T.C.

Radyo ve Televizyon st Kurulu

Trkiyede ve Dnyada IPTV Uygulamalar

UZMANLIK TEZ

Ali SARI

DANIMAN
st Kurul Uzman
Halil brahim ERTON

ANKARA

HAZRAN 2012
 ONAY SAYFASI

Radyo ve Televizyon st Kurulu Bakanlna

Bu alma, Tez Deerlendirme komisyonu tarafndan oy birlii/oy okluu ile

Uzmanlk Tezi olarak kabul edilmitir.

Ad Soyad mza

Bakan:....................................................................................................

ye : ...................................................................................................
ye :...................................................................................................
ye : ...................................................................................................
ye : ...................................................................................................
ye : ...................................................................................................
ye : ...................................................................................................

ONAY

.../.../.....

Prof. Dr. Davut DURSUN

st Kurul Bakan

 TEZ TESLM TUTANAI VE DORULUK BEYANI

Radyo ve Televizyon st Kurulunda grev yapan Uzman Yardmcs olarak,

Radyo ve Televizyon st Kurulu Uzman Yardmcl Giri ve Yeterlilik Snavlar
ile Uzmanla Atanma, Yetitirilme, Grev, Yetki ve alma Usul ve Esaslar
Hakknda Ynetmelie istinaden kartlan Radyo ve Televizyon st Kurulu Tez
Hazrlama Ynergesine uygun olarak hazrlam olduum uzmanlk tezi iliikte
sunulmutur.

Bu uzmanlk tezindeki btn bilgileri akademik kurallara ve etik davran

ilkelerine uygun olarak toplayp sunduumu; bu kural ve ilkelerin gerei olarak,
almada bana ait olmayan tm veri, dnce ve sonular andm ve kaynan
gsterdiimi beyan ederim.

Bilgilerinizi ve gereini arz ederim.

06/06/2012

Ali SARI
st Kurul Uzman Yardmcs

Uzmanlk Tezinin Ad:

Trkiyede ve Dnyada IPTV uygulamalar

Tezi Teslim Alan

Personel Dairesi Bakan

 NSZ

90l yllarn sonlarnda, iletiim sektrnde yaanan hzl gelime nerdeyse tm

insanl etkilemitir. Cep telefonlarnn ve internet balantsnn geni kitlelere
yaylmas bu gelimenin ana faktrdr. 2000 yllarn balarnda ise iletiim, internet
balantsnn band geniliinin artmaya balamasyla baka bir dnm noktasna
gelmitir. Band geniliinin artmas, zellikle gl veri aknn olduu
uygulamalara izin vermi ve iletiim amal kullanlan bir ok cihazda devrim
niteliinde gelimeler olmutur. nternetin geni bandla birlikte kullanclara
zellemi uygulamalar sunmas, kullanclarn artk kendilerine zg uygulamalara
ilgi gstermesine neden olmutur. Televizyon yayn teknolojisi de bu gelimelere
duyarsz kalmam eitli alternatif zmler retmitir. Saysal yayn teknolojisi
bunlardan biridir. Saysal yaynla birlikte zellemi ve kaliteli yayn kullanclara
sunulmutur. IPTV ad verilen internet aracl ile yayn yapan teknoloji bu trend
sonucu ortaya km ve ksa srede gelimi lkelerde kullanclarn favorisi
olmutur.

Bu almada, IPTV teknolojisi tartlm ve lkemizdeki ve dnyadaki IPTV

teknolojileri incelenmitir. Ayrca bu teknolojilerle ilgili var olan uygulamalara
deinilmitir.

 TEEKKR

Bu almada yaptklar deerlendirmeler, faydal neriler, yorumlar, saladklar

teknik dokmanlar ve almalarmn her aamasnda yararlandm engin
deneyiminlerinden dolay, zin ve Tahsisler Dairesi Bakan Muhsin KILI ve tez
danmanm zin ve Tahsisler Dairesi st Kurul Uzman Sayn Halil brahim
ERTONa,

Konuyla ilgili dokman desteinde bulunan tm amirlerime ve alma

arkadaslarma,

Sonsuz teekkrlerimi sunarm.

ii

 NDEKLER

Sayfa
ONAY SAYFASI
NSZ........................................................................................................................i
TEEKKRii
NDEKLER..........................................................................................................iii
SMGELER VE KISALTMALAR........................................................................viii
EKLLER................................................................................................................xii
RESMLER..............................................................................................................xiii
GR .......................................................................................................................... 1

BRNC BLM...................................................................................................... 3
1. YEN TELEVZYON TEKNOLOJS IPTV ..................................................... 3
1.1. Televizyon Teknolojisinde Yeni Kavramlar ..................................................... 3
1.1.1. nteraktif TV.............................................................................................. 4
1.1.2. 3D Yaynlar ................................................................................................ 4
1.1.3. Ekran (Mobil, Web ve Ev) ................................................................... 5
1.1.4. Saysal Karasal Televizyon ........................................................................ 6
1.2. IPTV Nedir? ..................................................................................................... 7
1.3. IPTV A Altyapsna Genel Bir Bak .............................................................. 9
1.3.1. IPTV Veri Merkezi ................................................................................... 10
1.3.2. Genibant letim A................................................................................. 11
1.3.3. IPTV Set st Cihazlar (STB: Set Top Box) ........................................... 11
1.3.4. Ev Multimedya A .................................................................................. 11
1.4. Anahtar IPTV Uygulamalar ve Servisleri ...................................................... 12
1.4.1. Saysal TV Yayn..................................................................................... 12
1.4.1.1. Saysal Video Format Standartlar .................................................... 14
1.4.1.2. Saysal TV Yaynnn Faydalar ........................................................ 15
1.4.2. VOD (Video On Demand) ........................................................................ 17

iii

 1.5. IPTVnin Bymesindeki Etkenler ................................................................. 18

1.5.1. Televizyonun Saysallamas .................................................................... 18
1.5.2. Sktrma Teknolojisindeki Gelimeler ................................................... 19
1.5.3. Ticari Etkenler .......................................................................................... 19
1.5.4. Genibant Kullanmndaki Byme ......................................................... 19
1.5.5. Saysal Ev yada Ortamlar ......................................................................... 20
1.5.6. IPTVye Yatrm Yapan Byk irketler ................................................. 20
1.5.7. SDTVden HDTVye Gei ..................................................................... 21
1.6. IPTV Pazar Verileri ......................................................................................... 21
1.7. IPTVyi Standardize Eden Kurulular ............................................................ 24
1.7.1. BBF (Broadband Forum) .......................................................................... 25
1.7.2. MPEG (Moving Pictures Experts Group)................................................. 25
1.7.3. ETSI (European Telecommunications Standarts Institute) ...................... 25
1.7.4. OIPF (Open IPTV Forum) ....................................................................... 26
1.7.5. WIRELESSHD (Wireless HD Concorsium) ............................................ 26
1.7.6. ITU-T ........................................................................................................ 26
1.7.7. ATIS (Alliance for Telecommunications Industry Standart) ................... 27
1.7.8. IPDR (Internet Protocol Detail Record Organitazion) ............................. 27
1.7.9. ISMA (Internet Streaming Media Alliance) ............................................. 28
1.7.10. DVB-IPI (Digital Video Broadcasting Internet Protocol Infrastructure) 28
1.7.11. IPTV Prensipler Giriimi .................................................................... 29
1.8. IPTV ve Dier Teknolojilerle Karlatrma .................................................. 29
1.8.1. nternet TV................................................................................................ 30
1.8.2. HBB (Hybrid Broadcast Broadband)........................................................ 31
1.8.3. OTT TV (Over-the-top TV)...................................................................... 32

KNC BLM ...................................................................................................... 33

2. IPTV AI DAITIM VE ERM TEKNOLOJLER ............................... 33
2.1. IPTV A Datm Teknolojileri ..................................................................... 33
2.1.1. Fiber Eriimli A zerinden IPTV........................................................... 34
2.1.1.1. PON Alar (Passive Optical Network) ............................................ 35
2.1.1.2. BPON (Broadband Passive Optical Network) .................................. 37

iv

 2.1.1.3. EPON (Ethernet Passive Optical Network) ...................................... 38

2.1.1.4. GPON (Gigabit Passive Optical Network) ....................................... 38
2.1.1.5. AON(Active Passive Optical Network) ............................................ 39
2.1.2. DSL (Digital Subscriber Line) A zerinden IPTV ............................... 39
2.1.2.1. ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line) .................................. 40
2.1.2.2. ADSL2 .............................................................................................. 42
2.1.2.3. VDSL (Very High-bit-rate Digital Subscriber Line) ........................ 43
2.1.3. Yeni Jenerasyon Kablo TV A zerinden IPTV .................................... 44
2.1.3.1. HFC (Hybrid Fiber Coaxial) Teknolojisine Genel Bir Bak ........... 44
2.1.3.2. IPTVnin Kablo TV A zerinden Datm .................................. 45
2.1.3.3. DOCSIS Araclyla IPTV .............................................................. 46
2.1.3.4 Uydu Tabanl A zerinden IPTV .................................................... 46
2.1.4. Kablosuz A zerinden IPTV Yayn ...................................................... 48
2.1.5. nternet zerinden IPTV .......................................................................... 49
2.1.5.1. Gerek Zamanl nternet TV kanallar .............................................. 49
2.1.5.3. stee Bal Kaydedilebilen erik .................................................... 50
2.1.5.3. P2P (Peer to Peer) Video Paylama .................................................. 51
2.1.6. IPTVnin Omurga Teknolojileri ............................................................... 51
2.1.6.1. ATM ve SONET/SDH ...................................................................... 53
2.1.6.2. IP ve MPLS (Multiprotocol Label Switching) .................................. 53
2.1.7. IPTVnin Yaynlanmasyla likili A Faktrleri ..................................... 54
2.2. artl IPTV Eriimi ve DRM Sistemleri .......................................................... 55
2.2.1. IPTV Gvenlii ........................................................................................ 55
2.2.1.1. IPTV CA Gvenlik Sistemi .............................................................. 57
2.2.1.2. Yeni Jenerasyon DRM zmleri .................................................... 58

NC BLM .................................................................................................. 60
3. IP LETM AI ZERNDEN VOD ................................................................ 60
3.1. RF ve IP Tabanl VoDin Ortaya ks .......................................................... 60
3.1.1. IP-VoD Servislerinin Tipleri .................................................................... 62
3.1.2. Utan-Uca IP-VOD Altyapsnn Temel Yaps ....................................... 64
3.1.2.1. IP-VoD yayn servisi ......................................................................... 65

 3.1.2.2. IP-VoD Aktarma Protokolleri ......................................................... 66

3.2. IP Tabanl HDTV ............................................................................................ 67
3.2.1. SDTV ve HDTV Teknolojilerine Genel Bak ......................................... 67
3.2.2. IP Tanm zerinden HDTV .................................................................... 68
3.2.2.1. Video Kalitesinin Gelitirilmesi........................................................ 68
3.2.2.2. Daha yi znrlk ......................................................................... 68
3.2.2.3. Yksek Kalite Seviyesi ..................................................................... 69
3.2.3. Sondan-Sona IP HDTV Sistem ................................................................ 69
3.2.3.1. HD Dijital Kameralar ........................................................................ 70
3.2.3.2. HDTV Sunucular ............................................................................. 70
3.2.3.3. Enkoderler ......................................................................................... 70
3.2.3.4. Yksek Kapasitedeki IP A ............................................................. 70
3.2.3.5. Ev Grntleme Sistemi ................................................................... 71

DRDNC BLM ............................................................................................ 72

4. NTERAKTF IPTV UYGULAMALARI ......................................................... 72
4.1. nteraktif IPTV Uygulamalar ......................................................................... 72
4.1.1. EPG ........................................................................................................... 73
4.1.2. IP Tabanl VoD ......................................................................................... 73
4.1.3. IPTV Browsing ......................................................................................... 73
4.1.4. IPTV E-mail.............................................................................................. 74
4.1.5. Dijital Video Kayt ................................................................................... 75
4.1.6. evrilmi Bahe Portal ............................................................................ 75
4.1.7. Anlk IPTV mesajlamas ......................................................................... 75
4.1.8. IPTV-Ticaret ............................................................................................. 76
4.1.9. IPTV Sosyal Alar .................................................................................... 76
4.1.10. TVler iin Arayan Bildirme ................................................................. 77
4.1.11. IPTV Reklamlama .................................................................................. 78
4.1.12. Yerel video ierii .................................................................................. 78
4.1.13. Talep zerine Oyun ................................................................................ 79
4.1.14. Ebeveyn kontrol .................................................................................... 79
4.2. nteraktif IPTV Uygulamalarnn Datlmas................................................. 80

vi

 4.2.1. Gml Uygulamalar ............................................................................... 80

4.2.2. A Merkezli Uygulamalar ........................................................................ 81
4.2.3. Sunucu Merkezli Uygulamalar ................................................................. 81

BENC BLM ................................................................................................... 82

5. IPTVNN DNYADAK UYGULAMALARI................................................. 82
5.1. lke Baznda IPTV Geliimi .......................................................................... 82
5.1.1. Fransa .....82
5.1.2. in .............................................................................................................. 85
5.1.3. Amerika Birleik Devletleri ....................................................................... 86
5.1.4. Gney Kore ................................................................................................ 88
5.1.5. Japonya....................................................................................................... 89
5.2. Trkiye ve IPTV .............................................................................................. 90
5.2.1. Trkiyede IPTV ile lgili Problemler ...................................................... 96
5.2.3. Trkiyede Yasal ereve Kapsamnda IPTV.......................................... 97
5.2.4. Trkiyede IPTV Uygulamalarnn Gelecei ........................................... 97

SONU VE NERLER ......................................................................................... 99

KAYNAKA .......................................................................................................... 101

vii

 SMGELER VE KISALTMALAR

3D 3 Dimension
AB Avrupa Birlii
ABD Amerika Birleik Devletleri
ADSL Asymmetric Digital Subscriber Line
AoD Advertising on Demand
AoN Active Optical Network
API Application Programming Interface
ARIB Association of Radio Industries and Businesses
ATIS Alliance for Telecommunications Industry Standart
ATM Asynchronous Transfer Mode
ATSC Advanced Television Systems Committee
BF Broadband Forum
BoD Bandwidth on Demand
BPON Broadband Passive Optical Network
BSF Broadband Service Forum
CA Customer Authorization
CAP Carrierless Amplitude and Phase
CE Consumer Electronics
CEA Consumer Electronics Association
CEO Chief Executive Officer
CMTS Cable Modem Termination System
DOCSIS Data Over Cable Service Interface Specifications
DRM Digital Rights Management
DSL Digital Subscriber Line
DSLAM Digital Subscriber Line Access Multiplexer
DVB Digital Video Broadcasting
DVB-IPI DVB Internet Protocol Infrastructure
EFM Ethernet in the First Mile
EMI Electric Musical Industries

viii

EPON Ethernet Passive Optical Network

EPG Electronic Programming Guide
ETSI European Telecommunications Standarts Institute
EVoD Extended Video on Demand
FCC Federal Communications Commission
FG Focus Group
FoD Free on Demand
FTP Standard File Transfer Protocol
FTTB Fiber to the building
FTTC Fiber to the cabinet
FTTD Fiber to the desk
FTTH Fiber to the home
FTTN Fiber to the Neighborhood
GPON Gigabit Passive Optical Network
HD High Definition
HDTV High Definition Television
HD VoD High Definition Video on Demand
HFC Hybrid Fiber-Coax
HTTP Hypertext Transfer Protocol
IETF Internet Engineering Task Force
IIF Internet Protocol Television Interoperability Forum
IP Internet Protocol
IPDR Internet Protocol Detail Record Organitazion
IPG Intelligent Programme Guides
IPTV Internet Protocol Television
IPTVCD Internet Protocol Television Consumer Devices
ISMA Internet Streaming Media Alliance
ISO/IEC International Standardization Organization/ International
Electrotechnical Commission
ITU International Telecommunications Union
ITU-T International Telecommunications Union-Telecommunication
iTV Interactive Television

ix

JCIC Joint Committee on Intersociety Coordination

MoD Movie on Demand
MPEG Moving Pictures Experts Group
MPEG-E Moving Pictures Experts Group Multimedia Standarts
MPLS Multiprotocol Label Switching
NCP Network Control Program
NDVR Network-Based Digital Video Recording
NTSC National Television System Committee
NVoD Near Video on Demand
OLT Optical Line Termination
ONT Optical Network Terminals
P2P Peer to Peer
PAL Phase Alternating Line
PON Passive Optical Network
PSTN Public Switched Telephone Network
QoS Quality of Service
RAID Redundant Array of Independent Disk Drives
RAM Random Access Memory
RF Radio Frequency
SARFT State Administration of Radio, Film and Television
SDH Synchronous Digital Hierarchy
SDTV Standard Definition Television
SDV Switched Digital Video
SECAM Squentiel Couleur Mmoire
SMoD Subscription Music on Demand
SMS Short Message Service
SONET Synchronous Optical Network
SVoD Subscription Video on Demand
TCP Transmission Control Protocol
TCP/IP Transmission Control Protocol / IP
TDM Time Division Multiplexing

TISPAN Telecoms & Internet Converged Services & Protocols for Advanced
Networks
ToD Television on Demand
VDSL Very High Speed Digital Subscriber Line
VoD Video on Demand
Wi-Fi Wireless Field
WiMAX Worldwide Interoperability for Microwave Access
XoD Everything on Demand

xi

 EKLLER

ekil 1: IPTV sisteminin, tipik yksek seviye fonksiyonel ihtiyalar 9

ekil 2: IPTV Sisteminin Blok Diyagram 10
ekil 3: TVnin tarihsel geliimi 13
ekil 4: TVnin tarihsel geliimi 22
ekil 5: 2011 Yl 3. eyrek Blgesel IPTV Market Verileri 23
ekil 6: DVB-IPI protokol tasla uygulamas 28
ekil 7: PON Teknolojisi kullanlanlan eve kadar fiber IPTV uygulamas 37
ekil 8: IPTV frekans tahsisi 41
ekil 9: Temel bir ev ADSL a 41
ekil 10: Utan uca HFC a 45
ekil 11: Uydu merkezli utan uca IPTV datm sistemi 47
ekil 12: Bir internet TV kanalnn iletilmesi 50
ekil 13: IPTV ana a yaps 52
ekil 14: IPTV teknolojisi 52
ekil 15: IPTV sistemi iinde ierik koruma 56
ekil 16: CA yazlm mimarisi iin bir rnek 57
ekil 17: EVoD datm modeli 63
ekil 18: NVoD sistem modeli 66
ekil 19: IP HDTV sisteminin sadeletirilmi diyagram 69
ekil 20: Utan uca IPTV e-mail zm 74
ekil 21: Arayan bildirme uygulamasnn bileenleri 77
ekil 22: IP tabanl talep zerinde oyun sistemi 79

xii

 RESMLER

Resim 1: Temel bir ev ADSL a 41

Resim 2: TivibuEv kiralama servisi 95
Resim 3: TivibuEv ekran grnts 95

xiii

 GR

Televizyon teknolojisi, getiimiz 60 yl ierisinde kltrlerin deimesine

katk salayan en nemli keiflerden biri olmutur. 1940larn banda, ok
uzaklarndaki baka hayatlar insanlarn yan bana getiren ilk ticari televizyon
yayn byk yank uyandrmt. lk televizyonun icadndan sonra 1950lerde renkli
televizyon ile ilgili almalar hz kazanm ve bylece televizyon teknolojisi byk
ivme kazanmtr.

1969da ARPANET (Advanced Research Projects Agency Network) ile

birlikte, iletiimde yeni bir a balamtr. nk, ABD tarafndan gelitirilen
ARPANET internetin atas saylmaktadr. 1983te ARPANETin temel protokol
NCP (Network Control Program), TCP/IP (Transmission Control Protocol / IP)e
dnerek u anda kullanlmakta olan internet domutur. Bununla beraber, internet
teknolojisi 90l yllarn sonlarna kadar geni kitlelere ulamam, televizyon yayn
ana iletiim arac olma zelliini byk bir farkla devam ettirmitir.

Gnmze bakldnda, 24 saat yayn yapan televizyon kanallar ve

iletiimin yannda saylmayacak kadar imkanlar sunan bir internet a vardr.
nternet teknolojisi 90l yllarla beraber, televizyon ile yarnda durumu
dengelemi, 2000 yllarda ise internet alt yaps ve teknolojisinde yaanan byk
atlmla beraber internet, tm iletiim metotlarn etkilemitir. Bugn iin internet
teknolojisini kullanmayan bir iletiim aracnn olmad sylenebilir. 2000 yllarda
televizyon teknolojisi de yeni eilimleri takip edip internet teknolojisini kullanmaya
balamtr. te IPTV (nternet Protokoll Televizyon), internet ve televizyon
yaynlarn bir araya getiren bir teknolojidir.

Saysal yaynlarn balamas ile ilk kullanm amac sadece vermek olan
televizyon, saysal yaynlar sayesinde televizyon kullanc ile etkileime gemeye
balamtr. nternet teknolojileri kullanc profilini de deitirmitir. Artk
kullanclar kendi ihtiya ve zevklerini n planda tutan uygulamalar tercih

1
etmektedirler. nternetle kyaslandnda televizyonlarn srekli verici olmas,
kullanclar iin televizyonun poplerliinin azalmasna neden olmutur. Bu,
televizyondan vazgemek deil, televizyona alternatif aramak olarak
yorumlanmaldr. te bu alternatif internet ve televizyonu birletiren IPTV dir.

IPTV ile televizyon ile kullanc arasnda bir ba kurulmaya allmtr.

Bylece kullancnn, zevklerine hitap eden uygulamalar kullanmasna imkan
verilmi, kullancya program ve uygulama zorlamas ortadan kalkmtr.

IPTV, zellikle saysal yaynn ilk balad ABD ve Avrupada gelimi ve

yaygnlamtr. Bugn bu blgelerin nerdeyse ok byk bir ksm, bu teknolojiden
yararlanmaktadr. Bu blgeler, teknolojik altyaplarn byk lde tamamlam,
pazarlama ve reklamda da byk aama kaydetmilerdir. Bununla birlikte lkemizde
IPTV konusu ilk olarak 2006 ylnda gndeme gelmi, 2009 ylnda testler yaplmaya
balanm ve 2011 ylnda ilk ticari lansman yaplmtr. Bununla birlikte, lkemizin
her blgesinde bu uygulamadan yararlanlmamaktadr.

Bu tez almasnda, IPTVnin genel prensiplerinden, IPTVnin Trkiyedeki

ve Dnyadaki geliiminden ve IPTV uygulama rneklerinden bahsedilmitir.
IPTVye ek olarak, gnmzdeki baz internet protokol kullanlarak uygulanan TV
teknolojilerinden de bahsedilmi ve IPTV ile karlatrmalar yaplmtr.

2
 BRNC BLM

1. YEN TELEVZYON TEKNOLOJS IPTV

Televizyon teknolojisinde analog sistemler, 60 yl akn bir sredir

geerliliini korumu, bu sre boyunca izleyiciler siyah-beyaz televizyonlardan
renkli televizyonlara doru gelien bir sre yaamlardr. Bu siyah-beyazdan renkli
televizyona doru yaanan sre, izleyicilerin kendilerine yeni bir televizyon
almalarn, ayrca yaynclarn da yeni vericiler ile prodksiyon malzemeleri
almalarn zorunlu klmtr. Bugn ise televizyon endstrisi, youn bir dnm
iindedir. Bu dnm; daha kaliteli yayn ve grnt, daha ok uygulama destei ve
daha ok kullanc ile etkileim eklindedir. Bu dnmn gnmzdeki en nemli
rn, saysal televizyondur. Saysal televizyon, mterilerine daha fazla seenek
sunmakta ve uygulamalar daha interaktif (etkileimli) bir hale getirmektedir.
Televizyon teknolojisinde zellikle son on yldr yaanan bu dnm ve geliim
srecinde, kullanclar bir ok kavramla kar karya kalmlardr. Bu kavramlardan
en nemlileri IPTV, interaktif TV, 3D yaynlar, ekran (Mobil, Web ve Ev) ve
saysal karasal televizyondur. Bu tez almasnn ana konusu olan IPTVye
kapsaml olarak deinmeden nce bu yeni kavramlara ksaca deinmekte fayda
vardr.

1.1. Televizyon Teknolojisinde Yeni Kavramlar

Gelien teknoloji, televizyonu da yakn etkilemi ve televizyonlar gerek

grnt gerekse de uygulama bakmnda ok farkl cihazlar haline gelmilerdir. Bu
blmde televizyonu, ilk televizyonlardan farkl bir cihaz haline getiren baz
kavramlardan bahsedilecektir. Bu kavramlara deindikten sonra IPTV kavramna
deinmek daha faydal olacaktr.

3
1.1.1. nteraktif TV

nteraktif TV (iTV) veya etkileimli televizyon, saysal televizyon

yaynclnda televizyonun bilgisayar TVye dnmesidir. nteraktif TV,
izleyicilerin televizyon ekran ile aktif bir ekilde megul olmasn veya diyalog
halinde olmasn salayan bir kavramdr12. nteraktif TV uygulamalarnn en nemli
zellii, izleyicinin izledii bir programn zellikleri deitirebilmesi ve yayncya
bulunduu yerden bilgi gnderebilmesidir. rnein izleyicinin izledii programn
dilinin deitirmesi, bir doa grntsnn kamera asnn deitirilmesi veya bir
yarmaya veya oylamaya cevap verme buna rnek olarak gsterilebilir.

nteraktif TV, izleyicilerin daha fazla bilgiye, iletiim uygulamalarna ve

interaktif programlara eriimi salar. nteraktif TVde uygulamalar ve programlar,
izleyicinin set st cihazna (set-top-box) gnderilir. zleyiciler kablosuz klavye yada
uzaktan kontrol cihazlar ile bu uygulama veya programlarla iletiime geerler.
zleyici tarafndan gnderilen bilgiler, direk olarak set st cihaz tarafndan a
salaycsnn merkezine gnderilir.

nteraktif TV, izleyicilere karasal yayn, uydu, kablo ve IPTV zerinden

salanabilir. Bu nedenle bir ok yolla interaktif TV uygulamalarna ulalabilir.
Gnmzde tm uygulamalar, interaktif bir yap kazanmaktadr. Televizyonlarn bu
trenden etkilenmemesi dnlemez.

1.1.2. 3D Yaynlar

3D veya 3 boyutlu yaynlar, televizyon yaynn grnt kalitesi ile ilgili bir
durumdur. 3D yaynlarda, resimlerin st ste konulmasyla hazrlanan yaynlar zel

1
http://www.whitedot.org/issue/iss_story.asp?slug=shortSpyTV
2
Mark Gawlinski (2003), Interactive Television Production, First Edition, Focal Press.

4
bir gzlk sayesinde, netlemekte ve 3D grnt ortaya kmaktadr. Bu grnt ise
gereklik hissi oluturmaktadr.

zellikle televizyon teknolojisindeki yenilikler kullanc beklentilerini

ykseltmitir. 3D televizyon ve yaynlar, bu beklentilerin sonucunda ortaya
kmtr. Artk firmalar, mteri beklenti ve taleplerine bal olarak 3D televizyon
yelpazesini ve retim adetlerini artrma yoluna gitmektedirler. 3D televizyonlara ek
olarak 3D yaynlarda da bir art grlmektedir. 3D boyutlu yaynlar nceleri sadece
filmlerle olmaktayd. Ancak gelien teknoloji ile 3D yayn yapan televizyon kanallar
yayna balamtr. zellikle 3D yayn yapan bir ok spor ve dizi kanal poplerliini
artrmtr.

3D teknolojisine gei u an iin maliyetli olacak gibi grlmektedir. nk

hem televizyonlarn 3D teknolojisini desteklemeleri hem de izlenen yaynlarn 3
boyutlu olmas gerekmektedir. Ancak bu maliyet gelecekte, 3D kullanclarnn
saysnn artmas ve teknolojinin bu ynde gelimesi ise katlanlabilir bir dzeye
gelecektir.

1.1.3. Ekran (Mobil, Web ve Ev)

ekran, teknolojik gelimelere bal olarak oluan bir kavramdr. Bu

kavramla ayn ierie televizyon, bilgisayar veya mobil telefon aracl ile ulama,
bu ierii durdurma, devam ettirme veya kontrol ettirme imkan salanr.

Bulut biliim sayesinde, veri merkezi olarak evdeki kiisel bilgisayarlar

yerine bulut tabanl hizmetlerin kullanlmas ve bu verilere, kiisel bilgisayarlardan,
televizyonlardan veya akll telefonlardan dilenildii zaman ve yerden ulalabilmesi
mmkn hale geliyor.

5
 Ciscoya gre, 2013 ylnda sabit internet eriimi trafiinin yzde 90nn,
mobil internet trafiinin ise yzde 64'nn video aklar tarafndan oluturulmas
bekleniyor3.

1.1.4. Saysal Karasal Televizyon

Standart karasal yaynlarn kulland anolog teknoloji, eskimeye bal olarak

gnmzde yerini saysal teknolojiye brakmaktadr. Bu teknoloji ile ilgili ilk
almalar, 1993 ylnda 35 firmann katld DVB (Dijital Video Broadcating)
almas ile balatlmtr. Gnmzde ise saysal karasal televizyonla ilgili
almalar hzla devam etmektedir.

Saysal karasal televizyonun getirdii yeniliklere baklacak olursa, ncelikle

standart karasal yayna gre daha kaliteli ve net grnt elde edilmektedir. Ayrca
ses kalitesi analog yayna gre daha kalitelidir. Analog yaynlardaki grnt
bozulmalar, saysal karasal televizyonlarda olmamaktadr. Karasal saysal
televizyonlarn en nemli zellii ise anak antene ihtiya duymamalardr4.

Getirdii yeniliklerin yannda saysal karasal televizyon yaynclnn baz

problemleri de mevcuttur. Saysal karasal televizyon yayncl saysal kablo ve
saysal uydu yaynclna gre daha kompleks bir yapda olduu iin iyi
planlanmaldr. Burada en nemli nokta, mevcut analog sistemlerle saysal
sistemlerin uyumluluunun salanmasdr.

Gnmzde dnyann her yerinde saysal karasal televizyonlara youn bir

gei balamtr. u an Avrupann neredeyse tamamnda saysal yayn
yaplmaktadr. lkemizde bu konuda almalar olmasna ramen, lkemizin her
noktasnda saysal karasal televizyon kullanm henz olmamaktadr.

3
www.chip.com.tr/konu/gelecegin-interneti-uc-ekran_25642_4.html (27/01/2012)
4
mit Karaca, Ula Birgr (2007), Dijital TV, Elektrik Mhendisleri Odas Dergisi, no.4, s.29-30

6
1.2. IPTV Nedir?

IPTV birok farkl ekilde tanmlanyor olsa da genel olarak geni bant bir
balant zerinden internet protokol kullanlarak yaplan televizyon yayn olarak
tanmlanabilir. IPTV (Internet Protocol Television) yayn, ierisinde operatr tabanl
alar ve ak internet alarnn da dahil olduu pek ok farkl adan kullanclarn
eriimine imkan tanyan bir televizyon yayn trdr.

Bir birine ok yakn olsalar da IPTV ile IP video arasnda baz farkllklar
vardr. IPTV, servis salayclar ve platform iletmecileri gibi belirli sermaye
guruplarnn belirli gvenlik ve kalite garantisi altnda sunmu olduu yaynlardr. IP
video ise, genel olarak baz video ya da ksa videolarn bazen cretli, genellikle de
cretsiz olarak internet sitelerinde veya portallarda yeri geldiinde kaydedilebilir
olan video yaynlardr. Ksaca tanmlamak gerekirse, belli bir sayda ierik
salaycnn, kabul edilebilir kalitede ve gvenli bir ortamdan kullanclara
ulatrd yaynlara IPTV dinilir5.

IPTV, ieriin olabildiince kolay ynetilebildii, kiiye zel reklama ve

gelecein planlamasna olanak salayan, servis salayc ve kullancnn iletiim
kurabildii ok yeni bir teknolojidir. IPTV teknolojisi, hem canl televizyon yayn,
hem de nceden kaydedilmi yaynlarn kullancnn talebi dorultusunda
sunulmasn iermektedir. Bu yaynlar, geni bant internet balants sayesinde servis
noktalarnda, televizyona bal bir set st alc cihaz ile izlenebilmektedir6.

IPTV, HD kalitesinde TV yayn ve video iletimini, 5.1 Dolby Saysal ses

iletimini destekler. IPTV, bilinen ulusal kanallarn yan sra zel tematik kanallarla
zenginletirildiinden izleyiciye farkl deneyimler sunar. Ayrca istendii zaman
izlenebilen film, dizi, belgesel, ocuk, mzik klibi ve daha pek ok ierikten oluan
zengin bir servis hizmeti salar7.

5
Broadcast Paper, 2011.
6
Erturul Acar (2011), Trkiyede IPTV, nternet Temelli Televizyon Teknolojileri Dernei.
7
Dolby, 2011.

7
 Son kullancnn perspektifinden IPTV, standart bir de ve izle TV servisi
olarak grlr ve iletilir. Uluslararas telekomnikasyon birlii ITU (International
Telecommunications Union) tarafndan kabul edilen orijinal IPTV tanm ise
aadaki gibidir8:

IPTV, televizyon, video, ses, mesaj, grafik ve veri gibi multimedya

servislerinin gerekli seviyedeki servis ve deneyim kalitesi, gvenlik, interaktiflik ve
gvenilirlii salayarak ynetilen IP tabanl alar zerinden iletimi olarak
tanmlanr.

Yukarda ayrntl tanm yaplan IPTVnin baz zellikleri aada

verilmitir9. IPTV, bu zellikler ile de tanmlanabilir. Tabii ki IPTV bu zelliklerin
bir birleimidir. Tek bana bu zellikler IPTVyi tanmlamaz.

nternet Balants: IPTV, yaps gerei temel hizmetlerini internet

zerinden verir. nternet balants, IPTVnin dnyaya almasn ve
kullanclarla etkileimini salar.
nteraktivite: IPTVnin servis salayclar, interaktif TV uygulamalarn ift
ynl iletiim zellii ile aktarlmasn salar. IPTV sayesinde aktarlan bu
servisler; STV, HDTV, interaktif oyunlar ve yksek hzl interneti
ierebilmektedir.
Zaman kaydrma: IPTVnin yerleik saysal video kaydedicilerle
kombinasyonu, programlarn baka zamanlarda da kayttan tekrar izlenmesine,
canl yaynlarn ileri ve geri alnmasna izin verir.
Kiiselletirme: IPTV sistemi, ift ynl iletiimi destekler ve son
kullancnn kendi TV izleme alkanlna gre istedii ierii, kendi istedii
zamanda seyretmesine olanak salar.
Dk bant genilii ihtiyac: IPTV teknolojisi, servis salayclarn btn
kanallarn her bir kullancya ayn anda iletimi yerine, sadece son kullancnn

8
Uluslararas Telekomnikasyon Birlii (ITU), 2011.
9
IPTV Trkiye Dernei, 2011.

8
 istemi olduu bir kanal yaynlamasna olanak tanr. Bu zellik, a
operatrlerinin bant geniliini muhafaza etmesine imkan tanr.
oklu cihazlarla eriim: IPTV ieriinin izlenimi, televizyonla snrl
deildir. Mteriler sklkla kendi bilgisayarlarn ve mobil aletlerini IPTV
servislerine erimek iin kullanabilirler.

1.3. IPTV A Altyapsna Genel Bir Bak

ekil 1de IPTV sisteminin, tipik yksek seviye fonksiyonel ihtiyalarn

gsterilmektedir10.

ekil 1. IPTV sisteminin, tipik yksek seviye fonksiyonel ihtiyalar11

10
Peter Arberg, Torbjrn Cagenius, Olle V. Tidblad, Mats Ullerstig ve Phil Winterbottom (2007),
Network infrastructure for IPTV, Ericsson Review No. 3, s. 79-83.
11
www.cisco.comenUSsolutionscollateralns341ns524ns610net_brochure0900aecd80613e32.pdf

9
 ekil 2. IPTV Sisteminin Blok Diyagram

Bu sistemde grlecei zere, IPTV veri merkezinde bulunan video ierii,

geni bant bir internet a ile IPTV son kullancsnda bulunan IPTV set st
cihazna (set-top-box) kadar iletilebilmektedir. Bu iletim srasnda son kullanclar
farkl geni bant eriimi kullanabilmektedirler. Ayrca, IPTV ieriinin son
kullanclarda bulunan eitli medya cihazlar arasndaki iletiimi salayan bir
mltimedya a da IPTV sisteminin bir paras olarak kabul edilir.

1.3.1. IPTV Veri Merkezi

IPTV veri merkezi; yerel video, ierik toplayclar, ierik reticileri, kablo,
uydu ve karasal yayn kanallarnn da dahil olduu eitli kaynaklardan ierikleri
alr. Alnd anda, enkoderler ve video servislerinden IP datclar ve gvenlik
donanmna kadar ok sayda farkl donanm materyalleri, video ieriini IP tabanl
a zerinden iletimi iin hazrlar. Buna ek olarak, IPTV mterilerinin profilleri ve
demeleri iin bir mteri ynetim sistemi de gereklidir.

10
1.3.2. Genibant letim A

Klasik bir IPTV servisinin iletimi, servis salayc ve kullanc arasnda bire
bir a balants gerektirir. IPTV kullanmnn ok artmas halinde, bire bir balant
says nemli lde artacak ve bylece a altyaps zerinden bant genilii talebi
ok byk olacaktr. A teknolojileri zerindeki son yllardaki gelimeler, servis
salayclarnn ok byk bant genilii talebini karlamasna olanak
salayabilmektedir. Hibrid fiber ve koaksiyel tabanl kablo TV altyaplar ve fiber
tabanl telekomnikasyon alar IPTV ieriinin aktarlmas iin olduka
uygundur12.

1.3.3. IPTV Set st Cihazlar (STB: Set Top Box)

IPTV Set st Cihazlar, kullanclarn IPTV servislerine ulamalarnda

anahtar materyallerdir. Set st cihazlar, gelen IP tabanl video yaynnn zlmesi
ve ilenmesi grevini yrtrler. Bu cihazlar, IPTV ieriinin ilenmesi srasnda
oluan a problemlerinin etkisini en aza indiren veya tamamen yok eden ileri
teknolojileri desteklemelerinin yannda, depolama ve farkl zelliklerin platforma
eklenmesine de olanak salarlar.

1.3.4. Ev Multimedya A

Bir ev mltimedya a, kk bir corafi alanda bulunan bir ok saysal aleti

birbirine balayarak aile yeleri arasnda saysal kaynaklarn paylalmasn salar.
Ev ann amac, evin iindeki farkl saysal aletler arasndaki video, ses ve veri gibi
bilgilere ulamay salamaktr. Ev a ile mteriler, para ve zamanlarn
kaybetmezler, nk yazc ve tarayclar geni bant internet de dahil olmak zere
kolaylkla paylalabilir.

12
Peter Gustafsson, IPTV Distribution (2007), A White Paper Discussing IPTV in Broadband
Networks, IEC Newletter, Volume 1.

11
1.4. Anahtar IPTV Uygulamalar ve Servisleri

IPTVnin kullancya sunduu temel iki uygulamadan bir tanesi saysal

yaynlar, dieri ise de istee bal yaynclktr. Bu iki uygulamaya aadaki alt
balklarda deinilmitir.

1.4.1. Saysal TV Yayn

Televizyon teknolojisi, 1884de alman renci Paul Gottliebin ilk patentli

mekanik televizyon sistemiyle balad. Bu sistem; resmin, dnen bir disk ve lens
yardmyla aydnlatlmasyla alrd. 1923de Vladimir Kosma Zworykin elektronik
bir aletle Nipkow diskini yeniden yapt. Bu, resmin saniyedeki tarama saysn
artrmadan detaylarn artrlmasna izin veren birok izgiye ayrlmasn salyordu.
Resimler ayrca, elektronik taramalar arasnda saklanabiliyordu. Bu sistem, 1925
ylnda patentlendi ve Ikonoskop olarak adlandrld13.

J.L. Baird 1928de ilk mekanik renkli televizyonu icat etti. Nipkow diskini
kullanan ilk mekanik televizyon, 3 spiralle(krmz yeil mavi) kullanld. Bu arada,
ok az insan televizyon setine sahipti ve grnt deneyimi etkileyicilikten uzakt.
1935de, EMI tarafndan ilk elektronik televizyon sistemi tantld. 1939un sonlarna
doru, Amerikada 16 irket elektronik televizyon yapmak iin alma yapmaya
balad14.

1941de ulusal televizyon sistemi komisyonu, elektronik televizyon yaynnn

aktarlmasna olanak salayan bir sistem gelitirmitir. FCC, bu yeni sistemin
kullanlmasn kabul etti ve Amerika Birleik Devletlerinde televizyon yayn
balad.

13
Wikipedia, 2011.
14
About.com, 2011.

12
 1950ler televizyon iin altn bir a olmutur. Ticari siyah beyaz televizyon
a, 1956da balad ve televizyon fiyatlar ok ucuzlad. 1960larda Japonya NTSC
standartlarn yaynlad. 1960larn sonlarna doru ise Avrupa, iki yeni standart
yaynlad15.

- SECAM
- PAL

1983de saysal sinyal ileme teknolojilerinin televizyon sistemlerine entegre

edilmesiyle, ilk renkli televizyonlar pazara sunuldu. 1993de dzenlenen bir
toplantda MPEG, MPEG-2 video, MPEG-2 ses ve MPEG-2 sistemleri tantld16.

Ayrca 1993de , Avrupa DVB projesi dodu. 1996da FCC, saysal

televizyon standartlarn ATSCden alarak yaynlad. Son yllarda ou lke, standart
ve yksek znrlkl televizyon servislerini sunmaya baladlar. TVnin nemli
tarihsel gelimeleri, ekil 2de gsterilmitir.

ekil 3. TVnin tarihsel geliimi

15
The Internet How to Database, 2011.
16
MPEG.org, 2011.

13
1.4.1.1. Saysal Video Format Standartlar

Kuzey Amerikada analog televizyon yaynlarnda, NTSC standard

kullanlr. Dnyann dier yerlerindeki analog video standard ise PAL ve
SECAMdir. Saysal televizyon yaynclnn gelimesi iin, kamu ve zel sektr
temsilcilerinin ibirlii yaparak yeni standartlar oluturmas gerekmi ve bunun iin
de ok sayda uluslararas organizasyonun katks olmutur.

Saysal televizyon standartlarna katkda bulunan tannm baz uluslararas

kurulular aadaki gibi verilmitir :

- ATSC
- DVB
- ARIB

Amerikada saysal televizyon yayn iin teknik standartlar, ATSC

oluturmutur. ATSC saysal televizyon standartlar, Amerika birleik Devletlerinde
normal znrlk, yksek znrlk ve uydu sinyallerinizin iletimi de dahil bir
dizi farkl anahtar yaynclk tekniklerini kapsar. ATSC, 1992de JCICin yesi
olarak kurulmutur. Bu kurumun u anda, yaynclk ekipmanlar, hareketli resim,
tketici elektronii, bilgisayar, kablo uydu ve yari iletken endstrisini temsil eden
yaklak 200 yesi bulunmaktadr17. ATSC, resmi olarak Amerikada kabul edilmi
bir organizasyondur. Ayrca, Kanada, Gney Kore, Tayvan ve Arjantin, ATSC
tarafndan tavsiye edilen formatlar ve aktarma metotlarn kabul etmilerdir.

DVB, 1993 ylnda kurulduunda yaklak 80 yesi vard. Bugn ise

yaynclk, retim, a ynetimi ve analogdan saysal yayncla gei iin
oluturulan ortak uluslararas standartlarla birlikte gelen konular dzenleyen
yaklak 300 irketli byk bir konsorsiyum haline gelmitir. DVB standartlar,
yaynlarn iletiminden; gvenlik, saysal video, ses, veri ve interaktiviteyi de iine
alan saysal televizyonun btn zelliklerini kapsar.

17
Advanced Television Systems Committee, 2011.

14
 DVB standartlar ak olduu iin btn reticiler, kendi saysal TV
ekipmanlarnn dier reticilerin ekipmanlaryla alacak sistemler
yapmaktadrlar18. u anda dnyada DVB standartlarnda ekipman reten kullanan
yzlerce firma mevcuttur.

ARIB, Japonyada kullanlan saysal yaynclk standarddr. ARIB, aratrma

ve gelitirme almalar yapar, standartlar kurar, radyo spektrumunun
koordinasyonu iin danma servisleri salar, denizar organizasyonlarla ibirlii
yapar, ve saysal karasal televizyon yayn giriimi iin frekans deiim destek
servislerini salar. Bu organizasyon, saysal yaynclk iin zelliklerin oaltlmas,
ses kodlama ve video kodlama da dahil saysal TV sektrne yakn bir dizi
standartlar belirler19.

1.4.1.2. Saysal TV Yaynnn Faydalar

Saysal teknoloji kullanlarak iletilen yaynlarn, analog teknolojiyle

karlatrldnda, TV izleyicileri ve servis salayclarna salam olduu bir dizi
avantaj vardr20. Grnt sktrma teknolojilerinde yaanan gelimeler ile artk
5Mbpsde HD ve 1,3 Mbpsde ise SD yaynclk yaplr hale gelmi ve eskiye gre
%40 orannda verimlilik salanmtr21.

Gelimi grnt deneyimi: Saysal teknoloji, yksek znrlkte resim

ve CD kalitesinde sese imkan salamasnn yannda son zamanlarda boyutlu
yaynlarn yaplmasna da olanak salamaktadr. Bunlarn yannda, gelien saysal
iaret ileme teknikleri, ayn frekans bandndan onlarca yaynn iletilmesine olanak
salayarak, kstl kaynak olan frekans bandnn daha etkin kullanmna olanak
salamtr.

18
Digital Video Broadcasting, 2011.
19
Association of Radio Industuries and Businesses, 2011.
20
Uganda iletiim komisyonu, 2011.
21
Ycel, Taha (2008), PTV ve Dzenlemeler, Birey Eksenli nteraktif Yaynclk, s. 27

15
 Gelimi kapsama: Hem analog hem de saysal sinyaller, vericiden
uzaklatka zayflarlar. Buna ramen, analog TV sistemindeki resimler, yayncnn
uzanda yaayan izleyiciler iin yavaa ktye giderken, saysal sistemdeki
resimler sinyal alnamayacak kadar kt olana kadar mkemmelliini korur.

Artrlm kapasite ve yeni servis sunumlar: Televizyon yaynlarnn

aktarm iin saysal teknolojilerin ve yeni sktrma teknolojilerinin(MPEG2,
MPEG4 v.b.) kullanlmasyla servis salayclar, mevcut analog sistemlerde
mmkn olandan daha fazla bilgi tayabilmektedirler. Saysal TV ile analog
sistemle ayn filmi tamak iin gereken bant geniliinden ok daha az bir bant
geniliine ihtiya duyulur. Geri kalan bant genilii veri servisleri veya aadaki
programlarla doldurulabilir.

stee bal video

E- posta ve internet servisleri
nteraktif eitim
nteraktif ticari etkileim

Artrlm eriim esneklii: Analog televizyon yayn sadece TV ile

seyredilebilmekte idi. u an ise video yaynna, saysal teknolojinin ilerlemesiyle
birlikte, mobil telefonlardan bilgisayarlara kadar geni bir yelpazede teknolojik
cihazlarla ulalabilmektedir.

Yukarda saylan faydalarn yannda, frekans planlamas asndan karasal

TV yaynclnn analog yaynlara gre iki nemli avantaj daha bulunmaktadr.
Bunlardan birincisi, uygulanan veri sktrmas yntemiyle bir analog yaynn
yapld frekans kanal iinde 4 veya 5 saysal yaynn gnderilebilmesidir. Dier
avantaj ise, birden ok vericinin ayn kanaldan yayn yapmas ve bunlarn alcda
birbirlerini etkilemeden toplanabilmesidir22.

22
RTUK (2008), Birey Eksenli nteraktif Yaynclk, s.196-197.

16
 Gnmzde, analog sistemlerin saysal sistemler ile yer deitirilecei
dnlmektedir. Analogdan saysal yayna gei srecinin, servis salayclarn
kendi iletim alarn yenilemesine imkan salamak ve reticilerin halk tarafndan
satn alnacak saysal rnleri retmeleri amacyla, kademeli olarak
gerekletirilmesi planlanmaktadr. ok ksa zaman ncesine kadar, saysal
televizyon yayn sadece snrl bir kapasitede RF tabanl sinyallerle iletilebilirken,
son yllarda bilim adamlar, servis salayclar, reticiler ve uluslar aras
standardizasyon kurulularnn koordineli olarak almalar sayesinde saysal
yaynclk ok byk bir gelime yaamtr. Gelien sktrma teknolojileri ve geni
bant iletim teknolojileri sayesinde, IP tabanl alarla da televizyon yayncl
yaplabilmektedir. Geni bant kullanm televizyon yaynclnn tesinde internet,
telefon, oyun ve benzeri bir ok uygulamann da kullanclara ulamasna olanak
salamtr.

1.4.2. VOD (Video On Demand)

VODun alm, stek zerine Video dur. IPTV, geleneksel televizyon

yaynlarna ilave olarak kaydedilebilirlik ve istee bal olarak video izlenmesini
salar. Geleneksel televizyon yaynlarnda, servis salaycnn kendisinin belirledii
program dahilinde sunulan yayn hizmetinin kontrol, IPTV ile birlikte tamamen
kullancya gemekte ve bylece sunulan hizmetle kullanc arasnda bir etkileim
yaratlmaktadr. Kullanc, setii ierii istedii zaman kaydedebilecek, istedii
zaman da izleyebilecektir23. IPTV sistemlerinde istee bal video uygulamas ile
ilgili ilerleyen blmde detayl olarak bahsedilecektir.

23
IPTV Video On Demand (VOD) (2011), http://www.klicktv.co.uk/video-distribution-and-
signage/video-on-demand/

17
1.5. IPTVnin Bymesindeki Etkenler

IPTV sisteminin bymesinde, baz faktrlerin nemli etkileri olmutur. Bu

faktrler, televizyonun saysallamas, sktrma teknolojisindeki gelimeler, ticari
etkenler, geni bant kullanmndaki byme, saysal ev yada ortamlar, IPTVye
yatrm yapan byk irketler ve SDTVden HDTVye g olarak sralanabilir.

IPTVnin insan ihtiyalarndan ortaya km bir teknoloji olduu bilinen bir

gerektir. IPTVnin bymesi iin gerekli olan ortamn olumasna bu ihtiyalar
sebep olmutur. rnek olarak; insanlarn standart znrlkl TVden yksek
znrlkl TVlere doru ynelmesi, TV yayn fikstr ile kendi zamanlarnn
uyumamas gibi. IPTVnin sunmu olduu elence ierikleri ve daha bir ok
zellik, rnekler ile oaltlabilir. Sonuta, teknolojik gelimeler ve kullanc ihtiya
ve beklentileri IPTVnin gelimesindeki ana sebepler olarak ortaya kmaktadr.
Aada balklarda, IPTVnin bymesindeki baz faktrler sunulmutur.

1.5.1. Televizyonun Saysallamas

Uydu, karasal yayn ve kablo TV salayclarnn ou, kendi iletim

platformlarn analogdan saysala doru deitirmeye balamlardr. Buna ek olarak,
ou video retim stdyolar, kayt ve ierii depolamak iin saysal teknolojileri
kullanmaktadr. Saysal teknolojiler, IPTV yaynnn temelini oluturmaktadr.
Ayrca servis salayclarn bu dnm, IPTV yaynnn salanmasna ynelik ok
byk bir katk oluturmutur. Bylelikle IPTV saysal altyap ve ierikler ile son
kullanclara aktarlabilecektir. Dnyada televizyon yaynlarnn saysal gei
oranlarnn artmas, IPTV kullanm oranlarn artracaktr.

18
1.5.2. Sktrma Teknolojisindeki Gelimeler

Video yaynlarnn internet protokol zerinden iletilmesi, aslnda yeni bir

teknoloji deildir. nternetten video yayn yapan ok sayda internet sitesi yllardr
faaliyet gstermektir. Ancak geleneksel olarak internet zerinden yaynlanan ieriin
kalitesi, snrl bant genilii kapasitesinden dolay dkt. Saysal video ieriinin
sktrlmasndaki gelimeler ve artan mteri potansiyeli, video ieriinin IP
zerinden iletimin cazibesini olduka artrmtr.

1.5.3. Ticari Etkenler

Artan rekabet ortamnda, yaynclk gelirlerindeki d, medya hizmet

salayclar iin IPTVyi cazip hale getirmitir. IPTV hizmeti, dorudan son
kullancya ulatnda korsancl byk lde nleyecektir. ok yksek miktarda
ierik talebi de, yeni gelir kaynaklarnn olumasna neden olacaktr. IP ift
ynldr, yani programlar ve reklamlar ayr ayr izleyicilere ynlendirilebilir24.
zleyicilerin reklamlara nasl tepki verdiklerini grmek ve etkinliini izlemek iin,
bilgi toplanabilir. IPTV hizmet salayclar, reklamclarn TV izleyicilerine daha
ilgin ve daha etkin reklamlar sunmada yeni teknikler ve i modelleri getirme
konusunda reklam endstrisine yardm edebilir.

1.5.4. Genibant Kullanmndaki Byme

nternetin yaygn olarak kullanlmas, yksek balant hzna olan ihtiyac

artrmtr. Bu ihtiya telekomnikasyon operatrlerinin DSL (Digital Subscriber
Line), kablo ve kablosuz alar gibi teknolojilere yksek miktarlarda yatrmlar
yapmasna neden olmutur. ok miktarda ev kullancsnn zaten geni bant internet
abonesi olmas, mterilerin IPTV servislerine abone olmaya balamalar acsndan

24
M. Aysel Ikhan (2007), Televizyon IPTV ile Deiiyor, Broadcasterinfo, Say 41.

19
ok byk bir motivasyon kayna olmutur. Eer ki bu ekilde geni bir geni bant
kullanm olmasayd, IPTV iletimi iin byk bir yatrm gerekli olacakt. Bu
yatrmn sonunda, ilk yllarda abone olmak iin denen cret daha fazla olurdu.
Sonu olarak ta, IPTV, son kullanclar tarafndan cazip bir fikir olarak alglanmazd.

1.5.5. Saysal Ev yada Ortamlar

Gnmzde, insanlarn evleri veya yaadklar ortamlar sratli bir dnm

ierisindedir. Bu dnmn ounu, insanlarn yaamlarn kolaylatran ve
elenmelerini salayan teknolojik cihazlar oluturmaktadr. Saysal elence cihazlar
yaygn olarak; oyun konsollar, ses sistemleri, dz ve geni ekran televizyonlardr.
Ayrca son yllarda, bilgisayar fiyatlarndaki nemli dler sonucunda bilgisayar
kullancs saysndaki art, saysal evler veya ortamlar kavramlarnn
yaygnlamasna neden olmutur. Saysal teknolojilerden alnan keyif ve kalite,
IPTVnin analog sistemlere tercih edilme nedenlerinden biridir.

1.5.6. IPTVye Yatrm Yapan Byk irketler

IPTV pazarndaki byk pastann farkna varan geleneksel telefon

irketlerinin kendi rn yelpazesine video servislerini de eklemesinin yannda uydu
ve kablo operatrleri de bu alana ciddi yatrmlar yapmaya balamlardr. ok
pahal olan alt yap yatrmlarn ancak bu ekildeki servis salayclar
stlenebilmektedir. Bu yatrmlarn sonucunda ise IPTV servisleri ok daha fazla
kullancya iletilebilmektedir. Byk servis salayclarn bu apl byk yatrmlar
stlenmeleri ile IPTVnin bymesinin nnde bulunan en byk engellerden birisi
ortadan kalkm bulunmaktadr.

20
1.5.7. SDTVden HDTVye Gei

SDTV (Standard Definition Television), bilinen dk znrlkl

televizyon teknolojisidir. HDTV piyasaya srldkten sonra bu iki teknolojiyi ayrt
etmek iin bilinen eski televizyon teknolojisine SDTV denmitir. Son yllarda HD
televizyonlarn yaygnlamas ile standart znrlkl televizyonlardan HDTVlere
gei balamtr.

Son yllarda, kullanclarn HDTV hizmetlerine olan taleplerinde ciddi artlar

yaanmas, medya hizmet salayclarn daha fazla HDTV hizmeti vermelerini
zorunlu hale getirmitir. Buna ek olarak 3D TVye olan talep te sratle artmaktadr.
Bu yzden hangi teknoloji olursa olsun, yksek veri akna olanak salamak
zorundadr. IPTVnin HDTV ve 3D TV yaynlarna olanak salayacak teknolojiyi
iinde barndrmas da bir avantaj olarak grlmektedir.

1.6. IPTV Pazar Verileri

Broadbad Forum organizasyonunun yaynlam olduu son verilere gre

Dnya genelinde 2011 ylnn nc eyreinde;

Genibant kullanmnda, ekonomik krizin etkisi ile 2010 ylnda yavalayan

byme orannda 2009 yl seviyelerine ulalmtr.
Fiber alt yap yatrmlarnn da etkisi ile telekom operatrlerinin genibant
pazarndaki paylar artmtr.
Asya Ktas, inin genibant kullanc saysndaki yksek artn da etkisiyle
en byk genibant kullancs oranna sahip olmaya devam etmektedir.
Dnya apnda IPTV kullanc says 55 milyona ulamtr. Avrupa lkeleri,
Asyadan sonra en byk IPTV abone saysna sahip olma zelliini
korumutur.

21
 Yine 2011 ylnda, IPTV ve genibant kullanmndaki artn 2009 yl
balarndaki arttan daha fazla olduu gzlemlenmitir. Fiber teknolojileri FTTH ve
FTTxe yaplan byk yatrmlarn bu art orannda etkisi byk olmutur. Point
Topic tarafndan Broadband Forum iin yaplan aratrmalarda, 2011 ylnn 3.
eyreinde Dnya genelinde 17.4 milyon yeni genibant kullancsnn da
eklenmesiyle toplamda 581.3 milyon genibant kullancsna ulalmtr. 2010
ylnn ayn dnemine gre toplamda %12.89 orannda bir art olmutur.

ekil 4. 2011 yl nc eyrek genibant Pazar verileri

Sz konusu dnem verilerine gre fiber tabanl alt yaplarn pazardaki

paynn artt ve giderek daha da hzl bir art olaca beklenmektedir. Her ne kadar
kablo altyapsndaki art %2,2, DSL alt yapsndaki art da %2 olsa da optik
teknoloji yatrmlar %8 ile daha fazla oldu. DSL teknolojisi en fazla kullanlma
zelliini korudu. Halihazrda %16 olan ve hzla artan optik alt yap yatrmlarnn
ksa zamanda %19,5 olan kablo alt yaps orann yakalamas bekleniyor.

22
Tablo 1. Blgesel Genibant Bymesi

2010 3. 2011 2. 2011 3. Pazar 3 Aylk Yllk

eyrek eyrek eyrek Oran Byme byme
Asya 211,020,111 235,745,650 246,064,195 42.34% 4.38% 16.61%
Avrupa 155,328,128 169,336,269 173,268,468 29.81% 2.32% 11.55%
Amerika 132,911,904 141,804,361 144,526,008 24.87% 1.92% 8.74%
Ortadou ve
15,594,733 16,932,330 17,350,008 2.98% 2.47% 11.26%
Afrika
Toplam 514,854,876 563,818,610 581,208,679 100% 3.08% 12.89%

Blgesel bazda ele alndnda Asyada yllk %1,5 byme oran ile
genibant kullanc says 10,3 milyon daha ykselerek artmaya devam etti.
Toplamda 246 milyona ulaan kullanc says ile Asya pazarn %42,34 lk payna
sahip oldu. Her ne kadar Avrupa, Ortadou ve Afrikada byme rakamlar daha
durgun bir grnm sergilese de geen yln ayn dnemine gre 2011 ylnda daha
iyi rakamlar elde edildi. Amerikada da genibant kullanc says 309.518 kii
artarak ikinci eyrekten daha iyi bir sonula karlald.

ekil 5. 2011 Yl 3. eyrek Blgesel IPTV Market Verileri25

2011 yl 3. eyreinde Dnya genelinde IPTV abone says %6.06 artarak

54.4 milyona ulat. IPTV kullanc says yeni bir ok servisin de kullanma
sunulmas ile bymeye devam etti. Her ne kadar IPTV kullanc says birok lke
de artsa da en gze arpan art 8. en byk IPTV kullanc saysn yakalayan
Rusyada yaand. Fransada mevcut IPTV penetrasyonu ok fazla olsa da kullanc

25
Point Topic

23
says artmaya devam etti ama indeki pazarn bykl gz nnde bulunursa
yakn zamanda IPTV kullanc saysnda lider lkenin in olmas beklenmektedir.

Tablo 2. En Byk 10 Genibant Kullancsna Sahip lke 26

lke 2010 3. eyrek 2011 2. eyrek 2011 3. eyrek

in 126,688,298 144,341,839 152,529,154
ABD 85,665,658 89,534,219 90,512,692
Japonya 33,455,800 35,238,500 35,817,200
Almanya 26,114,350 27,699,450 28,032,650
Fransa 20,916,000 22,009,900 22,352,200
ngiltere 19,210,000 20,151,200 20,440,200
Rusya 13,471,147 17,940,900 19,359,900
Gney Kore 16,980,061 17,605,121 17,816,717
Brezilya 13,092,900 15,232,700 15,957,000
talya 13,117,128 13,589,650 13,660,650

1.7. IPTVyi Standardize Eden Kurulular

Kablo ve uydu TV sektrne benzer bir ekilde, IPTV sektr de mterileri

iin maliyeti azaltmay, pazardaki karkl en aza indirmeyi ve IPTV hizmetinin
ulatrlmasn salamak amacyla bir dizi standarda ihtiya duymaktadr. IPTVyi
standartlatrmak ok kolay bir konu deildir, nk IPTV ierisinde birbirinden ok
farkl sistemler mevcuttur. Buna ramen, bir dizi uluslararas kurulu ve
konsorsiyum, IPTV standartlarn oluturmak amacyla almalar yapmaktadr. Her
kurulu kendini farkl alanlarda uzmanlatrmtr. Bununla beraber birbirleriyle
srekli olarak iletiim ierisinde bulunmaktadrlar. Bylelikle IPTV gibi ok geni
bir alanda belirli bir standardizasyonu salayabilmektedirler27.

26
Point Topic
27
Amal Punchihewa, Ann Malsha De Silva (2011), Tutorial on IPTV and Its Latest Developments,
IEEE, s.45-50.

24
1.7.1. BBF (Broadband Forum)

BBF, DSL a sisteminin geliimi ve datm iin ilkeleri oluturmak zere

yaplanm kar amac gtmeyen bir organizasyondur. Bu organizasyon zellikle
IPTV sektr ile ilikili bir dizi nerilerde bulunmutur. ADSL, VDSL, ADSL2+ ve
VDSL2 ile ilgili standartlar dzenlemitir. 1994 ylnda DSL Forum adyla kurulan
bu kurulu, adn 2008 ylnda Broadband Forum olarak deitirmitir (The
Broadband Forum, 2011).

1.7.2. MPEG (Moving Pictures Experts Group)

MPEG, ses, hareketli resim ve onlarn kombinasyonlarnn kodlanmalar,

ilenmeleri, sktrlmalar ve almalar iin uluslararas standartlarn
gelitirilmesinden sorumlu ISO/IECnin bir alma grubudur28. MPEG, IPTV ile
ilgili bir ok zellii yrtr. eitli video kodlama standartlarna ek olarak, grup
ayrca ISO/IEC 23004 mltimedya standartlarn gelitirmitir.

1.7.3. ETSI (European Telecommunications Standarts Institute)

ETSI, TISPAN grubunun yeni jenerasyon kablosuz ve sabit alarn

altyapsn gelitirmek iin 2003 ylnda yesi olmutur. TISPAN, ev alar ve
gvenlikten a ynetimi ve adreslemeye kadar geni bir yelpazedeki IPTV sektr
iin zellikle nemli olan konular hakknda zellikleri sunmak iin alan gruplar
iinde kendini yaplandrmtr29.

28
MPEG, www.mpeg.org.
29
ETSI, http://www.etsi.org

25
1.7.4. OIPF (Open IPTV Forum)

Bir grup ebeke operatrleri, a altyap ekipman salayclar ve tketici

elektronii tedarikileri, Trkesi Ak IPTV Forum olarak adlandrlan bir IPTV
standardizasyon konsorsiyumu kurmulardr. Bu grubun amac var olan
standardizasyon kurulularyla ibirlii ederek farkl a mimarilerine IPTV servisinin
salanmas iin gerekli olan zelliklerin tanmlanmasn salamaktr30.

1.7.5. WIRELESSHD (Wireless HD Concorsium)

Bu konsorsiyum, 2006 ylnda kurulmu teknoloji ve tketici elektronii

irketlerinin bir grubudur. Grup, sktrmasz IP ve RF tabanl yksek znrlkl
TVyi yksek znrlkl grntleme panellerine gndermek iin kablosuz
saysal ara yz zellikleri zerinde almalarda bulunmutur31.

1.7.6. ITU-T

Birlemi Milletlerin biliim teknolojileri alannda, uluslar aras standartlar

oluturan, aratrmalar yapan kuruluu olan ITU(International Telecommunications
Union-Telecommunication)nun byk biriminden birisi olan ITU-T
telekomunikasyon alannda dzenleme ve standartlar oluturur. Oluturduu
standarlar Trkesi tavsiye olan recommendations olarak adlandrlr32. ITU-T
organizasyonu, IPTV servislerinin genel anlamda mimarisi ve gerektirdii
bileenlerin tanmlanmas ile ilgili almalarn tamamlad. Lineer Tv ve VoD gibi
basit IPTV servislerinin uygulanmasnda gerekli Recommendation lar yaynlad.
Bnyesinde bulundurduu alma gruplar ile boyutlu yaynlar ve detayl IPTV

30
OIPF, 2011.
31
Kablosuz HD Konsorsiyum, 2011.
32
http://en.wikipedia.org/wiki/ITU-T

26
servislerinin tanmlanmas ve bunlarla ilgili standartlarn oluturulmas ile ilgili
almalarn da srdrmektedir33.

1.7.7. ATIS (Alliance for Telecommunications Industry Standart)

ATIS, byk servis salayclar dahil 350den fazla irketi bnyesinde

barndran bir telekom endstri organizasyonudur. ATIS, IPTV endstri sektrne
ileri standartlar oluturmak iin IIF ad verilen alt grubu kurmutur. Grubun web
sitesine gre, IIFnin balca grevi, IPTV servisinin iletimi iin altyap ekipman,
ierik gvenlii, birlikte alma testleri ve servis kalitesi gibi 4 ana bala
odaklanm referans bir mimarinin oluturulmasdr34. irket bu balamda IPTV
saysal haklar ynetimi ve mimarisi hakknda son zamanlarda bir dizi prensip
yaynlamtr. Bu prensipler; ATIS-0800001, ATIS-0800002, ATIS-0800003, ATIS-
0800004 ve ATIS-0800005 gibidir.

Organizasyon, bu dokmanlarn ITU-T FG IPTV gibi dier IPTV

standardizasyon organizasyonlaryla paylalmasn eitli teknolojilerin birlikte
almasndan emin olmak iin kabul etmitir. Organizasyon ayrca gelecekte IPTV
donanm ve yazlm bayileri iin bir sertifika program kurmay da planlamtr.

1.7.8. IPDR (Internet Protocol Detail Record Organitazion)

IPDR.org servis salayclar ve ekipman tedarikilerinin endstri

konsorsiyumudur. Bu organizasyon IPTV faturalama, a ynetimi ve arka ofis
sistemleri iin, birlikte alma standartlarnn tanmlanmasnn sorumluluunu
almtr35.

33
https://www.ntt-review.jp/archive/ntttechnical.php?contents=ntr201005gls.html
34
ATIS, 2011.
35
IPDR, www.IPDR.org

27
1.7.9. ISMA (Internet Streaming Media Alliance)

ISMA, kar amac gtmeyen bir sanayi ibirliidir. Kurulduu gnden beri
geni bir endstri destei almtr. Bu ibirliinin grevi, IP alar zerinden ses ve
video ak iin ak bir mimari benimsenmesini kolaylatrmak ve tevik etmektir.
Bu ibirlik tarafndan, IPTV sistemleri iin kanal deitirme zamanlarnn
gelitirilmesinden, yaynlanan video ierii ile grafik ve veri senkronizasyonuna
kadar geni bir alanda bir dizi zellikler gelitirmitir. Btn bu gncel zelliklerin
hepsi IETF tarafndan retilen ak internet standartlarnn kullanmnn
geniletilmesi iin kullanlmaktadr36.

1.7.10. DVB-IPI (Digital Video Broadcasting Internet Protocol Infrastructure)

Saysal televizyonun IP geni bant alar zerinden iletimi iin standartlar

gelitirmek zere, DVB organizasyonu DVB-IPI ad altnda bir grup kurmutur. IPI
grubunun amac, mterilerin DVB-IP set-top-boxu herhangi bir satcdan
alabilmelerine, onlar geni bant alarna balamalarna, amalarna ve DVB
servisini IP tabanl alar zerinden almalarna imkan tanmayan teknolojileri
belirlemektir37.

ekil 6. DVB-IPI protokol tasla

36
ISMA, 2011.
37
DVB, 2011.

28
 ekil 5de DVB servisinin IP tabanl alar zerinden aktif hale gelmesini
salayan IPI-1 ara yznde bulunan yksek derecedeki protokollerin mantksal
diyagram grlmektedir38.

1.7.11. IPTV Prensipler Giriimi

CEA, bir dizi ABD Telekom operatrleri ile birlikte, IPTV servislerini
altran alara balanan saysal cihazlarn uygunlundan emin olmak iin dizayn
edilmi be tane prensip belirlemitir. Bu prensipler Tablo 1de gsterilmitir.

Tablo 3. Belirlenmi 5 prensip

Prensip Ad Tanm
Bu prensip, IPTV servislerinin oldugu butun ev aglari ile
birlikte calisacak olan tuketici elektronigi ureticilerine cihazlar
Ulusal Uygunluk
uretme izni veren bir dizi ulusal ortak protokoller olarak
tanimlarir.
Ak Standartlar Sektor icin acik standartlarin kabul edildigi bir forumdur
Uygun Lisanslama Bu prensip uygun ve ayrimci olmayan lisans terimlerini
Terimleri tanitmayi umar.
Uygun Testler ve Certifika Isminden de anlasilacagi uzere, bu grup IPTV servislerini
Programlar destekleyen urunler icin test ve sertifikasyon islemlarini planlar.
Bu beinci ve son prensip, musterilere bir dijital cihaz ile kendi
Mteriler iin Uygun
IPTV servislerine ulasma karari verdigi zaman bir secenek
Servis Terimleri
saglamayi amaclar.

Dnya apnda IPTV mimarisinin ve IPTV ile ilikili teknolojilerin

eitliliinden dolay yukarda bahsedilen standartlar adan aa deiecektir.

1.8. IPTV ve Dier Teknolojilerle Karlatrma

Son zamanlarda teknolojinin gelimesi ile birlikte, IPTV den farkl olarak
baka uygulamalar ve teknolojiler de piyasaya sunulmutur. Bu teknolojiler ou
kez, baz teknolojik benzerliklerden ve gerekli bilgi yetersizliinden dolay birbiri ile
kartrlmakta veya ayrt edilememektedir. Bu blmde, baz teknolojiler IPTV ile
karlatrlacaktr.

38
Broadcasting, 2011.

29
1.8.1. nternet TV

IPTV, genellikle internet TV ile kartrlmaktadr. Bunun en byk nedeni

ise, bu kavramlarn her ikisinin de iinde internet ve televizyon kavramlarnn
gemesidir. Aslnda IPTV, internet protokoln kullanan televizyon teknolojisi iken,
internet TV ise bilgisayarlardan internet aracl ile televizyon kanallarnn
izlenmesini salayan teknolojidir. IPTV iin ana yayn arac televizyon iken, internet
TVde ana yayn arac bilgisayardr. Her iki kavramda da baz temel teknolojiler ayn
olsa da, bu iki kavram aadaki sebeplerden dolay birbirinden farkl
teknolojilerdir39:

Farkl platformlar: nternet TV, isminden de anlalaca gibi video

ieriinin son kullancya aktarm iin genel internet an kullanr. IPTV ise tam
tersine video ieriinin kendi mterilerine ulatrlmas iin gvenlii artrlm
zel alar kullanr.
Yerel eriim: Telekom operatrleri tarafndan sahip olunan ve ynetilen
alar, hem internet kullanclar tarafndan ulalamazlar hem de belirli corafik
alanlarda bulunurlar. Buna kar internetten yaplan video yaynlar ise dnyann
her yerinden eriime aktr.
Kontroll servis alar: Video, genel internet a zerinden gnderildii
zaman, baz internet protokol paketleri videoyu geciktirir veya tamamen
kaybolmasna neden olabilir. Bu nedenle de sunulan video hizmeti, karasal,
kablolu ve uydu ortamndan yaplan yaynlarn video kalitesiyle
kyaslanamayacak kadar kt bir uygulama sunabilir. Gerekten de internetten
yaplan televizyon yaynlar bazen ok kt, znrl de ok dk
olabilmektedir. nternet video ile karlatrldnda IPTV, belirli servis
salayclarn ok gvenlikli ve kontroll bir hat zerinden ve yksek kalitede
video yaynlarnn kullanclara ulamasna olanak salar.

39
IPTV vs. Internet Television: Key Differences (2005), Master New Media,
http://www.masternewmedia.org/2005/06/04/iptv_vs_internet_television_key.htm (04.06.2005).

30
 Eriim: IPTV teknolojisinde, video yaynna ulalmas iin saysal set-top-
box (set st cihaz) kullanlr. nternet TV servisi iin ise bilgisayarlar kullanlr.
Bilgisayarda kullanlan yazlmn tipi, internet TV ieriine baldr. Mesela,
bazen indirilen bir ierii grntlemek iin bir medya oynatcsnn kurulumu
gerekli olabilir .
Maliyetler: Genel internet zerinden aktarlan video ieriinin nemli bir
blmne cretsiz olarak eriilebilir. IPTV servisinde ise de ve izle veya aylk
yelik sistemi ile genel olarak cretli eriim vardr.
erik retim metotlar: nternet TV salayclar tarafndan retilen video
ieriinin nemli bir ksm kullanc retimidir. Fakat IPTV salayclar ise
genellikle byk medya irketleri tarafndan salanan geleneksel televizyon
ovlar ve filmlerin datmn yapmaktadrlar.

1.8.2. HBB (Hybrid Broadcast Broadband)

HBB, Avrupadaki nde gelen televizyon firmalarnn oluturduu yeni bir

yaklam ve teknolojidir. Avrupa Yayn Birliinin 20den fazla yesi, 2012 ylnda
bu yeni yaynna gemeye karar vermilerdir. Avrupa apnda geerli olacak bu
kavramla TVler artk farkl bir ara haline gelecektir.

HBB TV, normal TV yaynlar ile internet TV hizmetlerini bir araya

getirmektedir. HBB TV ile kullanclar, hem TV yaynlarndan hem de internet
servislerinden yararlanabilmektedir. HBB TVnin gelitirilmesinin ana nedeni,
internet ile geleneksel yayncl birletirmektir. HBB TV ile servis salayclarnn
sunduu hizmetlerin eitlilii artt gibi kullanclar farkl platformlarn
kullanlabilirlik sorunlar olmadan eitli uygulamalardan faydalanabilmektedir.
HBB TV ile kullanclar, mevcut TV yaynlarna ek olarak WEB TV ve se izle
gibi uygulamalarla bulumaktadrlar.

HBB TVnin baz zellikleri aada verilmitir:

31
 - HBB TV, dier teknolojiler gibi bir set st cihazla kstlanmaz, bir
kablolu internet balants HBB iin yeterlidir.
- HBB TV, IPTVnin bir uzants deildir. Bununla beraber HBB TV,
IPTVden gelen baz teknikleri kullanmaktadr. HBB TV, geleneksel
kapal IPTV alarndan daha ok, online ak internet hizmetlerine
yakn bir teknolojidir40.

1.8.3. OTT TV (Over-the-top TV)

OTT TV, internet TV ile IPTV arasnda bir yere oturtulabilir. OTT, geni
bant ile klasik televizyon hizmetlerinin bir araya gelmesi veya geni bant ile kalitesi
artan kontroll bir internet TV hizmeti olarak adlandrlabilir.

OTT TVde hizmetleri IPTV gibi zel bir a zerinden sunulmasna gerek
yoktur ve hzl internet balantsnn olmas yeterlidir. Ancak, OTT TVde yaynlar,
internet TV'den farkl olarak IPTVde olduu gibi klasik televizyon kullanlarak
grntlenmektedir.

OTT TV, kapal bir aa ihtiya duyan IPTVden farkl olarak, internete geni
bant eriim ile balanan herkese sunulan bir hizmettir. OTT TV, son kullancya
abonelik gerektirmeyen ve ounluu cretsiz sunulan servisler sunar. Bununla
beraber ABD gibi baz lkelerde sunulan baz hizmetler cretlidir.

Operatrler iin kontroll bir a iletmenin maliyetlerinden kurtulmalarn

salayan OTT, IPTVye gre daha uygun maliyete sahiptir. Bu nedenle Avrupadaki
ou lke IPTVye kar OTTyi tercih etmektedir.

40
EBU-UER (2009), Hybrid Broadcast Broadband

32
 KNC BLM

2. IPTV AI DAITIM VE ERM TEKNOLOJLER

2.1. IPTV A Datm Teknolojileri

IPTV, tketiciler iin dijital televizyon hizmeti sunan popler bir ara olma
yolundadr. IPTVnin doasndan dolay, IP tabanl ieriin iletiminin desteklenmesi
amacyla yksek hzl datm alar gereklidir. Bu an amac, servis salaycsnn
veri merkezi ile IPTV mterisinin cihaz arasndaki veri bitlerinin gidip gelmesini
salamaktr. Bu ilemin, IPTV mterisine iletilen video yaynnn kalitesini
etkilemeyecek ekilde yaplmas gerekir. Bir IPTV a mimarisi, 2 paradan meydana
gelir. Son km geni bant datm ve merkezi yada ekirdek omurgas bu iki
paray oluturur. Kablo sistemleri, bakr telefon, kablosuz, ve uydu da dahil ok
eitli alar, ileri IPTV a servislerinin iletimi iin an son kilometre kesiminde
kullanlabilir ancak videonun bu farkl tip a zerinden iletimi zorluklar da
beraberinde getirir.

IPTV servis salayclarnn karlat en nemli sorun, ana merkezden ev

kullanclarna kadar olan a balants iinde yeterli bant genilii kapasitesinin
salanamamasdr. Alt deiik tipte IPTVnin gereksinimlerini karlayabilecek
geni bant eriim a mevcuttur. Bu alar aadaki gibidir:

Fiber ile ina edilen a,

DSL a,
Kablo TV a,
Uydu tabanl a,
Kablosuz geni bant balant,
PSTN (Public Switched Telephone Network) internet balants.

33
Her bir sistemi farkl bir servis salaycs ynetir.

2.1.1. Fiber Eriimli A zerinden IPTV

Artan bant genilii talebi, dk iletim maliyeti ve elektromanyetik

enterferansn (karmn) olmamas, optik fiber tabanl a eriiminin gelimesindeki
faktrlerdir. Son zamanlarda, ekipmanlardaki ve maliyetlerdeki dten dolay
IPTV gibi IP tabanl servislerin iletiminde fiber tabanl alarn kullanmnda art
olmutur. Buna ek olarak geleneksel alarn byk video ieriinin tanmasnda
genellikle yetersiz kalmaktadr. Bu byklkteki verilerin iletilmesi iin optik
alarn kullanlmas, bunlarn da set st kutunun bulunduu en son noktaya
mmkn olduunca yakn bir mesafede olmas gerekir yani optik a ile set st kutu
birbirine ne kadar yaknsa veri iletim kapasitesi de o kadar fazladr. Fiber balantlar,
son kullanclara IPTV ieriinin aktarm iin en uygun balanty salamaktadr.
Fiber teknolojisinin gelimesi ve bant genilii kapasitesindeki art talebi aadaki
a mimarilerini dourmutur:

FTTN (Fiber To The Node) Blge ofisine kadar fiber balant:

Telekomnikasyon veya kablo irketinin sahip olduu en yakn blge ofisine,
IPTV veri merkezinden fiber hat ekilmesidir. Kabin ve son kullanc
arasnda genellikle en fazla 1000-1500 metre mesafe bulunur. Kabinden son
kullancya kadar ise hali hazrda var olan bakr kablolarla veri aktarlr.
FTTC (Fiber To The Cabinet) Mahalleye kadar fiber balant: IPTV ana
iletim hattndan son kullancnn bulunduu mahalledeki datcya kadar
fiber hat ekilmesidir. Bu ekildeki bir hat genellikle mteriye olan
uzakln 300 metreden az olduu mesafelerde kullanlr. Datcyla mteri
arasndaki kalan balantda da PSTN ya da DSL altyaps kullanlr.
FTTB (Fiber To The Building) Binaya kadar fiber balant: Bu a
yapsnda, ev yada iyerlerinin bulunduu binann snrlarnda bulunan kabine
kadar optik fiber hat gelir, buradan sonrasnda ise koaksiyel yada bakr

34
 kablolar kullanlr. Bu tip balant genellikle binann inas aamasnda
kurulur.
FTTH (Fiber To The Home) Eve kadar fiber: Eve kadar fiber ile, IPTV
veri merkezinden eve kadar olan btn mesafe, optik fiber kablo ile denmi
olur. Bu tip bir balant, son kullancya ok byk boyutlardaki verinin
aktarlabilmesini salar. Fiber kablo deme maliyetinin bakr kablo ile
hemen hemen ayn olmasndan dolay, bu mimari yeni yaplarda olduka
yaygnlamtr.
FTTD(Fiber To The Desk) Masaya kadar fiber: Fiber hattn set st
cihaza ya da ev ierisindeki fiber dntrc cihaza kadar ulatrld a
tipidir.Bu mimarilerin hayata gemesi tipik olarak PON ve AON ad verilen
iki deikene baldr.

2.1.1.1. PON Alar (Passive Optical Network)

PON, bir noktadan birden fazla noktaya ok fazla fiber optik kablo ve optik
malzemeler kullanan a topolojisidir. Bu optik malzemeler, verinin IPTV veri
merkezinden var noktasna kadar elektrik malzemesi kullanmadan farkl
renklerdeki k dalgalaryla a iinde tanmasn salarlar41.

PON, genellikle IPTV veri merkezinde bulunan OLT(Optical Line Terminal)

ve son kullancda bulunan ONTden oluur. ONT(Optical Network Terminal)ler
optik fiber kablonun son bulduu baka bir mahallede de olabilirler. Bu durumlarda,
DSL gibi yksek hzl bakr veri transfer teknolojileri, IPTV sinyalini son kullancya
tamak iin kullanlr.

OLT a trafiini ONTlere doru ynlendirmek iin fiber kablo ve optik

datclar kullanr.

41
The Univesity of California, Davis, 2011.

35
 Fiber kablo: OLT ve eitli ONTler fiber optik kablo ile baldrlar. Dk
iletim kayplar, dk enterferans ve yksek bant genilii potansiyeli ile optik
fiber nerdeyse ideal iletim materyalidir denilebilir. Fiber optik kablolar camdan
yaplr ve verileri k dalga boyu seklinde tar. Bugnn cam fiberinin saflnn
kablodaki gelimi elektronik sistemle birlemesi, yksek hzl servisleri uzun
mesafelere tanmasna olanak tanr.
Optik ayrc: Optik ayrclar, optik bir sinyali oaltabilme zelliine
sahiptir. Bunu, gelen sinyalleri elektrik sinyaline dntrmeye gerek duymadan
da yapabilirler. Bir ka tane optik sinyali tek bir optik sinyale de
dntrebilirler.

Fiber kablolar ve optik ayrclar, pasif optik malzemelerdir. Ik dalgalarna

yol gstermek iin a boyunca kullanlan pasif malzemeler, bakm ve iletim
maliyetlerini en aza indirmeye yardmc olurlar.

ONT, trafii optik formda alr, adres bilgisinin deerlendirir ve bu bilgileri

elektriksel forma dntrr. ONT, binann iinde veya dnda bulunabilir ve
genellikle yerel kaynaklardan g alr, ayrca herhangi bir elektrik kesintisi srasnda
ilemin normal olarak devam etmesi amacyla bypass devreleri ierir. ONT, veri
trafii iin ethernet ara yz, ev telefon sitemine balant iin RJ-11 balants ve
TV balants iin bir koaksiyel ara yz ierir. ONTler ayrca verileri optik
sinyallere evirmek ve PON zerinden iletimini salamakla sorumludur.

36
 ekil 7. PON Teknolojisi kullanlanlan eve kadar fiber IPTV uygulamas

ekil 6da alt farkl ev kullancsna yksek hzl internet ve IPTV

balantsnn nasl salanmas gerektii gsterilmitir. ekle grld gibi, optik
datcya kadar bir nceki merkezden, sadece bir para optik fiber kablo km
durumdadr. Bu fiber kablo zerindeki bant genilii genellikle paylalr.

ekil 6da PONnin fiziksel malzemelerine ek olarak, a zerinden farkl

k dalga boyunun aktarmn da gsterilir. lk dalga boyu, yksek hzl internet
trafiinin tanmasnda kullanlr. kinci dalga boyu, IP video servisleri iin ayrlm
durumda ve nc dalga boyu ise abonenin ev andan servis salaycsna doru
olan interaktif veri trafii iin kullanlabilir. ekilde grld gibi, veri merkezinde
WDMler kurulmutur. Bunlarn amac bir para fiber kablo stnde paralel kanallar
veya dalga boylarn tanmasn salamaktr.

2.1.1.2. BPON (Broadband Passive Optical Network)

BPON, ITU-T G.983 zellik tabanldr. Bu tip a topolojisi, 622 Mbpse

kadar indirme ve 155 Mbpsa kadar da ykleme hzn destekler. Sonu olarak, bu bir

37
asimetrik iletim modelidir. Baka bir deyile, indirme hz ykleme hzndan daha
fazladr. Tahsis edilmi zaman dilimleri, a zerindeki ONTler arasndaki trafik
kazas orann drr. stelik bu zaman dilimleri, ykleme iletiim kanalnn genel
data hzn da drr.

BPON, ATM (Asymetric Transfer Mode)yi tayc modl olarak kullanr.

ATM tabanl alar, yksek hzl veri, ses ve video uygulamalarnn aktarm iin
olduka poplerdir. ATM, yksek hz kapasiteli bir hcre gecikme teknolojisidir. Bu
teknoloji, btn bilgileri transfer edilebilecek hcre ad verilen bloklara ayrr. Bu
hcreler boyutlar bakmndan sabitlenir. Her bir hcre 5 byte boyutunda bir balk
ve 48 byte boyutunda bilgi alanna sahiptir. Bu bilgi alan IPTV ieriini tar.

ATM, balant oryantasyon protokol olarak da adlandrlr. Bir baka

deile, alc ve verici arasndaki balant IP video verisinin a zerinden
gnderilmesinden nce kurulur.

2.1.1.3. EPON (Ethernet Passive Optical Network)

EPON, IEEEnin EFM olarak bilinen alt gurubu tarafndan gelitirilmi ve

2004 ylnda standart olarak kabul edilen optik tabanl eriim teknolojisidir. Adndan
da anlalaca zere PONa olan katks, iletim mekanizmasnn Ethernet olmasdr.
Hzlar ONT ve OLTlere olan mesafeye gre deiiklik gsterirler.

2.1.1.4. GPON (Gigabit Passive Optical Network)

GPON, ITU-T G.984 standart tabanl bir optik eriim sitemidir. Temelde
GPON, BPONnin ykseltilmi halidir. Ayrca u zellikleri de ierir;

Yksek iletim hzlar,

Desteklenen ATM, SONET ve Ethernet gibi protokoller,

38
 Gelimi gvenlik zellii.

GPON tarafndan salanan oklu protokol destei, a operatrlerinin

mterilere geleneksel iletiim servislerini salamaya devam etmesine imkan tanr.

2.1.1.5. AON(Active Passive Optical Network)

AON (Activity On Node), IPTV son kullancs ve veri merkezi arasnda

elektrik malzemelerini kullanr. zellikle, AON a mimarisi fiber an son noktas
ve veri merkezi arasnda yer alan Ethernet balantlarn kullanr42.

2.1.2. DSL (Digital Subscriber Line) A zerinden IPTV

Son bir ka yldr dnyann eitli yerlerindeki bir ok telefon irketi, IPTV
pazarna girmi durumdadr. Bu irketlerin pazara girmesi ile, yayn gelirlerini
korumak amacyla kablo televizyon operatrleri ve kablosuz yayn salayclar, ok
eitli internet eriim ve telefon hizmeti vermeye balamlardr. Buna karlk
telefon irketleri, DSL tabanl a altyapsyla yeni nesil televizyon servisini kendi
abonelerine sunarak avantaj ellerinde tutmaya devam etmektedirler. DSLin, var
olan bakr telefon hatlar zerinden yksek bant genilii servisi salamasna olanak
tanyan bir teknoloji olduunu da unutulmamaldr.

Bant genilii, yeni jenerasyon IPTV servisinin iletimi iin anahtar konu
durumundadr. Mevcut DSL tabanl yayn alarnn ou DSL standartlaryla ina
edilmitir ki bunlar byyen yksek hzl video servislerini destekleme talebini
karlayamayacak dzeydedir. ou ise bir IP video yaynnn ev mterisine iletimi
ile snrlandrlmtr. Baz durumlarda ise standart kalitedeki TV sinyalini DSL hatt
zerinden gnderilmesi imkanszdr. Gerekli olan performans ise ADSL, ADSL2+
ve VDSL gibi teknolojilerin ilerlemesiyle salanm durumdadr.

42
Keymile kablo firmas, 2011.

39
2.1.2.1. ADSL (Asymmetric Digital Subscriber Line)

ADSL, bir noktadan bir noktaya olan balant teknolojisidir. Bu zellik

telekomnikasyon irketlerinin, IP video gibi yksek bant geniliine ihtiyac olan
servislerinin mevcut bakr kablolar zerinden aktarlmasna olanak tanr. Asimetrik
olarak nitelendirilir nk veri merkezinden abone cihazlarna olan veri ak, abone
cihazlarndan veri merkezine doru olan veri aksndan daha hzldr.

zel teknikler kullanlarak, ADSL 8 Mbpslik download ve 1.5 Mbpslik

upload oranlarna ulalabilir. Bu yzden, bir ADSL balants iki adet MPEG-2
kalitesinde TV yayn ve bir yksek hzl internet balants iin yeterli dzeydedir43.

ADSLnin nndeki en byk engel, servis salaycsnn blge ofisi ile son
kullanc arasndaki mesafedir. ADSL uzakla hassas bir teknolojiye sahiptir bundan
dolay servis salaycsna yakn olan aboneler uzak olanlardan daha iyi kalitede
servis alr. Abonelere verilen temel ADSL servisi, 5500 m ierisindeki en yakn
blge ofisi ile snrldr.

Teknik adan, telefon hatlar dk frekanstaki sesin iletimini desteklemek

iin dizayn edilmilerdir. Telefon hatlar zerinden gnderilen yksek frekanstaki ses
normalde bozulmalara ve enterferansa maruz kalr. Telefon hattnn bant geniliinin
blmlere ayrlmas veri hznn artmasn ve enterferansn azalmasn salar.

ADSLdeki frekanslar 0dan 4 kHze kadar var olan telefon servislerin

kullanm, 26 kHzden 138 kHze kadar veri gnderimi ve 138 kHz den 1.1 MHze
kadar da veri alm iin tahsis edilmitir.

43
ElkhartNet firmas, http://www.elkhart.net/business/adsl/about_adsl.pdf

40
 ekil 8. IPTV frekans tahsisi

ADSL ekipmanlar, PSTN a zerinde saysal balant salar, fakat bu

balant zerinden aktarlan sinyal analog sinyal olarak modle edilir. ADSL
devreleri analog sinyali kullanmak zorundadr, nk yerel a dngleri saysal
formda kodlanm sinyalleri tayabilme kapasitesine sahip deildir. Bylece, IPTV
veri merkezindeki modem kabul edilebilir bir iletim iin saysal verileri analog
sinyallere dntrr. Evlerde bulunan modemlerse, tekrardan alnan bu analog
sinyali saysal veriye evirir.

Saysal IPTV verisini ADSL iin analog sinyale modle etmek iin, iki temel
teknik kullanlr. Bunlar CAP ve DMTdir. CAP, ADSL iletimi iin saysal sinyalin
analog sinyale dntrmekte kullanlan bir tekniktir. DMT ise modern DSL
teknolojisinde kullanlan ve DSL sinyalinin frekans araln bir dizi kk alt
kanallara veya frekans tonlarna ayran bir tekniktir. letim srasnda, alt kanallardan
her biri, toplam data hznn bir parasn tar. letim, bant geniliini alt kanallarn
koleksiyonu olarak ayrarak, DMT her bir telefon hattnn farkl karakteristiklerinde
adapte olur ve veri iletim hzn maksimize eder.

Resim 1. Temel bir ev ADSL a

41
 Birok DSL abonesinden gelen sinyaller DSLAM(Digital Subscriber Line
Access Multiplexer)da toplanr ve yksek hzl bir network omurga hattna
multiplexer teknolojisini kullanarak iletir. DSLAM, DSL sinyalini ald zaman,
POTS(Plain old telephone service) datcl bir ADSL modem araclyla ses ve
veriyi alglar; ses PSTNe, veri ise DSLAMa gnderilir, ordan da
ATM(Asynchronous Transfer Mode) kullanlarak Internete kar. Aboneye cevab da
ATM sonra DSLAM ve ADSL ile geri gelir. Daha fazla DSLAM Telefon letmesi,
daha fazla abone demektir44.

2.1.2.2. ADSL2

ADSL2 ailesinin standartlar, IPTV gibi yksek bant geniliine ihtiya

duyan uygulamalarn ortaya kmasyla oluturuldu. ADSL2 ailesinin iki farkl yesi
mevcuttur;

ADSL2: ADSL2, ADSLnin gelitirilmi halidir. En byk fark, veri hz ve

santrale daha uzak mesafedeki istemcilerin balanmasna izin vermesidir. Bu
sayede hem daha fazla potansiyel mteriye hizmet verilmesi salanrken, bir
taraftan da HDTV seyretmeyi bir internet balants ile mmkn klar.
ADSL2+: ADSL2nin standardize edilmesinden hemen sonra, ITU
tarafndan ADSL2+ olarak bilinen DSLin ileri bir eidi kabul edildi. Bu
standartlar ADSL2 standartlar zerine ina edilmi olup 1.5 km uzaklktaki
aboneye 20 Mbpse kadar hz salayabilmeyi mmkn klmtr. ADSL2+
138kHz ve 2.208 MHz arasndaki bant geniliinde alr45.

44
http://blog.teknotel.com/2011/10/dsl-xdsl-teknolojisi-nedir-2-kisim
45
nder zdemir, WiMAX ve Tekerrr Eden Tarih, EMO, 2006.

42
2.1.2.3. VDSL (Very High-bit-rate Digital Subscriber Line)

VDSL, ADSL2+ ile ayn teknolojiyi kullanmaktadr. Bu teknoloji, en yeni ve

en gelimi DSL teknolojisidir. VDSL, VOD ve ok kanall yksek znrlkl TV
yayn da dahil, bir dizi servisin IPTV abonelerine ulatrlmas iin gerekli olan
yksek veri hz kapasitesini salayabilir konumdadr.

VDSL'in ADSL den en belirgin fark, iletim mesafesinin azlndadr. 13

Mbps hz iin 1.5 km, 55.2 Mbps iin 300 mlik mesafelerden daha teye
eriememektedir. VDSL'in temel bir kullanm alan, FTTN uygulamalarnda
grlmektedir. Santralden gelen fiber hattnn sonland bir ONU ile ev ya da
iyerine bal olan tek bir bakr hat arasnda uygulanan VDSL, binann yaknlarna
kadar gelen fiber hattn, evlere eski ya da yeni denen bakr hatlar zerinden
balamaktadr46.

Tablo 4. DSL Teknolojileri ve mesafe hz ilikisi

Kullanlan Bant
Maksimum mesafe letim Kapasitesi
Genilii

12 Mbps@0,3km
8,4 Mbps@2,7km
ADSL 1,1 Mhz e kadar 5,4 km 6,3 Mbps@3,6km
2 Mbps@4,8km
1,5 Mbps@5,4km

12 Mbps@0,3km
2,7 km (Daha uzun
ADSL2 1,1 Mhz e kadar 10 Mbps@1,5km
mesafelerde ADSL ile ayn)
7,5 Mbps@2,7km

26 Mbps@0,3km
2,7 km (Daha uzun
ADSL2+ 2,2 Mhz e kadar 20 Mbps@1,5km
mesafelerde ADSL ile ayn)
7,5 Mbps@2,7km

52 Mbps@0,3km
VDSL 1.1 Mhz e kadar 1,3 km 26 Mbps@1,5km
13 Mbps@2,7km

46
F. E. Retnasothie, M. K. Ozdemir, T.Yucek, Hasari Celebi, Joseph Zhang, and Ranesh Muththaiah,
Wireless IPTV over WiMAX: Challenges and Applications, 2007.

43
2.1.3. Yeni Jenerasyon Kablo TV A zerinden IPTV

Kablo TV operatrleri, IPTV gibi ileri iletiim teknolojilerini desteklemek

zere kendi alarn yenilemek iin son yllarda nemli lde yatrmda
bulunmuturlar. IPTV ieriinin bir kablo TV a zerinden aktarmn anlamak ve
teknolojiyi ieriin ierisine koymak iin, hibrid fiber alar ve geleneksel TV iletim
teknolojisinin temel prensiplerini gzden geirmek gerekir.

2.1.3.1. HFC (Hybrid Fiber Coaxial) Teknolojisine Genel Bir Bak

Belirli bir alanda kablo televizyon a varsa, tketiciler HFC teknolojisi

tabanl bir a zerinden IPTVye eriebilir. HFC teknolojisi, fiber optik ve koaksiyel
kablo konfigrasyonlu her a tanmlar. ou kablo televizyon irketleri, HFCyi
hali hazrda kullanmaktadr. HFC teknolojisi ile ina edilen alar, yeni jenerasyon
iletiim servislerini kullanmak iin ideal karakteristiklere sahiptir 47.

HFC alar, ayn anda analog ve saysal servisleri iletebilmektedir. Bu ise

a operatrleri iin ar derecede nemlidir.
HFC, artrlabilen kapasite ve IPTV sisteminin gvenilirlik
gereksinimlerini karlayabilmektedir. Artrlabilen kapasite, HFC tabanl
sistemleri kullanan a operatrlerine byk deiiklikler yapmadan
kapasiteyi artrma imkan verir.
Koaksiyel ve fiber kablolarn fiziksel karakteristii bir ka gigabit de an
iletilmesini destekler.

47
International Telecommunication Union (2006), Contents Protection Architecture for IPTV, 1st FG
IPTV meeting: Geneva.

44
 ekil 10. Utan uca HFC a

ekil 8de utan uca bir HTC a grlmektedir. HTC ann belli bir noktaya
kadar fiber ile, bu noktadan sonra ise koaksiyel kablo ile iletimi gerekletirilir.
iletim ve alim iin farkl fiber kablolar kullanlmasndan dolay da iletim iki ynl
bir ekilde ok hzl olmaktadr.

2.1.3.2. IPTVnin Kablo TV A zerinden Datm

IP tabanl SDV ortam, IP set-top boxlar ve yksek hzl a anahtarlarndan

routerlara kadar bir dizi ekipmann kurulumunu gerektirir. SDV ortamnn getirmi
olduu baz avantajlar aadaki gibi verilmitir:

Byk miktardaki bant genilii, operatrlerin sadece gerekli olan TV

kanaln abonelerine gndermesinden dolay kullanlmamaktadr. Oysa ki
geleneksel sistemlerde kullanlsn veya kullanlmasn btn kanallar
gnderiliyordu ve bu da gereksiz yere bant geniliini igal ediyordu.
Yedek bant genilii, kablo operatrlerinin ileri IPTV ierik ve servislerinin
abonelerine iletimine imkan verir.
Kablo operatrleri, her bir abone tarafndan hangi video ieriinin
izlenildiini doru bir ekilde lp ve grntleyebilir. Bu ise reklamclkla
gelir elde etmek isteyen operatrler iin nemli bir zelliktir.

45
2.1.3.3. DOCSIS Araclyla IPTV

DOCSIS ve Avrupal kardei EuroDOCSIS, geni alanl alarda yksek hzl

internet trafii tamak iin dizayn edilmitir. zellikleri yllar boyunca
evrimlemitir. DOCSISin son versiyonu, HFC alar zerinden IPTV servisinin
iletimini desteklemek amacyla yeterli kapasiteyi salamaktadr.

Yksek hzl geni bant servislerini destekleyen ABDde, ift ynl kablo TV
alarn iletimi DOCSIS ad verilen bir zellikle mmkndr. Bir aratrma ve
gelitirme konsorsiyumu olan CableLabs, bu teknolojiyi gelitirmitir. zellik
protokolleri ve kablo TV a zerinden IP geni band servisinin iletimi iin
kullanlan modlasyon formatlarn tanmlar.

Bu teknolojinin ilk revizyonu, DOCSIS 1.0 olarak bilinir ve 1998 ylnda ITU
tarafndan standart olarak onaylanmtr.

2.1.3.4 Uydu Tabanl A zerinden IPTV

Uydu balantlar, karasal yayndan daha fazla bant genilii salayabilir ve

IP tabanl triple-play servisler olarak nitelendirilen saysal video ierii, VoIP ve
yksek hzl internet eriimi salamaya balamaktadrlar.

IPTV veri merkezlerine IP video ieriinin iletimi iin uydu a salayclar

kendi uydu tabanl a platformlarn kullanmaya balam durumdalar. ekil 9da
IPTV datm mekanizmasna destek olan a altyaps verilmitir.

46
 ekil 11. Uydu merkezli utan uca IPTV datm sistemi

ekil 9da gsterildii gibi, orijinal video ierii alnr, bir araya getirilir,
MPEG-2, MPEG-4 veya Windows media formatnda formatlanr ve uydu
operatrnn video ilem merkezinde ifrelenir. Bu ilem tamamlanr tamamlanmaz,
ierik uyduya gnderilir ve eitli video merkezlerine nakledilir. Bu video merkezleri
genellikle telekomnikasyon ve kablo irketleri tarafndan ynetilir ve ev
abonelerine kendi var olan altyaplarn kullanarak IPTV servisinin iletilmesini
salarlar.

IPTV servislerinin direk olarak abonelere iletimi hususunda, bir dizi

seenekler mevcuttur. Bu seenekler aada sunulmutur.

Hibrid uydu IP Set-Top-Boxlarn yaylm: Hibrid uydu set-top-boxlarn

yaylm ile abonelerin nne iki seenek sunulmutur. Birincisi uydu
servislerine uydu balants araclyla balant. kincisi ise IPTV servislerine
standart yaynla eriim imkan tanmas.
Standart IPSet-Top-Boxlarn kullanm: Bu model, standart uydu
tekniklerini kullanarak byk konutlara kanallarn aktarlmasn, kanallarn IPye
evrilmesini ve IP set-top-boxlara yaynn ierir.

47
 Abonelere Hard Disk ieren Set-Top-Boxlarn salanmas: Talep edilen
ieriin ar bant genilii gereksinimi, ou uydu sistemleri iin IP-VoD tabanl
uygulamalar elverisiz hale getirir. Ancak, baz uydu servis salayclar, hard
diskli set-top-boxlarn yaylmasnn yardmyla uydu tabanl iletim
sistemlerindeki snrlamalar atlatmaya balam durumdalardr. Abonenin evine
bir kere kurulduunda, IP-VoD ierii otomatik olarak hard diske
indirilmektedir. Bu da IPTV son kullanclarnn, ierii kolaylkla
grntlemesine izin verir.

2.1.4. Kablosuz A zerinden IPTV Yayn

Yeni kablosuz geni bant alar, Telekom operatrlerine IPTV servislerini ev

kullanclarna iletilmesi iin alternatif bir datm platformu salar. Bu platformun
en nemli avantaj ise kablolardan kurtulmaktr.

WiMAX, IPTV eriimi iin kullanlabilecek kablosuz a teknolojilerinden

biridir. WiMAX (Worldwide Interoperability of Microwave Access) temel olarak,
IEEE 802.16 standartlarn kullanan geni bant kablosuz eriim teknolojisidir48.
Ayrca WiMAX, Wi-Fi ailesinin yakn akrabas olarak ta deerlendirilen yksek
kapasiteli geni bant kablosuz IP teknolojisi olarak ta deerlendirilebilir.
Telekomnikasyon sektrnde WiMAX, IPTV hizmetlerinin desteklenmesi iin
eriim olarak alternatif bir zm retmektedir49. WiMAX, IPTV ieriini tama
platformu olarak kullanlmaya balanm ve bu trend giderek artmaktadr.

WiMAXta kullanlan IEEE 802.16 standartlar, geni bant servisini mobil

evrede kullanamaya imkan tanmamaktayd. Bu amala, Mobil WiMAX olarak da
bilinen IEEE 802.16e standartlar kabul edilmitir. Mobil WiMAX, IPTV servis ve
uygulamalarnn iletimi iin bir ka nemli zellie sahiptir:

48
nder zdemir, 2006
49
F. E. Retnasothie ve Ark., 2007

48
 Bu teknoloji, maksimum 32 ile 46 Mbps veri hzn destekler. Bu hzlar doru
aktarldnda yksek znrlkl ieriin mobil cihazlardan izlenilmesine
imkan verir.
Mobil WiMAX IPTV gibi gerek zamanl uygulamalara faydal olan ileri
QoS mekanizmasna destek salar.

2.1.5. nternet zerinden IPTV

Televizyonun icadndan bu yana, TV sinyallerini abonelere iletmek iin bir

dizi farkl datm teknolojisi gelitirilmitir. Yakn zamana kadar, TV yaynlarnn
iletimi iin be temel a platformu kullanlyordu ki bunlar; karasal yayn, uydu,
DSL, fiber ve kablo TV alardr. Son zamanlarda ise televizyon yaynnn
grntlenmesi ve talebe bal sunulan ieriin grntlenmesine imkan tanyan
yeni bir teknoloji olan internet gn yzene kmtr. nternet zerinden yaynlanan
IPTV, aada verildii gibi bir ka formata sahiptir.

- Gerek zamanl nternet TV kanallar

- P2P video paylama

2.1.5.1. Gerek Zamanl nternet TV kanallar

TV kanallarnn internet zerinden gerek zamanl olarak aktarlmas ok

popler bir IPTV uygulamasdr ve bu uygulama, video ieriinin yrtlmesine
olanak salayan servis salaycnn sunucusundan ayn ieriin kullanc tarafndan
grntlenmesine kadar video ieriinin iletilmesini ierir. Her ne kadar internet TV
kanallarnn grntlenmesinde genellikle bilgisayarlar kullanlsa da mobil cihaz ya
da IPTV STBlarla da ayn ierie ulamak mmkndr. Bir internet TV kanalnn
yaynlanmasnda teknik sre ise; daha nceden oklu medya paketlerine(PNG,
MP3, AVI Vs.) ayrlm olan video ieriinin oklu IP paketlerine encapsle
edilmesi ve kullancnn bilgisayarndan eriebilecei internet ana aktarlmasnn

49
yapld, yayn merkezinde balar. Kullancnn bilgisayarnn IP ile gelen video
ieriini ayrmaya yarayan bir yazlm iermesi gerekir. Bir televizyon kanalnn
seilmesi ile grntnn izlenmeye balamas arasnda geen zaman kullanc cihaz
ile sunucu arasndaki internet balant hzna baldr.

ekil 12. Bir internet TV kanalnn iletilmesi

2.1.5.3. stee Bal Kaydedilebilen erik

Adndan da anlald gibi IPTV, bu zellii ile kullancnn kendi istedii

ierii internet a zerinden indirip izlemesine olanak salar. Bu tip ierii sunan
servis salayclarn byk ounluu indirilen yerel haberler, hava durumu, filmler,
mzikler, sunulan hizmete dair tantm ve kiiye zel reklamn da arasnda
bulunduu her bir ierik iin cretlendirme yaplmas esas ile alr. nde gelen
baz internet tabanl portal siteleri, ktphanelerinde bulunan indirilebilir IPTV
ieriini yelerine sunmaya balarken bazlar da genibant balant kullanabilen set
st kutular piyasaya srd. IPTV ierii, servis salaycnn sunucusundan
kullancya iletilirken genellikle FTP (Standard File Transfer Protocol) ve HTTP
(Hypertext Transfer Protocol) a protokolleri ve standarlar kullanlr.Bu
protokollerin kullanlmas IPTV ieriinin kullancnn gvenlik duvar tarafndan
engellenmesini nler. stee bal ierik talepleri iin ise genellikle standart bir web
sunucu yazlm kullanlr.

50
 eriin indirilmesi iin geen zaman balant kalitesi ve video
znrlne bal olarak deimektedir. Standart znrlkteki ierik yksek
znrlkl ierie gre daha hzl indirilmektedir. ok hzl olmas nedeni ile
genellikle genibant balant tercih edilse de bu tip ierik iin evirmeli balant da
yeterli olmaktadr. ndirme sresince oluan hatalar dzeltmek iin TCP
(Transmission Control Protocol) hata dzeltme teknii kullanlr.

Byk IPTV ieriinin depolanmas iin hem servis salayc hem de

kullanc cihaznn yksek depolama kapasitesine sahip olmas gereklidir. Baz IPTV
kullanclarnn sahip olduklar uygulamalar, indirilen ieriin DVDye kopyalanp
daha sonra da izlenmesine olanak salarlar50.

2.1.5.3. P2P (Peer to Peer) Video Paylama

P2P video paylam uygulamas kullanclara, online video ieriini izleme,

paylama ve bu ierii oluturmasna imkan tanr. Peer-to-peer uygulamasn
kullanmak olduka kolaydr ve genellikle zel bir yazlmn kurulmasn ierir.
Yazlm yklendikten sonra, kullanc belirli bir video dosyasnn indirme
balantsna tklar. Ykleme ilemi baladnda, P2P video paylam yazlm
gerekli balantlar yapar ve istenilen video ieriini farkl kaynaklardan indirmeye
balar. Video dosyas yerel hard diske indirildikten sonra, grntleme ilemi balar.

2.1.6. IPTVnin Omurga Teknolojileri

Bir IPTV a altyapsnn temeli, IPTV veri merkezi ile son km geni bant
datm a arasnda, geni hacimdeki video ieriinin yksek hzda tanmasn
gerektirir. Bu altyap, yksek gvenilirlii salayabilen hat koruma kapasitesi ve ok
yolluluu salayan birok farkl tipte temel iletim standartlar ierir. Her bir standart,
kendine ait bir dizi zellie sahiptir. IPTV a altyapsnda adet omurga iletim

50
http://www.1-to-all.co.th/Solution/IPTV_Solution.html

51
teknolojisi kullanlmaktadr, ve bunlar SONET/SDH zerinden ATM,
MPLS(Multiprotocol Label Switching zerinden IP ve metro Ethernetdir.

ekil 13. IPTV ana a yaps

ekil 10da gsterildii gibi, bu temel a teknolojisi IPTV veri merkezi ve

eitli tiplerdeki eriim alar arasndaki balanty salamaktadr.

IPTVde veri merkezi ile son blge ofisi arasnda tesis edilecek alt yapnn
ok yksek miktarlarda video ieriini tayabilmesi gerekmektedir. Yksek oranda
multipath(oklu yol) ve balant kalite garantisi salanmas iin birka deiik
omurga teknolojisi kullanlr. Her bir teknoloji kendisine has veri hz ve
llebilirliin de iinde olduu baz zellikler ierir. IPTV alt yapsnn
oluturulmasnda kullanlan balca teknoloji SONET/SDH zerinden ATM,
MPLS zerinden IP ve metro ethernettir.

ekil 14. IPTV teknolojisi

52
2.1.6.1. ATM ve SONET/SDH

ATM, IPTV gibi yksek bant genilii ve dk iletim gecikmesi gerektiren

uygulamalar ve koaksiyel kablo ve burgu kablo gibi geleneksel medya
ekipmanlarn destekler ama en iyi performans fiber optik kablolarda gsterir. ATM
hcreleri baz servis salayclarn kulland SONET (Synchronous Optical
Network) tarafndan da iletilebilir.

SONET fiber optik mimari kullanarak yksek hzda veri ak salayan bir
teknolojidir. SONET farkl bir ok veri akn ayn anda salayabilmek iin TDM
(Time Division Multiplexing) kullanr. SONET belirli bir frekansta belli bir bant
geniliini farkl sinyallere tahsis eder. nceden belirlenen zaman dilimleri veri
iletilse de iletilmese de tahsis edilir.

Bir IPTV anda SONET birbirinden farkl sinyalleri ayn stream zerinden
ileterek daha az ekipman kullanlmasna olanak salar. Bir SONET alcsnda
sistemden indirilen veri ile gnderilen veri birbirine eittir. rnein SONET alcsna
gelen 1gblik 4 tane PTV streami, 4gblik veri olarak fiber omurgaya iletilir.

2.1.6.2. IP ve MPLS (Multiprotocol Label Switching)

MPLS, Internet Engineering Task Force (IETF) tarafndan tanmlanan, a

zerinde verimli olarak ynlendirme, iletim ve anahtarlamay salayan bir
protokoldr51.

MPLS aadaki ilevleri yerine getirir:

- Deiik tr donanmlar, makineler ve hatta deiik uygulamalar arasndaki aklar

gibi eitli younluklara sahip trafik aklarn ynetecek mekanizmalar tanmlar.

51
Yasin Kaplan, Veri Haberlemesi- MPLS, http://www.yasinkaplan.com/tr/docs/MPLS.pdf

53
- 2. ve 3. katman protokollerinden bamszl salar.
- IP adreslerinin deiik trde paket ileten veya anahtarlayan teknolojilerde
kullanlan sabit uzunluklu etiketlere elenmesini salayan bir yol sunar.
- Kaynak Tahsisi Protokol (Resource Rezervation Protocol, RSVP) ve OSPF gibi
mevcut ynlendirme protokolleri ile birlikte alr.
- IP ile ATM ve Frame Relay gibi 2. katman protokollerini destekler.

Ayrca IP/MPLS diye tanmlanan bir teknoloji daha vardr. Burada ise IP ve
MPLS teknolojisinin ayn anda kullanlmasdr. IP teknolojisi kullanc saysnn ve
veri younluunun artmas ile veri iletiminde dk performansl kalmtr. Bu
nedenle MPLS veri iletiminde IP ebekelerini desteklemitir.

2.1.7. IPTVnin Yaynlanmasyla likili A Faktrleri

IPTV yayn ile ilgili a faktrleri, be alt balk altnda sralanabilir. Bu

faktrler IPTV yayn iin olmas gereken nemli gereksinimlerdir.

A llendirme: IPTV datm alarnn yksek bant geniliinde, tama

kapasitesine ihtiyac vardr. IPTV servislerini tamak iin gerekli olan bant
genilii miktar, genellikle VoIP ve internet eriim servisleri iin gerekli olan
bant geniliinin bir seviyesidir.. Gerekli olan toplam bant genilii miktar bir
ka faktre baldr. Bu faktrler genelde, sunulan IPTV kanallarnn says ve
IP-VoD hizmetinin dahil edilmesidir.
Gvenilirlik: IP a altyaps, cihaz hatalar sonucunda gvenilir olmas
gerekir. IPTV hizmetini kesebilecek tek bir hata sebebi bile olmamaldr.
Hzl tepki: IP ann kanal deiimi srasnda minimum tepki zamann
salamas gerekir.
Tahmin edilebilir performans: Servisin gerek zamanl almasna kadar,
video iletiminin tahmin edilmesi zordur. IPTV operatrleri de bunu akllarnda
tutmak ve deien bit hzlarnn stesinden gelmek iin gerekli a kaynaklarn
ayrmak zorundalardr.

54
 Qos derecesi: ou IPTV servisinin zel geni bant alar zerinden
aktarmndan dolay, video ieriinin abonelere ulatrlrken bir QoS (Quality of
Service) kural uygulamas tavsiye edilir. Bir QoS sistemi, video sinyalini korur
ve uzun mesafelere aktarldnda kalite kayb ihtimalini azaltr. QoS,
operatrlerin IP-VoD ve IP oklu yayn gibi kat performans garantisine ihtiyac
olan servisleri salamasna imkan tanr. QoS, bir ok a teknii ve destek
protokoln kapsar.

2.2. artl IPTV Eriimi ve DRM Sistemleri

IPTV servis ve ieriklerini yetkisiz eriimlerden korumak amacyla Telekom

operatrlerinin, IP tabanl ieriklere ulaan her bir mterinin kimliini onaylayacak
bir gvenlik sisteminin kurulduundan emin olmalar gerekir. Bu onaya ek olarak,
IPTV gvenlik sistemi ayrca, ieriin IPTV merkezinden son kullancya kadar olan
btn evrelerinde korunmasn salamaldr. Bunun yannda IPTV gvenlik
sisteminin, abonelerin zel bilgilerini korumas da gerekir. IPTV servis
salayclarnn hrszl nlemek amacyla kullanabilecei bir ka farkl yaklam
mevcuttur52. Bu yaklamlar bu blmn zn oluturmaktadr. Aadaki
balklarda bu yaklamlardan bahsedilmitir.

2.2.1. IPTV Gvenlii

eriin saysallatrlmas, koruma sitemlerinin ok byk lde geersiz

hale gelmesine neden olmaktadr. Grnt ve sesli ierik ile ilgili hak ihlallerinin en
st seviyelerde olduu gnmzde yayncln saysal sistemler zerinden yaplmas
ieriin korunmasn daha da n plana karmaktadr. Bugn dnyada saysal ieriin
korunmasna ynelik ok byk almalar srdrlmektedir.

52
http://www.codenomicon.com/resources/whitepapers/codenomicon-iptv.pdf

55
 Gvenlik, IPTV servis salayclar iin bir numaral nceliktir. nk video
ierik reticileri, ierii koruyacak gl bir mekanizma olmadan dijital alar
zerinden datm lisans haklarn vermek istemezler. IPTV gvenlik sistemindeki
asl ama, sadece onaylanm abonelerin servislerden yararlanmasn salamaktr.

IPTV ieriinin korunmas hakknda bir dizi yntemler mevcut. Bu

yntemler, CA (Conditional Access System) ve DRM (Digital Right Management)
sistemleri olarak ikiye ayrlr. IPTV sistemi iindeki ierik koruma, 2 kategoriden
oluur. Birinci kategori, AAA (authentication, authorization, accounting) hizmetidir.
kinci kategori ise CA ve DRM dir.

ekil 15. IPTV sistemi iinde ierik koruma

Aadaki balklarda yukarda bahsedilen CA ve DRM sistemleri incelenecektir.

56
2.2.1.1. IPTV CA Gvenlik Sistemi

A operatrlerinin IPTV teknolojisinden maksimum avantaj

salayabilmeleri iin, hrszl nleyen bir CA Sistemine (Conditional Access
System) ihtiyac vardr. CA en iyi ekilde grsel a geidi diye tanmlanr.

Geleneksel TVnin aksine, IPTV a yaps her bir IPTV tketici cihazna
noktadan noktaya balant ile balanr. Bu ise, a zerinden sadece izlenilen kanaln
aktarlmas anlamna gelir. Bu iletiim metodu, ok fazla kanaln aktarld kablo,
uydu ve karasal yaynn alma mantnn tam tersidir. Bylece gvenlik
perspektifinden, teoride ierii adan almak olduka zor olmaktadr. Bu yzden,
IPTV datmndaki gvenlik sistemi dier sistemlerden olduka farkldr. IPTV CA
sisteminin ana amac, abonelerin IPTV servislerine eriimini kontrol etmektir. Sonu
olarak, sadece geerli bir kontrata sahip olan abonelerin IPTV hizmetlerine eriimi
salanr. Bu sistemde, CA sistemi iin tm yklenebilir mekanizma tanmlanmaldr.
Ayrca mterideki yklenmi CA paketindeki tm alan sistemin tanmlanmas da
nemlidir37.

ekil 16. CA yazlm mimarisi iin bir rnek

37
International Telecommunication Union, Contents Protection Architecture for IPTV, 2006.

57
2.2.1.2. Yeni Jenerasyon DRM zmleri

CA sistemi yasal olmayan IPTV servis kullanmlarn engellemesine ramen,

video ieriinin alnmas ve korsanla kar tam koruma salamaz. Bu nedenle, CA
sisteminin abonelerin ierii ev ierisindeki dier dijital cihazlara aktarmasn
kontrol eden DRM (Digital Right Management) ile tamamlanmasna ihtiya vardr.
DRMnin tanm, sunulan bir dijital medya aracnn hayat evrimini ynetmektir.
DRMnin bir baka tanm ise dijital kullanm haklar ynetimidir.

Dijital ieriin korunmasna ek olarak, DRM sistemi ev ierisindeki datm

ana izinsiz eriimleri ve korsancl nler. DRM sistemleri, operatrlere ve
gvenlik seviyelerine gre deiiklik gsterir.

Teknik olarak DRM sistemi, korunan ierie eriim haklarnn

grntlenmesi ve ynetilmesi mekanizmas olarak snflandrlabilir. erik eitleri,
VoD filmlerden yksek znrlkl servislere kadar deiebilir. DRMnin alma
mantna deinilecek olursa, bir DRM sistemi hem VoD ierii hem de canl
yaynlanan IPTV kanallarna uygulanabilir.

VoD ieriine DRMin uygulanmas: talep edilen ierik video merkezinden

IPTVCDye gnderilen ifrelenmi ieriktir. Ayrca bu ierik IPTVCD tarafndan
depolandnda korsan riski biraz daha ykselmektedir, nk bu ierik baka bir
dijital cihaza aktarlabilmektedir. IP-VoD ieriinin korunmas iin kullanlan
DRMi ieren en temel admlar aadaki gibi verilmitir.

1. Adm. erik sahibinin haklarnn kayt altna alnmas: Ne zaman ki video

ierii zlp IPTV a zerinden iletime hazr hale geldiinde, DRM alt
sistemine gnderilir. Bu alt sistem, belirli video ieriinin haklar ve detaylarn
ieren bir yazlma sahiptir.

58
 2. Adm. VoD merkezi zerinden korunan IPTV ieriinin gnderilmesi:
erik korunmaya alndktan sonra, IP-VoD merkezine gnderilir ve IP tabanl a
zerinden yklenmesi iin uygun hale getirilir.
3. Adm. Korunan IPTV ieriinin oynatlmas: Korunan ieriin oynatlmas
iin IPTVCDnin dosyay ileyebilen bir DRM yazlmna ihtiyac vardr.

Geleneksel olarak, DRM sadece VoD ieriine uygulanmaktayd. Fakat,

servis salayclarnn nerdeyse tamamna yakn gerek zamanl DRM sitemini,
canl yaynlanan IPTV kanallarna uygulamaya balamtr.

59
 NC BLM

3. IP LETM AI ZERNDEN VOD

Bu blmde, insanlarn televizyonu izleme ve televizyonla iletiim halinde

olmasn salayan bir teknoloji olan VoD incelenecektir.

Video on Demand(VoD) hizmeti, televizyon programlarnn, abonelerin

taleplerine gre sunulmasdr. Bu televizyon servisleri daha nceden depolanm
filmler ya da eitim grntleri olabilir38. VoD zellikle ift ynl RF ve IP tabanl
yayn ana uygundur. VoD abonelere dijital ortamda saklanm film ve ovlar
bulmaya, seim yapmaya ve balklarn grntlemeye imkan tanr. Buna ek olarak
VoD, abonelerin TVlerin programlarna bal kalmadan kendi programlarn
yapmalarna imkan tanr.

3.1. RF ve IP Tabanl VoDin Ortaya ks

PPV(Pay Per View) video ieriinin seyredilmesi, ieriin belirlenen zaman

aralklarnda yaynlanmas modeline dayanmaktadr. eriin iletilmesindeki bu
model, ieriin servis salayclar tarafndan hangi zaman biriminde aboneler iin
uygun olacana karar veren Push Delivery Mechanism olarak bilinir.

Son zamanlarda VoD endstrisi bymesine yava bir ekilde devam

etmektedir. Bu sektrn bymesindeki iki ana faktr aadaki gibi verilmitir:

(1) Gelitirilmi VoD servis creti ve performans ltleri: Her 12-18 ayda bir
daha ucuz, daha hzl ve daha kk VoD sunucular ortaya kmaktadr.

38
SVS Telekom Satellite Systems (December 2008), IPTV Tanm ve Genel Bak
http://www.satturkey.com/makale/IPTV.pdf (12.12.2008)

60
(2) Yeni jenerasyon a altyapsnn kurulumu: ift ynl interaktiviteyi
desteklemek ve alar iyiletirmek zere son on yldr devam eden yatrmlar, VoDi
kablo TV endstrisi iin deerli bir gelir kayna haline getirmitir.

VoD sistemi corafik olarak farkl yerlerde bulunan iki kullancnn, bir
program veya filmi ne zaman ve nerede isterlerse izlemelerine imkan tanr. Bu
zellik nceden tanmlanan zaman izelgesine gre yaynlanan program ve ovlarn
yer ald geleneksel TV yaklamna terstir.

Bu sistemde, video ieriinin ktphanesi bir merkezde depo edilir ve bu

ktphaneye VoD zellii bulunan bir IPTVCD kullanlarak eriilir. IPTV son
kullancs tarafndan VoD balnn seimi, 5 adm ierir.

1- Abone, interaktif TV uygulamasndan VoD baln seer,

2- IPTVCD, bu emri alr ve veri merkezine gnderir,
3- artl eriim sistemi, abonenin bu ilemi yapmaya yetkili olduunu dorular,
4- Dorulama tamamlandnda, video yayn nce blge ofisine oradan da
IPTVCDye gnderilir,
5- IP yayn abone tarafndan kontrol edilir.

VoD sisteminin, son kullancs iin aadaki gibi yararlar vardr:

Zamandan bamsz bir ekilde, herhangi bir program seyredebilinir,

VoD, izleyicilerin videoyu balatma, durdurma, ileri sarma ve geri
sarmalarna imkan tanr,
Yksek kalitedeki ve ok eitli ierie anlk eriim salar,
Ev ierisinde aa bal cihazlarla ierii grntleme.

61
3.1.1. IP-VoD Servislerinin Tipleri

Bu blmde, IP-VoD servislerinin tipleri aadaki alt balklarda

aklanmtr.

- Push VoD: VoD merkezinden IPTVCD hard diskine doru, ieriin

itilmesini temel alan bir konsepttir. Bu ierik transferi, genellikle youn
olmayan zamanda gerekleir. Bu modelin arkasndaki temel dnce ise, bir
dizi IPTVCD mterisinin VoD yaynn seyretmesinden dolay oluan bant
geniliindeki daralmay azaltmaktr39.
- MoD: MoD (Multimedia On-Demand), Vod uygulamasnn en yaygn tipidir
ve VCR tipi kontrol ile desteklenen dijital a zerinden DVD kalitesindeki
video aktarlmas olarak da tanmlanr.
- SVoD: SVoD (Subscription VOD), MoD gibi ayn datm a altyapsn
kullanr. sminden de anlalaca gibi, bu VoD eidi abonelerin aylk belirli
bir crete tabi olduu bir servistir. Bu cret, abonelerin talep ettikleri
filmlerin paketini kendi takvimlerinde gre izlemesine imkan tanr.
- ToD: ToD (Television-on-Demand), TV seyretmede yeni bir metodudur.
ToD, gerek zamanl yaynlanan TVnin kaydedilmesidir. Bu programlar
kodlanrlar ve video merkezlerinde saklanrlar.
- HDVoD: HD tabirinden de anlalaca zere HDVoD, abonelere geni bir
yelpazede HD videolarn indirmeye ve izlemeye imkan tanmaktadr.
- SMoD: SMoD (Subscription Music on Demand), IPTV yayn yapan
Telekom operatrleri tarafndan sunulan mzik yayn servisine aylk
yeliktir.
- NDVR: NDVR (Network-Based Digital Video Recording), abonelerin video
programlarn kaydedip istediklerinde tekrar oynatmalarna imkan tanyan bir
teknolojidir. NDVR ile VoD arasndaki fark, video ieriinin depolanmas ve
kontroln IPTV veri merkezinde yer almasdr.

39
Grard O'Driscoll, Next Generation IPTV Services and Technologies, Published Book by John
Wiley, 2008.

62
 - FoD: FoD (Free on Demand), mterilere programlar, filmler veya mzik
videolarnn bulunduu ierik ktphanesine cretsiz eriimi salar.
- BoD: BoD (Bandwidth on Demand), a kapasitesinin artrlmasn
salayarak, yksek znrlkl program ieriini indirmek gibi spesifik
uygulamalar destekler.
- AoD: AoD (Advertising on Demand), TV reklamclna yeni bir
yaklamdr. Bu yaklam, reklamlar video ieriine direk olarak balamay
ierir. Reklamlarn uzunluu, 10 saniyeden 1 dakikaya kadar deiir ve de
videoyu seyrettikten sonra ve nce yer alabilir.
- EVoD: EVOD (Extended Video on Demand) datm modeli altnda, talep
edilen ierik ilk olarak ierii farkl bir yerdeki baka bir cihaza ynlendiren
bir IPTVCDye gnderilir.

ekil 17. EVoD datm modeli39

ekil 15de grld zere, VoD ierii kodlanr ve 3G a zerinden mobil

TV servislerini destekleyen bir telefona gnderilir. Bylece, mteriler
hareket halindeyken bile talep edilen video ierii seyredilebilinir.
- XoD: Sonunda, btn mteriler televizyon seyretmek zerinde maksimum
kontrole sahip olacaktr. XoDa gei, mterilerin kendi IPTVCDlerini

39
Grard O'Driscoll, Next Generation IPTV Services and Technologies, Published Book by John
Wiley, 2008.

63
 kullanarak dijital ierii satn almaya, bu ieriin a zerinden gelmesine ve
herhangi bir yerde izlemesine imkan tanyacaktr. Yakn gelecekte, tamam
olmasa bile ou TV programlar ve film ierii, talep zerine ulalabilir
olacaktr.
- NVoD: NVod (Near Video on Demand), ayn programn birden fazla kanalda
balang zamanlar arasnda bir zaman aral bulunarak balamasna
dayanan bir sistemdir 53.

ekil 18. NVoD sistem modeli

rnekte grld gibi, 4 farkl kanalda yaynlanan rlanda Gaelic Futbol

Finali vardr. Bylece abonelerin hzl ileri ve geri sarma zelliklerini
kullanmalarna imkan salanm olur. Bu modele gre kullanclar abone
kanallar, 10ar dakikalk hzl ileri ve geri sarmay kullanarak
geebilmektedir.

3.1.2. Utan-Uca IP-VOD Altyapsnn Temel Yaps

Yksek kapasitedeki ift ynl geni bant aa ek olarak, IP-VoD servisleri

ayrca baka mantksal teknoloji bloklarn da gerektirir:

IP-VoD yayn servisi,

53
Grard O'Driscoll, Next Generation IPTV Services and Technologies, Published Book by John
Wiley, 2008.

64
 IP-VoD aktarma protokolleri,

Aadaki alt balklarda bu ksmlar anlatlacaktr.

3.1.2.1. IP-VoD yayn servisi

IP-VoD servislerinin iletimini salamak amacyla IPTVCDlere, baz yksek

kapasiteli bilgisayar sunucularnn kurulmas gerekmektedir. Bu VoD yayn
sunucularnn ana fonksiyonu, ieriin ynetilmesi depolanmas ve datm ana
iletimidir.

IP-VoD sunucular, normal sata hazr bilgisayar ve elektronik malzemeleri

kullanr. Yzlerce g kayna, hzl giri/k sistemleri, yksek miktarda
depolama kapasitesi, VoD yayn sunucularnn ana donanm karakteristiidir. Bir
video sunucusu tipik olarak; g kaynaklar, oklu ilemciler ve hard diskler gibi
birok malzemeyi ierir. eriin korunmas ve hzl iletilmesi cluster yaps ve
birden fazla diskin ayn anda kullanm iin RAID depolama teknikleri kullanlmas
ile salanr.

Burada, sunucu, VoDe uygun IPTVCDden gelen belirli bir ierik iin istei
alr, cluster(paray) tanmlar ve istenilen paray IPTVCDe gnderir.

Video sunucularnn byklk ve yetenekleri, salaycdan salaycya

deiiklik gsterir, fakat u anda pazarda bulunan sunucular u aadaki zellikleri
destekler39:

leri yayn teknolojilerini,

Esneklik,
Yksek kapasitede depolama yetenei,

39
Grard O'Driscoll, Next Generation IPTV Services and Technologies, Published Book by John
Wiley, 2008.

65
 Grntleme,
leklendirme,
oklu format,
Birlikte ilerlik,
eriin gerek zamanl sindirilmesi.

Video yaynn donanm altyaps, drt adet ana teknolojiden oluur. Bunlar
depolama, isleme ve a, a balants ve yazlmdr. Bu malzemeler arasndaki
etkileim unlar ierir: stenilen ierik, depolama alt sistemi tarafndan arivlenir ve
IP video ieriinin istenilmesi halinde, ileme ve hafza alt sistemi tarafndan
karlr; a alt sistemi tarafndan ya ATM hcrelerine yada IP paketlerine evrilir ve
a zerinden yaynlanr. Yazlm sistemi ise bu ilemin dzgn ekilde
ilerlemesinden sorumludur.

3.1.2.2. IP-VoD Aktarma Protokolleri

IP-VOD sunucular ile IPTVCD arasndaki veri iletimi iin kullanlacak olan
protokol genellikle a alt yapsna gre seilir ancak, genellikle RTP (Real-time
Transport Protocol), RTCP(Real-time Control Protocol) ve RTSP(Real Time
Streaming Protocol) protokolleri kullanlr39.

RTP, IPTV video paketlerinin genibant internet alar zerinden tand

protokol tipidir.
RTCP, IPTV alarnda ynetici ve sunucu cihazlar arasndaki iletiimin
kalitesinin tespit edilmesi iin kullanlr.
RTSP, gerek zamanl ve istee bal video ieriinin kontrol edilmesine
olanak salayan, IPTV endstrisinde ve IP-VOD servislerinde ok fazla
kullanlan bir uygulama kontrol protokoldr

39
Grard O'Driscoll, Next Generation IPTV Services and Technologies, Published Book by John
Wiley, 2008.

66
3.2. IP Tabanl HDTV

Yeni jenerasyon HDTV (Yksek znrlkl TV) kanallar, video

servislerinin iletim ve alm konusunda devrim niteliindedir. Gnmzde mteri
talepleri ve gelien dijital teknolojiye bal olarak, kullanclarna bir ok hizmet
sunan a operatrleri, kendi programlarna HD televizyon kanallarn da
eklemilerdir. u bir gerektir ki, kullanclar ileri teknolojiden yararlanmak
istemektedirler. Bu nedenle pazardaki HD televizyonlarn da etkisiyle kullanclar,
operatrlerden bu tip yaynlar talep etmektedirler.

Bu blmde, HDTV tanmna ve bu teknolojinin nasl altna

deinilecektir.

3.2.1. SDTV ve HDTV Teknolojilerine Genel Bak

SDTV (Standard-definition television) kullanclara, analog TV sistemlerden

daha zengin renkler ve daha iyi resimler salayan bir dijital yayn sistemidir. Dijital
teknoloji, geleneksel analog sinyallerden daha fazla grnt bilgisi ile HDTV
resimlerini retebilme yeteneine sahiptir. Her iki sistemde de dijital teknolojilere
sahip olmasna ramen, HDTV izleyicilere SDTV tabanl yaynlara gre ok daha
gereki bir video deneyimi sunar. Her ne kadar dijital TV HDTV ve SDTV olarak
iki aamada snflandrlsa da, bunlar da znrlk, resim gei teknolojileri ve
ekran boyutlandrlmasna gre alt kategorilere ayrabiliriz. Burada znrlk ayn
alandaki piksel saysn, resim gei teknolojileri, grnt geiinin interlaced ya da
progresiv oluunu belirtir. Ekran boyutlar da gnmzde genel olarak 1280X720 ya
da 1920X1080 pikesel olarak pazarda yerini almaktadr.

Ayrca Uluslararas Telekomnikasyon Birlii (ITU), yksek znrlkl

Ultra High Definition Television standardnn teknik detaylar zerinde anlamaya

67
almaktadr. ITU, 3840x2160 ve 7680x4320 znrlndeki televizyonlar
UHDTV olarak adlandrmay planlamaktadr.

3.2.2. IP Tanm zerinden HDTV

IP HDTV, geni bant zerinden yksek znrlkl video ieriinin

iletilmesini tanmlar. IP HDTV, nispeten yeni bir teknolojidir. Bu yeni teknoloji
zellikle, mevcut kablo ve uydu hizmetlerine alternatif hizmetler sunmak isteyen
telekomnikasyon firmalar iin nemli ve deer katan bir hizmettir. Servis
salayclarn, HDTV ieriinin iletimini desteklemek iin, kendi a mimarilerini
niin gelitirmeleri gerektiini aklamaya ok fazla sebep sunulabilir. Bunlardan bir
ka tanesi aadaki alt balklarla aklanmtr.

3.2.2.1. Video Kalitesinin Gelitirilmesi

Analog TVden saysal TVye doru olan evrim sayesinde, abonelere daha
keskin, daha zengin ve daha ekici video ierii sunulmaya balanmtr. Standart
dijital TV ieriinden, yksek znrlkl yayncla doru devam eden bu evrim,
TV izleme deneyimini sinemalar tarafndan salanan keskin ve temiz video
kalitesine benzer bir ekle getirmektedir39.

3.2.2.2. Daha yi znrlk

HDTV tarafndan salanan renk znrl, normal SDTV video ieriinin

znrlnden daha ileridir. Burada HD kavram, yksek znrlk anlamna
gelmektedir. Yksek znrlk, renk ve ayrntlar, ksaca grnt kalitesini
artrmaktadr.

39
Grard O'Driscoll, Next Generation IPTV Services and Technologies, Published Book by John
Wiley, 2008.

68
3.2.2.3. Yksek Kalite Seviyesi

leri sktrma teknolojilerinin yksek hzl a teknolojileri ile birlemesiyle,

artk abonelere yksek kalite seviyelerinde IP HDTV servislerinin salanmas
mmkndr.

3.2.3. Sondan-Sona IP HDTV Sistem

SDTV sinyallerinin IP a zerinden iletiminde kullanlan genel protokoller,

HD video ieriinin iletimi ile ayndr. HD video ieriinin yaynlanmas iin
spesifik donanm gerekleri aadaki ekilde gsterilmitir.

ekil 19. IP HDTV sisteminin sadeletirilmi diyagram

69
3.2.3.1. HD Dijital Kameralar

HD kameralar, film yapm irketleri tarafndan kullanlr. Bu tip kameralar

SDTVnin znrlnn 5 kat kadar iyi video ieriini ekebilir. HD kameradan
gelen bu ierik, fiber optik kablo kullanan bir sunucuya dijital olarak transfer edilir.

3.2.3.2. HDTV Sunucular

HDTV sunucular, HD zelliklerine sahip IP set-top-box veya standart bir

bilgisayar araclyla yksek hzl aa balanr. HDTV sunucularnn asl
fonksiyonu, dijital olarak HDTV ieriini yksek kapasiteli bir depolama cihazna
depolamaktr.

3.2.3.3. Enkoderler

MPEG-2, SDTVyi sktrmak iin en yaygn formattr. Yksek

znrlkl MPEG-2 video kanaln ilemek, standart bir kanaln 6 kat kadar fazla
miktarda bant genilii gerektirir. Bu nedenle HD alabilen enkoderler, HDTV iin
ok byk bir nem tar ve en dk bit hznda en iyi kalitedeki resmi
arivlemekten sorumludur.

3.2.3.4. Yksek Kapasitedeki IP A

Bir HD video dosyas, SDTV dosyasnn ierdiinden ok daha fazla bilgi

ierir. Bu nedenle, yksek hzl dijital kablo, uydu, DSL veya karasal yayn a
yeterli bant genilii kapasitesiyle HD ieriin, IPTV veri merkezinden HDTV ev
grntleme sistemine iletilmesinden sorumludur.

70
3.2.3.5. Ev Grntleme Sistemi

Bir HDTV grntleme sistemi 3 bolmden oluur. HD alabilen IP set-top-

box, grntleme nitesi ve surround ses sistemi olarak. Burada IP set-top-box (set
st cihaz) dijital yayn sinyalini, geni bantl balant yolu zerinden mevcut telefon
hatlar veya kablo a zerinden gnderir.

71
 DRDNC BLM

4. NTERAKTF IPTV UYGULAMALARI

on-demand video ieriine ek olarak IP tabanl teknolojiler, telekom

operatrlerine son kullanclar iin ileri iTV uygulamalarn sunmalarna imkan
tanmtr. iTV, TV setini tek ynl pasif bir elence kaynandan ift ynl aktif
elence, bilgi ve iletiim kaynana dntrmtr. iTV ile izleyiciler, televizyon
seyrederken ayn anda internette gezinmek, arkadalarla yazmak ve de en son spor
aktivitelerindeki deiiklikleri okumak gibi aktiviteleri kontrol edebilme gcne
sahip oldular. Bylece ift ynl interaktif TV servislerinin mterilere iletimi, IPTV
operatrleri iin ayrt edici bir zellik oldu.

Gnmzn televizyon izleyicileri, artk klasik yaynlardan uzaklamakta ve

kendi zevklerine dnk yaynlara odaklanmaktadrlar. Ayrca bu izleyiciler, ayn
zamanda internetten de uzak kalmak istememektedir.

4.1. nteraktif IPTV Uygulamalar

IPTV, klasik TV izleme deneyimine web tarz bir interaktivite getirmitir. Bu

da servis salayclarnn tekliflerini, geleneksel televizyon servislerinden daha ileri
TV izleme servislerine evirmelerine nende olmutur. Bu ileri TV servisleri,
mteriler iin yzlerce kanaln seyredilmesine, TV materyalinin anlk kayt
edilmesine ve geni apl interaktif servislere eriime imkan salar. Aadaki
balklarda baz interaktif IPTV uygulamalar aklanmtr.

72
4.1.1. EPG

IPTVnin evlere ok fazla kanal seenei sunmasndan sonra, insanlar

seimlerini ynlendirecek bir eye ihtiya duydular. Bunu yapan uygulama ise
elektronik program rehberidir. EPG (Electronic Program Guide) ayrca IPG
(Interactive Program Guide) olarak ta bilinir. IPG, IPTV mterisine izleme, seme
ve eitli IP ve interaktif TV servislerine balanma imkann veren bir ara yz
programdr.

4.1.2. IP Tabanl VoD

Drdnc blmde akland gibi VoD, mterilerin video ieriinin IP a

zerinden seip indirebilecei bir servistir. erik ise genellikle filmler, mzikler,
videolar ve kaytl televizyon programlarn ierir.

4.1.3. IPTV Browsing

ou IPTV servis salayclar, izleyicilerin internet kullanmalarn salar.

nk gnmzn izleyicileri internetten kopmak istememektedir. Bu ise IPTVde,
TV tabanl web formunda olmaktadr. TV tabanl web, bilgisayarla benzerlikler tar
ama TV zerindendir. TV kullanarak web balant konsepti on yl akn bir sredir
ticari olarak kullanlabilir durumda olmasna ramen, bir ok sebepten dolay
tketiciler interaktif TV uygulamalarn reddetmilerdir. IPTV ve web
teknolojilerindeki ilerlemelerle beraber, TV uygulamalar araclyla web eriiminin
nmzdeki yllarda poplerliinin artmas beklenmektedir.

73
4.1.4. IPTV E-mail

nsanlar birbirleriyle iletiim iin nceleri deiik sistemler ve teknolojiler

kullanmlard. nternetin son zamandaki parlamasyla, elektronik posta(e-mail),
bilgisayarlar arasndaki en popler iletiim yolu olmutur. IPTVnin ortaya
kmasyla birlikte, e-mail imdide oturma odalarna girmitir. Aada ekil 18de
IPTV e-mail zmnn nasl olduu gsterilmitir.

ekil 20. Utan uca IPTV e-mail zm

ekil 18de gsterildii zere IPTV e-mail sistemi ierisine entegre edilmi
ana bileenler; IPTVCD ierisine yerlemi mteri yazlmn, iletiim
protokollerini, sunucular ve IPTV veri merkezinde bulunan koruma duvarn
iermektedir.

74
4.1.5. Dijital Video Kayt

Program seebilme yetenei, dijital kayt ve canl yayn ieriini yerel hard
disk zerine depolama gibi dijital video kayt fonksiyonlarn desteklemesi iin hard
diskin IP set-top-box iine yerletirilmi olmas gerekmektedir.

4.1.6. evrilmi Bahe Portal

evrilmi bahe portal, en iyi ekilde bir web portal olarak tanmlanr.
evrilmi bahe ierisinde, izleyicinin ulaabilecei burlar, haberler, tarifler,
sporlar, e-mail ve chat gibi internet uygulamalar ve hava durumu gibi ierikler
bulunmaktadr. erik salamaya ek olarak, daha ileri seviyedeki web portallar
aadaki zellikleri salamaktadr:

eitli IPTV servisleri iin kayt servisi,

Son kullancnn, IPTV ierii satn almasna imkan tanma,
Servis salaycsnn, promosyonsal kampanyalar yrtmesine imkan tanma,
erik ynlendirme servisi.

eriin platform salaycs tarafndan kontrol edilmesinden beri, IPTV

mterileri kendi TVleri ile evrilmi bahe portalna ulaabilmektedir. nternet
kullanclarnn eriimi ise bulunmamaktadr. evrilmi bahe ierisinde bulunan her
bir sayfa, TV iin dizayn edilmitir.

4.1.7. Anlk IPTV mesajlamas

Bu uygulama, mterilerin kendi televizyonlarn kullanarak interaktif chat

forumlarna katlmn salamak iin kullanr. Burada a servis salaycs, kendi

75
mteri tabanlarna uygun olan chat forumlarnn tiplerine karar verir. Teknik adan
IPTV operatrlerinin ok gl bir chat sunucusu kurulumuna ihtiyac vardr. Chat
sunucular, kolaylkla ayarlanabilir ve reklam afilerine muntazam olarak entegre
olabilir. Mteri IPTV uygulamas, ok dk bir hafza ve ilemci gereksinimine
sahiptir. ou IPTV chat programlar, bire bir yada oklu iletiim kanallar sunar.
IPTV mesaj yazlmnn yeni versiyonlarnda interaktif TV tasarlayclar, TV
ekrannn 2 paraya ayrmasna imkan tanmtr. lk blm forumu ierirken, ikinci
bolm de TV yaynna devam edebilmektedir. Bylece, ayn anda iki hizmet mteri
tarafndan takip edilebilmektedir39.

4.1.8. IPTV-Ticaret

IPTV-Ticaret, iletmelerin aktivitelerini destekler ve TV zerinden mterilerin

alacaklar malzemeyi grmelerini salar. IPTV-Ticaret terimi online alveri, anlk
alveri, online bahis ve ev bankacln kavramlarn ierebilmektedir. E-ticaretin
IPTV platformu zerinden kolaylatrlmas, servis salayclarnn gelirlerinin
artmasna sebep olmaktadr. Bilgisayar tabanl e-ticarette uygulanan gvenlik
tedbirleri, IPTV-Ticarette de uygulanmaktadr. Bilgisayarlarn internetten bir ey
almak iin kullanmakta rahat edemeyen mteriler iin bu ok ideal bir uygulama
olmaktadr.

4.1.9. IPTV Sosyal Alar

Son bir ka yldr, internet tabanl sosyal a sitelerinin poplaritesi giderek

artmaya balamtr. IPTVde, sosyal alarn TV zerinden genilemesine katkda
bulunur. Sosyal alarn, TV setleri zerinden uygulanmas zel yazlm
programlarn gerektirir. Bu uygulamann karakteristik zellikleri, IPTV
mterilerinin arkadalarnn televizyonda ne seyrettiklerini grmekten ayn

39
Grard O'Driscoll, Next Generation IPTV Services and Technologies, Published Book by John
Wiley, 2008.

76
program seyrederken gerek zamanl chat yapmaya kadar bir dizi IPTV
uygulamalar tarafndan desteklenir40.

4.1.10. TVler iin Arayan Bildirme

Bu IPTV uygulamas, telefon irketinden arayan bildirme servisini alan

mterilerin TV ekran zerinden arayan grmelerine izin verir. Bir baka deyile,
telefon almaya balaynca TV ekrannda bir pop-up uyar grnr ve arayann kim
olduu ad ve numarasyla birlikte gsterir. Arayan bildirme uygulamas ayrca sesli
mesaj ve SMS gibi dier mesaj servisleri iinde kullanlabilir, bu konu ekil 19da
gsterilmitir39.

ekil 21. Arayan bildirme uygulamasnn bileenleri39

40
Montpetit, MJ, N. Klym, and T. Mirlacher. The future of IPTV: Adding social
networking and mobility. Telecommunications, 2009. ConTEL 2009. 10th International Conference
on. 2009. 405-409.
39
Grard O'Driscoll, Next Generation IPTV Services and Technologies, Published Book by John
Wiley, 2008.
39
Grard O'Driscoll, Next Generation IPTV Services and Technologies, Published Book by John
Wiley, 2008.

77
4.1.11. IPTV Reklamlama

nteraktif TVnin reklamlar, son zamanlarda temel IPTV uygulamalarnn

iine girmitir. Servis salayclarnn ve reklamclarn, tketicilere bir dizi reklam
zorla izletmeleri gerei, bu tip IPTV uygulamasnn ortaya kmasnn en temel
nedenlerinden biri olarak deerlendirilir. IPTV, deiik tiplerdeki bir ok IPTV
reklam formatn destekleyebilmektedir. IPTV, eitli reklam formatlarna ek olarak,
reklamlar IPTV operatrlerinin hem standart yayn programlarna hem de artan
poplaritesiyle talep edilen ieriin ierisine yerletirmelerine imkan tanr. IPTV
reklamlamas reklamclara, tketicilerle bire bir balant kurmasnn yannda, IPTV
operatrleri iin de nemli lde bir gelir frsat sunmaktadr. Bu yeni IP tabanl
sistemlerin geleneksel reklam sistemleri ile karlatrldnda iki adet nemli
faydas mevcuttur.

1) ift yn yetenei,
2) Belirli IPTVCDye direk olarak gnderilebilmesi.

Reklamclarn perspektifinden doru bilginin ulalabilirlii, onlarn

izleyicilerin ilgilerine odaklanmalaryla kendi reklam politikalarnn baarsn
artrmaya yardm etmektedir.

4.1.12. Yerel video ierii

IPTVde yerel video ieriinin datm, ou telekom operatr tarafndan

bir ayrc zellik olarak grlmektedir. Bugnlerde medya tarafndan datlan ou
ierik, lke apna veya uluslararasna odaklanm durumdadr. IPTV ile telekom
operatrleri, abonelere yerel bilgiler de salayabilmektedirler. Yerel ierik olarak,
aboneler yerel hava durumu, p toplama gnleri, okul duyurular, sportif olaylarn
sonular ve trafik videolarn televizyonlarnda izleyebileceklerdir.

78
4.1.13. Talep zerine Oyun

IPTV teknolojileri, telekom operatrlerinin interaktif TV oyun

uygulamalarn abonelere ulatrmasna imkan tanmaktadr. Abonelie ek olarak,
IPTV servis salayclar, son kullanc ile reklamclar birbirine balayan IP tabanl
oyunlara reklamlar yerletirebilmektedir. Bu oyun uygulamalar abonelere;

Ev konforunda yksek kalitede oyunlar oynamak,

nternet zerinden bal dier oyuncularla oynamak,
Oyun oynama srasnda mesaj, telefon ve mimikli mesajlarla katlm,

gibi imkanlar sunar. IPTV talep zerine oyun sisteminin bileenleri ekil 20de
gsterilmitir. ekil 20ye gre IPTV oyun merkezindeki veriler VoD merkezindeki
verilerle beraber router tarafndan son kullancya IP tabanl eriim ayla aktarlr.
Aktarlan bu ierik ev kullancsna ev ayla iletilir.

ekil 22. IP tabanl talep zerinde oyun sistemi

4.1.14. Ebeveyn kontrol

Ebeveyn kontrol, ocuklarn televizyon zerinden neleri izleyip neleri

yapabileceine snrlama getiren bir zelliktir. IPTV a platformu iin, ebeveyn

79
kontrol mekanizmas, ocuklarn baz uygunsuz ieriklere ulamn snrlayc
filtreleme sistemi iermektedir. Bir IPTV mterisi tarafndan talep edilen kanallar
veya video ierikleri, uygusuz ierik veritaban ile kontrol edilir. Bu uygunsuz ierik,
eitli yas gruplar iin filtrelenip kategorize edilir. Bylece daha etkili bir ebeveyn
kontrol salanm olur. Ayrca uygulamann kendisi, ierik filtreleme
dzenlemesini glendirmek iin PIN kodu kullanr54.

4.2. nteraktif IPTV Uygulamalarnn Datlmas

iTV uygulamalarnn datm, sklkla IPTVCDnin donanm kapasitesine

bal olmaktadr. nteraktif IPTV uygulamalar iin 3 ortak mekanizma mevcuttur39.
Bu mekanizmalar, aadaki balklarda aklanmaya allmtr.

4.2.1. Gml Uygulamalar

Gml(yerleik) bir uygulama, bir program veya da set-top-box hafzasna

kaydedilmi bir dizi programdr. Bu program, uygulamann cevap verme yeteneini
artrmasna yardm eder ve a ile etkileim ihtiyacn minimize eder. Tipik gml
uygulamalar ise,

Temel navigasyon,
Acil durum alarm sistemi,
Ebeveyn kontrol,
nternet,
Dzen ayarlarn ynetme dir.

Bu uygulamalar genellikle, kiiye zel ve zel bir donanm platformu iin

yazlmlardr. Bu uygulama tiplerinin kiiye zel doasna ek olarak

54
http://www.itu.int/md/dologin_md.asp?lang=es&id=T05-FG.IPTV-C
39
Grard O'Driscoll, Next Generation IPTV Services and Technologies, Published Book by John
Wiley, 2008.

80
gml(yerleik) programlarn, yerel donanm platformunda bulunan depolama
kaynaklar ve yetersiz hesaplamadan dolay kabiliyetleri snrldr.

4.2.2. A Merkezli Uygulamalar

TV izleyicisinden gelen talebe cevap olarak, program kodu adan geici

bellee indirilir ve dijital set-top-box zerine kurulur. iTV uygulamas ile ilgili
dosyalar periyodik olarak iletilir ve set-top-box, bu dosyalar kullanlabilir hale
gelene kadar beklemektedir. A ile etkileim ierisinde olmak iin set-top-box
tarafndan kullanlan bu yntem, iTV uygulamasnn konumuna da baldr39.

4.2.3. Sunucu Merkezli Uygulamalar

Bu mekanizma altnda IPTVCDler ve arka u sunucusu arasndaki etkileim,

klasik mteri sunucusu modelini takip eder. Bu model altnda, alan bir interaktif
IPTV uygulamasna dahil olan ileme grevleri, IPTV veri merkezinde bulunan bir
veya daha fazla uygulama servisi ve set top box da alan bir mteri uygulamas
arasnda zekice blnmtr. Bir ok veritabanna ulam ve zengin multimedya
uygulamalarna eriim gibi arka u ileme grevleri, uygulama sunucular tarafndan
ynetilir.

39
Grard O'Driscoll, Next Generation IPTV Services and Technologies, Published Book by John
Wiley, 2008.

81
 BENC BLM

5. IPTVNN DNYADAK UYGULAMALARI

Gnmzde IPTV, dnya zerinde salad interaktivite ve kiiselleme

zellikleri sayesinde giderek artan bir kullanc kitlesine ulamaktadr. 2000li
yllarn banda Amerika ve Avrupa lkelerinde yaygnlamaya balayan IPTV, 2011
yl sonu itibari ile dnya genelinde neredeyse 60 milyon aboneye ulamtr.47.

Bu blmde, IPTVnin abone saysnn en fazla olduu baz lkelere

deinilerek lkelerin genel durumlar ve IPTV ile ilgili yapm olduklar
dzenlemeler incelenecektir.

5.1. lke Baznda IPTV Geliimi

IPTV kullanc says lkelerdeki genibant a altyapsnn gelimilii ile

dorudan ilikilidir. Genel olarak genibant alt yaps gelimi lkelerde IPTV
kullancs daha fazladr. IPTVnin baz lkelerdeki geliimi aadaki balklarda
aklanmtr.

5.1.1. Fransa

Fransa 12 milyon IPTV abonesi ile dnyann en ok IPTV kullancsna sahip

ikinci lkesidir. Fransa bu alandaki yksek baarsn byk oranda telekom
operatrleri arasndaki ar rekabetin neticesinde yaplan ok byk fiber alt yap
yatrmlarna borludur.

47
Ali Kemal Baydar, IPTV Uygulamasnn Trkiye Trendleri ve Trendler zerindeki Global Etkiler.

82
 Fransz telekom operatr France Telecom Avrupada ilk fiber altyap
stratejisi aklayan operatr olmutur. 2006 ylnda France Telecom ile birlikte dier
iki byk Fransz Telekom operatr Iliad (Free) ve Neuf Cegetel, Paris ve dier
birka byk ehirdeki yatrm planlarn akladlar. 2009 ylnn balarnda France
Telecom yaklak 40 ehirde fiber altyapsn tamamlamtr., SFR(Neuf Cegetel
dahil) ve Iliad(Free) alt yap yatrmlarn France Telecomun daha az aktif olduu
blgelere younlatrmtrlar.

Bu gelimeler sonucunda 2010 ve 2012 yllarnda Fransadaki IPTV ve

geniband pazar durumu ile ilgili tablo aada verilmitir.

Tablo 5. Fransada IPTV ve Geniband durumu55

2010 2012
Sabit genibant abone says(Milyon)yaklak 21,1 22,8
IPTV kullancs says(Milyon) yaklak 9,8 11,9

Fransada iletiim sektrn gelitirmek iin baz dzenlemeler yaplmtr.

2007 ylnda ARCEP (Fransz Dzenleyici Kuruluu) Fiber alt yap ile ilgili iki
alma grubu oluturulmutur. Bu gruplardan birincisi inaat altyapsnn ortak
kullanlmas ve bununla ilgili yaplmas gereken dzenlemeler, ikincisi ise fiber alt
yapnn, her bir firmann ayr alt yap kurmasnn alt yapnn son ksmnda karmaaya
yol amasn nlemek amac ile son ksmda ortak bir alt yap oluturulmutur.

naat alt yapsnn ortak kullanlmas almalar olarak fiber alt yap
yatrmnda, maliyetin byk bir ksmn kanal almas ve binalara kadar kablo
hattnn ekilmesi oluturmaktadr. Poplasyon younluunun dk olduu
alanlarda daha ok yatrm ile daha az kullancya ulaldndan kar oranlar ok
dmektedir. Fransada fiber alt yap yatrmlarnda byle yerlerde inaat alt yaps
yatrm toplam maliyetin 60%-80% arasndadr. ARCEPin amac poplasyonun az
youn olduu bu gibi yerlerde de alt yap yatrmlarn tevik etmek ve bu alanda
rekabeti artrmak olmutur. Yaplan bu almalar sonucunda 2008 ylnda France
Telecom, ARCEPin 24 Temmuz 2008 ylnda aklad Pazar koullarnn

55
Point Topic

83
dzenlenmesi ile ilgili zorunluluklar karlayan, naat alt yapsnn ortak
kullanlmasna ilikin bir neri yaynlamtr.

Fiber balantnn son ksmnn ortak kullanlmas almalarnda ise u

kararlar alnmtr:

Bir bina ya da eve her bir operatrn ayr bir fiber balant kurmas genellikle
mantkl deildir. Bu yzden birka operatr bira araya gelerek alt yapnn son
ksmn ortak kullanmaldrlar. Bu almada ARCEP, bu yap ile ilgili teknik,
finansal ve dzenlemeleri ilgili almalar yapmtr.

Bu almalarn birinci ksmnda ARCEP, ortak alt yapy oluturacak

operatrn rol, ikinci ksmnda operatrler ile bina sahipleri ya da yneticileri
arasnda nasl bir anlama yaplaca, nc ksmnda ise son alt yapnn hangi
noktadan itibaren kullanlacann n plana kt, operatrlerin ortak kullanmn
kapsam ile ilgili almalar yaplmtr. Yaplan almalar neticesinde, 2008 ylnda
ortak kullanmn paylalmas ile ilgili usul ve esaslar belirleyen kanun kmtr.
Buna gre ilk alt yapy yapan operatr bu yapy, dier operatrlerin makul kullanm
talepleri dorultusunda karlamakla ykml olmutur. Bunun sonucu olarak
Numricable, Orange ve SFR fiber altyaplarn ortak kullanma atlar.

Yaplan dzenlemeler sonucunda Dnyann en ok IPTV kullancsna sahip

lkesi Fransann IPTV piyasasnda bugn de birinci srada olmas gz nnde
bulunursa baarl olmu denebilir.

Free (Iliad), France Telecom ve SFR bir ok ehirde fiber alt yap
yatrmlarna devam etmektedirler ayrca 2010 ylnda kabul edilen yeni dzenleme
modeline gre fiber alt yapnn paylalmas mali tevikler sayesinde ehir
merkezlerinin dndaki alanlarda da yksek miktarda fiber alt yap yatrm devam
etmektedir56.

56
ITU, Developments of Next Generation Networks (NGN): country case studies, S: 19-21

84
 ARCEP 2012 yl iin genibant kapsama orann artrmay da ieren yeni bir
saysal plan yapmay planlyor. nmzdeki yllarda Fransada IPTVyi de
dorudan ilgilendiren Telekom stratejilerini bu plann belirlemesi beklenmektedir.

5.1.2. in

Gncel Pazar verilerine gre 11 milyonun zerinde IPTV kullancsna sahip

olan inde neredeyse btn eyaletlerde IPTV kullancs bulunmaktadr.

Tablo 6. inde IPTV ve geniband Pazar durumu57

2010 2012
Sabit genibant abone says(Milyon)yaklak 126,7 155
IPTV kullancs says(Milyon) yaklak 8,2 11,2

in rakiplerine gre ok daha erken zamanda yeni nesil a alt yaps

konusunda almalar yapmak zere bir NGN(Next Generation Network) forumu
oluturmutur. Bu forumun amac inde yeni nesil a teknolojilerinin
kullanlmasn yaygnlatrmaktr. zellikle omurga teknolojileri ve bunlarn
geliimine younlalan NGN forumun ilk konferans 2000 ylnda yapld. in ayn
zamanda bu teknolojileri dnyann geri kalan iin reten bir lkedir. Huawei ve
ZTE firmalar nde gelen telekomnikasyon firmalardr. Bylesine byk firmalarn
lkede olmas bu teknolojilerin gelimesinde nemli rol oynamtr.

China Telecom ilk yeni nesil a servisini 2002 ylnda kullanma sundu.
Shenzhende 600.000 hat kapasitesi ve 150.000 in zerinde kullancya hizmet
vermeye balamtr. Bu baarl uygulama yeni nesil alarn yaygnlaabilecei
inancn kuvvetlendirmi ve China Telecom 5 ila 15 yl ierisinde tamamen yeni
nesil a alt yapsna gei iin 2005 ylnda teknolojik dnm projesini
balatmtr. 2005 ylnn sonlarnda lkede bu proje iin ana omurga alar
tamamlanmtr. Bu arada lke ynetiminin de destekledii, dier 5 operatrn de

57
Point Topic

85
iinde olduu CNGI(China Next Generation Internet) projesi bu operatrlerin alt
yaplarna yaptklar yatrmlar olduka artrd.

2008 ylnn sonlarnda, in lke genelindeki her bir kullancya 100Mb

olmak zere 1000Gb lik bant geniliine sahip olacak ilk fiber optik omurga an
kuracan aklamtr. inde 2020 ylna kadar yeni nesil a teknolojileri iin 100
milyar Yuan yatrm yaplmas planlanmaktadr58.

inde IPTV pazar daha gelimi eyaletler Shanghai, Zhejiang, Fujian ve

Guangdong gibi ky eyaletlerinde younlamtr. lkede yaynclkla ilgili mevcut
dzenlemeler aynen IPTV iinde uygulanmaktadr. IPTV servisleri, IPTV lisansna
sahip olan Shanghai Media Group (SMG), CCTV(China Central Television),
Southern Media, and China Radio International (CRI) firmalar tarafndan
sunulabilmektedir.

inin, byk alt yap yatrmlar ve nfus potansiyeli sayesinde ksa

zamanda en ok IPTV kullancsna sahip lke olmas beklenmektedir59.

5.1.3. Amerika Birleik Devletleri

Amerikada yeni jenerasyon genibant kullanc says 2008 ylnda tm

nfusun yaklak %25ine ulamtr. Amerikadaki en byk operatr AT&T fiber
alt yap yatrmlarna 2004 ylnda balamtr. 2008 yl Ocak aynda AT&Tnin U-
versel olarak adlandrd a 231.000den fazla aboneye ulamtr. AT&Tnin 2008
yl kablolu ve kablosuz genibant a alt yaps iin planlad bte 6,5 milyar dolar
olsa da 2009 Mart ay itibari ile yapt yatrm 18 milyar dolar gemitir.

Amerikada yeni nesil a alt yaps yatrmlarnda Verizon ve AT&T yalnz

deillerdir. Ayrca kablo operatrleri de byk yatrmlar yapmlardr. 2004 ve 2008
yllar arasnda AT&T ve verizonun yapt toplam yatrm 17,1 milyar dolardan 24,6

58
ITU, Developments of Next Generation Networks (NGN): country case studies, S: 64-65
59
China Television Industry Market Report, Italian Trade Comission (03/07/2011, S: 34

86
milyar dolara ularken, lkedeki 3 byk kablo operatr, Comcast, Cablevision, ve
Time Warner Cable, ayn dnemde yatrmlarn USD 5,6 milyar dolardan 10,1
milyar dolara kardlar. Kablo operatrleri 2008 ylnn sonlarnda DOCSIS 3.0
teknolojisini 10 milyondan fazla eve ulatrmay baardlar.

2009 ylnn sonunda 30 milyon eve DOCSIS 3.0 servisini ulatrmay

baaran kablo operatr Comcast Ocak 2012 itibari ile btn altyapsn bu
teknolojiye ykseltmitir60.

61
Tablo 7. Amerika Birleik Devletlerinde IPTV ve Geniband Pazar durumu

2010 2012
Sabit genibant abone says(Milyon)yaklak 85,5 95
IPTV kullancs says(Milyon) yaklak 6,8 8,5

Amerika, genibant alt yapsnn paylam konusunda herhangi bir

dzenleme yapmayan ender lkelerden biriydi. Bu politika Amerikan dzenleyici
kuruluu FCC(Federal Communications Commission)nin 1996 ylnda
telekomnikasyon kanununda rekabetin ortam ile ilgili dzenlemelerle ilgili
almalarna baladnda deimeye balamtr. Uzun dzenleme almalar, 2001
ylndan sonra firmalarn alt yap yatrmlarn nleyen faktrlerin artmas, dolays
ile de alt yap yatrmlarnn azalmas ile sonulanmtr.

FCC, 2003 Austos aynda yaynlanan yeni kanunla, yeni FTTH

yatrmlarnn ortak kullanlmasn engelleyen dzenlemeler yapmtr. FCCnin
ortak kullanmn yeni yatrmlar nledii temelindeki yaklam sonucunda yaplan
bu dzenlemeler neticesinde Amerikadaki genibant kullanc saysnda byk
artlar yaanmtr. FCC, 10 Mart 2004te internet tabanl servis ve uygulamalar ile
ilgili taslak kanunu aklad. Daha sonra yaynlanan kanun IP kullanan servislerle
ilgili FCCnin mmkn olduunca az dzenleme yapma politikasn teyit etmitir.

60
http://www.fiercecable.com/story/comcast-completes-docsis-30-upgrade/2012-01-06
61
Point Topic

87
 Amerika Birleik Devletleri, genibant alt yapsnn yaplmas iin yaklak
7,2 milyar dolar tevik datmtr.

5.1.4. Gney Kore

Gney Korede ilk ticari internet tabanl yayncl 2006 ylnda Hana TV
olarak kullanclarn hizmetine sunulmutur. Sunulan servis, istenilen yaynn ileri ve
geri alnarak seyredilmesine olanak salayan bir set st cihazn televizyona
balanmas ile kullanlabiliyordu. Ancak indirilen video DVDye yazlmasna olanak
salanmamt. Bu hizmet ok ksa zamanda byk talep grerek 2007 ylnda
yaklak 500 bin kullancya ulamtr. 2007 ylnda ise Kore Telekom firmas istee
bal; yksek znrlkl ierik, bankaclk oyunlar ve haberleri de ieren interaktif
servislerin bulunduu Mega TV servisini kullanclarn hizmetine sunmutur62.

Bugn kii bana den geni bant balant says en fazla olan lke Gney
Kore, ayn zamanda sratle yeni nesil a alt yap yatrmlarna da devam etmektedir.
Her ne kadar Ovum Korea aratrma irketi 2012 yl ierisinde Korede IPTV
abonesi saysnn bir nceki yla gre %25 artarak 3,5 milyon kullancya, toplam
IPTV gelirlerinin de 315 milyon Dolar olacan tahmin etse de Point Topicin son
verilerine gre Korede IPTV kullanc says 2012 Mart ay itibari ile yaklak 5
milyon aboneye ulamtr63.

Tablo 8. Gney Korede IPTV ve Geniband durumu64

2010 2012
Sabit genibant abone says(Milyon)yaklak 17 18
IPTV kullancs says(Milyon) yaklak 3,2 4,5

Korede iletiim sistemlerini daha verimli bir hale getirmek bununla ilgili
dzenlemeleri yapmak zere 2007 yl Haziran aynda yaynclk ve devlet politika

62
ITU, Developments of Next Generation Networks (NGN): country case studies, S: 64-65
63
Iptv: Market Developments And Regulatory Treatment, ITU19/12/2007
64
Point Topic

88
koordinasyon ofisi altnda, telekomnikasyon yaknsamasn gelitirme komitesi
kurulmutur. Komite temel olarak IPTV ile ilgili yaplacak olan dzenlemeler ve
buna bal Bilgi ve letiim Bakanl ve Kore Yaynclk Komisyonu arasndaki
koordinasyonun salanmasn da ieren dzenleyici kurulularn yeniden organize
edilmesi konularnda temel almalar yapmtr. IPTV ile ilgili kanun almalarn
yapmak iin de 2007 ylnda Kore meclisince komisyon oluturulmutur. 2009
ylnda IPTV ile ilgili kanun yrrle girdi.

5.1.5. Japonya

Japonyadaki ok gelimi biliim altyaps ve yksek genibant

penetrasyonu yaynclk ve telekomnikasyon alannda retkenliin fazla olmasna
yaknsamasnn hzl gelimesine ve bu alanlardaki pazarn hzl bymesine olanak
salamtr.

2006 ylnda internet protokol kullanlarak yaplan drt tane gerek zamanl
yayn yaplmaktayd. Ayn yl Japon IPTV servis salaycs fiber altyap kullanarak
istee bal gerek zamanl HD yayn denemelerine balad. 16 tane kablo ve
telekom operatrnn bulunduu lkede neredeyse her bir operatrnn kendine ait
bir cretli ya da cretsiz IPTV yayn mevcuttu. Yaplan IPTV yaynlarnn ou
karasal yayn gibi lineer olarak yaplmaktayd. Japonya gnmzde kii bana en
ok de ve izle geliri elde edilen lkedir.

Tablo 9. Japonyada IPTV ve Geniband durumu

2010 2012
Sabit genibant abone says(Milyon)yaklak 34 37
IPTV kullancs says(Milyon) yaklak 2,4 3,7

Japonyada telekomnikasyon operatrlerinin yaynclk yapmalarna olanak

salayan Telekomnikasyon Servisleri Kullanlarak Yaplan Yaynclk kanunu
2001 ylnda yrrle girmitir. Sz konusu kanun ile IP tabanl multicast yayn

89
yaplabilmesi iin lisans almak zorunlu hale getirilmitir. Bunun dnda
Japonyadaki dzenleme almalar telekomnikasyon ve yaynclk sektrnn
birbirine yaknsamas temelinde devam etmitir. Japon hkmeti telekomnikasyon
ve yaynclk sektrnn entegrasyon almalar erevesinde sz konusu
sektrlerle ilgili yrrlkte olan dokuz farkl kanunun tek bir kanun ierisinde
toplanmasna karar vermitir. Bu amala oluturulan alma gurubu 2009 ylnda
final raporunu hazrlamtr65.

5.2. Trkiye ve IPTV

Daha nceki blmlerde tanm yapld gibi IPTV, internet kablolar

zerinden yayn yapabilen bir eit yeni nesil televizyon yayndr. Bu yeni nesil
yayn teknolojisi, internetin salad avantajlar TVye adapte etmekte ve salam
olduu interaktivite sayesinde de yaynlar kendi isteine gre programlar izleme,
yeniden izleme, ileri ve geri alma gibi zellikleri ile geleneksel televizyon yaynnn
vermi olduundan ok daha fazlasn kullanclarnn hizmetine sunmaktadr.

nceki blmlerde verilen saysal veriler analiz edildiinde, IPTVnin,

geleneksel yaynlarn ok daha tesinde kullanclara vermi olduu televizyon
deneyimi sayesinde ok ksa zamanda ok daha fazla abone saysna ulaaca
beklenmektedir.

IPTV daha geni bir kitleye ulatnda, insanlarn televizyon izleme

alkanlklarnda kkl deiiklere yol aacak ve televizyonlar, insanlara sadece
belirli zamanlarda sunulan programlarn seyredildii cihazlar olmaktan kacaktr.
Bylece IPTV insanlara, daha fazla zgrlk ve TVyi kiiselletirme ans
verecektir.

65
The Impact of Convergence on Telecommunications Law and Policy: A Comparison between Japan
and Taiwan, Professor Yu-li Liu

90
 Tm dnyada olduu gibi lkemizde de IPTV konusunda almalar devam
etmektedir. Corafi yapdan dolay altyap maliyetlerinin yksek olmas nedeni ile
her ne kadar IPTV sektr lkemizde pek fazla gelimemi olsa da son yllarda
telekom operatrlerinin genibant balant altyaps yatrmlarna hz vermeleri ile
2008 ylnda 6 milyon genibant internet abonesi bulunmaktayken, drt ylda
yaklak kat artla 2012 yl birinci eyrek sonu itibariyle lkemizdeki genibant
abonesi says 16,6 milyonu gemitir Fiber, kablo ve zellikle mobil internet
abonelerinin artmasyla birlikte internet abone saylarndaki genel art eilimi de
devam etmitir. Toplam internet abone saylarnn yllk byme oran ise 2012
ylnda %81,2 olarak gereklemitir.

Tablo 10. Trkiyede elektronik yaynclktaki byme

Yllk Byme
2011 2012
Oran

xDSL 6.700.198 6.736.138 0,50%

Mobil Bilgisayardan nternet 1.780.895

1.862.888 380,00%
Mobil Cepten nternet 7.161.092

Kablo nternet 321.080 483.843 50,70%

Fiber 163.783 378.475 131,10%

Dier 157.052 139.858 -10,90%

TOPLAM 9.205.001 16.680.301 81,20%

IPTV yaynlarnn iletilebilmesi iin genellikle XDSL teknolojileri yeterli

olabilmektedir, ancak HD yaynlarn ve 3D yaynlarn da iletilebilmesi iin fiber
altyap yatrmlarnn art olduu aikardr. Bu balamda tablodan da grlecei gibi
lkemizdeki fiber altyapsndaki artn %131 olarak gereklemesi IPTV yaynlar
iin gerekli olan hzl internetin lkemizde ok ksa zamanda geni kitlelere
ulalabilir olacan syleyebiliriz.

91
 Tablo 11. Trkiyede geniband abone says66

Trkiyede ilk ticari IPTV yayn Trk Telekomun internet kuruluu olan
TTNET bnyesinde bir buuk yllk bir deneme yaynnn ardndan 2010 ylnn
Eyll aynda hayata geirilmitir. TTNET u anda 8Mb internet servisi salayabildii
her yere Tivibu hizmetini de verebilmektedir. TTNET, Tivibu ev olarak adlandrd
IPTV hizmetinin yannda Tivibu web hizmeti ile bilgisayardan Tivibu cep hizmeti ile
de cep telefonlarndan IPTV hizmeti verebilmektedir. TTNET Altyap ve platform
oluturma almalarnn yan sra, IPTVde yer alacak ierii belirlemek zere
Trkiyedeki ve dnyadaki eitli ierik salayclar ile grmeler
srdrlmektedir. TTNET, IPTV servisine, temel hizmetlere ynelik servisler ile
balamay planlamaktadr.

lkemizde IPTV konusunda nemli yatrm yapan bir dier firma ise
Superonlinedir. Speronline, ilk olarak IPTVyi de iine alan Super-Home
uygulamasn balatmtr. Super-Home hizmeti ile internet, telefon ve televizyon
hizmetlerini birlikte kullanclarn hizmetine sunan firma son olarak TURKCELL TV
ad altnda cep telefonu, televizyon, bilgisayar ve tablet bilgisayarlardan eriilebilen
IPTV yaynna bam bulunmaktadr..

66
BTK, 3 aylk Pazar verileri raporu 2012 ilk eyrek

92
 Bunlara ilave olarak lkemizde IPTV ile ilgili yaplan ilk almalar
ierisinde Alcatel-Teleta firmasnn IPTV Destek Merkezi seilerek 2007 ylnda
stanbulda almalarna balam bulunmaktadr. IPTV Destek Merkezinin
laboratuarndaki sunucular zerinde, VoD(Video on Demand: stee Bal Grnt),
PPV(Pay Per View: zle ve de), PVR(Personal Video Recording: Kiisel Grnt
Kayd), EPG(Elektronik Program Rehberi) gibi eitli IPTV servisleri
altrlmaktadr51.

Bu gelimelere ek olarak lkemizde IPTV almalarna katkda

bulunabilecek baz almalar ve firmalar u ekilde zetlenebilir.

Smile ADSL ve D-Smart adl dijital platforma sahip olan Doan Grubu hem
byk bir ierik salayc olarak hem de altyap salayc olarak IPTV konusunda
Trkiyenin en nemli irketlerinden biri olaca tahmin edilmektedir52.

lkemizin nemli teknoloji firmalarndan olan Vestel, televizyon

teknolojilerinin yeni eilimi IPTVnin en gncel uygulamas Etkileimli-nteraktif
Otel TVyi ve dier IPTV projelerini 2009 ylnda tantmtr. Vestel, IPTV yaynlara
ulamay salayan Set Tab Box(set st kutu) retiminde de almalar yapmaktadr.

IPTV konusunda alma yrten bir dier kurulu ise Trksat A.. dir.
nk Trksat A. Trkiyedeki kablo TV altyapsnn iletmecisidir ve IPTV,
kablo TV zerinden de rahatlkla yayn yapabilmektedir. Bu anlamda Trksat
A.nin IPTV konusunda nemli aktrlerden biri olabileceini syleyenebilir.

TVBU:

lkemizde en ok aboneye sahip IPTV uygulamas Tivibu uygulamasdr.

balangta, IPtivibu adyla duyurulan IPTV hizmeti, ubat 2011de isim deitirerek

51
http://www.webhatti.com/internet-teknoloji
52
Erturul Acar (2011), Trkiyede IPTV, nternet Temelli Televizyon Teknolojileri
Dernei.

93
TivibuEv adn almtr. TivibuEv, dnyada iletiim teknolojilerinin gelimesiyle,
internet altyaps kullanlarak gerekleen bir IPTV hizmetidir56.

TivibuEv ile televizyon kanallar, TVye balanacak STB yardmyla

izlenmektedir. Bu STB, TivibuEve abone olunduunda kullanclara cretsiz olarak
verilmektedir.

Daha nce bahsedildii gibi, TTNET TivibuEv hizmetini kullanabilmek iin

mutlaka TTnet ADSL veya VDSL abonesi olunmas gereklidir.

TivibuEvin baz zellikleri aada verilmitir:

1. TivibuEv, kullancya yayn aktarmak iin internet kotasn deil internet

balantsn kullanmaktadr.
2. TivibuEvin kullanclarna temel IPTV uygulamalar; Durdur izle, geri al
izle, ileri al izle, se izle gibi uygulamalar sunabilmektedir.
3. Kanal says olarak 86 ve 110 kanal seenekleri mevcuttur. Ayrca kiralama
servisleri de mevcut. Snrl sayda da olsa HD kanallara yer verilmitir.
4. TivibuEv, Tivibunun masast uygulamas ve web yayn zerinden
sunduu zellikleri birebir sunmaktadr. Bur, hava durumu gibi eitli kk
uygulamalarla desteklenen yeni yayn altyapsnda Twitter, Facebook ve Flickr
gibi sosyal alara eriim imkan da mevcuttur. Buna ek olarak Yemek sipari
verme ans da TivibuEve eklenen zelliklerden biridir.

56
www.telekombasvurum.com

94
 Resim 2. TivibuEv kiralama servisi

Resim 10. TivibuEv ekran grnts

95
 TTNET lkemizdeki TivibuEv IPTV uygulamas ile lkemizdeki 30
ehirdeki 2,5 milyon potansiyel mteri hedeflenmektedir.

TURKCELL TV:

TURKCELL Tv ile televizyon, bilgisayar, cep telefonu ve tablet olmak zere
4 farkl platformdan televizyon hizmeti kullancya sunabilmektedir, ancak Trkcell
Tv mevcut vermi olduu hizmet ile IPTV ya da OTT hizmeti deil, daha ziyade bir
web tv hizmetidir.
42den fazla kanaln canl yaynlarn www.turkcelltv.com.tr web adresi
zerinden TV ile ayn anda seyredilebilmekte, izlenemeyen ya da yeniden izlenmek
istenen dizilerin tekrarnn izlenebildii, Kirala Seyret zellii ile hibir pakete abone
olmadan HD kalitesindeki filmlerin izlenebildii bir mobil uygulama ve web
platformudur. Servisten sadece TURKCELL ve TURKCELL Superonline aboneleri
yararlanabilmektedir.

5.2.1. Trkiyede IPTV ile lgili Problemler

lkemizde geni bant kullanm, zellikle yksek balant fiyatlarndan

dolay hzl bir ekilde artamamaktadr. lkemizde geniband kullanm Avrupa
lkelerinin ok gerisindedir53. Bu durumun en byk nedenlerinden biri
fiyatlandrmadr. lkemizde geniband eriim teknolojilerinin gelimesi iin
fiyatlandrmalarn cazip olmas gerekmektedir. lkemizde fiyatlarn yksek
olmasnn en byk nedeni yeterli rekabetin olumamas olarak grlmektedir.
Ancak son yllarda farkl firmalarn kendi altyaplarn oluturmaya balamalar ile
snrl da olsa bir rekabet olumu bulunmaktadr.

lkemizde IPTV kullanm iin dier bir risk ise dijital blnme ad verilen
olgudur. Yani teknolojinin lkemizin her yerinde ayn seviyede bilinmemesi veya
kullanlamamasdr. Bu IPTVnin kullanm iin bir risktir. nk 75 milyonluk

53
Mberra Gngr, Ayhan Tzer, Genibant nternet Hizmetleri: Trkiyede Mevcut Durum
Deerlendirmesi ve neriler.

96
nfusun byk ehirler dndaki ksm geniband hizmetlerine yeterince
ulaamamaktadr. Bunun nedenleri fiyatlar ve teknolojik alt yap eksikliidir. Bu
durumda IPTVnin byk ehirler ve alt yaps yeterli ehirler dnda
yaygnlamasnn yava olmas beklenmektedir.

5.2.3. Trkiyede Yasal ereve Kapsamnda IPTV

lkemizde ilk olarak Telekomnikasyon Kurumu tarafndan 2008de

yaynlanan, IP Tabanl Hizmetler: VoIP ve IP TV Aratrmas balkl rapor
Trkiyede IPTV konusunda yaplan ilk ciddi ve nemli almadr.

Radyo ve Televizyon st Kurulu IPTV (nternet Protokoll Televizyon)

Yayn Lisans ve zin Ynetmelii 17.07.2010 tarihli ve 27644 Sayl Resmi
Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir67. Ancak Bu ynetmelik, 22.06.2011
tarihinde yrrllkten kaldrlarak, 15/06/2011 tarih ve 27965 sayl Resmi
Gazetede yaymlanan Radyo ve Televizyon st Kurulu Kablolu Yayn
Ynetmelii ile Kablolu yayn lisans alan kurulular ayn zamanda IPTV lisans da
alm saylmaya balanmtr.

Kablolu yayn ynetmeliinin yaynlanmasndan sonra IPTV ve Kablo TV

yayn lisans ve izin ynetmelii 22 Haziran 2011 tarihinde yrrlkten kaldrlmtr.
Yeni yaynlan Kablolu Yayn Ynetmelii ile IPTV ynetmeliinde 5 yl olan sre
10 yla karlmtr.

5.2.4. Trkiyede IPTV Uygulamalarnn Gelecei

lkemizde, karasal yaynclk, kablo TV ve uydu teknolojileri popler olarak

kullanlmaktadr.

lkemizde son yllarda fiber altyap ile ilgili yaplan yatrmlarn artmas ile
IPTV iin nemli bir darboazn alaca aikardr. Yeni nesil izleyici beklentileri

67
www.rtuk.org.tr

97
incelendiinde, baarl bir IPTV servisi iin sadece altyap ve gzel ara yzler
yetersiz kalmaktadr. Konunun ierik tarafnn da gl olmas gerekmektedir.
Bununla birlikte, ieriklerin maliyeti veya dk seviyeli ieriin mteri gzndeki
deeri, mteri portfynn gelimesini engellemektedir. Gelecekte mterilerin
beklentileri, dk maliyetli ve kaliteli ierie sahip bir IPTV uygulamasdr.
lkemizde yaynclk sektrnn ok byk ve dinamik olmas gerekli ieriin
salanmas konusunda ok da sknt yaanmayacan gstermektedir.

98
 SONU VE NERLER

Bu almada, IPTV ad verilen yeni nesil TV yayncl tartlmtr.

almada ncelikli olarak IPTVnin douu anlatlm, daha sonra IPTV teknolojisi
aklanmtr. Ayrca dnyadaki ve lkemizdeki IPTV uygulamalarna deinilmi ve
bu uygulamalarla ilgili zelliklere deinilmitir.

Dnyadaki gidiata bakldnda, saysal yayn hzl bir ekilde kabul grm
ve byk kitleler tarafndan kullanlr hale gelmitir. Son 10 yldr zellikle IPTV
konusunda byk gelimeler olmutur. Yaynclktaki zgrlk akmlarnn bir
sonucu olan IPTV kullanclara byk bir esneklik ve zgrlk vermitir. zellikle
Amerika ve Avrupada bu konuda byk gelimeler olmutur. Altyap byk lde
tamamlanm ve IPTV hizmetleri geni kitlelere ulatrlmtr. Bununla beraber
lkemizde IPTV konusundaki gelimeler, zellikle 2006 ylndan sonra balamtr.
Bu srecin, ge balamasnn baz dezavantajlar olduu gibi baz avantajlar da
bulunmaktadr. zellikle alt yap sorunlar yeni balayan srecin en byk
problemidir. Bununla birlikte en yeni teknoloji ve uygulamalarn kullanmas ise en
byk avantajlardandr.

lkemizin saysal yaynclk konusunda yeterli aboneye ulaamad

aikardr. Bunun birok nedeni vardr. almada da bahsedildii gibi lkemizde, alt
yap yetersizlii, fiyatlar, yetersiz reklam ve pazarlama faaliyetleri ve potansiyel
kullanclarn n yargs, IPTV ve saysal yaynclk nndeki en byk problemler
olarak grlmektedir. Bu problemlerin ortadan kaldrlmas iin almann nceki
blmlerinde eitli zmler nerilmitir. Bu problemlerin azaltlmas ile IPTV,
lkemizde geni kitlelere ulaabilir.

Sonu olarak, tm dnyada olduu gibi lkemiz insanlarnn da daha kaliteli

ve zgr yayna ulamas gerekmektedir. Bu nedenle IPTV, lkemiz insanlarna daha
kaliteli TV yayn hizmetleri iin nemli bir uygulama olacaktr. Gelitirilecek
politikalarla IPTV ve saysal yayncla gei hzlandrlabilir. Bu srete, firmalarn

99
rolnden ok devletin piyasay dzenleyici rol nemli durmakta gibidir. Rekabetin
artrlmas ile bir ok problem kendiliinden zlecektir.

100
 KAYNAKA

A Brief History of Television (June 2011), http://articles.ihtdb.com/technology/a-

brief-history-of-television/ (10.06.2011)

Adv. Television Systems Committee (November 2011), www.atsc.org (11.10.2011).

Ali Kemal Baydar (2006), IPTV Uygulamasnn Trkiye Trendleri ve Trendler

zerindeki Global Etkiler, www.arbayes.com/AKADEMIK_ARASTIRMA.php.

Amal Punchihewa, Ann Malsha De Silva (2011), Tutorial on IPTV and Its Latest
Developments, IEEE, s.45-50.

Andrew Fawcett (2005), A viable fourth digital tv platform, Kingston

Communications, s. 2-5.

Association of Radio Industuries and Businesses (2011), http://www.arib.or.jp

ATIS (2011), http://www.atis.org/

idem AYTEKN, Erkut AHN ve Abdullah DVENC (2008), Kiisel

Televizyon: IPTV, anakkale Onsekiz Mart niversitesi, Akademik Biliim, s. 391-
397.

Digital Video Broadcasting (2011), http://www.dvb.org/

Dolby (September 2006),

http://investor.dolby.com/releasedetail.cfm?ReleaseID=211779 (08.09.2006).

EBU-UER (2009), Hybrid Broadcast Broadband.

101
ElkhartNet Firm (Mart 2001), ADSL Tutorial, http://www.elkhart.net (08.03.2001)

Erturul Acar (2011), Trkiyede IPTV, nternet Temelli Televizyon Teknolojileri

Dernei.

Ethernet Point-to-Point vs. PON-A comparison of two optical access network

technologies and the different impact on operation (Agust 2009),
http://www.keymile.com/media/pl/internet/about_keymile/media_centre/white_pape
r/White_Paper_EPtP_vs_PON.pdf (17.08.2009).

F. E. Retnasothie, M. K. Ozdemir, T. Yucek, Hasari Celebi, Joseph Zhang, and

Ranesh Muththaiah (2006), Wireless IPTV over WiMAX: Challenges and
Applications, Wireless and Microwave Technology Conference, WAMICON '06.
IEEE Annual, s. 1-5.

Grard O'Driscoll (2008), Next Generation IPTV Services and Technologies,

Published Book by John Wiley, America.

IneoQuest Technologies (February 2011),

www.broadcastpapers.com/whitepapers/Why-IPTV-IP-Video-Transport-is-
Different-from-Data-andVoice.cfm?objid=32&pid=803 (19.02.2007).

International Telecommunication Union (2006), Contents Protection Architecture for

IPTV, 1st FG IPTV Meeting: Geneva.

International Telecommunication Union (ITU) (2011), What is IPTV?

http://academy.itu.int/index.php/topics/item/328-iptv

Internet Protocol Detail Record-IPDR (2011), www.IPDR.org

Internet Streaming Media Alliance-ISMA, Case Study (June 2011),

http://www.watch.tv/assets/pdf/isma.tv-casestudy.pdf (09.06.2006)

102
IP Datacast Baseline Specification (April 2004),
www.broadcasting.ru/pdf-standard-specifications/internet%20protocol/a079.pdf

IPTV Video On Demand (VOD) (2011), http://www.klicktv.co.uk/video-

distribution-and-signage/video-on-demand/

IPTV vs. Internet Television: Key Differences (2005), Master New Media,
http://www.masternewmedia.org/2005/06/04/iptv_vs_internet_television_key.htm
(04.06.2005).

J. Armand Musey, Jone Stone, Kuni Takahashi, Sandra Gillian (2006), IPTV-The
Future of TV, Near Earth LLC.

Kablosuz HD Konsorsiyum (2011), http://www.wirelesshd.org/

M. Aysel Ikhan (2007), Televizyon IPTV ile Deiiyor, Broadcasterinfo, Say 41.

Mark Gawlinski (2003), Interactive Television Production, First Edition, Focal Press,
s.5-6.

Montpetit, MJ, N. Klym, and T. Mirlacher (2009), The future of IPTV: Adding
social networking and mobility. Telecommunications, ConTEL 2009. 10th
International Conference on, s. 405-409.

MPEG.org (2011), http://www.mpeg.org/

Mberra Gngr, Ayhan Tzer (2008), Genibant nternet Hizmetleri: Trkiyede

Mevcut Durum Deerlendirmesi ve neriler, inet-tr08-XIII. Trkiyede nternet
Konferans Bildirileri, s. 119-126, Ankara.

103
Ninon Laforce, A focus IPTV in CANADA (March 2011), ninon.ca/wp-
content/uploads/2011/03/IPTV-White-Paper.pdf (10.03.2011)

nder zdemir (2006), WiMAX ve Tekerrr Eden Tarih, Elektrik Mhendisleri

Odas, Say 429, s. 64-67.

Paul Nipkow (2011), Television History,

http://inventors.about.com/od/germaninventors/a/Nipkow.htm.

Peter Arberg, Torbjrn Cagenius, Olle V. Tidblad, Mats Ullerstig ve Phil

Winterbottom (2007), Network infrastructure for IPTV, Ericsson Review No. 3, s.
79-83.

Peter Gustafsson, IPTV Distribution (2007), A White Paper Discussing IPTV in

Broadband Networks, IEC Newletter, Volume 1.

Point Topic (2011), http://point-topic.com/dslanalysis.php

Roku (Ekim 2011), www.roku.com (10.10.2011)

RTUK (2008), Birey Eksenli nteraktif Yaynclk, s.196-197.

SVS Telekom Satellite Systems (December 2008), IPTV Tanm ve Genel Bak
http://www.satturkey.com/makale/IPTV.pdf (12.12.2008)

TELKODER Serbest Telekomnikasyon letmecileri Dernei (2006), Geni-bant

Raporu.

The Broadband Forum (2011), www.broadband-forum.org

The Digital Video Broadcasting Project-DVB (2011), www.dvb.org

104
The European Telecommunications Standards Institute (2011), www.etsi.org/

The Univesity of California, Davis (2011),

http://networks.cs.ucdavis.edu/~mukherje/links/gk_wiley_bc.pdf

Uganda iletiim komisyonu (2011),

http://www.ucc.co.ug/DigitalBroadcastingMigrationStrategy_v6a.pdf

mit Karaca, Ula Birgr (2007), Dijital TV, Elektrik Mhendisleri Odas Dergisi,
no.4, s.29-30.

Ycel, Taha (2008), PTV ve Dzenlemeler, Birey Eksenli nteraktif Yaynclk, s.

27.

www.chip.com.tr/konu/gelecegin-interneti-uc-ekran_25642_4.html (27/01/2012)

www.cisco.comenUSsolutionscollateralns341ns524ns610net_brochure0900aecd80613e32.p
df

www.hardwarehaber.com

www.itu.int/md/dologin_md.asp?lang=es&id=T05-FG.IPTV-C

www.rtuk.org.tr.

www.teknopark.wordpress.com

www.telekombasvurum.com

www.webhatti.com/internet-teknoloji

105