Akll aretler Snflandrma Sistemi

Kodlayc Eitimi Kitap

Prof. Dr. Ferhunde ktem

Do. Dr. Melike Sayl
Dr. Sevilay elenk zen

Ankara, Mart 2006

1
Giri

TV Snflandrma Sistemi Nedir?

Dnya'da ve Avrupa'daki Snflandrma Sistemleri

Trkiye'nin TV Snflandrma Sistemi: Akll aretler

Akll aretlere rehberlik eden tketici aratrmas

TV Program eriklerinin ocuk ve Genler zerindeki Etkileri

iddet

Korkutucu erik

Cinsellik

Olumsuz rnek Oluturabilecek Davranlar

Ya Snflamalar/Kategorileri

7 yan altndakiler:

7-13 ya

13-18 ya

Kodlama Formu ve Kodlama Anahtar

Program Tr

iddet

Korkutucu ierik

Cinsel erik

Olumsuz rnek Oluturabilecek Davranlar

Baarl bir kodlama iin n koullar

2
Giri

TV Snflandrma Sistemi Nedir?

TV snflandrma sistemi, ocuk ve genleri cinsellik, iddet, olumsuz rnek

oluturabilecek davranlar (kt dil kullanm, sigara, alkol, kumar ve madde
bamllna zendirme, her trl ayrmclk ve intihar sahnelerinin
gsterilmesi) gibi zararl ierie kar korumak iin gelitirilmi olan grsel-
iitsel uyar sistemidir. Grsel-iitsel uyar sistemi televizyon programlarnn
hangi ya grubundaki ocuklara uygun olduu ve programda yer alan zararl
ierik konusunda izleyici kitleye bilgi verir. Belli ya gruplarn olumsuz
etkileyecei dnlen ierie sahip yapmlarn yayn saatleri bu dorultuda
dzenlenir. Bu sistemler, yasaklayc ya da denetleyici deil; esas olarak
yaync kurulularn ocuklar ve genleri televizyonun olas zararl
etkilerinden koruma sorumluluuna ilerlik kazandran bir z-denetim
mekanizmasdr.

Dnya'da ve Avrupa'daki Snflandrma Sistemleri

Tm dnyada ocuk ve genler ile televizyon arasndaki ilikileri dzenlemek

ve onlar olas zararl etkilerden korumak iin eitli yntemler denenmitir.
Gnmzde koruyucu simge kullanmna dayanan TV snflandrma sistemleri
1990l yllardan bu yana tm dnyada geni kabul grmektedir. Her lke byle
bir sistemi kendi ihtiyalar ve kltrel yapsna uygun biimde uyarlamakta
ve kullanmaktadr. rnein Amerika Birleik devletlerinde yaynclar byle bir
sorumluluu stlenerek kendileri koruyucu simge sistemleri gelitirmilerdir
ve bu sistemler, ebeveynlerin de yer ald gnll toplum kurulular
tarafndan desteklenmektedir. Bu kurulular yaynclarn uygulamalarn
yakndan izlemektedir. Avusturya, Belika, Fransa, Danimarka, Finlandiya,
Almanya, Hollanda, talya gibi Avrupann pek ok lkesinde gerek devlet,
gerek yayn kurulular gerekse de kamu yararna alan kurumlar tarafndan
bu tr koruyucu simge sistemleri gelitirilmekte ve kullanlmaktadr.
Avrupa'da da benimsenen z-denetim yaklam erevesinde, 24 Eyll 1998
tarihli Avrupa Birlii Direktifinde z-denetim araclyla etkili bir Avrupa
snflandrma sisteminin gelitirilmesi konusu gndeme getirilmitir. Bu
erevede Avrupa lkelerinde grsel-iitsel medya trlerinin (PC oyunlar,

3
dier DVD, VCD'ler..) deerlendirilmesinde kullanlan ve ilerlii snanm olan
sistem Hollandada NICAM'n gelitirdii snflandrma sistemidir.

Trkiye'nin TV Snflandrma Sistemi: Akll aretler

Bizde gelitirilmi olan Akll aretler snflandrma sistemi, NICAMn

sistemini esas almtr. RTK, alanlarnda uzman kiileri bir araya getirerek
oluturulmu olan bir sistemi, grsel-iitsel sektrn kendi
alanlarnn/aktrlerinin destei ve ibirliiyle uygulamaya geirmektedir.
Akll aretler sistemi, karma bir sistemdir. Bu sistem, hem bir programn
hangi ya grubuna uygun olduu hem de olas zararl ierii hakknda izleyiciye
bilgi verir. Bir programn ne tr bir zararl ierik tadn ve hangi ya grubu
iin nerildiini belirten semboller kullanlr. Akll aretler sisteminin
oluturulmas ve uygulamaya geirilmesi bir akademik kurulun almalar
sonucunda olumutur. Kurul, ya gruplarnn sosyo-duygusal ve bilisel
zelliklerini tanmlayarak ocuk ve genlere zararl olabilecek ierik
kategorilerini belirlemi ve Akll aretler sisteminin temel belgesi olan
kodlama formunu gelitirmitir. Sistemde yer alan ierik alanlarnn, bunlarla
ilgili tanmlamalarn ve ya derecelendirmelerinin altnda yatan mantk olduka
net bir biimde aklanmaya allmtr. Bu nedenle sistem saydamdr,
eletirilere ve zaman iinde gelitirilmeye ak bir sistemdir. Bu tr bir
sisteme olan gereksinimi belirlemek amacyla, RTKn Milli Eitim Bakanl
ile yapt ibirlii erevesinde Ankaradaki farkl sosyo-ekonomik dzeyleri
(alt, orta, ortann st ve st) temsil edici nitelikte okullar kanalyla 1638
anne babaya ulalarak bir aratrma gerekletirilmitir. "Akll iaretler"
sistemi anne babalarn gereksinimlerini dikkate alarak ve konuyla ilgili bilimsel
bilgi birikimini kullanarak oluturulmutur.

Akll aretlere Rehberlik Eden Tketici Aratrmas:

Akll aretler Sisteminin gelitirilmesine temel oluturan kamuoyu

aratrmasnda anketi yantlayan 1638 anne/babann %76.2'si televizyon
programlarndaki zararl ierik konusunda bilgilenmek istediini; %23.8'i ise
bilgilenmek istemediini belirtmitir. Bilgilenmek istediini bildiren grup,
dier gruba gre ocuklarnn zararl ierikten daha fazla etkilendiini
dnmektedir. Anne babalar, ocuklarnn iddet ve korkudan etkilenme
dzeylerini en yksek olarak bildirirken, kaba konuma, kfr ve olumsuz
rnek oluturabilecek davranlardan daha az, cinsel ierikten etkilenme
derecesini ise en az olarak bildirmilerdir. ocuklarnn bu ierik alanlarnn

4
herhangi birinden etkilendiini bildiren anne babalar genellikle dier ierik
alanlarndan da etkilendiini dnmektedir. Anne babalar, ocuklarnn
yalar arttka iddet ve korkudan daha az etkilendiklerini ifade etmektedir.
Cinsellik ve olumsuz rnek oluturabilecek davranlar asndan ise ocuklarn
yalarna gre bir farkllama grlmemitir. Erkek ocuklarnn olumsuz
rnek oluturabilecek davranlardan kzlara gre daha fazla etkilendikleri;
kzlarn da korku ieriinden daha fazla etkilendii bildirilmitir. Genel olarak
farkl eitim dzeylerinden anne babalar ocuklarnn televizyon
yaynlarndaki ierikten ayn oranlarda etkilendiini dnmektedir (Ayrntl
bilgi iin RTK Tketici Anketi Raporuna baklabilir).

TV Program eriklerinin ocuk ve Genler zerindeki Etkileri

Televizyonun ocuk ve genlerin yaamndaki yeri
ocuklarn ou gnde 3-4 saat TV izlemektedir
6-17 yalar arasndaki ocuk ve genlerin okul dndaki birinci
etkinlii TV izlemektir.
ocuklar ylda yaklak olarak 900 saati okulda 1500 saati ise TV
karsnda geirmektedir.
lkretim an tamamlam bir ocuk yaklak olarak 100.000 kadar
iddet sahnesi ve 8000 lm ya da ldrlme sahnesi izlemi
olmaktadr
lkemizde yaklak 5 ocuktan birinin odasnda TV bulunmakta ya da
ocuklar TVnin bulunduu odada yatmaktadr.
iddet
ocuklarn medyada izledikleri iddet arttka ocuklar;
bakalarna kar daha fazla saldrgan davran sergilemekte
daha fazla dmanlk duygular beslemekte
daha korkulu ve daha gvensiz olmakta
bakalarnn ektii ac ve eziyete kar duyarszlamakta
gittike iddeti daha arzular hale gelmekte
kayg ve uyku bozukluklar
gstermektedirler
Korkutucu erik
ocuklarn izledikleri korkutucu ierik;
Ayrlk kaygsna yol amakta
Uykudaki kbuslar ve dier korkular arttrmakta
Dnyann tehlikeli ve korkun bir yer olduu inancn gelitirmekte

5
 Korku duyan ocuun kaygsn artrmakta ve onu daha kolay incinebilir
hale getirmektedir.

Cinsellik
Cinselliin nasl sunulduuna bal olarak deimekle birlikte TVdeki
cinsellik;
iddetle birlikte yer aldnda kk ocuklarn cinsellii yanl
yorumlamalarna yol aabilmekte,
ocuklarn izledikleri yetikin cinsel davranlarndan huzursuzluk
duymalarna ve utanmalarna yol amakta,
genler iin bilgi kayna olmakta ve davran sergileyenler de rol
modeli olarak kabul edilmekte,
eer riskleri ve olumsuz sonular olmayan bir davran biiminde
sunuluyorsa genlerin cinsellikle ilgili doru olmayan tutumlar
gelitirmelerine yol amaktadr.
Olumsuz rnek oluturabilecek davranlar
ocuklarn televizyon programlarnda izledikleri her trl ayrmclk, alkol,
sigara ve madde kullanm, su davranlar, kaba, baya ve kfrl
konumalar;

zellikle ocuk ve genlerin nem verdikleri ve beendikleri

karakterler tarafndan sergileniyorsa taklit edilme artmaktadr.

Genler karakterle zdeim kurduklarnda bu davranlar sergileyen

karakter gibi davranmaktadr.

Genlerin kimlik oluumunu olumsuz ynde etkilemektedir.

Ya Snflamalar/Kategorileri

Akll aretler snflandrma sistemi farkl ya grubu temelinde ayrm

yapmaktadr;

7 yan altndakiler,

7-13 ya ve

13-18 ya

6
Bu ya gruplar ocuk ve genlerin zihinsel, duygusal ve sosyal geliim
dzeyleri gz nne alnarak belirlenmitir. ocuk ve genlerin geliim
zelliklerine gre kendilerine sunulan yazl ve grsel ierikten farkl
biimlerde etkilendikleri bilinmektedir. Aada, ya grubu arasndaki
ayrm yapmada kullandmz grler zetlenmektedir:

7 yan altndakiler:
Hayal ile gerei ayrt edemedii iin izgi film ve
animasyonlardaki korku ve iddeti gerekmi gibi alglar (Bu
nedenle korku ve iddet eleri ieren animasyonlar 7 yan altndakiler iin
uygun deildir)

Cansz nesnelere insan zellikleri ykledii iin izledii

karakterlerin gerek yaamda da var olduunu ya da insan
nitelii tadn dnr (Bu nedenle endie ve korku yaratan hayali
kahramanlarn yer ald yapmlar 7 yan altndakiler iin uygun deildir).

Kendi yetenek ve kapasitesini abartt, gereki olarak

deerlendiremedii ve izgi film kahramanlarn da gerek
sand iin tehlikeli davranlar denemeye kalkabilir (Bu
nedenle saldrgan davranlar ieren yapmlar 7 yan altndakiler iin uygun
deildir).

Algsal olarak belirgin zelliklere rnein hzl, renkli ve yksek

sesli grnt akna daha kolay ilgi gsterir (Bu nedenle fantastik
yaratklarn ani deiim ya da dnmlerini ieren yapmlar korkutucudur
ve 7 yan altndakiler iin uygun deildir).

Dikkati abuk dalr ve zihni hzla akan grntlerde ierilen

bilgiyi tam olarak anlayamaz (Bu nedenle ok ksa sreli iddet ya da
korku ieren yapmlar bile 7 yan altndakiler iin uygun deildir).

Davrann altndaki niyeti deil, sonucu kavrar (Bu nedenle amac iyi
olarak sunulan saldrgan davranlar bile 7 yan altndakiler iin uygun
deildir).

7-13 ya

Kiilie ynelik kayglar ve sosyal korkular, nesnel korkularnn

yerini alr (Kendi yaad ortamlara benzer ortamlarda ve kendi ya da
ailesine ve akranlarna benzer kiilerin bana gelen kt eylerden ok fazla
etkilendii iin bu tr yapmlar 13 yan altndakilere uygun deildir).

7
 Bir gruba ait olma gereksinimi nem kazanr. Baka gruplar
kendini ait hissettii grubun deerleriyle ve bak asyla
deerlendirir (Bu nedenle deerlerine, inan ve tutumlarna olumsuz etkisi
olabilecek yapmlar 13 yan altndakiler iin uygun deildir).

Gerek olaylar ile kurgulanm olaylarda yer alan gereklii ayrt

etmekte zorlanabilir (Bu nedenle gereklik etkisini arttran her trl
efektin yer ald yapmlar 13 yan altndakiler iin uygun deildir).

Somut olaylar anlar, soyut fikirleri anlamakta glk eker. (nce

alay, eletiri ve aalamalar tam olarak anlamad iin bu tr yapmlar 13 yan
altndakiler iin uygun deildir).

Otoritenin koulsuz kabul edildii grlr. Otoritenin

davranlarn sorgulamaz (Bu nedenle otorite adna yaplan iddet ierikli
davranlar 13 yan altndakiler iin uygun deildir).

Dnyay alglama biimleri iki utadr; siyah ve beyaz vardr, griyi

bu iki rengin arasna yerletiremez.

Bilisel becerileri yeterince gelimedii iin dank ve farkl

yollardan verilen mesajlar bir btn halinde anlamas ve
kavramas zordur.

Ahlaki standartlar iselletirilir; fakat bu kez de ahlaki

yarglamalarnda kendisiyle ilgili sonular zerine odaklanr.

13-18 ya
Kendi yatlarndan gelen iletiler daha etkilidir. (Yat olumsuz
karakterlerden ok daha fazla etkilenecei iin bu tr yapmlar 18 yan
altndakiler iin uygun bulunmamtr).

Ben nasl bir gen yetikin olmalym sorusuna yant arar. Cinsel,
politik, etnik ve dini alanlarda eitli denemelerle bir kimlik
oluturmaya alr (Bu nedenle olumsuz rol modelleri ieren yapmlar 18 yan
altndakiler iin uygun deildir).

Kar cinse ve cinsellie ilgi artar. Cinsellik ve cinsel davranlar ile

kz-erkek ilikilerinde medyay bilgi kayna olarak kullanrlar. (Bu
nedenle cinsellik, sonular ve ilgili riskler konusunda gereki olmayan ve uyarc
gsterimler ieren yapmlar ve baya cinsel konumalar 18 yan altndakiler iin
uygun deildir).

8
 Kurallar ve snrlar zorlamay dener, riskli davranlara giriebilir
ve ayn zamanda da kendine bir ey olmayaca inancn tar (Bu
nedenle iddet ve korku geleri youn yapmlardan dndklerinden daha fazla
etkilenebilecekleri iin bu tr yapmlar 18 yan altndakilere uygun deildir).

Gen ergenler oyuncularla gl bir ekilde zdeim kurarlar,

onlarn niteliklerini yceletirerek taklit ederler (Bu nedenle ayrmclk
ile alkol sigara ve madde kullanm ve kaba konuma sergileyen karakterlerin yer
ald yapmlar bu ya grubu iin uygun deildir).

Kodlama Formu ve Kodlama Anahtar

Akll aretler Kodlama Formu, grsel-iitsel programlarn ierii ile ilgili bir
dizi sorudan olumakta ve bu sorular kodlayclara internet zerinden
sunulmaktadr. Yaynclarn grevlendirdii kodlayc, bir ifre kullanarak
programn snflamak iin internete girer ve Akll aretler web
sayfasndan kodlama ilemini gerekletirir. Kodlama srecini otomatik olarak
sonulandrmak zere hazrlanm olan bilgisayar program o yapm/programa
ilikin ierik ve ya snflamasn kendiliinden verir (rnein, iddet-13 ya ve
zeri iin uygun ya da genel izleyici iin vb.).

Kodlama Formu be blmden olumaktadr:

Birinci blm: Program trleri

kinci blm: iddet

nc blm: Korku

Drdnc Blm: Cinsellik

Beinci Blm: Olumsuz rnek Oluturabilecek Davranlar

Bu kategoriler aada aklanmaktadr.

Program Tr
Akll aretler sisteminin yrtlmesinde temel olan kodlama formu, program
trlerine ilikin sorularla balamaktadr. Program trnn belirlenmesinin
nemi, ocuklar ve genlerin televizyon programlarndan etkilenme dzeyinin
izledikleri programn trne bal olarak farkllamalar gstermesinden
kaynaklanr. Haber bltenleri ile mzik videolar ve reklmlar televizyon

9
program olarak deerlendirilmediklerinden kodlama kapsamna alnmamtr.
Belirtilen istisnalar dndaki programlarn RTK tarafndan hazrlanan
uygulama rehberine uygun olarak kodlanmalar gerekmektedir.

Bu erevede kodlama formunun birinci blmnde yer alan ilk soru sz

konusu programn kurmaca (fiction) trndeki bir izgi film, televizyon dizisi
ya da sinema filmi olup olmadn saptamaya yneliktir. Takip eden dier
soru ise programn kurmaca dndaki (non-fiction / factual) dier trlerden
hangisine girdiini saptamaya alan sorulardr. Kodlama formunda kurmaca
programn niteliini anlamak iin kodlayclara srasyla; 1) programn komik bir
izgi film (rnein: Tom ve Jerry); 2) dier bir tr izgi film (rnein: Aslan
Kral); 3) bir sinema filmi veya televizyon dizisi olup olmad sorulmaktadr.
Bu sorular programn gereklik dzeyini tespit etmeye ynelik sorulardr.
nk aratrmalar yedi yan zerindeki ocuklarn izgi filmlerdeki fiziksel
iddeti gerek insanlarn yer ald kurmaca filmlere oranla daha az inandrc
bulduklarn gstermektedir. Yedi yan altndaki ocuklar ise izgi
filmlerdeki iddeti daha fazla ciddiye almaktadr. nk bu ya grubundaki
ocuklarn izgi filmlerdeki iddet ile dier kurmaca filmlerdeki iddeti ayrt
etme yetileri henz tam olarak gelimemitir. Belirtilen nedenlerle eer
program komik bir izgi filmse deerlendirme sona ermekte ancak dier
dramatik anlatya sahip bir izgi filmse kodlamaya devam edilmektedir. Komik
izgi film dndaki izgi filmler dier televizyon dizileri ya da sinema filmleri
ile ayn sorular erevesinde deerlendirilmektedir.

zellikle yetikinlere ynelik izgi filmlerde (rn. South Park) fiziksel

iddet eliinde tecavz giriimi ya da tecavz eylemleri varsa o izgi
film 18 ya ve zeri iin uygundur.

iddet eyleme geirilebilir nitelikteyse, ar yaralanmayla

sonulanyorsa ve merulatrlyorsa program, 18 ya ve zeri iindir.

Bu iki istisna dndaki dier durumlarda dramatik izgi filmlerde ancak

13 yan altndakilere ynelik bir koruma sz konusudur.

Akll aretler sisteminde kurmaca dndaki programlar farkl grupta

toplanmtr:

1) Talk-show, reality-show, yarma, tartma ya da magazin

programlar

10
 2) Belgesel, belgesel-drama ya da haber programlar

3) Kltr-sanat ya da hobi programlar. Kodlama formunun 1.2 blounda

yer alan sorular, sz konusu programn belirtilen bu gruptan
hangisine girdiini saptamak amacyla konmutur.

iddet
Kodlama formunda iddetle ilgili snflamann yedi blok iinde ele alnd
grlmektedir. lk blokta, yukarda da belirtildii gibi sunucu, konuklar ve
stdyo izleyicilerinin bulunduu stdyo programlarna zg iddet
snflanmaktadr. Stdyo programlarndaki iddet gerektir. Gerek anlamda
bir fiziksel iddet ya da tehdidi olabilecei gibi psikolojik iddet yani alay,
aalama ve kk drlme de olabilir. Bu tr programlarda dier bir
tehlike iddetin ya da alayn sunucu, konuklar ya da stdyo izleyicileri
tarafndan kkrtlmas ya da onaylanmas durumudur. Onaylanan dolaysyla
dllendirilmi olan bir davrann model alnma olasl artmaktadr. Bu
nedenle iddetin onaylanmas ya da kkrtlmas 13 ya ve zeri olarak
snflanmtr. Eer sunucu iddeti onaylamadn derhal ve aka ifade eder
ve maduriyeti gidermek iin aba gsterirse bu durumda snflama 7 ya ve
zeri olarak gerekleir.

kinci blok, stdyo programlar dndaki programlarda yer alabilecek iddet

trlerini belirlemeye yneliktir. Bunlar;

1. Kaba kuvvet kullanm,

2. kence,

3. Ateli, kesici silahlar ya da darp aletleriyle uygulanan iddet,

4. Sava sahnesi,

5. Duygusal iddet (mahrum brakma, sevdikleriyle grtrmeme,

hapsetme, antaj vb.)

Programda, bu iddet trlerinden herhangi birinin varl halinde evet

seenei iaretlenecektir (iddet trleri, her kodlaycnn kendi iddet anlay
erevesinde yapaca znel deerlendirmeleri nlemek amacyla konmutur).

11
 Bir ya da daha fazla sayda iddet trnn varl kodlamann sonucunu
deitirmemektedir.

nc blok, iddet eylemlerinin ne lde gerekletirilebilir eylemler

olduunun belirlenmesiyle ilgilidir. Sorunun amac, iddetin gereklik dzeyini
ayrtrmaktr. nk insanlar tarafndan gerekletirilmesi mmkn bir
iddet eylemi, eyleme geirilebilirlii arttrr ve bu nedenle daha yksek bir
ya snflamas almaldr.

Drdnc blok, iddetin etki derecesini ortaya koymak amacyla planlanmtr.

nk yksek dzeyde etki brakabilecek bir iddet duyarszlamaya ve
saldrgan davrana daha fazla yol aar ve bu nedenle daha yksek bir ya
snflamas almaldr.

Beinci blok, iddetin grlebilir sonucu olan yaralanmann saptanmasyla

ilgilidir. nk yaralanma ne kadar gereki olarak yer alyorsa etkisi de o
kadar yksek olmaktadr. Bu nedenle daha yksek bir ya snflamas
almaldr.

Altnc blok, iddet ieren cinsel eylemleri deerlendirmektedir. Yapmda

cinsel taciz ve aalamann varl snflamay 13 ya ve zerine, tecavz
giriimi ve tecavzn varl ise 18 ya ve zerine karmaktadr.

Yedinci blok, iddetin merulatrlmasyla ilgilidir. Bazen iddet eylemleri

adalet, namus gibi yksek deerler adna gerekletirildiinde, sonular
nemsizletirildiinde ya da sergileyen kii kahramanlatrldnda gz ard
edilebilmektedir. Oysa tm bu koullar, genler iin iddeti sergileyenle
zdeim kurmaya ve onu model almaya ok uygun durumlardr. Bu nedenle
snflamay hibir zaman 13 ya ve altna indirmez.

Sekizinci ve son blok, iddetin yer ald balamn komik olup olmadn
saptar. Yedi ya ve zerindeki tm ocuklar, bir iddet eyleminin komik
balamda yer almasnn dier durumlardan farkl olduunu kavrarlar. Bu
nedenle iddet eylemleri gerekletirilebilir nitelikte ve olduka etkileyici
biimde sunulmu olsalar bile komik balam farkl bir snflamaya gtrr.

Korkutucu ierik
Yapmlarn korkutucu ierik asndan derecelenmesi drt blokta ele
alnmaktadr. lk blok zellikle ocuklar iin korkutucu olabilecek durumlar

12
sralar. Yedi yan altndaki ocuklar kurmaca tr yapmlarda hayal ile
gerei ayrt edemedikleri iin yetikinlere korkun gelmeyen hatta onlar
byleyen sahnelerden korkabilirler. Eer ilk blok (3.1.1) evet biiminde
yantlanmsa programn tr ne olursa olsun 7 ya ve zeri olarak
derecelenir.

kinci blokta yer alan sorular, korkmu insan grntlerinin

deerlendirilmesine yneliktir: iddet, sava, felaket veya kazalarn bir
sonucu olarak ar korkmu, dehet iindeki insanlarn yapmda grlmesi
korku etkisini arttraca iin ya snflamasn ykseltir. Eer korkmu
insanlara annda yardm ediliyor ve mutlu sona eriliyorsa ya snflamas
der. rnein Sahil Gvenlik dizisinde boulma tehlikesi iindeki kiiler
genellikle annda kurtarlmakta ve izleyicinin olumsuz etkilenmesine yol
aacak bu tr sahneler uzun sre devam etmemektedir.

nc blokta grsel-iitsel yapmlarda yaygn olarak kullanlan dier

korkutucu unsurlar deerlendirilmektedir. Bunlar; korkutucu ses ve efektler,
ceset grntleri ve dehet yaratan sahnelerdir. Bunlarn varl da etkiyi
arttraca iin ya snflamasn ykseltir.

Drdnc blokta korkutucu sahnelerin ya da korkmu insan grntlerinin

bildik bir evrede yer alp almad deerlendirilmektedir. nk gnlk
yaamda i ie olduumuz ortamlarda yaratlan korku sahneleri izleyicinin
etkilenme riskini arttrmaktadr. Bu nedenle ya snflamasn ykseltir.

Cinsel erik
Cinsellikle ilgili blokta, cinsellik ieren dil ya da eylemlerin yer alp almad
sorulmaktadr. Cinsel ierikli dil ya da eylemler programda yaygn olarak ya da
uyarlma etkisi yaratacak biimde veriliyorsa ya snrlamas ykselir.

Olumsuz rnek Oluturabilecek Davranlar

Ayrmclk: Hangi konuda olursa olsun yapmda ayrmcln yer alp almad
nemlidir ve ayrmclkla ilgili olarak iki lt dikkate alnmtr. Bunlardan
biri, ayrmcln aka reddedilmesi veya etkisizletirilmesi dieri ise
ayrmc ifade ve davranlarn komik bir kahraman tarafndan
gerekletirilmesidir (Evli ve ocuklu dizisindeki Al Bundy gibi). Her iki
durumda da ya snflamas der.

13
Madde kullanm ve ar alkol tketimi: Bu blokta soru ya da lt
nemlidir. lki bu trden davranlarn yapmda yer alp almad, ikincisi,
olumlu ve zendirici biimde sunulup sunulmad ve sonuncusu da yapm
boyunca sz konusu davranlara ynelik ak bir uyar ya da mcadelenin olup
olmamasdr. Olumlu ve zendirici sunumlar ya snrlamasn ykseltir, ak
uyar ya da mcadelenin olmas ya snflamasn drr.

Su ve yasalara aykr davranlar: Bu blokta da lt nemlidir.

Davrann yapmda yer alp almamas, davran yapann kahramanlatrlmas
ve yasa d davranlarn aka eletirilmesi ya da reddedilmesi. Davran
yapan kahramanlatrlyorsa ya snflamas ykselir; ak eletiri ya da red
varsa ya snflamas der.

Kaba konuma-kfr: Kfr ve argonun yaygn ekilde yer ald filmler

deerlendirilir. 7 yan altndaki ocuklar televizyonda yer alan bu tr
konumalar, abuk renip olduu gibi tekrarladklar ve nerede
kullanacaklarn deerlendiremeyecekleri iin bu kategorideki yapmlar 7 ya
ve zeri olarak snflanr.

Deerlendirme Sonucunun Simgeye Dnmesi

zleyicilere sadece en st koruma salayan ya grubunun ve zararl ierik

alannn hangisi olduu bilgisi verilmektedir. Kodlama formundaki sorular belli
bir TV program dikkate alnarak yantlanr ve sonunda o TV program iin ya
ve ierik snflamasn bilgisayar otomatik olarak verir.

RNEK: Kodlama sonucunda bilgisayar program aadaki ayr

snflandrmay tespit etse dahi size en geni korumay salayan ortadaki
seenei verecektir: Cinsellik, 18 ya ve zeri iin uygundur.

14
rnek: Kodlama sonucunda bilgisayar program aadaki snflandrmalar
tespit ettiinde en yksek ya grubu olan 13 iin belirlenen her iki ierik
semboln de verecektir. iddet ve olumsuz rnek oluturabilecek
davranlar, 13 ya ve zeri iin uygundur.

Baarl bir kodlama iin

Uygulama Rehberinin dikkatle okunmas

Sistemin mantnn tmyle anlalm olmas

Mmkn olduunca ok uygulama yaparak sisteme aina hale gelinmesi

nerilir.

15