BAB 1 : TAMADUN AWAL MANUSIA

Muka surat 23-28

1. Tamadun Indus ialah tamadun yang terawal di India. Tamadun ini telah muncul pada sekitar
tahun 2500 S.M. dan mula merosot pada tahun 1800 SM.

(a) Namakan dua bandar terancang dalam Tamadun Indus.

(i).............................................................
(ii)............................................................. [ 2 markah ]

(b) Nyatakan dua ciri bandar terancang Tamadun Indus

(i).......................................................................................................................
(ii).....................................................................................................................
[ 2 markah ]

(c) Apakah usaha yang dijalankan oleh masyarakat Tamadun Indus untuk meningkatkan lagi mutu bahan
binaan?
(i)...................................................................................................................................
(ii)..................................................................................................................................
[ 2 markah ]

(d) Jelaskan aktiviti ekonomi masyarakat tamadun Indus?

(i).................................................................................................................
(ii)...............................................................................................................
[ 2 markah ]

(e) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, apakah pengajaran sikap yang perlu dicontohi oleh
masyarakat hari ini daripada Tamadun Indus?
(i)......................................................................................................................................
(ii).....................................................................................................................................
[ 2 markah ]

2. Tamadun merujuk kepada perkembangan manusia yang berlaku secara berperingkat meliputi aspek
politik, ekonomi, sosial dan pemikiran.
(a) Berikan maksud tamadun mengikut pandangan sejarawan berikut:
(i) Goldon Childe
............................................................................................................................................. [1 markah ]

(ii) Syed Naquib al-Attas

..............................................................................................................................................[ 1 markah ]
(b) Senaraikan empat ciri tamadun awal manusia
(i)................................................................................................................................
(ii)..............................................................................................................................
(iii)..............................................................................................................................
(iv).............................................................................................................................. [ 2 markah ]

(c) Nyatakan peranan sungai dalam pembentukan tamadun awal manusia.

(i)................................................................................................................................
(ii)............................................................................................................................... [ 2 markah ]

(d) Pada pendapat anda, mengapakah pembangunan lahiriah dan rohaniah penting dalam kehidupan
masyarakat hari ini?
(i).................................................................................................................................
(ii)...............................................................................................................................

JAWAPAN
(a) Namakan dua bandar terancang dalam Tamadun Indus.
(i) Harappa
(ii) Mohenjo-Daro [ 2 markah ]

(b) Nyatakan dua ciri bandar terancang di Mohenjo-Daro dan Harappa.

F1 Teratur dan sistematik
F2 Bandarnya terbahagi kepada dua bahagian
F3 Di kelilingi oleh tembok
F4 Bahagian utamanya merupakan pusat pentadbiran dan keagamaan
F5 Bahagian kedua ialah kawasan perumahan
F6 Disusun berasaskan blok berbentuk empat segi
F7 Setiap blok dipisahkan oleh jalan raya yang lurus
F8 Terdapat sistem kumbahan terancang
F9 Sungai berfungsi sebagai jalan perhubungan
[ 2 markah ]

(c) Apakah usaha yang dijalankan oleh masyarakat Tamadun Indus untuk meningkatkan lagi mutu bahan
binaan?
F1 Pemahaman tentang ilmu geometri
F2 Tidak hanya bergantung pada panas matahari
F3 Batu bata dihasilkan melalui pembakaran dengan suhu yang tinggi
F4 Pengetahuan dalam ilmu matematik [ 2 markah ]

(d) Jelaskan aktiviti ekonomi masyarakat tamadun Indus?

F1 Menjalankan pelbagai kegiatan ekonomi seperti perdagangan / pertanian / pertukangan /
pembuatan / artisan
F2 Aktiviti perdagangan membabitkan perdagangan luar termasuk dengan Mesopotamia
F3 Bukti penemuan cop mohor Indus di Mesopotamia
F4 Hasil perdagangannya ialah emas/gading gajah/manik/hasil pertanian
F5 Petani bercucuk tanam makanan seperti barli/kacang
F6 Golongan artisan menghasilkan barangan logam dan tembikar [2 markah]
(e) Berdasarkan pengetahuan sejarah anda, apakah pengajaran sikap yang perlu dicontohi oleh
masyarakat hari ini daripada Tamadun Indus?
F1 Menerima pandangan dan pendapat
F2 Bertukar pandangan dengan pihak lain
F3 Pertukaran teknologi
F4 Meningkatkan hubungan antarabangsa
F5 Memajukan ekonomi
F6 Menjalin hubungan dagangan
[ 2 markah ]

2.
(a) Berikan maksud tamadun mengikut pandangan sejarawan berikut:
(i) Goldon Childe
F1 Pencapaian lahiriah merupakan kayu ukur kemajuan tamadun dalam sesebuah masyarakat
F2 Pembangunan lahiriah
F3 Pembangunan dalam hal-hal kebudayaan
F4 Pembangunan dalam penulisan, undang-undang, kesenian dan pembandaran
[1 markah ]

(ii) Syed Naquib al-Attas

F1 Pencapaian tahap tatasusila yang tinggi oleh sesebuah masyarakat
F2 Pencapaian kebudayaan yang luhur oleh sesebuah masyarakat
F3 Pembangunan lahiriah dan rohaniah [ 1 markah ]

(b) Senaraikan empat ciri tamadun awal manusia

F1 Petempatan kekal
F2 Kehidupan berorganisasi
F3 Sistem pemerintahan
F4 Pengkhususan pekerjaan
F5 Agama dan kepercayaan
F6 Bahasa dan sistem tulisan
[ 2 markah ]

(c) Nyatakan peranan sungai dalam pembentukan tamadun awal manusia.

F1 Kesuburan tanah
F2 Untuk pertanian
F3 Mengairi kawasan pertanian
F4 Kemudahan bekalan air
F5 Sumber makanan
F6 Kemudahan pengangkutan dan perhubungan [ 2 markah ]

(d) Pada pendapat anda, mengapakah pembangunan lahiriah dan rohaniah penting dalam kehidupan
masyarakat hari ini?
F1 Melahirkan masyarakat sihat dari segi fizikal dan mental
 F2 Membantuk masyarakat bermoral tingginya
F3 Melahirkan masyarakat yang saling hormat menghormati
F4 Mewujudkan perpaduan
F5 (mana-mana jawapan yang munasabah) [ 2 markah ]

SOALAN ESEI : KEMUNCULAN TAMADUN AWAL MANUSIA

1. Kemunculan Tamadun Hwang Ho adalah kesan daripada kesan kesuburan tanah yang terdapat di
Lembah Hwang Ho atau Sungai Kuning.

( a ) Jelaskan sistem pemerintahan Tamadun Hwang Ho.? [8 Markah ]

( b ) Apakah amalan kepercayaan masyarakat Hwang Ho.?

[ 8 Markah ]

( c ) Terangkan sumbangan tamadun Hwang Ho terhadap peradaban masyarakat China pada hari ini.?
[ 4 Markah ]

SKIMA JAWAPAN

Bil Butiran Markah

Soalan
Soalan F1 Sistem pemerintahan beraja. 1
1(a) H1a Pengganti raja dilantik daripada kalangan saudara lelaki yang
muda atau anak lelaki raja. 1
F2 Raja-raja Shang berkuasa dalam politik, ekonomi, sosial dan
agama. 1
H2a Berkuasa di kawasan pusat pentadbiran 1
H2b Percaya kuasa raja mandate dari Tuhan 1
H2c Tidak perlu mendapat pengesahan politik. 1
H2d Raja-raja Shang keturunan pemerintah agama. 1
F3 Urusan pentadbiran 1
H3a Bangsawan dan pegawai kerajaan membantu raja. 1
H3b Bangsawan membantu raja bagi wilayah luar pusat 1
pentadbiran.
H3c Bangsawan bertanggungjawab mentadbir wilayah. 1
H3d Bangsawan berhak mewujudkan pentadbiran sendiri 1
memungut cukai pertahanan dan undang-undang.
F4 Raja Dinasi Chou 1
H4a membahagikan pemilikan tanah pada wilayah-wilayah 1
H4b melantik pembesar tempatan di setiap wilayah. 1
H4c Mengikat pembesar dengan ikrar taat setia kepada pemerintah 1
Chou.
H4d Pembesar memberi hadiah kepada pemerintah seperti kereta 1
kuda, senjata gangsa, hamba dan binatang.
 H4e Pembesar melindungi raja 1
H4f Memberi bantuan tentera pada masa perang 1
H4g Menjadi ketua agama 1
H4h Menjalankan upacara pengorbanan. 1
Maks:8
(b) F1 Mengamalkan kepercayaan animisme 1
H1a Menyembah bukit, sungai dan gunung. 1
F2 Mengamalkan penyembahan roh nenek moyang 1
F3 Mengamalkan kepercayaan politeisme. 1
H3a Menyembah Tuhan Syurga ( Shang Ti ) 1
H3b Menyembah Tuhan bumi ( tu ) 1
F4 Upacara penyembahan 1
H4a Melibatkan permainan muzik dan tarian. 1
H4b Upacara korban di ketuai oleh golongan bomoh 1
F5 Perjumpaan tulang binatang dan kulit kura-kura di Anyang 1
H5a Tulang yang ditemui dikenali sebagai tulang oracle. 1
H5b Fungsi tulang ini untuk meramal sesuatu keadaan. 1
H5c Bomoh yang terlibat dalam upacara penilikan akan 1
meletakkan tulang diunggun api sehingga merekah.
H5d Rekahan ini ditafsirkan dan di sabitkan dengan sesuatu 1
kejadian.

Maks: 8
(c) F1 Sistem Tulisan Ideogram 1
H1a Tulisan ideogram bentuk symbol hasil daripada amalan 1
penilikan tulang oracle.
H1b Digunakan dalam bidang penulisan dan percetakan. 1
H3c Di ajar disekolah 1
F2 Aspek kepercayaan. 1
H2a Pemujaan roh nenek moyang 1
H2b Unsur pemujaan. 1
H4c Unsur korban manusia digantikan dengan unsur makanan, duit 1
kertas dan barang perhiasan.
H4d Konsep Yin dan Yang ( Kuasa Pasif dan aktif ) 1
H4e Konsep Feng Shui ( hubungan antara manusia dengan alam 1
sekitar. )
F3 Sistem Kalendar ( Pemerintahan Shang ) 1
H3a Terdapat 30 hari sebulan dan 360 hari setahun 1
H3b Digunakan untuk menentukan musim menanam dan musim 1
menuai
H3c Digunakan juga untuk aktiviti harian seperti perkahwinan, 1
perburuan atau pengkebumian.
F4 Pengalaman falsafah perang Sun Tzu. 1
H4a Karya The Art of War 1
H4b Membincangkan selok belok perang dan cara menangani 1
musuh.
H6c Diaplikasikan sebagai taktik dalam urusan perniagaan. 1
Maks:4
2. Antara sumbangan tamadun Mesopotamia kepada manusia sejagat ialah Kod Undang-
Undang Hammurabi yang telah digubal semasa Raja Hammurabi memerintah Babylon.

a) Jelaskan Kod Undang-Undang Hammurabi

[ 6 Markah]

b) Selain kod undang-undang Hammurabbi, jelaskan sumbangan Tamadun Mesopotamia dalam bidang
tulisan dan perkembangan ilmu astronomi. [ 10 Markah ]

c) Apakah kepentingan undang-undang kepada masyarakat pada hari ini ? [ 4 Markah]

SKIMA JAWAPAN

Bil Butiran Markah

Soalan
F1 Undang-undang yang tertua didunia. 1
F2 Mempunyai 280 undang-undang 1
H2a Meliputi semua aspek kehidupan. 1
F3 Hukuman dan denda berbeza mengikut lapisan masyarakat. 1
F4 Undang-undang berdasarkan prinsip hukuman ke atas 1
penjenayah adalah setimpal dengan kesalahan yang dilakukan.
F5 Undang-undang menekankan prinsip perikemanusiaan. 1
H5a serta hak indivdu 1
F6 Undang-undang ini ditulis pada tiang-tiang besar yang tinggi 1
H6a untuk memudahkan rakyat mengetahuinya. 1

[Mak:6]
F1 Kewujudan sistem tulisan membawa kepada sistem 1
pendidikan.
H1a yang bertujuan untuk melahirkan juru tulis 1
H1b kehadiran juru tulis membolehkan urusan pentadbiran dan 1
perniagaan direkodkan
H1c dalam perdagangan semua urusan jual beli disertakan resit, 1
nota dan surat kredit.
H1d tulisan juga melahirkan tradisi kesusasteraan 1
H1e Hasil kesusasteraan yang terkenal ialah epik Gilgamesh 1
H1f Epik ini berkenaan falsafah dan cara hidup orang 1
Mesopotamia
F2 Tamadun Mesopotamia penyumbang kepada perkembangan 1
ilmu astronomi
H2a Pencerapan terhadap pergerakan bulan, bintang dan 1
matahari membawa kepada perkembangan ilmu matematik
H2b Seperti system mengira perpuluhan, menambah, menolak, 1
mendarab, membahagi dan punca ganda
H2c Membawa kepada perkembangan ilmu geometri 1
 H2d Kemahiran dalam bidang astronomi membolehkan mereka 1
mengguna jalan laut.
H2e Mencipta kalendar yang berasaskan system solar yang 1
mengandungi 12 bulan dalam 1 tahun
[Mak:10]

c) F1 Mengawal tingkah laku manusia 1

F2 Mewujudkan keamanan dalam masyarakat 1
F3 Mewujudkan keharmonian dalam masyarakat 1
F4 Meningkatkan ekonomi Negara 1
F5 Mewujudkan kestabilan politik 1

[ Mana-mana yang munasabah ] [Mak:4]