.

""
2003
:
:

ISBN "", 2003



.........................................................................................................................
.........................................................................................

. .............................................................
1.1. ..............................................
1.1.1. ....................................................................
1.1.2. ( ).........................................
1.2. ...................................................................................
1.3. .........................
1.3.1. ..............................................
1.3.2. .................................................................
1.4. ' ................................................................
1.4.1. ...........................................................
1.4.2. ' ' ? ....................................
1.4.3. () ......................................................

II. ' ..............................

2.1. ......................................................
2.1.1. ' .......
2.1.2. ..............................................................................
2.2. ............................
2.3. ...............................................................................

III. ,
................................................................................................
3.1. .................................................................
3.2. .........................
3.2.1. " .............................................
3.2.2. ().........................................................
3.3. ......................
3.3.1. ..............................................
3.3.2. , ........................................
3.3.3. .......................................................................
3.3.4. .................................................................
3.3.5. ..................................................................................
3.3.6. ................................
3.3.7. .................................................................................
3.4. ..................................................................
3.4.1. ...................................................
3.4.2. ............................................................
3.5. ()...............................................
3.5.1. ()
 ....................................................................................
3.5.2. '
..................................................................................................
3.5.3. ...
3.6. .......................................................
3.6.1. ......................................
3.6.2. .....................................................
3.6.3. .............................................................
3.6.4. .................................

IV. ........................................................
4.1. ..................................................................
4.1.1. ...............................................................................
4.1.2. .......................................................................
4.2. ......................................................
4.2.1. ................
4.2.2. ...........................................................................
4.2.3. ...........................................
4.3. () .............................
4.3.1. ..........................................................................
4.3.2. : ?....................................
4.3.3. .............................................................................
4.4. , .........................................................

V.
...............................................................
5.1. .......................................................................
5.1.1. ............................................................
5.1.2. .......................................
5.2. ..............................................................
..............................................................................................................
....................................................................................................................


- .

, (
1), (
2) .
,
-
3.


, .

,
. ,
, ,
, ,
.
,

.
,
,
, ,

(. 3 . ; 11).
1
- Begriffsjurisprudenz - ,
,
.
2
- Freirechtslehre - ,

.
3
- Recntssicherheit - ( , )
, ,
, (.
, , ).
6

, .
, , ,
.
,
,
, , ,
,
. , ,
-
,
(. 11 ).
,

,


(. 11 . II . 4, 18
).
(. 6 26 )
( ) ()
(. 38 . ,
39 ) ,
.
, ,
,
6 14 .


BGB - Burgerliches Gesetzbuch

BGHZ - Entscheidungen des Bundesgerichtshofes in
Zivilsachen -

BVerfGE - Entscheidungen des Bundesverfassungsgericht -

( )
ff. -fortfolgende -
S. - Seite -
StGB - Strafgesetzbuch -
StPO - StrafprozeBordnung - -

usw.-und so weiter-
ZPO - ZivllprozeBordnung
. - /;
. - /
-
-
- -

. -
- ()
. - /
-
. - /
. -
. - /
. - /
- (
01.01.2004)
- (
01.01.2004)
. - /
-
8 .

' ,
. '
-
. .
- (. 1).
, ,
, ,
,
.
, ( ). ,
,

( ), ,

(
-
-
).
, , ,
;
,
(, ', )
(. 5).
' ,
(, '
'
) ,
-
,
,
(. 14 . I . ).
- ,
 9

(. 2). ,
( -
-
);
, (. 13 . ).
- ,

(. 14 );
,
.

(. 3 . ).
.
(
")
(. 10 . IV),
(. 11).
- (. 4 . ).
'
( ),
(. . 4
. II III; 9 . 11; 10).

1.1.

, ,
.

. , "
, '
. ,

;
" - .
1.1.1. .
,
10 .

, ,
,
1.
( ),

' ,
:
- ;
-
;
',
, 2.
,
, , 3,

, -.
( ) ,
( ), .
,
,

-4.
.
(. 2),
.

5.
: ,
() . ,

1
.: , ; , ; ,
.
2
. , , 1672, . . 6, 6
8.
3
.: ., , 1800. .
4
. , 1960, .1 .
5
.: , 1971, . 79 .
 11

- , . - .
() -

, ,
, ,
.
.
1.1.2. ( .)
, -
' .
,
. , 223 . 1
StPO : ,
'
5 ".
. 125 , : 1.
-
'
,
".
.
, , '
.
.
, ,
,
. ,
,
; -
. (, )
;
- , , ,
.
: ,
, , -,
' ,
12 .

- (.
2).
-
() ()
,
(.
80 . 1 . 1). . 92 . 2 . 7
, :
... .
- ', .
, (
) ( )
. -

: ,

.
,
.
, '
().
, , -
'
(. 36 ).



(. 18 . 3

). 305 BGB:
' ...
..."
( ,

') . 151 , ,
' ,
 13

. 4 .
( ), 1.01.2004, . 547
. 2 : '
, ,
, ,
. '
, ,
. ,
' ,
, .
305 BGB
'.
( )
104 BGB. - ,
: 1. , ; 2....;
3...." (104 BGB. :
(105 . 1 BG).
()
'. ,
', . 151 . 2
, .
. 4, . 151 . 2
1
. , , . 11
. . 11 :

' ( )
,
. , -
18- -
'.
,
", ,
1
. 547 . 2
', ,
-
.
14 .

,
.
,
",
, '
' (. 6) 1.
,
/"? ,
, ,
.
.
" " , ,
.
, ()
-
"2. (
) ,
.
,
, .
: ,
-
- ?
,
? ,
',

1
.: , 1997. .73 .
2
. 24 . 1 ".
24. ' .
, '
,
, '
,
,
, '
( - ).
 15

.
,
. ,

: , ,
. '
. ,
, ,

' -
.
- ()
(. 5 . II).
,
. :
( )
?" ,
.
, ,
,

, , ?
,
, ,
1.
, , , ,
.
: ,
.
,
. ,
,
( ,
) ,
1
. 13 . 4-6, . 41 . 1,2,4-7 , . 41 . 8
.
16 .

.
' ,

. ,
,
, '
. ,
' -
(. ):
, .
,
, ,
( ',
)
, -
, '
.
' '
( ) ().
' ( ) '
,
. '. ,

' . ,
,
, - (
) '
( ")
(" )
'
. ,
' ,
( )
',
, "
.
 17

, ,
.
( )
, ,
, - , ,
, .
, -
, , ,
.
, .
,
() 1.

1.2.

,
", ,
. ,
,
,
.
,

. "
- .
- " -
,
2.

, ,
()
,
( ,
, ) -
1
. , , 2. (1983), . 43.
2
.: , 1994, 5 III; 61; 27 II.
18 .

.
-(

). ',
,
- ,
'

. ,
" - ,
, " ,
" . '

" 1. '
,
- '
()
()
.
- (quis
custodied custodies?). "
,
, ,
" .
, ',
,
.

,

,
1
'. 1948, . 13 ,
..
' , ()
,
' ( , 1961, . 77 ).
 19

,
.
',

.

, ,
.

' oyo .
,
'
,

.
: ,

, ,
. , ,
'
' ,
()
- ;
( )

() 1,
,
. ,
()
,
,
, ,
1
3 2002
( ,
),
. 285 BGB.
20 .

(
), ,
(. 13 . ).

:

,
, ,
, (. 14 . II);

, ,
(. 16 . II);

,

.
(. 16 . ).

1.3.

1.3.1. .
a) "Jus est ars boni et aequi".
.

1.
,
, (, ) (,
') ,
,
, , ,
,
, .
:
,
?
1
1,1,1.
 21

'
? ,
? ?
?

, :

,


?
.

,
, ,
,
.

,

.
(. 10 . );
' ,
, .

,
,
1,
,
. , ,
, ,
- .
,

,
1
1994, 9 .
22 .

1.
, ,
, ,
(, ,
,
);

- , 2.
,
, .


.
,
.

- " ,
" - , -
- jus honorarium
case law, .
,
.

3.

,
.
, ,
,

(. 10 ).
' .

1
ineiyc 1994, 24.
2
BVerfGE 3, 237.
3
eiyc1994, 18 .
 23

, ()
- opinio juris1 (),
-
, .
()
, ' (opinio necessltatis2).
' ,
,
, -
, ? ,
,
,
,
.

, .
-
, " ,

.
) 3 ,


.
:


,
-
- ' ,
. ,
- - .


1
, , .
2
, , .
24 .

.
, ,
, (. 4 .
; 9 . II).
,
'
.
, -
,
.

(. 10 . IV).
' 1

.

.
,

: 223
StPO ,
. 823 . BGB ,
.
2 ( - ,
- ) -
(. : 10 . . ): '
,
('
). ,
, ,
, ,
( , )

1
1994, 39 III.
2
P. , , 1985, . 110
.
 25

( ).

. .
87 . 1 2 . 206 . 1 2
, ,
" '
1,
- .

. ,

,
, ,
.
"de lege ferenda" ( ),
"de tege lata" ( ) ,
, (.
11).
,
-
2.

( ) (
) -

, - ,
, ,
. ,
,
',
, ,
Corpus Juris;
1
07.05.2002 , 3 . 9 .
.
2

BVerfGE 34, 287.
26 .

, ,
, ,
; ,
1.
:
, -
,
,

2. : ,
,
" , .
, ,
.
3.
:
!
4.

( ")
:
, ,
".
, ,
,
, ,
, 5. ,
, ,
-
.
1
, 1906, . 21, 46 .
2
, 1952, . 161.
3
, 1972, .: \, 1996, . 71 .
4
im Auslegen seid frisch und munteri Legt ihr's nicht aus, so legt was
unter, . . , Zahme Xenlen II.
5
25- , 3 1937, . 91 .
 27

)
.
- ,
-
' ,
.
:


-,
(,
) 1.
, (. 8, 10) ,
,
:
, . ,
"
, (
(. 10 . VII)2.
(. 10 . . ),
(
) , ,

() , ,

. , ,

1
, 1997, 8 9.
2
,

, ",
(, , 5 , 1974, 3, 8; ,
, 1979, 58 ),
: ,
, 1962, . 22,82 ; ,
- , ,
1985, . 288 .
28 .

,
,
,
, ,
.
:

.


,
. ,
,
(
, , )
,

(. 10 . V).

( ,
),

. ,
, ,

1. ,
", ,
, ,
( )
, 2.
(, , )
, ,
1
.: , , 13 , 1999, 2 III
2.
2
. , , ()
, ARSP 1989,0.455.
 29

, .

.
, ,
- .

.
,
. -

,
, ()
(. 12 . .
).
,
.
,

, (. 10 .
IV). ,
-
",
: ,
- -
- . (, )
,

. ,
,
, .
(),
,
1.
1.3.2. .

1
. , , 1800, . 115 .
30 .

: , ,
.
'
,

.
. ,
:
) (
), ,
-
. ,
,
.

, ,
.
, . '
,

(. . ) .
, ,
, ,
' ,

.
, .

,
, ( )
,
, , ,
, .
, ,
,
, ,
 31

. ,
, .
, -
, ,
. ,
( , )

,
.
,
.
.
, ,
, (. 4
. ) .
)
,
.
,
. ,
,
,

.
.
- ' ,
. ,

, ,
,

,
() .
,
1, ,
1
, 1996, 10.
32 .

,
, ,
, ,
. ,
,
, ,

, ,
.
,
,
, ,
, ,
.
,


.
)

.

. ,
,
, ,
. - ,
, ,
.

, ,
( ),
. (
) 1
, ()
, .
1
. , 1997, . 11 .
 33

,
, , ,
. , '
- '
. , ,

.
,
,
, ' .



, ,
, ,
,

.
, '
,

. ,

, ,
( ").

, ,
. ,
,

,
1.
( )
( , )
, ,
1
, 1994, 11 . II . 4; 20 . I, IV; 21 . I.
34 .

,
,

, .
.
) ,
,
,
, ,
.

.
,
,

.
,
,
,
, .

,

, ,
. ,

-
(. 10 . . ). ,
,
,
.
,
, ,
,
(. 10 . IV).
,
 35

, ,
: ,
,
. ,
;
, , .

. ,
, common sense",
, -
1.
,
( )

,
, ,
. ,
,
,
. myai" -
,
, ;
, " ".
, ,
,

.
, '
' ( ) .

, ,
-
, ,
, ,
, . ,
1
, 1978, . 149,236.
36 .

- ,
.
,
,
, .

1.4. '

1.4.1. .
.

,
. ,
;
, "
, ,
-
'.

.
-
(, )
. -
',
-
- , .
,
,
, ,
, ?
,
.

, ",
,
 37

. -
, , :
- , , 1.
,
' ' .
, ,
,
.


. ,
-
.
(
'),
, .

'
, (
'), (
) ,
' , .
, ,
-
'2. ,

' .
.
".
() ,
[ ] , ,
' 3.
. , ,
1
.: /, 1973, . 27 .
2
1994, 4 .
3
., , 1800, 1.
38 .

(
' );
pactum.
,
", ", " .
", ,
, ,
, " ", .
[] , ,
,
[],
1. " (
, ) ,
, ", ,
-
'. ,
" ".
(.:
) . -
, ,
, 2.

, ,
. ,
,
( . 9 . II).
, , ,
, ,
. 2 .
-
. 3 . 1, . 21 . 2, . 27 . 1-3. ,
, -
,
, ,
1
, , 1939, 81.
2
, , 82.
 39

? ,

. , -

() ,
.
, ,
.
, ,
, (. 9
).
1.4.2. ' ' ?
) ,
( ")
'. ,
,
() , , .
(
) .
, ;
, ,
, . :
, ,

. ,
(
), .
-
. ,
(.
10 . II). , ,

, , .

'" ' . '
, '
40 .

, ,
. ,
,
, .
' '
,
, .
, -
,
, ,
(, ,
) ,
.
,
,
. '
, ,
, ,
'" ' 1.
-
,
"?
,
,
, (. 3
. II . ). -
, '
:
?
.
, ,
, . -

, ' .
, ' .
1
, 1994, 4 . I, 20 . I.
 41

.

, , ,
,
, ,
, .
,
.
:
,

,
.
, ' '
,
.
) ,
, .
,
- ,
.
, '
,
, , -
.
,
,
1.

'.

,
, ,
, (. 8).
'"
1
, 1840, .13 .
42 .

, .
- ' ,
. ,
. ,
, ,
1.
-
, .
, ",
, ",
' ", ,
2.
' . ,
,
,
3.
:
, .
,
-"
: '" '", -
'"
'" .
) ,
,
' .

, ' , .
,
(, ),
. '
,
'
1
.: , , 1830, 548 .
2
. , 1932, 5b.
3
. . , 1932, 44, 57, 58b.
 43

,
. ,

,
, .


. , ,

, :
-
,


.
,
.

,

.
(.
10 . , IV).
' ,
(. 3 . II):
,

,
.

- -
,
,
1.
,
1
, 1994, 11 SS 4; 21 I.
44 .

- ,
,
.
, ' -
.
,
,
,
(. 3
. II).
1.4.3. () .

, .
" ,
: ,
.
, . -
. -
-
,
(. 10 . IV);
,
(II ).
.
:
, (
), , ,
( ). ,

.

:
, .
-
- . 1:
1
. , , 26.
 45

,
, :
, -
,
. ,
, a e ,
ex nunc 1,
,
.
,
, ,
".

2, .

, ;
, ,
'" (. 6 . 1
, . 51 . 3 ) ,
, 3. ',
'
' (. 242 BGB),
. ,

(. 823
BGB), ,
.

,

'

1
Ex nunc - .
2
BVerfGE 7, 215.
3
.: , , DOV
196, S.809f
46 .

1.
. 441 ,
",
,
(. 130 )
, . 1172
. , ,

, ,
, .

- ,
.

2
.
() :
.
, ,
, ()
,

(. 16 . II).
, (, )
,
,
3.
14
4, ,
. 5 .
1 5.
1
. , .., , 5 , 1998, 19 S. 2.
2
, 1994, 21 III.
3
BVerfGE 2, 401.
4
BVerfGE 53, 290f.
5
BVerfGE 57, 322f.
 47

,
,

.

, ,
.

,

-
,
:
,
.
,
.
-
, ;
.
,
,

1.
, 2.

.

, ,

(. 3 . II . )3.

1
BVerfGE 34, 288f.
2
, 1995; , 1991; , 1996, .14.
3
, 1997, 8, 11, d.
48 .

II. '

2.1.

2.1.1. '
.
,
( . ")
, ' (
"). 823 BGB , : ,
,
, ', ,
".
. 440 : ,
, , ,
, , , ,
,
, . 1166, 1167 : 1.
, ,
,
, ,
, ,
.
( ),
(
).
,
, 1.

.
.

1
, 1983, S.88, 227ff.
 49

( "
-
). (,
", )
( ) ,
( ");
", - ,
(. 11 . II).

(
) 1.
,

. , , 1
() '

,
,
.
.
:
,
. , 2.
,
, " : <
>, < >.
, ",
.
, ,
, ". ,
: .
- ,
'. ,
1
, 1983, S.88, 232f., 241.
2
./. . , 30. (1998),
5 . IV . 4; 14 . I.
50 .

, ,
. '
'
, "
" - . -

-
' ".
"

():
'
,
(. 823
BGB, . 440 . 1 , . 1187 ),
. ,
' .

, ,

,
(. 7 . ).
,
.

(. 138 . 1
BGB, . 5 . 1 1, . 203 . 1
) , (.
104, 105 BGB, . 16, 52 , . 203 . 2, 41
). , ,
,
'.
, ( ) ,
.
1

.
 51

, ,
.
, , -
,
, .
2.1.2. .
( )
' .
,
(. 1).
,
,
'.

,
, ,
' .
305 BGB ,
'
' .
' .
151 , . 509 .

:
' . ,
' -
, ( )
.
,
' .

;
(. 1 . II).
,
' (,
):
52 .

, / ,
"
(. 1 . II).
,
, .


.
( -
) .

' ( 6). 104 105 BGB
,
/ '
(. 1 . II).
. 220, 221.

2.2. "

, ,
' ( ) .
- ,

. , - -
' .
,
,
(, '
' ).
, ,
,

.
:

() (). , ia,
 53

ac ,
',
.
() (1+2+3...),
.
,
.
, ,
, .
) , ,

, ,
, , .
,
.
.
, , ,

, ,

; , ,
.
823
. BGB, ,
- .
,
( ): ,
, , ', ,
, '
".
,
", ", '", "
". ".
" .
,
823 BGB, '
54 .

. 958 . 1 BGB : ,
,
". 960 . 1 BGB :
, ".
,
. " 872 BGB:
, ".
( ) .
958 . 2 BGB:
,

".

(
, ).
, (
) 958 . 2 BGB.
"
.

". ,
( : ,
, -
, ',
) ,
, ,
, .
, , ,
, (.
227 , 904 BGB).
(),
, 823 BGB.
'
. 444 . 19 .


 55

.
, ,
(" ) ".
276 . 1 BGB, ,
. ,
".
, ' , ,

. ,
,
.
:
- .
249 BGB.
( , ) ,
(, ')
,
: .
.
453 . 1192 ,
.

, '

. ,
, .
,
( "
, )
,
. ,
,
. , ,
,
(. .33).
,
56 .

,
", (
) . ,
', (
- ,
), ,
.
( ,
, ,
"),
.
,
, ;
, -
(' , ) - ,
, -
.
,
,
". ,
, .
:

(. 823 . 1, 249 BGB),
:
(t9). (t 3);
, , - 958 . 1;
(t1), (t2):
(t 1), (t ' 2
960 . 1); (t 3),
(t 1 t 2 872); ,

(958 . 2).
(t10). (t2);
,
(t 1 + t'2
 57

276 . 1 . 2), (

,
, 1006) (. ).
)
" (
) ",
, ,
.
, 823 ,
, ,
.
'
, ,

823
-, .

' ".
'.
(823
BGB), ,
", 823 . 1 BGB,
(. 276 . 1 .
2): (, )
( , ,
). , 276 . 1 . 2
, 823 . 1.
823 - " -
(. 958 . 1),
.
,
. " "
958 BGB, - 823 . 1.

(. 958)
58 .

823 . 1.
" 823 . 1
,
, , " "
", .
, ,
,
823 . 1 .
- ",
(. 227 , 904 BGB).

" 823,
.
, 249 BGB
823, ,
' .
,
.
823 . 2 . 1 BGB, : '
, ,
". ,
, 823
.1. ,
: ", ,
, ' ,
".
,
.
,
( ,
).
,
"
, ,
,
. ,
 59

,
.
,
, ',
(, )
, ,
1.
) ,
,
, . ,
:
1:
.
2: .
3: ,
, 2.
3 , :
, ,
". 2
:
,
". ,
2 "
1, , 1,
- 2.
,
496 BGB:

... .
,
". (
-, 495 . 1 .
2, 158 . 1 GB)
: - -
1
BVerfGE 47, 311f.; 60, 155; 64, 214f.; . : ,
- - , 1994, S.33ff.
60 .

, - - (
), .
: (
),
(1),
(2). ,
,
. 6 . 1 3 .

. , 2 3
:
2: .
3: ,
2.
3
: ,
".
,
( , )
. , ,
", ,
" (
,
, "
). ,
, (")
, , -
" ( ).

2.3.

, ,

1, ,
1
- Rechtsfrieden -
, ,
 61

.
",
,

.
"
(): ,

, ,
, "
:
,
.

.
,
, .
. ,
.
,
.
:
( - ), -
; "
,
, " (
, ). ,
;
"
, ( , ).
) ,

, -
. ()
,
, .
62 .

, , :
( ) ,
. -
, , ,
(. 51, 70 StPO, . 70, 71
). , 203 StPO
(
),
. '
. ,
,
: ,
, ,
' ,
' - (. 53 . 1 . 3 StPO)
)
,
(
"). ,
(. 5 . ),
,
.
, .

(. 195 . 1, 852 . 1 BGB).
,
.
, ,
'
, ;


(. 823 BGB),
;
, 823, 3 ,
,
 63

(. 588 .
1 GB)1. ,
diligentia quam in suis 2 - , ,
(. 690 BGB) - ,

( )
,
3.
,

, ,
. ,
,
() ,
.

, ,
: ,

',
(. 267 StPO)
(

).
(, )
( ,
, ).
- . 366


. 36 . 7

.
1
opi.: BGHZ 66, 319ff.
2
, .
3
.: BGH2 55, 396.
64 .

) , ,
,
. ,
, - .
,
-
223 . 1 224 StPO. : (1)
(2) ' () ,
5
. : (1)
(2) , ()
(4) , (5)
, (6)
(7)
6 19 ....
,
223 . 1 (
) .
, , '
, :
223 StPO: 0(' - ) + 3(
) + (1 ( ) 2(
')) -> R1( ...)
224 StPO: 0(' - ) + (
) + 1 ( ) + {2(
) + 3( ) 4(
) + 5(
) + 6( ) + 7
( ) R2(
...).
, 224 StPO
223 StPO .
,
, .
-
( ) .
 65

,
, ,
: lex specialis derogat
legi generali.
, ,
.

.
', ,
(
- ),
(
).
. .
)
, '
, ()
.
,
, (
) : 119 . 2 BGB
( , ) 459
BGB ( ).
. 56 ( ,
) . 229 (
, )
. 234 (
) . 678 (
) .

() (),
', :
,

, .
, ,
66 .

. 459 BGB ,
. 234 . 678
.


. -
-
' (. 459 477 BGB, .
234 . 678 )
(. 104-
122 G, . 56 . 229 .

,
,

1.
)
, .
- , (. ) -
, ,
, ,
(lex superior derogat
legi priori)2. , (

), ,
(), .


.
,
lex speialis derogat tegi generali".


: ,
1
.: BGHZ 34, 34; 78, 218.
2
.
 67

, .
. 79 . 3
, ,
;
,
1.
.
155-157,

.

, ,


2.
,
,
,

, '

( ,
, )
3.
4.
pa ,
,
, -

,

.
1
BVerfGE 1, 32; 3, 231.
2
BVerfGE 2, 232.
3
BVerfGE 2, 232ff.
4
, 1997, Kap.9f.
68 .

)
.
,
(lex posterior derogat legi priori) 1.

, . ,
, ,
,
,
, ;
, , ,
( ), -
( 4 . III).
,
,
,
, :
,
.
, ,
, :

,

,
. ' ,
, ,

. ,

/
, . ,
, ' ,
, .

1
.
 69

)
. ,
,
. ,

,
1.
,

,
.
.

, (,
, ),
, ,
(. 10 . III). "lex posterior" (
),
,
.
,
,
, .

1
, 1996, . 38.
70 .

III. ,

' ,
,
', (. 4
. 1).
,
,
.
,
. , -
-
.

3.1.

,
; ,
- , 1.


, ,
2.
,
,
:
,
(. 4 . II . ). ,

( ):

1
, 1840, S.213.
2
, 1840, S.39, 44.
 71

, ,
, 1.
',

,
. ,
' , ,
.
,
, ;
,
.

, ',
, 2.
'
, ,
,
(,
)
, ()
(. 9 . ).
, ,
, ,
'.
,
, ,
, ',
.
,
,
,
1
.
, , ,
1986, S.360f.; , 1995, S.72ff.-
2
, 1840, S.214.
72 .

' ,
' 1.
,
,
.
'
: ,
,
,
, ,
.
'
, ;
.
,
,
. ,

,
.
,

,
2.
,
-
'

3.

, .
.
, ,
1
, 1840, S.214.
2
.: , 1994, 38.
3
, 1840, S. XXXVI, 10.
 73

. ,
,
, 1.

,
.


. , -
, '
;
, 2.

. ()
:
,
; ,
3. ,
,
, ,
,
.

,
,
,
(. 4 . III).

3.2.

-
1
, 1840, S.214.
2
, ,
1814, S.11.
3
.., , 1,10. (1893), 9ff., 34.
74 .

,

, .

.
3.2.1. .

,
.
',
.
,
, ,

,
, (. 6).
,
.
, , 823 . 1 BGB 1
276 . 1 . 2 BGB: ,
.
. 440 . 2
, . 209
, .
. 614 . 1 ,
, . 1166
. 958 . 1 BGB 2
, 872 : ,
,
. ,
.
. 336
() . C. 397
1
. 6 51.
2
. 6 .
 75

, ,
. , . 397 ,
. 336. ,

() ,

.
. '
( ) . , 1 . 1 2
1908 ,
,
- , ,
.
,
- ,
, .
,
, ,

.
.
, ,
.
, ,
,
( )
, -
-. :
, ,
, ,
(. 6 . ).
,
,
249 BGB.
. 440 . 2 , -
. 1192 .
76 .

,
,
,
, , ,
.
,
. , -
, ,
.
,

.
- ,
.
3.2.2. ().

,
.

, ,

(. ),
,
.
,
,
,
. ,
: , ,
, '
(. 4 . ).
,
' . ,
, ,
.
( ), - . ,
 77

-

:
, ?

; .
,
,
: , ,
. ,
,
. .
, , ,
- ,
; ,
, ,
, (
) -

1.
,
,
(. 12 . 1).

2. , ,
, ,

(. 11).
,
,
, -
-
1
, 1994, 5 III; 21 II, . /, 1996,
S.198 ff.
2
:
BVerfGE 71, 115; 87, 224.
78 .

, .
( , )
, ,
(. 4 . ).

, ,
,
, '
.
,
:
,
.
) , ,
, -
,
. ,
-
, ' .

, ,
,

,
, -
;
(. 4 . III).
, ;
,
.

(
) .
,
,
 79

' 1.

3.3.

3.3.1. .

: (
)
, ;
, , ,
.

, ,
. ,
,
,
.
,

- ,

(. 8). ,
-
-
,
(.: 16 .
II). ,
,
,
(. BVerfGE 82, 38 ) :
... ,

1
, , V 14.
80 .

,
, - ,
. -
, , ,
.
, .

-
.

,
,
,
.
,

(
).

: ,
(. . II);
, ,
,

;
(
, ).
, ,
,
,
- (. . I, 7).
,
- .

, .
,
 81

.
,
( ).
,

(. . IV) ,
(.
. V).
,
,
1.
, .
,
, :
,
,
2.
3.3.2. , .

:
' ,
, .
:
, - ()
, .
, '

, (. 4 . II).
' ,

, .
,
,
1
, 1997, S.187.
2
, 4 S.125; , - ?
1986, S.80ff., 257ff., 273ff.; 16 II.
82 .

. , '
, ,
,
.
,
. ,
' ,
, .
,
,
, ( )
(. 3 . II . b; 4 . II . );
,
. ,

, ,


, . ,
,
(. 4
. II . ).
, ,
,
, '
.
( )
. ,
.
,
. , -
-
, ,
.
,
, ,
 83

.
,
(
), .
,
,
,
, ,
.
,
(. 4 . II . ).

:
, -
,
.
,
, ,
, , .
,


.
'
() .
, ,
( )
1.
, ,
,
1
,
, . 1 5
. ,
, ,
, .
84 .

. ,

,
,
, (. 4 . III).
,
, ,


, .
(

) .


.

, .

:
, ;

,
,
,
.
3.3.3. .

,


,
, ,

.
', ,
 85

(
).

, ,
.
,
.
(Celsus) : Incivile est
nisi tola lege perspecta una aligua particula eius propositas iuidicare
vel respondere1.
', '

.

, .
,
'
, ' ,
.
,

, ,
, . ",
,
, 2.

, 3.

:
,

.
1
,
1, 3, 24.
2
, 1996, .1 IV 2; 14 I 1,3.
3
ineiyc, 1994, 6 VII.
86 .

, ,
.
, ,
, ;
- 1.

(),
() ,
.
)
,

( ). ,
, ,

( ) (,
) (. 3 . -).
)
,
( ).

(. 7 . ).
, ,
.
,
- , ,

1
. , , . , 1838,
. , 1977, , , 20, 23.
, ,
( )
, ,
(18;
, 2. 1787, . 370).
 87

.

( )
.

( ) (. 7 . ).

119 133 BGB. 119 . 1 : ,
...,
... ... ,
,
(:
Chateaubriand1,
).
, ' .

, ,
. 133 BGB
, 119:

.
, ,
, ' . ,
Chateaubriand , ,
, - .
, Chateaubriand -
. 133 BGB
119. ,
133 -, : (
) ,
,
. (,

,
). . 203 . 3
1
.
88 .

. . 213
. 3

.
- (. 203 . 3)
, (.
213 . 3) - (
') .
, , . 203 . 3
,
( ... ...) -
, . , . 203
. 3
,
.
)
, ,
:

,
.
:

1.
( ) -
.
-

1

BVerfGE 60, 40;

,
; . BVerfGE 59, 49.
(11 b,
d). He
,
(13 II).
 89

,
.
(
) ,
. , -
, ,
,
() -
.
,
1 ,
, .
,
,
, ,
. -
,
,
(. 3 . II . ).
-
, , ,
, ,
.
( )
, ,
2.
. ,
(,
),
.
,
.
, ,
1
BVerfGE 7, 205; . . /. ,
, 30. . (1998). 18 II 2.
2
II. , , S.672.
90 .

, ,
.
,

.
, ,

. ,
, ,
(
,
)
1. ,
:
( ')
.

2;
,
,
3; - ,
,
4,
,
, 5.

,
(.
. V).

1
.: , , 13. (1999), 33
II 2.
2
BVerfGE 35, 219ff.
3
.; BVerfGE 7, 234ff.
4
BVerfGE, 19.03.84, NJW
1984, . 1294 .
5
BVerfGE 30, 193ff.; 67, 228.
 91

()
-
, ()
.
,
- ,
, ,

.

. ,
,
- ,
, 1.

/ (, ,
, ),
- , ,

-
). , /
(. 3 . . )

',
() (. . V) 2.
1
.: BVerfGE 6, 72; 51,110.
2
, nh'm Hubmanns'om,
.
, ,
.

, " (Archiv fr die civilistische Praxis, 155
(1956), S126). ,
,
',
. ,
, -
92 .

,
() .
( )
, . ,


.
, ,
1.
.
,
,
,
, ' , .
,
, -
,
? -
, ,
, ,
?
? , ?

. '
.
, , ,
, . , ,
,
( , . 128).


(
, 20. (1995),
72).
1
. , , 1978, 2.3; .
., , 1985, S.71ff., . ,
, 1956, S.50f., 267.
 93

.
,
',
.
() ,
.
,
. - -
(
-
).
:

.

.
:
-
. ,

.
,
, .

.
)
, ,
:
, .
, 281 BGB 1
985 .
:
1
' ,
' ,
.
94 .

.
.
. , ,

, ,
. 281 BGB :
,
, ... ,
... .
BGB (
' ), - (
) .
, ,
,
' . , ,
281 1.
, , ,

", , ,
(. ). , 281
(
),
: ,
,
,
.
281,

' .
3.3.4. .
-
, ' (. 3),

. ,
, ,
1
.: BGHZ 75, 208.
 95

, , . ,

, ,
,
(. 3 . ). ,

,
1. ,
,
. ,
, ,
, ,
(. VI).
,
2,
, ,
, ,

.
- (. . ),
,
.
, ,
,
,
(. 3 . II . ).
(. III)
'
. ,
, ,
,
,
.

1
, 1999, S.462.
2
. : , 1994, 21 .
96 .

, ,
,
. ,

(. II), -
.
, (.
II); ,


.


: , ,

.
,
, -
.
,
-jus gentium.

,
,
,
- , .

"humanarum rerum notitia"1 -
. ,
', ,
, '
.
(standards),
-
.
1
- 1, 1, 10, 2.
 97

,
:
,
, ,
, 1.

:
-

(.
V).
3.3.5. ".
() -
.
,

,
.
,

.
,

,
.


,
2.
,
,
().
,
-
1
Eccep, 1974, S.97.
2
.: , 1977, S.16ff., 145ff.
98 .

, , ,
.
,
.
, .
,
( , ,
) ,
. ,
, ,
'
' .
, :
, ,
.
,
, ,
,
. ,
,
,
,


, .
""

.
, ,
,
, . (
) "
.

, ,
, , .
 99

, -
- (
). ( )
( ) ,

.
, (
).

, - ,
,
- . , -
, ,
,
, ,
( ).

, '
( ) 1.


.

,
,
,
.
, ,
, -
(. . I) ,

2. ,
.

1
/ 7 1 b; 13 III 6; 17 b.
2
. 113 114.
100 .

, , , ,
,
() ,
()
, , .

',
. ,
, ( ,
)
'
.

/ , ,

, ,
,
'.
,
.
3.3.6. .

,
. ,

,
,
, ,
,
,
,
(. 9 . II . ).
,

,
(
 101

)
(.
. II).

1,
,
,
- . -
.
,
.
(.
III . ).

. ,
,
.
,
, ,
,
.
,
, .
, , ,

.
, :
.
,

(. 3 . ).
.
,
,
, .
1
.: BVerfGE 18, 11; 54, 299f.
102 .

,
(
, - , ,
).

(. 3 . . ).
,

- .
- -

. ,
,


,
(. V).

,
.


(. 4 . ; 10 . ).

()

(. 11 . . ).
3.3.7. .

;
,
, .
,
,
,
,
 103

(
)
.
,
. ,
,
.

(.
. I . ).
, "
, ,
, (. 3 . II . ).
, ,
,
,
, .
,

, ,
(. 3 . .
). ,
, -
,
.
, -
:

.
, .
(
) .
1
, .
, ,
.
104 .

,
- , .
: (, )

, ,
( ) . ,
(,
, )
'
1.

- , ' :

,
(. 3 . . )2.
3.4.

3.4.1. .

.
: ,
(
) ,
(
); Canaris Germann).
) ,

.
904 BGB:
,
1
, , 2. (1983), S.286.
2
, , JZ
1999, S.112ff.
:
,
, 1978, S. 271.
 105

, ,
.
.
,
.
,
.
, - ,
, . ,
.
) ,
,
, ,
,
, .
,
, ,
, ,
,
,
. , ,
, ,
',
' 1.

(. ). ,

,
. ,
,

( )
,
(. 12 . I). ,
1
' 2002- . 280 . 1
BGB.
106 .

, ,
.

(. 3 . . ):

, ,
.
(
) ( )
,
' .
, ',
,

,

.

, :
.
,
,


,
.
; ,

(.: 10 . I . ),

-
- ,
, .


:
 107

,
.
,
-
,
,
, .
,
, (
)
.

, ,
() 1.
, ,
,
, (
), ,
.

,
.
) ,

-
.
,
(de lege
ferenda),
(de lg lata),
,
:
. ,

1
.: , 1991, S.414ff.; /, 1996, .238tf., 261ff..
108 .

: ,
.
,
,
,

,
, . ,
,

.
, ,

.

, -
. ,
,
. ,

,
. ,
, ,
, ,
de lg lata
.

. ,

,
,
.
.
, , ,


 109

, 1.


,
, (. 20 . 3
2), ,
,

3
.
(. 13 . I),
,
( ) (.
. II . ). ,
,
, ,
, ,
,
. ,
,

.
,
- 4,
5.

,
,

1
: , 1997, . 6b.
2
. 20 . 3 :
, -
"
3
BVerfGE 34, 287ff., 65, 190f..
4
./, , 30. (1988),
41 IV 1.
5
.: BVerfGE 2, 398.
110 .

, a
,
1. ,
.



. , "nulla poena sine lege" (. 103
. 2 , . 62 . 1, . 57 . 2 3,
. 92 . 22 )
,
. ,
, ,
;
2.

(,
), ,

.
3.4.2. .
) ,
, ,
. ,
,
:
. ,
,
.
,
. 1
,
. ()

1
BVerfGE 3, 232f.; : , 1996, 13 II 2.
2
BVerfGE 13, 328.
 111

. (
8231, 8312)
':
,
' ,
',
(276 , 280, 284 , 325
BGB). '
,
', ,
.
, :
'
.
. , ,
1
823 BGB
[' ]:
, , ',
,
.
' ( ) ,
, .

, '
.
2
831 BGB
[ ]:
, '
,
. ' , ,
() ,
,


.
' , . 1
, ,
().
112 .

' ,
.
,
( )
, .
: ,


. ,
,
(

') ,
(
') )
'. .
(),
(. 12 . . ),
.
,
(,
, , )
,
, . :
( )

. , ,

.
,
,
,
(. 12 . . ).
rgumentum a
minore ad maius", ,
, .
 113

. , ,
,
,
, ( )
.
( -
argumentum a maiore ad minus): '
,
, ,

(. 904 . 2 BGB1),
' ,
, ,
. ,
' '
' .
)
, ,
(
), ,
.
, 2:
-
. ,

.
-
,
- ,
, .



1
. 10 . . .
2
RGSt 61, 252ff.
114 .

(). , , 142
StPO ,
- ,

.
, ,
, '
, , .
,
, ,
,
1.
,
- ,
. ,
( ) .
( - )

,
.

,
.

. , ,
, ,
,
,
,
, ,
,
.

.
,
1
RGSt 61, 252ff.
 115

, . 8 . 1
2 ,
.

, .
,
, .
()
1, 2,
.
:
1

2
) (
) . ,
, (
")
. :
H1

H2

"argumentum a minore ad maius" (.
). ,
:
( ,
' ),
,
(,
,
-
116 .

(. 40, 41, 49 ),
- (626 BGB).
) , (
) (.
10 . ). ,

. ,
,
( )
. ,
contra
legem (. 13), ',
, .
,
,
, ,
, ,
.
.

- ,
, ,
, "
, ,
,
() ,

(. . . ).

,
(. 10
. V). ( )

,
(. . ).
,
 117

.
(
) ,
()

, (. . ).
,

() 1.

() .
, ,


,
(. . .
)2.
, (
)
, .
.
: ,
,

, .
,
:

.
,

( ,
, )

1
, 1991, S.416ff..
2
. 10 . I . .
118 .

( ),
, .

(),
,
,
(. 13
. , IV).

3.5. ().

3.5.1.. ()
.
)
() ,
.
, :
- , (.
. ), ,

. , ,
,
,
,
;
,
, - .
, ,
,
(. 16 . II):


(. . ) ,
( )
.
, , ,
 119

( ),

(. 1
1):
,
(,
, ) ,

( )
.", ,

. (
)
:
.
,
, ,
,
.
, ,
,
,
.
. ,
,
,
. ,
, - ,
.
, ,
: ,
, . ,
1
1 .
, (
)
.
120 .

,
. ,
()
,

(. 11 . . ).
,
,

,
. ,

, ,
"in all relevant aspects" 1.
distinguishing2,
, ,
,
,
, ,
, , ,
, ,
3.
)

,
: , -
,
.
,
,
, ,
,

1
.
2
.
3
.: , 1978, S. 185f., 190f., 219ff.
 121

.

, ,
(
)
( . II). , ,
( )
' -,
' .
,
(
) .
,
,
.
, (
)
. , ,
, .
.
, (,
, , -
, ),
, -
, .
, ,
.
, 138 BGB,
(
) ,
. -
, , .


, ,
; ,
122 .

' ,
; ' ;
).
,
, ,
, ' '
;
,
.
,
( )

() (. 3 .
II; 4 . II . ).
) ,
.


(
) -
, ,

.
,
,
, . ,
,
(
, )
,
( ).
,
,
.

 123

,

. ,
. ,
,
, , ,
,
.
( )
, .
.

' , (. 16
. II). , ,
.
;
( )
:

'

(. 12 . 1
).
(
, )

. ,
: /
.

.
, ,
,
, (Llewellin)
:
124 .

, 1.
-
Husserl'
( ) :

(
).

,
2.

,

3. ()
,
' " (. 4
. ),
.
(), ,

().

:
-
.
,

, ,
.
. ,

, -

1
.., , 1993, S.79.
2
., , 1939, 18 II.
3
.: , 1994, 18 II.
 125

. ,
;
,
.
, (. )
1.
,
', ,
,
.
, ,
' ,
. ,

, , ,
(.
11 . II . ).


. ,
,
,
,
.
-
-
(Generalklausein).
( ,
) ;

2.
,
1
, 1994, 18 .
2
, , . 2. (1970), S.42ff.,
./. , ,,
1978, S.811; ., , 1985, S.35ff.
126 .

,
:
,

. ,

. , - .

' 1.
3.5.2. '
.

.

.
:
(. 10 . I . ).
, ,
,
( ) (. 9 .
II). -

(. 10 . II) ,
.
, , '
'
,
. 223 StPO
- ,
223 StPO, ,
2.
1
, 1994, 11 III 2.
2
223 a) StGB: , ,
,

, -
 127

,
.
,


? ( ,

)
,
: (
), . ,
,
, .
.
, ' -

. , :
,

.
'
, ,

(, ). ,
,
() , ,
,
.
, ,
,
(. 11 . ).

(
), -
. - (. 10
' .
128 .

. I . )
:

.
, -
, , ,
. ,
, ,

.
3.5.3.
.
,
, ,
,
.

,
. ,

,
.
,
,
.

,
.


,
1, ,
. ,
.

1
, 1938, S. 50f.
 129

.


in concrete
.
,

,
. ,
, , - ,
- ,
:
,
.
,
.
, .
, , ,
, '
' ,

,
.

3.6.

,
:
,
( secundum
legem, 10; 16 . II). ,
." -
,
, ( praeter
legem).
contra legem" (. 11 . .
130 .

, . II):
,
1.
,

,
.
,
,
(. II)
,
(. 12 . . ).

(
),
2. , ,
, , :
(
).
3.6.1. .

, ' .
, ,
,
.
, ,
,
, (
)
. ,

1
. (1,1,7,1): lus praetorium est, quod
praetores introduxerunt adiuvandl vel supplendi vel corrigenda iuris civilis
gratia propter utulltatem publicam. ,
- 11 . .
2
VerfGE 66, 138.
 131

. ,

, . , ,
,
, ,
,
1.
,
, ,
- ,

' (
).
,

. ,
,
. (
),
, ,

.
, , - , ,
, .
,
,
,
, - ,
.

2002-
,
,
1
.: ., . , 26.
(1996), 8 V 3.
132 .

.
,
.
,

-
:
,
, ,
opinio juris1 .


,
, , ,
.


' . ,
,
, -

.
3.6.2. .
,
"tacitus consensus omnium" 2,

.
- ,
, ,
'.
. '

, '

1

2

 133

3.

'
,
(. 17 . ). :
,

,
.
,
, ,
.
, ( )

(. 4 . ).
,
, .

.
, .
- ,
, ,
, status
quo.
,
( ) - ,
,
.
.

3
.: . 1964 III. 5581.; BGHZ
85, 64; : BVerfGE 19,47.
' (. 20 . 3; . 97
. 1 ). ',

BVerfGE 84,227
BVerfGE 87, 278. . 101 .
134 .

,
( )
.
,
,

, .
,
, , ,

, (
, ) ,
, .
,
,
.
-

- ,
.
,
; ,
.
'
(, )

, stare decisis 1.
,
' ;

, "of not departing from
like decisions In like cases without very good reasons" 2.

1

2
()
- , 1978, S.227.
 135

,
,
-, ,
1.
3.6.3.

,
,
.

, ',
2.
,
-
. ,
, ,
, ,
.
,
, . 3
. 2
,

3. ,
,
.

: ,
-
(.
3 . II; 10 . I . ),

1
: , 1984, S.153,158ff.
2
.: BVerfGE 65, 191ff.; 81, 31f.
3
. 117 . 1 ;
BVerfGE 3, 225ff; . BVerfGE 85, 155.
136 .

-
, .
, ,
:

(
),
(. 11 . . ,
. II . ).
,
,
"
,
, -
(), -
, (. 10 . ).
, -

- ,
(. 11 : 11 . ).
,
( ) ,

, , , .

, ; ( )

() .
,
,
.
:
,
, (.
. II) (
) -
 137

.
,

. '

(. 3 . III).
,
,
,

,

.
, ,
() ;

,
,
(
)
(. 3).
1
. 20 . 3 2. ,

, .
, ,
, ,
.
,
, ()
3.
1
BVerfGE 34, 287.
2
. 20 . 3 :
,
.
3
, 1991, S.222,289f.
138 .

, -

, '
(. 4
. I; 11 . I . ).
3.6.4. .
,

. ,
( )
, .

.
'
,
( ) (
). ,

,
,
.
.


,
.
.
- .
, ,
.
,

.
. 4 .
2 . 1 . :

 139

.... ,


( ' ).

. ,
, ,
.
.

,
,
,
.

, -
.
140 .

IV.

- ,
, '
( )
( ).
( ), '
'
.
.
'
,
,
.
,

.
, , ,
, ,
. '
: ,,
,
, ;
, .
;
1. , (:
, :
,
) .
, , ,
.
,
,
1
., , , . 3
(, ., 1913, S.361).
 141

4.1.

4.1.1. "".

,

. ,
.

, .

, ,
1. ,
' ,
.

( ) ,

(. 6). ,
, ----.
) , ,
, .
- (. 1), -
( ),
,
,
, .
':
,
.
1
.: , 1983; , 1994, 38 II 3. ,

',
(. 7).
142 .

, () ' (
) (
").
, ' (.
1 . II);

.
, -
- '
.
() -

( )
( ). ,
(,
)
.
(,
,
)
.
,
-
. , ,
,
, ,
: , (
)
' (
), ,
(
).

. ,

, ,
 143

,
.

-
.

( - - ,
- , , ' ;
- , -
, , ).

,
, .

,
' ( ).

.
,

, .

. -
, ,
,
' , -
() .
' () ,
, ,
, , .
"per omnes locos tractare"
(
) - . -
:
( )
- -
144 .

, ,

.
, (
) ,
, ,
. ,

, ,
( ),
,
( ),
.
)
,
( )
- (
):
-

. -
,
' , , ,
"
.
(
)
.

. ,
-
,
,
,
. ,
,
 145

.
4.1.2. .
:

,
, ,
,
. :
, ,
.
,
, ,
, , . ,
1. , ,
,
, '
, ,
.
,
.
- ,
, - ,
,
() ,
.
, '

.

.
'
-
( (Engish): ,
,
1
., , 2. (1787), . 171 .
146 .

',
, ( ),
.
:
,
,
, .
, , ,

() . ,
,
( ,
).
, .
(. 16 .
II), ,

.

4.2.

4.2.1.
.

(t)
(s),
,
.
(. 6 . )
,
(
) .
,
(. 6).
, , , 6,
 147

,
823 BGB, 958 . 1 BGB: ,
,
. ,
90 BGB, :
().
960 . 1 BGB:
, . 872 BGB ,
: ,
, .
() ,
: ,
( (), )
(,
, ).
, :
' .


,
. ( ),
. ,
,

,
. ,
(
- - . 242 StPO).
,


,

.
- ,
. '
148 .

, .
'
.
( ,
,
)
.
-
(
) . ,
.

,
, ,
, .
,
(!) ! , ,
,
( , )
.
,
, ;
,
-
- , .
" "
? (,
)
: , '
,
, ?
:
,
.
,

 149

.
(. 16 . II).
4.2.2.

.
) ,
, ,

, .
,
(, , )

(,
).
()
,
: ,
1.

(
): ,

' (. 4 . II . ; 10 , IV; 16
. II).
?

.

,
, ,
.
. '
, (
,
) ,
1
, 1994, 5 III; 21 II.
150 .

,
, ,
, ,
1.
) ( )

, , ,


. .
,
,
.
1 (, ) 2
( ) ,

. - ,
.
,
.

2.

, .
,
, ,
.
: .
, ,
.
, . .
1
., , 2. (1967), S.140f.
2
Indizienbeweis ( ) ,
,
,
.
 151

,
() ,
,
(, ) (, ,
.
,
). ,
, ,

,
(
' ), .
-
, (, . .)
conditio sine qua non 1,
( ).
,


. -



.
'
(, ),
.
,
, ,
2.
, ,
,

1
; : , (.),
.
2
., 1960, S.246ff.
152 .

, 1;
( )
, , ,
( -
, ,
, ) .
,
, , ,
- .

(, ) ,

(, ,
)
, .
,

, '
, ,
,

, 906 . 1 BGB2, . 51 . 3 4
.
4.2.3. .
) , ,
( -

1
: , 1997, S.581.
2
906 a.1 BGB:
, , , , , , ,
, ,

. ,
,
. ,
48
.
 153

), ,

, :
, ( ),
.
( )
- ,
, , ,
,
()
-
.
,
.
, ,

, .
, ,
,
.

:
-
' .
-
,
.
( ,
(), ) ,

.
- ,

' ,
, .
,
154 .

, , ,
(
) -
() (
).

( ) ,

(, ,
), ,
(
), ()
, , -,
.
, (,
, ) ,
,

,

.

(, ).
, ( ,
)
,
. ( '
) .
.
,

.
, ( )
,
(,
) ,
 155

,
, .
,
(
) (138 . 3, 288 ZPO). ,

. , . 40 .
2 ,
,
. , ,
,
1.
,
,
, .
, ,

' (,
), '
,
.

, . ,

(. . II . ),
,
.
,

(286 ZPO, 261 StPO).
,

-
. 14 ", . 323 , . 62
. ,
1
. 70 .
156 .

,
, ().
-
.
, .
-
.
) -
' - (
) ,
, ,
( , . 2).
()
(),
.
,

. ,

,
(
- - . 440 . 2
, . 1166 . 2 ).

: ,
, () -
1,
,
', :
, (
) - 2. 285 BGB 1
.
- .

1
285 BGB: ',
, .
 157

, :
(
, ) ,
, , . ,
,
() ,
1
, ,
, . 2
,
, ( )
. ,
,
, . -
,
, '
; ,
'
, (
282 BGB1).

4.3. ()

4.3.1. .
306 StPO : ,
(11) ... (t2) ... (t3) ....
. 15 StPO 306
(t4). (St3) (St1)
(St2), (St4). ,
,
(t1, t2 ), ()
, (St1, St2 ). ,
1
282 [' ].
,
() ,
' .
158 .

,
, ,
. (
),
.
, ,
,
, ,
(modus ponens).
, -
(. IV 14)
: t1, t2, t3 ,
R. , ,
: t1, t2, t3 ...
St1, St2, St3 .... .

: ,
St1, St2, St3 ., R.
(
: St1, St2, St3 ...) (t1, t2,
t3 ),
1.
.
,
, , (
m1, m2, m3, m4, m5 .... )
(
m1, m2, m3, ).
,
(
),
, , ,
( - m4 m5 -
differentia specifica). ( )
1
.: , 1997, S.63.
 159

, ?
,
.
:
, ,
.
- ,
, ( ) .

? , ,
,
? ,
'
(. 4 . ). ,
( ) ,
.
,
(
)
(
).

("universalia sunt in rebus"),
(universalia sunt in
ment).


: , ,
(, )
, ,
.
.
4.3.2. : ?
,
50 ,
160 .

: ?
, ,
' ? ,
,
?
. ,
,
, , ,

,
()
.
, .
, . ,
.

, :
(
) , ,
(. 12 . . ). ,

(50- )
. ( )
", .
: 306 . 1 . 5 StPO
(50 )
.
,
,
.
-
( ).
, ()
.
,
, ,
 161

,

.
: ,,
- , ,
(. 14 . II) 1.
,
2.
,
(
). ,
,
,
(. ,12
. . ). " (50 )
3
. ,
,
,
:
, 4.


5.
6,
, ,
;

1
: BVerfGE 2, 401; 3, 422.
2
, 1999, S.462,
, ...
3
.., , 4. . (1975), S.519.
4
: , 1994, 4 II.
5
, 1997, S.172ff.; . : ,
, 1978, s.664ff.
6
, 1977, S.191, 202, 207.
162 .

, ;
... , '
1.

, (12 . . ):
,
, ,
().
,
2;
(. 10)
,
(. 12 . . ). ,

(
),
, (. 12 . .
).
,
', , ,
306 . 5 StPO (
), (
, . 15),
.
. , ,
1

, ,
, ,
.
( -
) (
, )?
1
(. 372
).
2
, 1986, S.279.
 163

,
,
? ,
, .
,
':
, ,
(. 15
. II . ).
;
,
.
,
:
,
( ) ' ,
() ,

, ,
,
.
,


, .
4.3.3.

.
(),
,
:
.
, ,

, .

164 .

,
; -
.
(. 10 .
VII; 11).
. ."

,
.
.

. ,
,
(. 15 . I .
). ,
,
:
, ,
,
,
(57
),

(21 . 1
),
(. 1.7 ...,
). ,
,
,

, .

, :

?
,
 165

- ?
) ,

. :
,
' ,
' ?
:
1.

( )
, ,

, -
.
(
)
, ,
.

,
.
,
,
-
, ,
, . ,
-

,
- ?
,
,
, ,
,
1
. BVerfGE 88, 56, 61.
166 .

. ,

,
, "humanarum rerum nottia" 1.
,
.
,
,
,
:
,
.

.

.
- ,
.

, :
,
,

(. 17 . ).
) ,
:
. ,


.

.

, (
),
1

 167

()
.

4.4. , npu

) ,
.
, ,
' (. 11 . II). ,
, .

(
, ) ,
.
(
,

)
.

, '
.
-
, ,
.

, .
,
' , (
) 1.
1

- ,
' - ,
,

168 .

,
, ,


, .

.



.
:
, -
.
-, -
-. ,
-
.
) , ,
,
. , , 11

,
,
- .

.

, :
,
sjrtiallt;

(
: BVertGE 27,67) -
-
( BVerfGE 69,
160).
 169

, . , ,
,
, ,
.
, ,
,
, , .
,
-
.
, .
,
.
,
-
( ) .
(. 3 . 1
. 21 . 1; 24 . 1 )
.

, , ,
, (. 13
. II).

,
(
,
, -,
).
(
)
,
.

,
: ,
170 .

, , ,
.
(, )1:

( ), ' ; ,
(. 10 . V); ,
,

. -
,
( ,
), 2 ,
,
, ,
.

;
, (
; 10 . V).
, , ,
; -
. ,
, , ,
, ,
.
.
,
, ,
'
.
'
1
: , ,
.
2
-
(UbermaBverbot), ,
.
 171

(. 3, 4 . II
. ) ,
.


()

. 10 . V). ,
(
), -
, .

,
.
,
( ").

:
,


.
"

,
. :

, , , ,
,
, -

() . ,
, ( ) -
(),
(
)
172 .

, .
, -
,
.
,
. () ,
() ,
,
,


.
,

,

.

, ,

(. 10 . VII). -
( )
. ,

( ).
,
, , ,

1.
) ,

(
) , (
, ).
' ,
1
, 1997, 150ff, 167 ff.
 173

,
1. ,
,
, ,
, ,
,
2.
, -
.

1
./, , 30. (1998),
20 3 . ,
,
20 1.
2
BVerfGE 83, 142, 145 ( ); 49, 126f., 145f.
(); 84, 53f. (,
); - .
19 . 4 : BVerfGE 84, 49f.
174 .

V.

, '
.
, ,
,

.

5.1.

5.1.1. " .
,

( ).


( , )
.

,
.
.
,

. ,
: , q, , ...;
&, . "", "q", ""
( ), &
( "), ( ,
).
 175

:
[( q)&(q r)] ( r),
: ,
, , q
, q (
( q)). - ,
q, , q
, r ( (q
r)). , q, q,
r. ,
' q ' q r
' r,
( r).
,
- .
, ' .
:
, ;
, . :
.
.
, - ,
,
()
.
( ), :
,

, , ,
( ).
,
.
5.1.2.. .
) ,
.
176 .

, .
, (
), ,
, - ,
, ,
.
(. 4 .
).
.
,
,
.

(. 9 . II . ). ,
,
,

,

.
) -
,
.
,
( "). :
[( q)&p] q.
:
, q , q.
: q
, () r. ,
y"
.
-
-,
, ,
,
 177

() 1.

. .
(,
)
' (
,
).

.
,
, 2.
' ,
' -
, . :
, "
! , ,
!, ,
,
, ( ) .

(, ) :
, ,
( ),
.
, (
). (
) ,
, ;
,
.

,
1
.,
, 1999, S.31f.
2
, 1968, S.84ff.
178 .

(. 6 . ).

.
:
(t1&t2) !a

(1&2) t2

(t1&T1&T2)!a.
, ,
{[(t1&t2) !a]&[(t1&t2) t2]} [(t1&T1&T2) !a,


-
.
) ,
, ,
,
. ,
- .
. ,
'.
:
-
.
,
, .



.


.
. -

 179

, . , ,
-
223) StPO
, 12 . II.

.

,
(, )
(. 14 . ).

,
, - -
. ,
-
-
, .
. ,


(. 11 . II . ). ,
,
,

. -
- ,
- .

.
, ,
, ,
.

:
[(w1,w2.... wN c v1, v2..... vN) (v1, v2..... vN r1, r2 ...
rN)] (w1,w2,... wN r1, r2 .... rN)
180 .

,
: v1,v2,... vN - ( ) ,
(
);
r1, r2 ..., rN (, ,
,
). w1,w2, ... wN
() , ,
.
,
, w1, w2, ... wN,
() v1, v2, ..., vN,
() , ,
v1, v2,..., vN.
,
, () ,
,
. ,
.
, ,
().
: ,
.

-
.
:
,

, ,

. ,
,
(. 11 . II . ).

. ,
 181

" ,
.

5.2.

,
,
.
,

. ,
-
.
, , -
(
,
) , , ,
,
1.
; , ,

.
.
)
, ,
( , ,
).
. ,
,
- ,
0 1 , ,
.
.
,
,
1
ieiyc, 1994, 38 .
182 .

.

, , .
.
,

. , ,
,
, , .

,
( ,
).
. -
,
.



(. 12).
, , '

. , 1
1
'
,
.

.
, ,
, ,
, ,
1
1 .
, (
)
.
 183

.

(. 12 . III). ,
,

.
',


. ,
.
, , ,
.

(,
).

, ,

.
(,
.), ,
.

, ,
.
) , ,
, '
( ,
).

. ,

-
, , ,
.
184 .

,
.
,
. ,
,
, '
(. 18 . II). ,
, , .
)
,
.
.
,
. ,

. ,
, .
,
, .
,
,
,

,
.
- ,

.
,
(. 10 . IV).
 185

,


( ),
,

,
.

, ,
,
.
,
.


..
..

20.11. 2002 . 60 84/16.

. . . . . 20,0. .-. . 21,6.
300 . . 070-. .

""

58012, , . , 2