Javne finansije Crne Gore 2015.

godine -
preliminarni podaci 1
U 2015. godini nastavljeno je sa voenjem obazrive fiskalne politike zasnovane
na principima konkurentnosti, predvidivosti i konzistentnosti. Takoe, realizuju se
mjere fiskalnog prilagoavanja u cilju poboljanja naplate prihoda i upravljanja
javnim dugom. Iste su bile usmjerene na osiguranje odrivosti javnih finansija,
unapreenje investicionog ambijenta i usklaivanje poreske i carinske politike u
skladu sa obavezama iz procesa pridruivanja. S tim u vezi, tokom godine
izvrene su odreene izmjene u politici oporezivanja, u skladu sa rjeenjima iz
dokumenta ,,Analiza pojedinih aspekata poreske politike, kojim je stavljen
akcenat na promjenu strukture oporezivanja, odnosno oporezivanje koje ima nii
negativan uticaj na ekonomski rast. Poreskim oslobaanjima i podrkom
kapitalnim i razvojnim projektima ojaana je razvojna komponenta fiskalne
politike.

JAVNE FINANSIJE CRNE GORE

Preliminarni konsolidovani javni prihodi u 2015. iznosili su 1.525,8 mil. ili

41,7 % BDP-a (3.660,7 mil. ). U odnosu na plan prihodi su vei za oko 5,0 mil.
ili 0,3 %. Znaajno poveanje ostvareno je kod doprinosa (19,8 mil.), naknada
(15,3 mil.), lokalnih poreza (9,4 mil.). U odnosu na ostvarenje u 2014. godini
javni prihodi su nii za 24,0 mil., ili -1,5 %, na ta je u apsolutnom iznosu najvie
uticao pad PDV za 40,5 mil., odnosno za -8,1%, kao i smanjenje doprinosa za
oko 7 mil. (-1,6%), ostalih prihoda za 5,7 mil. i taksi za 2,4 mil..

Dostignuti nivo prihoda ostvaren je kao rezultat: (a) poveanja stope za

zdravstveno osiguranje za 0,5 p.p, (b) poveanja akciza na cigarete shodno
akciznom kalendaru, (c) uvoenja naknade za puteve koja je primjenjivana u
period od aprila do novembra, i to 7 centi po litru goriva, (d) uvoenja poreza na
kafu i poreza na dobit od igara na sreu, i (e) kontinuirane borbe protiv sive
ekonomije, posebno na tritu rada

Preliminarna konsolidovana javna potronja u 2015. godini iznosila je

1.829,7 mil. ili 50,0% BDP-a i poveana je za 118,3 mil. ili 6,9 % u odnosu na
plan, a 172,4 mil. ili 10,4% u odnosu na 2014. godinu. Osnovni razlog za
odstupanje je poveanje izdataka kapitalnog budeta za 151,0 mil. koji se
odnose na finansiranje izgradnje prioritetne dionice Smokovac Mateevo,
autoputa Bar - Boljari. Poveanja su zabiljeena, posebno, na poziciji tekui izdaci
uslijed poveanja bruto zarada i doprinosa na teret poslodavca za 4,6 mil. i
ostalih linih primanja za 5,5 mil.. Pored navedenog, Transferi pojedincima,
institucijama, nevladinom i javnom sektoru uveani su za 39,5 mil., koje je
prije svega rezultat tehnikog prilagoavanja pojedinih izdataka budetskoj
klasifikaciji. Smanjenje je ostvareno kod kapitalnih izdataka u tekuem budetu u
iznosu od 37,8 mil., to je rezultat jednokratnog efekta iz 2014. godine, koji se
odnosio na konvertovanje poreskog potraivanja Elektroprivrede Crne Gore u
vlasniki kapital drave. U 2015. godini izmirene su obaveze po osnovu
aktiviranih garancija u iznosu od 1,1 mil..

1 Podaci korieni u ovoj analizi su preliminarni, a konani podaci e biti sastavni

dio Zakona o zavrnom raunu budeta za 2015. godinu.
U odnosu na plan za 2015. godinu, tekui izdaci ukupno su poveani za 55,1 mil.
ili 7,9%, u okviru kojih su najvie poveanje ostvarili rashodi za usluge i to za
19,0 mil. , odnosno 38,4%. Meutim, kod izdataka kapitalnog budeta
zabiljeeno je smanjenje u iznosu od 56,6 mil. u odnosu na plan.

Preliminarni deficit javne potronje na kraju 2015. godine iznosio je 303,9

mil. ili 8,3% BDP-a, pri emu je deficit centralnog budeta 8,0% BDP-a, a deficit
budeta lokalne samouprave 0,3% BDP-a. U 2015. godini ostvaren je primarni
deficit javnih finansija (deficit umanjen za kamate) u iznosu od 217,6 mil. ili 5,9
% BDP-a. Otplata duga iznosila je 567,5 mil. i zajedno sa pomenutim deficitom,
finansirana je iz pozajmica i kredita iz inostranih izvora u iznosu od 660,7 mil.,
zaduivanjem na domaem tritu u iznosu od 219,1 mil., kao i iz prihoda od
privatizacije u iznosu od 9,7 mil.. Kao posljedica ovih transakcija u 2015. godini
depoziti su poveani za 18,5 mil..

BUDET CRNE GORE

Preliminarni primici dravnog budeta2 za 2015. godinu iznosili su 2.167,3

mil. ili 59,2% procijenjenog BDP-a, od ega se na izvorne prihode odnosi
1.326,7 mil. , dok je 840,6 mil. prihodovano iz drugih izvora finansiranja,
dominantno iz zaduivanja na inostranom trtu. Izvorni prihodi budeta nii su u
odnosu na ostvarene u 2014. godini za 27,0 mil. ili 2,0% to je rezultat visoke
baze iz te godine, uzrokovane naplatom poreskog duga u iznosu od 45,0 mil. od
strane EPCG, i dijela duga po osnovu poreza i doprinosa na zarade u javnom
sektoru. U odnosu na planirane, izvorni prihodi budeta nii su za 2,5 mil. ili
0,2%.

Najznaajnije poveanje prihoda u odnosu na 2014. godinu ostvareno je po

osnovu akciza (13,5 mil. ) i naknada (12,3 mil. ). Poveanje prihoda po osnovu
akciza rezultat je poveanja akciza na mineralna ulja i njihove derivate za oko 9
mil. , kao i akciza na cigarete za oko 4,6 mil. , shodno akciznom kalendaru, a
to je u funkciji harmonizacije domae regulative sa EU propisima. Poveanje
prihoda od naknada rezultat je privremenog uvoenja namjenske takse na
maloprodajnu cijenu goriva u iznosu od 0,07 eura po litru, za finansiranje dijela
trokova autoputa i vrhunskog sporta, ali je ista u novembru 2015. godine,
shodno odluci Ustavnog suda, ukinuta. Sa druge strane, zabiljeeno je znaajno
smanjenje prihoda po osnovu poreza na dodatu vrijednost (40,5 mil. ) uslijed
pada naplate uvoznog PDV-a u 2015. godini ( iako je u ovoj godini ostvaren
znaajan rast uvoza). Jedan od uzroka smanjene naplate PDV-a na uvoz je uvoz
graevinske opreme za potrebe kompanija koje su angaovane na izgradnji
autoputa, a koje su osloboene plaanja PDV-a.

Ukupni izdaci budeta Crne Gore za 2015. godinu iznosili su 1.618,0 mil. ili
44,2% procijenjenog BDP-a za 2015. godinu, od ega je finansirana tekua
budetska potronja u iznosu od 1.390,0 mil. i kapitalne investicije 228,0 mil. .
U odnosu na 2014. godinu izdaci su vei za 157,2 mil. ili 10,8%, i to najvie
zbog poveanja izdataka kapitalnog budeta za 160,3 mil. (finansiranje
izgradnje prioritetne dionice autoputa). Pored toga, poveanje izdataka nastalo je
i zbog: (a) poveanja rashoda za kamate (prijevremene otplate duga u martu ove
godine) i (b) otplate obaveza iz prethodnog perioda za 12,2 mil. (izmirenja
akumuliranih obaveza za potrebe Fonda zdravstva i javnih zdravstvenih
ustanova). Istovremeno, izdaci na poziciji Transferi pojedincima, institucijama,

2Primici Budeta ukljuuju: izvorne prihode (direktne i indirektne poreze I neporeske prihode),
pozajmice, donacije i prihode od privatizacije i prodaje imovine.
nevladinom i javnom sektoru poveani su za 37,2 mil. , ( u cilju jaanja
autonomije Univerziteta Crne Gore, istom su u cjelosti transferisana opredijeljena
sredstva s kojima raspolae u skladu sa odobrenim budetskim pozicijama).
Sa druge strane, u odnosu na 2014. godinu, zabiljeena je znaajna uteda na
poziciji Transferi za socijalnu zatitu, u okviru sredstava za tehnoloke vikove.
U 2015. godini nije bilo aktiviranih garancija, dok su one u 2014. godini iznosile
15,3 mil. .

Preliminarni deficit centralnog budeta na kraju 2015. godine iznosio je

291,3 mil. ili 8,0% procijenjenog BDP-a i vei je za 184,1 mil. od deficita
ostvarenog u 2014. godini. Posmatrano u odnosu na plan za 2015. godinu, deficit
centralnog budeta je vei za 55,5 mil. .

Otplata duga na kraju 2015. godine iznosila je 541,7 mil. , I zajedno sa

pomenutim deficitom, finansirana je iz pozajmica i kredita iz inostranih izvora u
iznosu od 657,5 mil. , zaduivanjem na domaem tritu u iznosu od 175,2 mil.
, kao i iz prihoda od prodaje imovine u iznosu od 7,8 mil. . Kao posljedica ovih
transakcija u 2015. godini depoziti su poveani za 7,6 mil. .

LOKALNA SAMOUPRAVA

Imajui u vidu loe pokazatelje finansijskog stanja lokalne samouprave tokom

2015.godine preduzete su znaajne mjere u cilju konsolidacije javnih finansija na
lokalnom nivou.Vlada Crne Gore je usvojila Informaciju o reprogramu duga
optina i odobrila reprogram poreskog duga po osnovu poreza i doprinosa na
zarade zaposlenih sa stanjem na 31.12.2014. godine, u ukupnom iznosu od 89,1
mil. . . Od ovog iznosa, 74,4 mil. je reprogramirano na 20 godina, poev
01.07.2015. godine, za optine koje su korisnici Egalizacionog fonda, dok se 14,6
mil. odnosi na optine Bar i Budvu, kojima je odobren reprogram na 5
godina.Ugovorom je, pored reprograma poreskog duga, predvieno da su
optine koje su potpisale ugovor o reprogramu dune da, do 1.septembra
2015.godine, utvrde dinamiku rjeavanja vika zaposlenih u organima lokalne
uprave, javnim slubama, ustanovama, privrednim drutvima i javnim
preduzeima iji je osniva optina, u skladu sa Planom unutranje reorganizacije
javnog sektora.Ugovorom je predviena obaveza optina da prilikom svakog
novog zapoljavanja prethodno obezbijede pozitivno miljenje Ministarstva
finansija.

Preliminarni prihodi lokalne samouprave za 2015. godinu iznosili su 199,1

mil. (5,4% procijenjenog BDP-a) i vii su za 7,5 mil. u odnosu na planirane,
kao i za 3,0 mil. u odnosu na prethodnu godinu. Poveanje u odnosu na
2014.godinu imamo kod lokalnih poreza za 4,9 mil. , kao i kod donacija za 3,2
mil. .

Preliminarni rashodi lokalne samouprave iznosili su 211,7 mil. (5,8%

procijenjenog BDP-a), to je za 65,3 mil. vie u odnosu na planirane, odnosno
17,7 mil. u odnosu na 2014.godinu, zbog isplate zaostalih zarada u lokalnim
samoupravama koje su finansirane iz kreditnog aranmana.
Deficit lokalne samouprave u 2015.godini iznosio je 12,6 mil. (0,3% BDP-a)
na gotovinskoj osnovi, pri emu je otplata duga iznosila 25,8 mil. .