Con Duong Chuyen Hoa PDF

Mc lc
Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Tng bn I) ................................................ 4

Cht t lch s...................................................................................................... 20
i , tn kinh v ni dung .............................................................................. 24
i kinh ......................................................................................................... 24
V tn kinh ....................................................................................................... 24
Phn tch ni dung kinh................................................................................. 25
Phng php hnh tr ....................................................................................... 27
Qun chiu thn th ....................................................................................... 27
Bi tp 1: Th c thc .................................................................................... 28
Bi tp 2: Theo di hi th trong sut chiu di ca n............................. 30
Bi tp 3: Hp nht thn v tm li thnh mt ton th c ho iu ...... 31
Bi tp 4: Dng hi th thc hin s an tnh trong ton thn............. 33
Bi tp 5: Qun chiu c thc v nhng t th ca c th................ 35
Bi tp 6: Qun chiu c thc v nhng ng tc ca c th........... 36
Bi tp 7: Tip xc su sc hn na vi c th ............................................ 37
Bi tp 8: Nhng lin h duyn sinh gia c th v vn hu v tr ...... 39
Bi tp 9: Tnh cch v thng v chc chn phi tn hoi ca c th ... 40
Bi tp 10: To ra s thoi mi v an lc trong thn tm cha tr ...... 47
Bi tp 11: Tip xc v nhn din nhng cm gic..................................... 50
Qun chiu cm th ........................................................................................ 52
Bi tp 12: Gc r v bn cht ca nhng cm th ..................................... 52
Qun chiu tm ............................................................................................ 58
Bi tp 13: Qun chiu v tm hnh tham dc ............................................ 59
Bi tp 14: Qun chiu v ci gin ................................................................. 61
Bi tp 15: T bi qun....................................................................................... 67
Qun nim i tng tm .......................................................................... 73
Bi tp 16: i tr nhn thc sai lm.............................................................. 73
Bi tp 17: S pht sinh, tn ti v chuyn ho ca nhng ni kt ......... 78
Bi tp 18: Tip xc, chuyn ho nhng ni kt b chn vi v nn .. 80
Bi tp 19: i tr mc cm ti li v s s hi ............................................ 85
Bi tp 20: Gieo trng, ti tm nhng ht ging an lc gii thot ......... 87
2 | Mc lc
Nhng nguyn tc lm cn bn cho php hnh tr Kinh Bn Lnh Vc
Qun Nim .......................................................................................................... 92
01. Php l tm ................................................................................................ 92
02. Qun chiu l tr thnh mt vi i tng qun chiu ...................... 93
03. Chn tm cng mt th vi vng tm ................................................... 94
04. Con ng T ho.................................................................................... 96
05. Qun chiu khng phi l nhi s .......................................................... 99
i chiu s lc cc tng bn ...................................................................... 101
01. V phn th nht ca kinh .................................................................... 102
02. V phn th hai ca kinh ....................................................................... 104
03. V phn th ba ca kinh ........................................................................ 106
04. V phn th t ca kinh ........................................................................ 107
05. V phn th nm ca kinh .................................................................... 107
06. V phn th su ca kinh ...................................................................... 108
Kinh Nim X (Tng bn II).......................................................................... 109
Kinh Con ng Vo Duy Nht (Tng bn III) ........................................ 119
3 | Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Tng bn I)

Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Tng bn I)
[I]
Sau y l nhng li m ti c nghe c Th Tn dy, hi
ngi cn ang c tr Kammasadhamma, ni mt p ph ca ging
dn Kuru. Mt hm c Th Tn gi cc v kht s: Ny qu thy!
cc v kht s p: Tha Th Tn, c chng ti y. Bt ni: Ny
qu v, y l con ng duy nht gip chng sanh thc hin
thanh tnh, vt thng phin no, tiu dit u kh, t ti chnh o
v chng nhp Nit bn: l con ng ca bn php an tr trong
qun nim.
Bn php an tr trong qun nim y l nhng php no?
1. Ny cc v kht s! V kht s an tr trong php qun nim thn

th ni thn th, tinh cn, sng sut v tnh thc, b ra ngoi
mi tham dc v chn b i vi cuc i.
2. Ny cc v kht s! V kht s an tr trong qun nim cm th ni

cm th, tinh cn, sng sut v tnh thc, b ra ngoi mi tham
dc v chn b i vi cuc i.
3. Ny cc v kht s! V kht s an tr trong php qun nim tm

thc ni tm thc, tinh cn, sng sut v tnh thc, b ra ngoi
mi tham dc v chn b i vi cuc i.
4. Ny cc v kht s! V kht s an tr trong php qun nim i

tng tm thc ni i tng tm thc, tinh cn, sng sut v
tnh thc, b ra ngoi mi tham dc v chn b i vi cuc
i.
[II]
Ny cc v kht s! V kht s an tr trong php qun nim thn th
ni thn th nh th no?

V kht s y tm ti mt khu rng, hoc ti mt gc cy, hoc mt
cn nh vng, ngi xung trong t th kit gi, gi thn mnh ngay
thng v thit lp chnh nim trc mt mnh. Ngi y th vo vi
thc minh mn l mnh ang th vo. Ngi y th ra vi thc
minh mn l mnh ang th ra. Th vo mt hi di, ngi y thc
rng: ta ang th vo mt hi di. Th ra mt hi di, ngi y thc
rng: ta ang th ra mt hi ngn. Th ra mt hi ngn, ngi y
thc rng: ta ang th ra mt hi ngn. Cng nh khi quay mt vng
di, ngi th tin kho tay thc rng mnh ang xoay mt vng
di, v khi xoay mt vng ngn, thc rng mnh ang xoay mt
vng ngn. V kht s mi khi th vo mt hi di, thc rng mnh
ang th vo mt hi di, mi khi th ra mt hi di, thc rng
mnh ang th ra mt hi di, mi khi th vo mt hi ngn, thc
mnh ang th vo mt hi ngn, mi khi th ra mt hi ngn, thc
mnh ang th ra mt hi ngn. Ngi y t mnh tp luyn nh sau:
Ti ang th vo v c thc r rt v trn thn th ti. Ti ang
th ra v c thc r rt v trn thn th ti. Ti ang th vo v
lm cho s vn hnh trong thn th ti tr nn an tnh. Ti ang
th ra v lm cho vn hnh trong thn th ti tr nn an tnh.
C nh th, v y an tr trong s qun nim thn th ni thn th,

hoc qun nim bn trong, hoc qun nim bn ngoi thn th y,
hoc qun nim c bn trong ln bn ngoi. V y an tr trong s
qun nim qu trnh sinh khi ni thn th, hoc qun nim qu trnh
hu dit ni thn th, hoc qun nim c qu trnh sinh khi ln qu
trnh hu dit ni thn th. Hoc ngi y qun nim: C thn th
y, qun chiu v thc c s c mt ca thn th , v
nh vy, ngi y an tr mt cch t do, khng b bt c mt th g
trong cuc i lm vng bn. Qun nim thn th ni thn th l
nh vy , tha qu v.
Khi i, v kht s li cng thc rng mnh ang i, khi ng, thc
rng mnh ang ng, khi ngi, thc rng mnh ang ngi, khi
nm, thc rng mnh ang nm. Bt c thn th mnh ang c s
dng trong t th no, v y cng thc c v t th y ca thn
th.

C nh th, v kht s an tr trong s trong s qun nim thn th
ni thn th, hoc qun nim bn trong, hoc qun nim bn ngoi
thn th y, hoc qun nim c bn trong ln bn ngoi. V y an tr
trong s qun nim qu trnh sinh khi ni thn th, hoc qun nim
qu trnh hu dit ni thn th, hoc qun nim c qu trnh sinh khi
ln qu trnh hu dit ni thn th. Hoc ngi y qun nim: C
thn th y, qun chiu v thc c s c mt ca thn
th , v nh vy, ngi y an tr mt cch t do, khng b bt c
mt th g trong cuc i lm vng bn. V kht s qun nim thn
th ni thn th l nh th , tha qu v.
Khi i ti hoc i lui, v kht s cng chiu dng thc sng t ca

mnh v s i ti hay i lui y, khi nhn trc nhn sau, ci xung,
dui ln, v y cng chiu dng thc sng t y, khi mc o ca sa,
mang bnh bt, v y cng chiu dng thc sng t y, khi n cm,
ung nc, nhai thc n, nm thc n, v y cng chiu dng thc
sng t y, khi i i tin, tiu tin, v y cng chiu dng thc sng
t y, khi i, ng, nm, ngi, ng, thc, ni nng, hoc im lng, v y
cng chiu dng thc sng t y vo t thn.
C nh th, v kht s an tr trong s qun nim thn th, hoc qun

nim bn trong, hoc qun nim bn ngoi thn th y, hoc qun
nim c bn trong ln bn ngoi thn th y. V y an tr trong s
hy dit ni thn th, hoc qun nim c qu trnh sinh khi ln qu
nh vy, v y an tr mt cch t do, khng b bt c mt th g trong
cuc i lm vng bn. V kht s qun nim thn th ni thn th l
nh th , tha qu v.
V kht s li qun nim chnh thn th ny t gt chn tr ln v t

nh tc tr xung, bao bc bi mt lp da v cha y nhiu loi bt
tnh: thuc v thn th ta, ny y l tc, ny y l lng, mng, rng,
da, tht, gn, xng, tu, thn, tim, gan, honh cch mc, l lch, phi,

rut, mng rut, phn, mt, m, m, mu, m hi, m, nc mt,
m da, nc bt, nc m, nc cc khp xng, nc tiu.
Ny cc v kht s! V d c mt ci bao ti ng cc loi ng cc,

nh go lc, go ho rng, u xanh, u ng, m, go trng v hai
u bao ti c th m ra. Mt ngi c mt tt, khi m bao ra, thy r
mi loi ht cha ng trong bao. Ny y l go lc, go ho rng,
ny y l ht la, ny y l u xanh, ny y l u ng, ny y
l ht m, ny y l go trng. Cng nh th, khi qun st v chnh
thn th ca mnh, v kht s thy c mi th, t gt chn n nh
u, v t nh u xung n gt chn, bao bc bi mt lp da v
cha y nhiu loi bt tnh: thuc v thn th ta, ny y l tc, ny
y l lng, mng, rng, da, tht, gn, xng, tu, thn, tim, gan,
honh cch mc, l lch, phi, rut, mng rut , phn, mt, m, m,
mu, m hi, m, nc mt, m da, nc bt, nc m, nc cc
khp xng, nc tiu.
C nh th, v kht s an tr trong s qun nim thn th ni thn

th, hoc qun nim bn trong, hoc qun nim bn ngoi thn th y,
nh th , tha qu v.
Li na, cc v kht s! Trong bt c t th no ca thn th ny, v

kht s cng qun chiu nhng yu t to nn chnh thn th y:
Trong thn th ny c yu t t, c yu t nc, c yu t la v c
yu t gi.
Nh mt bc t rnh ngh hoc mt t tp s, git mt con b

v ngi gia ng t m x con b ra thnh nhiu phn, v kht s cng
vy, trong bt c t th no ca thn th mnh, cng qun chiu v

nhng yu t to nn chnh thn th y: Trong thn th ny c yu t
t, c yu t nc, c yu t la v c yu t gi.

nh th , tha qu v.
Li v nh khi thy mt xc cht b ling vo bi tha ma c mt

ngy, hai ngy hoc ba ngy, snh ln, xanh li, thi nt ra, v kht s
qun chiu s tht y vo chnh thn th mnh: chnh thn th ta y
cng vy, cng tr thnh nh th, khng c li no trnh thot.

nh th , tha qu v.
Ri nh thy mt xc cht ling b trong bi tha ma, b qu ra, b

diu hu, kn kn v ch si rng n, v b cc loi di, b rc ra, v
kht s qun chiu s tht y vo chnh thn th mnh: Chnh thn
th ta y cng nh vy, cng s tr thnh nh th, khng c li no
trnh thot.

nh th , tha qu v.
Ri nh thy mt xc cht ling b trong bi tha ma, ch cn l mt

b xng dnh t tht v mu, cc khc xng cn c ni lin nhau
nh c nhng si gn...
Ri nh thy mt xc cht ling b trong bi tha ma, ch cn l mt

b xng, khng cn dnh cht tht no nhng vn cn vng mu,
cc khc xng cn ni c lin nhau nh c nhng si gn...
Ri nh thy mt xc cht ling b trong bi tha ma, ch cn mt b

xng, khng cn dnh cht tht no v cng khng cn vng cht
mu no, cc khc xng cn c ni lin nhau nh c nhng si
gn...
Ri nh thy mt xc cht ling b trong bi tha ma, ch cn li mt

ng xng ri rc y, ch ny l xng tay, ch n l xng
ng chn, ch kia l xng bp v, ch kia na l xng mng, xng
sng v u lu...
Ri nh thy mt xc cht b trong bi tha ma, ch cn li mt m

xng trng mu v c...

ng xng kh, hn mt nm trn bi...

m xng mc tan thnh bi... v kht s qun chiu s tht y vo

chnh thn th mnh: Chnh thn th ta y cng vy, cng s tr
thnh nh th, khng c li no trnh thot.

hy dit ni thn th, hoc qun nim c qu trnh sinh khi ln qu
nh th , tha qu v.
[III]
Ny cc v kht s! V kht s an tr trong php qun nim cm th
ni cm th nh th no?
Mi khi c mt cm th khoi lc, v kht s y thc rng: ta ang

c mt cm th khoi lc. Mi khi c mt cm th kh au, ngi y
thc rng: ta ang c mt cm th kh au. Mi khi c mt cm th
khng khoi lc cng khng kh au, v y thc rng: ta ang c
mt cm th khng khoi lc cng khng kh au. Khi c mt cm
th khoi lc vt cht, v y thc rng mnh ang c mt cm th
khoi lc vt cht. Khi c mt cm th khoi lc tinh thn, v y thc
rng mnh ang c mt cm th khoi lc tinh thn. Khi c mt cm
th kh au vt cht, v y thc rng mnh ang c mt cm th
kh au vt cht. Khi c mt cm th kh au tinh thn, v y thc
rng: ta ang c mt cm th kh au tinh thn. Khi c mt cm th
vt cht khng khoi lc cng khng kh au, v y thc rng mnh
ang c mt cm th vt cht khng khoi lc cng khng kh au.
C nh th, v kht s sng trong s thng trc qun nim cm th

ni cm th: hoc qun nim bn trong, hoc qun nim bn ngoi
cm th y, hoc qun nim c bn trong ln bn ngoi. V y sng

trong s thng trc qun nim qu trnh sinh khi ca cm th,
hoc qun nim qu trnh hu dit ca cm th, hoc qun nim c
qu trnh sinh khi ln qu trnh hu dit ca cm th. Hoc v y
qun nim: C cm th y, qun chiu v thc c s c
mt ca cm th , v nh vy, v y an tr mt cch t do, khng b
bt c mt th g trong cuc i lm vng bn. V kht s qun nim
cm th ni cm th l nh th , tha qu v.
[IV]
Ny cc v kht s! V kht s an tr trong php qun nim tm thc
ni tm thc nh th no? Mi khi ni tm c tham dc, v kht s y
thc l ni tm c tham dc. Mi khi ni tm khng c tham dc, v
y thc l ni tm khng c tham dc. Mi khi trong tm c sn
hn, v kht s y thc l trong tm c sn hn. Mi khi trong tm
khng c sn hn, v y thc l trong tm khng c sn hn. Mi khi
tm thc mnh si m, v y thc rng tm thc mnh si m. Mi khi
tm thc mnh khng si m, v y thc rng tm thc mnh khng si
m. Mi khi tm thc mnh c thu nhip, v y thc rng tm thc
c thu nhip. Mi khi tm thc mnh tn lon, v y thc rng tm
thc mnh tn lon. Mi khi tm thc mnh tr thnh khong t, v
y rng tm thc mnh tr thnh khong t. Mi khi tm thc
mnh tr nn hn hp, v y thc rng tm thc mnh tr nn hn
hp. Mi khi tm thc mnh t n trng thi cao nht, v y thc
rng tm thc mnh t n trng thi cao nht. Mi khi tm thc
mnh khng t n trng thi cao nht, v y thc rng tm thc
mnh khng t n trng thi cao nht. Mi khi tm thc mnh c
nh, v y thc rng tm thc mnh c nh. Mi khi tm thc
mnh khng c nh, v y thc rng tm thc mnh khng c nh.
Mi khi tm thc mnh gii thot, v y thc rng tm thc mnh
gii thot. Mi khi tm thc mnh khng gii thot, v y thc rng
tm thc mnh khng gii thot.
C nh th, v kht s an tr trong s qun nim tm thc ni tm

thc: hoc qun nim bn trong, hoc qun nim bn ngoi tm thc

y, hoc qun nim c bn trong ln bn ngoi. V y an tr trong s
qun nim qu trnh sinh khi ni tm thc, hoc qun nim qu
trnh hy dit ni tm thc. Hoc qun nim c qu trnh sinh khi
ln hy dit ni tm thc. Hoc v y qun nim: C tm thc y,
qun chiu v thc c s c mt ca tm thc , v nh
vy, v y sng mt cch t do, khng b bt c mt th g trong cuc
i lm vng bn. V kht s qun nim tm thc ni tm thc l
nh th , tha qu v.
[V]
Ny cc v kht s! V kht s an tr trong php qun nim i tng
tm thc ni i tng tm thc nh th no?
Trc ht v y qun nim i tng tm thc ni i tng tm

thc v nm hin tng ngn che. Nhng qun nim bng cch no?
Khi c i dc, v kht s thc rng mnh c i dc. Khi khng c i

dc, v y thc rng mnh khng c i dc. Khi mt nim i dc
cha sanh nay bt u sanh khi, v y thc c sanh khi y. Khi
mt nim i dc sinh ang c kh dit, v y thc c kh
dit v khng cn ti sinh na, v y cng thc c v iu .
Khi c sn hn, v kht s thc rng mnh c sn hn. Khi khng c

sn hn, v y thc rng mnh khng c sn hn. Khi mt nim sn
hn cha sanh nay bt u sanh khi, v y thc c s sanh khi
y. Khi mt nim sn hn sanh khi ang c kh dit y, v y
thc c s kh dit y. Khi mt sn hn c kh dit v
khng cn c th ti sinh na, v y cng thc c v iu .
Khi c m mui v bun ng, v kht s thc rng mnh c m

mui v bun ng. Khi khng c m mui v bun ng, v y thc
rng mnh khng c m mui v bun ng. Khi s m mui v bun
ng cha pht sanh nay bt u sanh khi, v y thc c s sanh
khi y. Khi s m mui v bun ng sanh khi ang c kh
dit, v y thc c s kh dit y. Khi s m mui v bun ng

c kh dit v khng cn c th ti sinh na, v y cng thc
c v iu .
Khi giao ng bt an (giao) v hi hn (hi), v kht s thc rng

mnh c giao ng bt an v hi hn. Khi khng c giao ng bt an
v hi hn, v y thc rng mnh khng c giao ng bt an v hi
hn. Khi giao ng bt an v hi hn cha pht sanh m nay khi
sanh, v y thc c sanh khi y. Khi giao ng bt an v hi hn
sinh ang c kh dit, v y thc c s kh dit v khng
cn ti sinh na, v y cng thc c iu .
Khi c nghi ng, v kht s thc rng mnh ang c nghi ng. Khi
khng c nghi ng, v y thc rng mnh khng c nghi ng. Khi
nghi ng cha sanh khi m nay bt u sanh khi, v y thc c
s sanh khi . Khi nghi ng pht sanh v ang c kh dit, v
y thc c s kh dit . Khi nghi ng c kh dit v
khng cn ti sinh, v y thc c iu .
C nh th, v kht s an tr trong s qun nim i tng tm thc

ni i tng tm thc, hoc qun nim bn trong, hoc qun nim
bn ngoi i tng tm thc y, hoc qun nim c bn trong ln
bn ngoi i tng tm thc y. V y sng trong s thng trc
qun nim qu trnh sinh khi ni i tng tm thc, hoc qun
nim qu trnh hu dit ni i tng tm thc, hoc qun nim c
qu trnh sinh khi ln qu trnh hu dit ni tm thc. Hoc v y
qun nim: C i tng tm thc y, qun chiu v thc
c s c mt ca i tng tm thc , v nh vy, v y sng
mt cch t do, khng b bt c mt th g trong cuc i lm vng
bn. V kht s qun nim i tng tm thc ni i tng tm thc
l nh th , tha qu v.
Tip v kht s qun nim v nm nhm t hp (nm th un) cn

nm di nh hng ca s bm vu, nh i tng tm thc ni i
tng tm thc. Qun nim bng cch no?
V kht s qun chiu nh sau: y l hnh th vt cht (sc), y l

s pht sinh ca hnh th vt cht, v y l s hu dit ca hnh th

vt cht. y l cm th (th), y l s pht sinh ca cm th, v y
l s hu dit ca cm th. y l tri gic (tng), y l s pht sinh
ca tri gic, v y l s hu dit ca tri gic. y l tm t (hnh),
y l s pht sinh ca tm t v y l s hu dit ca tm t. y
l nhn thc (thc), y l s pht sinh ca nhn thc, v y l s
hy dit ca nhn thc.
C nh th, v kht s an tr trong s qun nim i tng tm thc

ni i tng tm thc, hoc qun nim bn trong, hoc qun nim
bn ngoi nm nhm t hp cn nm di nh hng ca s bm
vu, nh i tng tm thc ni i tng tm thc, hoc qun nim
c bn trong ln bn ngoi. V y sng trong qun nim qu trnh sinh
khi, hoc qu trnh hy dit, hoc qun nim c qu trnh sinh khi
ln qu trnh hy dit ca nm nhm t hp cn nm di nh
hng ca s bm vu, nh i tng tm thc ni i tng tm
thc. Hoc v y qun nim: C nm nhm t hp y, qun
chiu v thc c s c mt ca nm nhm t hp cn nm di
nh hng ca s bm vu, v nh vy, v y an tr mt cch t do,
khng b bt c mt th g trong cuc i lm vng bn. Qun nim
v nm nhm t hp cn nm di nh hng ca s bm vu nh
i tng tm thc ni i tng tm thc l nh vy , tha qu
v.
Tip n, v kht s qun nim v su gic quan v su loi i

tng, nh i tng tm thc ni i tng tm thc.
Qun nim nh th no?
V kht s qun nim v mt v i tng ca mt l hnh sc v v

nhng ni kt to nn do mt v hnh sc. V y thc v nhng ni
kt cha sanh nay ang pht sanh. V y thc v nhng ni kt
pht sanh nay ang c kh dit. V y thc v nhng ni kt
c kh dit v khng cn ti sanh na.
V kht s thc v tai v i tng ca tai l m thanh v v nhng

ni kt to nn do tai v m thanh. V y thc v nhng ni kt
cha sanh nay ang pht sanh. V y thc v nhng ni kt pht

sanh nay ang c kh dit. V y thc v nhng ni kt c
kh dit v khng cn ti sanh na.
V kht s thc v mi v i tng ca mi l mi hng v v

nhng ni kt to nn do mi v mi hng. V y thc v nhng
ni kt cha sanh nay ang pht sanh, v nhng ni kt pht sanh
nay ang kh dit v nhng ni kt c kh dit v khng cn
ti sanh na.
V kht s thc v li v i tng ca li l v nm v v nhng

ni kt to nn do li v v nm. V y thc v nhng ni kt cha
sanh nay ang pht sanh c kh dit v v nhng ni kt c
kh dit v khng cn ti sanh na.
V kht s thc v thn v i tng ca thn l xc chm v v

nhng ni kt to nn do thn v xc chm. V y thc v nhng
ni kt cha sanh hay ang pht sanh, v nhng ni kt pht sanh
nay ang c kh dit v v nhng ni kt c kh dit v
khng cn ti sanh na.
V kht s thc v i tng ca l php trn v v nhng ni kt

to nn do v php trn. V y thc v nhng ni kt cha sanh
nay ang pht sanh, v nhng ni kt pht sanh nay ang c
kh dit v v nhng ni kt c kh dit v khng cn ti sanh
na.
C nh th, v kht s an tr trong s qun nim v su gic quan v

su loi i tng ca chng nh l i tng tm thc ni i tng
tm thc, hoc l qun nim bn trong, hoc l qun nim bn ngoi,
hoc qun nim c bn trong ln bn ngoi i tng tm thc y. V
y an tr trong s qun nim qu trnh sinh khi ni i tng tm
thc, hoc qu trnh hu dit ni i tng tm thc, hoc c qu
trnh sinh khi ln qu trnh hu dit ni i tng tm thc. Hoc v
y qun nim: C su loi i tng ca tm thc y, qun
chiu v thc c s c mt ca i tng tm thc ni i tng
tm thc , v nh vy, v y an tr mt cch t do, khng b bt c
mt th g trong cuc i lm vng bn. Qun nim v su gic

quan v su loi i tng ca chng nh l i tng tm thc ni
i tng tm thc l nh th , tha qu v.
Tip , v kht s qun nim v by yu t ca s ng o nh i

tng tm thc ni i tng tm thc.
Qun nim nh th no?
Khi c yu t chnh nim (nim), v kht s thc l mnh c chnh

nim. V y qun chiu rng: tm mnh c chnh nim. Khi khng c
chnh nim, v y thc l mnh khng c chnh nim. V y thc
v chnh nim cha sanh nay ang pht sanh, v chnh nim pht
sanh nay ang thnh tu vin mn.
Khi c yu t qun chiu (trch php), v kht s thc l mnh ang

c s qun chiu. V y qun chiu rng: tm mnh ang c s qun
chiu. Khi khng c s qun chiu, v y thc l mnh khng c s
qun chiu. V y thc v mt tc dng qun chiu cha pht sanh
nay ang pht sanh, v mt tc dng qun chiu pht sanh nay
ang thnh tu vin mn.
Khi c yu t tinh chuyn (tinh tin), v kht s thc l mnh ang

c s tinh chuyn, qun chiu rng: tm mnh ang tinh chuyn. Khi
khng c s tinh chuyn, v y thc l tm mnh khng tinh chuyn.
V y c thc v mt s tinh chuyn cha pht sanh nay ang pht
sanh, v mt s tinh chuyn pht sanh nay ang i n thnh tu
vin mn.
Khi c yu t an vui (h), v kht s thc l mnh ang c an vui,

qun chiu rng: tm mnh ang an vui. Khi khng c an vui, v y
thc l tm mnh khng an vui. V y thc v nim an vui cha pht
sanh nay ang pht sanh, v nim an vui pht sanh nay ang i
n thnh tu vin mn.
Khi c yu t nh nhm (khinh an), v kht s thc l mnh c nh

nhm, qun chiu rng: tm mnh ang nh nhm. Khi khng c nh
nhm, v y thc l mnh khng c nh nhm. V y thc v s

nh nhm cha pht sanh nay ang pht sanh, v s nh nhm
pht sanh nay ang i n thnh tu vin mn.
Khi c yu t nh (nh), v kht s thc l mnh c nh, qun

chiu rng: tm mnh ang c nh. Khi khng c nh, v y thc l
tm mnh khng c nh. V y thc v nh tm cha pht sanh
nay ang pht sanh, v nh tm pht sanh nay ang i n thnh
tu vin mn.
Khi c yu t bung th (hnh x), v kht s thc l mnh c bung

th, qun chiu rng: tm mnh c bung th. Khi khng c bung
th, v y thc l mnh khng c bung th. V y thc v s
bung th cha pht sanh nay ang pht sanh, v s bung th
pht sanh nay ang c thnh tu vin mn.
C nh th, v kht s an tr trong s qun nim v by yu t ca

s ng o nh l i tng tm thc ni i tng tm thc, hoc
qun nim bn trong, hoc qun nim bn ngoi, hoc qun nim c
bn trong ln bn ngoi i tng tm thc y. V y sng trong s
thng trc qun nim qu trnh sinh khi ni i tng tm thc y,
hoc qu trnh hu dit ni i tng tm thc y, hoc c qu trnh
sinh khi ln qu trnh hu dit ni i tng tm thc y. Hoc
qun nim: C by yu t ca s ng o y, qun chiu v
thc c s c mt ca i tng tm thc ni i tng tm thc
, v nh vy, v y an tr mt cch t do, khng b bt c mt th
g trong cuc i lm vng bn. Qun nim v by yu t ca s
ng o nh l i tng tm thc ni i tng tm thc l nh th
, tha qu v.
Tip , v kht s qun nim bn s tht cao qu nh i tng tm

thc ni i tng tm thc.
Qun nim nh th no?
Khi s kin l kh au, v kht s qun nim: y l kh au. Khi s

kin l nguyn nhn to thnh kh au, v y qun nim: y l
nguyn nhn to thnh kh au. Khi s kin l kh au c th c

chm dt, v y qun chiu: kh au c th c chm dt. Khi s
kin l con ng dn n s chm dt kh au, v y qun nim: c
con ng dn n s chm dt kh au.
C nh th, v kht s an tr trong s qun nim v bn s tht cao

qu nh l i tng tm thc ni i tng tm thc, hoc qun
nim bn trong, hoc qun nim bn ngoi, hoc qun nim c bn
trong ln bn ngoi i tng tm thc y. V y an tr trong s qun
nim qu trnh sinh khi ni i tng tm thc y, hoc qu trnh
hu dit ni i tng tm thc y, hoc qun nim c qu trnh sinh
khi ln qu trnh hu dit ni i tng tm thc y. Hoc v y
qun nim: C bn s tht cao qu y, qun chiu v thc
c s c mt ca i tng tm thc ni i tng tm thc , v
cuc i lm vng bn. Qun nim v bn s tht cao qu nh i
tng tm thc ni i tng tm thc l nh th , tha qu v.
[VI]
Ny qu v kht s! V kht s no thc hnh bn php qun nim
nh trn trong by nm. Ngi y c th c kh nng t c qu v
chnh tr ngay y v trong kip ny, hoc nu cn d bo th cng
t c qu v khng cn tr li.
Ny qu v kht s! ng ni g ti by nm. K no thc hnh bn

php qun nim ny trong su nm, nm nm, bn nm, ba nm, hai
nm, mt nm, th cng c th t c qu v chnh tr, ngay y
v trong kip ny, hoc nu cn d bo th cng t c qu v
khng cn tr li.
Ny qu v kht s! ng ni g ti mt nm. K no thc hnh bn

php qun nim trong by thng, hoc su thng, hoc nm thng,
hoc bn thng, ba thng, hai thng, mt thng hay na thng th
cng c th t c qu v chnh tr ngay y v trong kip ny,
hoc nu cn d bo th cng t c qu v khng cn tr li.

Ny cc v kht s! ng ni g n na thng. K no thc hnh bn
php qun nim nh th trong mt tun, k y cng c th t c
qu v chnh tr ngay y v trong i ny, hoc nu cn d bo th
cng t c qu v khng cn tr li.
Chnh v l do m ti ni rng: y l con ng duy nht

c th gip chng sanh thc hin thanh tnh, vt thng phin no,
tiu dit kh u, t ti chnh o v chng nhp nit bn, con
ng ca bn php an tr trong qun nim. c Th Tn dy
nh th. Cc v kht s hoan h ghi nhn v lm theo li ngi.

Cht t lch s
ng v phng din thin tp, kinh Bn Lnh Vc Qun Nim cng

vi kinh Qun Nim Hi Th c th c xem nh l hai kinh quan
trng vo bc nht. Hai kinh ny u ni ti nim (sati, phn: smrti)
nh cnh ca chnh i vo gic ng. a v ca nim l a v then
cht trong cc php tu t nim x, ng cn, ng lc, tht b phn
v bt chnh o.
Chng ta may mn c ti ba tng bn ca kinh ny. Tng bn th

nht l kinh Satipatthana Sutta (M.10 v D.22) thuc h phi
Theravada c ghi chp li bng ting Nam Phn (Pali) vo th k
th nht trc Ty Lch. Tng bn th hai l kinh Nim X (TTT.26
(98)) thuc h phi Sarvastivada tc l thuyt Nht Thit Hu B, m
bn dch ra ch Hn l ca Gotama Sanghadeva dch t ting Bc
Phn ra t i ng Tn (317-420). Tng bn th ba l kinh Nht
Nhp o (TTT.125 (12)) thuc h phi Mahasanghika tc l i
Chng B. Bn dch gi l Gotama Sanghadeva nhng c th l do
Dharmanandi thc hin.
Hi Bt cn ti th, ngn ng c s dng cho kinh v lut l ting

Ardhamagadhi. Nhng a bn hong php ca Bt rt rng, cho nn
ti cc a phng khng thuc trung tm lu vc sng Hng, cc
thy v cc s c thng phi ging dy gio php bng cc th ting
a phng, v iu ny c Bt chp nhn v khuyn khch.
Mt hm, ti tu vin Cp C c, hai i c Yamelu v Tekula xin
php bt c dch tt c cc kinh ca ngi ni ra c ng Vedic
thng c dng trong cc th phng tn ca cc kinh V . Hai
i c tha rng s d h mun lm nh vy l v li ca Bt dy rt
p m n khi c dch ra cc th ting a phng th c th tr
thnh mo m, v lm cho ngi ta hiu lm Bt. Dch li Bt ra
thnh th phng tng theo c ng l mt cch bo v ci p v tnh
cch chnh xc ca gio l. Bt khng ng vi hai thy. Ngi
khng mun gio l ca ngi tr nn mt bo vt dnh ring cho
gii tr thc qu phi. Ngi mun gio l ca ngi l mt thc th
20 | Cht t lch s
sng ng trong mi gii qun chng. V vy Bt ni: Khng, ti
khng mun cc thy a gio l vo hnh thc phng tng c ng.
Ti mun mi ngi c th hc v hnh gio l trong ting m ca
chnh mnh.
Sau ngy Bt nhp dit khong bn thng, i c Mahakasyapa

triu tp mt cuc hi ngh ti ni Tht Dip (Saptaparnaguha) ti
thnh Vng X (Rajagrha) kit tp kinh lut. Kit tp (sangiti) c
ngha l thu gp li, tp hp li, n li, ng cho tn tht. Nm
trm v kht s c uy tn c mi tham d hi ngh kt tp ny. Vua
Ajatasatru quc vng x Magadha ng bo tr cho cuc kt tp.
C nhin ngn ng c s dng kt tp vn l Ardhamagadhi,
ting ca Bt vn dng. V nu cc a phng c nhng tng bn
vi ngn ng khc, cc tng bn ny u phi cn c trn tng
bn ca hi ngh Rajagraha.
Mt trm bn mi nm sau, ti thnh ph Vesali, mt hi ngh khc

c triu tp kt tp kinh in ln na. K ny by trm v kht
s c mi tham d. Hi ngh kt tp th ba c t chc ti
Pataliputra vo nm 236 sau khi Bt nhp nit bn (244 trc k
nguyn Ty Lch) di s bo tr ca vua Asoka.
Sau k kt tp th hai, gio on kht s chia thnh hai phi: mt

Thng To B (Sthavira) c khuynh hng bo th, v hai l i
Chng B (Mahasanghika) c khuynh hng ci m v ci cch. C
nhin phi i chng b ng o hn. Vic ny xy ra vo khong
nm 375 trc k nguyn Ty Lch.
Trong khong ba trm nm k tip, t hai phi y pht sinh nhiu

b phi khc. Theo sch Di B Tng Lun Lun
(Samayabhedoparacanacakra) th tt c c ti mi tm b phi. [Tc
gi ca sch ny l Vasumitra, sng vo khong bn trm nm sau
ngy Bt nhp dit. ng thuc v b phi Sarvastivada (Thuyt Nht
Thit Hu B)].
l theo truyn thng min Bc. Theo truyn thng min Nam, tc
phm Dipavamsa, s lng cc phi i n con s hai mi bn.
21 | Cht t lch s
S d c nhiu b phi khc nhau l v c nhiu cch hiu v gii thch
gio l ca Bt khc nhau. Nhng tc phm c vit ra trnh by
nhng ci hiu y c gi l cc tc phm Abhidharma, thuc v
Lun Tng. Mi b phi truyn li kinh tng, lut tng v lun tng
ring ca mnh.
Tng bn th nht ca chng ta, kinh Satipatthana, l thuc b phi

Theravada, mt b phi duy tr c y tam tng ca mnh,
nh a bn hnh o tng i an n x Tch Lan. Tam tng ca
b phi ny c ghi chp bng ting Pali, c ngun gc n . B
phi Theravada (phn bit Thuyt B) vn l mt b phi i lp vi
b phi Saravastivada (Thuyt Nht Thit Hu B) tc gi sch D B
Tng Lun Lun ca truyn thng Bc tng thuc v b phi
Saravastivada
Kinh Satipatthana l kinh th mi ca Trung B (Majjhimanikaya)
v cng l kinh th 22 ca Trng B (Dighanikaya) ca kinh tng
Pali.
Tng bn th hai ca chng ta, kinh Nim X, l thuc v b phi

Thuyt Nht Thit Hu B (Sarvastivada) c dch t Phn ra Hn
vo cui th k th t k nguyn Ty Lch. Sau k kt tp th ba, c
l vua Asoka c bit nhn vi phi Vibhajyavada nn ch lc ca phi
Sarvastivada di ln min Bc v lp cn c pht trin ca mnh
ti Kashmir. Cn c ny tn ti trn mt ngn nm. Chnh t cn
c ny m kinh T Nim X c truyn dch sang ch Hn. Kinh T
Nim X l kinh th 98 trong b Trung A Hm, mang s 26 trong i
Tng Tn Tu. Trung A Hm l kinh b tng ng Vi Trung B
vn h Pali.
Tng bn th ba ca chng ta, kinh Nht Nhp o, l thuc v b

phi i Chng B (Mahasanghika). y khng phi l b phi gc
m l b phi ngn ca i Chng B. Ta bit i Chng B pht
xut t cuc kt tp Pataliputra nc Magadha v sau phn
thnh hai dng, mt dng thin di ln min Ty Bc, mt dng thin
di xung Min Nam, xung quanh Amaravati, Dhanyakatala v
Nagarjunakonda. Ti min Ty Bc, i Chng B c phn lm
22 | Cht t lch s
nm phi, trong c phi Lokottaravada c khuynh hng i
tha. Kinh Tng Nht A Hm Dharamanandi dch hn l do b phi
Lokottaravada ny truyn li. Kinh Nht Nhp o c tm thy
b Tng Nht A Hm, kinh s 125 trong i Tng Tn Tu. Tng Nht
A Hm c xem tng ng vi Tng Nht B (Ekottaranikaya)
trong vn h Pali. Bi ta ca kinh Tng Nht A Hm mang nhiu
sc thi pht trin ca o Bt i tha. So vi hai tng bn u, tng
bn mang tn Nht Nhp o khng c nguyn thun bng, v
trong kinh c nhng yu t mi c thm nhp. Tuy nhin bn
cht chnh ca kinh vn cn c duy tr khng mt mt.
23 | Cht t lch s
i , tn kinh v ni dung
i kinh
Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim cng vi kinh Qun Nim Hi Th l
hai kinh cn bn dy v thin tp trong thi Bt cn ti th, trong c
ba tng bn, danh t Con ng Duy Nht (Ekayana, tng bn 1,
Nht o, tng bn 2, Nht Nhp o, tng bn 3) c s dng,
iu ny cho ta thy v tr chnh yu ca php qun T Nim X
trong ton b gio l o Bt. o Bt tr thnh mt tn gio ln
nhng ct ty ca o Bt vn l thin qun. Kinh ny v vy c
hc hi, thc tp v truyn t t th h ny sang th h khc mt
cch cn trng c bit.
Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim ni v bn php qun nim: qun

nim v thn th, qun nim v cm gic, qun nim v tm v
qun nim v nhng i tng ca tm . Trong lnh vc thn th,
hnh gi qun nim v hi th, v cc t th ca thn th, v cc ng
tc ca thn th, v cc b phn ca thn th, v nhng yu t to nn
c th, v v s tn hoi ca c th. Trong lnh vc cm gic, hnh gi
qun nim v cc cm gic d chu, kh chu v khng d chu cng
khng kh chu ang pht sinh, tn ti v hoi dit, cc cm gic c
ngun gc sinh vt l v tm l. Trong lnh vc tm , hnh gi qun
nim v cc trng thi tm nh tham, gin, lm lc, tp trung, tn
lon, rng buc, gii thot... Trong lnh vc i tng tm , hnh gi
qun nim yu t ca sinh mng l sc, th, tng, hnh v thc, cc
gic quan v i tng ca chng, cc yu t gy chng ngi cho tr
tu v gii thot, cc yu t a n gic ng v bn s tht v kh
au v gii thot.
V tn kinh
T ng Satipatthana (Phn: Smrtyupasthana) c dch ra ting Hn
Vit l Nim X. Nim (Sati, Phn: Smrti) l pht khi thc, l
tm ti.
24 | i , tn kinh v ni dung
X (Upatthana, Phn: Upasthana) l ni chn, lnh vc, i tng, X
cng c ngha l li, an tr, duy tr s c mt ca mnh. X khi l
danh t th c ngha l ni chn, nhng khi l ng t (c l x) th
c ngha l duy tr s c mt. V vy ngoi danh t nim x, ta cn c
danh t nim tr, c hai cng c ngha nh nhau. Vy nim x va c
ngha l Bn Lnh Vc Qun Nim m cng c ngha l duy tr s c
mt trong Bn Lnh Vc Qun Nim y. Ty phng thng dch l
the foundations of mindfuness (hay l the establishments of
mindfulness). Bn lnh vc l thn th, cm gic, tm v i tng
tm . Duy tr thc trn cc lnh vc y qun chiu tc l thc
tp php qun nim x vy.
Phn tch ni dung kinh

Tng bn th nht c th c chia lm su phn:
- Phn th nht ni v trng hp trong kinh c ni ra, tm

quan trng ca kinh, v mc Bn Lnh Vc Qun Nim.
- Phn th hai ni v cc phng php qun nim thn th ni

thn th.
- Phn th ba ni v cc phng php qun nim cm th ni

cm th.
- Phn th t ni v cc phng php qun nim tm ni tm

.
- Phn th nm ni v cc phng php qun nim i tng

tm ni i tng tm .
- Phn th su ni v thi gian v thnh qu ca s thc tp qun

nim
Ni dung tng bn th hai cng c th c phn tch y nh tng

bn u.
Tng bn th ba li cng c th c phn ra lm su phn, nhng

ni dung c hi sai khc cht t:
- Phn th nht ni v trng hp trong kinh c ni ra,
tm quan trng ca kinh, v ch ca kinh l bn php qun
ngng t tm . Trong phn ny, con ng tm s hnh tr
chn chnh (bt chnh o) v nm th chng ngi ca gii
thot (ng ci) cng c nhc n.
- Phn th hai ni v php qun thn ni thn.
- Phn th ba ni v php qun cm th ni cm th.
- Phn th t ni v php qun tm ni tm.
- Phn th nm ni v php qun php ni php.
- Phn th su ni v hiu qu ca s tu tp tr dit s ngn

che (ng ci) v thc hin bn s ngng t tm (t nim x)
Phng php hnh tr
Qun chiu thn th

Hnh tr thin qun l t ti gii thot v an lc. Gii thot v an
lc l hai yu t c lin h mt thit vi nhau: c gii thot th c an
lc, gii thot cng ln th an lc cng ln. Nhng gii thot v an lc
khng phi l nhng g xa vi m ta ch c th t ti sau mt thi
gian thc tp lu di, nh mi nm, hai mi nm, hay ba mi
nm. Thc tp thin qun, ta c th t ti gii thot v an lc ngay
trong gi pht ta ang thc tp, d mc gii thot v an lc y cn
ch l khim nhng. Tuy khim nhng, nhng yu t gii thot v
an lc y l nn tng cho nhng gii thot v an lc ln lao hn. Tp
thin qun l tp qun st thy v hiu su c vo lng s vt.
Nh ci thy v ci hiu m ta t ti gii thot v an lc. Nhng
gin hn, lo lng v s hi ca ta chng hn u ang lm cho ta kh
au. Mun gii thot khi chng, ta phi qun st bn cht ca
chng. Bn cht ca chng l v minh, ngha l s thiu sng sut.
Khi ta hiu lm mt ngi bn chng hn, ta gin hn, v v gin hn
ta kh au. Qun st thc ti cho su sc, ta nh tan c s hiu
lm , v nhng kh au ca ta tan bin v ta tc khc c an lc.
Qun nim trc tin l pht khi thc v i tng m ta mun

qun nim v sau l qun chiu v i tng y. Qun nim nh
vy, c ngha l thc v qun chiu. Nim (Sati, Phn: Smrti) c
ngha l i su vo lng i tng y m thm st. Trong qu trnh
thc v qun chiu y, dn dn ranh gii gia ch th qun st v i
tng qun st b xo b, ch th v i tng tr thnh nht nh.
y l c im cn bn ca thin qun. Ta ch c th hiu c khi
ta i vo v ng nht ta vi i tng. Ta khng bng lng ng
ngoi qun st. V vy, kinh vn lun lun nhc ti qun nim
thn th trong thn th, qun nim cm th trong cm th, qun nim
tm trong tm , qun nim i tng tm trong i tng tm .
27 | Phng php hnh tr

Bt ni kinh Bn Lnh Vc Qun Nim cho cc v kht s v n
kht s nghe. Nhng khng phi v vy m ta c th ni rng php
qun nim x l dnh cho ngi xut gia. S tht l tt c mi
ngi u c th thc tp php qun nim x trong i sng hng
ngy ca mnh. Nu ngi xut gia c th thc tp php qun ny
trong khi i, ng, nm, ngi... th ngi ti gia cng c th thc tp
php qun ny trong khi i, ng, nm, ngi... ai trong chng ta m
li khng i, ng, nm, ngi... trong cuc sng hng ngy? iu
quan trng nht l hiu nhng nguyn tc cn bn hng dn cng
vic thc tp c th p dng vo np sng hin ti, mt np sng
kh khc l vi np sng ca Bt v cc v kht s trong mt x hi
cch chng ta trn hai mi lm th k. c kinh Bn Lnh Vc Qun
Nim, ta phi c vi con mt ca con ngi thi i chng ta th ta
mi c th pht kin ra c nhng nguyn tc cn bn c th gip ta
thit lp nhng phng cch thc tp hu hiu.
Lnh vc th nht ca qun nim l lnh vc thn th, gm c hi th,

t th ca thn th, ng tc ca thn th, nhng b phn ca thn
th, nhng yu t to nn thn th v cui cng l s tn hoi ca
thn th. Trc ht, ta hy hc phng php qun nim v hi th.
Bi tp 1: Th c thc
Qun nim v hi th trc ht l pht khi thc v hi th. Khi th

vo, ta bit l ta ang th vo, khi th ra, ta bit l ta ang th ra.
Thc tp nh th, hi th ta tr thnh hi th c thc. Bi tp u
m kinh dy l: Th vo vi thc minh mn l mnh ang th vo,
th ra vi thc minh mn l mnh ang th ra.
Bi tp ny ht sc n gin, rt d lm, nhng hiu qu th rt ln

lao. B quyt ca s thnh cng l ch trong khi th ta ch tm ti
hi th m thi, ta khng tm vo mt i tng no khc. Gi d
khi ta th vo c na chng m ta ngh n mt vic khc (V d:
Mnh qun cha tt n nh bp) th tm ta tn lon, ta ri b
hi th m ngh ti vic khc, do hi th vo kia khng trn vn l
mt hi th vo c thc, v nim x khng thnh cng. Mun thnh

cng, tm ta phi bm st ly hi th trong sut qu trnh ca n.
Trong thi gian ca hi th, tm ta ch hi th. l ngha
qun nim thn th trong thn th.
Ai cng c th thnh cng khi thc tp mt hi th c thc. Nu ta

tip tc th nh th c mi hi m tm ta khng tn lon, y l ta
bc c mt bc ng k trn ng thc tp. Thc tp nh
th c mi pht th s i mi trong ta c th c gi l quan
trng.
Ti sao bi tp n gin ny li c th a ti nhng hiu qu ln

lao? nhng hiu qu ln lao y l nhng hiu qu no?
Hiu qu u l ta tr v vi chnh ta. Trong i sng hng ngy, ta

thng b m chm trong qun lng. Tm ta rong rui theo mun
ngn i tng v ta t khi c dp tr v vi chnh mnh. Sng nh
th lu ngy th ta tr nn xa l vi chnh ta, ta b ct t lin lc ngay
vi chnh ta. l hin tng phng th (alenation) rt ph thng
ca thi i. Hi th c thc l mt phng tin mu nhim a
ta tr v vi chnh ta. S tr v ny c th c thc hin mt cch
nhanh chng phi thng. ti hi th tc l thc hin s tr v
y, v thc hin mt cch mau chng nh ln chp git.
Nng vo hi th tr v vi chnh ta, ta c cm gic ta l mt

ngi con i xa tr v c ngi nh ca t ph. Chnh trong ngi
nh ny m ta cm thy m p, chnh ni y m ta tm li c
chnh ta. Tr v vi ta h khng phi l mt bc thnh cng ln ca
s thc tp hay sao?
Hiu qu th hai l tip xc vi s sng. Thin qun l tip xc vi s

sng trong gi pht hin ti. Ta ch c th gp mt s sng trong gi
pht hin ti, v vy nu ta khng tip xc c vi giy pht hin ti
th ta khng th tip xc c vi s sng. M mun tip xc vi s
sng trong gi pht hin ti ta phi tng i c t do, ngha l
khng b rng buc nhiu qu vo nhng tic nui hay n hn v qu
kh, vo nhng lo lng v bn khon v tng lai, v vo nhng gin
hn v am m trong hin ti. S sng y dy v mu nhim trong

ta v chung quanh ta, nu ta b rng buc th ta khng th tip xc vi
n, ngha l ta khng th tht s sng i sng ca ta.
Tr v vi hi th c thc l mt phng thc thn diu r b

nhng rng buc y v c th tip xc vi s sng trong gi pht
hin ti. Hi th ca ta l mt thc ti mu nhim. Tip xc vi hi
th, sng vi hi th, tr v lm mt vi hi th, ta bt u cm
thy thoi mi, thanh tnh, an lc, khng b lo u v ham mun lung
lc v thng tr. Cng th, ta cng lm cho hi th iu ho, lng du
v s thanh thn cng nim an lc ca ta cng do m cng lc
vng chi thm ln. Nng vo hi th, ta tr v vi ta, ta phc hi
c s ton vn ca con ngi ta. Thn v tm tr v mt mi nh
hi th. Khi phc hi c con ngi ton vn ca ta, ta s thc s
tip xc c vi nhng g ang xy ra trong gi pht hin ti.
Nhng g y chnh l s sng.
Bi tp 2: Theo di hi th trong sut chiu di ca n
Th vo mt hi di, ngi y thc rng: ta ang th vo mt hi

di. Th ra mt hi di, ngi y thc rng: ta ang th ra mt hi
di. Th vo mt hi ngn, ngi y thc rng: ta ang th vo mt
hi ngn. Th ra mt hi ngn, ngi y thc rng: ta ang th ra
mt hi ngn.
Nhng cu kinh ny c ngha l tm hnh gi phi theo st hi th,

ng nht vi hi th, trong sut chiu di ca hi th , ng
mt tp nim no chen vo. Tp nim y c ngha l nhng t
tng, v c nhng nim khng lin h g ti vic thc tp hi th.
Phng php ny c gi l phng php ty tc. Ty l i theo.

Tc l hi th. Trong khi tm i theo hi th th tm l hi th v ch
l hi th m thi. C nhin l trong qu trnh thc tp, hi th cng
lc cng tr nn u n, m du, nhp nhng v tnh lng, v tm ta
do cng cng lc cng tr nn u n, m du, nhp nhng v
tnh lng. iu ny mang li s th thi v an lc trong thn tm.
Tm v hi th hp nht th s hp nht ca thn v tm ch cn l
mt bc ngn.

Bi tp 3: Hp nht thn v tm li thnh mt ton th c ha iu
Yu t dng hp nht c nhin l hi th. Kinh dy: Ti ang th

vo v c thc r rt v ton thn ti. Ti ang th ra v c thc r
rt v thn ti. Trong thin qun, trng thi khng cn c s phn
bit gia thn v tm na gi l trng thi thn tm nht nh.
Ti bi tp ny, i tng ca qun nim khng cn l hi th n

thun na m l mt i tng phi hp thn th v hi th.
C nhng hnh gi v nhng bnh lun gia v qu ch trng n s

thc hin cc trng thi thin nh nh t thin v t v sc nh, cho
nn din t t ng ton thn trong on kinh ny nh l ton thn
ca hi th ch khng phi l c th trn vn ca ngi hnh gi. Cc
b lun danh ting nh Patisambhidamagga (V Ngi o Lun),
Vimuttimagg (Gii Thot o Lun) v Visudhimagga (Thanh Tnh
o Lun) u dy rng trong khi th nn ch tm u mi, tc l
ni khng kh i vo v i ra khi thn th m khng nn i vo v i
ra khi c th, s i vo c th th i tng tp trung s ln qu, kh
c th i vo nh. Ngh nh th cho nn tc gi cc b lun y u
cho rng ch thn (kaya) trong kinh vn ch c ngha l thn ca hi
th. c li kinh vn ta thy nim theo di ton thn hi th
c ni ti trong bi tp th hai ri (hi th di th bit l hi th
di) u c cn phi c lp li bi tp ny. Theo kinh Qun
Nim Hi Th (An Ban Th Kinh Anapanasati sutta) bn bi tp
u v hi th l qun nim v thn, vy bi tp th ba ny ly i
tng l thn, l chuyn d nhin vy. Kinh vn khng c ch no
dn ch nn ti hi th ni u mi, v cng khng c ch no
dn ng chuyn s tp trung tm vo trong thn. c su vo
kinh vn ta s thy iu ngc li.
Gn y Min in c thin s Mahasi Sayadaw dy phng php

ch ti s phng v xp ca bng do hi th to nn. Hnh gi thc
tp theo phng php ny c th t c nh tm kh d dng,
nhng phng php ny li khng c din t nh l mt phng
php qun nim hi th. Nguyn tc hnh tr l Do nh m tu (s
hiu bit) t nhin pht sinh S d thin s khng mun din t

phng php ny nh mt phng php qun nim hi th c th
l v thnh kin sn c trong truyn thng, cho rng qun nim hi
th th khng c i theo hi th vo trong c th v xung bng.
Nhn y ti cng xin s lc ti mc ch ca s thc hin nh

tm. Trong Bt Chnh o, nh c ni ti l chuyn nh
(Samayagsamadhi) ngha l mt th nh chn chnh c kh nng a
ti tu gic.
Nh vy c nhng th nh khng c gi l chnh nh m phi

c gi l t nh, nhng trng thi thin nh ch c cng nng gip
ngi hnh gi ln trn thc ti phin toi v kh au m khng gip
ngi hnh gi trc tip i ph v qun chiu nhng thc ti y
t ti gii thot. Trc khi thnh o Bt cng hc v hnh
nhng th nh y, nhng v sau thy chng khng c cng nng
a ti gii thot nn Bt mi b v tm con ng chnh nh ca
mnh. Vy nn ta khng th ni h c nh l tu gic t nhin pht
hin. Ta ch c th ni: h c chnh nh l c tu gic pht hin. M
chnh nh l th nh c lin h ti cng nng qun chiu v c
thc qun chiu. Do m ta c danh t kp Samatha Vipassana
(phn: samatha vipasyana) dch m l xa ma tha t b x na, dch
ngha l ch qun, tch chiu, tnh mch hay nh tu. T thin v t
v sc nh l nhng trng thi thin ch Bt thc tp trc khi
thnh o vi cc v o s nh Alara Kalama v Addeka Ramaputta.
Cc trng thi thin nh ny c a vo kinh tng, c l mt
vi trm nm sau ngy bt nhp dit. Nhng nu cc trng thi thin
nh ny c din t nh c cng nng a ngi hnh gi ln
trnh thc ti th cng khng phi l chnh nh.
Trong bi tp th ba ny, hnh gi dng hi th hp nht thn tm

li thnh mt mi v c nhin i tng ca nh ng thi l thn,
tm v hi th. Trng thi thn v tm nht nh ny l trng thi ton
vn nht ca con ngi chng ta. Trong i sng hng ngy nhiu khi
ta sng tm mt ni thn mt ng, con ngi ca ta b chia nm x
by, tm tri dt ngn ni, c khi phiu dt v qu kh xa xm, c
khi bng bnh tng lai m mt. Thc hin c thn tm nht nh

trong chnh nim, ta tr v c ci ngun v phc hi c s ton
vn ca ta. Mi s thc hin u c th c bt ngun ti trng thi
thn tm nht nh ny. Duy tr trng thi thn tm nht nh ny, ta
to iu kin cho thin nhin bt u cha tr nhng thng tch
trong tm hn v trong c th ca ta, nhng thng tch m ta khng
th cha tr c trong trng thi thn tm ly tn. Trong khi ta tnh
to, ba yu t thn, tm v hi th i dn dn n s an tnh v hp
nht. S an tnh ca mt trong ba yu t ko theo s an tnh ca hai
yu t khc. V d nu thn ta c t trong t th vng chi, cc
bp tht v h thn kinh bung th, th tm ta v hi th ta lin chu
nh hng tt y v cng dn dn tr nn an tnh. Cng nh th, nu
ta thc tp hi th thc ng php, hi th ca ta cng lc cng tr
nn m du, an tnh v iu ho, th s m du, an tnh v iu ho
ny ca hi th s lan n cc lnh vc thn v tm ca ta. Do thn
v tm ca ta trong trng thi thn tm nht nh s cng t ti trng
thi m du, an tnh v iu ho. iu ny khng th xy ra mt cch
khc c. Trong trng thi thn tm nht nh ny hi th gi vai tr
iu hp, v cm gic thoi mi v an lc, hoa tri u tin ca thin
tp, s n vi chng ta.
Bi tp 4: Dng hi th thc hin s an tnh trong ton thn
Kinh vn ch dn: Ti ang th vo v lm cho s vn hnh ca thn

th ti tr nn an tnh. Ti ang th ra v lm cho s vn hnh ca
thn th ti tr nn an tnh.
Bi tp ny tip ni bi tp th ba. Khi c th ta thiu s an ho th

tm ta kh m c an tnh, v vy ta phi dng hi th gip cho
s vn hnh ca c th c iu ho v an tnh tr li. Nu hi th
ta hn hn hay t qung th ta khng th no lm c vic y.
Trc ht ta phi iu ho hi th, th ra v th vo nhng hi th
nh nhng v lin tc. Khi hi th bt u c iu ho th c th
cng bt u c iu ho.
Hi th ta cn c m nh khng pht ra ting ng v lin tc nh

mt dng nc nh chy trong ct mn. Hi th cng vi t th thn v

tm cng an tnh. Khi th vo ta thy hi th i vo c th v lm du
mt tt c cc t bo trong c th. Khi th ra ta thy hi th a ra
khi c th ta mi s mt mi, bun bc v lo u. Ta c th th theo
bi k sau y:
Th vo tm tnh lng
Th ra ming mm ci
An tr trong hin ti
Gi pht p tuyt vi
Ta bit rng trong lc thin qun thn v tm l mt. Vy th tm tnh

lng tc cng c ngha l thn tnh lng. Ming mm ci l chng
tch ca s an lc ca thn tm. Bn cht ca thin tp l tr v an tr
trong hin ti qun chiu v nhng g ang xy ra trong gi pht
hin ti. Cm th an lc c tc dng nui dng hnh gi hnh gi
c th i xa trn ng thc tp. Xin c gi tham cu thm kinh
qun nim hi th v hi th th nm v th su. Hai hi th ny l
gip ngi hnh gi t nui dng bng thin duyt ngha l bng
s an vui ca thin nh. Gi pht p tuyt vi l thy c
nhng mu nhim ca s sng ni thn tm v hi th v lm
vng mnh nim an vui y.
Chng ta ang trong phn th hai ca kinh vn ni v cng phu

qun nim thn th ni thn th, ng l chng ta cha nn ni ti
cm th trong cm th, nhng v gia thn th v cm th c lin h
rt mt thit nn chng ta khng ngn ngi vt ranh gii gia hai
lnh vc. S an tnh ca thn, nh ta bit, cng l s an tnh ca tm.
Trong cc bi tp th ba v th t, hnh gi theo hi th tr v vi

thn v lm cho thn tr nn an tnh. C nhin l trong khi thc tp
cc php th ny, cc cnh ca gic quan nh, tai, mi v li phi
c khp li nhng hnh nh ca th gii bn ngoi khng i vo
v lm no ng s an tnh bn trong. Tr v vi thn tc cng l tr
v vi tm vy. Lu lu, trong i sng hng ngy, c khi bn cm
thy mt mi, lm ci g cng d h, ni ci g cng d gy hiu lm
v bn cho l mt ngy xui ca bn. Nhng lc y, tt hn ht l

bn nn tr v vi bn thn bn. Chm dt mi s giao tip ng ht
mi cnh ca s ca gic quan, bn theo hi th tr v vi bn thn
v gom thn, tm v hi th v mt mi. Bn s c cm gic m cng
ca mt ngi ngi trong nh trong khi ma gi go tht bn ngoi.
Phng php ny c th c thc tp u, bt c lc no, khng
hn ch l trong t th thin to. Ta tr v tip xc vi ta v lm cho
con ngi ca ta ton vn tr li. Ta ng ngh rng ng ca gic
quan l tch ri ta ra khi th gii v cuc i, l chm dt s tip xc
vi cuc i. Khi ta khng thc s l ta, khi ta b chi phi hay tn
lon, ta khng thc s tip xc s sng. s tip xc ch su sc khi ta
thc s l ta. Nu ta khng l ta trong giy pht hin ti th nhn tri
xanh ta khng thc s thy tri xanh, nm tay em b ta khng thc s
nm tay em b, ung tr ta khng thc s ung tr. V vy thc hin
s ton vn ca ta l cn bn cho mi s tip xc c ngha. Ta thc
hin s ton vn ca con ngi ta bng cch theo hi th c thc m
tr v vi thn (v tm) ta. Lm nh th cng l lm mi li con
ngi ta trong tng giy pht. Ta tr nn ti mt v d chu i vi
mi ngi. V khi ta i mi ta ri th nhn mi vt ta thy mi vt
u i mi. Trc lm i s ni yn t, mt thin s sng th k
th mi ba ni: Mi ln cm n li thnh mi tinh (nht hi
nim xut nht hi tn).
Bi tp 5: Qun chiu c thc v nhng t th ca c th
Kinh vn ch dn: Khi i, v kht s li cng thc rng mnh ang

i, khi ng, thc rng mnh ang ng, khi ngi, thc rng mnh
ang ngi, khi nm, thc rng mnh ang nm.
C nhin bi tp ny khng phi ch thc tp trong khi ngi thin.

Thin php dy trong kinh Bn Lnh Vc Qun Nim l thin
php s dng sut ngy gip hnh gi an tr sut ngy trong
chnh nim. Khi i kinh hnh trong thin ng hoc khi i thin
hnh bn ngoi, hnh gi c th iu hp vi hi th vi bc chn
an tr vng chi trong chnh nim. Trc khi i kinh hnh hay
thin hnh, bn c th s dng bi k ny, Mi cu phi hp vi mt
hi th, bt u bng hi th vo:

v mun vn no
Thin l tm an nhin
Tng bc gi mt dy
Tng bc n hoa sen
Mi khi ngi xung, bn c th s dng bi k ny, cng phi hp

hi th:
Ngi y ngi ci b
Vng thn chnh nim khng h lng xao.
C nhin l trong cc t th ng v ngi ta cng u c th s dng

hi th c thc v cc t th y. Trong khi ng sp hng ch
i mua v chng hn, hoc trong lc ngi, ta cng c th s dng bi
k Th vo tm tnh lng tip tc an tr trong chnh nim v
lm an tnh thn tm.
Bi tp 6: Qun chiu c thc v nhng ng tc ca c th
Khi i ti, i lui, ci xung, ngng l, mc o, mang bt, nhai cm,

ung nc, i tiu, i i v.v... hnh gi thc c l mnh ang
lm nhng ng tc y.
Bi tp ny l cng phu cn bn ca ngi xut gia. Hi ti mi i tu,

cch y bn mi su nm, cun kinh u tin m thy ti trao cho
hc thuc lng l cun T Ni Nht Dng Thit Yu, trong ton
l nhng bi thi k thc tp khi ra tay, nh rng, ra mt, mc
o, qut sn, i tiu, i tm v.v V d khi nghe chung ti phi th
v c bi k: Vn chung thanh, phin no khinh, tr tu trng, b
sinh... tp th v c k nh vy gip ti an tr trong chnh
nim. Chnh nim khin cho mi ng tc ca thn th ta c thm uy
nghi, gip ta lm ch c thn v tm v nui ln nh lc ca ta.
Cun T Ni Nht Tng Thit Yu l do thin s c Th vit bng
ch hn, nhiu bi k trong y c ly t kinh Hoa Nghim. Sau ny
ti c vit cun Tng Bc N Hoa Sen trong y c khong nm
mi bi thi k cng theo tinh thn sch T Ni Nht Dng Thit Yu.

Nhng bi thi k y bng ting Vit rt d thc tp, nhng bi ny
c th c iu hp vi hi th.
Thc tp bi tp th su ny, ng tc hng ngy ca ta c th chm

li, v ng tc c chnh nim i theo thng mt i tnh cch vi
vng v vt chc ca n. Mt ch sa di hay mt c sa di ni nu sing
nng thc tp bi tp ny th s thy ng tc hng ngy ca mnh
khoan thai v nh c tr li. Chnh nim c nhn thy qua ng
tc v ngn ng c xem nh l thin v, tnh cht c bit ca
ngi c tu tp. ng tc i theo chnh nim th thn s th thi ung
dung v an lc. Bi tp ny l bi tp cho c mt i ngi.
Bi tp 7: Tip xc su sc hn na vi c th
y ta khng qun chiu c th nh mt ton th na m ta qun

st tng b phn ca c th, t tc trn u cho n da di gt chn.
Trn qu trnh qun chiu, ta i ngang qua tt c cc b phn ca c
th, trong c, tim, phi, gan, mt, l lch, mu, nc tiu, v.v.. Bt
a ra v d ngi nng dn ra sn nh tt c nhng loi ht
ging m ng ta ct cha trong bao v nhn ra tng th: y l ht
la, y l ht u, y l ht m, v.v.. Trong khi qun chiu v thn
th, ta nhn ra tng b phn ca c th y. C nhin ta c th dng
hi th thc qun chiu cc b phn ca c th. V d: Ti ang
th vo v c thc rng y l tc trn u ti, ti ang th ra v c
thc rng y l tc trn u ti. S dng hi th c thc, ta an
tr d dng hn trong chnh nim v ta c th tip tc khng gin
on cng vic qun chiu t b phn ny n b phn khc ca c
th. Ngoi vic s dng hi th thc, ta cn c th dng phng
php gi tn cc b phn ca c th nhng b phn ny cng hin
r thm ra di nh sng ca chnh nim. Ta ch cn gi thm trong
tm tr m thi. Ta c th t cu hi: Qun nim v cc b phn c
th nh th lm g?
Trc ht, qun nim v cc b phn ca c th thc s tip xc

vi chng cng nh nng vo hi th tr v vi thn th tip xc
vi thn th. Nhiu khi ta c cm tng rng ta l c th ta, v c

th ca ta chng c g l i vi ta. Ngh nh vy l lm. S tht l
gia ta v c th ta c th c mt s ngn cch ln lao v thn th ta
cn l mt thc ti kh xa l i vi ta, thm ch c ngi nhn c th
h nh mt ngc t y a h. Tr v vi c th v thit lp ho
iu vi c th. Ta bit rng c th khng an th ta khng an, v v
vy mun lm an tnh c th ta phi tr v vi n v lm lnh vi n.
Bn hy th t bn tay bn trn tng b phn ca c th bn lm
quen v qun chiu v b phn y. Hi th thc ca bn s gip
bn tr v lm quen vi tng b phn ca c th bn. Bn hy ch
ti tng b phn vi tt c lng u i ca bn. Con mt, tri tim v
bn chn ca bn chng hn, trong my mi nm qua lm vic
mt cch tn tm v trung thnh vi bn v cho bn, nhng bn cha
bao gi thc s tm n chng v t v bit n chng. Thit lp
lin h thn hu vi c th bn l mt vic lm rt cn thit. Th hai
l mi b phn ca c th bn c th l mt cnh ca m ra cho bn i
vo ci thy ca gii thot v gic ng. Ban u bn ch nhn din b
phn y ca c th. Nhng sau bn s dn dn thy c t tnh
ca b phn y. Mi si tc hay mi t bo trong c th bn u cha
ng y nhng d kin v t tnh ca vn hu trong v tr. Mi
si tc trn u bn l mt thng ip ca chn l v t tnh ca v
tr. C th sau ny bn t ti ci thy v t tnh v tr ch v qun
chiu v tnh duyn sinh ca mt si tc.
Bn qun chiu cc b phn ca c th bt u t tc trn u cho

n da di bn chn, hoc c khi ch qun chiu v mt b phn ca
c th nh con mt, tri tim hoc ngn chn ci ca bn. Trong qu
trnh qun chiu t u ti chn, c th c nhng ch qun chiu
khc ny sinh. Bn ghi nhn nhng ch y, ri tip tc cng vic
qun chiu cc b phn khc ca c th, t nh rng s tr v nhng
ch kia vo mt dp khc.

Bi tp 8: Thy c nhng lin h duyn sinh gia c th v vn
hu v tr
y l mt trong nhng php qun ch yu t ti s chng

nghim t tnh v ng v bt sinh bt dit ca vn php. S chng
nghim ny c hiu nng a ti gii thot v gic ng.
Kinh vn ch dn ta qun chiu v s c mt ca t, nc, la v gi

trong c th ta. t, nc, la v gi c xem nh nhng yu t cn
bn ca vt th gi l bn t (Mahabhuta, c khi cng gi l dhatu,
gii). t i biu cho tnh cch rn chc ca vt th, nc i biu
cho tnh cch lu nhun, la i biu cho nhit lng v gi i biu
cho ng tc. Kinh Dhatu vibhanga (M.140) ni ti su i nh
nhng yu t cu to vt th: ngoi t, nc, la v gi cn c khng
gian (akasa) v tm thc (vijnana) na. Tng bn II ca chng ta thay
v ni bn i cng ni ti su i: t, nc, la, gi, khng gian
v tm thc.
Trong c th ta c trn 75% l nc. Hnh gi qun chiu thy

c yu t nc y trong thn th. Khng nhng ta thy yu t nc
lu nhun trong mu, m hi, nc bt, nc mt, nc tiu... ta cn
c th thy c yu t nc trong tng t bo ca c th. Ta thy
nhng m my trong c th ta, v nu khng c my th khng c
ma, ta s khng c nc ung, ta cng s khng c go v rau
n, bi v go la v rau tri phi cn c ma mi sinh trng c.
Trong c th ta c la, tc l nhit lc. Ta thy mt tri trong c th
ta, v nu khng c mt tri th tri t s bng gi v s sng khng
th c c trn tri t. Nh mt tri m ta c go v rau n, bi
v go la v rau tri cn phi c nh sng mt tri mi sinh trng
c. Ta thy t trong ta, t l i biu cho khong cht. Ta thy
t sng trong ta v nu khng c t th cng khng c ta. Nh t
m ta c go v rau n, bi v go la v rau tri phi cn c t
mi sinh trng c. Ta thy gi trong ta, gi l khng kh chuyn
ng. Nu khng c khng kh ta cng khng th no sng c. Ta
cng nh mi loi tho mc, trong c la go v rau tri ta n,
phi cn n khng kh c th sng cn. Hnh gi qun chiu

thy c s c mt ca vn vt trong t thn ca mnh, chng
nghim tnh cch tng quan tng duyn gia mnh v vn hu
trong v tr, thy rng s sng ca mnh v vt thot thn
kin, ngha l vt thot ci nhn sai lm cn bn: cho thn th ny l
mnh v mnh ch l thn th ny. l t tnh v ng ca vn hu.
Trong cun Tri Tim Mt Tri (l bi, Paris, 1982), ti c ni ti mt
tri nh mt tri tim th hai ca mnh, mt tri tim nm ngoi c th
ca mnh nhng cng thit yu cho c th mnh nh tri tim th nht
nm trong c th. Khi tri tim bn trong c th khng cn vn ng
na th ta s cht, iu y ta bit r, nhng ta thng qun rng nu
tri tim bn ngoi c th ta (tc l mt tri) m tt ngm th ta cng s
cht tc khc. Qun chiu v t tnh duyn khi ca thn th, ta c
th thy c s sng ca ta ngoi c th ta, vt c ranh gii gia
ng v phi ng. Php qun chiu ny c th gip ta siu vit c
sinh t.
Bi tp 9: Thy c tnh cch v thng v chc chn phi tn hoi

ca c th
Php qun ny thng c gi l cu tng qun, i tng l chn

giai on tn hoi ca mt c th khng cn sinh kh. Mi nghe qua,
bn c th c cm gic khng d chu nhng hiu qu ca php qun
ny qu tht rt ln lao, v hiu nng gii thot v an lc ca n cng
rt v i.
Ngy xa cc v kht s thng hay vo ngi bi tha ma thc

hnh php qun ny.
Chn giai on tn hoi ca t thi l nhng giai on sau y:
- Xc cht snh ln, xanh li, thi nt ra.
- Xc cht b cc loi di b rc ra, b qu, diu hu, kn kn v

ch si rng x n.
- Xc cht ch cn l mt b xng dnh t tht v mu.
- Ch cn l mt b xng, ht tht nhng cn dnh mu.

- Ch cn l mt b xng, khng cn dnh mu, nhng cc t
xng cn dnh vo nhau.
- Ch cn mt ng xng ri rc, ni ny l xng ng tay, ni

kia l xng ng chn, ni n l u lu . . .
- Ch cn mt ng xng trng mu v c.
- Ch cn mt m xng kh.
- Xng mc, ch cn li mt m bi.
Hnh gi qun thy c thy cht trong tng giai on v

thy c rng thn th mnh cng s nh vy, khng c li no
trnh thot.
Php qun ny nn c thc tp khi ta c sc kho, vt cht cng

nh tinh thn v nht l nhng khi ta b chi phi bi nhng tm trng
tham dc v sn hn.
Php qun ny khng khin cho ta nhm chn s sng m li gip

ta thy c ci qu gi ca s sng, khng khin cho ta c thi
bi quan i vi s sng m cn gip ta bit sng nh th no ng
lm ung ph i ta. Can m nhn vo s tht thy c tht
tng ca mun vt, iu ny ch c th em ti cho ta s li lc.
Thy c tnh v thng ca vn vt, ta cng thy c s qu gi
ca vn vt. Bn thc m i mt bng hoa qunh n hay
cha? o qunh n v tn trong vng my ting ng h nhng v
thc c iu nn ta thy c rt r s qu ho v mu nhim
ca o hoa qunh y. Ta tip xc tht s vi tnh cch mu nhim
ca o qunh, ta trn qu s c mt ca n, tuy nhin ta khng b s
su kh v tic nui trn ng, bi v ta thy c trc khi n n
v trong khi n n, tnh cch chng tn ca mt bng qunh. Nhng
ngi thn yu sng chung vi ta v nhng g p v qu gi hin
c trong tm tay ta u l nhng bng hoa qunh mu nhim. Nu ta
thy c t tnh v thng ca s vt, ta s bit trn qu s c mt
ca nhng ngi y v ca nhng ci y trong gi pht hin ti. Bit

trn qu h ta s c th gi tip xc tht s vi h, s chm sc h, s
lm cho h c hnh phc v do ta cng c thm hnh phc.
Cu tng qun khin cho ta thy c tnh cch qu gi ca s sng

ni ta v ni cc loi khc, ng thi dy ta cch sng thanh thn, nh
nhng, khng vng mc vo tham dc v gin hn ng thi gip ta
vt thot nhng su kh do tham dc v gin hn gy ra.
Nhn xt tng qut v chn bi tp trn: trong sut chn bi tp va

qua, hnh gi tr v vi thn th mnh, khi th tp trung ni hi th,
khi th tp trung vo c th, khi th tp trung ni nhng ng tc ca
c th, khi th qun chiu v nhng b phn ca c th v v nhng
yu t to nn c th, khi th qun chiu v s tn hoi ca c th...
tr v thn th nhn thc v qun chiu nh th khng phi l
b nht li trong ci v t ng m tri li l tip xc trc tip vi c
th v thy c qu trnh sinh khi v hoi dit ca nhng yu t v
nhng kha cnh ca c th.
on kinh vn ny c lp li sau mi on ch dn thc tp v s

qun nim thn th, ta nn c li: C nh th, v y an tr trong s
qun nim thn th ni thn th, hoc qun nim thn th ni thn
thng trc qun nim qu trnh sinh khi ni thn th, hoc qun
nim qu trnh hu dit ni thn th, hoc qun nim c qu trnh
sinh khi ln qu trnh hu dit ni thn th. Hoc ngi y qun
nim: C thn th y, qun chiu v thc c s c mt
ca thn th , v nh vy, ngi y an tr mt cch t do khng b
bt c mt th g trong cuc i lm vng bn.
Ta nn nh: hi th, cc t th ca thn th, cc ng tc ca thn th,

cc b phn ca thn th, nhng yu t to nn thn th v s tn
hoi ca thn th u thuc v thn th, u l thn th. Tip xc
vi tt c cc kha cnh y ca thn th thy c qu trnh sinh
dit, t tnh duyn sinh v v ng ca chng, tc l qun chiu v
thn th vy.

Do , cc php qun v thng, v ng v duyn sinh, ba php qun
cn bn ca o bt c thc tp ngay trong tm bi tp qun
nim v thn th. Ni vic thc tp tm bi tp qun nim v thn th
ny cng em li gii thot v gic ng.
on kinh vn va trch dn nm trong tng bn I. tng bn II, ta

thy cu kinh tng ng sau y: Nh th, v kht s qun thn
nh thn, bn trong cng nh bn ngoi, thit lp chnh nim ni
thn, c bit, c thy, c sng, c t: gi l v kht s qun thn
nh thn.
Bit, thy, sng, t y l bit, thy, sng v t v t tnh v

thng, v ng v duyn sinh ca thn th, hay ca vn vt qua s
qun chiu v thn th. Qun chiu v tnh cch v thng, v ng v
duyn sinh ca vn vt, nh ta bit, khng a ta ti s ght b s
sng m tri li cn lm cho ta thy c gi tr ca s sng ni mi
loi sinh vt. Gii thot khng phi l trn chy s sng hay l tiu
dit s sng. C nhiu ngi trnh by o l ca Bt nh con ng
thot ly s sng, thot ly th gii ca nm un, tc l th gii ca sc
thn, cm gic, tri gic, tm t v nhn thc. Trnh by o l ca Bt
nh th c khc no ni rng mc ch ca s tu tp l t ti s vng
mt ca s sng, hay t ti h v. Trong kinh Chuyn Php Lun,
php thoi u ca Bt, ging ti vn Lc Uyn, Bt c ni tham
m vo hin hu (bhava) v tham m vo h v (abhava) u l
tham m. Trong kinh nu kh au khng phi l s sng, khng
phi l nm un, khng phi l tnh cch v thng, v ng v duyn
sinh ca vn vt m l s m m ca ta v tnh cch v thng, v
ng v duyn sinh ca vn vt. V khng chng nghim c tnh
cch v thng, v ng v duyn sinh ca vn vt cho nn ta ri vo
trong s tham m, t ny sinh ra mi phin no v rng buc:
tht vng, gin hn, kiu mn, nghi ng v.v... v thng, v ng v
duyn sinh khng phi l nhng nhc im ca s sng m chnh l
iu kin thit yu ca s sng. Nu khng c v thng, lm sao ht
bp c th tr thnh cy bp, v lm sao em b c th ln ln v hc
gii? Chnh l nh v thng, v ng v duyn sinh, vn vt mi c
th sinh khi, trng thnh, tn hoi v tiu dit. Sinh, thnh, hoi,

dit l nhng giai on cn thit ca s sng, khng phi ch l s
sng ca mt c th m l s sng ca mun loi. Din by v
thng, v ng v duyn sinh nh nhng vt en hoc nhng bnh
trng ca s sng, ta v tnh bi en s sng v gy tm trng chn
ght i vi s sng. Ta phi lm ngc li. Ta phi tn dng v
thng, v ng v duyn sinh nh nhng iu kin tt yu ca s
sng, ta phi hoan h chng. Ch khi no ta khng thc chng c
chng, ta mi b rng buc vo tham m v kh au m thi.
Kinh Bo Tch trong tc phm Ca Dip Vn (Ratnakutasutra

kasyaparivarta) c a ra v d mt ngi cm cc t nm vo con
ch. Con ch b cc t ling trng, chy theo cc t m sa mt
cch tc ti. Con ch khng bit rng th phm lm cho n au
khng phi l cc t m l ngi nm t. Kinh dy: phm phu v
nh tha c tng nm un l ngun gc ca kh au, nhng thc ra
ngun gc ca kh au l s khng thu hiu v tnh cch v thng,
v ng v duyn sinh ca ng un. Do khng thu hiu cho nn tham
m, v v vy b tri buc.
Trong kinh ta thy danh t un (khanda, phn: skandha) v th un

(upadanakkhadha, phn: upadanaskandha). Nm un tc l nm yu
t to nn sinh mng, v th un l nm yu t nh i tng chp
th, chp th ngha l vng mc. Ngun gc ca kh au khng
phi l un m l chp th.
V lm ln cho nn thay v i tr vi tm chp th, c ngi xoay

li i ph vi trn v un, do sinh ra s hi sc, thanh, hng, v,
xc v php, v chn ght sc, th, tng, hnh v thc.
Bt l ngi sng an lc, mnh kho v ti vui. Ngi sng thnh

thi v khng vng bn vo bt c mt ci g. Chnh v sng khng
vng bn vo bt c mt ci g nn ngi mi sng thnh thi v an
lc. Bt lun lun c n ci trn mi v s c mt ca Bt lm ti
mt c hon cnh chung quanh ngi.
C nhiu on kinh cho ta thy Bt rt yu i v ngi bit thng

thc nhng ci p chung quanh ngi. Nhiu ln Bt ch cho thy

Ananda thy nhng cnh p nh cnh mt tri ln trn ni Thu,
nhng cnh ng la chn vng vi nhng b c xanh, cnh tr xanh
mt ca tu vin Trc Lm, thnh ph Vesali xinh xn... ngi khng
h s ci p, bi v ngi thy c t tnh v thng ca mi ci
p cng nh mi ci khng p, v v vy ngi khng b vng
mc. Ngi khng ui theo bt c mt ci g v ngi cng khng
cn trn chy bt c mt vt g. Con ng gii thot khng phi l
con ng trn chy ng un m l con ng trc tip i din vi
ng un qun chiu v khm ph ra t tnh ca chng.
Nu ta ct nhng bng hoa ngoi vn vo trang tr phng khch

ca ta, l v ta thy nhng bng hoa y p. Ta phi thng thn ni
nh vy. Ta khng th di lng ta m ni: nhng bng hoa ny tuy
p, nhng ci p ca chng cng mong manh nh chng. Mai mt
khi cc bng hoa ny tn th ci p ca chng cng tn theo chng.
Ta ni nh th v ta thy nh th, cho nn khi cc bng hoa ho tn
v ci p ca cc bng hoa khng cn na, ta s khng thy kh au
v bun chn. V v thy c tnh v thng ca cc bng hoa cho
nn ta cng thy r c ci p ca cc bng hoa v ta cng trn qu
s c mt ca ci p y.
Qun chiu v tnh v thng ca vn vt, khng phi l t khc

vn vt m l tip x vi vn vt vi tu gic, ngha l khng vi
thi tham m v vng mc.
Phng php ca kinh Bn Lnh Vc Qun Nim khng phi l

phng php vt ln vi s tham m v vng mc m l phng
php qun chiu t tnh ca vn php. Phng php ny l tip xc
vi s vt qun chiu v t tnh v thng, v ng v duyn sinh
ca chng. Mt khi chng thc c cc t tnh y, ta vt c
tham m v vng mc m khi cn phi vt ln mt cch mt nhc
vi tham m v vng mc.
Gii thot trong o bt l gii thot bng s tnh thc v bng s

hiu bit, v v vy hnh gi khng cn cc nhc vt ln vi tham
m. Hai kinh cn bn v thin qun l kinh Bn Lnh Vc Qun

Nim v kinh Qun Nim Hi Th u to chiu nguyn tc y. Khi
c tm nim tham dc th thc l mnh ang c tm nim tham dc,
l li dy ca kinh Bn Lnh Vc Qun Nim. Ta ang th vo
v c thc v nhng hot ng tm trong ta, l li dy ca
kinh Qun Nim Hi Th. Nhn din tm nim tham dc, qun chiu
v thc tnh ca tm nim y v ca i tng tham dc, ta s thy
c tnh v thng, v ng v duyn sinh ca chng v ta s khng
cn b tm nim y khng ch na.
C nhng th h hc gi v hnh gi tng din t o Bt nh mt

con ng dit dc v con ngi gii thot c h miu t nh mt
v La Hn gy g, da tht nhn nheo, khng cn nha sng. Ta nh
ngha th no l dc? Nhn i ba ngy, ta thm n cm, ci c
phi l dc khng? i th n, kht th ung... iu y c i ngc li
vi o l gii thot khng? Nu iu y i ngc vi gio l gii
thot, o Bt h chng phi l con ng trn trnh v tiu dit s
sng?
Ta bit r n ung l nhng ng tc cn thit nui dng thn th

v lm cho thn th kho mnh. Nhng ta cng bit rng n v ung
c th em ti s tn hoi thn th trong trng hp ta n ung qu
, nht l khi nhng thc ta n v ung c tc dng c hi cho c
th. Vy th ta c th ni: n v ung nh th no lm cho thn th
kho mnh, l i ng o l gii thot, cn n v ung lm sao
m gy kh au cho bn thn ta v cho ngi khc, l i ngc vi
o l gii thot. Trong trng hp th nht, tham dc khng c mt,
trong trng hp th hai, tham dc c mt.
V chng li hnh nh v La Hn dit dc, gy g, ch cn da bc ly

xng, nhiu th h hc gi v hnh gi a ra hnh tng cc v
B Tt ti tn, mnh kho, xinh p v trn y sc sng. Hnh nh
cc v B Tt rt gn vi hnh nh Bt, i vo trong cuc i vi t bi
trong tm v vi mt n ci trn mi. Bt tuy c sng c c, tuy c
yu mn s c c nhng cho n nm tm mi tui, ngi khng
bao gi t chi i su vo cuc i ho .

Thy mt cnh mt tri ln p v bit thng thc ci p y,
khng phi l dc, nu ta an tr mt cch t do, khng bt c mt th
g trong cuc i lm vng bn. (kinh Bn Lnh Vc Qun Nim).
Thy c t tnh v thng, v ng v duyn sinh ca vn vt ri
th ta t ti s thnh thi . Bi trong mt dng sng mt, ung
mt ly nc trong, n mt tri cam ngt, v bit thng thc ci mt
m v ci ngt ngo y, cng khng phi l c, nu ta t ti
s khng vng mc kia.
S d ti ni hi di v trn l ti v trong o Bt Nam Truyn,

v c trong o bt Bc Truyn na, nhiu th h hc gi v hnh
gi t ra s s an lc, khng dm thc tp s an lc. Sau y xin
trnh by bi tp th mi v s thc tp an lc.
Bi tp 10: To ra s thoi mi v an lc trong thn tm cha tr
Bi tp c mc ch to ra s thoi mi v an lc trong thn tm

cha tr nhng thng tch trong thn th v trong tm hn, v cng
nui ln mnh bng php lc v c th i xa trn con ng thc
hin. Bi tp ny rt ra trong tng bn II ca kinh. Khi chm dt
c nhng bn rn nhiu nhng v phin toi ca i sng, khi
chm dt c nhng theo ui tham dc v nhng t tng hn
th, hnh gi vo rng hoc ng ca tnh tht v ngi li trong t
th hoa sen. Nm ly hi th, hnh gi thy c nim thnh thi ca
mnh, t trong t thn pht khi mt ngun h lc. H l mng
vui, lc l hnh phc. Hnh gi c th thc tp theo nhng hi th
sau y:
- Ta ang th vo v lm cho ton thn ta an tnh, ta ang th ra

v lm cho ton thn an tnh (xin xem li bi tp th t).
- Ta ang th vo v cm thy mng vui, ta ang th ra v cm

thy mng vui (y l hi th th nm trong kinh Qun Nim
Hi Th).
- Ta ang th vo v cm thy an lc, ta ang th ra v cm thy

an lc (y l hi th th su trong kinh Qun Nim Hi Th).

- Ta ang th vo v lm cho tm ta hoan lc, ta ang th ra v
lm cho tm ta hoan lc (y l hi th th mi trong kinh
Qun Nim Hi Th)
Trong khi thc tp nh th, hnh gi thy cht liu ca s h lc thm

vo tng t bo ca c th mnh. Mi bn c on ny trong tng
bn II: V kht s qun thn nh thn nh xa la (cuc sng no lon
v dc vng) m nim h lc c pht sinh v thm nhun y dy
trong chu thn. Trong thn th ny nim h lc do s xa la (cuc
sng no lon v dc vng) m pht sinh y khng ch no l khng
ph bin, nh mt ngi hu tm sau khi b bt tm vo chu, nhi
bt tm y vi nc, cho n khi cc bt tm khng c ch no l
khng thm nhun cht nc. V kht s cm thy nim vui (do s xa
la cuc sng no lon v dc vng m pht sinh) y dy trong chu
thn minh, khng ch no l khng thm nhun. Nim h lc pht
sinh do s xa la np sng no lon v dc vng s c tng cng
v thm nhun hn khi hnh gi thc hin c s chuyn ch ca
tm :
Li na, cc v kht s! v kht s qun thn nh thn thy ngun H

Lc do nh pht sinh thm nhun y dy trong chu thn mnh,
trong thn th y, nim h hc do nh pht sinh khng ch no m
khng ph bin. Nh mt dng sui trong ni, trong sch khng
nhim, chy ra y dy khp c bn mt, nhng ni khng c no
nc chy vo th nc ca dng sui y li t di phun ln, thm
nhun ni non, khng ni no l nc khng chy n...
Ban u, trng thi vui mng (h) lm pht sinh trng thi hnh phc
(lc), nhng khi trng thi hnh phc tht s c mt th tm nim
vui mng lng ng xung cho trng thi hnh phc tr nn vng
chi v su m hn, bi v d sao s vui mng vn cn mang t
nhiu tnh cht suy t v kch thch:
V kht s qun thn nh thn thy nim hnh phc (lc) pht sinh
do s vng mt ca tm trng vui mng (h), nim hnh phc ny
pht trin v thm nhun y dy trong t thn, trong thn th v

kht s ny khng c ch no l nim hnh phc (lc) y khng thm
nhun y dy, nh cc loi hoa sen, sen xanh, sen hng, sen , sen
trng sinh ra t trong nc, ln ln t trong nc. R sen, ng sen, l
sen v hoa sen u thm nhun cht nc, khng c ch no (trong
cy sen) m nc khng thm nhun. Nh th, nim hnh phc pht
sinh t s vng mt ca tm trng vui mng (h) thm nhun vo
ton thn ca v kht s, khng ni no m nim hnh phc y khng
ph bin...
Trong lc thin qun, hnh gi thy tm mnh an lc v thanh tnh.

Hnh gi em ci thc an lc v thanh tnh ny m bao trm c c
th mnh c th mnh cng c thm nhun s an lc v thanh
tnh kia:
Li na, cc v kht s! V kht s qun thn nh thn ly tm thanh

tnh v thc v s thanh tnh y ca mnh m bao trm c thn th
mnh, lm cho ton thn th mnh khng c ch no m khng c
bao trm bi tm thanh tnh y, cng nh mt ngi kia chong ln
mt ci o di ti by hoc tm si, t u ti chn, khng ni no m
thn th khng c chic o y bao ph. V kht s kia cng th, ly
tm thanh tnh m bao ph ton vn thn th ca mnh, chng ni
no ca c th m khng c (tm thanh tnh) che ch. Nh th, v
kht s qun thn nh thn, bn trong cng nh bn ngoi, thit lp
chnh nim ni thn, c bit, c thy, c sng, c t, gi l v kht
s qun thn nh thn.
Nh ta bit, php qun ny c tc dng nui dng ta bng h lc

v cha tr nhng thng tch trong ta. Nhng ta s khng chn ch
lu tr mi trong h lc y. Mt lc no , ta phi ri b h v lc
i vo cng trnh qun chiu. H v lc cng do cc iu kin sinh vt
l to thnh, v cng v thng nh cc hin tng sinh vt l. Ch
khi no nh qun chiu m ta thc chng c t tnh v thng, v
ng v duyn sinh ca vn php, ta mi thc s t ti gii thot v
thnh thi.

Bi tp 11: Tip xc v nhn din nhng cm gic
Cm th c ba loi: lc th, tc l nhng cm gic d chu, kh th,

nhng cm gic kh chu v x th, nhng cm gic khng d chu
cng khng kh chu. Phng php ca bi tp ny l nhn din v
tip xc vi nhng cm th y khi chng pht sinh, tr thnh v hoi
dit.
Mi khi c mt kh th, hnh gi ch vi tm cch xua ui hay xa

lnh n. Hnh gi tr v vi hi th c thc v qun chiu:
Th vo, ta bit l mt kh th pht sinh trong ta, th ra, ta bit l

kh th y ang c mt trong ta.
Mi khi c mt lc th hay mt x th, hnh gi cng thc tp qun

chiu theo cch y. Hnh gi bit rng cm th y l mnh, mnh ang
l cm th y, mnh khng tham m vo n m cng khng gh s
ght b n. l phng php hu hiu nht tip xc vi nhng
cm th ca mnh. Gi tn cm th l kh th, lc th hay x th, gi
thm trong tr thi, ta nhn din c cm th y mt cch r rng v
su sc hn. Thi khng m cht cng khng rung b ca ta i
vi cm th l thi hnh x (upekkha, phn: upeksa) rt quan
trng trong thin tp. Hnh x thuc v mt trong bn tm v lng
l t, bi, h v x.
Con ngi l mt hp th ca nm un tc l sc thn (sc), cm th

(th), tri gic (tng), tm t (hnh) v nhn thc (thc). Mi un l
mt dng sng trong mi git nc l mt t bo, tt c u ang
chuyn bin v tri chy. Trong ta cng c mt dng sng cm th,
ni y mi git nc l mt cm th, hoc d chu hoc kh chu hoc
khng d chu cng khng kh chu. Cc cm th ny ni tip nhau
m pht sinh, c mt ri tan bin. Qun chiu v cm th trc ht l
ngi bn b dng sng cm th nhn din tng cm th ang sinh
trng v hoi dit trong dng sng y, duy tr thc v s c mt
ca chng.

Cm th ca ta thng ng vai tr hng dn tm ta: t tng ta
hay pht sinh v ni tip nhau quanh cm th ang c mt. Khi ta
pht khi chnh nim v cm th y th tnh trng bt u thay i:
cm th khng cn c mt mt mnh trong ta na, cm th by gi
ang din bin di nh sng ca thc chnh nim. Cm th y
khng cn sai s v lung lc c ta d dng nh trc na, tri li
n bt u chu nh hng ca thc qun chiu ca ta. Ch quyn
ca ta c khi phc li, l hiu nng u tin ca s qun chiu.
Nu ta tip tc qun chiu v cm th y th ta s thy c ngun
gc v bn cht ca n. l hiu nng th hai ca cng trnh qun
chiu. Thy c t tnh ca mt vt, l c gii thot v khng cn
b vt y sai s v lung lc na.

Qun chiu cm th
Bi tp 12: Thy c gc r v bn cht ca nhng cm th

(Bi tp ny tip ni bi tp th mi mt)
Cm th (d chu, kh chu, trung tnh) ca ta c th c ngun gc
sinh vt l hay tm l. Khi ta qun chiu cm th, ta tm ra c
nhng ngun gc y. V d sng hm nay, bn c cm gic kh chu
i i vi s mt mi v cau c. Qun chiu cm gic bn thy
rng n l kt qu ca s thc khuya v thiu ng ca bn. trong
trng hp ny cm th c gc r sinh vt l. Khi ta v hiu lm, v
gin hn hay v ganh t m c nhng cm th kh chu, l trng
hp cm th c ngun gc tm l.
Tuy nhin bit c ni pht xut ca cm th (sinh vt l hay tm

l) cha . Ta cn qun chiu thm c th thy c qu trnh
ca s hnh thnh ca nhng cm th y v bit c bn cht
chn thc ca chng. Bit c bn cht chn tht ca mt cm th
khng nhng ta c th thy gc r ca n m ta cn thy lun c hoa
tri ca n na.
Khi bn nhp mt ngm ru cognac, hay ko mt hi thuc lo

chng hn, bn c th c mt cm th d chu. Nu bn qun chiu v
cm th , bn thy c ngun gc sinh vt l ca n. Bn cng
thy c ngun gc tm l ca n. Bn bit rng khng phi ai ht
thuc lo v ung ru cognac cng c cm gic d chu nh bn. (C
ngi ng ti hai th y th s ho sc sa, v cm gic ca h s l
cm gic kh chu). Vy ci gc r ca cm th kia khng phi n
gin nh bn tng lc ban u. Nhng yu t tp qun, thi gian v
tm l... u c mt trong y. Trong ci bn cht ca cm th, c bn
cht ca tp qun, tm l, sinh l v vt l ca bn, ca x hi bn, v
ca nhng sn phm m bn tiu th. Nhn vo cm th d chu ca
bn, th no bn cng thy c bn cht ca ru hay ca thuc l.
Nhn vo ly ru, bn c th thy c nhng loi ng cc v tho
mc lm ra ru. Bn c th thy c tc dng ca ru trong c
th bn, by gi v trong tng lai. Bn cng c th thy lin h gia

ngm ru v nhng tai nn xe c xy ra hng ngy. Bn thy c
lin h gia s tiu th ru vi nn thiu n trm trng trn th gii.
Chng ta xi ph mt s lng ng cc khng l cho vic ch to
ru v tht, trong khi ti nhiu ni trn th gii tr em v ngi ln
cht v thiu go v bt m. Gio s Perrault, vin trng vin thng
k kinh t ti Paris ni: Nu ty phng bt n tht v ung ru li
chng 50% th nn i trn th gii c th gii quyt c. Nhn
vo bt c mt vt g vi con mt thin qun ta cng c th thy c
gc r v hoa tri ca vt y. Qun chiu mt cm gic, ta cng c th
thy c gc r v hoa tri ca cm gic y. Qun chiu cm th c
th a ti nhng ci thy tht su sc v t tnh ca s sng v ca
vn vt.
Khi ta nghe nhng li ngi khc khen ngi ta, ta c th c lc th.

Lc th ny cng cn c qun chiu. C nhin ta c quyn chp
nhn mt lc th nhng ta phi qun chiu bit r t tnh ca
nhng cm th ta. Trong khi qun chiu, ta c th thy c rng
nhng li khen ngi kia l nhng li tng bc qu ng khng c
cn c vo s tht, do ta khm ph ra rng lc th ca ta c
pht sinh trn cn bn v minh v ng i, mt th lc th c tc dng
a ta i su thm trn con ng ca o tng. Thy c nh vy,
lc th kia tan bin, ta tr v vi hai chn chm trn mt t ca thc
ti, nguy him ca o tng khng cn v ta tr nn lnh mnh. Lc
th m ta c trong khi ung ru mnh cng s tan bin khi ta qun
chiu v thy c gc r v hoa tri ca n. Nhng lc th loi ny
khi tan bin c th nhng ch cho mt th lc th khc pht sinh:
l thc ca s tr v vi tnh cch lnh mnh v tnh thc ni ta.
Lc th ny qu thc l lnh mnh v n ch c tc dng nui dng
m khng c tc dng ph hoi.
Trong trng hp ta thy rng nhng li khen ngi kia i i vi s

tht, ta cng cn tip tc qun chiu v lc th do chng gy ra. Cng
phu qun chiu gip ta trnh c s t ho v t mn, bi chnh s
t ho v t mn bt lp con ng tin th ca ta. Ta thy rng nu
tip tc tinh tin ta c th thc hin c nhiu tin b khc na, v
nhng li khen kia, thay v lm cho ta t ho v t mn, c th tr

thnh nhng yu t khch l ta. Qun chiu nh th, lc th tr nn
lnh mnh v c thm nhiu tc dng nui dng.
Qun chiu cm th, ta c th thy c tnh cch tng i ca

chng. Bn cht ca mt cm th c th thay i tu theo cch nhn
thc ca ta. Trong khi lm vic, mt ngi no c th thy rng
lm vic l mt cc hnh, v i vi ngi y khng lm vic mi tht
l c hnh phc. Tuy nhin, c nhng ngi khng th bt rt, kh
chu, mun tm c mt vic g lm. c lm vic, i vi
ngi ny, l mt nim vui, mt lc th, trong khi i vi ngi kia l
mt kh th. Thng thng, chng ta khng thc c nhng
iu kin ca hnh phc m chng ta hin c, v vy chng ta thng
chy tm hnh phc mt ch khc hoc ni tng lai. c th l
mt hnh phc. Ch khi no ta b nght mi hoc b hen suyn ta mi
thy r c iu . c th khng kh trong lnh l mt hnh
phc. Chng no ta b sng trong mt thnh ph m khng kh
nhim, ta mi gic ng iu ny. c thy hnh dng v mu sc
ca vn vt l mt hnh phc. Nhng ngi mt th gic thy rt r
iu y. C hai bn tay lnh ln, c hai bp chn kho mnh c th
chy v nhy, c sng trong mt x t do, c on t vi gia
nh, v.v.. Tt c nhng iu , v hng vn iu khc na ang c
mt trong ta v quanh ta l nhng yu t ca hnh phc m t khi ta
nh n, v vy hnh phc tut khi tm tay chng ta. Chng ta v
tnh dm p trn nhng yu t ca hnh phc y i tm nhng
yu t khc m ta cho l tht s cn thit cho hnh phc. Thng
thng chng ta ch bit hi tic khi nhng yu t ca hnh phc m
ta c by gi khng cn nm trong tm tay ca chng ta na.
thc v s c mt qu gi ca nhng yu t chnh l thc tp

chnh nim. Ta c th s dng phng php qun nim hi th
lm sng t s c mt .
- Th vo, ti bit l ti ang c hai con mt sng.

- Th ra, ti bit l ti ang c hai bn tay nguyn vn.
- Th vo, ti bit ti ang m con ti trong vng tay.

- Th ra, ti bit ti ang ngi sum hp vi gia nh quanh bn
n.
Nhng bi tp nho nh y nui sng chnh nim v em hnh phc

li cho i sng hng ngy tht nhiu.
Hnh phc v an lc trc ht l thc rng mnh c nhng iu

kin c hnh phc v an lc. Chnh nim v vy l yu t tt yu
v cn bn ca hnh phc. Nu anh khng bit rng anh c hnh
phc th iu ny c ngha l anh khng c hnh phc.
Ch c nhng ngi ang nhc rng mi thy r c rng khng

nhc rng l hnh phc. Phn ln chng ta ang khng b nhc rng,
vy m chng ta khng c hnh phc. Ti sao? ti v chng ta khng
c thc v s khng b nhc rng ca chng ta, ni gn hn l ti v
chng ta khng thc tp chnh nim.
Khi mt cm th pht sinh trong ta, ta bit n pht sinh. Khi

cm th y tip tc c mt, ta bit n ang tip tc c mt. Ta nhn
su vo n c th thy c bn cht ca n (lc th, kh th hay
x th), gc r ca n (sinh l, vt l, tm l) v hoa tri ca n (tm
l, sinh l, x hi). V ta c th lun lun s dng hi th thc
lm cng vic qun chiu ny.
Th vo, ti bit mt cm th d chu va pht sinh trong ti.
- Th ra, ti bit cm th d chu ny ang tip tc c mt.

- Th vo, ti bit cm th ny c ngun gc sinh l hay tm l.
- Th ra, ti thy c gc r ca cm th d chu ny.
- Th vo, ti thy c nh hng ca cm th y trn sc kho ti.
- Th ra, ti thy c nh hng ca cm th y trong tm thc ti.
Khi nhng phin no nh gin hn, m m, ghen tung, lo lng

v.v... xut hin trong ta, tm v thn ta thng b chng ly chuyn v
sai s. Nhng tm l y to ra nhng kh th trong ta, v lm cho s
vn hnh ca thn v tm ta no ng, do ta mt i s an lc v
thanh tnh. Trong kinh qun nim hi th. Bt dy ta nm ly hi th

pht khi thc v s c mt ca nhng kh th y ri t t iu
phc chng.
- Ti ang th vo v thc rng ti ang c mt kh th.

- Ti ang th ra v c thc r rt v kh th y.
Nu hi th ca chng ta nh nhng v an tnh ( l nh cng phu

thc tp) th thn v tm ta cng nh m nh nhng v an tnh t
t li.
- Ti ang th vo v lm an tnh cm th trong ti.

- Ti ang th ra v lm an tnh cm th trong ti.
C nh th, hng gi tip tc dng hi th qun chiu v an

tnh ha cm th ca mnh. n khi thy c bn cht, ci ngun v
hu qu c th c ca cm th y, th hnh gi thot ra c ngoi s
khng ch ca n. Cm th y bin tnh nh cng phu thin qun.
Ci s cng nh ci gin u l nhng vng nng lng pht xut t

c s tm sinh l ta. Nhng kh th do chng to nn cng l mt
loi nng lng. Phng php ca Bt dy khng phi l phng
php n p ci s, ci gin hay nhng kh th do ci s v ci gin
gy nn. Khng n p, khng trn chy, khng xua ui, ngi
hnh gi dng hi th tip xc v chp nhn cm th ca mnh,
bi v ngi y bit cm th y, ci gin y hoc ci s y chnh l
mnh, chnh l nng lng pht xut t c s tm sinh l ca mnh.
n p chng tc l n p chnh mnh, trn chy chng cng l trn
chy chnh mnh. Phng php ny da trn nguyn l bt nh ca
o Bt. Bt nh c ngha khng phi l hai thc th ring bit. Kh
th ca ta v ta l mt. khng phi l hai k th. Ta phi tip xc
v chp nhn kh th ca chnh ta trc khi chuyn ho n thnh mt
th nng lng c tnh cch lnh mnh v c cng nng nui dng
ta.
Ta phi i x vi kh th ta mt cch u i v bt bo ng. Bt bo

ng y c ngha l khng xua ui, khng nn, khng n p.
Ch c cch y ta mi c th chuyn ho c n. Kh th ca ta c

th soi sng cho ta tht nhiu nh cng trnh qun chiu y v ta s
thy rng nu khng tri qua nhng kh th nh kh th y, ta s
khng c c ci nhn thu trit v tm lng rng ri nh ngy
hm nay.

Qun chiu tm
Ti y ta bc sang lnh vc qun nim v tm . Ni dung ca tm
l nhng hin tng tm l c gi l tm hnh (cittasamskara), c
khi gi l tm s (mental formations). Cm th cng l tm hnh,
nhng c xp ring ra mt loi, v phm vi ca cm th rt
rng. Tt c nhng hin tng tm khc nh tng (tri gic), hnh
(tm t) v thc (nhn thc) u l nhng tm hnh, i tng ca
php qun nim tm trong tm . Mi tng phi trong truyn thng
o Bt u c bn thng k ring v cc tm hnh. Tng Cu X lit
k 46 loi tm hnh, Tng Thnh Tht lit k 51 loi tm hnh. Kinh
Bn Lnh Vc Qun Nim ch cp ti mt s tm hnh, l tham,
gin, lm lc, tn lon, khp kn, gii hn, khng c nh, khng c
gii thot, hn trm, kch thch, nghi ng v nhng tm hnh c ni
dung ngc li l khng tham, khng gin, khng lm lc, tp trung,
m rng, v thng, nh, gii thot, khng hn trm, khng kch
thch v khng nghi ng, k ra l hai mi hai th. Tng bn II c lit
k thm tm hnh nhim, mt danh t c tnh cch ph qut v c
th bao hm nhiu loi tm hnh c tnh cch nhim. Tng bn III
c lit k thm tm hnh i dc nh mt loi tm hnh c ni dung
khc vi tm hnh tham dc. Ngoi ra, cc tng bn, trong nhng
chng ni v qun nim, qun th v qun php cng ni n mt
s cc tm hnh khc, nh nim, chn ght, an, bt an, tinh tin, h,
lc, nh nhng, bung b, v.v.. tt c nhng tm hnh u l i
tng ca s qun chiu tm trong tm. Phng php qun tm
trong tm cng ging ht nh phng php qun thn trong thn v
qun th trong th, ngha l nhn din c s pht sinh, c mt v
tn hoi ca nhng hin tng tm c gi l tm hnh. Mi khi
ngn n chnh nim v qun chiu c t ln, tm hnh ang c
mt s chu nh hng tt ca nh sng chnh nim v qun chiu y
mt cch t nhin v tnh cht cng nh phm cht ca tm hnh y
s c thay i theo chiu hng tt p hn d l mt tm hnh
c bn cht xy dng hay c bn cht ph hoi an lc v gii thot.

Bi tp 13: Qun chiu v tm hnh tham dc
Tham dc tc l vng mc vo cc loi dc vng. Sc, thanh, hng,

v v xc l i tng ca nm loi tham m, gi l ng dc. Ng
dc cng c khi c lit k l: ti dc (ham giu sang), sc dc (ham
dm sc), danh dc (ham danh vng), thc dc (ham cao lng m
v), thy dc (ham ng vi). Nm th tham m khng nhng gy
chng ngi trn con ng hc o m cn to ra nhiu kh au cho
thn tm.
Bt thng dy rng con ngi thng hay lm ln tham dc vi

hnh phc. Trong kinh Magandiya (M.75), Bt ly v d mt ngi c
bnh hi b bt buc vo sng bit lp trong rng. Ngi ny lun
lun cm thy nga ngy, xn xang rt kh chu. ng ta o mt ci
h, cht cnh kh v nhng gc cy xung h v t chy cho n khi
h y than hng. Ri ng ta ng bn cnh h a mnh my tay
chn ln trn h than hng ly ci nng ca than la ang chy.
Trong khi lm nh th, ng ta thy rt nga v cm thy bt kh.
Ngy no khng c h mnh trn h than rng ny, ng ta rt ly
lm au kh. May mn cho ng ta my nm sau ng lnh bnh v tr
v sng cuc sng bnh thng trong thn xm. Mt hm ng ta vo
rng thy my ngi c bnh hi ang a mnh my ca h h trn
h than rng. ng thy thng xt h v cng. H tham rng nng
qu, ti gn ng khng chu ni. Nu c ai ti tr ko ng, bt ng
phi ti gn h than a mnh h trn than la, ng s au kh v
cng. Ci m ngy xa ng cho l lm cho ng sung sng by gi
i vi ng l mt s kh au. Bt ni: Tham dc ch l mt h than
rng. Ch c nhng ngi bnh mi thy tham dc l hnh phc.
Hi cha xut gia, thi t Siddharta tng nm i sng ca nm
th dc lc, v tng b p sng trong i sng , nn cu ni ca
Bt pht xut t kinh nghim ca ngi. Hnh phc chn thc,
theo Bt, l mt cuc sng t ham mun, t tiu th. Mt cuc sng
th thi, c t do, mt cuc sng trong ngi sng c th gi v
iu kin tip xc vi nhng thc ti mu nhim ca cuc sng.

Mi khi tm v tham dc pht hin, hnh gi lin pht khi thc
v s c mt tm y: y l tm ham ti, y l tm ham sc,
y l tm ham danh, v.v... y l ngun gc ca s pht sinh
tm ham ti, y l ngun gc pht sinh ca tm ham sc, y l
ngun gc pht sinh ca tm ham danh, v.v... y l kh th do
tm ham ti ham sc lm pht sinh, y l kh th do tm ham
danh lm pht sinh, v.v... kinh dy l trong lc nhng tm tham
dc khng c mt, hnh gi cng cn qun nim v s khng c mt
ca chng: Lc ny l lc khng c mt ca tm ham sc, lc ny
l lc khng c mt ca tm ham danh, v.v... y l ngun gc s
vng mt ca tm ham sc, y l ngun gc s vng mt ca tm
ham danh, v.v... y l s thnh thi i i vi s vng mt ca
tm ham ti, y l s thnh thi i i vi s vng mt ca tm
ham sc, y l s thnh thi i i vi s vng mt ca tm ham
danh, v.v...
Kinh lut c ghi chp vic thy Baddhiya c nm hnh phc ca s

thnh thi nh thc tp qun chiu v v dc. Mt m n, trong khi
ngi thin di mt gc cy, ti tu vin Trc Lm, thy Baddhiya
bng nhin tht ln hai ln cu: i, hnh phc! Sng ra, mt v kht
s khc trnh ln Bt vic ny, ngh rng thy Baddhiya tic nui np
sng dang vng ngy xa khi thy cn lm quan tng trn. Chiu
hm y, sau bui php thoi, Bt gi thy Baddhiya ln v hi:
- C phi hi hm trong gi thin tp thy tht ln hai ln cu

i, hnh phc! khng?
Thy Baddhiya bch:
- Th tn, hi hm trong gi thin tp, qu l con tht ln hai

ln cu i, hnh phc!
- Ti sao? Xin thy ni cho i chng nghe.
- Bch c Th Tn, hi cn lm tng trn, con sng trong giu

sang v quyn th. i u con cng c mt i binh i theo
hu cn v bo v. Dinh ph ca con lun lun c binh lnh

canh gc ngy m, vng trong vng ngoi, vy m lc no con
cng cm thy lo lng, s hi, thiu an ninh. By gi y, l mt
kht s, con i mt mnh trong rng, ngi mt mnh di ci cy
trong m vng, ng di mt gc tng, khng mn khng
chiu, vy m con khng h c cm tng nghi ngi v s hi.
Con cm thy mt nim thnh thi v an lc m cha bao gi
con tng c hi con cn lm tng trn. Con khng s ai m st,
con khng s ai trm cp, bi v con khng c g b cp
ot v ginh git. Con sng thnh thi v vui th nh mt con
nai trong rng. Trong gi thin nh hi hm, con thy r c
nim thnh thi vui th nn con but ming tht ln hai
ln cu i, hnh phc! lm kinh ng n cc bn ng tu.
Con xin thnh tm sm hi trc Th Tn.
Bt khen ngi thy Baddhiya. Ngi ni vi i chng:
- Kht s baddhiya ang i nhng bc vng chi trn con ng

t ti v v u. Nim an lc ca kht s baddhiya, c ch thin
cng bit c ao, hung na l ngi i.
Trong Duy Thc Hc, v tham c k l mt trong mi mt ca

ham mun. V tham l iu kin tt yu ca nim an lc v thnh thi
m kht s Baddhiya t c khi sng i sng thiu dc. Thiu dc
l t ham mun, l y nhu yu tiu th n mc thp nht. V tham
l nn tng ca hnh phc chn tht, bi v trong hnh phc chn tht
khng th vng mt yu t an lc v thnh thi. Bt l ngi tng
sng trong nhng iu kin vt cht y nht v xa hoa nht.
Ngi thy bng kinh nghim sng ca Ngi rng np sng
nhiu dc vng, d l dc vng c tha thu, khng phi l np
sng hnh phc, v vy ngi t b np sng y. Li dy ca
ngi v v tham pht xut t kinh nghim sng ca ngi.
Bi tp 14: Qun chiu v ci gin
iu phc c ci gin ca mnh l mt thnh cng ln trn con

ng tu tp. Kinh dy khi ci gin pht sinh, mnh bit l ci gin
ang pht sinh, khi ci gin c mt, mnh bit l ci gin ang c mt,

khi ci gin bt u du xung mnh bit l ci gin bt u du
xung, khi ci gin khng c mt, mnh bit l ci gin khng c mt.
Nhn din s c mt v s vng mt ca ci gin trong ta em ti
nhiu li ch. C nhin l cho cng trnh qun chiu c chn
chn, ta c th phi hp n vi hi th c thc.
ch li th nht l thy c rng khi ci gin khng c mt th ta c

hnh phc hn khi n c mt rt nhiu. Ci gin l nhng ngn la
bng chy, n thiu t tm can ta, n lm cho ta kh no, n khin
cho ta ni ngh v lm nhng iu m ta s hi hn khi ci gin i
qua. Ci gin t ta vo a ngc v nhng thn nghip, khu nghip
v nghip m ta lm ra trong khi gin cn tip tc a ta v a
ngc di di. a ngc A T u cha thy nhng ta c th thy r
rng rng ngi ang gin ang sng tht s trong mt th ho ngc.
Sn hn v cm th l cht liu ca th ho ngc y.
Tm v sn cng l mt trong mi mt tm s thin. V sn l s

vng mt ca gin d v cm th. V sn l s mt m v kho
khon. V sn l nn tng ca t v bi. S pht trin ca tm s v
sn a ti t v bi.
ch li th hai l khi nhn din c ci gin ca ta th ci gin y mt

i tnh cch tc hi ca n. Ch khi no gin m khng bit v khng
qun chiu v ci gin ca mnh, th ci gin y mi tha h tc hi.
Ti ang th vo v bit l ci gin pht sinh trong ti Ti ang
th ra v bit rng ti ang l ci gin.
Khi ci gin pht sinh ni ta, ta hy nm ly hi th nhn din n

v qun chiu n. Lm c nh th tc l ta lm pht sinh chnh
nim trong ta. Lc , ci gin khng cn c chim thc ta na.
Bn ci gin cn c chnh nim. Ti bit l ti ang gin, chnh
nim y c pht khi cng c mt vi ci gin, bo tr ci
gin. Chnh nim khng c ch ch n p hay xua ui ci gin.
y l mt nguyn tc quan trng v cng trong php thin tp, (xin
xem li bi tp th mi hai, trong c ni ti hai nguyn tc bt
nh v bt bo ng). Chnh nim nh mt cy n soi sng,

chnh nim khng phi l mt v quan to xt x. Chnh nim soi
sng ci gin, bo tr ci gin, sn sc ci gin mt cch u i nh
mt ngi ch sn sc v v mt a em nh. Trong o Bt, ta hc
rng con ngi l mt hp th ca nm un l sc, th, tng, hnh
v thc. Ci gin ca ta l mt tm s thuc hnh, ng thi n lm
pht sinh mt kh th thuc th. Ci gin ca ta chnh l ta lc .
n p ci gin tc l t n p mnh, xua ui ci gin tc l t xua
ui mnh, lm nh th ta ch to thm mu thun v nn trong ta.
Khi ta vui, ta l ci vui, khi ta gin, ta l ci gin, khi ta yu, ta l ci
yu, khi ta ght, ta l ci ght. Khi ci gin pht sinh, ta thc c
ci gin l mt vng nng lng trong ta, v ta c th chuyn ho
nng lng ny thnh mt th nng lng khc. Mun chuyn ho,
ta phi bit chp nhn n. V d ta c mt thng rc hu c va bn
va hi, nhng ta bit ta c th bin thng rc ny thnh ra phn
xanh (compost) trng hoa, ngha l ta c th bin rc rn thnh
nhng bng hng. Mi nhn th ta thy rc vi hoa l hai thc th
ring bit v chng i nhau nhng nhn su th ta thy trong rc c
hoa v trong hoa c rc. Bng hoa thm tho v sch s kia cng cha
ng rc trong t thn n, khi nhn k ta thy iu . Ch cn mt
tun l l hoa bin thnh rc. Thng rc hi hm kia cng cha ng
nhng bng hoa v nhng cy rau qu, rau ng thm tho. Ngi lm
vn quen lm phn xanh mi khi nhn vo rc c th thy c
ngay iu , cho nn ng ta khng ht hi v gm ghic thng rc.
Tri li ng ta trn qu thng rc v khng c k th n. Ch cn
thi gian mt vi thng, ng ta c th bin thng rc y thnh rau
thm hoc nhng bng hoa. i vi ci bun ci gin trong ta, ta
cng nn c ci nhn v thi bt nh ca ngi lm vn i vi
bng hoa v thng rc. Ta khng s hi v rung b ci gin ca ta.
Ta bit n l mt th rc, nhng ta cng bit rng ta c th chuyn
ho n. Ta cn n nh ngi lm vn cn phn xanh. Bit chp nhn
ci gin ca ta l ta bt u c an lc ri. T t ta s chuyn ho n.
Khi tm s gin pht hin nhng tm s khc vn ang nm tim
phc trong chiu su ca tm thc ta. Chiu su , Duy thc hc gi
l thc Alaya. Ci vui, ci bun, ci yu, ci ght cng c mt trong ta
lc ta gin, nhng chng ang np phc trong thc Alaya nh nhng

chng t (bija). Ch c gin l ang c pht khi trn bnh din
thc lc . Nu ta ci gin honh hnh mt mnh th n s gy
nhiu v bn trong cng nh bn ngoi. Pht khi chnh nim tc
l lm pht hin tm s nim (smrti) lc y cn tim phc trong Alaya
n tr thnh ngi bn ng hnh ca tm s sn. Nu ta theo di
hi th, v bo tr ci gin ca ta bng chnh nim th tnh trng s
tr nn an ton. Tuy ci gin cn , nhng n khng sc tc hi
na. N ta tip tc duy tr chnh nim th ci gin s bin th t t.
Ngay khi chnh nim mi pht sinh, ci gin chu nh hng (ca
chnh nim) ri. Chnh nim nh mt ngn n soi sng, ta va
mang n vo phng th c s i thay trong phng. Di nh
hng ca nh sng chnh nim, ci gin bt u bin th. Khi mt
tri ln, nh sng mt tri ch cn chiu vo cy c v vn vt thi v
cy c v vn vt u chuyn bin, ngha l u pht trin v tr
thnh. nh sng mt tri dng nh khng lm g ht nhng qu
tht n lm rt nhiu. Di nh hng ca mt tri, cy ci lm ra
cht lc dip t, mu xanh ca cy c chnh l do mt tri lm ra vy.
cy c sinh trng th cc loi ng vt mi c thc phm sng
cn. Bng hoa cn bp nhng nu mt tri tip tc soi chiu vo n
th bng hoa s n. nh sng mt tri i vo trong bng hoa, nhng
quang t (photons) y lm chuyn i bng hoa v khin cho bng
hoa xo cnh. Chnh nim ca ta cng c tc dng tng t nh nh
sng mt tri. Nu ta kin tr em nh sng chnh nim soi ri vo cc
tm t ta th cc tm t y s chuyn i v bin th.
Cng nh chnh nim soi sng nn sau mt hi qun chiu ta thy

c gc r ci gin ca ta. Thin qun l nhn su vo mi vt
thy c t tnh ca mi vt. T tnh ca vn vt l nhn duyn,
ngha l nhng gc r gn v xa a ti s c mt ca mi s vt.
Nhn vo t tnh ca ci gin ta c th thy c nhng gc r ca n
nh s hiu lm (v minh), s vng v, hon cnh x hi, n c tm
l, tp tc hay iu kin gio dc... Nhng gc r ny c th va c
mt trong ta va c mt trong ngi, chng ng mt vai tr tng
thng duyn cho ci gin pht sinh. Qun chiu thy v
hiu. Thy v hiu l nhng yu t gii phng cho ta ra khi ci kh

bc bch ca s gin hn. Thy v hiu a li tm t v tm bi, vn
l nhng git nc cam l lm mt du tm hn ta. Ci gin ca ta,
nh ta bit, l mt vng nng lng. Nh qun chiu, ta thy v
hiu c nhng ci ngun ca n v ta chuyn nng lng y thnh
nng lng t bi, mt th nng lng c tc dng xy dng v hn
gn. Thy v hiu ta mi lm bt tung c gc r ca ci gin v
khin cho ci gin y khng cn pht sinh na. Thng thng khi
gin ngi, ta ngh, ni v lm nhng iu c tnh cch gy v v
thng tch trn k khc v trn c chnh bn thn mnh. C ngi ni
lm nh vy l tit hn, ngha l gii to bt ci vng nng
lng gin ang thiu t tm can ta. La mng, p ph, bn cho
nhau nhng mi tn c ca ngn ng, v.v... u l nhng phng
php tit hn nguy him. C ngi mun dng nhng phng php
an ton hn nh vo phng, ng ca li, v dng ht sc lc mnh
m nh trn mt ci gi cho n khi mt nhoi. Ci cch p gi ny
hin c nhiu ngi ang s dng, nhiu nh tm l tr liu cng cho
bnh nhn ca h p dng phng php . C nhin sau khi p gi
n mt nhoi th ci gin du xung, v lc by gi ngi bnh cm
thy d chu hn (ci mt th d chu hn ci gin). Tuy nhin, gc r
ca ci gin vn cn nguyn vn, v nu gp iu kin thun li, n
li lm pht hin ra nhng vng nng lng gin d khc. Cho nn
phng php qun chiu thy v hiu c gc r ca ci gin
mi l phng php c hiu lc lu di.
Nh ta bit, khi ci gin pht khi, vic u tin ta nn lm l tr

v vi hi th bo tr ci gin ca ta bng chnh nim. Ta tp
trung tm vo hi th duy tr chnh nim y. Ta ng nghe v
ng nhn vo ngi m ta cho l ngun gc ci gin ca ta na. Khi
gin, ta c khuynh hng khng chu tr v chm sc cha tr cho ci
gin ca ta m li c mun ngh n ngi v ang lm cho ta
gin, ngh n nhng ci d ght ca ngi y, ngh n nhng th
l, xu xa, tn bo, bt nhn, c c, v.v... ca ngi y. Cng ngh ti,
cng nghe v cng nhn ngi y, ta cng lm cho ci gin ca ta chy
ln phng phng. Nhng ci xu xa v d ght ca ngi kia c th
hoc c tht, hoc do ta tng tng ra, hoc do ta phng i thm

ln, nhng v ta ang gin cho nn ta mi ti nhng ci .
ng ra vn gc ca ta l ci gin trong ta, ta phi tr v lo lng
cho n trc , ta phi lm nh ngi cha chy, tr v ti nc
ln m chy m ng mt cng i tm k t nh ln n. Ti
ang th vo v bit rng ti ang gin Ti ang th ra v bit rng
ti phi dn ht tm ti li chm sc ci gin ca ti. Khng
nghe, khng nhn, khng ngh v ngi kia (hoc nhng ngi kia),
khng ni v khng lm g c trong lc gin, l ch ht tm
vo vic qun chiu ci gin ca mnh v cng trnh gy nhng
v m mnh s hi tic sau ny.
Ta nn m ca i ra ngoi tri thc tp thin hnh. Khng kh mt

m bn ngoi v mu xanh ca cy c s gip ta rt nhiu. Ta thc
tp: Th vo, ti bit ci gin cn Th ra, ti bit ci gin l ti,
nhng ti ng thi cng l chnh nim. Th vo ti bit ci gin l
mt cm th kh chu. Th ra, ti bit cm th ny sinh v s
dit. Th vo, ti c sc bo tr cm th ny. Th ra, ti lm
cho cm th ny tr nn m du. Chnh nim m ly cm th nh
mt b m m ly a con ang khc v truyn vo cho con tt c s
du dng thng mn ca mnh. l ngh ca cu an tnh tm
hnh. Nu b m dn ht tm vo a hi nhi trong khi m n
trong vng tay mnh, hi nhi s cm nhn c s du dng v s
dn dn tr nn an tnh v cui cng nn khc. Nu chnh nim thc
s l chnh nim, c ho i, c bt bo ng, th tm hnh (cm th)
cng s c an tnh.
lm an tnh cm th kh chu do ci gin gy nn, ta cng c th

ch ht tm ti php thin hnh, iu hp hi th vi bc chn,
ch ti s xc tip gia bn chn v mt t. Mt lt sau ci gin c
th du li v ta c th bt u qun chiu t tnh ca n.
Ai cng bit khoai ty sng n khng c. Tuy nhin nu chn,

khoai n rt thm v ngon. Ta bc ni khoai ln bp la v y np
li. La v cho chnh nim, cn phi nui dng mt thi gian lm
cho khoai chn. Np ni gi cho hi nng ng tht thot ra ngoi,
l v cho s duy tr nh lc: ng ni, ng nghe, ng ngh g c

ch tp trung tm vo hi th. Ngay t khi ni c bc ln bp,
nc bt u m. Khi ta bt u pht khi hi th thc trn ci
gin, tuy ci gin vn cn, nhng vi s c mt ca chnh nim (la),
ci gin (ni khoai) bt u c chuyn bin. Chng ba mi pht
sau khoai chn, ta nhn thy r c bn cht ca ci gin, v ci gin
ca ta c chuyn ho. By gi ta mm ci c. Ta bit l ta c th
tr v i din vi ngi m trc y ta ngh l nguyn nhn duy
nht lm pht sinh ra ci gin ca ta. Ta c th gip c ngi y.
Ci gin ca ta c gc r ni s thiu hiu bit ca ta v nhng

nguyn nhn gn v xa a li cho ta tnh trng bt nh . N li
c gc r ni s tham m, lng t i, tnh cch d b kch thch v s
nghi ng ca ta. Cch thc ta i ph vi nhng bin c xy ra phn
nh tnh trng tr tu ca ta cng nh tnh trng am m ca ta.
Nhng gc r chnh ca ci gin nm ngay trong ta, hon cnh v k
khc khng phi l nhng nguyn nhn chnh.
Khi tai nn ng t hoc lt li, ta c th chu ng c nhng

thit hi do thin tai gy nn, nhng khi nhng thit hi c gy
nn bi con ngi th ta li khng th chu ng c. Trong ta pht
sinh gin d v cm th. Nu ta bit rng ng t v lt li u c
nguyn nhn ca chng, th ta cng c th thy rng ng sau nhng
k gy nn thit hi cho ta v vt cht cng nh v danh vng cng c
nhng nguyn nhn gn xa m ta phi thy v phi hiu. Ta phi
thy rng tai nn do ngi gy nn cng l mt loi thin tai. K kia
lm kh ta v k kia v minh, k kia b xm chim bi tham vng v
hn th. Nhng k kia cho rng ta l k th, l nguyn do ca
nhng au kh ca h. Nu ta ni gin v i x vi k kia nh mt
k th th ta ang bin ta thnh k th kia, ta v k kia khng khc.
thc hin c vng chi trng thi v sn trong tm t v c

trong tim thc, ta phi tp t bi qun.
Bi tp 15: T bi qun
T bi qun l mt php qun pht trin tm t v tm bi, nhng

cng l mt php qun i tr sn hn v cm th. Trong kinh

Anguttaranikaya (V.161), Bt c dy Nu tm sn hn ni ln, ngi
kht s c th thc tp php t qun, bi qun hay x qun i vi
ngi gy nn tm nim sn hn ca mnh. T (maitri) l tm
nguyn mun em ti an lc v hnh phc cho k khc. Bi (karuna) l
tm nguyn mun lm vi i kh au ni k khc. l ngha ca
cu t nng d lc, bi nng bt kh. T v bi khi tr nn nhng
ngun nng lng trong ta s c tc dng em ti an lc v hnh
phc cho k khc v c cho bn thn ca ta na.
Mi chng ta u c sn trong rung tm nhng ht ging ca t v

bi m chng ta c th lm nt mm v pht trin thnh nhng ngun
nng lng tt p v nhim mu y. T v bi u l tnh thng,
nhng khng phi th tnh thng c tc dng chim hu, c tnh
cch c ti v thng gy ra au kh cho mnh v cho ngi mnh
thng. T v bi l nhng tm trng thng yu khng cn n tr
v khng c iu kin, bi vy khng em li lo u, chn chng v
su kh.
Bn cht ca t v bi l s hiu bit, ngha l s nhn chn c tnh

trng kh au ca k khc. Nh vy c ngha l ta phi tip xc c
vi kh au ca ngi khc. Nhng kh au ny c th l nhng kh
au v th xc, v vt cht hay v tinh thn, hoc c ba th hp li.
Mun tip xc thc s vi kh au ca k khc, ta phi t ta vo a
v ca k khc, vo da tht ca k khc. Ta i vo thn th, cm th
v tm hnh ca ngi y v chng nghim c nhng kh au ca
ngi y. Mt s qun st cn ct c tnh cch bn ngoi khng th
gip ta thy c mt cch hin thc nhng kh au y. Kinh dy
chng ta phi ng nht ta vi i tng qun chiu: qun thn trong
thn, th trong th v tm hnh trong tm hnh. Tip xc c vi
kh au ca ngi khc, t khc ta thy pht hin xt thng trong
ta. Nim xt thng y tc l bi vy. T ng compassion c th tm
dng dch ch bi. N c ngha l chia s s kh au. L cng
kh au vi k kia. T ng xt thng cng hm cha kinh nghim
kh au do s tip xc vi kh au. Nhn thy v cm nhn s
c mt ca kh au cng bn cht ca kh au, l cng trnh ca
thin qun. Ngi li trong t th hoa sen, iu phc hi th v qun

chiu v mt ngi, ta c th tip xc c vi nhng kh au ca
ngi y v ta lm pht sinh trong ta nng lng ca tm bi. Nhng
khng phi ta ch c th lm vic ny trong t th thin to. Ta c th
ti vi ngi y, qun st ngi y trong khi ngi y i, ng, nm,
ngi, ni nng v hnh x. Du hiu ca nhng au kh ni tm v
thn th s pht hin r rng di cng trnh qun st ca ta. Khi tm
bi pht sinh, ta phi tm cch nui dng v biu hin n, ngha l
ta phi chng minh cho ta thy thc s l tm bi ch khng phi
ch l mt cm tng v tm bi. Tip x vi ngi y, ta c nhng
ngh, t tng v hnh ng khng tri ngc vi tm bi ca ta, v c
th biu hin tm bi ca ta vi ngi , v d ngi c nhng
ngh, li ni v hnh ng khng d thng, tm bi ca ta cng
khng v vy m b suy suyn. Thc tp nh th n khi ta nhn thy
tnh thng ca ta khng i hi ngi kia phi n tr hoc phi d
thng, ni cch khc l khi ta thy tnh thng ta l mt tnh thng
khng c iu kin th ta bit rng tm bi ca ta by gi l mt tm
bi ch thc. V lc ta ch cn tip tc qun chiu v i x
trin khai thm tm bi ca ta. ng v phng din bn thn, ta bt
u tip nhn nhng hiu qu tt p ca tm bi: ta ng ngon hn, ta
thc dy nh nhng hn, ta khng c c mng, ta khng c lo lng v
su kh, ta c mi ngi v mi vt chung quanh che ch v bo
v, nhng ngi v nhng vt c bao ph trong tm bi ca ta em
li cho ta nhiu nim vui. ng v phng din k khc, ta thy nh
nh hng ca tm bi ta m nhng au kh ca h c vi i, v
cuc i dn dn bt en ti v su kh.
Sau ta tp qun chiu tip xc c nhng ni kh nm su

hn trong i tng qun chiu. C khi ngi kia khng c v g
ang kh, nhng ta c th thy rng ngi y c nhng ni kh au
n du v thm kn. Mt ngi n mc sang trng, c nh c xe, cng
c th ang chu ng nhng kh au v c th s i t t trong mt
vi ba ngy na. t ai m khng kh au, d nhiu hay t. Ngi
v ang lm cho ta kh au, chnh ngi y cng ang kh. Ta ch
cn ngi li, iu phc hi th v qun chiu, t khc thy c
nhng au kh ca ngi y. Mt t nhng kh khn v kh au ca

ta c th l do s vng v ca cha m ta gy ra hi ta cn th u.
Nhng chnh cha m ta cng c th l nn nhn ca nhng th h
ng b i trc. au kh cng c th truyn li t i ny sang i
khc v cng c th lun hi. Thy c nhng iu y, ta khng cn
trch mc nhng ngi lm kh ta, bi ta bit nhng ngi y cng
l nn nhn ca nhng ngi khc. Qun chiu l hiu bit, mt
khi hiu bit, ta c th tha th v bao trm k kia bng tm bi ca
ta.
Qun chiu v nhng kh au ca ngi v ang lm cho ta au

kh l mt phng php qun chiu rt thn hiu. Nh qun chiu ta
bit c rng ngi y ang kh, rng ngi y c th ang ngh l
ngi y s bt kh nu ngi y lm kh c ta. Thy c v tip
xc c vi ci kh ca ngi y ri, ta s thy nim hn th v cay
ng trong ta i vi ngi y khng cn na, v ta li cn mong
mun cho ngi y bt kh na. Lc y l lc ngun sui ca tm bi
khi chy. Ta c thm nhun ngun sui y trc. Ta cm thy
mt m, nh nhng, c th ci, c th ng ngon. Ta khng cn c
hai ngi mi lm c cng vic ho gii. Do cng trnh qun chiu,
ta ho gii c vi ta, v ta xem l vn khng cn na. Ngi kia
sm mun g cng c th thy c thi v tm t ca ta, v sm
mun g cng c tha hng s mt m ca dng sui yu thng
tun chy t lng ta.
Bi qun thc hin c th t qun tr thnh mt php qun tng

i d dng. Tm t l nng lc c tc dng em ti an lc v hnh
phc cho k khc. C nhin, cng nh tm bi, tm t c khi dng
t bn thn hnh gi em li an lc v hnh phc cho hnh gi trc
ht. Ta bit rng nu ta khng an lc th ta s khng c an lc chia
x cho k khc. V vy cc php t qun v bi qun u c tc dng
va t li va li tha.
Lm vi bt ni kh nim au ni k khc cng l em an lc hnh

phc cho k y ri. Tuy nhin ta bit rng cuc i ny tuy c kh
au m cng c mu nhim. Sc kho, s an vui, kh nng xc tip
vi nhng hin tng mu nhim ca cuc sng nh mt bui mai

p tri, mt m trng thu, mt o hoa vng, mt cnh trc tm,
mt dng nc trong, mt b th xinh p, v.v... Khi ta b kh au
giam hm, ta khng tip xc c vi nhng thc ti mu nhim .
V vy bt c mt li ni, mt ngh hay mt hnh ng no c th
tho g c kh au, c th a li nhng iu kin cho s vui
sng, t nhng quyn li nh t do, bnh ng, cho n nhng iu
kin tm l, tnh cm v x hi cn thit con ngi c sng xng
ng l mt con ngi u c gi l t v bi. Do cng trnh qun
chiu ta cng thy c nhng kh au ca cc loi ng vt v ca
cc loi thc vt na, v tm t v tm bi ca ta cng s bao trm
c cc loi ny mt cch trn vn. T v bi l nhng o hoa p
nht n trn cn bn hiu bit v tip xc. M thin qun l yu t
a ti s tip xc v hiu bit y. Cng nh khi ta thc hin tm bi,
khi thc hin tm t ta phi i n vi i tng m ta qun chiu.
Tm t ca ta phi l mt ngun nng lc c tht v c tc dng ch
khng phi l mt iu ta tng tng.
Kinh c ni trong khi thin qun ta c th gi tm t v tm bi i bn

phng v bao trm mi loi chng sanh trong cc tm y. Nhng ta
hy cn thn, ng hiu lm rng t qun v bi qun l ngi yn v
tng tng rng tm t v tm bi ca ta c th c phng i trong
khng gian nh nhng lung sng m thanh hay nhng lung nh
sng. m thanh v nh sng phng i ti u th c tc dng n .
T v bi cng vy. Nu t v bi l cht liu c tht th khi phng i s
c tc dng trn mi loi. Nu t v bi ch l mt th tng tng
(nh mt m my mu trng c tot ra v dn dn lan rng bao
trm c th gii) th s khng c tc dng g c. m my ny ch l
mt m my tng tng. m my tht th c th lm ma. Chnh
trong i sng hng ngy v bng cch tip x vi mi ngi mi
loi, trong c i tng qun chiu ca ta, m ta bit c tm t
v tm bi ca ta tht s c mt cha v vng mnh n mc
no. T v bi lun lun c biu hin trong i sng hng ngy v
trong cch tip x ta vi mi vt. T th thin to khng phi l t th
duy nht trong ta c th khi m c dng sui t bi.

Nhiu ngi cho rng nu khng c th lc v tin bc th khng th
thc hin c lng t v lng bi. Tht ra, khi c ngun sui t bi
trong ta, ta c th gip cho nhiu ngi bt kh v em li cho h rt
nhiu hnh phc m khng cn ti tin ti hay quyn th. Mi mt li
ni, mt ng tc hay mt ngh ca ta cng c th lm cho ngi kia
bt kh v c thm hnh phc. Mt li ni c th an i, c th gy
c nim tin, c th lm tiu tn s nghi ng, c th gip cho k kia
trnh c li lm tai hi, c th ho gii xung t, c th khai m li
thot cho ngi, hoc ch dn cho ngi con ng i n thnh cng
v hnh phc. Mt c ch cng c th lm c nhng cng trnh
tng t, c th cu c mng ngi hay mng vt, c th gip
nhng ngi kia nm ly c c hi ngn nm mt thu ca h.
Mt ngh cng th, bi v ngh lun lun a ti li ni v hnh
ng. C cht liu t bi trong tm th mi ngh, li ni v vic lm
ca ta u c th to nn php l. Bi v hiu bit l bn cht ca t bi,
cho nn nhng li ni v hnh ng do t bi pht ng s l nhng
li ni v hnh ng ph hp vi tnh trng yu nhau m li bng
mi ph nhau, ngha l tnh trng mun gip m v vng v ch
lm cho ngi c thng thm kh. Ngi hnh gi khng th
khng nh rng thng yu l mt vi hiu bit.

Qun nim i tng tm
Bi tp 16: i tr nhn thc sai lm
Kinh dy: Mi khi tm thc mnh c si m, hnh gi bit rng tm

thc mnh c si m, mi khi tm thc mnh khng c si m, hnh gi
bit rng tm thc mnh khng c si m. Si m tc l nhn thc sai
lm v cc php. gip ta i tr nhn thc sai lm, Bt dy ta thc
tp php gii phn bit qun chc thng mn li c kin. c kin
cng l mt t ng dng gi nhng kin thc sai lm.
Php qun ny lin h ti tm v i tng tm . i tng tm

l cc php. Cc php gm c su gic quan, su loi i tng v su
thc. Su gic quan l mt, tai, mi, li, thn v . Su loi i tng
l sc, thanh, hng, v, xc v php. Ch php y thu nhip mi
tng, mi khi nim v tt c nhng g thuc phm vi k c v
kinh nghim. Su thc tc l nhn thc (ci thy), nh thc (ci nghe),
t thc (ci ngi), thit thc (ci nm), thn thc (ci xc chm) v
thc. Tt c cc php (hin tng) u c hm cha trong mi
tm phm tr y gi l thp bt gii, gm c ba phn tm l, sinh l
v vt l. Tt c u l i tng tm m ta gi l tm php. Khi
tm qun st tm th tm cng thnh i tng ca tm.
Tnh cht cn bn ca cc php l duyn sinh, ngha l pht hin, tn

ti v tan r theo lut duyn khi. Trong kinh, Bt dy: Ci ny c v
ci kia c, ci ny khng v ci kia khng, ci ny sinh v ci kia sinh,
ci ny dit v ci kia dit. l nguyn l duyn sinh din by mt
cch n s n cc im nhng su sc v cng. Theo nguyn l
ny, khng mt php no c th t mnh sinh khi, tn ti v tiu
dit. S sinh khi ca mt php c da trn s sinh khi, tn ti v
hoi dit ca cc php khc. Ni mt cch n ni n chn l ca tt
c cc php khc. Cc php khng t mnh sinh khi, tn ti v hoi
dit mt mnh c, v vy Bt dy rng cc php khng c thc th
ring bit cho nn c khi chng c gi l khng. Khng y ch
c ngha l khng c t th, khng c thc th ring bit.

Trong i sng hng ngy, ta c khuynh hng nhn thc s vt nh
nhng thc th bit lp vi nhau v ci ny nm ngoi ci kia. V d
mt chic l m ta thy ang ve vy trn cnh cy pha trc mt. Ta
ngh chic l y c mt bit lp vi cc chic l khc, bit lp vi cnh
cy, thn cy, r cy, bit lp vi my, nc, t, tri. K tht chic l
y khng th c mt ngoi s c mt ca nhng th m ta xem l bit
lp vi chic l. Chic l y thc ra l mt vi cc chic l khc, l mt
vi cnh, thn v r cy, l mt vi m my, dng nc, mt t, kh
tri v nh sng. Thiu mt trong nhng th , chic l khng th
no c mt. Nhn su vo chic l ta thy s c mt ca tt c nhng
th , chic l v nhng th cng c mt vi nhau. l nguyn
l tng tc (interbeing) v tng nhp (interpenetration) m kinh
Hoa Nghim ni ti. l nguyn l mt l tt c, tt c l mt cng
c ni ti trong kinh Hoa Nghim. V cng l hnh thc din
t y nht ca o l duyn khi. S vt khng c mt ngoi
nhau, s vt c mt trong nhau v vi nhau. Bi l do nn Bt ni:
Ci ny c v ci kia c.
Trong t th thin to cng nh trong np sng chnh nim hng

ngy, ta em nh lc qun chiu vn php theo tinh thn ny
thy c t tnh duyn khi ca vn vt. Mi hin tng trong v
tr u cn c qun st nh th, k c nhng ngh, nhng cu
hi, nhng cm th ca ta v ca nhng ngi quanh ta.
Php qun gi l gii phn bit qun bt u t s phn bit cc php

thnh chng loi nh su cn, su trn v su thc nhng t
ngi hnh gi pht kin c s tht v duyn sinh, thy rng
khng c php no c th t mnh pht sinh, tn ti v hu dit, tri
li phi cn c trn v tu thuc vo cc php khc. Cui cng hnh
gi s thy c tnh cch bm sinh v bt dit ca cc php, ngha l
thy trong chiu su ca chng, cc php khng th s c sinh c dit
c cn c mt. V vy, php qun duyn sinh l con ng vng o
a hnh gi thot khi cnh gii sinh t. Ngi hc Bt m khng
thc tp php qun ny th cha t ti tinh tu ca o Bt.

Cc php (hin tng) c th lit k thnh mi tm gii (su cn, su
trn v su thc), nhng cng c th c xp vo nm phm tr gi
l ng un: sc, th, tng, hnh v thc. Sc l cc hin tng sinh l
v vt l, th l nhng cm gic hoc d chu hoc kh chu hoc
trung tnh, tng l nhng tri gic a ti khi nim v ngn t, hnh
l nhng trng thi tm l pht hin v hnh thnh trong ta, v thc l
tc dng t duy, nhn thc, t gio, cha cht v hi tng ca tm
thc. Nn vn hc Abhidharma v hc phi Duy Thc trong o Bt
ging gii k lng tnh cht v ng li vn hnh ca nm loi
hin tng (sc, th, tng, hnh v thc) ny. Tm Kinh Bt Nh cho
bit B Tt Quan Th m nh qun chiu nm un cho nn thy
c t tnh duyn sinh ca cc php v pht hin c tnh cch bt
sinh v bt dit ca chng cho nn vt thot c sinh t. Kinh
Bt Nh ni n t tnh khng (khng tnh, sunyata) ca cc php, t
tnh ny cng ng ngha vi t tnh duyn sinh. Vn php nng
da trn nhau m pht sinh v tn ti, khng c php no c t th
ring bit cho nn ni rng t tnh vn php l khng. Khng c
ngha l khng th t mnh c mt mt cch ring l vy.
Qun chiu s vt mt cch su sc, hnh gi pht kin c t tnh

duyn sinh ca s vt v do pht kin c t tnh khng ca s
vt. Nh thy c nh th nn hnh gi vt c nhng nim c
v khng, sinh v dit, mt v nhiu, i v ti, v siu vit c sinh
t. Nhng nim c khng, sinh dit, mt nhiu, i ti, v.v... s c
ph tung khi ta chng nghim c t tnh duyn sinh ca vn vt.
Ph c khi nim sinh t l mt mc tiu chnh yu ca thin qun.
Nhng ngy trc khi c s Cp C c t trn, Bt c phi hai i

c X Li Pht v A Nan thng xuyn ti thm v hng dn cho
c s thc tp. Ngi bn ging bnh ca c s, i c X Li Pht
khai th nh sau:
- C s Sudatta, ng nn qun tng nh sau: mt khng phi l

ti.
C s Cp C c th v qun tng theo li hng dn y.

i c dy tip:
- Tai khng phi l ti... mi, li, thn, khng phi l ti.
Nhng g ti thy khng phi l ti, nhng g ti nghe khng
phi l ti, nhng g ti ngi, nm, xc chm, suy ngh cng
khng phi l ti ci thy khng phi l ti ci nghe, t gic,
v gic, xc gic, thc khng phi l ti
C s Cp C c qun chiu nh th dn dn thy c t tnh

duyn sinh ca vn vt, thy rng mnh khng b hn ch trong
phm vi su cn, su trn v su thc, rng ci sinh khng thc s
lm cho mnh t khng tr thnh c v ci t khng thc s lm cho
mnh t c tr thnh khng.
Thc tp ti , c s Cp C c khc, nc mt chy rn ra trn

hai m ng.
i c A Nan hi:
- Sao, c s c tic nui khng, c s qun chiu khng thnh cng

sao?
C s Cp C c tr li:
- Tha i c A Nan , con c tic nui g u, con qun chiu

thnh cng lm. S d con khc l v con cm ng qu. Con
phng s Bt v gn gi cc v cao c hn ba mi nm nay,
vy m cha bao gi con c nm gio l vi diu thm thm
nh hm nay.
- C s Cp C c, gio l ny cc v xut gia c nghe c Th

Tn ging dy lun.
- Tha i c A Nan , t c s chng con cng c ngi c

th nghe, hiu v hnh tr gio l thm thm ny. Xin i c A
Nan bch vi Bt ngi cho php gii c s chng con
c nghe, hiu v hnh tr gio l thm diu .

on vn trn v c s Cp C c c trch t kinh Majjhaima
Nikaya 143, cho thy ngi ti gia cng c th thc tp qun chiu t
tnh duyn khi v t tnh khng siu vit c sinh t nh ngi
xut gia. i sng bn rn ca phn ng c s thng ch cho php
h c th gi cng dng v lm vic phc thin v do
nhng ngi ny khng c tha hng nhng gio l siu vit
nht ca o Bt. Chng ta phi cu cha tnh trng ng k y.
Kinh ni n nhng lc m tm khng si m lm lc. Nhng lc y

l nhng lc m nhn thc v v thng, duyn sinh v v ng c
mt. Nhng lc y l nhng lc tm an tr trong chnh kin. Chnh
kin l mt trong tm php ca s hnh tr chn chnh, gi l Bt
Chnh o.
Trong phn dy v php qun nim cc i tng tm , kinh ni n

yu t gic ng trch php trong by yu t gic ng (tht b
phn). Trch php l quyt trch v cc php, ngha l nghin cu
tng tn v ci ngun v t tnh ca cc hin tng, vt l cng nh
tm l. Trch php qun cng c ngha nh gii phn bit qun. Hiu
c ci ngun v t tnh cc php trong chiu su ca chng tc l
t n tm khng m mui.
Trong cc php qun m ta i qua, php no cng c tc dng

qun chiu ci ngun cc php. R rt nht l cc php qun th tm
(qun st v s lin h duyn sinh gia thn th v vn hu trong v
tr nh t, nc, gi, la, v.v...) v php qun th mi hai (qun
st thy c gc r v bn cht nhng cm th trong ta).
Trong t th thin to, chng ta tp trung tm vo i tng qun

chiu (c khi l mt hin tng vt l, c khi l mt hin tng sinh
l, c khi l mt hin tng tm l) v nhn su vo i tng
tm ti ci ngun v t tnh ca n. Hi th c vai tr nui dng s
duy tr tr nh lc ca chng ta trn cng mt i tng. Nhn k v
nhn su c nhin s em ti ci thy. Ci thy ny l hoa tri ca
thin qun vy.

Bi tp 17: thc v s pht sinh, tn ti v chuyn ho ca nhng
ni kt
Trong phn ni v php qun nim su gic quan v su loi i

tng, kinh c ni n danh t ni kt. Nguyn ting phn l
samyojana, c khi c dch l kt s kt c ngha l kt t li
thnh mt khi. S c ngha l c tc dng rng buc v sai s.
Ni kt c chia lm nhiu loi. M mui, tham i, sn hn, kiu

mn v nghi ng l nm th ni kt nng n nht gi l nm n s.
Thn kin, bin kin, t kin, kin th kin v gii cm th kin th t
nng n hn v d ph tr hn, v vy c gi l nm li s. Khi
mt chm sc, tai chm thanh, mi chm hng, li chm v, thn
chm xc v chm php, tu theo cch thc tip nhn ca tm ta m
ni kt thnh hnh hay khng thnh hnh. Khi c ngi ni nng vi
ta, nu ta c hiu bit v khng c chp th ta khng cm thy bc
tc, v do trong tm ta ni kt khng thnh hnh. Ni kt y c
bn cht sn hn. Khi ta hiu lm mt cu ni hay mt s vic th bn
cht ca ni kt ny l m mui, v m mui c th l cht liu cho
bc tc, kiu mn, tham i v nghi ng. M mui l cht liu ca mi
ni kt. Tn tht ca n l v minh (avidya), s thiu sng sut.
Ni kt thng c tnh cch ca kh th. Nhng ni kt c khi cng

c tnh cch ca lc th. Khi ta tham m vo sc, thanh, hng, v,
xc v php, nhng ni kt c tnh cht tham i c hnh thnh, v
bn cht ban u ca chng c th l nhng cm gic d chu. Nhng
v ta tham m cho nn ta b rng buc, v khi nhng nhu yu ca s
tham mun khng c tho mn th ta li c nhng kh th. T
ru, thuc l, nha phin, cho n ming ngon, bng sc, m nhc,
nhng li ngi khen, v.v... nhng i tng y ca su cn u c th
to ra ni kt trong ta, v nhng ni kt ny c th bt u bng
nhng lc th. c ni kt ri th b nhng ni kt y sai s, bt i
tm li nhng i tng y v nhng lc th y. Tnh yu cng l mt
loi ni kt, bi v trong tnh yu thng thng ta bit c cht liu ca
s am m. Trong vn chng tnh yu c gi l mt bnh
(lovesickness, bnh tng t), c khi l mt tai nn (b ting st tnh

i, tomber amoureux, falling in love). Nguyn Bnh ni: Chao i, yu
c ng tri cu. Tnh yu c th c chuyn ho tnh cht am
m, ch k v c ti trong y c thay dn bng kh nng hiu bit
v kh nng em li hnh phc cho ngi mnh thng, kh nng
thng yu m khng i hi iu kin v s n tr. Cng trnh
chuyn ho ny cng l cng trnh chuyn ho ni kt.
Nhng ni kh au trong ta cng l nhng ni kt pht sinh t m

mui, tham i, sn hn, kiu mn v nghi ng. Nu nhng phin no
ny khng c chuyn ho th nhng kh au kia vn cn nguyn
vn. Trong cuc sng hng ngy, nhng ht ging kh au c th
c lin tc gieo trng vo tm thc ta do chnh bn thn chng ta,
vi hay khng vi s hp tc ca ngi khc.
Ngi khc c th ni hoc lm nhng iu c kh nng gy nn ni

kt ni ta, nhng nu ta c sn ht ging hiu bit, rng lng v t
bi th nhng iu h ni v lm khng th gy ni kt ni ta c. V
vy rt cuc tt c u tu thuc ni cch thc ta tip nhn nhng g
xy ta trong i sng hng ngy. Nu ta vng chi, thnh thi, c
hiu bit v t bi, v nht l khng vng vo ng chp, th nhng
iu ngi khc lm ngi khc ni s khng tc dng gy ni kt
trong ta.
Sng theo phng php ca kinh Bn Lnh Vc Qun Nim, ta tp

thc v s pht sinh, tn ti v chuyn ho ca nhng ni kt: V y
c thc v nhng ni kt cha pht sinh nay ang pht sinh, thc
v nhng ni kt pht sinh nay ang c kh dit, thc v
nhng ni kt kh dit v khng cn ti sinh na (tng bn I).
Trong i sng hng ngy, ta thc tp chnh nim nhn din c
nhng ni kt mi pht sinh tm cch chuyn ho chng. Nu ta
c cho cc ni kt c tn ti v ln mnh trong ta th c lc ta s b
chng trn ng. Lc y cng vic chuyn ho s tr nn rt kh khn
v cuc i ca chng ta s rt au kh. Mt ni kt c cht sn hn
hoc tham m hoc nghi ng khi mi pht sinh cn c ta lu
ti m chuyn ho. Khi mi pht sinh, ht ging ni kt cn yu,
cng vic chuyn ho cn cha kh khn. Trong lc sng chung, ta

nn gip nhau chuyn ho ni kt ca nhau, c th ngn nga
kh au v bo v hnh phc cho nhau. Bng cch thc tp hiu bit
v s dng ngn ng t i, chng ta c th gip cho nhau rt nhiu.
Khi ta sng chung, hnh phc khng cn l mt vn c nhn na:
nu ngi kia khng c hnh phc th ta cng kh c hnh phc. V
vy ho gii ni kt ni ngi kia tc l to hnh phc cho chnh
mnh vy. V c th gy ni kt cho chng, chng c th gy ni kt
cho v, v nu nhng ni kt y tip tc c gy cho nhau th mt
ngy n hnh phc s khng cn. V th mi khi c mt ni kt mi
gy, ngi v phi bit rng mnh c ni kt mi gy. Ngi y
khng nn b qua. ngi y phi c th gi qun chiu v ni kt ca
mnh. Ngi y c th nh chng gip chuyn ho ni kt:
Anh i, em c ni kt, anh hy gip em. iu ny c th lm c,
khi tm trng hai ngi nh nhng cha c nhiu ni kt. V hnh x
nh th m chng cng hnh x nh th.
Nh ta bit, ni kt no cng c cht liu v minh. Nu qun chiu

v thy c tnh cht v minh trong cch thc mnh tip nhn ni
kt hoc tnh cht v minh trong cch thc ngi kia gy ra ni kt th
ta c th chuyn ho c ni kt. Trong cc bi tp th mi hai
(qun chiu v gc r v bn cht ca cm th), th mi ba (qun
chiu v tm tham dc), th mi bn (qun chiu v ci gin) v th
mi lm (qun t bi), chng ta thy rng khi ri nh sng duyn
sinh vo tm v s vic th ta thy c gc r v t tnh ca nhng
tm v s vic y v ta chuyn ho c chng v thot khi nhng
cm th kh au m chng gy nn. Bn cht ca thin qun l
nhn v thy c t tnh ca cc php. S chuyn ho ca ni kt l
kt qu ca ci thy y.
Bi tp 18: Tip xc v chuyn ho nhng ni kt b chn vi v

nn
Tim n trong tm thc ta c th c ni kt ca nhng ham mun,

gin hn, s hi, mc cm v hi hn b nn lu ngy. Nhng ni
kt y tuy b nn nhng lun lun tm cch biu l ra trong cm
gic, t tng, ngn ng v hnh ng ca ta. Ta c th qun chiu

nhng ni kt ca ta mt cch d dng hn khi cc ni kt ny c biu
hin thnh cm th mt cch d dng trn mt phng thc. Nhng
nu ni kt b nn, chng khng biu hin c mt cch gin tip
trn t tng, cm th, ngn ng v hnh ng ca chng ta thi, v
vy chng ta khng bit c s c mt ca chng ta, trong khi y
chng vn m thm sai s ta v lm cho ta kh s. o Bt c danh t
tu min (anusaya) c hm cha ngha l ny. Tu l i theo, min l
nm ng. Nhng ni kt ny nm ng trong chiu su tm thc ta
nhng vn theo st ta v sai s ta mt cch kh nhn bit.
Ci g nn chng v khng cho chng biu hin? l thc v

lng tm ca ta. Ta bit rng nhng ham mun y, nhng gin hn
y khng th c x hi, hon cnh v chnh lng tm ta chp
nhn, cho nn trong i sng hng ngy ta tm cch dn p chng
xung, y chng vo mt vng xa xi ca tm thc ta c th lng
qun. Tm l hc hin i gi chng l nhng n c (refoul). Con
ngi thng c khuynh hng trn trnh kh au, v trong ta c
nhng c ch t v (mcanesme de dfense), chnh nhng c ch ny
y nhng kh au tm l, nhng mu thun xung t (conflits) v
nhng xung ng khng c x hi v lng tm chp nhn
(impulsions inacceptable) vo vng v thc ta c th tm thi yn
n vi ta. Nhng nhng n c lu ngy ny lun lun tm cch pht
hin, v sn phm chung kt (produit terminal) ca cc c ch t v
l nhng cu ni, nhng hnh nh tm v nhng cch hnh x
c tnh cch bt thng khng thch hp vi x hi, v sau cng l
nhng triu chng ca nhng bnh tm thn.
ng s c th bit ngn ng, t tng v cch hnh x ca mnh l

c hi, nhng vn khng lm g hn c v nhng th lc kia qu
mnh, mnh khng th kim sot ni.
Ta ly v d mt c gi mt mt mun i ly chng, mt mt li
khng mun b m nh sng mt mnh. C gi c hiu, c thng
m tht, nhng trong c cng c c mong c sng cuc sng la
i vi ngi c yu. Tuy nhin c khng chu c tng c l
mt ngi con bt hiu, mt ngi con nh on b m m i khi

m ang m yu v cn ngi phng dng. Hai th c mun v
tnh cm tr nn hai lc lng xung ng v gy mu thun xung t
trong c. C ch t v ca c y nhng kh au y vo v thc, v
c ngh rng c b nh ly chng dn ht cuc i mnh m
phng s cho m. Tuy nhin c mun ly chng ca c vn cn ,
v xung t tm l vn cn l ni kt trong c, v vy ni kt tm
cch pht hin. C tr nn bc bi, gt gng, c ni nhng cu bng
qu m chnh c cng khng hiu, c m thy nhng iu m chnh
c cng khng hiu. C khng c hnh phc, v b m c v vy cng
khng c hnh phc. Ni lo s con gi b mnh i ly chng m
nh b m lu ngy m chnh tm l y t ng lm cho b t
nhin tr thnh yu ui v cng lc cng thm yu ui m b
khng bit. Nghe con gi ni s khng i ly chng na m ch li
sng mi vi mnh, b rt vui, nhng trong thm tm b, b cng kh
au v s vic c con gi khng c i ly chng. Mu thun tr
thnh ni kt cng lm cho b au kh m b khng bit, v v vy b
cng tr nn bc bi, gt gng, ni nhng cu m chnh b cng
khng hiu, m thy nhng iu v lm nhng c ch m chnh b
cng khng hiu ti sao. C nhin b khng c hnh phc, m con gi
b v vy li cng khng c hnh phc. S hy sinh ca c gi khng
em ti hnh phc cho b m cn lm cho c hai kh au. Kh au c
th ko di mi mi.
Phng php tr liu kh au do nhng ni kt b dn nn gy ra l

phi qun chiu cc ni kt y. M mun chiu chng, trc tin ta
phi tm cch a chng vo c trong vng thc trc .
Phng php ca kinh Lnh Vc Qun Nim l thc tp hi th

thc nhn din nhng cm th, t tng, li ni v hnh ng ca
mnh, nht l nhng cm th, t tng, li ni v hnh ng pht
khi mt cch t ng phn ng li nhng s vic ang xy ra.
Nhng phn ng ny c th c ngun gc t cc ni kt b chn du.
thc c nhng g ta cm, ta ngh, ta ni v ta lm y, ta hi: Ti
sao ta thy kh chu khi nghe ging ni ? Ti sao ta li lin tng
n m ta khi ta thy ngi con gi kia? Ti sao ta va ni vi ng

ta cu ni ? Ti sao ta khng thch nhn vt y trong truyn
phim? ng ta hao hao ging ai m ta ght trong qu kh?
Nu ta thc tp nh th th ta s khm ph c gc r ca nhng

cm th, t tng, li ni v hnh ng ca ta v ta t t a c
nhng ni kt b chn vi vo vng thc. Trong lc thin to, nh ta
ng ca cc gic quan ng tip tc nghe, thy v suy lun cho
nn nhng ni kt b chn vi li c dp xut hin trong ta di hnh
thc nhng cm th hoc nhng hnh bng hin ra trong thc. C
ngi ngh l b ma ph. Ma y l nhng tu min trong tim
thc ang c pht hin. Ban u c th ch l mt cm gic lo
u, s hi hay kh chu m ta khng thy c duyn c. Nhng ta
hy thp sng chnh nim v sn sng tip nhn cm gic y. Khi cm
th y bt u l din v tng thm cng , c th ta s cm thy
khng c an lc v thoi mi v do ta khng mun tip tc tip
xc vi n na. Ta mun di s ch tm sang mt i tng qun
chiu khc. Hoc ta mun chm dt thin to, ly c rng ta hi mi
mt, hoc hi bun ng, lc khc s tip tc, v.v... l hin tng
m tm l hc by gi gi l i khng (rsistance). m thm, ta s
a nhng nim au b chn du kia vo vng thc, bi chng s
lm ta kh au. C nhng ngi thc tp thin to rt nhiu gi trong
mt ngy, nhng khng thc s dm i din v n mi cc nim
au kia ln thc. H t nh la mt cch v thc rng nhng vn
khng quan trng, v v vy h ch tm sang nhng ch
thin qun khc: v thng, v ng, ting v ca mt bn tay, ch
ch ca t B t Ma t phng Ty li... C nhin nhng ch
ny l quan trng, nhng chng phi c cu xt trong nh sng
ca nhng vn tht (les vrais problmes) ca ta th chng mi tht
l nhng ch ch thc ca thin qun.
Hnh gi bit rng phng php qun chiu ca o Bt khng phi

l phng php n p cm th m l phng php bo tr cm th
vi tinh thn t ho v bt bo ng. Hnh gi bit rng chng no
chnh nim ca mnh cn c duy tr th mnh cn khng b cun
theo hoc m chm trong cm th hoc trong nhng xung t ni
tm. Chnh nim c hnh gi nui dng bng hi th c thc,

sn sng n nhn nhng ni kt v nhng xung t y biu hin ln
trn mt phng thc, n nhn mt cch t i nh mt b m sn
sng m con vo lng vi tt c tnh thng. Chnh nim c mt v
ta bit ta c sc tip xc vi ni kt trong ta. Trong hon cnh y,
ni kt s pht hin di hnh thc nhng cm th v nhng hnh
nh trong tm m ta phi nhn din v tip xc tht su sc v tht
y trong chnh nim ta. Ta khng trch mc, khng ph phn,
khng t ch trch ta v c nhng cm th y hoc nhng hnh nh
y. Ta ch nhn din, chp nhn v qun chiu chng thy c
ci ngun v t tnh ca chng. Nu cn au xt ta c au xt, nu
cn bun kh ta c bun kh, nu cn gin d ta c gin d, tuy
nhin vi chnh nim c mt, ta khng nh mt ta trong nhng
au xt, bun v gin d y m cn c th lm an tnh c chng v
do qun chiu cui cng ta chuyn ho c chng. Trn chy chng
th khng c c hi tip xc v chuyn ho chng.
Phng php ca kinh Bn Lnh Vc Qun Nim rt mu nhim

ch hnh gi c th tip xc trc tip vi cm th ca mnh v c th
chun b n mi cm th y xut hin trong vng thc nu cm
th y cn ang l nhng khi ni kt b nn v ch tm cch pht
hin gin tip trn t tng, cm th, ngn ng v hnh ng ca ta
m thi. Hnh gi c th t tr liu cho tm l mnh m khng cn n
mt tr liu gia tm l. Hnh gi cng c th nh thy nh bn gip
mnh v khai th cho mnh, bi v h l nhng ngi cng tu v
th no h cng c nhng nhn xt v nhng li ni v cch hnh x
ca mnh trong i sng hng ngy. Ngy xa Bt c ca ngi l
mt v y vng, vua ca cc thy thuc, v ngi tr tm bnh cho
hng ngn ngi, trong c vua A X Th ca nc Ma Kit .
Ngi thc tp thin qun c th hc phng php cha tr t o
Bt cha tr cho mnh v cho k khc. Trong x hi mi, nhiu
ngi v sng thiu chnh nim v v khng bit ho gii ni kt cho
nn lu ngy nhng ni kt ny tr nn su nng, do tinh thn tr
nn giao ng, bt an v h nhc. Nhng bt an (anxiety) v h
nhc (depression) y c biu hin trong cch ni nng v hnh x
hng ngy. Cch ni nng v hnh x y cng ngy cng c tnh cch

khng thch ng vi x hi, v vy nhng ngi kia bt u gp
nhng kh khn v mt giao t, lm n v cng tc vi k khc.
Nhng kh khn ny lm cho h tht bi thm ln trong x hi v
cng lm cho ni kt ca h cng ln v cch hnh x ca h cng t
thch ng vi x hi. Cui cng h s mt s lm, mt bn, ly d, v.v...
v rt lui v trong th gii ca mc cm ch quan ca mnh.
Nu bit sng tnh thc trong tng giy pht, hnh gi s chng kin
c nhng g ang xy ra trong cm th v tri gic trong gi pht
hin ti, v s khng cho ni kt tr nn su dy trong tm thc.
Nu bit qun chiu cm th, hnh gi cng c th tm thy ci ngun
ca nhng ni kt lu ngy chuyn ho chng.
Bi tp 19: i tr mc cm ti li v s s hi
Trong tm l hc o Bt, tm hi (kaukritya) l mt tm trng bt

nh, ngha l c th c li hoc c hi cho s tu hc. Nu l kh
nng nhn din iu sai lc m mnh lm v quyt tm s khng
cn ti phm trong tng lai th l mt tm nim thin. Nu l
mc cm ti li c theo di v m nh hnh gi mi th l mt tr
ngi cho s tu hc.
Ai cng c li lm trong qu kh, nhng khng phi nhng li lm

y khng xo b c. Qu kh khng cn, ta khng th tr v qu
kh sa cha lm li, nhng qu kh lm nn hin ti v tr
nn hin ti. Nu ta dng chnh nim tip xc c vi hin ti th
ta cng tip xc c vi ci qu kh tr thnh hin ti y. Nu ta
chuyn ho c hin ti th ta cng chuyn ho c qu kh.
Chng ta bit rng t tin, cha m v anh em chng ta u c lin h
mt thit vi chng ta, v nhng kh au v hnh phc ca ta c lin
h ti h, cng nh nhng hnh phc v au kh ca h c lin h
vi ta. Nu ta chuyn ho c ta th ta cng chuyn ho c h. S
gii thot v an lc ca ta chnh l s gii thot v an lc ca t tin v
cha m ta, v vy nm ly hin ti chuyn ho l phng thc duy
nht lm cho nhng ngi ta thng c an lc v gii thot. V
cng l phng thc duy nht hn gn li nhng v gy

ra trong qu kh. Php sm hi ca o Bt c da trn nguyn
tc l lm do tm pht khi v l lm cng do tm m c xo b
(ti tng tm khi tng tm dit). Nm ly hin ti chuyn ho, ta
to nim vui v hnh phc cho ta v cho mi ngi, s chuyn ho
ny to an lc thc s cho hin ti v cho tng lai ch khng phi
ch l mt tm nim hi tic sung. Nm ly hi th v chnh nim
sng cho tnh thc v to an lc cho mnh v cho ngi ngay trong
gi pht hin ti, hnh gi gii thot c mc cm ti li v khng
cn b t lit trong mc cm . Ngi kia v v lm cho mt a
tr thit mng: mc cm ti li ny c th i theo ng ta sut i.
Nhng nu ngi y thc tp chnh nim, tip xc c vi giy
pht hin ti, ng ta c th cu c rt nhiu em b ang c th mt
mng ngay trong gi pht ny. C nhiu em b ch v thiu mt vin
thuc m cht, c nhiu em b ch v thiu s quan tm ca ta m
cht. Hng ngy c c hng chc ngn em b cht nh th trn th
gii. Ti sao ta khng i cu cc em ang cht m li c t giam mnh
cht dn cht mn trong ngc t ca s hi hn do ta to nn?
S hi cng l mt ni kt quan trng trong ta, m cht liu cng l v

minh, s thiu hiu bit v tnh cht v ng ca t thn. Cm gic
khng an ninh v s s hi nhng iu c th xy ra cho mnh v cho
nhng ngi thn ca mnh l nhng ci ai cng c, nhng i vi
mt s ngi th cm gic v s s hi tr nn quan trng
qu mc, khin h khng cn c kh nng sng thnh thi v an lc,
d l mt cch tng i. Trong o Bt i tha, B Tt Quan Th
m c miu t l ngi vt ra khi mi s hi v thng hin
tng cho chng sinh mn qu qu gi v cng gi l v u th. V u
(abhaya) ngha l s khng s hi. S khng s hi ny l kt qu ca
cng trnh thin qun v t tnh khng sinh, khng dit, khng thm
v khng bt ca vn php. Tm Kinh Bt Nh c tr tng nh mt
vn bn ni v v u. Qun chiu c t tnh duyn sinh v v ng
ca vn vt th thy c tnh cch khng sinh v khng dit y v
vt thot c s s hi.
Vn vt v thng, bnh tt v tai nn c th xy ra cho chng ta v

cho nhng ngi thn ca chng ta bt c lc no. Sng trn i, ta

phi chp nhn s thc y. Nu ta sng c chnh nim trong tng
giy pht, nu ta sng mt cch su sc nhng ngy thng ca chng
ta v tip x p vi nhng ngi chung quanh ta th chng ta
khng cn g phi s hi, v chng ta khng c g phi hi hn d c
g bt trc xy ra. Nu ta bit sinh v dit l hai mt ca s sng th ta
thy c rng sinh l dit v dit l sinh, v nu t m
a ta ra i mt ln th t m s a ta ra i trm vn ln khc, do
ta s khng s hi bun kh mi ln t m a hai cnh tay ra
n mi ta tr li. Ngi gic ng ci trn sng sinh t m i mt
cch thn nhin.
C nhng ngi v tip nhn ni kt qu nhiu t hi th u nn c

b cm gic khng an ninh lun lun theo di v m nh. Ngi ln
khng b h, lm ti tnh h, khai thc h khi h cn tm b.
i vi nhng ngi ny, s tip nhn v hnh tr gii lut (cn bn
l nm gii) l mt phng tin bo v hu hiu nht. Vic hnh tr
gii lut s ti lp c th thng bng trong ni tm v ngoi hon
cnh. Hnh gi bit rng s hnh tr gii lut l phng tin hn gn
hu hiu nht trong vt thng qu kh v s nh hng tt trn x
hi trong hin ti v trong tng lai. Thc tp chnh nim h tr
su cn, an tr v tip xc vi s sng trong giy pht hin ti l
phng php thit lp an ninh hu hiu nht trong i sng hng
ngy. Thm vo s c mt ca nhng ngi bn cng gi gii v
cng thc tp chnh nim l mt lng da vng vng cho h.
Bi tp 20: Gieo trng v ti tm nhng ht ging ca an lc v gii

thot
Nu ni kt l nhng ht ging ca kh au th an lc v gii thot l

nhng ht ging ca hnh phc. Tm l hc o Bt ni n ht
ging (bija) nh bn cht ca cc loi tm , nh ni dung ca tm
thc.
Trc ht ta ni n nhng ht ging sn c ngay khi ta mi ra i.

Ta c th ni rng y l nhng ht ging do t tin v cha m trao
truyn, hoc l nhng ht ging ca cc kip trc (t tin chng ta

cng l tin thn ca chnh chng ta). C nhng ht ging ca Bt, B
Tt, Duyn gic, Thanh Vn, Thin, Nhn, Atula, a ngc, Ng qu,
Sc sanh ngha l tt c nhng ht ging tt v nhng ht ging
xu. Thm vo l nhng ht ging c gieo trng t thu tm
b, trong mi trng gia nh, hc ng v x hi. Ht ging xu l
ht ging ca kh au v ht ging tt l ht ging ca hnh phc.
Theo lut duyn sinh, cc chng t khng c tnh c nh. Cc chng

t nng vo nhau m thnh lp, v vy trong ci mt c ci tt c v
ci tt c l do nhng ci mt to thnh. Mt ht ging xu cng cha
ng trong n mm mng ca nhng ht ging tt. Mt ht ging tt
cng cha ng trong n mm mng ca nhng ht ging xu. Cng
nh c ngy mi c m, c tri mi c phi, c di mi c trn, c
mt mi c nhiu, c sinh mi c dit, c m mi c dng. V l y
cc chng t u c th c chuyn ho t xu sang tt v t lnh
sang d. iu ny cho chng ta thy rng vo nhng lc ti tm v
au kh nht trong cuc i, ta phi bit rng nhng ht ging ca an
lc ca hnh phc vn c mt trong ta, v v th ta khng nn bao gi
tuyt vng. Nu ta bit tip xc vi nhng ht ging an lc v hnh
phc tim n trong ta, nu ta bit ti tm v chm sc chng, chng
s ny n v mang li nhng hoa tri ca an lc v gii thot.
Kinh lun lun nhc ti hai mt tng phn ca tm : Khi c tham

dc, bit rng c tham dc, khi khng c tham dc, bit rng khng
c tham dc Khi c sn hn, bit l c sn hn, khi khng c sn
hn, bit l khng c sn hn Khi c gii thot, bit l tm c gii
thot, khi khng c gii thot, bit l tm khng c gii thot. Khng
c tham dc l mt tm tt, gi l v tham. Khng c sn hn l mt
tm tt, gi l v sn. V tham, v sn v gii thot l nhng ht
ging tt trong tm, cn c ti tm v chm sc. Kinh in hay
ni ti tm nh l rung t trn cc th ht ging c gieo, v
vy ta c cc t tm in v tm a.
Qun chiu khng phi ch l qun chiu v cc hin tng sinh, lo,
bnh, t, tham, sn, si, mn, nghi v c kin. Chng ta phi c th gi
qun chiu v nhng i tng lnh mnh, an vui v gii thot

c dp tip xc vi nhng hin tng ny v lm cho ht ging tt
sinh si ny n trong tm in. Bt, Php, Tng, T, Bi, H, X,
Chnh nim, Trch php, Tinh tin, Khinh an, H lc v Hnh x
v.v... l nhng ti qun chiu rt ph thng trong o Bt.
Ta hy ly mt v d: H. H l nim vui. Nim vui ny khng phi

ch l nim vui pht sinh t nim vui ca k khc m cng l nim vui
lnh mnh ca chnh mnh. l mt trong bn v lng tm: T, Bi,
H v X. Ta c ht ging ca H ni ta. Ta bit rng nu ta c nim
vui th i ta mi c hnh phc v ta mi c g san s vi k khc.
Nu ta khng c nim vui th ta c g san s vi h? Nu ht ging
ca n ci v nim vui b vi lp trong ta di nhiu lp kh au,
th lm sao ta c th mm ci v phn pht nim vui cho k khc? V
vy bi thc tp ny nhm tip xc c vi nhng ht ging tt
trong ta gip chng c c hi pht trin.
i y kh au nhng i cng y dy nhng mu nhim. Tt c

u vn hnh trn nguyn l v thng v v ng, nhng ngoi ma
ng cn c ma Xun, ngoi bng ti cn c nh sng, ngoi tt
bnh cn c sc kho, ngoi nng hn v bo lt cn c gi thun,
ma ho. Mt ta, tai ta, tri tim ta, n ci ta, hi th ta u l nhng
hin tng mu nhim. Ch cn m mt l ta thy c tri xanh,
my trng, liu lc, bng hng, dng sng xanh, ng la vng v i
mt en ly ca em b. Ch cn lng tai l ta nghe c ting chim
ht, ting r r ca hng thng hay ting sng v rt ro. Tt c u
v thng, tt c u gi hp, nhng vn l mu nhim. Trong ta v
quanh ta c rt nhiu php (hin tng) c tnh cht mu nhim nh
th, v chng cng c tnh cht ti mt v tr liu. Nu ta tip xc
c vi chng th ta cng tip nhn c tnh cht ti mt v lnh
mnh ca chng. T ng an lc thng c dng ch cho s bnh
an v hnh phc ca ni tm. Nu tm ta c an lc th ta s t t lm
cho th gii c thm bnh an v hnh phc. Bnh an (peace) v hnh
phc (joy) trn th gii khng bao gi tuyt i, tuy vy chng lun
lun c mt ti mt mc no . Tri xanh, my trng, ma thun,
gi ho, s n nh chnh tr, t do ngn lun, php lut c bo v,
tr con c i hc bui sng, bng hoa ang n, sc kho ca chng

ta, v.v... l nhng yu t tch cc ca bnh an v hnh phc, c mt
bn cnh nhng yu t tiu cc nh bt cng x hi, k th chng tc,
tr em thiu n, k ngh ch to v bun bn v kh, phng x
nguyn t, v.v... thc v nhng g h xu v nguy him ang xy ra
l mt iu cn thit, bi v do m ta c th tm phng cu cha.
Nhng nu ta sut ngy ch bit tip xc v lo lng v nhng g xu
v nguy him th con ngi ta s xanh xao, m mn, v mt ngy no
ta s khng cn nim vui v ngun sng phng s. V vy ta
phi bit tip xc vi nhng yu t an bnh v tch cc trong ta v
xung quanh ta. Ta phi c kh nng tip xc vi nhng g mu nhim
v an lc trn th gian v tha hng nhng th y. Nu ta khng c
kh nng tip xc v tha hng th nhng mu nhim v an lc kia
d c mt cng khng c ch li g. Ta phi c kh nng tip xc vi
bng hoa, em b, tri xanh my trng, dng sui reo, ting chim ca, ly
nc trong, nhnh liu r. Ta phi dy cho cc em bit thng thc
nhng mu nhim v qu bu c mt trong s sng. Bit thng
thc, ta s bit bo v nhng g mu nhim v qu bu y. chnh
l cng tc cn bn bo v ho bnh v hnh phc cho ta v cho con
chu ta.
C nhng ngi tuy bit trn l thuyt rng bng hoa trc mt l
mu nhim nhng khng c cch g tip xc tip c vi bng hoa, v
kh au trong tm bt lp ng li i v bng hoa. Nhng ngi
y trong qu kh khng cho mnh c hi tip xc vi nhng ht
ging an lnh kho mnh trong tm thc v v vy cho kh au
bt lp. Chng ta v vy phi bit thc tp tip xc vi nhng g lnh
mnh v vui ti trong i sng hng ngy. Gii th by ca dng tu
Tip Hin c ni n s cn thit thc tp hi th thc tr v tip
xc vi nhng g ang xy ra trong giy pht hin ti, trong c
nhng yu t an lnh, ti mt v c tnh cch tr liu. C khi ta cn s
nng ca nhng ngi bn cng tu c th tr v tip xc vi
nhng mu nhim . n cm c canh, tu hnh c bn, l cu
ngn ng ni v s cn thit ca mt on th tu hc. on th ny gi
l Sangha m ta thng dch l tng gi. Trn ng tu tp ta cn s

nng ca on th y, v l ngha ca cu Con v nng ta
Tng.
C c mt ngi bn an lc, c qun bnh, c kh nng hiu c

mnh v nng mnh trong nhng lc kh khn, l mt iu may
mn ln. Trong giai on m ta cm thy bt lc, bi quan v chn
nn, ta phi tm v ngi bn . Bn cnh ngi y ta c th thit lp
li qun bnh v ta li c th tip xc vi bng hoa, ngha l nhng g
mu nhim p ti mt c mt trong ta v chung quanh ta. Ta
phi bit li dng s qun bnh y m thc tp lm ln mnh
nhng ht ging an lnh ti mt yu m v lu ngy khng c
ta ti tm v sn sc.
Nhng ht ging ca hiu bit ca thng yu ca an lc v ca gii

thot cn c tip tc gieo trng v ti tm bng cch sng hng
ngy ca chng ta, l cch sng theo chnh nim. Kinh Bn Lnh
Vc Qun Nim cng hin cho ta nhng cch sng nh th. Bng
cch thc tp hi th, n ci, thin hnh, thin to, bng cch nhn,
cch nghe, cch qun st trong chnh nim m ta lm ln mnh
nhng ht ging y ca hnh phc. Th gii ca T, Bi, H v X l
th gii ca hnh phc tht s. C nim vui (H) v c kh nng
bung th (X), ta mi c th ban pht hnh phc (T) cho ngi khc
v lm vi bt nhng ni kh au ca h (Bi).

Nhng nguyn tc lm cn bn cho php
hnh tr Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim
01. Php l tm
cc php, t vt l, sinh l ti tm l u l i tng ca tm m
khng phi l nhng hin tng c th tch ri ra khi tm. Bn lnh
vc qun nim l thn, th, tm v php u l i tng ca tm, v
v th tm ch qun chiu tm. Trong gio l o Bt, danh t Php
(Dharma) c hiu l i tng ca tm v l ni dung ca tm .
Php l mt trong mi hai lnh vc hin hu gi l x (ayatana): Su
x u l su cn (mt, tai, mi, li, thn v ), su x sau l su
trn (sc, thanh, hng, v, xc v php). Php l i tng ca , gi
l php x (dharmayatana). i tng nhn thc v ch th nhn
thc khng th tn ti c lp ngoi nhau. Vn php u do tm pht
khi, iu ny c khai thc ng mc trong cu ni Nht thit
duy tm, vn php duy thc (tt c u do tm, vn php u do
thc m c), v trong gio l Duy Thc (Vijnaptimatra) ca o Bt
i tha. Trong o Bt Nam truyn, nim tm l ngun gc ca
cc php cng rt r rt. Danh t citta samutthana (tm sinh) cng
c dng thng trong vn hc A T t Ma. Cu ni Cittam
samutthanan carupanam (tm khi sc) chng hn c tm thy
trong tc phm Patthana, tng ng vi Pht Tr Lun. Hin tng
m ta qun chiu c th l mt hi th, mt ngn chn (sinh l), mt
cm th, mt tri gic (tm l) hay mt mu sc (vt l). D l mt
hin tng sinh l, tm l hay vt l, ta cng bit hin tng y lin
h n tm ta, v c cng mt bn cht vi tm ta. Tm c th
hiu l tm c nhn v tm cng ng. Duy thc hc ca o Bt
i tha din by rt rnh r v vn ny. Do , iu trc tin m
ta phi trnh l ngh rng i tng m ta ang qun chiu kia c th
l mt hin tng bit lp vi tm ta. Phi nh rng n l do tm
thc ta biu hin. Ta qun chiu n cng ging nh bn tay phi ca
ta ang nm ly bn tay tri ca ta, hoc ni cho gn hn l nh bn
tay ang t nm li thnh mt nm tay.
92 | Nhng nguyn tc lm cn bn cho php hnh tr Kinh Bn Lnh Vc Qun

Nim
02. Qun chiu l tr thnh mt vi i tng qun chiu
ch th qun chiu l chnh nim, chnh nim cng l mt hin
tng pht xut t tm nhng c tc dng soi sng v chuyn ho.
Hi th mt khi tr nn i tng ca chnh nim ri th bin thnh
hi th c thc. Chnh nim soi sng hi th, chuyn ho cht liu
tht nim trong hi th thnh cht liu thc, nng cao phm cht
ca hi th v lm cho hi th c tc dng an lnh v tr liu. C th
ta t di nh sng ca chnh nim cng s c soi sng v chuyn
ho. Chnh nim l tm qun chiu. Tm qun chiu khng ng bn
ngoi i tng qun chiu. N i vo trong i tng qun chiu v
ng nht ho vi i tng qun chiu. M bi v tm qun chiu l
chnh nim m khng phi l tht nim cho nn tm qun chiu
khng t nh mt mnh trong i tng bng cch soi sng n.
Cng nh nh sng mt tri i vo trong cy c v chuyn ho cy c.
Mun thy v hiu, ta phi i vo v ng nht vi i tng. ng

ngoi qun st th khng th tht s thy v hiu. Cng trnh qun
chiu l cng trnh th nhp v chuyn ho, v vy kinh vn lun lun
lp li: qun thn trong thn, qun th trong th, qun tm trong tm,
qun php trong php. Chi tit ny rt r rng ta khng th no lm
lc c. Tm qun chiu khng phi l mt quan st vin
(observateur), tm qun chiu l mt k tham d (participant). Tham
d mi c th chuyn ho. Trong hnh ng m ta gi l nhn din
n thun (bare attention), chnh nim bt u c nh hng ti
i tng nhn din ri. Khi ta nhn din hi th vo l hi th vo,
ta lm cho hi th vo c mt mt cch r rt v ch thc, l
chnh nim tc ng vo hi th. Nu ta tip tc qun chiu,
chnh nim s tip tc ng nht ho vi hi th v tr thnh khng
hai vi hi th. Ta vi hi th l mt, hi th an tnh th ta an tnh. Ta
em hi th lm an tnh cm th. l phng php ca kinh Bn
Lnh Vc Qun Nim v ca kinh Qun Nim Hi Th. Ch ta ang
c dng y l tm qun chiu, l chnh nim ch khng phi l
ci tm tht nim bung th hng ngy. M em chnh nim i vo
i tng qun chiu, ta khng s b ng ho bi i tng, nhn
chm bi i tng, bi v chnh nim c tc dng soi sng v chuyn
Nim
ho i tng n qun chiu. Tm qun chiu tham d vo i tng
qun chiu v chuyn ho i tng qun chiu, d ta mun hay
khng. Trong lnh vc khoa vt l, cc nh khoa hc cng thy
c iu ny. nh sng chiu vo i tng nghin cu cng
chuyn i c i tng y ri ng ni n tm qun chiu.
Nu tm ta b tham m hoc nhn chm bi ci thy, ci nghe, ci

ngi, ci nm, ci xc chm, ci tri gic v ci cm th, th tm
khng phi l tm qun chiu, khng phi l chnh nim. Chnh
nim lm pht sinh hi th c thc, hi th c thc nui dng
chnh nim, l ch lc ca thin qun. Chnh nim c mt tc l
Bt c mt, ta khng c g phi e ngi hay s hi na c. Vi s c
mt ca tm qun chiu, i tng qun chiu cng lc cng hin l
ci ngun v t tnh ca n v t t c chuyn ho. Chuyn ho
y c ngha l khng cn c tc dng rng buc na. i tng hin
l ton vn th tm qun chiu cng t ti mc sng r tm. Khi
php tr nn chn nh th tm tr nn thnh tr. i tng v ch th
nhn thc khng la nhau.
03. Chn tm cng mt th vi vng tm

chn tm v vng tm l hai mt ca tm, v do c hai u pht
khi t tm. Vng tm l tm tht nim, bung th, c cht liu v
minh, cn chn tm l tm chnh nim, tinh cn v c cht liu tu
gic. Thin qun l s thp sng chn tm s sng c hin l
trong nh sng chnh nim, cho bng ti tr nn nh sng, cho
t kin tr nn chnh kin, cho huyn cnh tr thnh thc ti,
cho vng tm tr thnh chn tm. Mt khi chnh nim c pht
khi, chnh nim th nhp vo i tng qun chiu soi sng v
t t lm hin l t tnh ca i tng qun chiu. Chn tm ly
cht liu ni vng tm, thc ti chn nh v huyn cnh c cng mt
bn cht, v v th vn l vn chuyn ho ch khng phi l vn
xa la v tm cu. Cng nh mt bin sng gi v mt bin im lng
u pht hin t bin, mt bin im lng cng cng mt cht liu vi
mt bin sng gi, chn tm khng phi l mt ci g hin hu ngoi

Nim
vng tm. Nguyn tc v nguyn (apranihita) trong gio l ba cnh
ca gii thot (tam gii thot mn, vimokkha-mukha) l nn tng cho
nhn thc ny. V nguyn ngha l khng c s tm cu mt i
tng bn ngoi. V nguyn cng c khi c dch l v tc. o Bt
i tha cng pht trin quan nim ny ti mc cao tt trong gio
l v c.
Nu bng hng ang i trn con ng t hoa thnh rc th cng rc

cng ang i trn con ng t rc thnh hoa, ngi quan st tinh t
s thy c tnh cch bt nh ca hoa v rc, s thy c trong hoa
c rc, trong rc c hoa, s bit rng hoa cn rc m c, rc cng cn
hoa m thnh, do s bit chp nhn rc chuyn ho thnh hoa
v s khng s hi khi thy bng hoa tn t thnh rc. y l nguyn
tc bt nh ca thin tp. Nu chn tm (hoa) c th hin trn cht
liu vng tm (rc) th thc ti chn nh cng c thc hin trn
cht liu huyn cnh sinh dit. Gii thot khng phi l chy trn
hoc rung b sc, th, tng, hnh, thc, gii thot l thy c t
tnh ca sc, th, tng, hnh, thc, v chuyn ho vng tng
ca ta v sc, th, tng, hnh, thc. Thn th ca ta tuy cha y
nhng yu t gi l bt tnh, th gian tuy c tnh cht huyn mng,
nhng gii thot khng c ngha l chy trn thn th v chy trn
th gian. Th gii ca gii thot ca gic ng cng lm bng cht liu
ca thn th y v th gian y, v mt khi chnh tr c thc hin
ton vn th ta vt c s phn bit tnh v bt tnh, huyn mng
v chn cnh. Nu ngi lm vn thy c phn rc l bn cht
ca hoa hng th ngi tu o cng c th thy c sinh t l bn
cht ca nit bn v v vy khng cn c nh trn chy hay tm cu
na. Phin no tc b , Nit bn v sinh t l nhng hoa m
gia h khng, l nhng cu ni din t ci thy bt nh y m
cht liu nm ngay trong gio l upekkha (x), mt trong bn v
lng tm (t v lng tm, catvary apramanani hay catvaro brahma
viharah)) l t, bi, h v x.
Bt dy rt r: khng nn bm vu ly hu (bhava) v cng khng

nn bm vu ly v (abhava). Hu tc l th gii ca tham m, v l
th gii ca h v hoi dit. Gii thot l vt ra khi c hu v v.
Nim
04. Con ng T ho
Nhn thc bt nh c nhin a n nhng phng thc hnh tr t
ho v bt bo ng. Nu ngi trng hoa bit i x vi phn rc
mt cch t ho v khng k th th ngi tu o cng bit i x vi
thn ng un ca mnh mt cch t ho v khng k th. Nm un
(thn th, cm th, tri gic, tm hnh v nhn thc) ca mnh l c s
ca kh au v m vng nhng cng l c s ca an lc v gii thot.
Ta khng nn tham m cng khng nn ght b nm un. Nh Bt
ni trong kinh Bn Lnh Vc Qun Nim: khng c thi tham m,
cng khng c thi ght b i vi th gian (vineyya loke abhijjha-
domanassam).
Trc khi thnh o Bt tri qua mt thi gian thc tp kh hnh

v s dng nhng bin php n p thn th v cm th ca
ngi. Nhng bin php ny tht c tnh cch bo ng v ch em
li nhng hu qu tiu cc. Sau Bt chuyn i hn phng
php v p dng nhng bin php rt t ho v bt bo ng i vi
c th v cm th ca ngi.
Phng php Bt ch dy trong kinh Bn Lnh Vc Qun Nim biu

l tinh thn ny mt cch rt r rt. Chnh nim nhn din nhng g
xy ra trong thn tm, soi sng v qun chiu nhng i tng y.
Trong qu trnh y khng c s tham m, chy trn hoc n p i
tng. y chnh l chn ngha ca danh t nhn din n thun.
Tham m khng m ght b cng khng. V bit rng sc ny v
th ny l ta nn ta khng n p ta, tri li ta chp nhn chng. Chp
nhn chng, t khc ta t ngay ti mt trnh no ca hiu bit
v ca an lc. An lc pht sinh t s chm dt ca nim tranh chp
gia chnh v t, gia tm qun chiu v thn th m ta thy l bt
tnh, gia tm qun chiu v cm th m ta thy l kh au. T s
chp nhn , ta s i x vi thn th v cm th ta mt cch t ho
v bt bo ng. Bt dy ta pht khi chnh nim trn nhng hin
tng sinh l v tm l qun chiu, ngi khng dy ta n p
nhng hin tng y.

Nim
Khng ght b thn th ta, khng hnh h n, tr v vi n, thc s
c mt ca n, lm quen li vi n, chp nhn n, thc hin s ho i
vi n, lm cho s iu hnh ca n tr nn an tnh, l li Bt dy.
Ti ang th vo v c thc v ton thn th ti. Ti ang th ra v
lm cho s vn hnh ca thn th ti tr nn an tnh Trong thin
qun, hnh gi khng t bin mnh thnh mt bi chin trng, mt
ni xung t gia ci thin v ci c. Thy c tnh cch bt nh ca
hoa v rc, ca phin no vi b , hnh gi khng s hi, khng
ght b, khng trn chy. Hnh gi chp nhn phin no ca mnh,
chm sc n nh mt ngi m chm sc con v chuyn ho n.
Nhn din phin no, lm mt vi phin no, nh th c phi l m

chm trong phin no khng? iu ny tu thuc phm cht ca
tm ta. Nu tm ta l tm tht nim th khi ng nht vi phin no ta
tr thnh phin no. Nu tm ta l chnh nim th khi ng nht vi
phin no ta chuyn ho c phin no. Do , iu thit yu l ta
phi i vo phin no bng chnh nim. Chnh nim l cy n pht
ra nh sng. Chng no cy n cn l cy n, chng no cy n
cn pht ra nh sng th bng ti khng ph lp c ta. Tri li ni
no c nh n th ni y bng ti c chuyn ho. Ta phi nui
dng chnh nim bng hi th. Ta li c th nui dng chnh nim
bng ting chung, bng thi k v bng nhiu phng tin khc na.
i vi thn th ta, ta phi c thi t i v bt bo ng. Khng

nn coi thn th nh mt dng c. ng hnh h n. Khi thn th ta
mt mi hoc au nhc, l thn th ta mun ni vi ta rng n
khng an lc v thoi mi. Thn th cng c ngn ng ca n. L
ngi tu tp chnh nim, ta phi bit l thn th ta ang mun ni vi
ta iu g. Khi ta thy bp chn t v au qu trong lc thin to, ta
nn mm ci, t t v nh nhng i li th ngi trong chnh nim.
Lm nh th khng c hi g c, cng khng mt th gi thc tp.
Chng no chnh nim cn c duy tr, chng y cng vic thin
to vn cn tip tc. Ta ng nn gng mnh qu. Gng nh th
khng nhng ta mt an lc m mt c chnh nim v chnh nh. Ta
ngi thin c an lc v gii thot ch khng phi tr thnh mt
anh hng c kh nng chu ng.
Nim
i vi cm th ta, ta cng phi c thi bt bo ng. Bi ta bit
cm th ta chnh l mt phn ca ta. ng ht hi v nn chng.
Phi m ly chng mt cch t i trong vng tay chnh nim, nh
mt b m m a hi nhi ang ku khc ca mnh. B m phi m
n bng tt c tnh thng th a hi nhi mi cm thy c an i v
mi nn khc c. Chnh nim nui dng bng hi th m p ly
cm th, lm mt vi cm th, lm m du cm th v chuyn ho
cm th.
Hi cn cha thnh o, Bt tng p dng phng php dng

tm n p tm v ngi tht bi. Do ngi chn con
ng t ho v bt bo ng. Ngi k li trong kinh Mahasaccaka
(M.36):
Ti ngh ti sao ti khng ngm cng hai hm rng li, li st

nc hng, ly tm m qut ng tm, ly tm m n p tm? Ri nh
mt ngi lc lng c th nm ly u hoc vai ca mt ngi yu
hn m ch ng ngi y, p buc ngi y phi tng phc, n p
ngi y, ti ngm cng hai hm rng li, li st nc hng, v
c sc ly tm m qut ng tm v nh bi tm. M hi ti chy ra
nh nhi khi ti lm nh th. D nng lc tun ra y dy trong ti,
d chnh nim vn c duy tr khng dt on, thn tm ti vn bt
an v ti kit sc v nhng c gng mt nhc. Nhng cm th kh
au nh th pht sinh thm ni ti v vn khng c tc dng iu
phc c tm ti
Hin tng tam sao tht bn xy ra ngay trong thi gian kinh vn
cn c truyn li bng ming. Trong kinh Vitakkasanthana sutta
M.20 (tng ng vi kinh Tng Thng Tm trong b Trung A
Hm) on vn trn c s dng li ni ngc ca Bt. Ta
c nh sau:
V nh mt ngi lc lng nm ly u hoc hai vai ca mt ngi

yu hn, ch ng ngi y, p buc ngi ny phi tng phc, n
p ngi y, ny cc v kht s, nu v kht s trong khi qun chiu
nh ch cc t tng bt thin lin h n i dc v sn hn m cc t

Nim
tng y vn tip tc pht khi th v kht s y phi nghin rng,
li st nc hng, c sc ly tm qut ng tm v nh bi tm...
Nguy him thay, on vn y li xut hin trong tng bn II ca kinh

Bn Lnh Vc Qun Nim:
V kht s qun thn nh thn, ngm kht hai hm rng li, li p

vo nc hng, ly tm m ch ng tm, i tr tm, tiu dit v on
dt tm. Nh hai ngi lc s nm ly mt ngi sc yu, ch ng
hon ton ngi ny mt cch t do, v y ngm kht hai hm rng
li, li trn nc hng, ly tm m ch ng tm, i tr tm...
on vn y khng c trong tng bn I v tng bn III, v c tinh
thn tri chng vi tinh thn v phng php ca s hnh tr chnh
nim. on vn ny cng c mt trong kinh Nim Thn (Trung A
Hm 8) m ni dung rt ging vi tng bn II. Kinh Nim Thn
tng ng vi kinh Kayagatasati (M.119) trong vn h Pali. Tuy
nhin trong tng bn M.119 khng thy c on vn ni trn.
05. Qun chiu khng phi l nhi s

Phng php ca kinh Bn Lnh Vc Qun Nim l phng php
qun chiu vi tinh thn khng tham m cng khng chn ght,
nh li kinh ni. Chnh nim khng v vp, khng xua ui,
khng trch mc, khng n p. T tnh ca cc php v vy c th
hin l di nh sng qun chiu. Nhng thuc tnh v thng, v
ng, bt tnh, c tc dng gy au kh v.v... ca cc php c th c
trng thy khi ta qun chiu vn php, nhng khng phi l do
thn bt tnh, th th kh, tm v thng, php v ng m ta thy
c t tnh ca vn php. C qun chiu i th t tnh ca cc php
s t nhin hin l.
Khi ta ni: Thn bt tnh tc l ta ni ra mt gio iu. Cu ni

c tnh cch nhi s. Qun chiu cc hin tng sinh l v thy c
tnh cch bt tnh ca chng, khng phi l gio iu, khng phi
l nhi s. C th trong lc qun chiu, ta thy cc hin tng y c
khi tnh, c khi bt tnh, v nu qun chiu su sc hn na, ta s thy

Nim
cc hin tng y khng tnh cng khng bt tnh, ngha l vt ra
ngoi nim d v sch. l trng hp Tm Kinh Bt Nh.
cng l phn ng li thi gio iu v phng php nhi s, bt
buc ta phi cho thn l bt tnh. Khi ta ni Th th kh (tt c mi
cm th u l kh th), ta cng ang lp li mt gio iu, v cu ni
y, tuy c cha ng s thc bn trong, vn l c tnh cch nhi s.
Trong khi qun chiu, ta c th nhn thc rng c nhng cm th kh
au, nhng cng c nhng cm th an lc v nhng cm th trung
tnh. V nu qun chiu su sc hn, ta c th thy nhng cm th
trung tnh c th l nhng cm th an lc, v c th ta thy c rng
kh v lc l nhng g tng i vi nhau, kh do lc m c v lc do
kh m c. Khi ta ni Tm v thng ta cng ang c thi gio
iu. Nu tm v thng th thn khng v thng sao, v th khng
v thng sao? iu ny cng c th p dng cho cu Php v ng.
V vy c im ca phng php kinh Bn Lnh Vc Qun Nim l

qun st vn php m khng c mt nh kin no. C qun st i,
ng ph phn hoc ng c mt thi no c i vi php m ta
ang qun chiu, c nh th th t tnh ca php y mi hin l c
di nh sng qun chiu. V c nh th ta mi t ti nhng ci
thy, mu nhim nh bt sinh, bt dit, bt cu, bt tnh, bt tng, bt
gim, tng nhp v tng tc.
100 | Nhng nguyn tc lm cn bn cho php hnh tr Kinh Bn Lnh Vc

Qun Nim
i chiu s lc cc tng bn
Trong h Pali, kinh Bn Lnh Vc Qun Nim c truyn li trong

hai tng bn, mt tng bn trong Trung B tc l M.10 v mt tng
bn trong Trng B tc D.22. Hai tng bn ny ging y ht nh
nhau, v th ta hy gi c hai l tng bn I. Trong vn h Hn, kinh
Bn Lnh Vc Qun Nim c truyn li trong hai tng bn, tng
bn u l Nim X kinh nm trong b Trung A Hm, tc l kinh s
26 ca i Chnh Tn Tu i Tng Kinh, tng bn th hai l Nht
Nhp o Phm, nm trong b Tng Nht A Hm, tc l kinh th 125
ca Chnh Tn Tu i Tng Kinh. Hai tng bn ny khc nhau rt
nhiu, tng bn gi l Nim X Kinh l do Nht Thit Hu B truyn
li, ta gi l tng bn II, v tng bn gi l Nht Nhp o Phm do
i Chng B truyn li, ta gi l tng bn III.
i Chnh Tn Tu i Tng Kinh ghi tn dch gi Nim X kinh

(Trung A Hm) l C m Tng Gi B tc l Gotama
Sanghadeva. Thy Sanghadeva l ngi nc A Ph Hn
(Afghanistan), sang Trung Quc t i ng Tn (317-420AD), trc
th kinh Trng An t nm 383, sau v Kin Khng l kinh
nc ng Tn v bt u cng vic dch thut t nm 391 cho n
nm 398. C l thy hc ch Hn trong thi gian cn Trng An.
Tuy i Chnh Tn Tu i Tng Kinh cng ghi Gotama Sanghadeva

l dch gi kinh Tng Nht A Hm (trong c tng bn III, kinh
Nht Nhp o), ta c nhiu l do tin rng kinh ny l do thy
Dharmanandi (t Ma Nan ) dch thut.
Thy Dharmanandi l ngi x Khotan, sang Trung Hoa cng vo

i ng Tn, v c tr ti Trng An lm cng vic dch thut
t nm 384 n nm 391. Sch Khai Nguyn Thch Gio dc ni rng
kinh Tng Nht A Hm l do Sanghadeva dch. Thy o An trong
bi ta kinh ny ni chnh thy Dharmanandi c nguyn bn ting
Phn cho Trc Pht Nim dch ra ting Hn v cho m Cao vit
xung thnh ch, sau em kinh bn v tham kho ti dch trng
101 | i chiu s lc cc tng bn

ca thy Sanghadeva ti Kin Khng, kinh nc ng Tn. Sch
Lch i Tam Bo K (quyn 7) li ni l c hai bn dch Tng Nht A
Hm, mt ca thy Dharmanandi, mt ca thy Sanghadeva. Chnh
thy Sanghadeva dch li kinh ny ln th hai. Cc sch i ng
Ni in Lc, i ng San nh Chng Kinh Mc Lc cng cho l
c hai bn dch.
Trong khi cc sch Xut Tam Tng K Tp, Chng Kinh Mc Lc

ca Php Kinh (i Tu), Chng Kinh Mc Lc ca Nhn Th (cng
i Tu) v Chng Kinh Mc Lc ca Tnh Thi (i ng) u ni
r rng l kinh Tng Nht A Hm l do thy Dharmanadi dch. Xt
nhng iu y v xt v vn th, ta c th kt lun l trc sau ch c
mt dch bn Tng Nht A Hm, v l dch bn ca thy
Dharmanandi, trong c kinh Nht Nhp o, tng bn III ca
chng ta.
01. V phn th nht ca kinh

Phn ny ni v trng hp trong kinh c ni ra, tm quan
trng ca kinh, v mc bn php lnh vc chnh nim.
Trong phn ny, c ba tng bn u s dng t ng mt con ng

hay con ng duy nht (ekayana). Ring tng bn th ba, danh t
ny c dng lm kinh (Nht nhp o). Nht nhp o c th
c dch l con ng mt li vo duy nht. Tng bn I v tng bn
II u dng danh t Nim X (Satipatthana). Ch trong tng bn I
Ekayano ayam bhikkhave maggo c th dch l Mt con ng
ny, ny cc v kht s, l con ng... hoc Ch c mt con ng
ny, ny cc v kht s, l con ng hoc C mt con ng ny,
ny cc v kht s Tng bn II dng ch nh sau: Ch t khu,
hu nht o... dch: Ny cc v kht s, c mt con ng... Tng
bn III: Hu nht nhp o Vn h danh vi nht nhp? S v
chuyn nht tm, thi v chi nht nhp. Dch: C con ng mt li
vo Sao gi l con ng mt li vo? l v chuyn mt lng cho
nn gi l mt li vo.

Phn ny ca tng bn I ngn v gn. Tng bn II nhn mnh thm
vic cc c Nh Lai trong ba thi u nh tu tp Nim X v
vt c nm s ngn che v cn ni l nhng s ngn che no,
v li ni n hnh tng ca Bt Chnh o, ni Bt Chnh o
cng cng l mt con ng vi php hnh tr Nim X. Danh t
Nim X (Satipatthana) y c dch l t duy t ch, tm dch
l bn php tu ngng t tm . T duy tc l thin tp, t l bn, l
tm v ch l ngng t. Nu dch gi l Sanghadeva th danh t nim
x c dng thay cho t duy t ch.

02. V phn th hai ca kinh
Phn ny ni v cc phng php qun nim thn th ni thn th.
Tng bn I dy v su php qun thn: 1 qun hi th, 2 qun t

th ca thn th, 3 qun ng tc ca c th, 4 qun cc phn ca
c th, 5 qun yu t t i trong c th, v 6 qun t thi. Tng
bn II cng dy v su php qun , nhng a php qun hi th
xung phn th ba sau t th v ng tc. Ring v php qun t thi
th ch c nm giai on qun st thay v chn giai on nh trong
tng bn I. Tng bn III ch dy c ba php qun thn, b ra cc php
qun hi th, qun t th thn th v qun ng tc c th. V php
qun t thi, tng bn III dy tm giai on.
Nt c bit ca tng bn II l sau phn dy v php qun cc ng

tc c th c phn i tr t tng bt thin. Phn ny gm hai on:
on th nht ni v php s dng mt tm nim thin i tr mt
tm nim bt thin, on th hai ni v php ly tm m ch ng tm
nh hai ngi lc s mnh bp mt ngi sc yu. Hai ny u
ly kinh inh Ch Vitakkasanthana (M.20, tng ng vi kinh
Tng Thng Tm trong b Trung A Hm). Ta c th ni chc rng
hai on ny c ghp thm vo kinh v ghp vo mt ch
khng thch hp, bi v kinh vn ch ny ang ni ti php qun thn
trong thn ch cha i sang lnh vc qun tm trong tm.
Mt im c bit na ca tng bn II l sau php dy qun hi th,

kinh a ra nhng php qun ly dc h lc v nh sinh h lc tng
ng vi trng thi s thin, v php qun khng h lc gn nh
trng thi nh thin, v cc php thanh tnh, quang minh v qun
tng. Ta thy nim v t thin bt u c a tr vo kinh
tng, tuy cn d dt nhng s r rng tng bn III. Php qun
quang minh c th c xem nh bo hiu nhng bc u ca gio
l Tnh , php s dng qun tng cng c th l nhng bc u
ca s s dng kasina. V php qun cc yu t trong c th, tng
bn II ni n su yu t (lc i) thay v bn yu t nh tng bn I

v tng bn III. Su yu t y l t, nc, gi, la, h khng v tm
thc.
Tng bn III li a ra thm mt php qun thn na, l qun

nhng cht bt tnh chy ra t cc k h ca thn th. y khng phi
l mt phn ca cu tng qun. t ti an lc (nhi t ng lc)
l cu ni c lp i lp li nhiu ln trong tng bn III, trong khi
cu ni c lp li nhiu nht trong cc tng bn I v II l cu sau
y:
Tng bn I Tng bn II
C nh th, v y an tr trong s Nh th, v kht s qun thn nh
qun nim thn th ni thn th, thn bn trong cng nh bn
hoc qun nim bn trong hoc ngoi, thit lp chnh nim ni
qun nim bn ngoi thn th y, thn, c bit, c t, gi l qun
hoc qun nim c bn trong ln thn nh thn.
bn ngoi. V y an tr trong s
qun nim qu trnh sinh khi ni
thn th, hoc qun nim qu
trnh hu dit ni thn th, hoc
qun nim c qu trnh sinh khi
ln qu trnh hu dit ni thn
th. Hoc ngi y qun nim:
C thn th y, qun
chiu v thc c s c mt
ca thn th , v nh vy,
ngi y an tr mt cch t do
khng b bt c mt th g trong
cuc i lm vng bn. Qun
nim thn th ni thn th l nh
th .
Cu kinh ny cng c lp li trong cc phn dy v qun nim cm

th, tm v php. V vy khi ta c Qun nim cm th ni cm th,
hoc qun nim bn trong, hoc bn ngoi cm th , ta nn nh
y l cu kinh p dng chung cho c bn lnh vc qun nim

ng t nhng cu hi nh Th no l bn trong cm th, th no
l bn ngoi cm th v.v.. Ta cng nn n cch dch qun
thn nh thn khc vi cch ni qun thn trong thn (kaye
kayanupassana) trong tng bn I.
Mt chi tit cn c vo cui phn th hai ny ca tng bn II,

danh t n kht s (t khu ni) c bt u dng v s c tip tc
dng trong nhng phn sau ca tng bn. Cc tng bn I v III ch
dng danh t kht s (t khu) m thi. N gii s khng c cm
tng b b qun khi s dng tng bn.
03. V phn th ba ca kinh

Phn ny ni v cc phng php qun nim cm th ni cm th.
Cm th (vedana) c dch l gic trong tng bn II v c dch l
thng trong tng bn III. Tng bn II dng cc danh t lc gic (cm
th d chu), kh gic (cm th kh chu) v bt lc bt kh gic (cm
th trung tnh). Tng bn III dng cc danh t lc thng (cm gic d
chu), kh thng (cm gic kh chu) v bt kh bt lc thng (cm
gic trung tnh). Ti sao ch thng li c dng dch ch vedana?
Thng vn c ngha l au n. C th dch gi b nh hng nng
n nim th th kh (tt c mi cm th u au kh). Trong phn
th ba ny, tng bn III nhn mnh n s kin khi c kh th th
khng c lc th, khi c lc th th khng c kh th, v cng nhn
mnh n s cn thit ca s qun chiu v s sinh khi v hoi dit
ca cm th, bit c ngun gc ca chng ng b vng bn
vo chng, v ng s hi. y l mt im tch cc ca tng bn
III. Ta cng thy trong bn III c cu: V khng s hi, nn t c
nit bn. Sinh t ht, phm hnh thnh, vic cn lm lm, s
khng cn b sinh ra na. Cu ny khng c trong cc tng bn I v
II, c nhc ti ba ln trong tng bn III, v khng n nhp g nhiu
vi vn mch ca kinh. y l mt cu kinh rt thng c thy
trong nhiu kinh, v tng gi mc ni vo tng bn III, tng t
nhiu c tnh cch my mc nh mt con so.

04. V phn th t ca kinh
Phn ny ni v phng php qun tm ni tm. Trong tng bn II,
ta khng thy ni ti s qun nim qu trnh sinh khi v hoi dit
ca cc hin tng tm thc nh tng bn I v III. Trong tng bn
III, ta li thy ni ti s qun st nhng php c th bit, c th thy,
c th qun st v lun nhng php khng th qun st na (kh
tri, kh kin, kh t duy, kh bt t duy). Ta nn nh danh t t duy
y cn c ngha l thin qun. Qun st nhng g khng th qun
st, y l mt l, tng i vi ng php hnh v hnh hnh, tu
v tu tu (php ca ta hnh ci hnh v hnh, tu ci tu v tu) ca kinh
T Thp Nh Chng, c kh v t tng i tha. Tng bn III cn
thm: Khng nng ta vo u ht, khng pht khi t tng th
tc, v v khng khi tng nh th nn khng cn s hi, v khng
cn s hi nn khng cn d bo v t ti nit bn (v s , bt khi
th gian tng, d bt khi tng tim v b y, d v b y tin v
d, d v d tin nit bn). on kinh ny cng c kh v gn tng
ng vi Tm Kinh Bt Nh: Tm v qui ngi, v qui ngi c, v
hu khng b, vin ly in o mng tng, cu cnh nit bn (v
tm khng cn chng ngi nn khng cn s hi, xa la mi mng
tng in o v t nit bn tuyt i). Trong phn th ba ca tng
bn III, ta cng thy mt cu kinh tng t.
05. V phn th nm ca kinh

Phn ny ni v nhng phng php qun php ni php. Tng bn
I dy php qun nim v nm chng ngi, nm un, mi hai x,
by gic chi v t (Trong Trng B, tng bn I pht trin v s
m lun v t v bt chnh o cho nn c gi l i Nim X
kinh, Mahasatipatthanasutta). Tng bn II ch dy v mi hai x,
nm chng ngi v by gic chi. Tng bn III ch dy v by gic chi
thi (v nm chng ngi, tng bn III ni trong phn th nht
ri). V by gic chi, c th v s s st trong cng trnh bin chp nn
ta ch thy c su: trch php, tinh tin, nim, (h), nh v h (x).
Tng bn III li dy c v t thin. Cc danh t vitarka v vicara

c dch l c gic, c qun, thay v c tm c t nh nhng bn tn
dch.
Trong phn th nm ny tng bn III li lp li cu kinh c kh v

Tm Kinh Bt Nh m ta thy trong hai phn th ba v th t,
thm vo bn ch khin cho cu kinh li gn ging hn cu kinh
trong Tm Kinh Bt Nh. l bn ch tr b lon tng (tr kh
lon tng). Nhng ch ny tng ng vi nhng ch vin ly in
o mng tng trong Tm Kinh.
06. V phn th su ca kinh

Phn ny ni v thi gian v thnh qu ca s tu tp. Tng bn I qu
quyt rng qu v chnh tr c th t c ngay trong kip hin ti
nu hnh gi tu tp theo chnh nim. Kinh ni tu tp trong su nm,
nm nm... mt thng na thng cng c th gic ng. Cui cng
kinh ni tu tp trong by ngy cng c th gic ng. Tng bn II i xa
hn na: tu tp mt ngy mt m cng c th gic ng, hoc bui
mai bt u thc tp th bui chiu thy c s thng tin. Tng bn
III khng ni n thi gian cn thit chng o.

Kinh Nim X (Tng bn II)
(Trung A Hm 98)
Do Gutma Sanghadeva (Tng Gi B)
i ng Tn (317 420 AD) dch t Phn ra Hn vn.
Nht Hnh dch ra quc vn.
[I]
Ti nghe nh sau. Hi , Bt ti p ph Kammassadhamma,
thuc x Kuru. Mt hm, c Th Tn bo cc thy kht s:
C mt con ng c th gip chng sanh thc hin c thanh

tnh, vt c lo lng s hi, dit tr c kh no, chm dt c
khc than v t ti chnh php. Con ng y l con ng an tr
trong bn lnh vc qun nim.
Nu cc c Nh Lai thi qu kh tng t ti qu v chnh gic,

khng cn vng mc vo bt c g, cng l nh lp tm an tr
trong bn lnh vc qun nim. Nng theo Bn Lnh Vc Qun
Nim, cc ngi on tr c nm s ngn che, thanh lc c
nhng cu u ca tm thc, vt c tnh trng m yu ca tu
gic, tu tp theo By Yu T Gic Ng v t ti qu v gic ng chn
chnh cao nht. Cc c Nh Lai thi v lai cng s nh lp tm an tr
trong Bn Lnh Vc Qun Nim m t ti qu v Chnh Gic, khng
cn vng mc vo bt c g. Nng theo Bn Lnh Vc Qun Nim,
cc ngi s on tr c nm s ngn che, thanh lc c nhng
cu u ca tm thc, vt c tnh trng m yu ca tu gic, tu tp
theo By Yu T Gic Ng v t ti qu v gic ng chn chnh cao
nht. Cc v Nh Lai ca thi hin ti nh ti y, s d t ti c
qu v Chnh Gic, khng cn vng mc vo bt c g, cng l nh
lp tm an tr trong Bn Lnh Vc Qun Nim. Nng theo Bn
Lnh Vc Qun Nim, chng ti on tr c nm s ngn che,
thanh lc c nhng cu u ca tm thc, vt c tnh trng m
yu ca tu gic, tu tp theo By Yu T Gic Ng v t ti qu v
gic ng chn chnh cao nht.
109 | Kinh Nim X (Tng bn II)

Bn lnh vc an tr trong qun nim l g? l an tr trong bn
php qun thn nh thn, qun cm th nh cm th, qun tm nh
tm v qun php nh php.
[II]
An tr trong php qun thn nh thn l sao?
V kht s i bit l mnh i, ng bit l mnh ng, ngi bit l

mnh ngi, nm bit l mnh nm, i ng bit mnh i ng, thc gic
bit mnh thc gic, ng hay thc th bit mnh ng hay thc. Nh
th v kht s qun thn nh thn, bn trong cng nh bn ngoi, thit
lp chnh nim ni thn, c bit, c thy, c sng, c t, gi l
qun thn nh thn.
Li na, cc v kht s! V kht s qun thn nh thn bng cch c

thc r rng v nhng t th v ng tc ca thn th nh i ra, i
vo, ci xung, ngng ln, dui ra, co vo. Khi mc o tng gi l, khi
cm y bt, khi i, ng, nm, ngi, khi ni nng, khi im lng, v y
u bit pht khi thc mt cch kho lo, thit lp chnh nim ni
thn, c bit, c thy, c sng, c t. gi l qun thn nh thn.
Li na, cc v kht s! V kht s qun thn nh thn mi khi thy

pht sinh mt tm nim c, bt thin, lin s dng mt tm nim
thin i tr, tiu dit v on dt tm nim c kia. Nh mt ngi
th mc hay mt th mc tp s ging si dy mc theo thanh g v
dng mt li ru bn o cho thanh g ngay thng, v kht s khi
thy mt nim c sinh khi lin s dng mt nim lnh i tr, tiu
dit v ct t nim c kia. Nh th, v kht s qun thn nh thn,
bn trong cng nh bn ngoi, thit lp chnh nim ni thn, c bit,
c thy, c sng, c t, gi l qun thn nh thn.
Li na, cc v kht s! V kht s qun thn nh thn ngm kht hai

hm rng li, li p vo nc hng, ly tm m ch ng tm, i tr
tm, tiu dit v on dt tm. Nh hai ngi lc s nm ly mt
ngi sc yu, ch ng hon ton ngi ny mt cch t do, v y
ngm kht hai hm rng li, li trn nc hng, ly tm m ch

ng tm. Nh th, v kht s qun thn nh thn, bn trong cng nh
bn ngoi, thit lp chnh nim ni thn, c bit, c thy, c sng, c
t, gi l qun thn nh thn.
Li na, cc v kht s! V kht s qun thn nh thn khi th vo bit

l mnh ang th vo, khi th ra bit l mnh ang th ra, khi th vo
mt hi di bit l mnh ang th vo mt hi di, khi th ra mt hi
di bit mnh ang th ra mt hi di, khi th vo mt hi ngn bit
mnh ang th vo mt hi ngn, khi th ra mt hi ngn bit l mnh
ang th ra mt hi ngn, c thc ton thn trong khi th vo, c
thc v ton thn trong khi th ra, c thc l mnh ang lm ngng
ch nhng vn hnh ca thn th khi th vo, c thc l mnh ang
lm ngng ch nhng vn hnh ca ngn ng khi th ra. Nh th, v
chnh nim ni thn, c bit, c thy, c sng, c t, gi l qun
thn nh thn.
Li na, cc v kht s! V kht s qun thn nh thn nh xa la np

sng ng dc m nim h lc c pht sinh v thm nhun y dy
trong chu thn. Trong thn th ny nim h lc do s xa la m pht
sinh y khng ch no l khng ph bin, nh mt ngi tm hu sau
khi b bt tm vo chu, nhi bt tm y vo nc, cho n khi cc
bt tm khng c ch no l khng thm nhun cht nc. V kht s
cm thy nim vui do s xa la m pht sinh y dy trong chu thn
mnh, khng ch no l khng thm nhun. Nh th, v kht s qun
thn nh thn, bn trong cng nh bn ngoi, thit lp chnh nim
ni thn, c bit, c thy, c sng, c t, gi l qun thn nh
thn.
Li na, cc v kht s! V kht s qun thn nh thn thy nim hoan

h do nh pht sinh thm nhun y dy trong chu thn mnh:
trong thn th y nim hoan h do nh pht sinh khng ch no m
khng sch khng ph bin. Nh mt dng sui trong ni, trong sch
khng nhim, chy ra y dy khp c bn mt, nhng ni khng
c no nc chy vo th nc ca dng sui y li t di phun
ln, thm nhun ni non, khng ch no l nc khng chy n.

Cng nh th, nim hoan h do nh pht sinh thm nhun vo ton
chu thn ca v kht s, khng ch no l khng ph bin. Nh th,
v kht s qun thn nh thn, bn trong cng nh bn ngoi, thit lp
s qun thn trong thn.
Li na, cc v kht s! V kht s qun thn nh thn thy nim

Hoan Lc pht sinh do s vng mt ca Hoan H c thm nhun
y dy trong t thn, trong thn th ca v kht s ny khng c ch
no l nim an lc pht sinh ra do s vng mt ca Hoan H y
khng thm nhun y dy, nh cc sen xanh, sen hng, sen , sen
trng sinh ra t trong nc, ln ln t trong y nc, r sen, ng sen,
l sen, hoa sen u thm nhun cht nc, khng c ch no l nc
khng thm nhun. Nh th, nim Lc pht sinh t s vng mt ca
H thm nhun vo ton thn ca v kht s, khng ni no m nim
Hoan Lc y khng ph bin. Nh th, v kht s qun thn nh thn,
c thy, c sng, c t, gi l v kht s qun thn trong thn.
Li na, cc v kht s! V kht s qun thn nh thn ly tm thanh

tnh v s gii ca mnh m bao trm c thn th mnh, lm cho
ton thn th mnh khng c ch no l khng c bao trm bi tm
thanh tnh y, cng nh mt ngi kia chong ln mt ci o di ti
by hoc tm si, t u n chn, khng ch no m thn th khng
c chic o bao ph. V kht s kia cng th, ly tm thanh tnh m
bao ph ton vn thn th ca mnh, chng ni no ca c th m
khng c che ch. Nh th, v kht s qun thn nh thn, bn
trong cng nh bn ngoi, thit lp chnh nim ni thn, c bit, c
thy, c sng, c t, gi l v kht s qun thn nh thn.
Li na, cc v kht s! V kht s qun thn nh thn, qun nim v

s Quang Minh, bit tip nhn, hnh tr v tng nh n s quang
minh, t trc ra sau cng vy, t sau ra trc cng vy, t ngy n
m cng vy, t m n ngy cng vy, t di ln trn cng vy,
t trn xung di cng vy, tm khng in o, khng b rng
buc, tu tp theo php mn v quang minh, rt cuc tm s khng b

m chng che lp. V kht s qun thn nh thn, bn trong cng
nh bn ngoi, thit lp chnh nim ni thn, c bit, c thy, c sng,
c t, gi l v kht s qun thn nh thn.
Li na, cc v kht s! V kht s qun thn nh thn bit khn kho

tip nhn qun tng, bit khn kho duy tr i tng qun nim.
Nh mt ngi ang ngi qun st mt ngi ang nm hay mt
ngi ang nm qun st mt ngi ang ngi, v kht s y cng
khn kho tip nhn qun tng v bit khn kho duy tr i tng
qun nim nh th. V kht s qun thn nh thn, bn trong cng
Li na, cc v kht s! V kht s qun thn nh thn, bit r thn

ny ch tn ti tu thuc theo gi tr tht ca nhng yu t cu to nn
n, t nh u ti gt chn, thy ton l y dy nhng yu t bt
tnh. Trong thn th ny ca ta, c tc, lng, mng tay, rng, da th,
da mn, tht, gn, xng, tri tim, thn, gan, phi, rut gi, rut non,
mt, bao t, phn, c, mng c, nc mt, m hi, m, nc bt, m,
mu, m, ty, bong bng, nc tiu Nh mt ci thng ng y
cc loi ging, ngi c mt th c th thy c r rng y l ht
la, y l ht k, y l ht ci V kht s theo di thn ny, bit r
thn ny ch tn ti tu thuc theo gi tr tht ca nhng yu t to
nn n, t nh u ti gt chn, thy ton l y dy nhng yu t
bt tnh. Nh th, v kht s qun thn nh thn, bn trong cng nh
t, gi l v kht s qun thn nh thn.
Li na, cc v kht s! V kht s qun thn nh thn qun st nhng

yu t cu to nn thn: trong thn th ca ta y c yu t t, c
yu t nc, c yu t la, c yu t gi, c yu t h khng, c yu t
tm thc. Cng nh mt ngi t, sau khi git con b v lt da
n, em by tht b ra trn t thnh su phn, v kht s cng qun
st su yu t cu to nn c th ca mnh nh th. Trong thn th
ca ta, y l yu t t, y l yu t nc, y l yu t la, y l
yu t gi, y l yu t h khng, y l yu t tm thc. Nh th, v

s qun thn nh thn.
Li na, cc v kht s! V kht s qun st thn nh thn li qun

thy ngi cht, sau mt hoc hai ngy cho n su by ngy, b diu
qu m rt, b lang si x n, sau khi c ho thiu hay chn vi
di t th b hoc snh thi hoc mc nt v kht s y thy nh
th ri t so snh vi thn th mnh: thn th ca ta by gi y ri
cng s nh th, cng s tri qua nhng giai on nh th, rt cuc
khng th trnh thot c. Nh th, v kht s qun thn nh thn,
c thy, c sng, c t, gi l v kht s qun thn nh thn.
Li na, cc v kht s! V kht s qun thn nh thn, trong khi qun

nim thy c mt b xng sc xanh, mc nt, b gm nhm na
chng, nm mt ng trn mt t. Thy nh th, v y t so snh vi
thn th mnh: thn th ta by gi y ri cng s nh th, cng s
tri qua nhng giai on nh th, rt cng khng th trnh thot
c. Nh th, v kht s qun thn nh thn, bn trong cng nh
t, gi l v kht s qun thn nh thn.
Li na, cc v kht s! V kht s qun thn nh thn, khi qun nim,

thy c mt thi hi khng c da, tht, mu, huyt, cc khc xng
ch cn dnh vo nhau bng nhng s gn. Thy nh th, v y t so
snh vi thn th mnh: thn th ta by gi y ri cng s nh th,
cng s tri qua nhng giai on nh th, rt cng khng th trnh
thot c. Nh th, v kht s qun thn nh thn, bn trong cng
Li na, cc v kht s! V kht s qun thn nh thn trong khi qun

nim, thy c cc khc xng phn tn mi khc mt pha, xng
chn, xng ng chn, xng i, xng chu, xng sng, xng
vai, xng c, u lu mi th mt ni. Thy nh th, v y t so

snh vi thn th mnh: thn th ta by gi y ri cng s nh th,
cng s tri qua nhng giai on nh th, rt cng khng th trnh
thot c. Nh th, v kht s qun thn nh thn, bn trong cng
Li na, cc v kht s! V kht s qun thn nh thn, trong khi qun

nim, thy c nhng khc xng trng nh v c, xanh nh chim
b cu, nh pht mu, h hoi v nt vn ra nh bt. Thy nh
th, v y t so snh vi thn th mnh: thn th ta ri y cng s
nh th, cng s tri qua nhng giai on nh th, rt cng khng th
trnh thot c. Cc v kht s v cc v n kht s no qun thn
nh thn theo nhng ch dn chi tit y th h l nhng ngi an tr
trong php qun thn nh thn.
[III]
Th no gi l an tr trong php qun cm th trong cm th?
V kht s khi c mt lc th lin bit l mnh ang c mt lc th, khi

c mt kh th lin bit l mnh ang c mt kh th, khi c mt x
th lin bit mnh ang c mt x th. Khi c mt lc th trong thn
th, mt kh th trong thn th, mt x th trong thn th, mt lc th
trong tm , mt kh th trong tm , mt x th trong tm , mt lc
th th gian, mt kh th th gian, mt x th th gian, mt lc th
khng thuc th gian, mt kh th khng thuc th gian, mt x th
khng thuc th gian, mt lc th v ham mun, mt kh th v ham
mun, mt x th v ham mun, mt lc th khng thuc v ham
mun, mt kh th khng thuc v ham mun, v y u bit r. Nh
vy, v kht s qun cm th nh cm th, trong cng nh ngoi, thit
lp chnh nim ni cm th, c bit, c thy, c sng, c t, gi l
v kht s v n kht s qun cm th nh cm th theo nhng ch dn
chi tit y, th h l nhng ngi bit an tr trong php qun cm th
nh cm th.

[IV]
Th no gi l an tr trong php qun tm thc nh tm thc?
V kht s khi c tm tham dc bit l mnh c tm tham dc, khi

khng c tm tham dc bit l mnh khng c tm tham dc, khi
c tm gin d, tm khng gin d, tm si m, tm khng si
m, tm nhim, tm khng nhim, tm hp nht, tm tn
lon, tm h lit, tm cao thng, tm nh mn, tm rng ri,
tm tu tp, tm khng tu tp, tm nh, tm bt nh, tm
gii thot, tm khng gii thot v y u c thc r rng. Nh
vy, v kht s qun tm nh tm, trong cng nh ngoi, thit lp
chnh nim ti tm, c bit, c thy, c sng, c t, gi l v kht
s qun tm nh tm. Nu c cc v kht s v n kht s qun tm
nh tm, theo nhng ch dn chi tit y, th h l nhng ngi bit an
tr trong php qun tm thc nh tm thc.
[V]
Th no gi l an tr trong php qun nim i tng tm thc nh
i tng tm thc?
V kht s thy khi con mt tip xc vi sc trn m c pht sinh ni

kt th bit ch thc l c ni kt, khi khng c ni kt th bit ch
thc khng c ni kt, nu cha c ni kt m pht sinh ra ni kt th
v y cng bit, nu ni kt sinh m by gi tiu dit khng pht
sinh na, th v y cng bit. i vi cc gic quan nh tai, mi, li,
thn v cng vy. Khi nhng gic quan y tip xc vi ngoi trn
m bn trong c pht sinh ni kt th bit ch thc l c ni kt, khi
khng c ni kt th bit l khng c ni kt, nu cha c ni kt m
pht sinh ni kt th v y cng bit, nu ni kt pht sinh m tiu
dit khng cn pht sinh na th v y cng bit. Nh vy, v kht s
qun php nh php, trong cng nh ngoi, thit lp chnh nim ti
php, c bit, c thy, c sng, c t, gi l v kht s qun php
nh php. Nu c cc v kht s qun php nh php theo nhng ch
dn chi tit y, th h l nhng ngi bit an tr trong php qun i

tng tm thc nh i tng tm thc trong phm vi su loi nhn
thc.
Li na, cc v kht s! V kht s qun php nh php, nu thy

ni tm c i dc th ch thc bit l i dc, nu thy ni tm
khng c i dc th ch thc bit l khng c i dc, i dc cha sinh
m by gi pht sinh th cng ch thc bit nh th, i dc sinh
m by gi tiu th cng ch thc bit nh th. i vi (bn th ngn
che khc l) gin d, hn trm, tro c v hi tic cng th. Khi trong
ni tm c nghi ng th ch thc bit l c nghi ng, khi trong ni
tm khng c nghi ng th ch thc bit l khng c nghi ng. Nghi
ng cha sinh m by gi pht sinh th cng ch thc bit nh th,
nghi ng sinh m by gi tiu dit th cng ch thc bit nh th.
Nh th, v kht s qun php nh php, trong cng nh ngoi, thit
lp chnh nim ni php, c bit, c thy, c sng, c t, gi l v
kht s qun php nh php trong phm vi nm th ngn che.
Li na, cc v kht s! V kht s qun php nh php khi thy trong

ni tm c yu t gic ng nim th ch thc bit l c yu t gic ng
nim, khi trong tm khng c yu t nim th ch thc bit l khng
c yu t ng nim, khi yu t nim cha pht sinh m by gi pht
sinh th cng ch thc bit nh th, khi yu t nim sinh ri m
by gi ang tn ti khng mt mt, khng suy thoi, li cn thm ln
th cng ch bit nh vy. i vi cc yu t gic ng khc nh trch
php, tinh tin, hoan h, nh nhm, tp trung (nh) cng th. Ni
tm c yu t bung x th ch thc bit l c bung x, khi ni tm
khng c bung x th ch thc bit l khng c bung x, yu t
gic ng bung x cha pht sinh m by gi pht sinh th cng ch
thc bit nh th, yu t gic ng bung x pht sinh ri m by
gi ang tn ti khng mt mt, khng suy thoi, li cn thm ln th
cng ch thc bit nh vy. Nh th, v kht s qun php nh php,
trong cng nh ngoi, thit lp chnh nim ni php, c bit, c thy,
c sng, c t, y l v kht s qun php nh php trong phm vi
by yu t gic ng vy. Nu cc v kht s hoc n kht s no bit
qun php nh php theo nhng ch dn chi tit y, th h l nhng
ngi bit an tr trong php qun php nh php.

[VI]
V kht s hay n kht s no m trong by nm lp tm an tr trong
bn lnh vc qun nim ny s tt nhin chng c c hai th qu
v, hoc hin tin chng c c tr tu cu cnh, hoc chng c
qu hu d A na hm.
ng ni g by nm, hay su nm, nm nm, bn nm, ba nm, hai

nm hay mt nm. V kht s hay n kht s no trong by thng m
lp tm an tr trong bn lnh vc qun nim th cng c th chng
c c hai th qu v, hoc hin tin chng c c tr tu cu
cnh, hoc chng c qu hu d A na hm. ng ni g ti by
thng, hay su thng, hay nm thng, hay bn thng, hay hai thng,
hay mt thng. V kht s hay n kht s no m trong by ngy m
lp tm an tr trong bn lnh vc qun nim, cng c th chng c
c hai th qu v, hoc hin tin chng c c qu v, cu cnh,
hoc chng c c qu v hu d a na hm. ng ni g ti by
ngy m, hay su ngy m, hay nm ngy nm m, hay bn ngy
bn m, hay ba ngy m, hay hai ngy hai m, hay mt ngy mt
m. Nu v kht s hay n kht s ch trong mt khonh khc ngn
m lp tm an tr trong bn lnh vc qun nim, th nu bui mai bt
u thc tp, bui chiu c th thy c s thng tin, bui chiu
bt u thc tp th bui ti c th thy c s thng tin. Bt ni
nh th. Cc v kht s nghe Bt dy u vui mng phng hnh.

Kinh Con ng Vo Duy Nht (Tng bn III)
(Nht Nhp o Phm, Tng Nht A Hm 12)
Do Dharmanandi - t Ma Nan - i ng Tn (317 420 AD)
dch t Phn ra Hn vn
Nht Hnh dch ra quc vn.
[I]
Ti c nghe nhng iu nh sau hi Bt cn ti tu vin Cp C
c trong vn cy ca thi t K , cnh thnh X V. Mt hm,
c Th Tn gi cc v kht s v bo:
C mt con ng c th gi l con ng duy nht a vo o, c

nng lc lm cho hnh (nghip) c thanh tnh, tr kh c mi
bun lo, lm cho mi kh no vng mt, v gip chng sanh t c
tr tu ln v chng c nit bn. l con ng dit tr nm tr
lc ngn che v qun nim bn php ngng t tm [1]. Ti sao gi
l con ng duy nht? Bi v l con ng chuyn vo nht tm.
Ti sao gi l o? Bi v l tm phm ca con ng cc bc hin
thnh: mt l kin gii chn chnh, hai l t duy chn chnh, ba l
hnh ng chn chnh, bn l phng thc mu sinh chn chnh,
nm l phng tin cn mn chn chnh [2], su l ngn ng chn
chnh, by l qun nim chn chnh, tm l nh lc chn chnh. Con
ng ca tm phm chn chnh y gi l o, nn c th gi n l
con ng duy nht a vo o.
Nm tr lc ngn che l g? l tham dc, gin hn, tro c, hn

trm v nghi ng, nhng tr lc cn phi san phng.
Qun nim v bn php ngng t tm l g? V kht s qun ni

thn trong ni thn tr b c nim v dt b bun lo, t qun
ngoi thn trong ngoi thn tr b c nim v dt b bun lo, t
qun c ni thn v ngoi thn ni ni thn v ngoi thn tr b c
nim v dt b bun lo.
119 | Kinh Con ng Vo Duy Nht (Tng bn III)

V kht s qun cm gic ni cm gic bn trong, qun cm gic ni
cm gic bn ngoi t ti an lc, qun cm gic ni cm gic c
bn trong ln bn ngoi t ti an lc.
V kht s qun tm ni tm bn trong t ti an lc, qun tm ni

tm bn ngoi t ti an lc, qun tm ni tm c bn trong ln
bn ngoi t ti an lc.
V kht s qun php ni php bn trong t ti an lc, qun php

ni php bn ngoi t ti an lc, qun php ni php c bn trong
ln bn ngoi t ti an lc.
[II]
V kht s qun thn bn trong nh th no m t an lc?
y, v kht s qun thn ny trong bn cht v trong s vn hnh

ca n, thy t u ti chn, t chn ln u, ton l nhng yu t bt
tnh khng ng tham tic. Li qun rng thn ny c lng, tc, mng
tay, rng, da, tht, gn, xng, tu, no, m, mng rut, d dy, tim,
gan, t, thn, v y u qun bit, nc tiu, phn, hai tng sinh v
thc, nc mt, nc di, mch mu, m mt, v y u qun bit,
khng c g ng tham tic. Nh th cc v kht s nn qun thn m
t ti an lc, tr kh c nim v dt b bun lo.
Li na, v kht s li qun thn ny thy bn i chng l t,

nc, la, gi v phn bit rch ri bn i chng y. Cng nh
ngi t kho tay hay mt ngi hc tr t, by cc phn ca
thn th con b ra v phn bit rng y l chn b, y l tri tim b,
y l thn b, y l u b v kht s qun thn th mnh cng
phn bit bn gii r rng nh vy: y l t, y l nc, y l
la, y l gi. Nh th v kht s do qun thn m t ti an lc.
Li na, cc v kht s! Nn qun thn ny thy c nhiu k h

ang lm chy ra nhiu cht bt tnh. Cng nh k kia nhn vn tre
hay bi lau [3], v kht s qun thn ny c nhiu k h ang chy ra
nhiu cht bt tnh.

Li na, cc v kht s! Qun thy thy ngi cht mt ngy, hoc
hai ngy, hoc ba, bn, nm, su, by ngy, thn th phnh trng hi
hm, bt tnh, ri qun li t thn v thy rng thn th mnh cng
khng khc: thn ta y cng s khng thot ci hon . V kht s
li qun thy ngi cht b diu qu trng thy bay n m n, hoc
b cc loi th d nh cp, beo, ch si tm thy n x n, ri li
qun t thn v thy rng thn th mnh ri cng khng khc: Thn
ta y ri cng s khng thot c ci hon . gi l v kht s
do qun thn m t ti an lc.
Li na, cc v kht s! Qun thy cht b n na chng, nm ri rt

di t hi hm bt tnh, ri qun li t thn v thy rng thn th
mnh ri cng khng khc: thn ta y ri cng s khng trnh c
tnh trng .
Li na, cc v kht s! Qun thy cht m da tht nt ht, ch cn

xng dnh mu, ri qun li t thn v thy rng thn th mnh ri
cng s nh th khng khc. V kht s qun thn ny nh th.
Li na, cc v kht s! Qun thy cht ch cn l mt b xng dnh

vo nhau bi nhng si gn, ri qun li t thn v thy rng thn th
mnh ri cng s nh th khng khc. V kht s qun thn ny nh
th.
Li na, cc v kht s! Qun thy cht ch cn nhng t xng ri

rt mi ni mt khc, xng tay, xng chn, xng sn, xng
vai, xng sng, xng bnh ch, xng u lu, mi th mt ni, ri
qun li t thn v thy rng thn th mnh ri cng khng khc: thn
ta ri cng khng trnh khi tnh trng , thn ta ri cng s tn
hoi nh th. V kht s qun nh th t c an lc.
Li na, cc v kht s! Qun thy cht (ch cn nhng t xng)

trng nh mu v s, ri qun li t thn v thy rng thn th mnh
ri cng khng khc: thn ta ri cng s khng trnh khi tnh trng
. V kht s qun t thn ny nh th.

Li na, cc v kht s! Qun thy cht (ch cn nhng t xng)
mu xanh l, khng c g ng tham tic, hoc mu ging nh tro t
khng phn bit c, nh th v kht s qun t thn mnh v tr b
c nim, khng c lo bun: Thn ny l v thng, l mt vt c th
phn tn. Nh vy v kht s t qun trong thn, t qun ngoi thn,
t qun c trong v ngoi thn, hiu c rng khng c g l
(tht) c.
[III]
V kht s qun cm gic ni cm gic nh th no?
Khi c cm gic khoi lc, v kht s bit l mnh c cm gic khoi

lc, khi c cm gic kh au, bit l mnh c cm gic kh au, khi c
cm gic khng khoi lc cng khng kh au, bit rng mnh c cm
gic khng khoi lc cng khng kh au, khi c cm gic khoi lc
v vt cht, bit rng mnh c cm gic khoi lc v vt cht, khi c
cm gic kh au v vt cht, bit rng mnh c cm gic kh au v
vt cht, khi c cm gic khng khoi lc cng khng kh au v vt
cht, bit rng mnh c cm gic khng khoi lc cng khng kh au
v vt cht, khi c cm gic khoi lc khng thuc vt cht, bit rng
mnh c cm gic khoi lc khng thuc vt cht, khi c cm gic kh
au khng thuc vt cht, bit rng mnh c cm gic kh au khng
thuc vt cht, khi c cm gic khng khoi lc cng khng kh au
khng thuc v vt cht, bit rng mnh c cm gic khng khoi lc
cng khng kh au khng thuc v vt cht. Nh vy v kht s t
qun cm gic bn trong.
Li na, cc v kht s! V kht s khi c cm gic khoi lc, th khng

c cm gic kh au, v bit rng mnh ang c cm gic khoi lc.
Khi c cm gic kh au, th khng c cm gic khoi lc, v bit rng
mnh ang c cm gic kh au. Khi c cm gic khng khoi lc
cng khng kh au, th khng c cm gic khoi lc hoc kh au, v
y bit rng mnh ang c cm gic khng khoi lc cng khng kh
au. V y qun v s sinh khi ca cc php nh th m t t an
lc, v cng qun st c s tn hoi ca cc php, hoc qun v s

sinh khi hoc tn hoi ca cc php. Cm gic sinh khi trong hin
ti, v y c th thy v bit c, c th qun st ngun gc ca cc
cm gic y v khng nng ta vo chng tham m v sinh ra
cc tm nim trn tc. Trong cng khng c s hi, v khng s hi
nn t c nit bn. Sinh t ht, phm hnh thnh, vic cn
lm lm, s khng cn b sinh ra na. Hiu v bit mi iu mt
cch chn thc, l phng cch v kht s qun nim v cm gic
ni cm gic tr kh tp nim v chm dt lo su. Qun nim v
cm gic bn trong v bn ngoi l nh vy .
[IV]
Sao gi l qun tm ni tm m t an lc?
Khi ni tm v kht s c tham dc, v y bit l c tham dc, khi

khng c tham dc, bit l khng c tham dc, khi c gin hn bit l
c gin hn, khi khng c gin hn bit l khng c gin hn, khi c si
m bit l c si m, khi khng c si m bit l khng c si m, khi c i
dc bit l c i dc, khi khng c i dc bit l khng c i dc, khi
khng c i dc bit l khng c i dc, khi c thu nhip bit l c thu
nhip, khi khng c thu nhip bit l khng c thu nhip, khi c tn
lon bit l c tn lon, khi c tn lc bit l c tn lc, khi khng c
tn lc bit l khng c tn lc, khi c ph bin bit l c ph bin, khi
khng c ph bin bit l khng c ph bin, khi c khong t bit l
c khong t, khi khng c khong t bit l khng c khong t,
khi c v lng bit l c v lng, khi khng c v lng bit l
khng c v lng, khi c nh bit l c nh, khi khng c nh bit
l khng c nh, khi cha gii thot bit l cha gii thot, khi
gii thot bit l gii thot. V kht s qun nim tm ni tm l
nh vy.
V y qun s sinh khi ca cc php, qun s tn hoi ca cc php,

hoc qun c s sinh khi ln s tn hoi ca cc php, qun nim v
cc php nh th m t t an lc. V y c th thy, c th bit, c
th qun st nhng g (m k khc) khng th qun st, khng nng
ta v khng pht khi cc tm nim trn tc. V khng pht khi cc

tm nim trn tc cho nn khng cn s hi, v khng cn s hi nn
khng cn d bo, v khng cn d bo nn t nit bn, sinh t
ht, phm hnh thnh, vic phi lm lm, khng cn th sinh
na v bit ht nhng iu mt cch chn thc. V kht s t qun
tm ni tm, bn trong cng nh bn ngoi, tr b lon nim v
dt b lo su l phi lm nh th.
[V]
Sao gi l qun php ni php?
V kht s khi tu tp yu t gic ng v nim th nng vo php

qun, nng vo nguyn tc v dc, nng vo s dit tn v bung
b cc c php, khi tu tp yu t gic ng v trch php, tinh tn,
nim, h, nh, x, th cng nng vo qun, nng vo nguyn tc
v dc, nng vo dit, tn v bung b ht cc c php. V kht s y
tu qun php ni php nh th.
Li na, cc v kht s! Gii thot c i dc, tr b c cc php

c (bt thin), c gic, c qun [4], c tm hoan h, vui tr s thin
m t vui thch, gi l v kht s qun php ni php.
Li na, cc v kht s! B gic b qun, trong tm pht sinh hoan h,

chuyn ch nht tm, thnh khng gic khng qun, duy tr lc v h,
i vo nh thin m t an lc, gi l v kht s qun php trong
php.
Li na, cc v kht s! B mng vui, tu bung x, thng hng t

gic, vui nhng iu m cc v hin thnh s cu, h v nim (u)
thanh tnh, i vo tham thin nh th l v kht s qun php trong
php.
Li na, cc v kht s! B tm kh vui, khng cn lo, khng cn

mng, khng kh, khng lc, x nim u thanh tnh, vui vo t
thin, nh vy l v kht s qun php ni php. V y qun v s sinh
khi ca cc php, v s hoi dit ca cc php, hoc qun v s sinh
khi ln hoi dit ca cc php m t an lc, t c chnh qun

(nim) trong hin ti, c th thy c th bit, tr b lon tng, khng
cn nng ta vo u na, khng cn khi nim th tc. Do khng
khi nim th tc nn khng s hi, do khng s hi, nn sinh t lin
dt, phm hnh thnh, iu cn bn lm xong, khng cn th
sinh na, m bit c tt c mi s mt cch chn thc.
[VI]
Ny cc v kht s, nng vo mt con ng vo o , chng
sinh c th t c thanh tnh, xa la su no, khng cn tm nim
mng lo na, thc hin c tr tu khng kin v chng nit bn.
l con ng dit nm s ngn che v tu tp bn s ngng t tm
vy.
Cc v kht s nghe Bt ni xong u t v hoan h v em nhng

iu ngi dy ra thc hnh.
[1]. Nguyn vn: t duy t ch

[2]. Nguyn vn: chnh phng tin
[3]. Vn tre v bi lau c k h
[4]. Vitarka vicara, tn dch l c tm c t

Con Duong Chuyen Hoa PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Con Duong Chuyen Hoa PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Mc lc

Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Tng bn I) ................................................ 4

3 | Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Tng bn I)

Bn php an tr trong qun nim y l nhng php no?

1. Ny cc v kht s! V kht s an tr trong php qun nim thn

2. Ny cc v kht s! V kht s an tr trong qun nim cm th ni

3. Ny cc v kht s! V kht s an tr trong php qun nim tm

4. Ny cc v kht s! V kht s an tr trong php qun nim i

4 | Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Tng bn I)

C nh th, v y an tr trong s qun nim thn th ni thn th,

5 | Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Tng bn I)

Khi i ti hoc i lui, v kht s cng chiu dng thc sng t ca

C nh th, v kht s an tr trong s qun nim thn th, hoc qun

V kht s li qun nim chnh thn th ny t gt chn tr ln v t

6 | Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Tng bn I)

Ny cc v kht s! V d c mt ci bao ti ng cc loi ng cc,

C nh th, v kht s an tr trong s qun nim thn th ni thn

Li na, cc v kht s! Trong bt c t th no ca thn th ny, v

Nh mt bc t rnh ngh hoc mt t tp s, git mt con b

7 | Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Tng bn I)

C nh th, v kht s an tr trong s qun nim thn th ni thn

Li v nh khi thy mt xc cht b ling vo bi tha ma c mt

C nh th, v kht s an tr trong s qun nim thn th ni thn

Ri nh thy mt xc cht ling b trong bi tha ma, b qu ra, b

8 | Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Tng bn I)

Ri nh thy mt xc cht ling b trong bi tha ma, ch cn l mt

Ri nh thy mt xc cht ling b trong bi tha ma, ch cn l mt

Ri nh thy mt xc cht ling b trong bi tha ma, ch cn mt b

Ri nh thy mt xc cht ling b trong bi tha ma, ch cn li mt

Ri nh thy mt xc cht b trong bi tha ma, ch cn li mt m

Ri nh thy mt xc cht ling b trong bi tha ma, ch cn li mt

Ri nh thy mt xc cht ling b trong bi tha ma, ch cn li mt

9 | Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Tng bn I)

C nh th, v kht s an tr trong s qun nim thn th ni thn

Mi khi c mt cm th khoi lc, v kht s y thc rng: ta ang

C nh th, v kht s sng trong s thng trc qun nim cm th

10 | Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Tng bn I)

C nh th, v kht s an tr trong s qun nim tm thc ni tm

11 | Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Tng bn I)

Trc ht v y qun nim i tng tm thc ni i tng tm

Khi c i dc, v kht s thc rng mnh c i dc. Khi khng c i

Khi c sn hn, v kht s thc rng mnh c sn hn. Khi khng c

Khi c m mui v bun ng, v kht s thc rng mnh c m

12 | Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Tng bn I)

Khi giao ng bt an (giao) v hi hn (hi), v kht s thc rng

C nh th, v kht s an tr trong s qun nim i tng tm thc

Tip v kht s qun nim v nm nhm t hp (nm th un) cn

V kht s qun chiu nh sau: y l hnh th vt cht (sc), y l

13 | Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Tng bn I)

C nh th, v kht s an tr trong s qun nim i tng tm thc

Tip n, v kht s qun nim v su gic quan v su loi i

Qun nim nh th no?

V kht s qun nim v mt v i tng ca mt l hnh sc v v

V kht s thc v tai v i tng ca tai l m thanh v v nhng

14 | Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Tng bn I)

V kht s thc v mi v i tng ca mi l mi hng v v

V kht s thc v li v i tng ca li l v nm v v nhng

V kht s thc v thn v i tng ca thn l xc chm v v

V kht s thc v i tng ca l php trn v v nhng ni kt

C nh th, v kht s an tr trong s qun nim v su gic quan v

15 | Kinh Bn Lnh Vc Qun Nim (Tng bn I)

Tip , v kht s qun nim v by yu t ca s ng o nh i

Qun nim nh th no?