ht em hi .

Nu ng th tht, Jane ni, nu s trng pht ch khin bn tr c cm gi|c cm

ght, ngh ti vic tr th, th ti sao ph huynh v gio vin chng ta vn tip tc dng bin
php y?

Ken t ng sau bc ln sng ngang vi ti v{ Jane. Ti nghe my ch ni ny gi ri,

anh va vui v ni, va m v gi cnh ca th vin, ni din ra cuc hp, cho chng ti
bc v{o. Theo ti, l{ v c ti ba mi em hc sinh m ch c mi mt gio vin, nu
ta khng trng pht chng th chng s bp ta mt.

Nghim tc i Ken, ti nhc.

 Ti nghim tc m{. Nu khng, ch cn bit dng c|ch g p chng vo n np ch?
i khi ta vn phi trng pht tr, khun chng vo l vo li.

i thi! Chng ti li vng v im xut pht mt ri! Nhng m{ Ken, ti c gii thch
khi c ba cng bc ti mt ci bn gc phng. C cho l ta dng s trng pht dy
bn tr mt bi hc i, b{i hc l{ g? Khi mt a tr b pht bng c}u, C mun em vit
cu Em s khng ni di na mt trm ln! chc chn n s ngh bng, Mnh l{ a chng
ngoan. Mnh |ng b pht m{.

Jane xen v{o, Cn khi tr b n n, chng hn thy c bo, Cho em nm vi roi

phng thy hiu trng xem em cn d|m |nh nhau na khng! th n s hc c l,
Thy |nh em bng roi th c, cn em |nh bn th khng. c thi, thy c i n
khi em c chc c quyn m{ xem.

Ken thn nhin nhn hai chng ti, Ti hc sinh ca mnh rt thoi m|i, nh c|c ch
bit y, ti khng phn i chuyn ti n nghch ngm. Nhng phi c gii hn. Nu nghe
thy ting vng tc, ci nhau, hoc c nhng hnh vi sai tri th chng s b pht ngay. Ri,
khng ni thm g na, Ken ti bn k s|ch ng sau bn hp, ch sch chuyn ngnh
ca th vin, rt ra vi quyn. Nghe ti c c|i n{y nh, anh va ni va gi nhanh quyn
s|ch ra. }y l{ tuyn b ca nhng chuyn gia gio dc h{ng u hin nay v vn ny,
trit l ca h rt ging ti:

Trng pht... thng c tc dng nhanh trong vic i ph vi nhng hnh vi gy hi. [1]

Khi tt c cc bin php tht bi th trng pht... c th l gii php tt nht. [2]

Khng dng cch trng pht... l nh mt mt bin php gio dc c hiu qu r rt. [3]

}y, Ken ni, y quyn s|ch qua b{n. C|c ch xem i. Tt c ch mi c vit gn
}y thi.

Ti khng quan t}m h vit khi n{o, Jane ni thng. C|i li suy ngh kiu y c h ri.
~ th anh cn trch dn khng ng ho{n cnh. Quan trng hn l{ anh khng bit cn c
mt trng ph|i t duy kh|c ~ a ra mt quan im rt kh|c. Jane li t k sch ra bn
quyn v nn nng lt tm.

Jane {, ti nhc ch, c l chng ta nn ch hp xong ~.

 Khng sao }u, Ken ni. Mi ngi vn cha v{o m. Vi li ti cng mun nghe
xem ch Jane mun c cho mnh nghe iu g.

}y n{y, Jane ni. }y l{ t tng ca nhng chuyn gia c ting tm tin rng trng
pht chng phi l bin php hay ho g rn luyn tnh o c cho tr.

Tin s Haim G. Ginott vit:

Bin php trng pht khng kim hm c nhng hnh vi sai tri. N hu nh ch lm
cho ngi phm li rt c kinh nghim ln sau kho lo che y du vt hn, ranh ma
hn khi b truy xt. Khi b trng pht, tr s quyt tm phi cn thn hn ch khng t nh l
mnh s thnh tht v c trch nhim hn. [4]

Tin s Irwin A. Hyman th vit:

S dng hnh thc trng pht th xc (roi vt) s dy a tr rng, bo lc l mt cch

gii quyt vn . Nhiu nghin cu cho thy thng ip ny nh hng ti c ngi gy bo
lc ln ngi phi chu ng bo lc, v ngi chng kin. [5]

Tin s Rudolf Dreikurs vit:

Ngy nay, cha m v gio vin khng cn bt tr phi hnh x nh th ny, th kia c
na. Thc t i hi ngi ln phi p dng nhng phng php mi, gy nh hng v to
ng c cho tr hp tc. Nhng bin php trng pht nh nh vo mng, bt tai, chi bi,
cm on, hay ph bng tr u l nhng bin php li thi v khng hiu qu trong vic to
dng tnh k lut cho chng. [6]

Tin s Albert Bandura vit:

Vic trng pht c th khng ch, kim sot hnh vi sai tri, nhng bn thn n khng
th dy tr nhng hnh vi ng qu, m cng khng lm gim mun c tnh gy ra hnh vi
lch lc tr. [7]

Ken nhn vai v phn bin rt hng, nhng ti ch nghe lm bm li anh ni, bi trong
u ti c ln cn mi cu cui cng m Jane va c, L{m gim mun c tnh gy ra
hnh vi lch lc tr.

mi ng l{ iu ti mun mnh phi l{m cho c. Ti mun bit l{m c|ch n{o
chm c ti |y lng hc sinh v chuyn c mun h{nh ng sai tr|i th{nh c mun
h{nh ng ng n. Ti mun trnh mn bi phng x kinh khng ca s trng pht,
mun khuyn khch tr bit lm ch bn thn, v bit rn luyn tnh t gic. Ti mun tm
ra nhng bin php hiu qu thay th cho s trng pht.

Khi vin c vn gio dc pht nhng t biu mu mi cho chng ti in vo, ti th

thm vi Jane, C l thay v da pht Mark phi ngi trong lp mu gio, em nn tha nhn
rng n ang gin d th n{o ~, n khi n bnh tnh li, em s gip n ngh xem n c
th lm g khc khi cm thy b i x bt cng. N khng |ng b trng pht.

Ken nho{i ngi v pha ti, ni chen v{o, Nhng i vi nhng hc sinh |ng b trng
pht th sao?

Ken ~ im trng huyt ti. Ti cht ngh ti Amy, n sinh ng vai chnh trong v
kch ca trng do ti ph trch, s cng din trong m l hi ph huynh. Th tht, Amy l
a hc sinh lm cho ti ch mun trng pht m thi.

Sau cuc hp, trong b~i u xe, ti k cho Jane nghe v Amy, v rng n ~ khin ti ni
c|u nh th n{o. Ti ~ chn Amy vo vai chnh v n xut sc trong khi th vai, nhng n
khi tp din th n gi chng khng chu ni. N l{m mi cch, khng thiu c|ch n{o, li
ko s ch ca mi ngi - ci a, l{m duyn l{m d|ng, nh nha nh nh - nhng li
thoi th qun tt. Dng nh qun ch l{ cho vui vy thi. Cng cha Amy cn chng
bun em theo kch bn, em ngh, chc n tin n c th hc thuc ton b li thoi vai ca
mnh vo pht cui. C th n s l{m c nh vy tht, nhng gi th em ch thy trc
mt bc tranh khng khip v{o m l hi: Amy ng ngay trn s}n khu, mt ng lo
lin, cn em bn trong cnh g mm cho n tng li m{ ai cng nghe thy.

Th em mun lm g vi Amy? Jane hi. Ni cho ch nghe xem, em ~ ngh n nhng

hnh pht gh gm n{o?

Em khng ni }u. Nghe khip lm.

Th em c k i.

Em mun bt chc c Kane.

C Kane n{o?
 Gi|o vin dy em hi lp Nm. l{ mt ngi cng rn - khng bao gi chu b qua
cho ai v bt c l do g.

c ri, th c Kane nh s lm g Amy? C ni ra th coi, t nht em cng s loi b

c ngh khi u mnh. Ri chng ta s bn bc xem c th tm ra cch thay th hp
l n{o khng.

Sau }y, bng hnh minh ha, bn s thy nhng hnh pht m{ ti ~ tng tng ra, v
nhng bin php thay th.
 Trong thc t iu g ~ xy ra? Ti khng bao gi phi chn c|i bc cui cng quyt
lit . bui tp tip theo, ti c nhiu la chn khc nhau, vi mt th|i khc hon
ton. Khng h li, cnh c|o hay e da d di. Khi ti khu Amy ra mt ch v bo cho
n bit ti cm thy th no, v ch cho n c|ch l{m sao c th theo kp mi ngi, n ch
im lng lng nghe. n bui tp k tip, ti nhn thy c s thay i trong cch lm vic ca
Amy. V{ n cui tun th Amy ~ thuc ht li thoi ca n.

n th Hai tun sau, trong gi n tra, ti k cho Jane, Ken v Maria nghe chin thng
nho nh ca mnh.
 Ken lp tc th|ch ti, Nhng nu l Amy vn cha thuc li thoi th sao? L ch buc
phi n nm tri hu qu t hnh vi ca mnh v{ gch tn n khi bng phn vai th s
th n{o? Nh vy th c khc g s trng pht }u?

Ti sng li v cu hi ca Ken. Lm sao ti c th tm ra li l ct ngha rch ri cho

anh y hiu v c|i iu m{ chnh ti cng cn ang mp m? Kh|c nh y, Ken, ti
chm ri tr li, nh ca ti l khng mun lm tn thng Amy, khng mun tc ot
ci g ca n, khng mun chin u vi n. Thm ch c nh dy cho con b mt bi hc
cng khng, d l{ n bit m cha tt xu. nh ca ti l mun bo m bng phn
vai, v mun chc chn tt c u t gic lm tt phn ca mnh, mun tt c u gp phn
vo v kch m cc em y c th t ho. V ti mun bo v mnh khi b cng thng khng
cn thit.

Maria nhu m{y, Bit }u Amy li ni cu vi c th sao?

Jane bnh ti, C th nh th lm, nhng kh nng Amy t ni cu vi mnh th nhiu

hn. Sau c sc ban u, con b c th t nh, Tht vng qu| i... Mnh tht s thch vai
din ... Phi chi mnh chu hc thuc li thoi v{ khng a gin... Ln ti nu c chn
ng kch, mnh s nghim tc v chun b tt hn. Ni c|ch kh|c, sau khi Liz gii xong b{i
ton v cm xc th iu Amy c c l nim hy vng.

C l ch ni ng, Maria th d{i, Nhng ti vn cha thng lm. Ngay lc n{y }y, ti
ang gp phin toi vi Marco, v c cm tng nh mnh b ko cng ra hai hng. Chng
ti th ngh khi bn tr lm g sai tri th chng phi b pht. Nhng ti khng mun pht
con, mc d khi cn b, ti rt hay b cha m pht.

Marco lm ch bun |? Ken ho{i nghi hi. Nghe l qu|. N l{ a ngoan lm m.

Nh c|i hm Macro n trng cng vi ch trc ngy khai ging khng, n ~ ph ti d
sch v ra v xp dn phng hc y.

Ti bit, n l thng b ngoan, Maria ni, nhng n ~ g}y ra mt vic ry r. Hm

n, n ly thc k gi lm thanh kim ri gy ra mt trn u tng bng trong hnh lang
vi Jimmy, thng bn hc cng lp vi n. Chng ti lun dn Marco khng c mun g
lm th lm, m phi suy ngh trc, nhng Marco }u c nghe, ri hu qu l ti b gio
vin ca n gi in thoi ti nh k ti, sau l{ in thoi ca thy hiu trng.

Ch v quy ph| thi |? Ken hi.

 Cn trm trng hn th nhiu. Mt knh ca Jimmy b v. Marco ~ l tay lm rt knh
ca bn ri dm chn ln. Cha m Jimmy ~ gi cho chng ti. H rt bc bi v cp mt
knh mi mua y rt t tin, v li l ti thng Marco nh ti r r con h.

, th th li l chuyn khc ri, Ken ni. Nu con ti m lm th, ti cng s pht n...
Vy ch ngh sao v vic n{y, Jane?

Ti ngh, Jane ni, iu quan trng l chng ta phi t hi xem Marco s ngh g nu
cu cu b pht. V Marco c th t nh g nu cha m dng mt gii php khc thay v trng
pht n.

Sau chng ti tho lun rt si ni, c d o|n xem iu g s xy ra cho tng kch
bn. Tip theo }y, bn s thy ni dung chnh ca nhng mu {m thoi m{ chng ti ~
tng tng ra, nu Marco b cha m trng pht... v nu chng c iu khng khip no c.
 , ti phi tha nhn l c mt cht khc bit gia hai bin ph|p , Ken ni.

Mt cht thi |? Jane ku ln. Trong mu i thoi u tin, Marco b pht, trong lng
n ch cn cm gic gin hn v tuyt vng.

Trong mu th hai, ti ni, Marco vn thm tha c ni tht vng to ln ca ba m,

ng thi hiu c mong mun ca ba m l n phi sa sai. Cuc tr chuyn y gip
Macro c c cm gic mnh vn l ngi tt, v hc c rng, nu ~ l l{m iu sai tri
th vn c th tm ra cch sa sai.

Ken quay qua hi Maria, Vy ch nh lm g? Tt c nhng iu chng ta ~ tho lun

c gip c g cho ch khng?
 Maria nghim trang nhn Ken, Ti bit ti nay mnh nn ni g vi chng ri, ch kh
ni, v{ ti cng bit, c hai s ni chuyn vi Marco nh th n{o.

GHI NH

GII PHP THAY TH S TRNG PHT

nh v trng

Tr: H! Cht tit tht! Loay hoay hoi m con vn chng gii c bi ton ny.

Ngi ln: M ~ cnh co bao nhiu ln l{ con khng c ni by ri m! Ln ny

phi pht con mi cha.

Thay v e da, trng pht, bn c th:

1. Ch ra mt gii php hu ch

M bit con ang rt bc bi, nhng nu con ni ra m khng km theo ting chi ra
th s bc hn y.

2. By t ni tht vng gh gm

C|i ting m con va ni lm m kh chu lm y.

3. Nu s mong mi ca bn

M hy vng con s tm c|ch kh|c hay hn cho m bit l con bc bi c n{o!

4. Ch cho tr cch khc phc

M mun con vit ra mt lot nhng li mnh m ph hp dng thay cho nhng li
th l m con va ni. Nu tm khng ra, con c th tra t in hay sch lit k nhng t
ng ngha cng c.

5. xut s la chn
 Con nn chi thm trong u thi. Nu khng th hy dng t khc cho d nghe mt
cht.

(Nu tr vn c dng nhng li l th l th sao?)

6. tr nm tri hu qu do hnh vi ca n gy ra

Khi nghe con ni nhng li by b y, m cng ht mun gip con lm ton hay lm
bt k c|i g lun.

NHNG THC MC, CHUYN K CA PH HUYNH V GIO VIN

? Nhng thc mc ca ph huynh

1. Ti va mi tr thnh m k ca hai a con trai. Chng ti ch trng, nu chng

hc km mt mn th s b tr tin tiu vt. Cn ti th ngh nn tng tin tiu vt cho chng
khi chng t im tt. Vy, vic khen thng c phi l bin php tch cc khuyn khch
bn tr sing nng hn khng?

Nghe c v k l, nhng c|c nghin cu ~ ch ra rng c vic pht ln vic thng, v

lu v d{i, u lm gim i ham mun hc tp [8] . Bn tr s hc tt nht khi chng quan
t}m n vic lnh hi kin thc v khi nhn c im cao ~ l{ mt phn thng xng
|ng ri. Tt c nhng g bn tr mun cha m l h cn ghi nhn nim vui ca chng v
th{nh tch ~ t c. Khi bn tr b im km cng k nh chng ~ b trng pht ri.
iu chng cn l cha m thu hiu ni tht vng, chn nn ca chng, sau gip chng
nhn ra sai lm v{ nn l{m g sa cha sai lm y.

2. H ngy no con gi ti, Jill, nh tr v vi tm trng bun b th ti bit ngay l con

b ~ b c gio bt ra ngi gh c|ch li. Ri mt ti n, khi ti ni gin vi chng th Jill
lin bo, Ba, ba h~y ra gh c|ch li ngi i. Ti ngc nhin qu sc, bi v nh{ ti }u c
dy con b theo cch y. Ti t hi cc c gio trng c nn dng c|ch rn dy bn
tr khng? Tin s ngh sao?

Cch li tht ra mang ngha rt thn thin, v hi, v thc t a tr khng h b |nh
hay b la mng. N ch b cho ngh v b bt ri khi ni ang din ra mt hot ng no
y. Tuy nhin, cho d c mt s chuyn gia uy tn trong lnh vc chm sc tr rt hay
xut phng ph|p n{y, nhng Hip hi Gio dc tr nh quc gia li a c|ch li v{o danh
sch nhng bin php k lut gy tn hi n tm l ca tr - c xp cng vi cc hnh
pht th xc, ch trch, trch mng v{ lng nhc.

Tht kh m gii thch cho n tn cng cu hi, rng ti sao l{ ngi ln, ta c th
tng tng mnh cm thy phn ut v nhc nh~ n mc th no nu ai p buc mnh
phi cch li mi ngi, do mnh ~ ni hay l{m mt iu g c li. V th, s cng kh
tng tng hn nhng din bin bn trong mt a tr, khi n b ui ra ngi m thi
gian trong mt ci gh c|ch li. Vy th chng ta hy th xem. H~y t mnh vo v tr ca
mt a tr bn hay nm tui. H~y tng tng rng bn ang tc gin thng bn cng
lp, gi s thng n{y tn l{ Jeffrey, (Jeffrey x y, chc gho, hoc git ca bn) n ni
trong cn tc gin, bn ~ | li n mt c|i tr a - hay m, chi, nm vo n chng
hn. Ri bn tng tng tip, c gio s c hai phn ng khc nhau ca vi h{nh ng
khng hay ca bn.

kch bn th nht, c gi|o ni, Thi ngay! Ai cho php em l{m th h? Em ra gh

c|ch li... ngay lp tc !

Rt nhiu kh nng rng bn l bc ra gh c|ch li vi ngh, Tht bt cng! C

khng thy thng Jeffrey ~ l{m g mnh {, l{ li ca n ch b! Hoc, Chc ti mnh
xu tnh qu. Xu n ni b ui ra ch khc ngi mt mnh.

Kch bn th hai, c gio bo bn, C thy em tc Jeffrey n ni phi | bn y mt |

cho h gin. Nhng c|c em khng c php |nh nhau. H~y ni bng li vi bn y, rng
em khng thch c|i g... Em l{m c m{!

Nhiu kh nng ln ny bn s t nh, Th ra c gi|o hiu ti sao mnh li ni cu vi

Jeffrey. C khng cho php mnh | n, m{ mun mnh cho n bit mnh cm thy th no.
C l mnh l{m c y.

l{ hai mu thng ip rt kh|c nhau. Thng ip th nht thuyt phc a tr rng

n ~ l{m iu sai tr|i n ni c gio phi c|ch li n; thng ip th hai dy cho tr cch
x l trong x hi - c bn lnh v{ khng cn dng n bo lc.

iu c ngha l{ khng bao gi nn tch tr khi nhm ca n sao? Mt s gio vin

tin rng, mi lp hc nn c mt ch ring l{m ni cho tr rt lui v{o , tr n trong
lc b mt bnh tnh. c|i ni x hi hoc mt x xnh ngui ngoai y c th by vi
quyn sch, bt v, gi p cho tc hay nm nh ra. Nn nh l tr khng b bt
buc ti . Gi|o vin c th cho chng la chn, chnh bn thn chng quyt nh xem
mnh c nn ti hay khng, C thy em vn cn tc Jeffrey. Em mun k cho c nghe
thm v vic , hay l{ v{o gc th gi~n vit hay v ra nhng g em ang cm thy?

3. Vi ngi c tnh nng ny ging nh ti, khng ph|t v{o mng con m{ thay v{o y
cho n thi gian c|ch li l{ mt tin b rt ln. Ta c th lm g khc na, khi cm thy
mnh sp sa mt kim sot?

Mt ngi m chia s rng, ch thng t cho mnh thi gian ngh gii lao mi khi cm
thy mnh sp n tung n ni. B{ ni, Khi thy thng con trai thn nhin rch lia la ln
mt b{n n bng u nhn ca cy com-pa mi, ti lin git com-pa khi tay n v la ln,
Thy ci cnh ny l m khng ti no chu ni, m phi vo phng mt lt cho h ha ci
~! Ri sau , khi ~ bnh tnh tr li, ch by cho thng con cch khc phc nhng ch h
hi m{ n ~ g}y ra.

Khi mt ph huynh hi tin s Haim Ginott rng ng thng l{m g trong lc ang tc
ln rut, th ng lp tc ng thng ngi ln, nhn trng trng vo mt th phm tng
tng, gi c|nh tay phi ln trong iu b e da v{ tht to, Ti sng ln ri y, ti s nn
cho anh mt trn nn thn. Mun sng th vt gi ln c m chy i!

4. Hm qua, gio vin ca con trai ti ~ gi tt c cc hc sinh nam li trng v nhn

vin bo v bo rng c mt s hc sinh lp c ht thuc trong nh v sinh nam. Hu qu l
con trai ti b mt bui tp bng r, v n rt tc gin. N ngh trng pht c nhm l bt
cng. Tin s ngh sao?

Chng c g kh hiu khi con trai ch phn i vic trng pht tp th. Hc sinh v ti s
cc k bt mn v vic ny, v c th chng s kt lun rng, Cn qui g phi mt cng
chp hnh ni quy trong khi ng n{o cng b pht? Cn nhng a c ti th li ngh, Ln
ny mnh thot m ri! Ln sau chc cng th thi. Nu mc ch ca gio vin l gip hc
sinh tr nn t gi|c hn th trng pht - d l pht tp th hay pht c nhn - u khng t
c kt qu.

Chuyn k ca ph huynh

CHUYN TH NHT do m b Megan, chn tui, k.

Mt bui chiu, ti xin v sm lc hai gi v thy hi mt. Th tng tng xem ti ~

sc n mc no khi nghe thy ting ci gin t phng c con gi vng xung. Ti chy
ln lu th bt gp Megan v bn n, JoAnn, ang . Chng im bt khi trng thy ti v
nhn nhau vi v bit li. Ti ht sc bi ri v chng hiu g c, rt cuc hai a ~ th
nhn l chng v nh{ n tra ri nh lun.

Ti bo, Tc l cc con trn hc?

JoAnn ni, Nhng chng ch|u khng c . Chng chu mi ni chuyn nn qun lun
c gi gic.

Ti bo JoAnn ra v v ti cn ni chuyn ring vi Megan. Khi c b kia ~ v ri, ti

mi nh nhng ni vi Megan, Khng phi cc con qun c gi gic, ng khng?

Megan ci u v{ ni, Ti con ch mun th xem cm gic khng quay li trng s th

n{o thi.

Trong mt thong, ti khng bit mnh nn l{m g. Ti nh s pht n - tuyn b n s

khng c sang nh{ JoAnn chi trong sut mt th|ng sau . Nhng thay v l{m vy, ti
ni, M rt bc mnh. |ng ra gi ny con phi trng mi phi. Chc chn m s b c
gio gi in thoi mng vn cho m{ xem.

Megan nn n, M vit giy xin php ngh hc cho con i, m! M c ni l con b bnh,
nh vy c s khng gi cho m na.

Ti nghim ging, Megan, giy xin php phi do chnh tay con vit v phi vit ng s
tht. Tt nhin con b chng vui v g, nhng n cng vit (vi s gp ca ti), rng n
ch mun th nghim thi v{ s khng ti phm na.

Sau ti thy nh nhm hn i. Ti ~ gi c bnh tnh, ~ khng ni trn li nh

vi con, v mc d r rng c gio s rt bc mnh v ni dung ca t giy xin php ,
nhng ti vn thy mnh l{m ng. Ti bit mnh ~ gip Megan nhn nhn v chu trch
nhim vi vic m{ n ~ l{m.

Cu chuyn tip theo do ph huynh ca mt hc sinh trung hc k.

C con g|i mi su tui ca ti, Carol, k vi ti rng: mt ba n khi hc v s pht

trin ca tr trong mn Qun l gia nh [9] , gi|o vin ~ hi n, Em ngh a tr s th
no nu n khng bao gi b pht? Khi Carol bo vi c lp rng n cha bao gi b cha m
|nh hay pht th nhng hc sinh khc nhn n, ming h hc. Mt em n ni, Nhng...
chc ti... bn ngoan qu| y thi!

Ti ngh, c l l chng khng tin rng ngi ta vn c th tr nn tt m{ khng h b

pht. Ti o|n rng, nu chng ta nui dy bn tr bng nhng ci tt tai v s trng pht,
chng s kh m{ tin c cha m tin cy chng v mun ni chuyn vi chng mt cch tn
trng, v ri chng s ln ln thnh nhng ngi tt y trch nhim. Con b Carol nh
ti chnh l bng chng cho iu .

Mi tun trc, v chng ti i chi ti v th thy mt mu giy Carol trn gi ca

chng ti:

Tha ba m,

Hi ti ny, trong khi li xe trn ng cao tc v nh, con m phi mt cy si v

lm mp xe ca ba m. Con km theo t giy ny 10 la - l s tin u tin con kim c -
tr tin sa xe cho ba m. Mi thng, con s np mt khon tin nh th cho ti khi no
th thi. Con xin li!!! Con tht lng khng mun nh th.

Thng ba m,

Carol

Phi tha nhn l mi u v chng ti c hi gin, nhng ri cng ngui i v{ cm

thy t ho v con mnh.

CU CHUYN CA MT NGI CHA.

Phng gim th nh{ trng t chc cuc hp ph huynh bn v tnh trng s dng
ma ty a phng ang gia tng n mc |ng b|o ng. C mt nhm chuyn gia sc
khe tm thn n ni chuyn vi chng ti. H ton l nhng ngi xut sc, nhng ngi
ni hay nht, khin ti t}m c nht li l mt ngi hc d dang bc trung hc v va mi
tri qua chng trnh cai nghin ma ty. C y k cho chng ti nghe v ngi cha nghin
ngp ca c y - mt ngi cha khng bao gi bn cnh khuyn nh c - v ngi m
~ i bc na v chng nhn ng g ti con, v nhng th|ng ng{y trt di bt u t
nhng bt mn trng hc, ri nhng tr quy ph|, cho n vic chch ma ty, cui cng
l sng lang thang trn h ph vi |m bi i v b nhim cn bnh AIDS khng khip,
nh v{i a bn ca c.

Cui bi ni chuyn ca mnh, c nhn quanh phng v{ ni, Ti ch mun ni vi qu v

mt iu, hy lng nghe con ci ca mnh. Ti tng ngh, gi| nh m ti bit lng nghe, thay
v chm chm v{o chuyn hnh pht, chc hn ti ~ nghe li b{. Nhng thay v vy, ti ch
thy tc in ln mi khi b nht, nn tr a m bng cch chui qua ca s v trn ra
ngo{i. Gi| nh m ti chu lm mt ngi bn ca ti v t trng pht hn th hn l s vic
~ kh|c i. Ch thc s ca tr con l ngay trong gia nh chng. Chng c
cha m nui nng, dy d. Nu cha m chu lng nghe nhiu hn v{ ph|n x t i hn th con
ci s tm s vi h nhiu hn.

? Nhng bn khon ca gi|o vin

1. Ti ~ dy nhiu trng v{ ~ chng kin nhiu hnh thc trng pht t nho
bng, giu ct n da nht trong phng hay ui hc. Mt s gi|o vin thng ngn cm,
hay tch thu ca hc sinh nhng g chng yu thch nht - th thao, m nhc, du lch... - v
nhiu ngi khc li a dng nhiu hnh pht th xc. H tt, lc vai, cu nho, hay git tc
bn tr. Trong nhng hnh thc ny, tin s thy hnh thc no c hi nht?

Trong quyn c, Vit v Roi vt, tin s Irwin Hyman ~ ni rng, tt c nhng hnh
pht u c th gy chn ng tm l v l}u d{i cho a tr. Nghin cu ca ng cho thy:
ch cn nm tri mt hnh vi th bo cng c th gy nhiu triu chng stress sau chn
thng: tr mt tp trung, mt hng th vi trng lp, khng lm bi tp v nh, v bt
u c x hung hng. Tr s c cm xc lo u, bun ru, t ti hoc mt nim tin v{o ngi
ln. C tr sinh chng |i dm, cn mng tay, hoc ni lp, au u hoc au bng t ngt.
C tr li thng gp c mng, trn trc kh ng, hoc ng chp chn. Mc d c nhng
a tr khng mc phi nhng chng k trn, nhng ta khng nn cho bt c a tr
no b nh th. Con ci chng ta c quyn - nu khng c quy nh bi lut php quc
gia, th cng bi lut cp cao hn - c i x nh con ngi, v{ c nhng ngi c
trch nhim dng dc chng chm sc.

2. Ti vn khng th chp nhn kin cho rng khng c mt tnh hung n{o |ng b
trng pht. Th cn nhng a chuyn i bt nt bn, git mt knh ca my em lp di,
hay chc cho my a con gi pht khc ri ci ct khoi tr? Nhng a tr c x th
bo nh th c |ng b trng pht khng?
 Nhng a tr nh th cn phi b ngn chn kp thi v{ c ch bo. Chng khng
cn nghe mt bi gio hun v vic ngi ln hn, mnh hn t cho mnh ci quyn n hip
ngi nh hn, yu th hn nh th n{o. K chuyn bt nt ngi kh|c ~ bit qu r
iu t kinh nghim ca bn thn chng. Nu mong mun dy iu t t cho chng, ta
phi dng nhng phng ph|p t t. a tr hung hng vn hay n hip tr khc cn c
bit li thuyt phc c sc mnh nh th no, ch khng phi l ni au n ca vic b
trng pht. N cn c nghe nhng li nghim khc, C khng mun em lm nhng tr
y!! Chng ai mun b chc n pht khc c - khng bao gi! N cn c nghe nim
mong mi ca bn, C mun thy em c x ng mc... v em c th bt u ngay by gi -
bng cch tr li mt knh cho bn. Mun dy bn tr bit tn trng ngi kh|c, trc ht,
bn cng phi t ra tn trng chng.

3. Tin s c cho rng bt k hc sinh n{o cng c th lay chuyn c bng c|ch i
x vi n mt cch tn trng?

Tht bun khi {nh phi tha nhn rng, c nhng a tr hung d n mc chng
khng th cm c s quan t}m chm sc ca ngi khc. Khong thi gian ngn ngi
trong trng khng th hn gn c nhng tn thng l}u d{i m{ chng ~ phi chu
ng. Cch tt nht m gio vin c th lm l bo v nhng hc sinh khc, v bo v chnh
mnh trc nhng a tr kh bo n{y. Tuy nhin, iu quan trng l chng ta vn phi
dng nhng bin ph|p cng quyt v tn trng vi nhng a ng ngc nh th,
khng kch ng chng thm. t nht, mi ngi cng s an to{n hn v{ khng c thm tn
tht no xy ra.

4. Ti ang trc trong phng n tra th bng thy hai n sinh lao v{o |nh nhau. Nh}n
vin bo v mun a hai a ln vn phng gp hiu trng, nhng ti bo anh y hy
ti x l v ny. C hai em u c ginh phn ng v mnh. Ti bo ti khng mun
nghe v cnh co rng nu cn ti phm th t ti s a chng ln phng hiu trng. By
gi ngm li ti cm thy khng n. Cn cch x l no khc hiu qu hn khng?

Bn c th lng nghe tng em trnh b{y suy ngh ca mnh, sau i chiu s vic theo
quan im ca tng em, Vy l Ellen, em tc Rosa v...; cn Rosa, em ni khng vi Ellen v
em ngh... Bng cch tha nhn s tc gin ca chng i vi nhau, bn s gip chng dn
cn gin xung.

C mt v hiu trng ~ chia s kinh nghim nh sau, bt c khi no c hai hc sinh

|nh nhau c a ln vn phng mnh, ng u p dng bin ph|p ~ hc c t nh
tm l hc v tui hc tr l c tin s Haim Ginott. ng s bo cc em ngi xung hai bn
u bn ca mnh, a cho mi em mt cy bt v mt t giy ri bo, Thy mun bit
chnh x|c iu g ~ xy ra - bng vn bn hn hoi.

Ln n{o cng vy, mt trong hai i th s ku oan, Em khng c li! Cn a kia s t

c|o, N |nh em trc! Thy hiu trng s gt u v{ ni, H~y ghi li tt c nhng iu
. Thy mun bit tht chi tit s vic bt u nh th no, din bin ra sao, v cm xc
ca mi em th n{o. Sau nh ghi lun cch gii quyt ca cc em, nu c chuyn tng
t xy ra!

Sau khi bn tr vit xong bn tng trnh, thy hiu trng s c c hai bn y ln v
tha nhn kin ca tng em mt cch tn trng. Sau , thy bo chng trao i vi nhau
nhng cch gii quyt c hai bn u thy tha |ng.

" Chuyn k ca gio vin

Chuyn u tin l ca mt gio vin ph thng c s.

Ti va bc vo lp th bt gp Joe ang v mt bc tranh rt p ln trang u quyn

sch ton - m bi hc khng c ph hoi, lm xu, lm bn ti sn ca nh{ trng th ti
ch mi ging hm qua.

Bnh thng chc hn ti ~ li thng b ra v{ ht ln, Tht qu qut! Ln phng gim

th ngay! Nhng thay v l{m vy, ti bc ti ng bn bn thng b. Joe ng p quyn
sch li, c giu bc tranh i. Ti ni, thy nhc li hm qua thy ~ dn g nh: Thy
rt tc gin khi thy ai bi bn sch v. B sch gio khoa ny s cn dng trong nm
nm na cho cc lp hc sau, v thy mong hc sinh ca mnh s gi gn chng tht k.

Em xin li, Joe lm bm. Em qun mt !

Ra l{ vy, ti ni v{ i ln b{n mnh. L|t sau, ti quay li bn ca Joe th thy thng b

ang t mn bi bc v bng cc ty ~ mn. Ti bn a cho n cc ty ca mnh v ni,
}y, c|i n{y d xa hn. Ln sau, bt c khi no ni hng mun v th em nh ly giy v
nh! Joe nhn ti ngc nhin v bo, D, em cm n thy!

Ti ni, Khng c chi! ri bt u bi ging.

 ~ mt thng tri qua k t hm y, v Joe khng v vo sch gio khoa ln no na.
Thng b lun sn giy trong ti o v thnh thong cn cho ti xem nhng tc phm ca
n. Vui nht l{ hm ti ~ khng li c n ln phng gim th. V nu lm th, c th ti
cng ngn c n khi v v{o s|ch, nhng c hai s khng bao gi c c tnh thy tr
nh hm nay. Bit }u ti ~ khuyn khch mt mm non Picasso cng khng chng.

Mt c vn gio dc k li chuyn c y ~ gip hc sinh trnh khi nguy c b gio vin

pht bng cch tha nhn cm xc ca em i v{ xut s la chn.

Ti bc vo mt lp Ba chn ra ba hc sinh tham gia lm bi kim tra cho mt

chng trnh gi|o dc c bit. Hai em trong s c chn ng lin ln i theo ti ngay,
nhng Khalil th c ngi im, u ci gm, |ng v tc gin. C gio ca em bo, Khalil, c
Gordon ang }y. C y ang ch em y. (Khng tr li.) m, c thy Khalil hm nay
khng mun nghe li. (Vn khng ni ting no.) Khalil, nu cn mun i d~ ngoi vo ngy
mai, th em nn i vi c Gordon ngay by gi. u Khalil cng ci gm xung. Ti n bn
bn cu b, qu xung cnh n v th th{o, Hm nay em khng mun i {?

Khalil: (hm h) Em khng mun i vi Joseph!

Ti: ... {, c ngh c th gii quyt bng mt trong hai cch ny khng? Hoc l{ em i
vi c v c s tch Joseph ra xa em... hoc l c s cho em lm bi kim tra ngay by gi,
ngay ti lp mnh lun.

Khalil im lng mt lc lu. Ri n ng ln i vi ti. Ti rt vui v ~ vn dng s la

chn cu b cm thy d chu hn.

Chuyn cui cng do mt nhn vin x hi hc ng k li.

Sean, by tui - mt a tr xinh xn, thng minh, nhng phi hc lp dnh cho
nhng tr c vn v cm xc v hnh vi. Thng b c x rt t trng. Khng mt bin
php khuyn khch no - d l{ thng sao v{ng, thng ming dn trang tr - c th lm st
m h thng phng th ca n. Sean nhn trng trng vo nhng ai c nh gip n,
nhn vai t khng cn khi c hi c g rc ri khng. nh, Sean chui ra khi vng tay
u ym ca m. N s cao, cng chng chu i trt vn hay tp th dc g ht.
 Gia nh k li rng, ngay t lc cn nh, khi hc trng c, Sean ~ rt hay b k lut
ri. Hi lp Mt th b t t v c|i ti l nh. Ln lp Hai th b |nh bng thc vo vai
v khp t ngn tay v thng xuyn lm v c. M n, vi thin hp tc cng nh
trng trong vic dy d con nn ~ cng khai trc mt Sean, ngh c gio c x l
theo cch m c cho l tt nht.

Ti khuyn khch cha m Sean hy ni chuyn vi thng b vo nhng lc rnh ri. Th

ri h rt ngc nhin v ch sau mt, hai ln ~ thy Sean nhc li chuyn b tt tai, hay b
qut thc k trng. Ri bt ng, Sean k tt tt cho m nghe v chuyn ln u tin n
b dn nn cm xc nh th no, ri n p hai nm tay v{o u gi m m hn tr|ch, Ti
m ht y, m bo c gio c th |nh con m{. Chnh ming m ni m{.

M Sean v cng sng st. Ch gii thch rng ch khng bao gi c nh cho php ai
l{m au con mnh. Cui bui ni chuyn , Sean v{ m ~ m nhau tht tru mn, ln u
tin sau c nm tri lnh nht.

Vi ng{y sau, khi Sean v{ cha cng chi bng ngo{i s}n, qu bng bng b kt trn mi
nh, cha ly thang, nhng va nh leo ln th Sean t ngt ni, con ly cho! Thng b
bc thang v ly c qu bng xung - r rng vic ny khin n v cng thch ch. N
chy o vo nh, m chm ly m v{ la ln nh h|t mng chin thng, M, t ci ba con
k cho m nghe b mt ca con, chuyn g con cng l{m c ht .

Khi phi ni, k t tr i, tt c mi hnh vi ca Sean trng u c tin b r rt.

[1] . Johnny L.Matson v Thomas M.DiLorenzo, Punishment and Its alternatives: The New Perspective for Behavior
Modification (New York: Springer Publishing Co., 1984), p.10.

[2] . David A. Sabatino, Ann C.Sabatino, v Lester Mann, Discipline and Behavioral Management: A Handbook of
Tactics, Strategies, and Programs (Rockville, Md.: Aspen System Corp., 1983), p.12.

[3] . John O. Cooper, Timothy E.Heron, v William L.Heward, Applied Behavior Analysis (Columbus, Ohio: Merrill
Publishinh Co., 1987), p.412.
 [4] . Haim G.Ginott, Teacher and Child (New York: Avon Books, 1970) , p.122.

[5] . Irwin A.Hyman, Reading, Writing, and the Hickory Stick (Lexington, Ky: Lexington Books, 1990), p.200.

[6] . Rudolf Dreikurs, Bernice Bronia Grunwald, v Floy C.Pepper, Maintaining Sanity in the Classroom (New York:
Harper & Row, 1971), p.117.

[7] . Albert Bandura, Human Agency in Social Cognitive Theory, American Psychonogist, 44 (1989), p. 1175-84.

[8] . Alfie Kohn, Punished by Rewards (New York: Houghton Mifflin Publishing Co., 1993).

[9] . Nguyn gc l{ home economics: dy hc sinh v cch qun l gia nh gm ch dinh dng, kinh t gia
nh, nu n, may v|, v sinh phng dch, c khi gm c mi quan h cha m-con ci, nui dy con... - ND.
 4. CNG NHAU GII QUYT VN :
SU BC KHUYN KHCH TR SNG TO V TN TM

Vo ngy cui cng ca nm hc u tin ti i dy, Tasha - mt hc sinh vn thng

ni chuyn ln ting trong lp - bo vi ti rng, C qu| d di vi ti em. C cho ti em
mun lm g th lm, th m chng a no b g ht.

Ti bt ci bo, Sao b}y gi em mi ni?

N tr li, V nu ni sm th em }u c c sng n vy.

C hai cng mm ci khi Tasha tung tng ra khi lp, nhng khi n va i khut l n
ci trn mi ti vt tt. Chng l Tasha ni ng? Ti ~ cho hc sinh t do qu trn
m chng chn chnh g sao? C l th. Ti ~ quyt ch khng dng n nhng cch trng
pht, c hc sinh yu mn, Thm ch cn b qua nhng iu m ti cho l vt vnh -
hc sinh ngt li nhau, chm chc nhau, hoc ni dng ln t dy bn ny sang dy bn kia.
Ti sao phi ph hng mt tit hc th v bng cch thi phng i ba li vi phm vn vt
nh th? Nhng chng phi Tasha va cho ti bit rng n ~ li dng nim khao kht
c d mn ca ti y sao? V chc chn n khng phi l{ a duy nht l{m nh th.

Ti quyt t}m nm sau s nghim khc hn, s |p t quy nh ngay ng{y u tin vo
lp v kht khe p buc hc sinh phi tun th. Nhng ch sau vi tun ca thng Chn, ti
thy mnh li bt u ri v{o tnh trng d di. Chng hn, theo kin ca ti, mt tit tho
lun tt phi l mt tit hc cho hc sinh c t do hng h|i trao i, by t kin
ring ca mnh. Nu c em n{o y ngang nhin ngt li bn kh|c th cng chng phi li g
ln lm. Em no khng ng tnh vi kin m n va nghe c, v{ trong lc hng tit ~
ci khy, bo a kia l{ ngu, ti cng cho qua. Th nhng, khi tnh trng tranh nhau
pht biu v{ ch bai nhau tng dn, gi tho lun ca lp ti nhanh chng bin thnh mt
trn ci v kch lit.

Tuy nhin, ti vn khng n lm ngui nhit huyt ca cc em bng nhng li nhc nh

nghim khc, la ry hay khin trch. C l ti qu| ng}y th nn mi mong mi rng n mt
lc n{o , hc sinh s t nhn thy chng nn c x vi nhau tt hn. Nhng t nhin ti
ng ra rng, chnh ti mi l{ ngi phi thc c iu . Hc sinh s khng thay i,
tr phi gio vin ca chng thay i. Chng cn c ngi dy cho chng nhng k nng giao
tip x hi c bn, v{ cng quyt bt chng phi dng nhng k nng y. Nhng ti l{m
iu bng c|ch n{o }y?

Ti ngh n chng Gii quyt vn trong quyn How To Talk So Kids Will Listen
and Listen So Kids Will Talk . L thuyt cho rng, khi cha m v tr cng nhau xem xt v
tm cch gii quyt mt vn n{o , tr thng hng h|i, st sng bin nhng gii php
~ nu th{nh hin thc hn l{ cha m chng.

}y l{ mt kin rt th v. Ti nghin cu tng bc ca quy trnh gii quyt vn ,

ri vit ra nhng ng dng ring, p dng vo lp hc ca mnh:

Lng nghe cm xc v nhu cu ca hc sinh.

Tm tt nhng quan im ca chng.

B{y t cm xc v nhu cu ca mnh.

Mi gi c lp cng suy ngh tm ra gii php.

Vit tt c cc kin ra - khng |nh gi|.

Cng nhau quyt nh xem s dng kin no v s lp k hoch thc hin kin y
ra sao.

Khi r sot li s|u bc , bt gic ti cm thy sng st v cng. Liu ti c kh nng

lo li lp hc qua c ci quy trnh di v phc tp n{y khng? Nhng ri ti li ngh, bit
}u n chng kh nh ta thot tng th sao? Ti thm nh, V c bn, quan trng l bn
tr chu by t cm xc ca chng, cn mnh s by t cm xc ca mnh, sau tt c cng
nhau bn bc tm ra gii ph|p. Chc chn vic ny rt ng cho ta th. V{ di }y l{
tranh minh ha nhng din bin chnh ~ xy ra trong ln u tin ti th p dng phng
ph|p cng ngh c|ch gii quyt vn vi hc sinh ca mnh.
 Ci bui cng nhau gii quyt vn y rt cuc ~ dn n nhng thay i quan trng.
S ln cc em ngt li nhau gim xung |ng k. Em no vn c thi quen ngt li bn cng
sc nh ra v t ni, qun! hoc Xin li! ri lch s ch n lt mnh. Nhng kt qu
|ng khch l nht i vi ti l bn tr ~ bt u t canh chng ln nhau, xem a no
ng x thiu tn trng hn. H c}u ngu! va vt ra l lp tc b chn ngay li bng
nhng ting rn nhc nh ca c lp. Thng th th phm s ci ln ln, nhn ln bng
v t ng c, T khng ngh nh vy! Tt c cng ci ln, d y ch l li hc vt,
nhng nhng cm t mi cng ~ l{m thay i bu khng kh tho lun. Sung sng bit
bao khi ti khng cn phi lo ng vai n cnh st dp lon na. L hc tr nh ca ti ~
chu trch nhim t gim st ln nhau.

Qu t ho v s nhit tnh dng cao, cng vi bu khng kh t ch mi m ca hc

sinh n ni trong bui Hp ph huynh, ti quyt nh s thng bo cho cha m cc em
bit. Sau khi mi ngi ~ n nh ch ngi, ti cho cc ph huynh v trnh by nhng d
kin ca mnh trong hc k sp ti. Tip theo, ch ln khung Dng li tn trng vit bng
phn trn bng, ti nu vn m c lp ~ mc phi v{ c tr ti ~ dng c|ch g gii
quyt vn y.

Cc ph huynh rt ch . Lin sau l{ mt ln sng nhng li bnh lun v hi thm:

Ti va d mt hi tho hun luyn v vic qun l, cng nhng k nng gii quyt
mu thun, nhng iu h dy rt ging vi cch m c va nu y.

Xem ra ti c th p dng iu ny bn tr nh{ }y.

Chc ti chng bao gi kin nhn i ht nhng bc vi |m con ti qu|.

Gi s bn tr chng thm t}m ngh n vic tm gii ph|p th sao?

Nu chng n ngh ra mt kin ng ngn hoc nguy him, th c s l{m g?

iu g s xy ra nu c t|n ng mt k hoch, nhng khi l{m th bn tr li khng

theo nh tha thun? Sau s th n{o?

R rng, tt c cc ph huynh u mun tm hiu k hn v cch gii quyt vn . Ti

gii thch rng ti khng c kinh nghim ng dng phng ph|p n{y vi t c|ch l{ mt ph
huynh, nhng nu mi ngi quan tm th ti rt sn lng chia s nhng g ti ~ kh|m ph|
c trong vai tr l mt gio vin. H rt quan tm. Ti bt u gii thch rng, cng th
nghim sng kin gii quyt vn , ti cng nhn ra mnh cn phi u t suy ngh sao cho
t hiu qu hn. Di }y l{ nhng im ni bt m{ ti ~ c kt c thng qua vic
th v{ sai, nhm chia s vi cc bc ph huynh:

ng bao gi dng phng php gii quyt vn nu qu v cm thy mnh ang nng
ny hay ri tr . tho g thnh cng mt vn kh, ta cn phi c thi gian, mt c|i u
tnh to v mt tm trng thoi mi.

Bc th nht - lng nghe bn tr ni - l quan trng nht. Ban u ti thng hay lt

qua bc u tin mau mau tin ti phn hay nht phn ng no, nhm ngh ra c{ng
nhiu gii php cng tt.

Hc sinh: Tha c Lander, em b im D bi kim tra mn x hi!

Ti: , th em s l{m g khng b im D na? Cc em khc c kin g

khng?
 t ti nghim ra rng, bn tr ch sn lng tm gii php sau khi cm xc ca
chng ~ c ta tha nhn:

Ti: C bit em ang rt bun v im kim tra. Chng ta cng xem li cc cu

tr li trong bi lm ca em no. C l em s ni cho c bit l{ em ang ngh thm
nhng g.

Qu v hy by t cm xc ca mnh tht ngn gn. Bn tr ch c th ch lng nghe

mt c}u tng thut ngn gn v vic ti cm thy g, th nn chng s l l{ nu ti c k c
ni nhng iu khin ti lo u, tht vng, hay tc gin.

Chng li s thi thc mun nh gi ngay nhng xut ca bn tr. Ti phi kh

khn lm mi km nn c nhng li bnh lun khi bn tr nu ra nhng gii ph|p chng
}u v{o }u. C|i ln ti but ming, L{m sao m{ thc hin c! cng chnh l{ ln ton
b quy trnh gii quyt vn b ngng li. Bi v sau , chng em no chu a ra mt gii
php no na. Nu mun bnh xe sng to quay u th qu v phi n ch{o mi kin -
cho d chng c k quc ti }u, c ri, ai ngt li bn s b d|n bng keo ming c tun
lun. C ghi li }y nh. Cn kin no na khng?

Bo m ln k hoch thc hin quyt nh cui cng. Ti phi hc cch khng cho
php mnh ng qun trong nh ho quang, nhm gip cc em d dng thc hin mt gii
php tuyt vi n{o . Nhng d nh hay ho nht cng s tri tut i mt nu nh mi
ngi khng cng thng nht mt phng ph|p, nhm a phng ph|p v{o h{nh
ng, sau s quyt nh xem ai chu trch nhim cng on no.

ng nn ch nu k hoch tht bi. Ta rt d sa vo vic qu trch mt khi hc sinh

n{o y khng chu theo ui n cng k hoch ca lp hay nhm m n tham gia. C lc
ti ~ l{m th, v khng kh lp hc bng tr nn m m, cn hc sinh ch chc ch c dp
chng i. Cui cng, ti mi v l ra rng mnh nn sp xp mt cuc hp kh|c, tm
hiu xem k hoch b trc trc kh}u n{o v{ tm c|ch iu chnh n. Ni cch khc, trong
thi gian mt tit hc gii quyt vn rt c th khng . V bng cch lm li t u
quy trnh ny, qu v c th tm ra cu tr li ~ b b l trong ln hp trc.

Ti va kt thc b{i trao i kinh nghim di l th ca mnh th chung reo ht gi.

Mt s ph huynh ri lp i gp gi|o vin kh|c, nhng mt s khc vn nn li v tp
trung quanh b{n ti trao i thm.
 Mt ph huynh hi, Em {, phng ph|p m em va nu c th gip gii quyt vn
lm bi tp v nh ca bn tr khng?

Ch cng rt quan t}m n vn n{y, mt b m tip li, bi v h Lara nh ch i

hc v l ch li ti mt ti mi vi ng bi tp v nh ca n.

Li th l ca ph huynh khin ti bi ri. Ch bn rn vi ng bi tp v nh ca

chu y ? ti hi li.

Th cng c lc n{y lc kh|c, nhng chng phi cha m nn gip con ci lm bi tp v

nh{ sao em?

Gip nh th no h ch? ti hi.

[... khi Lara i hc v, ch bt n cho ch xem bi c gio cho v nh, ri cng lm vi

n, gip n son bi. Mi hi chiu ny, ch ~ a Lara ti th vin v chn vi quyn sch
hay cho bi thu hoch v Eleanor Roosevelt [1] .

Ti cho|ng v|ng khi nghe iu y. Lara l mt hc sinh kh gii. Mc ch ca vic giao

bi tp v nh l nhm to c hi cho em, cng nh nhng hc sinh khc, bit t sp xp
thi gian ca mnh hc cch lm vic c lp v rn luyn c ph|n o|n. C kho lo ht
sc, ti ni, Theo kin ca em, chng ta ch nn gip bn tr mt cch gin tip thi.
Chng hn, thu xp mt ch yn tnh, c |nh s|ng tt cho chng hc bi, thm vo mt
quyn t in, mt t n vt nu chng i, v{ ch bn cnh khi chng cn hi iu g
.

M Lara nhng my nhn ti. R rng li pht biu ngn gn y chng thuyt phc ch
y cht no. Ti c nh li xem cha m ~ l{m g vi ch em ti khi chng ti cn nh. Lm
bi tp v nh{ c coi l vic quan trng nht trong gia nh ti, mt u tin h{ng u.
Chng ti duy tr n np ny: mi ti, sau khi n cm xong, hai ch em t gic lau sch bn
n, ngi xung , b{y s|ch v giy bt ra v lm bi tp v nh. Chng ti khng c my
may thc mc, rng nn hay khng nn lm bi tp v nh{. V n gin l{ gi lm bi tp
v nh{.

Th ri ti lin hi to ln, Ch cm thy th no nu c th to n np hc bui ti cho

Lara? Em thy con b c th t hc mt mnh trong phng ring, hoc }u gn ch ch,
ri dn dn ch s t|ch ra v{ Lara t lo bi tp ca mnh.
 Nu c nh th th ni l{m g, ging m Lara hi c|u knh. Ti m{ khng theo s|t
l n chng chu lm bi tp }u. N...

ng c vin l do na ch , mt ph n khc ngt li, ti th ti ngh l{ ch ~ khng

cng quyt vi con y. Ti tng b m nh v vic phi lm bi tp v nh mi ti, v m
ti c ln l bn cnh bit chc rng ti ~ l{m ht v{ l{m ng c ng bi tp. Thnh
thong b cn ging ly tp v ri lm lun cho ti. Chng my chc, ti bt u c thi
quen s khng lm bi tp v nh nu khng c m bn cnh. mc n{o , ti ngh
rng m ~ chu trch nhim gim cho ti ri, th nn ti chng cn phi lo na. cng
chnh l l do khin ti c ch trng khng can thip vo bi tp v nh{ ca con gi
mnh.

M Lara l v lng tng, ch l khng bao gi gip con lm bi tp v nh{ |?

ng th, nu con b gp kh khn g, ti s lng nghe xem n mc mu ch no v

c g b cho n. Nhng ln th hai m n vn cn tc t nh th na, ti s b mc n lun.
Ti mun con mnh hiu rng n mi l{ ngi phi chu trch nhim v bi tp v nh ca
n, v v c bn, n c kh nng t lm mt mnh.

Th th con ch gii qu|, m Lara khng khng. Nhng nu con b khng l{m c th
sao?

Khng chn ch, b m kia |p lun, Th th nh n s gip t bn ngoi - gia s,

sinh vin - hay bo n gi cho bn hc chung lp. Bt c cch no, min l{ tr|nh cha m
tham gia ri sa ly v{o b{i tp v nh ca con c|i.

Mt ph huynh lng nghe ny gi gt g t ra ng .

Anh ang ngh g th ? ti hi ng.

Ti ang ngh ti cha ti. ng y ~ tng rt au kh v ti hc km mn ton. Cui

cng, ng quyt nh s l thy dy ton cho ti. Hng m, cha ti bt ti ngi bn cnh,
lng nghe ng ging gii di dng. ng lun bt u mt cch kin nhn, nhng khi ti vn
khng nm c bi th ng ni sng ln v ging li t u - to ting hn. C th cha ti ~
gip ti kh mn ton ln mt cht, nhng chc chn iu y chng gip cho tnh cm cha
con ti thm thit hn. Chnh v vy m ti rt rch ri vi thng Tim nh ti, rng bi tp
v nh l vic ca n, n phi t lo liu ly nh ti phi lo liu cng n vic lm ca ti vy.
 Mt ph huynh khc lin vn li, Nhng gi s thng Tim khng nhn nhn ging nh
anh th sao?

Tht ra th nm ngo|i n ~ h{nh ti mt trn lao ao. Khi Tim gia nhp i bng, th
| bng tr thnh vic quan trng nht i n, v ti nhn c th ca gio vin bo rng
n khng lm bi tp v nh{.

Ri anh ni g vi Tim? m Lara hi.

Qu thc ti khng ni g vi n c. Ti hn gp gio vin ca n trao i. Ti cm

n c gi|o v ~ thng b|o cho ti bit s vic, nhng ti c mt ngh vi c y. Qu r
tnh Tim nn ti bit nu n nhn c th ca c gio, thay v bi ging o c kh khan
ca ti, th s hiu qu hn nhiu. Sau , ti a cho c y nm t giy |nh m|y sn, vi
ni dung th ny:

Tim thn mn,

Em vn cn mc n nhng bi tp sau y:

Ngy thng nm: ..............................................................

T gi cho n sng mai, em vui lng cho c bit khi no th c nhn c bi lm ca

em nh!

Thn mn

Ti cng a cho c y nm con tem, nm c|i b th ghi sn a ch, v ti bo rng ti

rt bit n v s gip ca c y.

Tt c chng ti u chm ch nhn ng, nng lng mun bit chuyn g xy ra sau .

L| th u tin khin Tim ngc nhin, nhng n c l bc th i. Ri khi l| th th hai

c gi n th Tim nhn ra rng gio vin ca n rt nghim tc, v n bt u lm bi
tp v nh. Ri k t , n lun nh lm bi tp.

Hay qu|, m Lara thn phc, th l{ anh ~ gii quyt dt im c vn ri.

i khng }u, ch c ln thi. Nhng hc k ny, ti li vng phi mt vn khc.

Do n{y Tim hay bi tp v nh{ n pht cht mi lm, v thc khuya l khuya lc n
my ting lin c lm cho xong ht. Ti lun nhc n phi lm t sm, nhng n c vin
ht l do n{y n l do khc. No l em gi quy ry, no l n phi lm m hnh my bay,
no l phi xem chng trnh truyn hnh m{ n yu thch.

M Lara quay qua ti, Lander {, em va mi trnh by vi chng ti v phng php

gii quyt vn . Vy em th coi phng ph|p c hiu qu vi Tim khng?

C l, ti ni, bt gic thm c g c Jane }y gip mnh.

Cha ca Tim nhn mt, Th chnh x|c c nh lm g vi vn n{y?

Mi cp mt u dn v pha ti. Ti ngh cha ca Tim m t li nhng iu

thng xuyn xy ra khi anh nhc con phi lm bi tp v nh sm hn. Sau tt c chng
ti cng tho lun nhng tnh hung gi nh, rng nu Tim v cha cu cng ngi xung v
gii quyt vn th kt qu s th n{o. Di }y l{ hai tnh hung m{ chng ti tng
tng ra:
 Vi ngy sau cuc hp ph huynh , ti nhn c in thoi ca cha Tim.

Anh y mun k cho ti nghe iu g ~ xy ra khi anh ni chuyn vi con trai mnh.
Mi vic din ra hu nh rt st vi nhng g chng ta ~ tng tng. Nhng vn li
nm ch ci thi gian biu do Tim lp ra. N cho php mnh xem tivi nhng hai ting
ng h v{ i ng lc mi mt gi. Ti bo, nh vy l{ khng c. Th l hai ba con d
li thi gian biu v{ ti gip con iu chnh mt cht. Cui cng c hai tha thun, Tim lm
bi tp v nh sm hn na ting, c xem tivi mt ting v{ i ng lc chn ri, mi gi
s tt n.

Nhiu tun na tri qua, ti ~ hiu v{ |nh gi| phng ph|p gii quyt vn su sc
hn. Ti bt u nhn thy quy trnh n{y em li nhng li ch lu di cn ln hn c s
khen thng trc mt, v n gi cho lp hc yn lng hn, v{ bi n ~ gii quyt c
mt vn d}y da nh. Khi mi bn tr cng ngh c|ch gii quyt vn l{ chng ta ~
truyn ti chng mt thng ip mnh m:

C tin em.

C tin v{o u c thng minh v sng to ca em.

C |nh gi| cao s ng gp ca em.

C thy mi quan h gia chng ta khng phi l{ ngi ln c quyn |p t tr con, m

l{ ngi ln v tr con cng bnh ng v lng t trng, ch khng phi v kh nng v{
kinh nghim.

Nu c iu g ny sinh t con ci chng ta, c hin gi ln tng lai, th chnh l{

ci c tn gi vn - i khi, c|c vn c xy ra lin tip. Nhng bng cch dy bn tr
phng ph|p gii quyt, ch cho chng cch chia ra thnh nhng phn vic c th qun l
c, ri ng vin khuyn khch chng dng t{i nng ca chnh mnh gii quyt vn ,
l{ ta ang tp cho tr nhng k nng m{ chng c th s dng sut i.

GHI NH

GII QUYT VN

nh v trng

1. Hy nghe cm xc v nhu cu ca tr.

 Ngi ln: Con bun v b im km mn ting Ty Ban Nha h con?

Tr: Vng! Con bun n pht khc m i! Con ch vit ng c mi hai trn
hai mi t, trong khi ti qua con ~ hc mt c ting ng h.

2. Tm tt quan im ca tr.

Ngi ln: Chn tht y! ~ c hc th ri m vn qun mt my t!

3. Hy by t cm xc v nhu cu ca bn.

Ngi ln: M lo lm, nu khng nh c nhng t c bn, th cng ngy con

s cng b tt li mt.

4. Khuyn khch tr cng ng no vi mnh tm ra gii php.

Ngi ln: M ngh th ny, nu m con mnh cng suy ngh th c th s tm ra

nhiu cch hc mi hiu qu hn y. Con thy sao?

5. Vit tt c nhng kin ra - khng nh gi.

Tr: B hc ting Ty Ban Nha lun.

Ngi ln: (vit) Ri! Cn g na?

Tr: C l con s...

6. Cng nhau quyt nh xem ai khng thch kin no, c th thc hin kin no v lp
k hoch thc hin ra sao.

Ngi ln: Lm mt t phiu c tranh v v ch hc bn t mi ti thi, c c

khng?

Tr: c ! Nhng con thch c v{o bng cassette ri nghe i nghe li nh

vy d thuc hn.

NHNG THC MC, CHUYN K CA PH HUYNH V GIO VIN

? Nhng thc mc ca ph huynh

 1. Theo phng php gii quyt vn , ta nn bt u bng cch lng nghe quan im
ca tr. Nhng nu o ln cc bc, ngi ln by t trc nhng iu khin h bc xc
th c g sai khng?

Cng c th c. Tuy nhin, c nhng tr s chuyn sang th|i phng th v cng

ng bng hn khi ngi ln bt u by t cn gin d. Tr s d dng hiu v quan tm
n quan im ca ngi ln mt khi ngi ln th hin s quan tm tht lng v tha
nhn cm xc ca chng.

2. Ti thng bt u vic gii quyt vn vi cc con bng nhng nh tt p nht,

tuy nhin, khi n bc by t cm xc ca mnh, ti thy tht kh khng li v buc ti
chng. Tin s c kin g v iu ny khng?

C mt c|ch trnh chuyn li cho tr l khng dng t con hay c|c con l{m
ch ng. C gng ng ni, Cc con khng bao gi... Con lun lun... Con rc ri ch...
m hy dng t ba hoc m thay cho t con. Chng hn, Ba cm thy th ny. Ba
rt bc mnh khi... iu ba mun thy l{... Nu khng cm thy mnh b tn cng th tr c
th lng nghe cm xc ca bn, thay v x lng nhm ln m{ c th.

3. Ti nhn thy nhiu ln l c h bt u ti bc cng cc con suy ngh th y nh rng

chng quay sang buc ti ti. Chng hn, khi ti ngh, Hay mnh lm ci ny v ci ny i,
th chng nhao nhao ln, Thi, thi. Nh ln trc ba ..., v th l my cha con li sa vo
mt trn tranh lun, ci c v iu g tng xy ra. C cch no trnh chuyn ny khng?

Nu thy l tr bt u k ti bn, bn c th hng chng quay li vn bng nhng

c}u i loi nh, Thi, chng ta ng li cho nhau v chuyn qu kh na. Hin gi
chng ta ch cn c mi mt th l gii ph|p cho tng lai thi.

4. Ti gp phi mt tnh hung m chng th no dng phng php gii quyt vn

tho g c. Ch trong vng cha y mt tun, ba a con nui ca ti c thay nhau mch
vi ti l trng c a bt nt, hoc chi bi, hoc giu ct chng v chuyn giy dp, tc
tai, mt knh. Ti bo chng l ng c n nhng chuyn v vn lm g cho mt.
Ti cn c th lm g khc khng?

Bn khng nn l{m ng trc ni au ca tr. Mt a tr b tn thng cn bit rng

c ngi hiu c tm trng ca n. N cn mt ngi ln chu hiu v tha nhn n ang
s nh th no hoc au n ra sao khi b ngi khc tn cng - v th xc hoc tinh thn,
v cm xc hoc bt c iu g.

Sau khi t ra thng cm vi mt a, bn c th tranh th s ng h ca nhng a cn

li. C th m cuc hp gia nh c nh bn bc vn vi nhau. Mi ngi c th bn
lun bt k mt hoc tt c nhng cu hi sau:

S vic xy ra vi Chul Su c bao gi xy ra vi c|c con khng? C|c con ~ phn ng

th no?

C|c con c th lm g khi c k tru gho mnh? Gi b khng nghe thy? i ti?
Chu ng? Dng c h{i hc tr a ch th? (, l{ kiu tc t{u s}n bay y. Nh
vy n mi ng trn u tao c ch.)

C|c con s lm g nu b |nh? C ku cu khng? Hoc |nh la ch th bng cch la

ln, Coi chng ng sau ka! ri chy cng nhanh cng tt? Hoc l da c|i a hay bt nt
kia rng con ang mc mt cn bnh cc nguy him v d ly lan? Hoc l{ i hc karate?

Ngh xem ai c th gip cc con chm dt nhng tr chc gho, bt nt ? Gi|o vin?
Hiu trng? Cha m nui ca cc con? Hay cha m ca k bt nt?

Sau khi vit ra tt c nhng gii php ny sinh t cuc tho lun gia nh, bn tr c th
ln lt tp luyn bng c|ch chi tr ng vai - mt a lm k bt nt v{ a khc gi lm
a b tru gho. Kt thc cuc tha lun, bn tr c th cm thy mnh c truyn thm
sc mnh - c trong t c|ch c| nh}n ln trn cng v gia nh.

Chuyn k ca ph huynh

Chuyn u tin ca mt b m ~ dng phng ph|p gii quyt vn gii ta p

lc cho mnh, ng thi gip con ci tr nn c trch nhim hn.

Nm ngo|i, ba c con g|i ca ti (a su tui, a tm tui, a mi hai tui) thi

nhau i phi c gi{y thch hp, qun |o thch hp v{ dng thch hp cho nm hc
mi. Chng m nheo qu sc, n ni ti xui lng mnh b cun vo vic mua sm qu
{, vt ngoi kh nng trang tri chi tiu trong gia nh.

Nm nay, khi nhng mu qung co tr-li-trng va xut hin trn bo l ti quyt

nh phi ngn chn bn tr trc. Ti m mt cuc hp gia nh v{ yu cu chng vit ra
tt c nhng th m chng cm thy l v cng cn thit cho nm hc mi. (Chng ti cng
tho ra mt danh s|ch mong c nhng th chng mun mua, nu gia nh trng x s).
Sau ti bo bn tr, mt cch thng thn, v vic cn phi tp thi quen chi tiu tit kim
trong hon cnh tin bc eo hp, c nh{ cn c c hi c hng nhng th khng th
thiu trong cuc sng - nh l{ c thc n v{ c m|i nh{ che ma che nng.

Mi u bn tr phn i, nhng mt hi sau th chng ln lt nu ra nhng xut -

mi th, t vic d nh Chng ta s l{m b|nh quy v{ b|n cho h{ng xm, n vic kh nh
Chng ta c th t may qun |o, nhng m phi mua mt chic m|y may. Cui cng, gii
php c v hp dn chng nht l kin ca Jessica, mi hai tui, M c a tin cho ti
con, v ti con s t xoay x ly. Con b cn xung phong gip c|c em tiu x{i ng}n qu
ca chng sao cho hp l.

Ti ng , tuy trong bng vn cn hoi nghi. Ti khng chc hai a nh c hiu ra

c bn cht thc s ca cc gii ph|p m{ chng nu hay khng, nhng vic ~ tht s
c t|c ng ln n Jessica. Khi ti gip Jessica i mua |o lnh v ch cho n xem mt chic
o mu xanh da tri, chu xem ngay bng gi| v{ ni, M, tht khng th tin ni! N mc
khng khip!

Cu chuyn tip theo ca mt b m phi i ph vi ni lo lng ca a con gi ba

tui.

Tt c nhng b m kh|c u th con mnh vo nh tr vi li tm bit vui v, nhng

con b Alison ca ti li c khc tht ln khi ti va bc ra khi ca. Con b chy theo,
bm cht ly cnh tay m m khc ngn ngt. Ti bt u cm thy tuyt vng. ~ ba tun
ri m con b vn chng c du hiu g l t ra bt nu m i.

Mt bui sng n, ti quyt nh th gii quyt vn n{y xem sao. n s|ng xong, ti
t con b v{o lng v{ ni, Alison, con thch m li nh tr vi con lm, ng khng, v{
(ch ti ni v ch khng phi nhng ) hm nay m phi i l{m. Bi vy, m ang t hi
khng bit m con mnh nn l{m sao }y?

Alison ng ra nhn ti. Ti bo, Con thy mang theo bn gu bng vo lp th c hn

khng? Con b lc u. Vy th chic khn x nh? Con b vn lc u v vi mt vo vai
ti. M li c, con b phng phu. Mt pht sau, Alison li bo, M i l{m th phi m
con tht nhiu, tht nhiu c|i v{o.

Bt gic ti ny ra mt k rt hay. Ti lin cm tay Alison ln, hn vo lng bn tay n

ri p nhng ngn tay ca n li. y, thy cha, th l by gi con ~ c c|i hn ca m
ri nh. Nhanh ln, ct n vo ti qun ca con i, chng no nh m, con c ly n ra v
con s c m hn ngay. Con thy sao?

Mt Alison sng r ln. Con b ct n hn v{o trong ti tht k, v{ s|ng hm , ln

u tin k t ng{y u i nh{ tr, con b cho ti i m{ khng khc i theo.

Tip theo l mu chuyn ca cha mt cu b mi bn tui thng b ti bn p ung

ru.

Thng Zack con ti bit r ti c cm kinh khng vi ma ty, cht kch thch v{ ru
bia. Ti lun ni thng cho n bit iu , khng bao gi ng bng gi hay da nt g. Gn
}y ti nghe tin, bn tr sau khi i hc v thng t tp ti nh mt a v ung ru, v
cha m thng nhc y i vng. Khi li xe ch Zack i tp bng r, ti bo n rng ti ~ nghe
n nh th, vy c ng khng. N nhn ti bi ri nhng khng tr li.

Con c bao gi ung ru cha? ti hi.

C mt ln con ung bia, n |p.

Trc khi ti ni g, n vi thanh minh, Ba {, con buc phi ung! Nu khng ung, con
s b ti n chc qu ngay.

Ti nh ni, Th, nu ngi ta ch ci v con khng dm nhy xung t cu Brooklyn

th con cng nhm mt nhy {? nhng ri ti li bo, Th ra l{ con b bn bn p ung.

Phi chu thi, ba! n ni. Phi chi ba nghe thy chng gi nhng a khng ung l
th g g th ba mi hiu.

Ti bo Zack rng ti hiu n phi chu sc p nh th n{o, nhng ti cng nghim khc
ni, Con tha bit ba ngh th no v ma ty ri , m{ ru cng l{ mt cht kch thch.
Cho d ung ru tui con l hp php th ba vn phn i. Con hay ni khng mun ba
kim so|t con. Nhng ba thy d l tr con hay ngi ln ung ru, i khi cng s
b ru ch ng y.

Vy ba mun con l{m g? Zack u oi ni. Ni li nhi vi ti n rng, Tao khng cn

bia ru, tao c c vng cao trong i hay sao?

Ti bo, H~y xem y l mt vn i. Phi ni lm sao m vn khng b coi l k hn

nh|t.

Zack nhn vai, nhng ti bit mnh ~ g~i trng ch nga ca con. Bi v trn sut
qu~ng ng cn li, hai cha con ti cng xem xt nhng g Zack c th ni vi l bn n
kho lo t chi ung ru. Cu ni m Zack cho rng t ng nht l{, Cm n, ln sau
i! Nu vn b p na, th tha ti cha m nghim khc. Ti bay khng bit ba tao }u.
ng y s git tao nu ngi thy mi ru trong hi th tao. Tao s b cm khng c ra
khi nh trong sut qu~ng i cn li cho coi!

Zack ci kh khi ni c}u v{ m ti tht cht, Cm n ba! V{ ti yn t}m th n

xung s}n chi bng r.

? Nhng bn khon ca gio vin

1. Ta c nht nh phi i qua tt c cc bc gii quyt vn th mi t hiu qu

khng?

Khng nht thit. C mt gio vin k li rng, cu b Spencer, chn tui, l mt hc sinh
sing nng, nghim tc, hay ni gin mi khi c a tr khc trong t ca cu gin a hoc
l l{ chuyn hc hnh - d ch trong vi pht. Mt hm, cu tc n qung lun tp sch
v giy xung sn. Gio vin quyt nh, n nc ny th phi vn dng quy trnh gii
quyt vn thi. C y ku Spencer li v{ ni, C thy em rt tc gin khi cc bn trong t
gin a. V{ c hiu mt khi ~ bt tay vo vic g em khng thch b ai y ct ngang.

Th l, Spencer lp tc hng ng, D phi, bi v em th mun lm cho xong m cc

bn li khin em qun mt tiu l{ mnh ang l{m g. Ngng mt cht, ri cu ng ln ni,
Em c th xung bn cui lm mt mnh trong khi cc bn gin c khng c? Gi|o
vin cc k sng st. C y ni, Em ngh nh vy s tt {? Cu b gt u, Nh th em s
khng ni in m{ qung c na. T tr i, y l{ c|ch Spencer i ph vi |m
bn m chi trong t ca mnh.
 2. Mt hc sinh ca ti tn l Debby, khng bao gi nh mang sch i hc. Ti c vn
dng cch gii quyt vn vi con b, nhng chng i ti u - n ch ci, ri li qun. Tin
s c li khuyn no khng?

Nu mt a tr khng chu hp tc vi qu trnh gii quyt vn ca bn, th gii

php thay th c hiu qu l vit th nhn, vi ni dung da trn nhng nguyn tc tng
t. Chng hn, bn c th vit th ny:

Debby th}n mn,

Em ~ bo vi c l em rt kh ghi nh chuyn mang s|ch n trng v{ i khi em

qun mt tiu.

C mun rng tt c hc sinh ca mnh u c s|ch h{ng ng{y lm bi.

Em th ngh xem c c|ch g nhc mnh nh mang s|ch i hc vo mi bui sng khng?
C s cng ngh vi em. Sau , chng ta h~y trao i vi nhau xem em mun thc hin
kin no nh.

Cho em,

C G.

3. Khi gio vin v hc sinh cng nhau gii quyt vn , c cn thit phi ghi nhng
kin ra khng? Ch ni vi nhau thi khng sao?

Thnh thong ch ni thi cng c. Tuy nhin, ng |nh gi| thp nim t ho v ni
sung sng dy ln trong lng a tr khi n thy kin ca mnh c gio vin trang
trng ghi li. Trng thy nhng li ni ca mnh c vit ra giy, khng ch gip cc em
tn mt chng kin qu| trnh suy ngh ca mnh c gio vin cng nhn, m cn gi cho
chng tip tc suy ngh mt cch sng to.

4. Tun trc, ti dng phng php gii quyt vn vi mt em n trong lp v em ny

c i hc tr trin min. Quy trnh tin trin sun s cho ti khi thy tr bt u cng ng
no. Ti a ngay ra hai ngh rt hp tnh hp l, nhng em y lp tc im thin tht lun.
Ti sai u?

Sau khi yu cu tr cng ng no vi bn, s hay hn nu bn cho tr nu kin ca

chng trc. S im lng ca bn l mt li mi, mt du hiu tn trng, mt cch ng
rng cn phi c thi gian hnh thnh v pht trin c|c tng. Khi ngi ln vt ln
trc qu nhanh - d l vi kin hay nht - th a tr s cm thy rt kh m lng a
ra kin ca mnh.

5. Hin ti, ti ang rt lo lng v tnh trng gia tng bo lc trong trng m ti theo
dy - i khi ch v mt l do tm pho kiu nh thng nhn thy ght. bit k nng
gii quyt vn rt hiu qu i vi hc sinh, vy ti sao chng ta khng dy cho chng
nhng k nng ny chng t p dng vi nhau?

Hn l bn s rt vui mng khi bit rng, trong chng trnh gi|o dc quc gia, tr t
tui mu gi|o cho n bc trung hc u ang c hc nhng k nng gii quyt mu
thun [2] . Rt nhiu nh gio dc tin rng, mu thun gia ngi vi ngi l{ iu tt yu
khng th trnh khi, cho nn, vic hc c|ch i ph vi s bt ng, v cch gii quyt
xung t mt cch m thm l mt mn hc rt quan trng cho hc sinh - quan trng khng
km g mn Ton, hay nhng mn x hi khc. nhng trng c a k nng n{y v{o
chng trnh hc, c|c gi|o vin ~ ghi nhn: iu ti thch th chng trnh n{y l{ n
gip tr bit dp tt ngn la nng gin trong chng. V nh vy m{ ti c rnh tay dy
hc.

Ti thch ngm nhng hc sinh lp Bn, lp Nm vi ba kp h s trn tay v{ mc

nhng chic o thun mu cam ghi dng ch qun l xung t. T khi chng ti bt u
chng trnh hun luyn n{y, trong phng n tra, trong s}n chi, v{ trong c lp hc,
khng kh ~ tr nn bnh yn hn.

iu lm ti ngc nhin l sau kha hc ko d{i mi lm tit , nhng a tr hung

hng nht trng li tr thnh nhng a ha gii gii nht. Ti ngh, chnh ra, cho tr
t dn xp gii quyt mu thun vi nhau s hiu qu hn l{ ngi ln chng ta thc hin
iu vi nhng a ng ngc, bi v bn chng ni cng mt ngn ng.

Tt c cc thy c dng nh u ng rng, hc sinh nn c hc nhng k

nng lng nghe nhau mt cch tn trng, xem xung t nh mt vn cn phi gii quyt
hn l{ mt trn chin quyt thng, s l hy vng tt nht to nn mt th gii ha
bnh.

Chuyn k ca gio vin

 Chuyn u tin ny nhm minh ha cho vic p dng phng ph|p gii quyt vn
~ gip gi|o vin x l tnh hung hiu qu nh th no.

Jenny, mi hai tui, l mt hc sinh rt d thng, tr trong gi ton. Khi y, n bng

bin thnh mt a kh chu, hay than th, khng th t mnh l{m c g, c lun ming
ni v ni lo s mn ton!

Trong sut nm hc, ti ~ th kiu chin lc m mnh bit to lng t tin cho
Jenny. Thm ch ti ~ ngh n vic nh chuyn gia t vn em c gip thm; th
nhng vi im s m{ em t c, chng ti li khng th xp em vo lp ph o [3] .
Cui cng, ti {nh mc Jenny nh vy lun. V kt qu l em chng hc h{nh g c
na. Trong tnh th kh khn , ti quyt nh p dng quy trnh gii quyt vn . Sau
}y l{ din bin cuc ni chuyn ca hai c tr:

Ti: Jenny, c bit l em rt lo s mi khi phi lm ton.

Jenny: Vng , em lo lm. Em ght lm ton.

Ti: Ti v c nhiu bi kh qu phi khng?

Jenny: Phi ... Em c lm sai hoi.

Ti: V{ iu khin em lo lng h?

Jenny: ng , em s c s ni gin. Nm ngo|i, thy G. ~ qu|t mng em l{

chm hiu, lc n{o cng l{m to|n sai bt be.

Ti chong vng.

Ti: Th ra v vy m em lo lng. Em s c cng s ry la em ng khng?

Jenny: (Rm rm nc mt) Tha c, em... em...

Ti: (Cm ly hai tay Jenny) Jenny, cng c lc mnh phi sai ci ny ci n ch.
Tt c cc hc sinh gii u bit iu m{ c|c em. Tht bi l m thnh cng. Tuy
kh chu y, nhng li rt c ch.

Jenny: C ch ?
 Ti: ng vy. Bi c th em mi bit mnh cn phi c gng hc ci g. Vi li,
i khi li sai li a ti mt ph|t minh cng khng chng. Em c xem Columbus
tm thy g t sai lm ca ng th bit.

Jenny: (ci tot ming) Chu M!... Vy l c s khng ni gin nu em tr li

sai ch ?

Ti: Khng, Jenny. Gi| nh c mt c|ch g gip em l{m to|n m{ khng phi lo
lng bt buc mnh phi l{m ng thi mi c.

Jenny: C l em s c t tm ra |p s... nhng nu em khng th...?

Ti: C s gip em. Nu c bn th bn Claudia s gip em.

Trong vi tun sau , ti thy Jenny l{m to|n l}u hn v{ chm ch hn. Em xin php
c ngi gn Claudia, nhng hai a khng so |p s vi nhau cho ti khi Jenny lm xong
bi ca mnh. Ti ngh, iu l{m Jenny thay i khng phi l{ v c ngi gn bn gii, m
v em ~ bit, nu l l{m sai th cng chng phi mt thm ha g.

Cu chuyn cui cng do mt gio vin dy ti mt trng gio dc c bit ni thnh

k li [4] .

C k, Nhiu em trong s nhng hc sinh ca ti l sn phm ca nn bo hnh c v

th xc ln tinh thn. Chng n trng trong tm th ca nhng vin pho sn sng n
tung bt c lc no. Khng mt tit hc no ti dy m khng b ngt qung v chuyn bn
tr |nh nhau. Khng a ny chi a kia l{ ngu, hoc M m{y, th cng a khc
cng | ch}n bn di gm bn. C th, nhng cu kh nghe y sng i vi li ging ca
ti.

D vn cn ho{i nghi, nhng c ~ quyt nh p dng phng ph|p gii quyt vn

xem kt qu ra sao. Sau }y l{ on trch trong bn bo co ca c:

Ti ngh rng, nu bc u tin ca quy trnh gii quyt vn l tm hiu xem bn tr

cm thy th no v vic |nh nhau, th ti nn bt u bng cch hi chng xem |nh nhau
c g tt. Di }y l{ danh s|ch nhng kin m{ c tr ti ~ ghi li:

Nhng iu tt ca vic |nh nhau

 . Tr a!! (}y chc chn l{ iu ph bin nht)

. L{m cho a khc b rc ri chi.

. Kim chuyn ngi ta rt ui mnh.

. Tng nhau (chi nhau) cng vui vui.

. ti n khng dm ln xn vi mnh ln na.

. |nh nhau cng l{ mt s thch.

. a khc gy s trc.

. Lp hc qu ch|n (Lin quan n gio vin).

. Quy cho ai ph|t in ln.

. Rt th v khi chi tr th bo.

Bn hc tr tranh lun om sm trong khi lp danh sch. Xong xui, khi ti hi, Vy
|nh nhau c g khng hay? th chng lp tc tr nn nghim tc. Sau }y l nhng pht
biu ca chng:

Nhng iu xu ca vic |nh nhau

. Sau khi |nh nhau, ta cm thy bun nu l{ bn mnh.

. Ta c th gp rc ri - vi m, vi gio vin, vi hiu trng.

. Lm cho gio vin bc mnh (Lin quan n gio vin).

. Ta c th l{m ai b thng.

. Ta c th b nh ch hc tp.

. Ta khng hiu c bi c ging (Lin quan n gio vin).

. C th dn n |nh nhau to.

. Ta c th b thng - b |nh ti t, b co, b cn, b bm en con mt.

 Sau chng ti tip tc ngh v nhng gii ph|p. Ti nh suy ngh k c{ng chn ra
vi kin trong s nhng xut ca chng, nhng ri ti sc nh mt iu quan trng l
khng c b st bt k kin no.

Nhng gii php c th thay th

vic nh nhau

1. Xin php ra ngoi hoc ra mt gc vng v bnh tnh li.

2. C m n ~.

3. B i ch khc.

4. Qung nm c xung sn.

5. Bp cht ci km.

6. B gy ci que hoc cy bt ch.

7. Gi in cho m.

8. Hn |nh nhau phng th dc, hoc ch vng v.

9. Mch c gio.

10. i ch ngi.

11. Bo a kia h~y mnh yn.

12. C hoc thy h~y li a |nh nhau n phng gim th.

13. Bt n vit g mt trm ln.

14. Bt n lim sn.

15. Mi ngi xm v{o p cho n mt trn.

16. Thng ming d|n trang tr cho ngi tun th quy nh.

17. Vit c|i g bu xu n trc lp.

 18. |p li bng li ni tht d thng n qu .

Sau khi ~ ghi mi tm kin y ra, ti nhn xt vi kin trong s . Chng hn, ti
khng cho php hc sinh |nh nhau bn ngo{i lp hc, bi v khng mun chng b thng.
Hoc, ti thy lim sn tht mt v sinh. Ri tt c u ng h mnh m nhng kin cn
li, mi a thch mt kiu. Sau khi tho lun v{ a ra thm v{i kin na, chng ti nht
tr mi hc sinh t chp vo v nhng gii ph|p m{ mnh cho l{ c ngha nht.

Cui cng, chng ti vit ln bng nhng quy nh c nhiu ngi ng tnh nht:

1. Khng chi bi

2. Khng nguyn ra

3. Khng mch ai khc, tr trng hp i phng khng cho mnh yn

4. Khng m hay qung

5. Dng gii php ca chnh mnh!!!

Sau }y l{ kt qu ca bui gii quyt vn hm :

a d ni cu nht lp, bc ra khi phng nhiu ln trong tun. Thng nhc

vn ng lp l ngng ca khng b l bi ging. ng mt lt th nhc ta vo lp v
ngi bn cui, vi pht sau na th ha nhp tr li vi lp.

c chc li nghe mt a va la Carlos, i ch cho tao! va chy ngay sang ch

Carlos (Carlos l cu b lun sn s{ng i ch cho bt c ai).

t em hai ln p t st xung sn.

t ln Darren ht ln, a t st cho n p!

t a chi a khc l c lp ht m ln, Quy nh s mt! hoc Quy nh

s hai! Xong chng li nhao nhao Bt n c quy nh i! v{ k vi phm s ngoan ngon
c li.
 n tr cng quyt nh s khng n ni th l thm ch vi c ci thng rc. (V c
ln Darren but ming ni M n vi thng rc, Luis nghe thy, tng Darren chi mnh
lin xng v{o |nh, cho nn c lp b sung thm quy nh cm chi ra vt).

Ti c g c th ni rng, vic p dng ton b qu trnh gii quyt vn vo thc t

sao m din ra t nhin vi mnh n th. Nhng khng phi vy. Qu| trnh phi mt
nhiu tm sc v tiu tn nhiu thi gian hn ti tng. Chc chn s d d{ng hn nhiu
nu ti vit bo co nhn xt |m tr n{y l{ ht thuc cha, l{ tuyt ng hi vng cho
xong chuyn. Tuy nhin, bng c|ch i x vi chng nh nhng ngi bit cch gii quyt
vn , chng s tr thnh nhng a tr thc s bit cc cch gii quyt vn .

[1] . V ca tng thng Franklin D. Roosevelt, nht phu nhn M nhim k 1933-1945, b c nhng nh hng
tch cc nht nh ti s nghip ca chng v{ nc M thi by gi - ND.

[2] . The Community Board Program in San Francisco; Project SMART (School Mediators Alternative Resolution
Team) in New York City; Hawaii School Mediation Alliance in Kahili.

[3] . Lp Ph o (Resource Room) trng ph thng l lp dnh ring cho nhng hc sinh hc chm hn c|c bn
cng lp. Ty tng trng hp, hc sinh c khi ch phi hc thm t nht 3 ting mi tun, hoc hc lun lp . Gi|o vin
lp kt hp cht ch vi ph huynh hoc vi nhng chuyn gia, nh tm l p dng chng trnh ging dy c bit nhm
khi gi ti a tim nng hc tp ca hc sinh - ND.

[4] . c php in li t bi bo ca Adele Faber v{ Elaine Mazlish ng trn s Ma H nm 1987 ca t American

Educator, t b|o chuyn ng{nh h{ng qu d{nh cho gi|o vin to{n nc M.
 5. KHEN NGI M KHNG TNG BC, PH
BNH NHNG KHNG GY TN THNG
Mi c... ngi. Chng ta c rt nhiu iu phi b{n y. Ti hi hp, lo lng khng yn
trn ci gh bn bn thy hiu trng.

C Lander {, ti tin chc l c bit rng mnh phi tri qua ba nm l{m gi|o vin tp s.
(u c ti bt u quay cung. Tp s khng c ngha l{ ti phm b qun thc y ch
Tri?)

Mi nm, t nht c s c |nh gi| ba ln. V{ }y l{ ln |nh gi| u tin. Ti mun

c bit rng ti tin c c rt nhiu tim nng... nhng c cn phi c gng phn u
c lm gio vin chnh thc. |nh gi| n{y cng l{ gip cho c rt kinh nghim thi.
Chng ta hy xem xt tit dy hm th Hai ca c c g khng n nh.

Lc trong t h s, thy hiu trng li ra mt tp ba, bn ngoi c ghi bng ch in

mc : TP S. Ri khi ngi tr vo chic gh ca mnh, vi ci knh x xung sng mi,
ng lt nhng trang giy ghi ch chi cht khi d gi tit dy ca ti. Coi n{o... Ti ngh mc
ch ca bi hc ny l dy cho hc sinh cch vit th. ng khng c?

ng, tha thy Steele. (ng y ang |m ch g th nh?)

C bo vi hc sinh rng c c mt quyn s|ch ghi y tn v{ a ch ca nhng

ngi ni ting, v cc em c th vit th cho nhng ngi sao m{ chng thch. l li u
tin ca c . Ngay khi c va bo hc sinh c th lin lc vi ngi ni ting l chng lp
tc khng nghe c ging na m quay qua bn tn vi nhau. C khng cn kim so|t c
lp hc. Thay v tp trung v{o phng ph|p vit th, hc sinh li nhn nho v nhng
ngi ni ting. T gi tr i, ti ngh c nn bm st bn hng dn chng trnh ca
qun m ging dy. Nu c l{m ng, hc sinh s c chun b k nng d cuc
kim tra vit vn ca bang vo ma xun ny. Chng n{o c cn c thu dy trong
qun ny, c cn phi dy hc sinh theo ng nhng tiu chun ~ in th{nh vn bn.

Ti c bo cha cho mnh, Ti ngh, nu to c cht t nhit tnh cho vic vit th
th...
 iu c va ni cng chnh l{ iu s a ti im tip theo m ti mun ch ra }y.
Lng nhit tnh ca hc sinh lp c c bc l di nhiu hnh thc khng chp nhn
c. Trong tit hc ch ko d{i c ba mi pht m{ c ti ba mu giy c chuyn i,
nhiu ting ni chuyn n o, mt ci bn b x lch, mt hc sinh ra khi ch ngi i b{n
tn vi bn khc. C c thy tt c nhng chuyn u xy ra cui lp khng?

, c ch... nhng c|c em ch hi phn khch mt cht thi, tha thy Steele.

ng hiu trng nho{i ngi v pha ti, C Lander n{y, chng ta ~ c nhng chun
mc dn dt lp hc rt c th. Chng l c khng nhn ra l mt vn c th leo thang
nhanh nh th no sao? Hc sinh tui ny rt hiu ng. Nu chng khng c khun
vo n np k lut, tnh hnh s rt d ri khi vng kim sot. Bi vy, nu dy hc bng
cch gi nh vit th cho ngi ni ting nh th th nguy c gi|o vin khng n nh c
lp c{ng tng cao. Ti ngh c hy tp trung bi ging ca mnh trong cng thc vit th
chun, v hn ch cho hc sinh tho lun lng nhng xem chng hm m nhn vt ni ting
n{o i.

Bng ging ngi th k vang ln trong m|y b {m, Tha thy Steele, gim th ang
u dy s mt. Thy mun ni trc tip hay ti nhn tin nhn?

Thy Steele nhn ng h eo tay. Bo gim th ch ti mt pht, ng ni trong khi

vn lt gi nhng trang nhn xt. Hm... ti cn nhiu im na cn tho lun vi c,
nhng by nhiu c l cng ~ cho c bn tm ri. Ti ngh c n d gi lp c
Harding. C y l mt gio vin gii. Lp ca c Harding lun yn lng n mc c c th
nghe c ting bm giy trong gi hc. Hn c ng{y mai n gp ti trao i nt nhng
im cn mc mu.

Tr li phng hc trng trn ca mnh, ti ng ca li v thn th dn ng sch v

trn b{n. Nc mt chc tun ri. ng hiu trng ch bng lng cht no v bi ging ca
ti sao? {nh rng bn tr c n o mt cht, nhng thy chng hng th vi bi hc ch
tt hn l{ c l mt ch nh ngi b bnh sao? Ti mun c|c em ch n ni dung
chng vit, d l vit cho ngi ni ting, cho mt ngi bn, hay cho th{nh vin n{o y
ca Ngh vin. Ch l vic chng vit g khng quan trng bng chng vit nh th no hay
sao? Ti nhn ng th cha chm trn bn, cm c}y bt ln ri li t xung. Ti chng
cn lng d n{o chm xp bi y na. Ngay lc ny, ti ch cn thit tha g vi vic dy
d na. Cng chng cn mun t chn vo mt lp no na.
 C ting g ca. l{ Maria, tay cm mt tp tranh ca hc tr. Xin li lm phin em,
ch vui v, nhng cho ch mn bm giy ca em cht nh?

V}ng, ch ly i.

Em khe ch? Maria hi, nhn xoy vo ti.

Chiu nay em va gp cht rc ri. Em khng bit... Em ngh l ra mnh nn i l{m cng
nhn th tt hn l{ i dy hc.

Sao em li ni vy? Em l mt gio vin rt tuyt m. Nu khng ni em l mt trong

nhng gio vin gii nht! Ch ngh em rt xut sc!

Ti ngc nhn Maria. Ch mm ci vi ti, d xt gng mt ti tm n ci |p li.

Ti c lng bng, Cm n ch, Maria, v{ a cho ch bm giy.

Maria va i khi mt l|t th Jane bc v{o. Trng em nh th va mi b ai thi cho

mt qu y, Jane nhn xt.

Ti c t nh mnh phi mnh m ln, khng c trt rc ri ca mnh vo Jane.

Nhng va mi nhn ch mt c|i l{ ti ~ k tt tt ngay.

Jane lng nghe v gt u thng cm.

V{ hon tt trn ch bai lun th, ti ni trong nc mt, thy y bo em dy mt

cch ty tin, ngu hng, rng em khng th iu khin ni lp, v em nn d gi lp c
Harding xem c y dy gii nh th n{o.

C Harding |? Jane ci.

Thy y bo ngi ta c th nghe c ting bm giy trong lp ca c y.

Chnh v vy nn bn tr mi ng gt.

Jane, ti ku ln, ng a na. Thy y lm em bun cht i c }y n{y.

Ch bit... ch bit. Ch ch thy bc v em phi nghe nhng li nh gi theo kiu ch

trch v suy din mo m ca thy Steele thi.
 Maria va mi v{o }y. Ti st st. Ch y tht d mn. Ch y ~ c lm cho em vui
ln. Bo em l mt gio vin rt tuyt.

Nhng em khng tin?

Em cng mun tin lm ch. Nhng ngay khi ch y ni th, em lin c ngh l{ mnh
chng gii giang g ht.

Em ngh vy l tt nhin ri, Jane th d{i. Nhng li ch trch chng khc no moi
mc ht rut gan ta ra. Cn khen ngi kiu nh Hay qu|... gii qu... xut sc ch khin ta
mun ngp th thi!

Em bit. Em mun ni vi Maria l ch y nhn xt v em sai ri.

Bi v rt kh chp nhn nhng li khen tng bc. Em c bao gi mnh ngng

ngng, bi ri th n{o khi ngi n{o |nh gi| em qu| cao khng? Ch bit. Ngay ci lc
m{ ai bo rng em gii, hay p, hay thng minh, th em ch chm chm ngh n
nhng ln em ti t, thy mnh xu x hoc l{m iu g l~ng xt.

Ch ni ng. Khi Maria mt mc bo em l gio vin gii nht, em ch ngh n ngy

th Hai va ri mnh ~ n trng trong tnh trng mt mi, khng son bi k, v t ha
v thy hiu trng t xut vo lp em d gi.

Jane ci ln, Maria c tt m{. Ngi ta u c tt khi khen ngi ai . Ch c iu

h khng bit c|ch thi.

Vy ch bit cch khen l th n{o?

Thay v nh gi vic ai ~ l{m l{ hay qu|, tuyt qu, th ta cn m t vic y ra.

M t ?

ng. Ta cn m t-chi tit-chnh xc nhng g ngi ~ l{m.

Em khng hiu. Ch cho v d i.

Jane nhn ti chm ch, Th ny nh. Liz, nu chng trnh yu cu phi dy hc sinh
bit cch vit th trang trng, v ging cng thc vit th chun mc th i vi em qu d
ri. Nhng em bit bn tr thng khng ch n nhng tiu , li ch{o v{ a ch trong
th. V vy em ~ suy ngm v t{i n{y, v{ ngh ra mt ng c thc y, khi gi tr
tng tng ca bn tr, chng vit vi s ho hc, c mc ch v theo ng mu
chun.

Ti lin ngi thng ln. ng, em ~ l{m vy y! ti ni. B{i hc rt d ch|n, nhng
em ~ tm ra c|ch khin cho hc sinh thch th v{ hng h|i tham gia. V{ chng hc c
cng thc vit th trang trng... Ch bit g khng? Em khng quan t}m ngi khc ni g,
em ch bit tit hc mnh ~ dy rt tt.

! Jane c thng. Thy cha! Ch ch lm c mi mt vic l m t nhng g em ~

lm v em nhn thy s tht trong li ni ca ch, nn em ~ tin v{o bn th}n mnh!

Va lc Maria quay li tr bm giy. Ch xin li ~ ngt ngang cu chuyn ca

chng ti.

Maria, ti ni, ch khoan hng i. Ch nn nghe Jane ni g v chuyn khen ngi ny.
Em mun bit ch ngh th no v iu . Jane, ch l{m n ni li ln na i.

Jane bo vi Maria rng bn tr thng rt kh chp nhn nhng li khen ch c |nh

gi| chung chung. Jane ni, Khen a tr rng Con chun b mi th tt y, th n li
thng phn ng l{ Khng hn }u. Cn c|ch khen ngi m tr c th tip nhn, v{ tht
s vun p lng t trng cho chng, phi gm c hai phn. Th nht, ngi ln phi m
t a tr lm c g . (M thy con ~ sn s{ng mai i hc ri y. Con ~ l{m
xong lm bi tp v nh ny, chut bt ch ri ny, bao tp v ri ny, v thm ch cn
chun b n tra ri lun.) Th hai, a tr, sau khi nghe li khen m t, n s t
khen mnh . (Mnh bit cch sp xp v ln k hoch trc m{.)

Trng Maria c v kh s, Ti khng hiu. Ti ch thy l ci cch cha m ~ nui dy

ti khng c hay cho lm. C hai ngi u ngh h khng nn ni nhng li hay ho v
tr ngay trc mt chng, bi v chng c th tr nn cng u, bng bnh. Nhng ti li
ngh tr con nn c khen ngi. Li khen gip chng t h{o hn v bn thn. Ti vn
thng khen Marco v Ana Ruth l gii v{ thng minh.

Rt nh nh{ng, Jane ni, Vy l ch mun cc con s l{m c|i iu m chnh ch khng

bao gi l{m c?
 Maria nhm mt li v gt u, Nhng c l ti thng khen hi qu| tht. Khi ti bo
Marco thng minh th n lin |p, Raphael thng minh hn con. Khi ti bo Ana Ruth chi
{n violin tuyt lm th con b lin gt, Thi m{ m, ng c cho con ln m}y.

chnh l{ im ti ang mun ni y, Jane ni. Tr thng khng thoi mi vi

nhng li khen mang ngha nhn xt hay |nh gi|. Chng s khc t li khen ngay lp
tc. i khi chng cn c c x sai lch i chng minh l{ ngi ln ~ sai.

Maria sng s nhn Jane. i tri t i! Gi th ti hiu iu g ~ xy ra trong lp thy

Peterson hm qua, khi ti ph ging vi thy y ri.

ch l{ sao? ti hi.

Brian, c|i a vn hay quy cho mi ngi pht khng ln y, cui cng cng chu ngi
im ti ch v lm cho xong bi tp. Cho nn, ti mi v lng n v{ khen rng n l cu b
ngoan. C tng li khen s khch l n tip tc c x ng mc, ai ng }u n trn trn
mt, th li, v gi b t xu khi gh. Lc y ti ch hiu ti sao n li l{m nh vy na.

Ti lng tng hi, Th gi ch hiu ri {?

, theo nh li Jane ni, thng b khng coi li khen ca ti ra g. Li khen ch

khin n lo lng hn thi. N khng th theo kp li khen nh th. N phi cho ti thy l n
khng tht s ngoan }u.

Nhng thc ra c nhng lc n ngoan tht m{, ti phn i.

Th th Maria nn m t ng n ~ c lc ngoan nh th n{o, Jane bo.

Phi ri, Maria t|n th{nh. |ng ra ti nn bo n...

Th l li bt u mt cuc tho lun rt lu v si ni gia ba chng ti. M t thnh

tch t c ca a tr, hn l{ |nh gi|, hoc nhn xt chng bng nhng t d lt tai
nh gii, hay, ngoan, tuyt thc ra kh thc hin hn ta tng - khng phi v kh
m t, m bi v ta khng quen l{m iu . Tuy nhin, mt khi ~ thch nghi vi vic nhn
k vo nhng g tr ~ l{m c, din t bng li nhng g ta thy v cm nhn, t hn ta s
l{m iu d d{ng hn, vi mt s hi lng, vui v thoi m|i hn. Trong hai trang tip
theo }y, chng ti s a ra v{i v d bng hnh minh ha, v vic cha m v{ gi|o vin ~
dng li khen kiu m t nh th no.
 Khi nghin cu nhng v d va ngh ra, chng ti li ny tip nhiu kin na, v chia
s vi nhau:

Ti : Nh vy l li khen m t rt hiu qu, ng khng ch? Nu mun ni vi tr

mnh thy g hoc cm thy th n{o, cng c ngha mnh phi tht s ch quan st. Rt d
dng bung li khen Tuyt vi, Hay qu|, hoc Tt lm. Khen kiu ch cn phi suy
ngh g.

Jane : ng. Li khen m t kh hn v{ phi mt nhiu th gi hn, nhng h~y xt ti

t|c ng ca n i vi a tr.

Maria : Ti hiu iu cc ch ni, nhng i vi nhng a tr lun b ch trch, chm

chc, chng bao gi c khen th nghe c}u Em l{ cu b ngoan vn hay hn l{ khng
nhn c g ht ch?

Jane : Khi a tr i ngu th mt ci ko bng vn tt hn l{ khng c g. Nhng ti

sao chng ta li ch hng ti iu y? Chng ta mun to iu kin cho con ci mnh nui
dng nhng cm xc s gip chng tr thnh nhng ngi bit suy ngh v{ l{m vic c
lp, sng to. Nu ta hun luyn chng ch bit lin tc ngng ch s ng h ca ngi
kh|c, th thng ip ta mun truyn cho chng l g?

Ti : Con khng tin vo chnh mnh. Con cn c ngi khen ngi vic lm ca con.

Maria : Chng l khng phi l{ thng ip tt p sao?

Jane : ng vy. Bi v ta ch mun bn tr tin vo s ph|n o|n, nhn nh ca chnh

chng; mun cho chng c t tin khng nh rng, Ti h{i lng, hoc Ti khng h{i
lng vi nhng g mnh l{m. V{ sa cha hay iu chnh, chng s da vo s nhn xt,
|nh gi| ca chnh bn thn mnh.

Ti hm ti bng thy hng h|i v{ nn nng mun chm, mun sa ngay xp th m{

hc c|c em mnh ~ vit. L th nht tht ngc nhin, th v. Thay v ph Rt tt! ; ti ghi,
c th em thy rt vui. Nhng cu ti r rng, c v d sinh ng cho thy Michael
Jordan nh hng su sc n em nh th no . L| th th hai cng khng l{m ti tht
vng. Ti ph, Mt s tm ti ng suy ngm v nhng kh khn ca ngi v gia c. C
ngh tng thng c th s quan tm n nhng ngh c o ca em.
 Trong ti dy ln nim t ho v kh nng vit th trnh cao ca hc tr mnh, v
ti khng ngng khi t khen mnh ~ ngh ra c|ch dy ny (Thy s khng th ch v{o }u
c, tha thy Steele). L| th tip theo c nh do mt hc sinh lp hai vit. l{ th ca
Melissa vit cho c {o Barbra Streisand, v{ l| th ch di c na trang giy. Ti cm cy
bt ch ln ph lin, Km qu. Khng c a ch trong th. Ngy thng nm u? Sai
chnh t. Ni dung s si, ngho nn .

Ti nhn li nhng li ph m{u , ni bt, cht cha s bc bi v{ ngh, Sao mnh

li c th lm vy vi Melissa? chnh l{ kiu ch trch, ph bnh m thy Steele ~ nm
vo ti hi chiu... Ti khng li gia chng. Khen nhng g mnh thch khng kh, nhng
lm th n{o ph bnh nhng iu mnh khng thch? Lm sao ch ra nhng ci sai m
khng lm mt tinh thn, hay lm nn lng ngi m{ ta ang ph bnh? C c|ch n{o thy
Steele by t s tht vng ca thy vi ti, m khng lm ti tuyt vng?

Ti nhn chm chm ra ngo{i ca s. Nu thy Steele bt u bng cch tha nhn
nhng g ti lm c - d rt nh - th hn l ti c th nghe nhng iu khin thy
bc dc, m khng cm thy mnh tan nt ci lng. C l, nu thy ni i loi th n{y, Liz,
c ~ ho{n th{nh mc tiu ca mnh. C ~ to ng c cho hc sinh hc cch vit th.
Nhng ti ngh c nn tm c|ch khi gi nim hng th th n{o vn gi c trt t
trong lp. Nu thy hiu trng ni kiu y th chc hn ti ~ bnh tnh nghe li ph bnh
ca thy ri. Hn th na, ti s nghim tc suy ngm nhng bin ph|p ngn chn s
hng phn qu| ca hc sinh trong nhng bui hc ti.

C l chnh l{ cha kha gip hc sinh tin b hn. Thay v tp trung vo nhng
iu sai tri, hy bt u bng cch tha nhn nhng g tr lm c. Sau , bn hy ch
ra nhng g cn phi lm tip theo s vic c hon thin hn.

Th th, by gi ti c th vit g v{o l| th ca Melissa? Ti cn thn ghi li li ph mi,

C thch cu C l ngi chu yu thch nht trong s nhng ngi chu yu thch! C ngh
Streisand cng s thch cu ny. C cng ngh c y s nng lng mun nghe mt v d c th
v iu g khin em ngng m c y. Em hy kim tra k bo m nhng t c gch chn
c vit ng chnh t, v nh ghi ngy thng, a ch vo th na. C s ch c l th
chnh sa li ca em .

Dng nh ti ~ kh|m ph| ra c mt nguyn tc quan trng. ng vy, tt c chng

ta - t gi|o vin cho n ph huynh, v hc sinh - u c li nu c mt ngi n{o chu
quan st mnh. Bng ci nhn khch quan, h s gip chng ta bit cch lm tt hn. Nhng
trc khi c th ngh n chuyn thay i, chng ta cn tin rng trong chnh bn thn mnh
c nhiu c|i ng hn c|i sai, v chng ta c kh nng sa cha bt k c|i sai n{o. hnh
dung l thuyt ny hu hiu trong nhng tnh hung kh|c nh th n{o, ti ngh n hai v
d c th xy ra - mt nh v mt trng - nh sau:
 Trong nhng tun tip theo, ti suy ngh rt nhiu v li khen v li ph bnh. Nhng
li ph bnh mang tnh suy din ca thy Steele ~ l{m ti cm thy b tn thng v{ nn
lng gh gm. Cn li khen cng iu ca Maria li khin ti }m nghi ng, e ngi v cm
thy mnh khng xng |ng. Nhng li m t thng thn ca Jane v nhng g ti ~ l{m
c gip ti ly li cn bng, ly li nim tin vo chnh mnh, v cm thy mnh c ng
vin ln sau lm tt hn.

Tht l mt quy trnh n gin bit bao! Ti ngh, nhng g Jane ~ l{m vi ti chnh l
nhng g chng ta phi lm cho nhau khi cng lm vic, vt qua nhng th thch trong
cuc i mnh:

n kin nh khi c gng |p ng tt c nhng nhu cu ca hc sinh.

cn quyt o|n khi u tranh vi nhng kh khn hng ngy trong vic
cao con ci.

c sinh cn kin quyt khi tm hiu th gii ca mnh v tm ra ch ng cho ring

mnh.

Trong ci th gii m{ ti m tng, tt c chng ta u c mt v nhau, cng a

ln tm gng soi ri nhng c gng v nhng thnh tu ca nhau, cho tt c u cm
thy rng mnh ang hin hu v c gi tr.

GHI NH

LI KHEN HU CH V LI PH BNH MANG TNH XY DNG

nh v trng

Tr: M, nghe con c b{i th v xe la ny coi c hay khng nh?

Ngi ln: Hay qu! Con ca m l mt nh{ th tuyt vi m!

Thay v nhn xt hay |nh gi|, bn c th:

1. M t nhng g mnh trng thy hoc nghe thy.

M khng ng con li i c ting xnh xch ca xe la thnh nhp tu va lch cch,

l|ch c|ch v{o ng ray.
 2. M t cho tr bit bn cm thy g.

N l{m m c cm tng nh mnh ang ngi trong toa xe la v lao vt qua cc vng
t vy .

Ngi ln: Xem nhng t con vit sai n! Con c th lm tt hn m{.

Thay v ph bnh, bn c th:

3. Ch ra nhng g cn lm:

B{i th n{y ch cn chnh li li chnh t, toa h{ng sa th{nh ch h{ng l{ d|n ln b|o
tng ca lp c ri.

NHNG THC MC, CHUYN K CA PH HUYNH V GIO VIN

? Nhng thc mc ca ph huynh

1. Con trai ti l mt thng b rt ngoan v ti thng khen ngi n. Nhng hm qua n

bo ti, M, m con nhiu qu y. C phi khen nhiu qu s c hi khng?

Phn ng ca con trai bn chng c g l bt thng c. Hu ht bn tr u ngi ngng

khi nghe li khen trn tru v nhng g chng lm - cho d l li khen tch cc. Bn tr cm
thy nh chng phi chu mt s gim st lin tc. Mi a tr c mt cch phn ng khc
nhau v tnh trng lun lun b theo di. Chng thy nhm chn vi vic nghe mi cng
mt li tn tng, tng bc v mi th chng l{m, nhng n lc khng c nghe khen na
th chng li cm thy chi vi v tr nn km t tin.

Cng c nhng a tr cm nhn s khen ngi lin tc nh l{ nhng li ch dn bng

gi nhm bt chng phi thc hin v tun th ng nhng mong c, nhng tiu chun do
cha m t ra. Thng th nhng a tr ny kt lun rng, ng c ngh n vic mnh
mun lm g v mnh mun lm th no, dnh thi gian m{ ngh v nhng g cha m
mun mnh lm th hn. Mnh khng d|m tin v{o bn thn na. Tt nht l c tin cha m
thi.
 2. Con gi ti ang lm mt bc tranh ct dn vi ch nh bp M thi xa, v hi xem
ti ngh cng trnh ca chu th no. Ti bo chc chn c gio s cho bc tranh ca chu
im A. Ni nh vy c c khng?

Bt c khi no c mt s la chn gia vic hng s ch ca con bn ti s ng h,

chp thun ca ngi khc, hoc hng tr tr li cng vic m{ n ang l{m, th h~y chn
cng vic con bn ang l{m. Bn c th bo vi con g|i, Con ~ ly mt ci hp cc-tng c
v{ ang dn bin n thnh nh bp thi thc dn Anh. M thy mt b|nh xe ang quay, l
si v{... Con ~ l{m th no m chic ni nh trng y nh tht vy? Vic hc s t hiu
qu nht khi bn tr ton tm, ton vo vic chng ang l{m, ch khng phi khi chng
c mi lo lng o|n xem ngi khc s ph|n xt nh th no.

3. Con trai ti mang v nh bng im ton l A thng t trn xung di. Ti bo ti rt

t ho v chu. Vy c ng khng?

Bt c khi no khng chc chn li khen ca mnh c hu ch hay khng, bn c th t

hi mnh mt cu b quyt nh sau, Nhng li khen ca mnh khin con ph thuc vo
mnh, l thuc vo s ng h ca mnh, hay l gip n nhn thy sc mnh ca n, cho n
thy bc tranh r rt v kh nng v thnh tch ca n? H~y tham kho nhng cu sau
}y:

Li khen khin tr ph thuc vo Li khen cho tr cm nhn v kh nng v thnh

s ng h ca ngi khc tch ca n
Nhng im A n{y chng t con ~ hc h{nh rt
Bng im qu| tuyt! M rt t
chm ch. Chc con cm thy t h{o lm nh!
h{o v con.
Phi c tinh thn t gi|c cao lm mi l{m c b{i
Con ang l{m b{i tp v nh{ {?
tp v nh{ khi con cm thy mt mi nh?
Ngoan lm!
Thy Elliot qun mang b|nh m, con ~ bit chia cho
Con h{o phng qu|!
bn phn b|nh ca mnh.
Hy ch , nhng li khen ct th nht t cha m v{o vai tr ngi kim sot. H l
nhng ngi c quyn ban b hoc gi li li khen. Nhng c}u tng thut ct th hai
t a tr vo mi lin h vi kh nng ca n, v c th khin n bit t khen mnh.

4. Chng l ta khng bao gi c th ni thng vi mt a tr rng con chu o, trung

thc, hay sng to sao?
 Bt k s tn thnh, ng h n{o cng c th khin ngi ta cm thy sung sng, d
chu trong khonh khc. Nhng nu mun nhng li thm s}u v{ ng li trong tm tr
tr, bn cn m t trc hoc sau khi bung li khen. Chng hn:

Bit m s lo lng nu khng thy con nh khi m i l{m v, cho nn con ~ li

mu giy ghi s in thoi nh bn m c th lin lc vi con. M ngh, con l{m nh vy
rt chu o .

Con ~ k ht cho m nghe s vic xy ra trng hm nay, d vn bit c th m s

ni gin. M thy hi lng v con c lng trung thc nh th.

Bc nh ct dn sng to lm! C dy buc, bnh ngt, nt o, v c bn l lm bng

giy toa-lt na .

Trong tng trng hp nh trn, bn ang ch ra tng v d c th, chng minh cho tr
thy rng chng ~ chu |o, trung thc hay sng to th no. Khng h c p lc buc
chng phi lun lun nh th.

5. Ti c hai c con gi. a nh l hc sinh chm ngoan, nhng a ln phi c gng

lm mi c im B, C. Khi c hai mang bng im v cho ti xem cng mt lc, ti c trnh
khen a nh a ln khng thy ti thn. Ti lm nh vy c ng khng?

Nn c cch gii quyt phn ng ca bn trc s gii giang ca c em khng nh

hng n vic c ch ~ t c, hoc cha t c iu g. Mi a cn c bn xc
nhn thnh tch c nhn ca ring n, mt c|ch c lp. C em cn c dp ring bn bn,
chia s nim t ho v im s hc tp ca chu, c m tha nhn th{nh tch . C
ch cng c quyn c thi khc ring t np s im, chu c th bc l th|i hi
lng hay khng hi lng v vic hc trng, sau s nhn c s ng h cho nhng c
gng ca mnh. Nh vy, c hai c con gi ca bn, khng chu no phi chu thit thi, tuy
rng c mt a gii hn.

Chuyn k ca ph huynh

Chuyn u tin do mt b m k li. B{ ~ t khm ph ra rng li khen mang tnh

|nh gi| s ngn cn qu trnh sng to, cn li khen m t s gii phng s sng to ca
con mnh.
 Khi cn hc mu gio, con gi ti, Jami, c tham d mt cuc thi v. Dng nh con b
khng thch lm, nhng ti c thc p chu mi. Chng g ti cng l{ ha s m{. Trong khi
chu v, ti ngi ngay bn cnh v trm tr xut xoa, Hay qu|!... p qu!... Chao i, m
thch mu sc... Cn b{n ch}n th sao?... Cho chng to hn mt cht c khng con?... c
ri! Thi! Hon ho qu|!

Va nghe ti ni ho{n ho mt ci, Jami lin hi ngay, M, ti sao n li phi hon

ho? Ri con b b mu sp mu xung, nht nh khng chu v tip na. Mi u ti bc
lm. Nhng ri ti cht nhn ra, chc ti mnh c li nhi bn tai n mi. V th, ln sau, khi
Jami mang mt bc tranh t trng v nh khoe, ti quyt nh khng bnh lun g ht.
Nhng ti li ngh, hn Jami mun ti ni g , v n c cha bc tranh ra trc mt ti,
trong khi ti li hi gp m qun o mi git xong. l{ bc tranh v mt con cp, v qu
thc n rt p. Ch cn sa mt cht na th s tuyt khng ch v{o }u c. Nhng ti
c kim sot mnh. Ti cm bc tranh ln v m t, M thy con v mt con cp ang ci.
N c nhng vt lng sc m{u cam v{ en, ri c|i ui d{i na... Ti cha kp ni thm g,
Jami ~ git bc tranh li v{ ni, }y l con cp m. By gi con s v thm con cp con
na.

Ngm ngh v vic va xy ra, ti nhn thy tt c nhng li nhn xt hu ch ca ti

ln trc chng qua ch l mt c|ch bt p Jami l{m h{i lng ti m{ thi. Trong khi ngi
m con b cn lm hi lng l chnh bn thn n. T tr i, ti lun c gng khng ti
gn Jami mi khi con b ang v. Ti ngh, ch khi no con b yu cu th ti mi nn nhn
xt v nhng bc tranh n v.

Chuyn th hai k v mt b m ~ kh|m ph| ra t|c dng ca vic chng li sc cm d

ca ham mun |nh gi|, nhn xt.

Va mi tham d mt hi tho v li khen m t tr v, ti lin trng thy trn k bp

c bc tranh ca John, con trai mi hai tui ca ti. R rng l n c cho ti xem. Y
nh rng, khi ti i ngang qua phng n, n nhy ra khi ging v hi, M c xem tranh
con v cha?

Thng th ti s |p ngay l{, Ri, p lm. Con ng l{ ha s i t{i! Nhng va mi

t hi tho v nn ti thm ngh, N{y, mnh phi m t ch, v{ th l ti lin bo ch|u,
M xem ri. M thy mt chic thuyn tri trn h, c nhng ci cy to tht to, vi nhng
tng | bn b h na, ri mt ng cao tc un ln chy qua.

John ci ngo|c n tn mang tai v bt u k cho ti nghe ch|u ~ bit g v Champ,

con qui vt bin c tm thy h Champlain. Nhn chu h hi, say sa k, ti cm thy
hai m con tht gn gi nhau. l{ khonh khc rt |ng qu. Th l hai m con ti ~ hiu
nhau - iu khin ti cm thy sung sng v cng.

Cu chuyn tip theo do mt ngi m k v tnh hung lm cho b rt d ni cu vi

c|c con, nhng b{ ~ chuyn tnh hung th{nh c hi khen ngi chng.

K t lc tm c cng vic bn thi gian, ti ~ nhiu phen pht khc khi tan ca tr
m thy ba a con i hc v li b nht ngoi ca. Cui cng, ti ngh c|ch giu cha kha
vo mt ch bn ngoi nh, dn cc con ch c dng trong trng hp khn cp thi, v
phi nh li ch c ngay khi m ca xong.

Sng kin l{ mt gii php tuyt vi, bi v mi tun ti phi lm vic thm gi t
nht mt ln. Th ri, mt bui chiu n, ti v nh tr v thy bn tr ang ngi tm tm
bn bn vi mn n nh sau gi hc, v{ ka, di sn bp l chic cha kha ca.

Ti la ln, Tri i, sao cha kha nh{ mnh li di t th kia?

Thng con ti, Nick vi ni, i, con qun ct n vo ch c ri. Thy r l Nick khng
vui v chuyn ny nn ti bo vi thng b rng vic ha ra li hay.

Bn tr nhn ti, v cng ngc nhin. Ti bo, Con c nhn ra l c ba ch em con u ~

t ra c trch nhim vi chic cha kha n{y khng? C|c con ~ dng n sut c nm, m{
}y mi ch l ln u tin v duy nht c ngi qun ct n vo ch c. M ngh l{ mt
k lc |ng t h{o y.

Th l c ba a u ci tt mt. Nick nhy ra khi b{n, ni, Con ct n ngay }y.

T , ti khng bao gi phi nhc nh chng v chuyn ct cha kha thm mt ln

no na.

 MT CU CON TRAI bc l tt xu nht ca n vi m, v{ ngi m ~ gip cu con
y thy c iu tt nht ca n.

Paul khng phi l hc sinh gii. N ch trng b t cng sc nht, v vi thi gian
ngn nht, hc h{nh sao cho t mc qua c. Mt chiu i hc v, Paul bc vo nh
ri c ng ra . Ti nhn mt con v cnh gic hi, C chuyn g vy, Paul?

Con va | cho c|nh ca gara mt ph|t.

Ti git mnh, Con c lm vy h?

Con rt mn s hc ri! Paul ku ln. Con ~ c gng! Ln n{y con ~ c tht m. Con
~ hc b{i nhng ch hiu sao li rt.

R r{ng Paul ang rt bun n ni ti t nh, rng }y khng phi l{ lc la ry

chuyn n | v{o c|nh ca. Ti thy ti nghip n. Sut my nm nay, v chng ti lc no
cng phi lo o theo nhc nh con phi sa tnh sa nt - l{m g cng phi ch l c
gng hn na - v cui cng Paul ~ l{m theo. Th nhng, khi n tht s c gng ht sc th
kt qu t c li l... thi rt.

M s khng cm con i chi ch, m? Paul gng hi.

Ti khng bit phi phn ng lm sao. Ch bit rng, tt hn ht, hy bm vo bt c k

nng n{o gi cho hai m con khng mt bnh tnh. Ti thn trng hi, Con c mang b{i
kim tra v khng?

Paul lc ba l v thy t giy ln ging ti. u t giy ghi s 60 tht to. Ti xem k
bi kim tra, c tm xem c g sai khng. Ti bo con, Paul {, m bit con ang bun bc
lm, nhng con gii thch cho m coi. C}u n{y con l{m ng, nhng con l{m th n{o ra
c |p s?

Paul gii thch c|c bc lm bi ton va di va phc tp cho ti nghe - }u nh l{ ly

a thc chia nh thc g . Ti ~ c nhng chng ti no theo di kp c. Khi n ging
xong, ti ni, Vy l con hiu l thuyt, tuy m chng hiu g c, nhng m chc chn con
cng hiu l thuyt ca nm c}u kia, bi v con ~ l{m ng. Nhng vi bn cu cn li th
ti sao con l{m sai?
 Paul ci st xung t giy v{ ni, Trong hai c}u n{y con ~ nh}n ch |ng ra phi
chia, cn hai cu ny ti con mc li v vn l cng nhm.

Ra l{ vy, ti t tn ni, con hiu ht tt c nhng cch thc gii ton phc tp ny,
nhng v phm bn li cu th nn con b mt bn mi im. Vy m c th kt lun rng
con nm vng nhng khi nim ton hc cao cp, nhng con cn kim tra li qu trnh tnh
to|n trc khi np b{i.

Lp tc, mt ti thy r nt cng thng ~ bin mt trn gng mt Paul. Khi n ri

khi phng, ti th mt hi tht su v cm thy nh th chnh mnh cng va tri qua mt
bi kim tra.

Mi pht sau Paul tr li. N ni, ng lo v cnh ca gara, m . Con ~ ly ba

ng nh mt ci v n li }u v{o y ri. Cm n con, ti bo.

? Nhng bn khon ca gio vin

1. Lp ti c mt em n rt ni bt tn l Jessica. Ti lun lun b ging x gia ni thi

thc phi khen ngi Jessica vi mi lo nhng hc sinh khc s sinh lng ghen tc v cho rng
c b l tr cng ca ti. Tin s c kin g v vic ny khng?

Bn hy tin vo mi lo lng ca mnh. Bn ng t ra u |i Jessica bng cch lin tc

cng khai khen ngi s ni bt ca em y. S tt hn cho Jessica v{ cho mi hc sinh khc,
nu bn tm dp by t s tha nhn ca mnh vi c lp, C|c em l{m vic theo nhm rt
tt! Xem c|c em hng h|i qut dn sch bong ka, n ni bc bo v trng c tng l
hm nay chng ta thc hin mt d n khoa hc n{o y.

Khi c bit hi lng v mt vic m{ Jessica ~ l{m, bn hy m t tht c th, C thy

em ~ cng c mt dy s d{i v{ tm ra |p s ng. l{ v em bit cn thn vit cc con s
thnh hng dc ngay ngn. l{ li khen khch quan, nhng hc sinh khc c th nghe m
chng ngh ngi g v chc chn cng hc c cch lm bi t . Tt nht, bn nn by t
cm xc ca mnh i vi Jessica v{o lc ring t. Lc , bn c th cho Jessica bit bn t
ho th n{o khi c c mt hc sinh nh c b.

2. C cch no gip ti khen ngi mt cch khch quan mt em hc sinh gii vn nht lp,
hoc mt em khc t im cao nht mn ton trong k thi cui hc k?
 C hai vn ny sinh khi tp trung khen ngi mt em hc sinh n{o l{ nhanh nht,
gii nht hay thng minh nht: Mt l, nhng hc sinh cn li trong lp c th ny sinh
tm trng chn nn, thm ch c em cn chng thm c gng na. Th hai, khi ~ c khen
ngi nh th, ngi sao buc phi tung ht nng lng v sc lc ra, nhng khng phi
t ti nhng mc tiu ca mnh, m{ gi vng v tr ngi sao y. Gi }y, th{nh cng ni
tip ca em da trn s tht bi lin tip ca cc bn cn li trong lp. Nu bn m t thnh
tch ca em hc sinh ny m khng h c m ch cht n{o n cc bn cng lp th s c
ch cho em y hn. V d bn ni, Em miu t nng tri ca b ni em sinh ng n ni c
tng nh mnh ang c tn mt ngm n vy, hoc Mi |p s trong bi kim tra ca
em u ng. Em tht s hiu du thp phn ri . C}u tng thut nh th s gip hc
sinh t |nh gi| bng tiu chun ca chnh mnh, hn l{ nu nhn xt v n so vi cc bn
cng lp.

3. Trng ti va ri c nhn mnh n vic ku gi hc sinh t m t bn thn l Em

c bit... Em ng mn... Em c kh nng... Gio vin cng c khuyn khch trao cho
hc sinh nhiu ngi sao vng v nhng ming dn hnh mt ci ti ri. Tin s c ngh
nhng phng php y thc s hu hiu xy dng lng t trng cho hc sinh khng?

Lng t trng khng phi l th m bn c th d|n ln ngi. Nhng khu hiu v

nhng ming dn m bn ni c l ch l s bm dnh nht thi (trong nhng khonh khc
nht nh), nhng th s d dng bong ra khi c bng chng l{ a tr khng thc s
|ng yu, khng t{i gii hoc khng ni bt. Trong khi , li m t a tr ang l{m g,
hoc ~ l{m g s tn ti mi mi, v chng c th nh li v{o ng dp cn thit. Chng hn,
mt hc sinh ang lo lng lm bi thu hoch v loi c voi, nu n t nh rng, Mnh c
bit, hoc ngm nhn b su tp nhng ngi sao v{ng th cng ch gip n t tin hn cht
thi. Nhng nu trc , trong b{i thu hoch v nhng loi cy g ca em c li ph
ca gi|o vin, Nhiu thng tin th v. Qua bi ca em, c bit thm c rt nhiu loi cy
khng l m{ trc nay c cha h bit, th em hc sinh s t nh, Ln mnh ~ l{m
tt ri. Ln n{y mnh cng s lm tt nh th cho m{ xem.

4. Tin s cho rng gio vin nn nhanh chng tha nhn bt k n lc no ca hc sinh
nhng gi s, c mt em hi mt cu rt ng ngh th c ta nn ni ngay rng em y sai ri v
a ra cu tr li ng khng?

Vai tr ca nhng ngi lm cng tc gio dc chng ta khng phi l cung cp cu tr

li ng, m l gip hc sinh t tm ra cu tr li thng qua qu trnh chng t suy ngh .
Bn c th bt u bng cch hi em y xem ngh n{o khin em y hi c}u , ri t thm
nhng cu hi kh|c dn dt em ti mc hiu bit cao hn.

Mt gio vin gio dc tr c bit ~ k rng, c ln khi c y ang c cho c lp nghe

mt cu chuyn v ngi nui ong th Charlene gi tay ln hi, Ong c phi l chim khng
? C lp ng ngi v cu hi . Nhiu a gi c hai tay ln v vy vy y nn nng.

Gio vin bo, Ch c mt cht nh Charlene, l{ mt cu hi rt th v! Th ci g

khin em ngh ong l{ chim n{o?

Rt nghim trang, Charlene |p li, Chng u c cnh .

Cn c g chung na khng?

Chng u bay c.

Vy l em nhn thy c hai im ging nhau. Cn c lp, c im g lm cho chim khc

ong n{o?

Chim c lng v.

Chim ln hn.

Chim khng t chng ta.

Bng mt Charlene sng r ln. Em bit, em bit ri, c b ni to. Ong l{ cn chng !

Tt c nhng c|i u u gt gt!

Trn bng, gio vin vit ra kt lun ca c|c em, Ong l{ CN TRNG.

Chuyn k ca gio vin

Mt gio vin tiu hc k rng hc sinh ca c thng c s phn hi tt nht khi c

din t nhng li khen hay ph bnh ca mnh mt cch l i. }y l{ trch on l| th k
v phng ph|p dy hc rt sinh ng ca c.

Vi nhng em n lm xong bi kim tra ton ch trong chp nhong, ti ni, Em lt

qua cc bi ton ht nh l chut gm ph mai vy.
 Vi nhng hc sinh nam vit vn ch kh c, bi v cc con ch c nh dnh lin vi
nhau, ti ni, i chao, nhng con ch ti nghip ang b dnh cht vo nhau ny. Trng
chng thm thng qu. Nhng m, , nhn hai t ny ny! Coi b chng hnh phc qu ha,
c nhiu khong trng gia chng m.

Vi a tr vit th khng ngay hng thng li, ti bo, Ch c ny tri bng bnh trn
khng, nhng ch c kia ngi ng hng ri... , cn ch n li thc ht c chn xung t, lm
vi va rt lp p xung nh hng xm.

ng vin tt c hc sinh trong gi tp vit, ti bo rng chng ang l{m gi|m kho
cho Cuc thi v sch ch p, v{ nhim v ca chng l khoanh trn nhng ch vit p
nht trong tp ca mnh nhng ch g|nh c chin thng. Em no cm thy mnh c
nhng hai t p bng nhau, th trng hp h~y tuyn b c hai t ng thng gii.

Mt gio vin lp nm k li vic c ~ dng li khen m t khi hc sinh c hnh vi

cha tt nh th no.

C lp ang ri v{o tnh trng Em khng mun, em s khng l{m }u. Bi l, c tun
nay bn tr vn phi n trng trong khi thi tit rt xu. Khi thy tr chng ti cng tr
v lp sau gi ra chi mt phng khc, bn tr vn tip tc chi a v{ chy nhn nho c
ln. Bnh thng, }y khng phi lc li khen xut hin trong c ti, nhng ti nhn khp
lp v thy hai ch b ~ ngi xung, ch i trong im lng.

Ti quay li v vit tn hai em ln bng, ngay bn di mc Gi tp v. Xong

xui, ti ni vi hai hc sinh gng mu y, Hai em ngng chi ngay lp tc khi chung
reng gi ~ ngi ti ch chun b vo hc. C cm thy rt vui. Nhng a tr khc nhn
ti, ri nhn hai ci tn trn bng. Thm v{i a nhanh chng b gi tr chi v{ hi h tr
v ch ngi. Ti va ghi thm nhng ci tn ln bng, va ni Cm n! Li thm ba em
na ngi xung.

Tht tuyt vi. Ti khng cn phi ln ting qu|t th|o hay ra ti hu th. Bn tr t
thy chng cn phi l{m g v{ ~ l{m ngay. a no chm chn th b nhng a khc th
tho nhc. V cui cng, c lp u yn v }u v{o y.

 Chuyn k cui cng l ca mt gio vin th dc ti mt trng trung hc thnh ph.
Thy ~ tm c|ch phn hi tch cc vi mt hc sinh ng ngo m khng h thp danh d
em y trc |m bn cng trang la.

Carlos Hernandez khng thch c khen trc |m ng. N t cho mnh l{ a

ngang tng, chng m{ng n chuyn trng hc hay gi|o vin ngh g. N c bn khc
ngng m v th|i thch thc, bt cn . Ln duy nht Carlos mm ci l khi n b
khin tr|ch v h{nh vi c x khng hay. N ci lc ca n hm vi bn bn rng, ~
bo tao s cho bn h thy m l.

Mt ln trong gi th dc, Albert, mt hc sinh vn rt trm tnh ang cht vt thc

hnh mn bng r. Ti con trai a th ch nho Albert thy bng nh con g|i, my a
khc li ln ci. Carlos nhn c bn v lc u.

Greg, a cm u bn nghch ph, hi Carlos, Sao? M{y thch n h?

Carlos nheo mt v ch bung mi mt t, Im.

C |m lin im bt. Khng a no dm h h thm li no na. T lc tr i, chng

ch chm chm thy bng vo r.

n lc c lp v{o phng thay , ti gn ging gi vi qua s}n: Hernandez, thy mun

gp em. V{i a con trai dng li ngay ca phng thay , ch xem chuyn g s xy ra. Ti
quay lng v pha chng v nhn Carlos qua tm ba h s ca mnh. Vi v nghim ngh v
h thp ging, ti ni vi Carlos, Hernandez, khi n~y thy ~ thy em bnh vc cho bn
Albert. l{ c|ch c x ca ngi mnh bnh vc bt c ai ang b nhng k khc giu ct.
Em lm rt ng.

Carlos quay i, thong th bc v pha phng thay . Nhng a ang ch nhn

vo mt Carlos v{ o|n c iu g ~ xy ra. Carlos ang mm ci.
 6. LM SAO GII PHNG TR KHI
MT VAI TR NO
Khng tin ni vo mt mnh, ti c c i c li m~i l| th m{ phng gi|m th va gi
n. Nhng cu ch trong c nh ang bn thng v{o ti, Rt tic phi thng bo cho c
bit... hao ht ngn sch... ct gim nhn s... thuyn chuyn qua trng mi... trng tiu
hc Hemlock.

Sut my tun u tin ca ma h nm y, ti ~ phi c ht sc gt l| th ra khi

t}m tr mnh. Nhng khi th|ng Chn ng{y mt ti gn th mi lo lng v ci cnh phi lm li
t u mt ngi trng mi c t vy ly ti. Ti c bnh t}m tnh tr. Rt cuc trng
hc vn l{ trng hc, v tr em }u chng l tr em. Trng tiu hc Hemlock th c g
khc ch? Vi c, ti cng c hai nm kinh nghim ging dy ri cn g.

Vo ngy hp u nm, ti mi bit mnh khng phi l gio vin duy nht trong qun
b chuyn ti trng Hemlock. Thy hiu ph hp ring vi tt c nhng ngi mi n,
thng bo vn tt v nhng chnh sch v tnh hnh k lut trng ny. Thy c bit
nhn mnh nhng hc sinh h v{ c|ch tr chng. Cui bui hp, thy thng bo mi gio
vin mi s c mt gi|o vin {n anh {n ch lm c vn - ngi ny s hng dn chng
ti nhng cch thc ng n dn thch nghi vi trng Hemlock. Ti rt mng v s
c nguyn ng{y hm sau chun b lm quen vi trng lp mi. Nhng ti chng th
lng nghe thm mt li ging gii no na v nhng u im ca cc hnh thc k lut hc
sinh nh cm tc hay nh ch hc tp.

Sng hm sau, ti ti trng tht sm, hm h bt u mi vic. Trn bn gio vin l

bn danh sch lp gm hai mi t|m hc sinh. Ti nghin cu bn danh sch v nhn thy
lp mnh dy c mi t|m em nam v{ mi em n.

Mt ph n tc hoa r}m bc vo lp, t gii thiu l b Detner, gio vin c vn ca

ti. R bn tay khp bn danh sch lp, b bo, Ti ~ dy trng Hemlock n{y hai mi
by nm ri, v ti c th cho c bit rnh r v |m hc sinh ny. Ti khng nhng bit
chng, m cn bit c anh ch em ca chng... c a ti cn dy c cha m chng na y.

Trng ny hc sinh nam nhiu hn n phi khng ? ti hi v l php trao danh

sch cho b Detner.
 B mm ci l nh, Khng hn. C l gio vin mi th phi c m kim cho c
hc sinh ngoan - ni vy cng khng ngoa }u.

Ti bo vi b{, ti i dy nm nay l nm th ba ri, nhng b{ ct xot li ti, i, kh

thn c ri, ti thy lp c c Mary Ann Ryan }y n{y. Con b n{y l{ a cc ~ng tr, hay
qun kinh khng - ng c trng mong g n, n ch c kh nng lng nghe bt k ci g
}u. Lc u y i ngi, b tc li ni tip, Li cn c c Angie Milano na ch! N l
mt a ln lo, ch |ng tin ly mt pht, ch ton ni di vi ku oan thi... i, ng ni
l h xp Joey Simon vo lp c y! N l cha chm hiu, phi mt ba nm mi bt n ch
nghe ging c. N ch bit g ngoi chuyn lm tr h }u.

Ti lng nghe, s cht ing i c, trong khi b Detner vn tip tc {o xi t danh

s|ch. Tri , li cn c Henry Butt na ch? N l{ a cc k nht nh|t, c|i g cng s,
khng bao gi dm m ming ra ni, nhng n khng g}y phin to|i cho c }u... C Jimmy
Potts cng khng h g, tr nhng lc n li bing, l m... , nhng m{ c c Roy Schultz
}y n{y! N sinh ra b cho hai a kia. Roy tuy sng d nhng hc km... mt a
chuyn bt nt bn b. N rt d b kch ng, kh kim sot. C ch ti khi nghe n thun
ming chi by th bit. Ti khng th tin l h li xp n vo lp ca mt ngi trng hin
l{nh nh c. Nhng khng sao, cn c tng lai pha trc na m. Vi mt lp nh th
n{y, ngi ta ch cn cch hy vng thi.

B{ Detner i ra n ca cn ngoi c li ni, C h{ng ni l{ h{ng ni vic phi l{m y.

Nu ti xong sm, chng ta s ni chuyn tip. Cn nu khng c g kh|c, dp n{o
trong nm nay, chng ta s n tra vi nhau.

Ti gt u nh nhn, nhng ngay khi b{ va ra khi ca, u ti bt u bng bng.

Ti s c mt nm hc kiu g }y h Tri? B y c ni ng v bn tr khng? B y ni
c nh th tnh cch v c tnh ca chng l bt di bt dch, khng th sa i, nh tc vo
| ri y. Khng th tin ni. Chng l b{ Detner cha tng c mt bi nghin cu no
chng minh rng c mi lin quan mt thit gia nim mong mi ca gio vin v hnh vi
ca hc sinh sao? L no b khng bit tr em c kh nng thay i, v gio vin c th l
mt tc nhn mnh m l{m thay i chng sao?

Mt ln sng nghi ng p v{o ti. Hay l{ ti ng}y th qu|? L tng m qu|ng chng?
Bt gic, ti nh li b phim mnh ~ xem nhiu nm trc, hi cn hc trng s phm.
Trong phim, mt gio vin tiu hc nghim ngh bo vi c lp rng nghin cu mi }y ~
chng minh: tr mt nu thng minh v gii hn tr mt xanh da tri. V th l sut c ngy
hm , bn tr c b m nh mi v ci mu kt lun m{ c gi|o ~ nu ra. Nhng a mt
nu khoi ch vi tin mi, tip thu b{i nhanh hn ng{y thng. Cn l tr mt xanh da tri -
d l{ a thng minh nht - bng nhin cng run ry v hm hc n ni khng lm bi
c. Ng{y hm sau, gi|o vin, cng vn v mt nghim trang y, bo rng hm qua mnh
ni nhm. Trong thc t, tr mt xanh da tri gii hn, tr mt nu d hn v{ c kt qu
hc tp km hn. Mt ln na, nim mong i ca gio vin li quyt nh hnh vi ca bn
tr. Gi n lt bn tr mt xanh da tri c thng v ni tri hn, trong khi bn tr mt
nu bng th ng do xu h v nghi ng bn thn.

Ti thy phng ph|p dy hc ca c gio n cc k phn s phm, th nhng, kt qu

t phng ph|p l{ khng th no chi c~i. l{ chng c rnh rnh cho thy quyn lc
ca gio vin c nh hng n vic bn tr s nhn thc bn th}n chng nh th no - tt
hn hoc xu i. C}u chuyn y ~ in s}u v{o t}m tr ti. Ti s khng ri v{o c|i by chp
nhn s am hiu v bn tr ca b gio Detner. Tt c hc sinh lp ti, chc chn, u c
m{u mt thch hp.

Nhng ti s phi l{m g hon thnh nhim v sp ti? Chiu hm trong lc dn

ch i do, ti c ngh m~i v Nicole, mt hc sinh thng minh, y ngh lc m{ ti ~ dy
hi nm ngo|i. Trc y, ti tn mt chng kin nhng gio vin khc, d khng h c
|c nhng ~ dn dn, tng cht mt, qung vo con b mt vai tr th no.

Ti ~ nghe gi|o vin ting Ph|p qu|t, Nicole, em l{m n ni nh thi. Ti bit em c
cu tr li, nhng phi cho cc bn kh|c c c hi ni ch.

Ti ~ nghe gi|o vin dy nhc mng, Nicole, c|i g em cng phi bnh lun mi c
h? Ti khng quan tm em ngh chng ta nn ht bi no. Em c vic gi kin i thay
i cho ring em i.

Ri ti ~ nghe mnh la, Nicole, em c ni chuyn, lm phin n mi ngi hoi. Em

khng thy cc bn vn ang l{m b{i kim tra hay sao? Nicole mt, ngng nghu v
ngm ming li, nhng v{i pht sau, ti li thy con b ca quy quay khi ch ngi v bt
u ta lia vi mt bn n bn sau. Ti ni gin, bc ti, nm vai Nicole, quay mt n li,
v ra lnh, Nicole. Thi ngay i! Lc n{o em cng nh c|i m|y ni chuyn khng bit mt
th h?

Bng cch nhc i nhc li nhng li sai ca con b, tt c chng ti c chc mm l

Nicole s lng nghe v sa i. C th Nicole ~ lng nghe, nhng sa i th khng. M c
v nh c{ng ng{y n c{ng t t ch hn. C nh th n mun gi n tt c chng ti thng
ip, Nu l{ c|ch c thy nhn nhn em, th em s nh th y. C l chng ti, nhng
gio vin ca Nicole, chnh l nhng ngi phi chu trch nhim v vic gia c vng chc
cho vai tr k ni chuyn khng ngi ca con b.

Nhng khi tr v nh, ti li ngm ngh v phn ng ca Nicole trc nhng li nhn
xt ca cc gio vin t mt quan im khc - t thng cm hn. Ti sao li t ton b gnh
nng phi thay i hnh vi ca Nicole ln vai cc gio vin? Trch nhim ca Nicole nm
}u trong tt c chuyn ny? Ti sao n khng th tip thu s bt bnh ca chng ti v c
gng ci thin mnh cht xu?

Bng nhin chung in thoi reng. chnh l{ ging ni m p, v v ca Jane. Bn

ch }y nh em lm. Mi vic th no ri?

Khng chn ch, ti lin k cho ch nghe tht nhanh v b gio Detner, nhng nhn xt
ca b v bn tr, k c ca ti v Nicole, v nhng ngh phn n mi ny sinh v s ng
bng ca c b.

y ng! Jane tht ln. Ch bo m l{ Nicole khng coi thng em }u. C l ti n

cm thy bt lc trong vic khc ha li bc chn dung v chnh n m tt c cc gio vin
~ trng ra cho n thy. Em ngh ng khng? Khi cn nh, c h nghe mi ngi ni cng
mt iu v mnh, lp i lp li, th ta bt u tin iu l{ s tht ng khng em?.

Ti sao ch li chc chn nh vy? ti hi. Mt khong dng kh| l}u. Jane, ti hi
thc, Ni cho em bit i.

[... ch ang ngh li hi mnh mi hai tui, hay dao ng, v s vic ~ xy ra vi ch
trong nm u tin xa nh{ i tri h.

Ch ~ gp rc ri {?

Khng, tht ra ma h u tin ca ch tuyt vi lm. Bn ng chung ging tng rt

thch ch, gio vin ph trch thch ch, thm ch c bn con trai cng thch ch. Ch ~ hc
bi, hc cho xung, v{ ot phn thng thi sc bn. Ch tr v nh vi nim t tin cha
bao gi cm thy trc . Mt ma h tuyt vi nht trong i ch.

Vy l, tt c nhng du hiu phn hi tch cc m ch nhn c ~ vun p cho ch

mt nhn thc hon ton mi v bn th}n mnh?
 ng th. Gi ch ni cho em nghe nhng du hiu phn hi tiu cc c th gy ra
hu qu g nh, Jane tip. Ma h nm sau ch tr li ng c|i tri h , nhng mi th ~
thay i. Ngi ph trch mi, bn ng chung ging tng cng mi - mt l nhc in
khng, qun o qui d, c mt mc bo ch l{ k kh kho, mt con hay quy ry. Ch c
kt bn vi chng, nhng bn con gi th quy thnh vng trn tht kht v{ y ch ra ngoi.
Bn con trai th ch n l kia thi. Ngay c ngi ph tr|ch nhm cng khng thch ch
ngay t ln u tin c ta thy ch pht qu bng ln, thm ch cn gi ch l{ d hi. Lc
tri h kt thc cng l{ lc ch bung xui tt c. Trong trn chung kt bng ch{y, c|c i
trng chn ngi cho i mnh, v ch chng c bn no chn c. Ch ngi xung bng
gh xem mt lc, sau tr v phng ng vi nhng c|i ging tng trng trn. Ch c g
lm, ch quyt nh i git v. Ch vn nh hoi ci lc ch nhn dng nc x phng bn
c xoy xung cng, cm thy nh mnh cng ang tri xung ci cng . Chng ai mun
chi vi ch. Chng ai quan tm xem ch sng hay cht. V ch chng l{m c g thay i
tnh trng .

Ti nn lng, tuy cm thng vi ch nhng chng bit phi ni sao. Cui cng ti hi,
Jane {, ch c phi ang c chng minh cho em thy: hu nh ta khng th vt qua c
chuyn xem ngi khc nhn nhn mnh th n{o, ng khng?

C l cng c v{i a tr mnh m tin v{o u im ca mnh, v tip tc tin vo

bn th}n. Nhng ch th khng.

Ri Jane i t{i, nhng khi cuc tr chuyn qua in thoi kt thc, ti vn khng
thi ngh v k ngh h ~ qua ca ch. Tht kh m tin rng, Jane - mt ngi mnh m v
t tin n th - li tng l mt a tr d dao ng, d b tn thng v c|ch ngi khc
nhn nhn v mnh. Ri ti cht ngh ti my a hc tr trong bn danh sch lp m b
Detner ~ xp ngay ngn vo hc t, v t nh chng cng d tn thng bit nhng no.

Th ri n ngy th Hai, khi gp cc em hc sinh lp Nm ca mnh, ti th pho nh

nhm v ngc nhin v cng. Khng a no t ra qu t. V c bn, cc em ging nh bt
k a tr con bnh thng n{o kh|c. Nhng c{ng v cui tun, ~ hn mt ln ti nhn ra
rng c cht s tht trong li m t tnh cch bn tr ca b Detner. Ti c y nhng
ngh xu qua mt bn, v{ cng quyt khng ngng tm kim nhng im tt nht hc
sinh ca mnh.

n cui tun th hai, ti nhn ra rng, nu mnh ch c nh tt thi th vn cha .

V d, khi Mary Ann Ryan li qun mang thc k, ti bit ~ qu| gi n l{ a ~ng
tr, nhng d ti c kim gi c c|i li th vn khng th khng ch ni suy ngh ca
mnh. Khng lc n{o ti thi ngh rng Mary Ann l{ a ~ng tr v{ nghe mnh cn nhn,
Mary Ann, em c nh mang tin n tra hm nay khng?... Chiu nay nh ng qun o
lnh na y... V nh ct v bi tp ca em vo cp ngay khng |nh mt ln na.

Thc t, ti khng bao gi la ry Mary Ann l{ ~ng tr, m{ ti ch nh hnh v n

trong mt mnh. Vi nhng a kh|c, ti cng l{m tng t nh th. Ti khng bao gi gi
Joey Simon l{ ic, nhng ti bo n vi ci ging rt, qua h{m rng nghin cht, Joey,
c ch ln n{y i, c khng? Ti khng bao gi gi Jimmy Potts l{ k l m, m{ thc
gic n, Jimmy, nh ln n{y ng l{ ngi cui cng ra khi phng nh. Ti khng bao gi
bo Roy Schultz l{ a n ni th tc, nhng |nh mt ti phng v{o n ~ th hin thng
ip y rt r rng.

Ti nhn thy mnh cn c mt k hoch hn hoi. Cui tun , ti ngi vo bn v lit

k tt c c im tnh cch ca nhng hc sinh khin ti mt n mt ng nht. Ri ti tham
kho quyn How To Talk So Kids Will Listen... - chng l{m c|ch n{o gii phng tr
khi vai tr m{ n ang ng - sau ti vit mt bn tm tt, thay th t con ci bng t
hc sinh.

Gii phng hc sinh khi vai tr m chng

ang ng

Tm c hi ch cho hc sinh thy mt bc tranh mi v bn thn chng.

t hc sinh vo nhng tnh hung m chng c th nhn thy mnh kh|c i.

C cho hc sinh nghe thy bn ang ni g tch cc v chng.

Lp nhng khun mu hnh vi m bn mun thy chng.

Nhc cho hc sinh nh v nhng thnh tch chng tng t c.

B{y t nhng cm xc, hoc nim mong mi ca bn.

Sau }y, bng hnh minh ha, l mt vi v d ti ~ ngh ra trong khi tng tng mnh
s p dng tt c nhng bc thc hin trn vi cc em hc sinh lp mnh:
 Ti tht s vui mng khi mnh ~ ngh c nhng li ni xa b thnh kin i vi cc
em hc sinh, bi v khi l{m nh vy l ti bt u ngh kh|c v chng. V dn dn, khi ch
cho cc em thy bc tranh tch cc hn v bn th}n chng, ti cng c chng kin s
thay i din ra ngay trc mt mnh:

Mary Ann Ryan ~ nh mang theo giy xin php i d~ ngoi ch k ca ph huynh.

Angie Milano th nhn ~ mn thc k ca Mary Ann Ryan.

Henry Burt gi tay xung phong tr li!

Joey Simon nghim tc ng gp kin trong gi tho lun ca lp.

Cn Jimmy Potts i hc ng gi ba ngy lin.

Roy Schultz c tun l khng gy chuyn |nh nhau. V{ tt c mi ngi u rt ngc

nhin, v trong cn tc gin, n ~ nn nm m xung b{n v{ ht Kh tht!

Ti rt vui mng trc nhng thay i y, v ti phi chia s vi ai mi c. Ti gi

cho Jane, h hi bo cho ch hay, Mi ngy em mi thy bn tr dn xa b c nhng
hnh nh khng tt ca chng v{ thm d kh|m ph| nhng ngc ngch mi m v chnh
mnh.

Jane mng r, Chc mng em nh. Cn em, em cng chc mng ch i.

V chuyn g h ch?

Sau cuc ni chuyn vi em ln trc, ch nhn thc c rng mnh ~ |p t nhng

vai tr vo cc con th n{o.

Ti ng ng|c, Ch ni g th? Vai tr no? Con ai?

Con ch - Diane v{ Emily. Hai a sut sot tui nhau, v{ hay ganh ua n ni ch
mun tng a phi cm thy mnh c bit ra sao. V vy, ch bo Diane l ha s ca gia
nh, cn Emily l{ vn s ca nh mnh. Vi thng t Jason, ch gi ba n l nhc s ca c
nh{.

Vy c g sai }u? ti ngc nhin. u l nhng vai tr tch cc m{.

 y ch l mt mt thi, Jane ni. D l{ tch cc hay tiu cc th cng vn l vai tr.
Bn tr b kt cng trong nhng vai tr v{ bng tr nn s th nhng vai tr khc. Ti
sao khng th lm ging nh ch hay anh em ca mnh ch?

Hay th liu lm tt hn, khin anh ch em ght mnh v iu , ti ni.

Chnh x|c. Ch mun em bit rng, Liz , chnh quyt nh tng kh nhng vai tr ra
khi lp ca em ~ gi cho ch ngh th lm ging nh vy nh{ mnh.

Trong hai trang tip theo }y bn s thy, qua hnh minh ha, Jane ~ ghi li cuc
chuyn tr vi Diane, cng nhng c gng ca ch nhm gii phng c con gi khi vai tr
m chnh ch ~ gn cho n.
 Sau khi gc my, ti c suy ngh m~i v hai tnh hung m Jane va k. Ti phi tha
nhn rng, gi s nu ang lo lng v cha bit phi vit mt bi lun th no, li cn b m
nh ch mnh mi l{ nh{ vn ca gia nh, ti s chng thy c an i to no mt khi m
c khng khng bo ti l mt ha s i ti. Khng nhng nn ch n ni chng vit c
g, m{ ti cn ngh, Nu t{i v l{m nn gi| tr ca mnh trong gia nh, vy iu g s xy ra
nu mnh khng v gii na? Hoc nu ng{y n{o , ch mnh em v nh mt bc tranh
tuyt p th sao?

Nhng gi s ti t mnh vo tnh hung th hai - m ch tp trung vo ti v ch ra

nng lc c |o ca ring ti - t hn ti s cm thy rt khc. Ti s ngh, Bit }u mnh
cng c kh nng vit b{i vn n{y. mnh th ngh vi v s cng bng xem sao. Cho
d ch ti l{ nh{ vn gii hay nh{ vn d th iu cng chng nh hng g n ti. Ch y
mun tr thnh kiu nh{ vn n{o l{ ty ch y. Cn ti c mc sc c l chnh mnh.

Cng cn rt nhiu iu cn phi suy ngh, nhng ti cm thy mi th sng t hn bao

gi ht. Rng vai tr gio vin ca ti v{ vai tr ngi m ca Jane khng cho php chng
ti c tha nhn bt c mt vai tr no ht. S khng cn kiu |nh gi| tnh c|ch hc
sinh mt c|ch |p t na. Mi a tr cn c nhn nhn l mt c th a tnh c|ch - c lc
nht nh|t v{ hng ni, c lc n {o v{ hng ngoi; khi li chm chp l , khi li xng
xo quyt t}m; cng c khi ng ngnh v bt hp t|c, nhng c lc li ngoan ngon, d
bo. Tuy nhin, bn tr khng bao gi nh th mi, v chng lun pht trin, lun c kh
nng thay i v ln ln.

Hy thi p t nhng kh nng tru tng cho hc sinh - ng n nh chng phi l

nhng a tr xut sc, trn trung bnh, di trung bnh, tm thng, hay chm
hiu. Mi a tr cn c nhn nhn l{ ngi hc; chng cn c c v tn hng
nim vui khm ph kin thc, v cn c hi lng v s tin b ca mnh - d l chm hay
nhanh.

Hy thi ngay vic phn bit nhng a tr c ti nng ngh thut hay ton hc him
hoi, v{ ng lc n{o cng ln u chng hng t s quan tm ch , nht l{ khi iu
li b em ra so s|nh vi anh ch em, hoc bn cng lp km t{i hn chng. ng rng
nhng a tr c nng khiu cn c pht hin v bi dng, nhng tt c tr em u
cn c nh vy. a tr n{o cng mun c khch l hng th vui th thao, ht h,
nhy ma, din kch, v vi m khng cn lo lng mnh phi l{ ngi sao in kinh, thn ng
m nhc, ngh s ca lp, hay ha s ca gia nh.
 Hy thi cm t nhng nim hy vng, c m, hay kh nng ca tr bng cch kha
cht chng vo nhng nhn mc danh hiu ny n. Trong s ngi ln chng ta, ai m bit
c mnh c th ~ tr th{nh ngi n{o kh|c vi mnh by gi, nu trc kia tng c
mt ngi tin ta - mt nim tin gip ta khm ph nhng phn cha c khai ph
trong bn thn mnh.

GHI NH

GII PHNG TR KHI MT VAI TR B \P T

nh v trng

Ngi ln: Nicole, ming em l ci my ni hay sao th? Em ginh ht phn ca cc bn

ri, chng cho ai ni chen v{o c mt cu.

Thay v dn cho tr mt ci mc, bn c th:

1. Tm c hi ch cho tr thy mt bc tranh mi v bn thn chng.

Nh th mi ngoan ch! Tuy cn nhiu iu mun ni thm, nhng em ~ nhn ra

rng cc bn kh|c cng cn by t kin ca mnh.

2. t tr vo nhng tnh hung m chng c th nhn thy mnh khc i.

Nicole, c mun em ch tr cuc hp lp (hoc gia nh) v{ bo m mi ngi u

c pht biu kin.

3. C cho tr nghe thy bn ni g tch cc v chng.

Nicole c nhiu kin hay n ni ch mun ni ra ngay lp tc, th m{ ti ~ thy em

y kim ch c y.

4. Lp ra kiu mu hnh vi m bn mun thy chng.

i, xin li. C khng c ngt li em. Em c ni cho xong i. C s ch.

5. Nhc cho tr nh nhng thnh tch chng tng t c.

 C nh hm lp chng ta tho lun v chuyn ai b pht s phi np tin vo qu lp,
em ~ im lng lng nghe. V{ n khi em c kin th nhiu bn khc lin ngi ngay ngn li
nghe em ni.

6. By t nhng cm xc hoc nim mong mi ca bn.

Nicole, khi nhng bn kh|c ang ch ti lt mnh, c mun em ni nhng nhn xt

ca mnh ngn gn thi.

NHNG THC MC, CHUYN K CA PH HUYNH V GIO VIN

? Nhng thc mc ca ph huynh

1. Khi chng ti khuyn khch bn tr khng nn ng khun trong mt vai tr no -

kiu nh ng ch ln, nh ph bnh, Qu ng Quyt on hay Qu c Nhy cm - th c
khi no nhng mt tt ca vai tr y s mt i cng vi nhng mt xu khng?

Bt c khi no chng ta mun gip tr th mt cch hnh x kh|c, chng ta u cn

phi m bo rng mnh s ng h bt k mt im tch cc no ca vai tr m{ n ang
ng. Vi vai tr ng ch ln, tr cn c nhn nhn ng mc nhng phm cht lnh
o. Nh{ ph bnh cn c t|n dng kh nng quan s|t. Qu ng Quyt o|n cn
c tn trng tnh quyt o|n v{ kin nh. Qu c Nhy cm cn c cao vi tri
tim bit quan t}m ngi khc.

2. Ti ang c gip con trai thay i vai tr ca n tr thnh mt a tr ng tin cy

hn. Ti t hi, lm nh vy c phi ti ang bt n phi thot ra khi vai tr ny ri li t
n vo mt vai tr khc khng? Tin s ngh sao?

iu quan trng l ta khng nn qung vo tr bt k vai tr no. Tr thng c cm

gic b e da khi chng nghe ngi ln bo, Con lun |ng tin, nghe chng khc no,
M chng bao gi tin c con. Thay v{o , h~y ch cho con trai bn thy thi im m
n ~ c x mt c|ch |ng tin, M nh c ln con ~ ni con s tm xem quyn sch m con
|nh mt c gi| bao nhiu, v{ con ~ l{m nh th. iu cho tr bit rng, khi n chn
cch tr th{nh ngi |ng tin cy th n c th tr thnh mt ngi |ng tin cy.

3. Ti vn thy chng hi g khi ni vi l tr rng, Con lun ng tin. iu chng

phi s to cho tr mt du mc tt p chng noi theo sao?
 Bng cch ni vi a tr rng n lun lun g g , l{ bn ~ dn n vo gc kt. Hoc
n s c x ngc li chng minh bn sai, hoc s c bm ly vai tr mi m bn va
buc cht vo n - cho d hon cnh no, hoc bn thn trong tnh trng th no (V d,
Mt c chn mnh vn cha khi, nhng mnh khng th c i v mnh m{ thua c.)
Chng ta mun con c|i c t do, khng b cn tr - c kh nng |nh gi tnh hung ny
sinh, v t ra quyt nh da vo s ph|n o|n tt nht ca chnh chng - ch khng phi
buc chng phi chy theo quan im ca ai v vic chng nn lun lun c x nh th
no.

4. Tin s s lm g khi thy bn tr ni xu nhau? Ti ang ngh n vic con b Wendy

ca ti thng gi bn Susan ca n l keo kit v ch k bt c khi no hai a chi vi
nhau m Susan khng a cho Wendy mn n mun.

ng bao gi |nh gi| thp kh nng ca bn, trn cng v l cha m, trong vic tc
ng, gy nh hng ln a tr m bn ang chm sc. Khi a tr n{y d|n nh~n xu ln
mt a tr khc, bn c th can thip gip c hai thy c im tt nht nhau.
Chng hn bn c th ni, Wendy, sao con khng t ra d thng hn khi con mun hi
mn ca Susan? M dm c l bn y s ng ngay nu con hi mn mt cch nh
nh{ng.

Chuyn k ca ph huynh

}y l{ c}u chuyn ca mt b m c a con ~ng tr.

Con b Polly nh ti, l mt a ~ng tr thuc vo loi bc thy. C h n gi lm bi

tp v nh l ti li thy n nu khng qun mang sch v th cng l{m ri }u mt t giy
chp bi, hoc nu c nh mang sch v th li chng nh phi lm nhng bi no. Thm
ch, b ni, vn rt cng chiu chu gi, cn phi ni Polly l nu c|i u khng nm trn c
th chc n cng s qun }u mt thi.

Ti ~ c dng mi cch - kin nhn, la ht, din thuyt di dng cho con hiu v tinh
thn trch nhim, nhng chng n thua. Chng ti th c bo ti ch lm cho mi vic ti t
hn v{ khin Polly ngh khng tt v bn thn n. Tun trc, ti ni cu vi chng v bo,
c, th th anh i m{ lo. V{ anh y nhn li ngay.

Th ri khi Polly hi xin 3 -la i d~ ngoi, ti ch thm ng n chuyn ln

trc n ~ l{m mt tin th no, m ch bo, Con i m{ hi ba. Chng ti khng c tin l
nn cho con lun t 5 -la v bo, Ba mong con s mang 2 -la tin tha v nh. Ch cn
con tm ra ch an to{n gi tin cho ti khi a li ba l{ c. V{ Polly ~ l{m theo! N
ct tin tha v{o gi{y ti v tr li cho ba.

Mt ting sau, Polly pht hong v khng tm thy quyn tp ghi bi v nh. Chng ti
bo, Polly, nghe n{y, ba mun hi con mt c}u. N lin |p, Ba hi g ?

Chng ti ni, Con bit bn no trong lp cng c tp ghi bi v nh{ khng?

N |p, Cindy! ri lao thng vo nh bp gi in thoi. Ri n khi vo phng

Polly chc con ng ngon, chng ti ~ a li cho con 2 la v{ bo n t mua ly mt
quyn tp to nht m n c th mua c vi s tin n{y, v{ h~y ghi g ln ba nhc
mnh phi lun mang tp v nh.

Polly hi, Con nn vit g h ba?

Chng ti bo, Bt k c b xinh xn n{o ~ ngh ra c|ch ct tin v{o gi{y u bit s
phi vit c|i g.

Con b reo ln, A, con bit ri! Con s vit: ng qun t, B Xinh, ri ci khc
khch.

Ti phi tha nhn l chng ti ~ i ng hng.

CN ]Y L[ C]U CHUYN ca mt b m k ~ gip con chng g b nhng c|i nh~n

khng tt do mt ngi h hng v tm gn cho chng.

Mi }y, ti kt hn vi mt ngi {n ng ~ c hai c con g|i sinh i khng ging

nhau lm. Ti ba n ti L T n, ti nghe ch ca hai a bng a gi chng l{ ngi
p v{ b c. Cho d s tht ng l{ mt a xinh p l thng cn mt a l hc sinh
danh d ca trng, nhng ti vn v cng hong ht.

Ti quay qua nhn hai a v lp tc cm thy bt ng trc phn ng ca chng.

Khng a no t v ngc nhin ht. R r{ng trc }y, chng ~ nghe ngi ch y ni
nh th nhiu ln ri. Mt b d c gng thay i ti ni chuyn, nhng ti vn thy rt
bc xc khng th cho qua c. Ti ni tht to, Ti bit Joy v Ellen gn mt nm nay ri,
vi t c|ch l{ ngi sng chung nh vi cc chu, ti c th ni vi mi ngi rng, c hai
u c tri ph cho s thng minh tuyt vi. V vi ti, c hai u xinh p.

C th ti khng c ng ch n a, nhng ti c th thy qua v mt ca cc b gi,

rng chng rt vui v ti ~ ln ting.

Di }y l{ c}u chuyn ca mt ph huynh tnh nguyn.

Ti c phn cng ph ging cho mt lp Ba, mt lp hc a chng tc v ton tr em

ngho. Cha m chng phn ln l nhng ngi lao ng nhp c. V{o ng{y u tin, gio
vin chnh khu ti qua mt bn, bo ti nn mt n Billy v{ Jonathan, u chn tui. C
tm tt cho ti bit l lch ca chng nh th ny: Billy sng trong mt gia nh nghin ma
ty v thng xuyn b ngc ~i. Cn Jonathan phi vi b, v b n i t. C y cnh bo
ti khng nn hi vng qu nhiu v{o chng, C hai a u ng ngo m li chng sng d
cht no. Tht ra, trong trng n{y, c ngng li v h thp ging, ngi ta gi |m tr
y l{ vt i.

Ti khng th b qua nhng li c gio va ni. vt i? Ch l l tr ny ch dng

mt ln ri b i sao? Chng l{ r|c ca nhn loi {? i vi ti, chng khc no nhng
li khiu chin! Th l ti bt tay vo gip hai cu b lng danh, chuyn mn l{m theo
mnh, hc bi tp c u tin.

Cn hai a th ngp thng vo mt ti. Billy bo m qua n xem phim ti tn hai gi

sng mi xong. Thng Jonathan th ku i bng. Sau , ti ph|t hin ra Jonathan khng
c n sng.

Ngy hm sau, ti mang bnh ngt v{o trng cho c hai a. Chng n trong khi ti
c truyn cho chng nghe. Ri ti a cho mi a mt quyn c}u v truyn ci, yu
cu chng chn mt truyn n{o c to ln. Jonathan chn mt truyn tiu lm v anh
nng dn v con ln. Khi n c n im cao tr{o, ti ci ngt ngho. Billy cng i ti
cho n c. N c khng tri chy lm, nhng hnh nh cng hiu ni dung cu chuyn.

Ng{y hm ~ ph| v tng bng lnh gi| ngn c|ch gia c tr ti. Ti tip tc mang
n nh ti v dy chng tp c, lm ton. Dn dn, ti nhn ra c gi|o ~ ni sai. C hai
a u rt thng minh. Jonathan c hiu rt tt, cn Billy gii tnh nhng con s. Ti
khng bao gi b l bt c c hi n{o cho hai a bit rng ti thc s n tng trc
s tin b nhanh chng ca chng nh th no v vui mng c gip chng ra sao. Tht
lng m ni, ti rt mn hai a tr ny.

Sau v{i th|ng, chng ~ c v lm ton theo kp vi nhp ca lp, v{ cng tr nn

ha ng hn. Ti ~ chng minh c l{ mnh ng. l{ v ti ~ i x mt cch trn
trng vi nhng a tr b gi l{ vt i , xem chng cng quan trng nh mi a tr
khc.

Mt vi tun trc khi hc k kt thc, gia nh Billy b ui i, v{ thng b buc phi

ngh hc. Ngy cui cng, trng n bun thiu r. Ti ni s tm hi a ch trng mi ca
n, ri Jonathan vi ti s vit th cho n. Ri ti m Billy tm bit v bo s khng bao gi
qun n.

Nhng ng{y sau ti thy nh Billy kinh khng, c g mnh c thm thi gian dy
n. Ti cng bn chn lo lng, khng bit nhng cm xc tt p ca Billy s ko d{i c
bao lu trong th gii mi ca n, mt th gii lnh lng v{ y nhng th|i ht hi.

? Nhng bn khon ca gio vin

1. Ti c ph bin l ngay ngy u tin vo lp phi thng bo cho hc sinh bit

nhng ni quy k lut, phi bo trc nhng hu qu nu cc em khng chp hnh ni quy
- b ghi tn ln bng, khng c ra chi, gi in thoi bo cho cha m, li trng sau
gi hc, ... v bin php cui cng l ui hc. Ti t hi liu cch lm ny c n bn tr vo
vai tr k gy ri, v chuyn n chng li nhn nhe rng ti mong ch chng c x sai tri
hay khng? Tin s ngh sao?

Hc sinh c khuynh hng h{nh ng nng theo nim mong mi ca gio vin. Nu
bn coi chng l nhng a h hng, cn phi ci to v un nn, th chng s sinh ra cho
bn v s vic phi lm. Nu bn chn cch lng kim im tch cc ca chng v t vun
p ln, chng s chm ch, sing nng ging nh vy, |p li nim tin ca bn.

Mt gio vin k rng, vo ngy bt u hc k mi, c trin khai v{i chng trnh si
ng ~ d kin t trc (chng hn nh lp ra ban pht thanh ca lp). C thng bo r
rng c cn thng tin cng nh s cng tc ca mi ngi, ri ch mt bn lit k trn bng
v{ ni, B}y gi, chng ta hy thng qua vi ni quy s gip chng ta t ti mc tiu ca
mnh nh. Cc em chc l{ ~ bit gn ht ri.
 C ni, iu gip c|c em hc sinh bit, ngay t u, v c bn ti coi chng l nhng
ngi c trch nhim, hp tc, sng to, c uy tn ng gp cho lp.

2. Tin s c th lm g nu, bt chp nhng n lc ca tin s, hc sinh vn cng quyt

c x theo nhng iu m ngi ta p t cho chng?

H~y kin tr. ng qu coi trng s chng i ca em hc sinh . Bn tr c khng

khng h{nh x theo mt vai tr tiu cc khng hn l chng mun ln p bn. Rt nhiu
kh nng v chng mun bm ly c|i m{ chng ngh l{ an to{n v{ quen thuc. C th, em y
cn bn lp i lp li nhng cu ni mi v{ th|i mi ca bn, ri n s bt u tin tng
bn, hoc bt u tin v{o chnh mnh, th nghim nhng hnh vi mi.

3. khu vc ti dy hc, mi trng xung quanh y ry bo lc, vi gio vin chp nhn
thc t rng hc sinh ca mnh l nhng a tr phm php, chng c x vi nhau th bo
v c c, thm ch c trong sn chi, v chng ai c th lm g thay i tnh trng . Tin
s c ng vi cch lm ca nhng gio vin khng?

Hon cnh m bn m t tht s nguy him cho vic gio dc tr em. Khi ngi ln
chng ta ng im v cho php bn tr |nh nhau, d ch l{ a gin, th cng c ngha l{ ta
ang dung dng mt hnh thc bo lc c th n s lan ra v thm vo tt c cc mi quan
h ca chng. Cn i x vi tr khng phi nh con ngi chng hin thi, m{ nh con
ngi chng ta hy vng chng s tr thnh. Mt gi|o vin b{ng ho{ng trc vic hc sinh
thn nhin lm tn thng nhau, c th xc ln li ni, ~ k li rng c quyt nh gip
chng t nhn ra mnh l{ con ngi bit quan t}m n cm xc ca ngi khc. Khi nhng
tr a gin ca chng tr nn qu th bo, c lin can thip, i, cc em lm bn b thng
mt thi! bit mnh c l{m au bn khng, cc em hy nhn vo mt bn i. Coi bn c
tc gin khng? C khc khng? iu s cho cc em bit l{ mnh ~ gin qu tay ri y.

Mt ln khc, trong gi ra chi, c gi|o y pht hin hai hc sinh m gh nhau trong t
th u vt ang b mt |m con trai kh|c chng ln. Thng b b ghm di cng ku la
thm thit, nhng bn kia vn ci ha h v c cht ng ln n. Khi c chy n c g
chng ra, chng c khng khng bo l{ }u c |nh nhau m{ ch vt nhau chi thi.

C gio y lin bo, Vt nhau cho vui tc l tt c mi ngi u phi vui v. Cc em

hi bn di cng xem bn y c vui khng. Nu khng th phi ngng ngay. tm li,
c ni, Ti mun hc sinh bit rng ti khng cho php chng hnh x hung bo d ti c
mt hay khng.
 4. Mi a tr sinh ra u c mt tnh cch ring ri, c ng khng? Ti nhn thy
trong s hc sinh ca ti c nhiu em hp tp, mt s li nht nht, hoc hung hng hn
nhng em khc m c phi v chng b ai gn cho vai tr g u ch.

iu cng ging nh a tr sinh ra vi nhng gen di truyn nht nh th khng c

ngha l{ n buc phi b kt cng vi ci gen di truyn y. Tr hp tp cn c gip
luyn tp tnh cn nhc v suy xt k hu qu h{nh ng ca n; tr nht nht cn phi bit
n s vui th n{o khi c tip xc vi nhng a tr khc; tr hung hng cn hc cch giao
tip n ha nh nhn. Chng ta cn gip tt c bn tr tr thnh nhng ngi m chng c
kh nng tr thnh.

Chuyn k ca gio vin

}y l{ kinh nghim ca mt gi|o vin ~ quyt nh s nhn hc sinh mt gc mi.

Darryl Jackson l cu b mi tui, kh a, v{ to x|c gp i nhng a khc trong lp

ti. Nhn dng dp ca Darryl, ngi ta c tng n phi chng chc hn so vi cc bn
cng lp, th nhng n li c x chng khc no mt thng ngc ln xc, to mm. N cc
u a n{y, x y a kia, ch n{o cng sc so, chy hunh huch trong hnh lang v h
ln \|||aaa! khi nghe thy c ting ai ang i ti. Darryl khng t bt k mt hnh
ng n{o gy s ch . Nhng n khi ch ai thm m xa ti n na th n bt u
oang oang v ngc vi mng.

Bn tr ch a g Darryl. N lun bi mc, chc qu bn b, C vy m{ cng khng bit!

ngu! Trn xe but nh{ trng i d ngoi, lc n{o n cng chim ring hai ci gh.
Trong nh{ n tra, n tng y bnh sandwich vo ming v{ th li ra vi m n nhai
d m{ ci ha h.

C mi ln nhc n tn n l mt ln ti phi cu tit, Darryl, thi ngay!... Darryl, im

i! C khi ti cn tm ly n, y n tr li ch ngi, Darryl, NGI XUNG!! S cng rn
trong li ni ca ti ngm cha thng ip, Ti khng thch em... S c mt ca em khin
ti kh chu... Em l ci gai trong mt ti.

Mt ln, ti ni gin vi n n ni ch mun git tung tc tai mnh ln. Mt Darryl lin
te ln s vui sng. N ci toe tot v{ ni, Em ang l{m cho c ph|t in ln, phi khng
c Bergen? Vy l{ Darryl ~ t c mc tiu ca n. Nhng khng ch vi ti. Bn bn
n, c|c gi|o vin kh|c cng truyn ming cho nhau nghe nhng giai thoi v Darryl. N ~
thnh cng trong vic bin mnh thnh k kht ting khp trng. K ra, c lm mnh ni
danh theo ci cch kinh khng nh th cng h{i hc tht.

Darryl bt tr n ni ti ~ ngh n chuyn phi gp c vn gio dc, hoc chuyn gia

tm l hc ng n{o xin t vn v n. Nhng c|i tnh bng bnh trong ti ~ quyt
nh, T mnh s ci to n. Ti bit, nu c cht xu kh nng n{o c th lm Darryl thay
i th chnh l ti phi thay i chin thut ca mnh. Nhng ti cng nhn ra mnh
khng th l{m iu mt cch my mc. Ti phi tm ra, t nht, mt phm cht Darryl
m ti cm thy thch hoc ngng m tht s. V khng c cht xu cm tnh n{o i vi
thng nhc, cho nn ton b quy trnh ny s l mt cuc th nghim c dng... mnh khe.
Chng th{ nh vy cn hn l{ chng lm g ht, nhng ti cng t rt nhiu hy vng vo
.

Ngy hm sau, ti quan st Darryl, c chm chm ht nh diu hu rnh mi. C mt

im b p cho mi khim khuyt ca Darryl l n v rt gii. Nhn bt k vt no, n
cng c th v li ging y nh c. Mt ln ti thy Felix gi Darryl n xem bc tranh mnh
ang v. Phi tha nhn Felix phi cnh rt t, v hu nh chng th bit c bc tranh y
v th g. y th m Felix ch nhng vt mu nguch ngoc v bo Darryl, Coi n{y, }y l{
mt ngi sp sa bn con khng long y.

Ti chc mm th n{o Darryl cng c mt m{n ch bai Felix ra tr, nhng khng, Darryl
li mm ci hin lnh, ch nhng ng ngon ngoo m{ bo vi thng bn bng ci v
y khch l, , cn }y l{ ngi ngo{i h{nh tinh bc ra khi con t{u v tr. iu ~
lay ng ti. Th ra Darryl cng l{ mt a hin lnh. Thm ch cn rng lng na l khc!
C l v thng nhc cm thy an to{n trong lnh vc hi ha.

T khonh khc , ti t ph|t ng cho mnh mt chin dch kh thi. bt u, ti

giao cho Darryl lm nhng vic lt vt nh lau bng, sp xp t sch theo mu t bng ch
ci, hoc cho ra n, v{ ri cm n v n ~ gip ti. Ha ra Darryl rt yu loi vt. Ti giao
cho n chm sc con chut ng sut mt tun lin. Ti bo vi Darryl rng hnh nh l
chut rt thch c n cm ln, bi v n ~ rt nh nhng khi lm vic y. Darryl ci
rng r.

Sau , ti gip nhng em khc trong lp nhn Darryl theo mt c|ch kh|c i. H ai cn
gip , ti li ni, , em bo Darryl ch cho. Bn y gii to|n m{, hoc Darryl, em rt
rnh v loi vt. Th ging ch no gi nh tt h em? Ti hy vng nhng em khc s ngh
nh th ny, chc ti c gio khng xem Darryl l thng quy na nn n cng ht quy
lun.

Mi khi c l do chnh |ng phi la ry Darryl, ti c gng bt u bng nhng li tch

cc, Darryl, c bit ch i kh chu lm, nhng em phi cho Felix ni xong ~ ch,
hoc Darryl, c bit chng d g ngi yn mt ch c, nhng ngay b}y gi c cn tt c
mi ngi im lng v ch nghe c ging }y. Th l ngay lp tc, Darryl s |p, Tha c
Bergen, em ang c ngi im }y ! hay C thy khng, em ~ i n lt mnh ri y
nh, hoc, Em ch mun nhy tng ln, nhng em khng nhy }u. Cn ti lun |p li
kp thi v nng hu, C thy ri, hoc ng ri, chng d }u.

Sau , ti vit mt l| th ngn cho m Darryl:

Knh gi b Jackson,

Em Darryl chm sc th cng ca lp sut thng ny. Tt c cc con th u

sch s, c cho n y v vui v.

Knh th,

C Bergen

Darryl v cng sung sng v vic ti ~ vit l| th cho m n. N cn i ti k

nhng tin b ca n cho cc gio vin khc bit lun. Ti rt vui lng chiu theo n, C
Kramer bit khng, Darryl v bn nc M v{ in c ht tn ca cc tiu bang v th
ph y.

Nhng thay i nh trong cch x s ca ti ~ dn n nhng thay i ln trong hnh

vi ca Darryl. Dn d n c cm tnh vi ti. N thi khng lm tr quy ri, x y, chc
gho nhng bn khc na. N lun xung phong gip cc bn cng lp v, c bi, hay
mang v|c c. Khi bn mi thn ca n, Felix, khng c tin ng d bui ngoi kha
ngoi tri, Darryl rt bun, ri sau y n cho bn mn tin. N ~ tr thnh mt phn
ca tp th. Mt k kh a gi ~ tr thnh bn ca mi ngi. N thng chia s bnh m,
ko hay bt c th g n c. Gi }y Darryl ~ c bit hiu l{ Anh Ch{ng Ha ng. Tuy n
vn to mm v th vng, nhng b}y gi nhng tt ~ c dung ha v lm du i bi
nhng nt d gn ca n.
 Cc gio vin dn dn nhn ra rng Darryl rt qu ti, v th l h ly ngay iu
bt cht n. H rn e thng b, Em m{ khng ngng li, ti s m|ch c Bergen cho xem,
th l n thi ngay. N khng mun bt k iu xu g n bay ti tai ti.

Nhng rt cuc, hnh vi mi ca Darryl vn khng t|c ng ti nhng gio vin khc
c. H vn khng thch n, v n vn khng chu thot ra khi m tnh c|ch xa c ca
mnh hp tc, hoc lm hi lng nhng ngi i x vi n nh i x vi mt ni kh
chu nng n. Ta khng th g p Darryl c nhng hnh vi tt, nu thng b cm thy ta
khng quan tm n n. Chng ta cn phi tha nhn n th mi mong c c s hp tc
t pha n.
 7. PH HUYNH V GIO VIN HY PHI
HP VI NHAU

ng l{ mt ngy qu vt v. S cng thng chng cht v bu khng kh khn trng

khi phi tip ht ph huynh ny ti ph huynh khc khin ti mt ph. Chng c thi gian
v nh, ti li xe ti mt qu|n n nh trong th trn, hy vng c hng mt ba ti yn
lnh, ly li sc n tip mt ln sng ph huynh mi.

Ngi {n ng u xe gn xe ti trng quen quen. Anh va bc vo ch c |nh n th

ti nhn ra ngay v gi to, Ken! Rt vui c gp li anh! Anh lm g }y vy?

Ken ci toe vi ti, Chc cng cng mc ch nh c thi. Ti cn ba t gp ph

huynh na trong ti nay, gi cn phi np nng lng }y. Chng ta ngi cng bn nh? Ti
mun nghe xem Hemlock ngi ta i x vi c th n{o.

Vy l{ coi nh nh v ba n ti yn bnh ca ti ~ tan th{nh m}y khi. V{o bn

trong, chng ti nhn quanh nh{ h{ng ng c tm mt ci bn trng. Khng c. ng
sau c ting gi v mt c|nh tay gi ln vy vy, Liz, li }y! l{ Julie, mt ngi bn ca
ti thi trung hc ~ xa c|ch nhiu nm. Julie ngi cng vi ch gi l Martha.

ng c tr mt ngc nhin nh th, Julie ni. Mnh ti }y v{i ng{y thm ch

Martha. Li ngi vi bn mnh i.

Ti ra hiu v pha Ken, ng rng chng ti i chung vi nhau. Julie gt u, ch hai

chic gh trng bn bn v vy chng ti li.

M mn cuc tr chuyn, chng ti gii thiu lm quen v hi han tnh hnh cuc sng
ca nhau. Hin gi Julie l mt b m n th}n nui con, mt mnh xoay x mi vic kh n
tha, v{ b con ca c nm nay ~ s|u tui. Con trai ln ca Martha ~ n tui v thnh
nin. Ti cho mi ngi bit ti v{ Ken l{ ng nghip, ti ~ thuyn chuyn qua trng
mi, cn anh y vn trng c, v{ chng ti ang ngh gii lao gia hai t hp ph
huynh.
 Ph huynh v gio vin hp vi nhau y h? Julie ni vi v d bu. Mnh cng c mt
cuc hp nh vy vo tun ti nhng ch quan t}m.

Ni nh th th l qu. Sau khi gi mn n xong, ti bo, Nghe nh cu ~ gp chuyn

g trong cuc hp ph huynh ln trc th phi.

Julie trn mt nhn ti, ri th di.

Ti t m nhng khng mun tc mch hi s}u hn. Nhng Ken li khng gi nh

vy, Sao th? C g khng hay {?

Ti ni ch bit anh c hiu khng, Julie ngi ngng ni. Anh }u phi l m.

{nh l{ vy, Ken ni, nhng d sao c th k cho ti nghe xem.

Julie lng l mt thong ri ni, Ti cng chng bit phi ni th n{o, nhng m{... ti
ngh con g|i Becky ca ti, Becky, l mt a tr tuyt vi, vy m{ khi i hp ph huynh ln
va ri, c gio n bo ti vi n ci gng go, Th{nh tht m ni, Becky hi mt trt
t, vi li, khng phi lc no em y cng ni tht, ti cm thy au nhi trong lng. Sau
v nh, ti bt u nhn Becky kh|c i, c thc mc khng bit con b c la di mnh ci g
khng, hay c ty my ci g ca ai hoc quy ph| g khng.

Ti sng s v cu chuyn ca Julie. Th th kinh khng tht. Cu ri cuc hp trong

ni nghi ng chnh a con ca mnh.

|ng ra mnh khng nn ni iu n{y, Julie tip, nhng gi|o vin c c|i kiu lm cho
mnh c cm tng nh iu sai tri ca con b l do li ti mnh y. Phi chi mnh l{m th
n{y, l{m th n hay d{nh nhiu thi gian cho con hn, l{ mt ngi m tt hn, th hn
Becky ~ l{ a tr ngoan hn ri... Cn iu ny nghe c v k cc, nhng thnh thong
mnh c cm gi|c l{ v{i gi|o vin ngh rng h gii giang hn mnh, bi v h c trnh i
hc cn mnh th khng.

Ken nhng lng my ln, ch giu, , thi m{.

ng b qua nhng iu Julie va ni, Martha ch ngn tay vo khng kh, cnh bo
Ken. Ti cng c bng i hc, v{ l{ ph gi|m c nh my hn hoi. Nhng ti vn nh r
nh in c|i cm gic b t vo ch ca hc sinh i din vi gio vin, v phi ngi im m
nghe gio vin thng bo v ci ti con trai mnh khng bit nghe li. Ch trong vng cha
y mt pht m{ ti ~ tr thnh mt con b s st v b gio vin la mng.

Khoan ~, ti ni. Em thy ri qu. Theo em, hp ph huynh khng phi l gio vin
ni t u n cui v nhng sai tr|i, vng vu ca con ci ch. Khng phi vy. Cuc hp
y cn phi din ra hai chiu. Gi|o vin chng em cng mun nhn c thng tin t pha
ph huynh. Bn em rt cn iu . V{ y mi l mc ch chnh ca vic hp ph huynh.
Bn em hoan nghnh tt c cc kin t pha ph huynh.

Tht |? Martha c v khng tin. Th th ti sao ti li phi rn ra rn rn nh bc i

trn v trng, trc khi d|m a ra mt ngh nh nht n{o vi gio vin? Bi v nu,
ni di, ti m v tnh lm pht gio vin bng cch ni bng ni gi rng c y hay thy
y nn l{m g kh|c i, v{ c y ni gin vi ti, th ti bit th no c y cng s trt ht cn
gin ln u con ti.

Martha, ch ni vy l khng cng bng, ti phn i, m{ cng khng ng!

Martha pht l ti, ch tip, Nhng ti tht s cm thy nh vy khi gio vin ni vi
ti bng ci ging k c b trn, Vn vi Michael l th ny th n. Ti bit ch bn lm
vic, nhng ti ngh ch nn dnh t thi gian cho em y... Hoc khng th, Nu Michael
khng ch nghe ging th chng cch g gip em y ln lp c. V{ mt cu ni lun lun
li trong ti cm gic ti li v thiu st, kiu nh, Xin li phi bo cho ch bit, con trai
ch khng pht huy ht tim nng ca em y.

Ti rng ri trc li bnh xt ca Martha, cm thy bi ri trong lng. Chnh ti cng

tng ni nhng c}u i loi nh th vi mt ph huynh mi hi chiu ny. Phn ng u
tin ca ti l{ ging ra mt h thng phng th bnh vc mnh v{ c|c ng nghip,
nhng lc n{y ti quyt nh dng mt chin thut kh|c. Cn c iu g khc lm ch kh
chu khng? ti im tnh hi.

Martha v ly cu hi ca ti, C m{ y! Ti rt ght khi thy c gio tung ra nhng

thut ng chuyn ngnh cao siu, khin cho ti cm thy mnh nh mt k ngc. Nu mun
Michael gii m~ c m v v cm ph m (sao khng ni thng ra l{ c cho d hiu), b
cn dnh ra mt gi mi ti gip em y hon tt chng trnh tp c.

M{, Julie b sung, ng b b m n{o moi c mt ting ng h rnh ri h{ng m

sau c ngy qun qut i l{m, ch ba v dn dp, ch cn mnh th n lc n ti, ra bt
a v{ git gi xong, thay b ng cho Becky l{ ~ mt r ngi ti ni chng lm g c
na ngo{i c truyn d n i ng!

Martha gt u t|n th{nh, Nhng iu tht s khin ti thy mnh b xc phm l gio
vin c cho rng h khng c trch nhim phi lin lc vi ph huynh hc sinh. Ti ch bao
gi nghe thy h thng bo thng bic g m~i n khi vn nghim trng n mc phi
dng n php mu th may ra mi gii quyt ni. Nh hi Michael hc cp hai, n khng
lm bi tp v nh mn x hi. C gio n c yn nh vy cho ti khi ch cn mt tun
na l pht bng im. C a tr no c cch gii c ht mi lm b{i tp v nh trong
mt tun khng?

Chuyn n{y vt qu sc ca ti ri. T t ~, ti ni, nhng iu ch ni c th l

tht, nhng l{m n h~y hiu cho, mi gi|o vin chng ti u phi chu trch nhim vi hn
ba mi a tr trong lp, m{ a n{o cng cn c quan tm c. Tht l khng thc t
khi c mong ch gio vin gi in thoi ring cho ph huynh mi ln c mt hc sinh no
khng l{m ht bi tp ca n.

Rt im m, Ken hi, Chnh x|c l{ ph huynh cc ch mun g t gi|o vin?

Martha nhn thng vo mt Ken, S tn trng. Ti mun gio vin phi i x vi ti v

con ti bng s tn trng, cng ging nh h mun chng ti i x vi h nh vy.

Ti thy mt Ken bng bng ln. Tn trng? anh vn li. Gi|o vin chng ti c
tn trng hi no ch? Mi ngi trt ting xu ln u chng ti. Mi trc trc, sai lch g
chng ti cng phi chu trch nhim, m sai phm th c p n t bn phng t|m
hng. No l cha m phn nn v chng ti; no l bn tr v l; ri hiu trng yu cu
chng ti phi bm tht s|t chng trnh; ri chnh quyn thc p chng ti phi sng to
hn trong khi h ct gim hu bao ca chng ti n mc khng th no ct gim c
na; li cn ng nghip trn i hc bt mn vi chng ti v bn tr khng c trang b
y |p ng chng trnh hc; li c gii doanh nhn kt ti chng ti cho tt nghip
mt bn khng trnh gia nhp vo lc lng lao ng ca th gii kinh doanh. Nhng
thc t th c nhng ai tht s ng h gio dc? Ai s tr cho gio vin nhng g h xng
|ng c nhn? Ngi dn vng ny thm ch cn chng thm b phiu tn thnh vic
pht hnh tri phiu na ka.

Julie h hc ming. My ngi bn k bn quay qua nhn chng ti chm chm. Ti

thy ngng qu. Ln n{y Ken ~ i qu| xa ri. Nhng Martha vn khng h suy suyn
trc cn gin bc pht ca Ken. N{y, ring ti th ti ~ b phiu thun pht hnh tri
phiu y, ch ni dt kho|t, v{ nu ti c quyn quyt nh th gio vin cc anh ch phi
c nhn lng cao, sao cho |p ng tt c mi nhu cu trong cuc sng. Nhng
iu ti v Julie mun by t }y l{ c|c bc cha m cm thy khng c tn trng v b
gt ra khi qu trnh gio dc con ci h. ng l{ chng ti khng c kin thc chuyn mn
nh gi|o vin, nhng chng ti s c rt nhiu ng gp - nu h cho php. Chng ti mun
gip h.

Gip ? Ken bt ku to. Nhng ngi khng chu i hp ph huynh ch v s l mt

chng trnh truyn hnh yu thch ca h ? Hay nhng ngi say sa be bt, hoc qu
chai | n mc khng rnh quan t}m n con ci? Hay nhng bc ph huynh v tm
bt a ln phi ngh hc nh{ trng nom a nh? Hay nhng ph huynh bt buc chng
ti phi cho con h im A bi v Cha v M quyt nh chng phi v{o c mt trng
i hc danh ting [1] ?

Martha vn khng nao nng, Ken, anh ang v mt bc tranh y bt cng v ph

huynh y. Ch quay sang ti tm s hu thun, Th c Liz, c c gp trng hp nh thy
Ken khng?

Trong thm tm ti rt mun lm du cuc ni chuyn nng ny n{y, nhng Martha

mun bit s tht, v{ t nhin ti cng mun nu s tht, Cng c nhng khng n ni
nh vy. Em ~ gp nhng ph huynh rt c hng th hp t|c, nhng cng c ngi khin
em rt ngi a vn ra cng bn bc. C ln em ni vi mt ng b rng con ng rt
hay ph phch, th l ti hm v thng nh lin b n mt trn n nh t. Mi sng hm
nay thi, em gp mt cp v chng ang tranh chp nhau quyn nui con. Em bit r l con
ci h ang gp phi mt vn rt nghim trng, nhng trong sut cuc hp, h ch ra sc
li cho nhau, v c li ko em ng v pha h... Em ngh c|c bc ph huynh ngy nay
phi chu qu nhiu p lc v{ au kh trong cuc sng ring t, nn chng cn hi sc }u
m{ quan t}m n bn tr na. Em thy mnh cn phi lng nghe v hiu c vn ca
ph huynh trc ~, ri sau mi mong h ni n vn m con h ang mc phi.

Martha gi c hai tay ln. Thi, ti xin u hng. C theo nh thy vi c }y th ph

huynh chng ti ch l mt |m ngi coi mnh l trung tm, v trch nhim, v{ |ng
thng.

ng t |i, Ken ni. Chng ti ch ni cho nh lng thi. D nhin cng c nhng ph
huynh rt tuyt. H ht lng gp sc vi chng ti dy d bn tr. Nhng g ch va nghe
ch l ting ni bc xc ca hai gio vin tuyt vng, ht lng chm lo cho con c|i c|c ch;
chng ti bc bi v khng phi lc n{o chng ti cng nhn c s ng h m chng ti
cn t pha ph huynh.

Mi ngi bng lng i. Ri Julie thn trng ni, Bt c khi n{o i hp ph huynh l ti
li lo lng, khng bit gio vin s ku ca g v con mnh }y. Hnh nh cha bao gi ti ngh
xem gio vin cm thy g hay cn g.

Vy l{, cng bng, c l chng ta nn ngh k v iu n{y, Martha tha nhn. Liz {,
chnh xc th gio vin cc c cn ph huynh chng ti l{m g n{o?

Cu hi ca ch lm ti ngc nhin. Suy ngh mt thong ri ti ni, Cn thng tin trung

thc... v nhng g a tr ~ l{m nh, n quan tm g, n thch g, n lo lng g... bt c
iu g m cc ch chia s c th gip gio vin hiu r a tr hn. V{ em ngh, nu c
vn no ny sinh, em mun ph huynh sn sng suy ngh cng vi mnh, hp tc vi
mnh, chng ta c th tm ra iu g tt nht phi l{m cho a tr.

Martha gt u t|n ng, Th cn anh Ken, anh mun ph huynh l{m g?

S phn hi, Ken |p. Ti mun bit trong nhng c gng hng ngy ca gio vin v
li ch ca a tr, c gng n{o ~ c t|c dng. a tr k g v trng lp? Hoc v thy
gio ca n? Khng c tn hiu phn hi, tht kh m ra nhng quyt nh sng sut xem
a tr cn g nht v khng cn g nht.

Ti khng phn i vic , Martha ni.

Ken ngi ng ra lng gh v dang rng tay ra vi c ch nh nhn, c ri, Martha,

pht biu l quyn ca ch. Ch c nhng bc xc v gio vin cn ni ra. Gi s, ti chuyn
cu hi tr li ch, vy th chnh xc cha m cn g gio vin chng ti?

Tr|n Martha nhn li thnh mt ng hn su. Ri, rt chm ri, ch ni, Vi ti, iu
quan trng nht l khi ri cuc hp ph huynh, ti phi c mt iu g cho mnh b|m
da vo. Mt bc tranh n{o v con mnh gip ti cm thy an tm v n. Ti cho rng,
gi|o vin cng khng ng l kin v li ni ca h li c sc mnh, hoc c tm nh hng
ln nh vy i vi chng ti. Hu ht mi bc cha m u ch c mt, hai mn con quan
tm lo lng, cn gio vin th phi dy d hng trm a tr trong sut qu~ng i i dy ca
mnh. Quan im ca gio vin c nh hng rt ln i vi cha m a tr. Khi nghe gio
vin bo con ti c g y kh|c thng - d tt hay xu - ti u n nghe rt nghim tc.
Ti s mang theo nhng li v nh v c lun ngh v n.

Ti nh mnh ~ bc tc v tht vng vi Michael bit chng no hi thng b bt u

i nh{ tr, bi v n c khc rng ln, bm rt ly ti ch khng c lp v d ha nhp nh
nhng a tr bn tui kh|c. Nhng v{o ng{y i hp ph huynh, cm gic ca ti ~ thay
i hn. C gi|o ci rng r vi ti v{ ni, Ti rt vui c gp m ca em Michael. Em y
l mt cu b nng hu v{ |ng yu lm. Nhng li ca c thm v{o lng ti nh mt th
nh sng diu k. Trc ti cha bao gi ngh v con mnh nh th. Bc tranh m c
gio phc ha v tnh c|ch con trai ti ~ khin ti rt tin tng v gip cho ti nhiu hn l{
c y tng.

Ti rt xc ng v cu chuyn ca Martha. Ti quay qua Julie v{ t tay ln cnh tay c

bn c. Cn cu? Cu mun g trong cuc hp ph huynh, h Julie?

Mnh mun ra v vi mt iu g m{ mnh c th ni li vi con g|i, con b t tin

hn v bn th}n n... iu g m{ mnh c th k li cho Becky nghe khi n ngc cp mt
to trn ln nhn mnh v hi, C gi|o ni g v con h m?

Ba n ti din ra yn bnh khi chng ti chuyn tr chn tnh v chia s nhng g quan
trng nht i vi mi bn, d l vai tr ph huynh hay gi|o vin. Chng ti cng mng
tng ra mt cuc hp ph huynh l tng th phi nh th no - trc tin l{ quan im
ca ph huynh, sau l{ quan im ca gio vin.

Trong nhng trang tip theo bn s thy, bng hnh minh ha, nhng im chnh m
chng ti ~ cp ti.
 Sau khi chia s nhng phin bn v mt cuc hp ph huynh l tng, chng ti nhn
thy: th ra nhng nhu cu ca hai bn u rt ging nhau. C cha m v{ gi|o vin u cn:

S tha nhn, thng tin, v s thng hiu ln nhau.

c ngi khc tha nhn nhng n lc c gng ca mnh.

S tn trng.

L{m vic chung vi nhau, ng h ln nhau, v tm kim iu tt nht nhau, tt c

u nhm em n nhng iu tt p cho tr.

n lc phi ra v, chng ti dng dng mi mi chia tay c. Ti ngh, tt c hy cn

lng lng ngy ngt bi nhng dng cm xc mnh m trong mt gi ngn ngi gp nhau
va qua. Lc mi bt u, chng ti xut pht hai thi cc, ph huynh kh chu vi gio
vin, cn gio vin bt bnh vi ph huynh. y vy m{, n lc chia tay, chng ti li t v
mt pha, trong cng mt i, gn b cht ch vi nhau bng lng tn ty chm lo cho s
tin b ca bn tr, khng bao gi phi bung xui bt c mt a tr no.

GHI NH

Cuc hp ph huynh l tng

Thay v bt u bng cch nu ln nhng sai phm bn, hy th...

1. Bt u bng cch m t nhng iu ng n

Gio vin: Ti thch nhng cu hi su sc ca Sam.

Ph huynh: Sam rt thch bi c ging v tn la.

Thay v ch ra tr cha l{m c g, bn hy th...

2. M t iu m{ a tr cn lm

Gio vin: Sam cn hc li nhng bi m em y ~ b l khi b m.

Ph huynh: Ti ngh ch|u ang cm thy hi ui sc. Chu cn c gip mi

mong theo kp bi v.
 Thay v m nhm thng tin, bn hy th...

3. Chia s vn cn c quan tm

Ph huynh: Ng{y trc, h c i hc v l chu li ra ngo{i chi a ngay, nhng chng

hiu sao do gn }y ch|u c ngi ru r trong nh xem tivi thi.

Gio vin: Do ny ti thy em y hay ngp trong gi hc lm.

Thay v ch bo nhau phi l{m g, chng ta h~y nh...

4. Chia s nhng iu tt p ca tr khi nh hoc trng.

Ph huynh: T ngy chu b m, c hc khong mi lm hay hai mi pht li gii lao

mt ln th chu s tip thu bi tt hn.

Gio vin: Ti thy c sau gi ra chi l{ em y c v hot b|t hn.

Thay v bung xui, chng ta hy...

5. Chung tay bn bc mt k hoch.

Gio vin: ti bo mt hc sinh khc gip Sam hc li nhng bi em y ~ b l. Ti

cng s ch cho em y ngh gii lao thng xuyn hn.

Ph huynh: Ti s cho chu xem tivi t li, s nhc chu tp th dc v ht th khng kh

trong lnh.

Thay v kt thc bng li nhn xt tiu cc, hy th...

6. Kt thc cuc gp g bng mt c}u tng thut mang tnh tch cc ph huynh c
th nhc li cho tr nghe.

Gio vin: Nh ch ni vi Sam l ti tin em y c kh nng l{m y bi ca mnh. V

ti rt vui v c mt hc sinh nh em y.

Ph huynh: Nht nh ti s ni. Chu s vui lm.

Thay v qun k hoch sau cuc hp ph huynh, hy...

 7. L{m theo ng nh k hoch

Gio vin: Jeffrey ang gip Sam, v{ em y sp theo kp c lp ri. Do ny em y cng

ti tnh hn.

Ph huynh: Chng ti bt u chy b v{ Sam cng chy cng vi ba n lun.

NHNG THC MC, CHUYN K CA PH HUYNH V GIO VIN

? Nhng thc mc ca ph huynh

1. Cho php tr cng ngi hp ph huynh c phi l hay khng? Ti ngh, con trai ti
thnh thong cng nn c mt , nh th s tt hn cho chu.

Khi bt u cuc hp, c bn ln gi|o vin u cn c t do, thoi m|i trao i vi

nhau m khng phi lo ngi nhng li trao i y s t|c ng n con bn nh th no.
Trong lc hp tr c th i bn ngoi lp, c s|ch trong th vin hay chi ngo{i s}n.

Tuy nhin, vo thi im cn thit, s rt hu ch khi gio vin mi con bn cng d

cuc hp. Nhng h~y ch n nhng im d lm tr b tn thng, khi m{, la tui
mong manh ny, cng mt lc tr phi i din vi c hai th lc hng mnh nht trong
cuc i n! gip cho tr mt bnh tnh, c ph huynh ln gi|o vin u c th bt
u bng cch chia s vi tr nhng thng tin tch cc m c hai ~ trao i vi nhau trc
. V d:

Ph huynh: M ang ni vi c Fisher chuyn c nh{ mnh ~ bit c rt nhiu iu

v rng ma nhit i, k t khi con bt u lm d n ca mnh y.

Gio vin: Cn c cng ni cho m em bit rng tt c cc bn lp mnh u rt thch

nhng hnh nh em mang n lp - nht l bc nh v loi ch mt sng trn cy.

Cuc hp ph huynh c th kt thc . Nhng gi s cn phi trao i thm iu g

na th sao? Gi s con trai bn c tt ln la d}y da, hoc gp kh khn trong vic t chc
bi v th sao? Nu vy th bn hoc gio vin c th ni n vn nh th ny:

Gio vin: Vn cn rt nhiu vic phi l{m trc khi em ln thuyt trnh ln cui trc
lp. Sn }y chng ta cng b{n v vic lun i.
 Vy l gio vin, ph huynh v{ a tr c th tho lun vi nhau v cch t chc v lp
thi kha biu cho c|c bc lin quan ti vic hon tt d n ca lp. S rt l tng nu
gio vin ni, Ngh xem nh, c nh t thm cho em mt s thi hn, nh l{ hn np th
ghi ch, hn np dn , v hn np bn tho b|o c|o u tin, em thy c khng?

L tng hn, bn c th tip li c, Cn m trong tun ny s cho con th vin my

bui chiu con bt u nghin cu nh?

L tng hn na, con bn s xung phong, con vit ra tt c nhng vic cn phi
lm, ghi ngy thng k bn, ri sau kim tra tng vic sau khi ~ l{m xong.

Nu con bn ra v vi tm trng hy vng v{ hng h|i bt tay vo vic, th bn hy tin

rng cuc hp ph huynh ba-bn ~ th{nh cng tt p.

2. Con Mia gi ca ti, vn rt nht nht. Nm ngoi, gio vin ca chu rt ch khuyn
khch tr ha ng v kt thn vi nhau. Nhng nm nay, chu hc gio vin khc v trong
lp hu ht u l bn mi. Mia khng phn nn g, nhng ti bit chu cm thy c n v
bun lm. C cch no tt nht gp gio vin ca chu v ng li nh c y gip
khng?

Bn nn chun b trc. H~y ngh xem gi|o vin c th lm g gip con gi bn ha

ng vi nhng a tr khc. Mia c th tham gia hot ng n{o ca lp khng - nh tp
kch hay v tranh chng hn. C b c th cng chia s trch nhim g vi nhng a tr
khc khng - v d nh trc hnh lang hay cng bin tp t bo ca lp chng hn. V thm
na, hy chc chn xem chnh bn c th l{m g gip con - chun b cho bui din
kch, v tranh, hay lm t bo ca lp. ng gy p lc buc gio vin phi c phn hi
ngay lp tc. Gio vin cn c thi gian suy ngh v ngh ca bn, hoc c th ngh ra
cch ring ca c y.

3. Trong cuc hp ph huynh va qua, thy gio bo rng thng Tony nh ti l a li

bing v bt hp tc. Ti rt bc nhng chng bit phi phn ng th no cho ng. Nu iu
xy ra ln na, ti nn lm g?

Quan trng l bn nn em theo giy bt khi i hp ph huynh. Nu gio vin c ni g

tiu cc v con bn, bn c th hi r nhng hnh vi c th n{o ~ khin gio vin phi
c li nhn xt , Li nhc y ? Xin thy ni r cho ti bit c khng?
 Gi s gio vin tr li, Sau gi hc v, c lp ch c mi mnh em y c bn v
khng chu y np l m{u, th bn hy va vit va c to ln, Tony cn y np l mu
v ra c trc khi ra khi phng hc v.

Gi s gi|o vin khng khng bo, Em y lun c th|i bt hp t|c. Mt ln na, bn

hy hi, Thy c th hn c ni c th khng?

Nu gio vin tr li, Em y ch bao gi gi im lng trong gi c s|ch. Mt ln na,

bn li va ni to ln va vit, Tony cn gi yn lng trong gi c s|ch.

Bng cch din gii li nhn xt tiu cc ca gio vin thnh mt c}u tng thut v
iu m con bn cn phi lm , bn s vch ra cho gio vin, cho chnh bn v cho c con
trai bn mt hng i tch cc hn.

4. Con gi ti, Lisa, ang hc theo chng trnh gio dc c bit. Nm nay, chu c
chuyn ln hc lp bnh thng. Thy gio ca chu ch trng a ra nhng yu cu
nghim khc cho hc sinh v lun thnh cng vi nhng yu cu y. Thy y tin rng hc sinh
lm c l nh thy y t nim mong mi cao vo chng. Lisa l a chm ch, sing
nng, nhng hu nh khng theo kp lp. Thy gio thng xuyn tc gin vi chu v chu
ngy cng chn nn. Theo tin s, ti nn lm g by gi?

Nim mong mi ca chng ta c th cao, nhng cng phi thc t. S chng ch g nu ta

c khng khng bt tr phi lm ci vic m chng khng c kh nng l{m, ri lin tc thc
gic chng phi c gng hn na. Mt a tr khng l{m c tnh cng, tr s chng th
l{m c tnh nhn hay chia, cho d nim mong mi ca gi|o vin c cao n }u chng
na. Nu Lisa hong s trc nhng yu cu ca gio vin, th bn cn tm cch cho thy
gio hiu v sc hc hin thi ca ch|u, ng thi khuyn khch thy chia nhng mc tiu
ln thnh nhng mc tiu nh hn, th{nh nhng nhim v kh thi , chu c th t mc
tiu y, tng bc mt .

5. Mt ngy n, con trai ti i hc v m trng chu c nh ngi mt hn. Thng b bo

c gio ght n. Ti khng bit phi ni vi con th no na. Tin s c li khuyn no khng?

Sau khi t ra ng cm vi ni bun ca chu, bn hy lng nghe xem chu mun ni g.

i khi vn s c x|c nh mt cch nhanh chng v d dng, kiu nh, , th ra con
xu h khi c gio la con trc mt mi ngi v con l ly ci bm giy trong ngn ko ca
c. C phi lc y con ch c g c s gi con ln v nhc nh nh nh thi... M chc chn
l{ con cng c g mnh ~ ngh ra vic hi xin php c trc khi ly, ng khng n{o?

Nu con trai bn khng th din t mt cch r rng v chuyn ~ xy ra lp, v vn

tip tc ku ca l gio vin ght n, th bn cn ni chuyn vi gio vin. Chc chn gio
vin s trnh by r cho bn bit s tht l th no, ri hai bn cng nhau tm cch gii
quyt vn . Tuy nhin, nu trong sut qu trnh hai bn tho lun, bn cm thy, khng
phi t li ni ca gio vin, m t th|i ca c y, rng ng l{ c y khng a con trai
bn tht, th bn h~y tin v{o linh cm ca mnh. H~y ngh ti nhng bc cn thit i
lp cho con. Gi|o vin cng l{ con ngi thi. V c mt s gio vin - v l do n{o , r
rng hay mp m - ch n thun l khng thch mt s a tr n{o y. Chng phi li ti
ai c. Nhng khng nn bt k mt a tr no phi chu ng c ngy ngi trong mt
lp hc m gio vin lp y li khng thch n.

Chuyn k ca ph huynh

}y l{ c}u chuyn ca mt ph huynh c a con t{i nng v{ ch ~ tm ra c|ch phi

hp vi mt gio vin rt cng nhc.

Khi bc vo lp Nm, Robin dng nh chng cn hng th g vi trng lp na.

Qua nhng cuc tr chuyn, ti c cm tng l chu chn hc. Theo Robin (chu bit c
trnh lp Chn) th gio vin ca chu, c Post c nht nh bt chu phi c cng sch
vi nhng a tr khc, v rng chu khng bao gi , trong bt k trng hp n{o, c
c sch ca cc lp trn. Ti nhc chu by gi mi ch l{ u hc k thi, ri v{ ng vin
chu hy kin nhn. Nhng c{ng ng{y ti c{ng thy lo lng khi chu bt u than th rng
b nhc u v{ tm mi c khi phi n trng.

Ti gi cho gio vin ca ch|u v{ xin c gp c y. Cuc gp din ra khng c tt

p cho lm. Ti bo vi c Post rng ti cm thy Robin cn nhiu th th|ch hn. Nhng
c Post c mt mc khng khng iu m Robin cn nht l tnh t ch. Theo c y, Robin
hay bn chn, ngi khng yn ch, v lm nhng a tr khc b phn tm trong khi chng
ang c tp trung l{m b{i. Ti ni, C l chu nhp nhm l{ v ~ l{m xong trc cc bn
v chng bit lm g vi s thi gian cn li. C l c nn cho ch|u c thm nhng bi kh
hn.

C Post c v kh chu v bo vi ti rng chng c l do g Robin c l{m kh|c i

so vi nhng a tr trong lp. C Post ni c y ~ i dy hn hai mi ba nm ri, v
chng trnh do qun n nh rt c hiu qu trong vic dy nhng kin thc c bn. Ti
nh ni, ch l mt phn thi. Robin ~ bit ht nhng kin thc c bn ri. Vy c g
hi }u nu c cho php n c thm? nhng ri li thi. Ti c km li, lch s cm n c,
v tr v nh vi tm trng nng tru.

V n nh, ti k li cho chng nghe v cuc ni chuyn vi gio vin ca con, anh y
bo, m bo c Post ang ngh em l{ mt b m t cao t i. C l em cn ni chuyn
vi hiu trng v vic i lp cho Robin.

Ti cn nhc li ngh ca chng, nhng c{ng ngh ti li cng cm thy mnh khng
ng nu tch Robin ra khi cc bn ca chu. Sng hm sau thc dy, ti bit mnh phi
tm c|ch g gip con m khng lm mt lng gio vin. Ti gi cho c em chng, cng
l gio vin tiu hc, v k cho c em nghe mi chuyn. C em chng lm bm i ba c}u v
nhng gio vin vn cn thi Trung C, ri k cho ti nghe v chng trnh m{ c y ~
p dng cho hc sinh bit c trc trong lp mnh. C y gii thiu vi quyn cho Robin
c, trong c nhn mnh n quyn Responding to Literature [2] , mt quyn sch gip
gio vin d d{ng |nh gi| kh nng c hiu ca nhng hc sinh c kh nng hc c lp.
Ti ghi li tt c nhng ta sch ra giy, sau i tm mua.

Tun tip theo, ti gi cho c Post v ng mun gp c ln na. C Post c v h hng,

bo rng chng ti ~ gp nhau ri, v c thy chng cn phi gp nhau thm na. Nhng
ti vn bo vi c Post rng, ti rt cn ni chuyn vi c. Cui cng c cng ng .

Ri cuc hn y cng n, ti cm thy v cng lo lng. Ti khng mun mnh li lm

tn thng c Post mt ln na. m{o u, ti by t mi bn tm ca mnh v vic Robin
h{nh x khc cc hc sinh khc trong lp, v{ chuyn mi }y ch|u ~ thay i th|i i
vi trng hc. Sau , ti bo ti ang c tm c|ch tho g tnh hnh ny v hi c Post
coi c mun xem mt s gii ph|p m{ ti ~ vit ra giy khng.

C Post chng thm cm ly t giy ti a, vn tip tc ngi chng tay che ming. V
vy, ti la ra v{i iu trong t danh sch y v{ c to ln cho c nghe - nh l{, cho
Robin t vit mt ci kt khc cho quyn sch m c lp ang c; hay cho ch|u c nhng
quyn sch khc ca cng mt tc gi v chia s nhng g ch|u ~ hc c vi c lp. Ti
cng a ra nhng ta sch m c em chng ~ gii thiu - nhng khng ni cho c Post
bit mnh ~ ly chng t ngun no.
 Cui cng ti ni, C Post {, ti tht s rt b tc. Ti chng bit phi l{m g gip
Robin c, chnh v vy m ti mi xin gp c ln na. Ti mun nghe kin ca c v tt c
nhng ngh ny, vi nhiu nm kinh nghim dy hc, chc chn c s c nhiu kin
hay. Trc khi c Post kp ni li no, ti li thm, Ti s nhc nh Robin v vic chu
thiu nghim tc trong lp. Cho d c bn chn nn nng n th n{o i chng na th cng
khng c l{m nh th.

C Post vn im lng nhn ti nh ha |. Bng c ng ln ni, Ti ~ nghe nhng g

ch cn phi ni, ti s xem xt k li ngh ca ch. Ri c hi mn quyn sch m ti
mang theo (tht khng tin ni!) v cm n v ti ~ n. Chng ti bt tay nhau. Cuc gp
kt thc. l{ chuyn c|ch }y mt thng. Ti khng bit c Post ~ l{m g lp, ch bit
rng Robin ~ thch th vi trng lp tr li. V nhng cn nhc u vo mi bui sng
ca ch|u cng t nhin bin mt.

? Nhng bn khon ca gio vin

1. Mt s ph huynh dng nh c c cm vi nh trng. H ght i hp ph huynh v

nhng k c v trng hc ca mnh ngy xa c m nh h mi. C cch g gip nhng bc
lm cha lm m ny cm thy thoi mi hn khi i hp ph huynh khng?

Th|i n ch{o th}n tnh chc chn s l liu thuc tt nht cho mi lo lng ca h.
Mt s gio vin chia s kinh nghim rng, nu trn b{n gi|o vin c khn tri bn, mt
bnh c ph, v mt chic gh kiu d{nh cho ngi ln th s to c khng kh thn thin
vi ph huynh. Nhiu ph huynh li cm thy, khi ng ca lp li th h s ni chuyn
thoi m|i hn. cng l{ du hiu th hin s tn trng ca bn i vi khong thi gian
m h n gp bn.

2. Gp trng hp cha m hc sinh ly d, ti nn mi ai i hp ph huynh?

Bn nn mi c hai, khng ai trong s h cm thy mnh b l{m ng hay b gt ra ra.

Ty iu kin m h s quyt nh xem ai i, hay l{ c hai cng i. Trong c hai trng hp,
iu quan trng l dng thi gian gp ph huynh tho lun xem c hai ngi, cng nhau
hoc tng ngi mt, c th lm g tt nht cho a con ca h , ch khng phi bn v
mi quan h ca hai ngi.

3. Ti c th lm g nu c v ph huynh n d hp vi thi hn hc v hung hng?

 Hy chng li mun t nhin l{ phi lm cho ra nh vi ni tc gin ca ph huynh.
Thay v ni, Vui lng bnh tnh li, ng Smith. Chng ta s chng gii quyt c g nu ng
c ln ting nh th, bn hy tha nhn tm trng ca ng y. Hy cho ng y bit, bn
hiu ni cng thng , Ti bit l{ ng ang tc gin. Xin ng vui lng v{o }y v{ ngi
xung ~. Ti mun c nghe nhng suy ngh ca ng ngay by gi. }y l{ phng ph|p
h nhit cm xc cho ng Smith, v nh vy c th ng y s ni cho bn bit iu g ~
khin ng gin d nh vy.

Bn c th ghi nhng bt bnh ca ng Smith ra, ri c li cho ng y nghe chng t

l bn hiu c cm gic ca ng y. Nu, bt chp mi c gng ca bn, ni tc gin ca
ng y vn khng h gim, bn c th ngng cuc hp v hn gp vo mt bui kh|c, Tha
ng Smith, ti thy ng vn bc bi qu. Ti cn c thm thi gian suy ngh v nhng li
ng ~ ni. C l ti cng cn tham kho thm kin ca nhng gio vin khc na. Vy khi
no chng ta c th gp li v{o lc n{o, tha ng? Trong cuc hp ph huynh ln sau, c
th bn s cn n mt ngi th ba - chng hn nh hiu trng, c vn gio dc, hay nh
tm l gio dc ca trng cng tham gia.

4. C ph huynh trch mc rng ch n khi rc ri xy ra h mi nghe gio vin ln

ting. Ti phi tha nhn l h ni c l. C cch g trnh iu ny khng?

Cha m rt cm kch khi nghe c tin tt l{nh t thy c gio. Mt thy gi|o ~ chia
s kinh nghim ca mnh nh th n{y: V{o u mi nm hc, trong khi bn tr vn cn
ngoan ngon v ch mi hc c t ngy, c mi bui ti, thy li gi in thoi cho hai ph
huynh nhn mnh nhng u im v n lc ca con h. Sau trong nm hc, nu c
chuyn g xy ra, nh vo nhng vic tt p ~ c thy gio thng bo t trc, cc bc
cha m s d chp nhn hn khi nghe thy ni n nhng vn khng hay lm va mi
ny sinh con h.

5. Lm th no ti c th kt thc cuc hp mt cch kho lo vi nhng ph huynh c

c nn li ni mi, trong khi nhng ngi khc ang ch bn ngoi?

Quan trng l phi lm sao cho v ph huynh y bit rng thi gian dnh cho h ~ ht
m khng c cm gic l h ang b gi|o vin ui. Bn cn canh chng ng h v bo
trc, Ti thy chng ta cn khong nm pht na. ng cn vn no mun trao i
thm khng? Nu ht nm pht m{ vn cn nhiu iu na cn phi trao i, bn c th
ni, Gi| nh chng ta c thm thi gian th tt qu. Chng ta s ni chuyn vi nhau qua
in thoi hay hn mt cuc hp kh|c c khng ? Nu lch lm vic ca bn cn trng
th hy sp xp, ngay ti ch, cho v ph huynh y mt cuc gp khc.

Chuyn k ca gio vin

}y l{ c}u chuyn do mt gio vin lp ph o ca mt trng tiu hc k li.

Mi u Christopher Boyle c xp vo lp Hai ca ti, ti thy em l mt cu b sng

d, pht m rt r. Nhng ri, khi kim tra, ti pht hin Christopher c nhng triu chng
ca bnh kh c [3] . Thm ch ngay tn ca mnh m{ em cng vit tha, b st, hay o
ngc mu t. Nhng iu khin ti cm thy kh hiu nht l hnh vi ca Christopher: em
rt d ni cu, hay di v lun bun ru.

Sau vi tun, ti quyt nh gi cho m Christopher xem b{ c gip c g khng.

B sn sng gp ti v{ n lp ngay bui chiu hm y. Ngay khi chng ti ngi xung, b
Boyle lin k rng ti n{o Christopher cng ngi vo bn hc, c lm bi tp v nh ri va
khc va dn vt bo mnh ngu ngc nh th no.

Bt gic, ti hiu chuyn g ang din ra. Christopher bc tc v em ngh mnh l{ a

ngu si, dt nt v c l{m sao tt c mi ngi cng tin nh th. Ti gii thch cho b
Boyle hiu rng Christopher thc ra khng phi l mt a tr ngc nghch nh em y
tng, ngc li em l mt a b thng minh, c c t m, ham hiu bit, nhng v b
chng kh c nn em mi gp phi nhng vn m nhng a tr khc khng c. Ti
cng bo vi b Boyle rng Christopher ang dn thch nghi vi lp v ti tin l em s c
c.

B Boyle vui mng khi nghe ti |nh gi| nh vy, th l b lin hi xem mnh c th
gip g khng. Ti bo iu Christopher cn l m thu hiu ni tht vng ca em, v cn m
tin tng rng, chm th chm nhng chc chn em s tin b. Ti cng bo l Christopher
c c cu tin v vic a em ti th vin thng xuyn s rt c ch, tm sch bo tranh
nh v nhng t{i m{ em a thch.

Hc k c th tri qua, Christopher lun l mt hc sinh cn c. Ti t t dy em v m

v, ch cho em c|ch ph|t }m, cng nh tt c nhng mo vt phn bit mu t ny vi
mu t kia. Dn dn, em ~ bit |nh vn v bit c.

Trong sut thi gian y, ti thng xuyn gi in cho m Christopher, bo cho b bit
em y tin b th no, v cho b bit rng nhng n lc gip con nh ca b{ ang ph|t
huy tc dng ti lp. B Boyle khng ch lm theo nhng ngh ca ti m cn dng nhiu
bin php khc na. B khuyn khch con tm hiu v c|, cn trng v{ | (em c s thch
su tm mi loi |). B{ a Christopher n vin bo t{ng, c sch cng vi con, v
hai m con cng chuyn tr v tt c nhng t{i m{ em a thch.

Vic tt nht ti l{m c cho Christopher l khin cho nhiu ngi thy rng qu tht
em c khim khuyt. iu kh chu nht i vi em l mt nhn thy nhng a tr khc r
rng khng sng d bng mnh, nhng li c, vit, |nh vn d dng, v lm kim tra t
100 im, trong khi em li b rt. Ti mun Christopher hiu ra em l{ ngi rt thng minh
v{ ang phi c gng vt qua mt cn bnh nh hng n hc tp gi l chng kh c.
th l ti bo, Christopher, |nh vn c l c mt thch thc ln lao i vi em, bi
v cc bn khc nhn ch a v b th thy ngay l a v b , nhng cn em nhn a v b th
con mt i khi li |nh la em, khin em c tng l{ a v d . Chnh iu y lm cho
mi vic tr nn kh khn hn. gi l chng kh c. Nhng em thy khng, em ~ rn
luyn chm ch n ni vn c c nh thng.

Christopher rt thch ni v vn c ca mnh. Em ni vi cc bn kh|c, Thy

khng, t b chng kh c. Ch t m t li nhn ra ch t . C khi em c vit ngc
mt t v bt ci thch th, ri soi n v{o trong gng ch cho cc bn thy t c
xui nh th no, ri khoe m ln l{ mnh bit vit trong gng. Christopher ang dn
dn khng ch khim khuyt ca mnh, thm ch cn cho l{ mt iu rt c bit, rt tc
ci.

n cuc hp ph huynh cui hc k, m Christopher bo vi ti rng nh{ em ~ tr

thnh mt a tr hon ton khc. Vui v hn, hnh phc hn v{ d chu hn. B{ k, nhng
lc gia nh sum hp, Christopher thng chi tr dy hc cho a em h cng b chng
kh c. Thng em h ni khng ln mi khi khng vit c mt t n{o . Th l
Christopher an i n, ng lo. Anh tng gp phi chuyn ny ri. Anh s gip em. anh
ch cho em my mo vt nh.

Christopher gi ~ ln lp Ba. Gio vin ca em bo vi ti l em vn c chm, nhng

lun xng xo, hot bt, lun c chuyn th v k, v khi lm bi kim tra, nu c gio cho
thm thi gian, em s lm tt bi ca mnh.

Mi khi ngh n Christopher, ti li cm thy m lng. Ti v m ca em ~ phi hp

vi nhau gip em nhn thc c, chng kh c l mt thch thc cn phi vt qua,
ch khng phi l mt chng bnh c sc mnh |nh bi em.


Thm mt cu chuyn na v vic gio vin v ph huynh ~ phi hp vi nhau nh

th no.

Nu cu chuyn trn }y ni v vic phi hp gia cha m v gio vin s nh hng

ti a tr nh th no, th cu chuyn ny li cho chng ta thy iu g s xy ra khi nh
trng c gng lin lc vi tt c cc ph huynh, v khuyn khch h cng tham gia vo vic
gio dc con em mnh.

Ln u tin i dy hc, ti c phn v mt vng ngoi c by trm mi ngi c

thy. Ngoi mt ca hng v mt trm xng c hai vi bm, ni duy nht din ra nhng
sinh hot cng ng vng n{y l{ trng hc. Chnh v th, ti c ngh rng ph huynh t
s n ng trong cuc hp gp gi|o vin. Nhng khng phi vy. V{o m u tin ca
lch hp, hi trng trng trn. Tng cng ch c mi lm ph huynh ti d. So vi mt
trm ba mi chn hc sinh ca trng th l{ mt con s qu t.

Sng hm sau, ti by t ni tht vng ca mnh vi mt ng nghip. Ch bo ri ti s

quen vi vic thi. Nhng vi ti, y l mt th|i ch bi. n cui bui hp gio vin
tip , ti hi xem c thy c n{o quan t}m n vic thu ht cha m hc sinh cng tham gia
vo nhng hot ng ca trng khng. V{i ngi ci khc khch, s khc lc u. C
ngi ni ti s ch lng ph thi gian thi, cn thy hiu trng th kh mm ci vi ti
theo ci kiu mt ngi cha vn thng ci vi a con ca mnh. Nhng sau c hai
gi|o vin, Margaret v{ Pat, ~ n gp ti v tnh nguyn gip mt tay. Ti ngh, c l h
thy ti nghip cho ti.

Ngy hm sau, ba chng ti gp nhau khi xong gi dy v bt u bn bc k hoch. Pat

ng vin ti hy c c gng trc khi tht bi: k c nhiu tham vng i no chu yn
mt ch. Bin ph|p c}y in thoi (mi gio vin gi cho mi ph huynh) khng thnh v
nhiu ph huynh khng c in thoi. Thm ch bui tic nng ngoi tri nh Margaret
cng tht bi th thm. Ch ~ mi hai mi t hc sinh v ph huynh, nhng ch c su
ngi n. Ti phi th tht l tnh th ny d khin ngi ta nn lng v cng.

Tuy nhin, chng ti quyt nh vn tin ti, ln k hoch hot ng h{ng th|ng lm
c|ch n{o li ko ph huynh n vi trng hc. Bui hp mt chnh thc u tin ca
chng ti l mt ba tic ngt tp th (bnh s-c-la hnh nhn v bnh quy do ba chng
ti a nguyn liu cho lp n cng gia chnh lm). Chng ti gi th mi bng ng bu
in ti tng ph huynh, dn t bm cc ca h{ng, c}y xng, trm cu ha tnh nguyn,
v vn ng cc gio vin khc cng tham gia. S ngi tham d tuy t i, nhng rt cuc
chng ti cng chiu d thm c hai gio vin v tm ph huynh na cng gip . Ngay
c thy hiu trng cng cm kch trc nhng n lc ca chng ti.

Thng tip theo, chng ti t chc tic m ng trc trn u bng ti th S|u v{ ~
thu c kt qu rt |ng mng. Tn dng c s vt cht ca lp n cng gia chnh, nm
gio vin v tm v ph huynh kia ~ nu cc loi m ng cho gn mt trm ngi cng
n. Mc d hu ht nhng ngi l{ cu th ca c hai i v cha m, h hng ca h,
nhng tt c u rt vui v. Trc khi mi ngi ra v, ti vi ly mi-cr thng bo ti th
Hai ti chng ti s hp bn k hoch cho s kin tip theo, v{ nh{ trng cn tt c mi
ngi chung tay gp sc. Thm nm v ph huynh v nhiu gio vin na gia nhp. Bc
tng ngn c|ch gia gio vin v ph huynh ~ bt u sp .

Ti cuc hp hm th Hai, mt ph huynh ~ ngh chng ti gi bn tin hng thng

thng bo cho cng ng bit tin tc v nhng hot ng ca trng. Cm thy qu n
tng vi kin nn thy hiu trng ~ ngh lp ngay mt qu bu ph chuyn
nhng bn tin qua ng bu in. Th k nh{ trng xung phong |nh m|y v{ photo.
Ph huynh v gio vin cng hn nhau v{o th vin trng xp bn tin, bm li, ghi a
ch gi i.

Th ri, chng my chc nhng bn tin n{y ~ ha th{nh mt dng thy triu, tr thnh
mt ng dy ni kt cng ng d}n c vi nh{ trng. Thng qua bn tin, gio vin v
ph huynh cng by t nhng mi quan tm lo lng ca mnh vi nhau.

Chng hn, chng ti thy mt s ph huynh rt lo v tnh trong bn tr ang tui v

thnh nin trong trn ~ l|i xe ba c mi dm ti th trn ln gii tr cui tun. Chng
rt d gp tai nn v say ru v li xe qu tc . Th l vi gio vin bn xung phong dy
khiu v, hoc nhng hot ng khc nhm thu ht bn tr.

Mt khi ph huynh nhn ra rng nh{ trng cn n s chung tay gip sc ca h, t

hn h s ny ra nhiu tng m bn khng sao tng tng ra ni. H t chc, ti tr
chng trnh ba tra nng st cho hc sinh (trng chng ti khng c qu thc hin).
H ng cai nhng m l hi, bin phng th dc ca trng thnh mt cng vin gii tr
vi y nhc quy tr chi hp dn. H tnh nguyn ph gip gio vin trong cc lp hc v
t h tr thnh mt ngun lc v gi. Nhng b m gip bn tr tiu hc lm ton; mt
ngi cha dy mt kha c kh ngn hn cho bn hc sinh ln; mt ngi cha kh|c, l{ u
bp, km cp thm cho lp n cng gia chnh. Mt nhm ph huynh, gio vin v hc sinh
~ th{nh lp y ban Mng Tt nghip, g}y qu trong sut nm hc v quyn tin t
chc mt chuyn i chi ba ng{y Disneyland cho nhng hc sinh mi tt nghip. Bn hc
sinh ln hn c vui chi thoi mi, cn ph huynh ca chng th th pho v ti nhc
mi tm tui khng cn cnh n mng l tt nghip bng tit mc ung ru v li xe bt
mng na.

S ng h v tham gia ca cc ph huynh ~ khch l gio vin chng ti rt nhiu. Khi

Margaret pht hin ra c mt vi ph huynh khng bit c, ch ~ t chc ngay mt lp
xa m ch cho h. Lp hc pht trin rt mnh m v nhanh chng chuyn thnh nhng
chng trnh gi|o dc ngoi gi d{nh cho ngi ln - ph huynh c th hc vit, nu
nng, may v v s dng my vi tnh. Mt gio vin tnh nguyn dy lp ban m cho
nhng ph huynh no mun c bng GED [4] , v chng bao lu, lp n{y cng thu ht c
rt nhiu ngi tham gia. Nhng ngi hc lp GED u ni rng con ci h c v rt khoi
ch khi thy cnh cha m mnh cng phi h hi hc bi v lm bi tp v nh{ nh chng,
n ni im s ca chng tng ln thy r.

Thy hiu trng l{ ngi ng h nhit tnh nht. Thy c sng kin thnh lp chng
trnh thm gia nh ca nhng ph huynh m{ gi|o vin cha tip xc c. Trong cc bn
tin, chng ti c thng bo rng gio vin s gh thm nh{ hc sinh ca mnh. Mi gio vin
c cung cp tn tui t t|m n mi hc sinh v ti thm cha m chng, t nht mi hc
k mt ln. Thy Pat c rt hay l{ n thm ph huynh hc sinh bng xe but ca trng.
V vy mi th Nm h{ng tun, sau khi tan hc, gio vin no mun thm gia nh hc sinh
no th s i xe but v cng vi hc sinh y. Cho n cui l trnh, bc ti x xe but s ch
khong ba mi pht ri quay xe li n gi|o vin. Chng trnh n{y th{nh cng m
mn. Nhng chuyn ving thm ca gio vin dng nh c ngha rt ln i vi c ph
huynh ln hc sinh.

V{o m hp ph huynh cui cng ca nm hc, ti n sm hn thng l, nh rng

s tranh th pht thng bo cho ph huynh. Nhng khi va n, ti ~ nghe ting thy hiu
trng sang sng v nhn ra cuc hp ~ bt u. Ti ngh chc mnh s lng l lt i qua
nhng hng gh trng, nhng khi m ca vo hi trng, ti ~ h| hc ming v kinh ngc.
Khng cn mt ch trng. Cn phng cht kn ph huynh hc sinh. H ~ tr thnh mt lc
lng hng hu, tr thnh mt phn trong hot ng ngi trng ca chnh h .
 [1]. Nguyn gc l{ Ivy League: h thng trng i hc danh ting nht nc M, gm 8 trng th{nh vin, nh
Harvard University, Yale University... - ND.

[2] . Sandra M. Simons, Responding to Literature: Writing and Thinking Activities (Eugene, Ore.: Spring Street Press,
1990).

[3] . Nguyn gc l{ dyslexia: mt dng ri lon pht trin, nh hng c bit ti kh nng ca tr c v vit, xy
ra vi b trai nhiu hn b g|i, i khi g}y ra nhng kh khn trong vic gio dc - ND.

[4] . General Education Development: chng trnh gi|o dc tng qut, dnh cho nhng ngi b hc gia chng -
ND.
 8. VT BT GI GIC M
l{ ng{y cui cng ca nm hc. Nhng chic xe but mu vng ca ngi trng
thuc qun 71, cha nng c hai bn thnh xe, va li bn l ng. Khi gio vin va
cho lp tan, hc sinh ta ra khi cnh cng trng m toang v nho nho chy n nhng
chic xe but ~ y p bn tr ang la ht m . Ph huynh xe ni tip trn con ng
di, ho hc n ch bn tr v reo ln khi nhn thy chng.

Lp ti l lp cui cng ri khi trng. Mt tri vn rc r trn cao, v va h ang

nng ran. Nhng t nng thng Su tp vo mt ti. Ti ght phi ni li tm bit. C|i |m
tr ~ l{m ti phi nhc xc sut c ngy, ri n m li m nh tm tr ti gi ~ tr nn
qu| i th}n thng. Mi ci m tm bit l mt ln ti cm nhn rt r rng mnh s khng
cn c dy d chng na. C tr chng ti s chng cn c gn b vi nhau nh th
na.

Ti ng vy tay cho ti khi em hc sinh cui cng c cha m n v. Ri ti quay li,

bc v{o ngi trng vng tanh. Ti vo lp mnh, ngi bn bn ca mnh, lng nhn khp
cn phng lng ngt, trng tri. Khng cn em hc sinh no ngi trc mt, khng c bng
thng bo, thm ch cng khng c ly mt mu giy nh vng di sn. Th l nguyn
mt nm ln k hoch, suy ngh, lo lng v dy d ~ tri qua. Gi }y, tt c ~ kt thc.
Cn li g... ngoi nhng k c?

C ting g nh ngoi ca. l{ Roy Schultz.

Roy h, em qun g {?

Roy lc u v{ ng yn ti ch, nt mt c v l l. Thng b mun g nh? Mt li tm

bit ring ln cui {? u tun ny, m n ~ gi cho ti v th l ht nhng lo lng ca b.
Rng b va mt vic xng ca; b{ v{ Roy phi chuyn n Chicago sng vi mt ngi
ch; b chng bit mnh c tm c vic hay khng; ch ca b sng mt vng rt ti
t, y nhng bng nhm ng ph; Roy khin b c ln la m~i, cha quyt nh c c
nn i hay khng. Thng b khng mun phi lm li t u mt ngi trng mi.

V{o }y, Roy.

Em l xe but ri c i.
 , vy em c mun qu| giang xe c khng?

D khng... em i b c. Em mun ni chuyn vi c mt cht ?

. V{o }y. Ngi xung i em.

Khi Roy rn rn ngi vo ch trng trc mt ti, ti cht nn th. Bn di ln o

smi, thng b ang eo vt bt gi gic m. Mt ci vng trn bng da c v hnh mng
nhn - mn qu{ chia tay ti ~ tng n hm trc. Ti gii thch, theo truyn thuyt ca
ngi M bn a, nu treo vt n{y trn ging ca ngi ang ng, th n s bt gi ht
nhng gic m xu v nhng linh hn xu, ch cho nhng gic m tt l{nh n c vi
ngi y thi. Ti bo Roy, ti mun em eo n bit rng thy c lun ngh v em, cho d
em }u, v{ em ~ nhn n t tay ti vi v mt ht sc trang nghim.

Lc ti bit Roy khng hiu ti sao ti li tng vt y cho n. Vt bt gi gic m xu

chnh l mn qu m ti mong s bo v c Roy khi tin em ln ng. Roy ~ ln phng
ln nhiu sau mt nm - khng ch v chiu cao v cn nng. Em ~ thi khng chi by
na, cng khng cn ph}n bit chng tc; em ~ c gng b tt ni khoc v thi khng bt
nt bn. Trng em chng cn g ging vi a tr ngng nghnh, hn hc bc vo lp ti
hi u nm, vi |o jacket hnh u l}u c hai khc xng vt cho, trng c nh sp xng
v{o |nh ai n ni. Gi Roy l mt hc sinh c hu ht cc gio vin yu qu, xem
nh mt ngi gim h trng coi nhng a u b ng trang la, bi v Roy c th
khng ch bn chng.

Ri chuyn g s xy ra vi thng b n{y }y? Ri chuyn g s xy ra vi tt c nhng

tin b m phi kh nhc lm n mi t c? Ri }y n s c x th no trong mi
trng mi? Liu n c nga quen ng c? Ti sao li l n, ch khng phi l bt k a
tr no khc?

Em c g mun ni vi c vy, Roy?

Em h ca em, sng ta nh m em sp chuyn n... N bo nu chuyn ti , th

n{o em cng s gia nhp mt bng nhm.

S {?

V}ng, chng li...

 Chng li c|i g?

Chng li nhng a mun |nh mnh.

Vy l em bt buc phi gia nhp {?

V}ng, nhng c l em s lm quen vi nhiu bn.

Em ~ c nhiu bn trong lp ny ri.

D, ng .

C o|n l{ em ang phi i u vi mt quyt nh kh khn.

Em bit. Nhng em s khng gia nhp bng nhm n{o }u. Em khng mun ging nh
trc kia. Em ch mun ni vi c th thi. Ri n bt tay ti v{ i ra.

Ti sng s. }y l{ mt a tr mi mt tui, va phi vt ln vi mt quyt nh,

mt quyt nh c sc h gc c mt ngi {n ng trng thnh, v thng b ~ la chn
con ng kh hn, cao hn. c g ti c th lm nhiu hn cho n. Tho|ng sau, khi ang
thu dn tt c c ra v, ti cht nhn ra hnh nh mnh ~ l{m c mt iu g
cho Roy ri.

C l nhng gi tr m{ ti ~ c khuyn khch trong lp hc n{y ~ thm vo Roy, v s

tr thnh mt phn trong con ngi thng b. V c l nhng gi tr s gi n trnh xa
con ng xu, s gip n tn ti v bit u tranh vi nhng ci xu.

C l tinh thn m ti c a v{o lp hc l{ vt bt gi gic m tht s, v{ n ~ bo

v tt c hc sinh ca ti.

C l h{ng trm, h{ng ng{n gi hc m{ chng ti trao i vi nhau ~ l{m ny sinh mt

th g bo v v{ ng li mi trong lng cc em hc sinh - mt kinh nghim ct li
khin chng mnh m hn, nng nhit hn, chng c th suy ngh, hc hi v bit yu
thng hn na.

D th n{o i na, ti cng ch mun ngh nh vy.

 Chia s ebook: https://downloadsachfree.com

Follow us on Facebook: https://facebook.com/taibookfree