MC LC

LI M U: LC MT V TM THY

PHN I: KHI U

CHNG 1: ANIMATED

CHNG 2: S RA I CA PIXAR

CHNG 3: MC TIU C XC NH

CHNG 4: THIT LP BN SC RING

CHO PIXAR

PHN II: BO V S MI M

CHNG 5 :TRUNG THC V THNG

THN
 CHNG 6: S HI V THT BI

CHNG 7: CON QUI VT I KHT V

A B XU X

CHNG 8: THAY I V NGU NHIN

CHNG 9: IU B N

PHN III: KIN T O V GN GI

CHNG 10: M RNG QUAN IM

CHNG 11: TNG LAI CHA HNH

THNH

PHN IV: T H NGHIM NHNG IU

CHNG T A BIT

CHNG 12: TH THCH MI

CHNG 13: NGY GP

LI CUI: STEVE M CHNG TI BIT

IM KHI U
 LI M U: LC MT V TM THY

Mi bui sng, khi i b n Hng phim hot hnh

Pixar ngang qua bc tng iu khc cao khong 6
mt ca Luxo Jr., biu tng chic n bn thn
thin ca chng ti, qua hai cnh ca v bc vo
mt cn phng trn thy tinh, ni t hai m hnh
Woody v Buzz Lightyear vi kch thc ngi tht,
nhng bc tng Lego, bc ln cu thang y
nhng bc v v phc tho cc nhn vt ni ting
trong 14 b phim ca chng ti ti v cng n
tng bi nt vn ha c o thuc v ring Pixar.
Mc d i qua i li hng nghn ln, ln no ti
cng c mt cm gic mi m.

c xy dng trn nn mt nh my hp c,
khun vin rng hn 60.000m2 ca Pixar, ch cn i
qua cu Bay t San Francisco l ti ni, c Steve
Jobs thit k c bn trong ln ngoi. (Trn thc t,
n c tn l Ta nh Steve Jobs.) Ta nh c li ra
vo c thit k c o nhm khuyn khch mi
ngi tip xc, gp g v giao tip vi nhau. Bn
ngoi, c mt sn bng , mt sn bng chuyn,
mt b bi, v mt ta nh kin trc trn gm 600
ch ngi. Thnh thong, nhng ngi n tham quan
s hiu lm rng ni ny c xy dng ch phc
v s thch nht thi. iu h khng hiu l Steve
khng mun xy dng mt ni lm vic sang trng,
m mun to nn mt cng ng. Steve mun ta
nh c th h tr cng vic ca chng ti bng cch
tng kh nng hp tc gia chng ti.

Nhn vin y c t do, chnh xc hn l

c khuyn khch trang tr khng gian lm vic ca
mnh theo bt c phong cch no m h thch. H c
th lm vic bn trong ngi nh bp b hng rc, c
trn c trang tr bi nhng chic n chm nh,
nhng chic lu c biu tng ba h mnh ca ngi
Maori c lm t tre tht, v nhng ta lu i
c v t m, nhng thp canh c khc t . Mt
trong nhng truyn thng hng nm ca cng ty bao
gm Pixarpalooza, l dp cho cc ban nhc rock
trong cng ty thi u vi nhau, chy ht mnh trn
sn khu c dng bi c trc cng ty.

Vn quan trng l, y chng ti nh gi

cao s th hin bn thn. iu ny thng gy n
tng ln vi nhng v khch tham quan cng ty, h
thng ni vi ti rng khi n Pixar, h cm gic c
cht g tic nui, ging nh cng vic ca h thiu
th g , c l l mt ngun nng lng c th chm
vo, mt cm gic v s hp tc v tnh sng to
khng rng buc, mt cm gic v tim nng mi m.
Ti tr li rng cm gic m h ang nhc n d l
s phn khi hay s bt knh, thm ch thay i tht
thng, u rt quan trng vi thnh cng ca chng
ti.

Nhng cm gic khng phi l th lm cho

Pixar tr nn c bit.

iu khin Pixar c bit l chng ti tha nhn

rng mnh lun lun c nhng vn , v nhiu vn
khng th thy c; rng chng ti n lc lm
vic tm ra nhng vn ny, ngay c khi iu
khin chng ti khng h thoi mi cht no; v
rng, khi i mt vi mt vn , chng ti s tp
trung tt c nng lng gii quyt n. iu ny hp
dn hn bt c nhm cng s ti gii hay vn phng
lm vic hin i no, v l l do v sao ti thch n
cng ty mi bui sng. l iu thc y ti v
cho ti cm gic r rng v s mnh ca mnh.

Tuy nhin, cng c lc, ti cm thy mc ch

ca mnh tr nn m h. V chc chn cc bn s
ngc nhin khi bit khi no ti cm thy s m h .

Ngy 22/11/1995, Cu chuyn chi (Toy Story)

c cng chiu ti cc rp chiu phim Bc M v tr
thnh s kin m mn cho L T n ln nht trong
lch s. Cc nh ph bnh dnh tng b phim nhng
li c cnh nh: cc k sng to (tp ch Time),
xut sc v hi hc mt cch h h (t New
York Times) v c tm nhn (t Chicago Sun
Times). T Washington Post cho rng, tm c
mt b phim xng tm, chng ta phi tr v qu kh
nm 1939 thi k hong kim ca b phim Ph thy
x Oz (The Wizard of Oz).

Vic sn xut Cu chuyn chi, b phim u

tin c hot hnh ha ton b bng my tnh, yu
cu tng cht kin tr, tnh ngh thut, ti nng k
thut phi thng v s bn b. Hng trm nhn vin
c nam v n - nhng ngi sn xut ra b phim -
cng tri qua v s thng trm cng nh nhng
cm xc ng s cha tng c i vi cuc th
nghim 80 pht ny. Trong nm nm, chng ti
chin u xy dng Cu chuyn chi theo cch
ca mnh. Chng ti khng nghe theo li khuyn
ca cc gim c iu hnh Disney, nhng ngi tin
rng bi h thnh cng khi a m nhc vo
phim, v vy chng ti cng nn lm th. Khng ch
mt ln, chng ti phi quay tr li im xut pht
m bo cht lng b phim. Chng ti lm vic sut
m, lm vic c cui tun, v nhng dp ngh l m
hu nh khng phn nn. Cho d l nhng nh lm
phim thiu kinh nghim ti mt hng phim non tr
vi ngun ti chnh eo hp, chng ti vn t nim
tin vo mt tng n gin: Nu chng ti lm
nhng iu m chng ti mun xem, th ngi khc
cng s mun xem chng. Trong mt thi gian di,
chng ti cm thy nh mnh ang y mt tng
ln i vy, mt vic lm khng c kh nng thnh
cng. Rt nhiu lc, Pixar b nghi ng. Gi y,
chng ti bng nhin tr thnh biu tng cho vic
iu g s xy ra khi cc ngh s tin vo gic quan th
su ca mnh.
 Cu chuyn chi tr thnh b phim gi k lc
doanh thu nm v thu c 358 triu la trn
ton th gii. Song, chng ti khng ch t ho v
nhng con s y; tin bc, suy cho cng cng ch l
mt cch o c s thnh vng ca mt cng ty v
thng khng phi l th c ngha nht. iu khin
ti cm thy t ho chnh l nhng g chng ti
to ra. Chng ti tp trung vo ct truyn cm ng
v cc nhn vt 3D ca b phim, ch cp ngn gn,
ngu nhin n vic chng c to ra bng my
tnh. Trong khi c rt nhiu s i mi truyn cm
hng cho cng vic ca chng ti, chng ti vn
khng s pht trin cng ngh p o mc ch
thc s ca mnh: sn xut nhng b phim tuyt vi.

i vi c nhn ti, Cu chuyn chi tng

trng cho vic hon thnh mt mc tiu m ti
theo ui sut hn hai thp k qua k t khi cn l
mt cu b. Ln ln vo giai on nhng nm 1950,
ti ao c c tr thnh mt nh lm phim hot
hnh Disney nhng khng bit phi lm g thc
hin c m . Theo bn nng, gi y ti nhn ra
ha my tnh, mt lnh vc mi m, chnh l
phng tin gip ti theo ui c m. Nu ti
khng th sn xut phim hot hnh v tay, th chc
chn s c mt cch khc. trng i hc, ti lng
l t mc tiu phi thc hin c b phim hot
hnh u tin, v ti lm vic khng mt mi
trong sut 20 nm hon thnh mc tiu .

Gi y, mc tiu kim ch nam cho cuc i ca

ti c hon thnh, v t nht l lc u, n
mang li mt cm xc mnh lit v s nh nhm v
nim hng khi. Sau khi Cu chuyn chi c ra
mt, chng ti cho bn Pixar ra cng chng, vic
ny gip chng ti thu c nhng khon tin m
bo tng lai tr thnh mt nh sn xut c lp, v
bt u hai d n di hi mi, Th gii cn trng v
Cu chuyn chi 2. Mi vic u sun s nh d
kin, song ti li cm thy c cht bt an. Trong qu
trnh hon thnh mc tiu, ti lm mt i mt s
c cu t chc quan trng. Liu y c thc s l
iu m mnh mun lm? Ti bt u t vn. Nhng
nghi ng khin ti kinh ngc v ri tr, ri ti tip
tc t hi bn thn. Ti nm gi chc v Ch tch
Pixar v c trch nhim ln trong vic m bo s
tn ti ca cng ty. Ti yu ni ny v mi th thuc
v n. Tuy nhin, ti khng ph nhn rng vic t
c mc tiu gip s nghip ca ti khi sc li
khin mi ngi ri b ti. Ti t hi. Liu tt c ch
c vy? Liu y l lc cn c mt thch thc mi?

Ti khng cho rng Pixar v ch hay cng

vic ca ti hon thnh. Ti bit c nhng kh
khn ang ch i pha trc. Cng ty pht trin
nhanh chng, lm hi lng phn ln c ng, v
chng ti ang chy ua vi hai d n phim mi.
Tm li, c rt nhiu th chim ton b qu thi gian
t i ca ti. Nhng cm nhn su xa v mc tiu ca
ti th tng khin ti phi ng trn sn trong
phng nghin cu my tnh ti trng i hc ch
c thm nhiu thi gian bn my tnh ch hn, khin
ti thc thu m, nh mt a tr, mit mi gii
quyt nhng cu bn trong u mnh, v khin ti
kit sc mi ngy li khng cn na. Ti dnh
hai thp k cho li con tu Pixar i ng hng.
Gi y, ngh n vic li n thi cng lm nht bt
hng th ca ti. Ti phn vn. Liu thc hin mt
b phim na c hp dn ti? Nguyn tc t
chc ca mnh lc ny nn l g?

Ti mt nguyn mt nm tr li nhng cu
hi .
Ngay t khi bt u, s nghip ca ti dng nh
gn vi thung lng Silicon v Hollywood. Ln u
tin ti gia nhp lnh vc phim nh l nm 1979, sau
thi k hong kim ca b phim Chin tranh gia cc
v sao, George Lucas thu ti gip anh y p dng
cng ngh cao vo ngnh cng nghip phim nh.
Nhng anh y khng c tr s Los Angeles. Hng
phim Lucas nm cui pha Bc ca vnh San
Francisco. Vn phng ca chng ti c t ti San
Rafael, khong mt gi li xe t Palo Alto trung
tm ca Thung lng Silicon, mt ni ni ting v
kinh doanh cht bn dn v my tnh. Khong cch
ny gip ti c c v tr c a quan st s ra
i ca nhng cng ty phn cng v phn mm
(khng tnh n ngnh cng nghip vn u t mo
him ang ln mnh dn ln), nhng cng ty s thng
tr Thung lng Sillicon trn ng Sand Hill trong
tng lai.

y l thi im nng ng v bt n nht m ti

c th bit ti. Ti quan st nhiu doanh nghip
tr thnh cng chi sng ri vt tt nhanh chng.
Nhim v ca ti Hng phim Luccas l hp nht
vic sn xut phim vi cng ngh, iu ny c ngha
l ti c c hi k vai st cnh vi nhng v lnh o
ca Sun Microsystem v Silicon Graphics and Cray
Computer, mt vi ngi trong s h ti bit rt r.
Trc ht, ti vn l mt nh khoa hc, ch khng
phi nh qun l, cho nn ti quan st nhng ngi
ny rt k, hy vng c th hc hi t qu o, nh
hng m h theo ui. Dn dn, ti tm ra m hnh
chung: Mt s ngi c tng sng to, ku gi
c ngun vn, tp hp nhng con ngi thng
minh li, pht trin v bn mt sn phm thu ht
nhiu s ch . Thnh cng ban u s dn n nhiu
thnh cng khc, iu ny s hp dn nhng k s
gii nht v khch hng quan tm v c tim nng
ln. Khi nhng cng ty ny pht trin, rt nhiu
ngi vit v cch tip cn chuyn i m hnh ca
h, v khi cc gim c iu hnh ca h s c
a ln trang ba ca tp ch Fortune, v c gii
thiu nh l Nhng g khng l ca s mi m. Ti
c bit n tng vi s t tin ca h. Cc v lnh o
ny cc k t tin. Chc chn rng, h ch c th t
c nh cao nh by gi bng vic th hin xut
sc, cc k xut sc.

Tuy nhin, sau nhng cng ty ny mc

nhng sai lm ng ngn, khng phi sau ny xem li
mi thy chng ng ngn, m ngay ti thi im y,
iu qu r rng. Ti mun tm hiu l do.
iu g khin nhng con ngi thng minh a ra
nhng quyt nh khin cng ty ca h trt khi qu
o? Ti khng nghi ng vic h tin rng h ang
lm ng, nhng c nhng th lm m mt h, v
ngn cn h thy nhng vn c nguy c khin h
chm li; kt qu l, cng ty ca h phnh ln nh
bong bng, sau n tung. iu khin ti hng th
khng phi l vic cc cng ty pht trin v ri
tht bi hay s chuyn dch ca cc cng ty khi cng
ngh thay i, m l vic cc v lnh o cng ty
dng nh qu tp trung vo vic cnh tranh n
mc h khng bao gi suy xt su xa v nhng
nguyn nhn gy ph hoi khc tn ti trong mi
trng lm vic.

Trong nhiu nm, khi Pixar gp kh khn trong

vic tm ra con ng ring ca mnh ban u
chng ti bn phn cng, ri bn phn mm, sau
sn xut nhng phim hot hnh ngn v qung co
ti t hi: Liu khi Pixar t n thnh cng,
chng ti cng s lm nhng th ngc nghch tng
t ch? Liu vic cn trng hn vi nhng sai lm ca
ngi khc c gip chng ti cnh gic hn? Hay c
khi no c tr thnh lnh o th bn s m mt trc
nhng mi nguy him e da n s thnh vng ca
cng ty? R rng, iu g gy ra s mt kt ni
nguy him ti rt nhiu cng ty sng to, linh hot.
chnh xc l b n ti mun tm ra.

Trong nm thng y kh khn sau khi Cu

chuyn chi ra mt, ti bt u nhn ra rng vic
c gng tm ra s b n s tr thnh thch thc mi
ca ti. Kht khao bo v Pixar khi nhng ngun
lc ph hy rt nhiu cng ty tr thnh mc tiu
tp trung mi ca ti. Ti bt u thy r hn vai tr
lnh o ca mnh. Ti s dn ht tm sc hc hi
cch xy dng mt cng ty khng nhng thnh cng
m cn s hu mt nn vn ha sng to bn vng.
Khi ti chuyn s tp trung ca mnh t gii quyt
nhng vn k thut n trit l trong vic qun l
m thanh, ti mt ln na tr nn rt ho hng, v
chc chn rng b phim th hai ca chng ti cng s
y cm hng nh b phim u tin.

Mc tiu ca ti lun l xy dng mt nn vn ha

ti Pixar, th s tn ti lu hn cc nh sng lp ca
n l Steve, John Lasseter v ti. Nhng ti cng
mun chia s nhng trit l c bn vi cc nh lnh
o khc, v thng thn m ni, vi bt c ai ang c
gng vt ln vi cc th lc cnh tranh (cn thit)
trong lnh vc ngh thut v thng mi. Do ,
nhng g bn ang c trong tay chnh l n lc bin
nhng tng tt nht ca ti v cch chng ti xy
dng nn vn ha c xem l nn tng ni ny
thnh hin thc.

Cun sch ny khng ch dnh cho cc nhn

vin Pixar, hay nhng gim c trong lnh vc gii
tr, hay nhng nh lm phim hot hnh. N c
dnh cho tt c nhng ai mun lm vic trong mt
mi trng khuyn khch s sng to v k nng gii
quyt vn . Ti tin rng kh nng lnh o tt c
th h tr mi ngi sng to pht huy s xut sc
ca h cho d h lm vic trong bt c lnh vc no.
Mc tiu ca ti ti Pixar v Disney Animation, ni
ti v ngi cng s John Lasseter nhn trng trch
lnh o k t khi Walt Disney mua li Pixar vo
nm 2006, l khuyn khch nhn vin hon thnh
xut sc cng vic ca h. Chng ti bt u t gi
nh rng nhn vin ca chng ti rt ti nng v
lun kht khao c cng hin. Chng ti tha nhn,
ch khng phi c , rng cng ty ca chng ti ang
khin nhng ti nng ngt ngt kh th theo v s
cch thc khng th thy c. Cui cng, chng ti
c gng xc nh nhng tr ngi ny v khc phc
chng.

Ti dnh gn 40 nm suy ngh v vic lm

th no khuyn khch nhng c nhn tham vng
v thng minh lm vic hiu qu vi nhau. Cng vic
ca ti trn cng v gim c Pixar l to ra mt
mi trng lm vic tim nng, bo m n lun lnh
mnh, v theo di st sao nhng tc nhn lm suy
yu n. V c bn, ti tin rng tt c mi ngi u c
tim nng sng to, cho d sng to theo cch no
chng na, v vic thc y s pht trin l iu
ng qu. Mc d vy, iu khin ti hng th hn l
nhng tr ngi chng ta thng khng ch n, t
ngt xut hin v cn tr s sng to trong bt c
cng ty pht trin no.

Lun ca cun sch ny l: c rt nhiu ro

cn i vi s sng to, song chng ta c th thc
hin nhng bc i ch ng bo v qu trnh
sng to. Trong nhng trang tip theo, ti s cp
n cc bc i m chng ti theo ui ti Pixar,
nhng nhng c ch hp dn nht i vi ti chnh l
nhng c ch c th i ph vi s khng chc chn,
s bt n, s thiu thnh thc, v nhng th chng
ti khng th thy c. Ti tin rng nhng nh
qun l gii nht u tha nhn v cha ch cho
nhng th h khng th bit, khng n thun ch v
s khim nhng l mt c tnh tt, m cn bi nu
khng thu t c nhn thc , th nhng t ph
n tng khng th din ra. Ti tin rng cc nh qun
l phi ni lng s kim sot, thay v tht cht. H
phi chp nhn ri ro, phi tin tng cng s v c
gng lm quang ng con ng trc mt; v h
phi lun lun ch v quan tm n bt c iu g
c th to ra ni s hi. Ngoi ra, cc nh lnh o
thnh cng chp nhn mt thc t rng cc phng
php ca h c th sai lm hoc thiu st. Ch khi
chng ta tha nhn iu chng ta khng bit, chng
ta mi c th hy vng hc hi c.

Cun sch ny c chia thnh bn phn Khi

u, Bo v nhng iu mi m, Kin to v gn gi,
v Th nghim nhng g chng ta bit. y khng
phi l s hi tng ca ti, m hiu c nhng
sai lm chng ti mc phi, nhng bi hc chng
ti rt ra, v cch chng ti hc hi c t
chng, th vic o su vo lch s ca c nhn ti v
ca Pixar l iu cn thit. Ti c rt nhiu iu
ni v vic khuyn khch cc nhm nhn vin cng
nhau sng to ra nhng th c ngha v sau bo
v chng khi nhng tc nhn ph hoi hnh thnh
ngay c trong nhng cng ty pht trin nht. Ti hy
vng rng bng cch lin h qu trnh ti tm kim
ngun gc ca s nhm ln v o tng bn trong
Pixar v Disney Animation, ti c th gip nhng
ngi khc trnh khi nhng cm by cn tr v i
khi hy hoi hon ton cc doanh nghip. Cha kha
c bn thc y ti trong sut 19 nm qua, k t
ngy cng chiu Cu chuyn chi, l ti nhn
ra rng vic xc nh c nhng tc nhn ph hoi
khng ch n thun l mt bi tp trit hc. l
nhim v ch cht, mang tnh quyt nh. Sau nhng
thnh cng u tin, cc lnh o ca Pixar cn cng
ngi li v tp trung ch . V thn trng khng bao
gi l tha. Do vy, cun sch ny vit v qu trnh
tp trung ch lin tc, c dn dt bi s t nhn
thc, bi c cc nh qun l, cng nh cc cng ty.
chnh l mt cch biu t nhng tng m ti
cho rng s gip chng ta pht huy ti a kh nng
ca mnh.
 Phn I
KHI U

CHNG 1

ANIMATED

Sut 13 nm qua, ti phng hi ngh ln ca Pixar

c gi l West One, lun t mt chic bn. Mc
d chic bn y rt p, nhng cng ngy ti cng
thy ght n. Chic bn di v mnh, ging nh
nhng chic bn n ca mt cp v chng gi giu c
trong nhng b phim hi, ni mi ngi ngi mt u
bn, gia t mt cy n nn, v h phi ht ln
c th tr chuyn vi nhau. Steve t hng chic
bn t mt nh thit k ni ting, cho nn khng nghi
ng g khi n trng rt trang nh, nhng n li gy
bt tin cho cng vic ca chng ti.

Hng ngn cuc tho lun v nhng b phim ca

chng ti din ra quanh chic bn 30 ngi
ngi i din nhau thnh hai hng di, mt s khc
ngi dc cc bc tng vic phn tn ch ngi ny
thc s khin chng ti kh giao tip vi nhau. i
vi nhng ngi t may mn phi ngi pha hai u
bn, cc tng chng th no c truyn t ht
n h bi nu khng nghn c ln th bn s khng
th no giao tip bng mt c. Hn na, c th
lng nghe kin t mi ngi, gim c v nh sn
xut phim phi c ngi v tr trung tm bn hp.
l nhng nh lnh o sng to ca Pixar gm:
John Lasseter, nhn vin sng to, ti, v rt nhiu
v gim c, nh sn xut v bin kch dy dn kinh
nghim nht. m bo i ng ny lun ngi cnh
nhau, nhng chic th ch ngi ra i. Thm ch v tr
ch ngi cng c sp xp nh vy ti cc bui tic
ti.

Khi xt n kha cnh cm hng sng to, c

nhn ti tin rng chc v v h thng cp bc s tr
nn v ngha. Song, s hin din ca chic bn v
nhng tm th ch ngi li truyn i mt thng ip
tri ngc: v tr ngi ca bn cng gn trung tm,
bn cng quan trng. Thm vo , khi ngi cch xa
trung tm, bn s cng t mun ln ting v khong
cch gia bn v trung tm cuc tho lun khin bn
c cm gic nh th ang bt mi ngi phi lng
nghe mnh ni. Nu chic bn tr nn qu cht, trn
thc t iu ny thng xuyn xy ra, th s c nhiu
ngi phi ngi nhng chic gh xp dc cc bc
tng xung quanh phng, vic ny to ra mt h
thng ba bc (nhng ngi ngi trung tm bn hp,
nhng ngi ngi hai u, v nhng ngi ngi xa
bn hp). Mc d l v tnh song r rng h thng ba
bc ny cn tr s hng hi gp ca mi ngi
trong cc cuc tho lun.

Trong sut mt thp k qua, chng ti t

chc v s cuc hp quanh chic bn ny theo cch
nh vy m hon ton khng nhn thc c vic
lm si mn cc nguyn tc ct li ca chng ti
ra sao. Vy ti sao chng ti li khng thy c iu
ny? Bi v tr v nhng tm th ch ngi c sp
xp sao cho thun tin nht cho nhng ngi lnh
o, bao gm c ti. Thnh thc m ni, chng ti
chng thy g l bi chng ti l trung tm, sao c th
thy lc lng c c ch. Trong khi , nhng
ngi khc, nhng ngi khng ngi v tr trung
tm, li cm thy r rng vic sp xp to ra
mt trt t th hng nh th no, nhng h li phng
on chc rng nhng ngi lnh o (chng ti) c
tnh lm nh vy. V h th l ai m c quyn ln
ting phn nn?

Mi cho n khi chng ti c mt cuc hp

trong mt cn phng nh hn, bn mt chic bn
hnh vung, John v ti mi nhn ra sai st .
Quanh chic bn vung y, s tng tc, dng chy
tng v vic giao tip qua nh mt u tr nn d
dng hn, hiu qu hn. Mi ngi , d l chc
v g, u thoi mi nu ln quan im c nhn.
khng ch l nhng g chng ti mong mun, m cn
l nim tin ct li ca Pixar: Giao tip t do bt k v
tr ca bn l g. Vi chic bn di v mnh y, chng
ti qu tha mn vi v tr ca mnh n ni hon
ton khng nhn ra mnh ang hnh x tri ngc
vi nguyn tc c bn . Cng ngy chng ti cng
ri vo mt ci by v nh. Mc d chng ti nhn
thc c s si ni trong phng chnh l cha kha
cho mi cuc tho lun hiu qu, v d chng ti tin
rng chng ti khng ngng tm kim nhng sai
st ca mnh, song chnh s u i v v tr ngi
lm la mt chng ti.

Ho hng vi nhn thc mi ca mnh, ti i n

phng trang thit b v khn thit yu cu: Lm n
nh, ti khng cn bit bng cch no nhng xin cc
anh hy mang chic bn ra khi y. Ti mun
mt th g c th to ra bu khng kh thn mt
hn mi ngi c th kt ni trc tip vi nhau v
khng ai cm thy lc lng. Vi ngy sau, khi khi
chng ti t chc mt cuc hp quan trng cho b
phim mi sp ra mt th mt chic bn mi c
thay th, gii quyt c vn .

Tuy vy, tht th v, s lun c nhng tn d

ca vn khng h bin mt ngay lp tc. V d
nh, ln sau khi bc vo West One, ti thy chic
bn mi theo ng nhng g mnh yu cu - thn mt
hn v d tng tc hn. Song n li c t im bi
nhng tm th ch ngi! Vy ra trong khi chng ti
c gng sa cha vn quan trng nht vn dn
n s cn thit ca nhng chic th, th chnh nhng
chic th gi y li tr thnh mt thi quen m s
cn tip tc cho n khi chng ti trc tip xa b
n. Vn ny khng hn to tt nh s tn ti ca
chic bn West One, nhng nhng chic th v
hnh trung tng trng cho s phn cp, v chnh
xc l th chng ti mun trnh. Khi Andrew
Stanton, mt trong nhng gim c ca chng ti,
bc vo phng hp sng hm , anh y thu nhng
tm th li v ngu nhin xoay trn chng trn bn.
Chng ta khng cn chng na! anh y ni theo
cch m ai cng c th hiu ht ngha su xa. Ch
khi , chng ti mi loi b thnh cng vn pht
sinh ny.

y chnh l bn cht ca qun l. Thng

thng, nhng quyt nh c a ra, u da trn
nhng mc ch tt p, cui cng li thc y
nhng quyt nh khc pht sinh. Bi vy, khi nhng
vn bt cht pht sinh th vic g ri chng khng
ch n gin nh sa cha li lm ban u. Vic tm
kim gii php thng l mt n lc a cp. V d, c
mt vn m bn ang n lc gii quyt chng
hn l mt cy si v s c nhng vn khc ny
sinh chng hn nh nhng cy non ny mm t
nhng ht si ri xung quanh ci cy. V nhng vn
pht sinh ny s vn tn ti sau khi bn cht
cy si.

Thm ch rt nhiu nm sau, ti vn cn cm

thy kinh ngc khi pht hin ra nhng vn vn tn
ti ngay trc mt ti, mt cch rt r rng. i vi
ti, cha kha gii quyt nhng vn ny l tm
ra cch bit c ci g hiu qu v ci g khng,
v iu ny ni th c v n gin hn lm rt nhiu.
Ngy nay, Pixar c qun l da trn nguyn tc
ny, nhng theo mt cch no , sut cuc i
mnh, ti vn tm kim nhng cch thc hiu qu
hn. Vic tm kim vn din ra t trc khi Pixar
c sng lp ti hng chc nm.

Khi cn nh, trc 7 gi ti mi Ch Nht, ti u

dnh cht ly phng khch trong cn h hin i nht
thnh ph Salt Lake ca gia nh ti, ho hc n
xem chng trnh Walt Disney. c bit, ti lun
ch ng y xut hin trn mn hnh chic tivi en
trng 12 inch ca gia nh. Thm ch cch mn hnh
n tn bn mt chun mc lc by gi l khn gi
phi ng cch mn hnh mt khong cch c tnh
theo cng thc c 1 inch mn hnh th cch 1 bc
chn - ti vn c sng s trc nhng g c xem.
 Mi tun, Walt Disney li m mn cho chng
trnh Th gii tuyt vi ca Disney. Xut hin trc
ti trong b comple v c vt, ging nh mt ngi
hng xm thn thin, s t mnh lm sng t s k
diu ca th gii Disney, ng y s gii thch vic s
dng m thanh ng b trong phim Steamboat
Willie hay ni v tm quan trng ca m nhc trong
phim Fantasia. ng y n lc th hin s tin tng
i vi cc v tin bi, nhng ngi tin phong trong
lnh vc ny m nh ng y c th xy dng
ch Disney ca ring mnh. ng gii thiu vi khn
gi mn nh nh nhng tn tui tin phong nh Max
Fleischer, vi phim Tn h Koko v Betty Boop ni
ting, v Winsor McCay vi phim Khng long Gertie
(Gertie the Dinosaur) b phim hot hnh u tin
m nhn vt c th bc l cm xc vo nm 1914.
ng tp hp mt nhm cc nh lm phim hot
hnh, ngh s phi mu v ngh s to hnh gii
thch qu trnh to ra nhn vt chut Mickey v vt
Donald. Mi tun, Disney li to ra mt th gii mi,
s dng nhng k thut hin i nht v sau gii
thch cch ng to ra n.

Walt Disney l mt trong hai thn tng thi th

u ca ti. Ngi cn li l Albert Einstein. i vi
ti, mc d tui cn rt tr, h l i din cho hai
thi cc ca s sng to. Disney mnh v vic pht
minh ra nhng th mi m - trn c phng din
ngh thut v cng ngh - nhng th cha tng tn
ti trc . Ngc li, Einstein l bc thy trong
vic gii thch nhng g v ang tn ti. Ti c
mi cun sch v tiu s ca Einstein m ti c cng
nh cun sch ca ng v thuyt tng i. Ti yu
ci cch nhng khi nim mi m ca Einstein lm
thay i cch tip cn ca con ngi i vi vt l
hc v vt cht, i vi vic nhn nhn vn vt
nhiu quan im khc nhau. Einstein, mt ngi vi
mi tc ri b v dng v khun mu, dm b
cong nhng ni suy t suy ngh v hiu bit ca
chng ta. ng gii c nhng cu hc ba
nht, chnh iu ny thay i hiu bit ca chng
ta v thc t.

C hai ngi u l ngun cm hng cho ti,

song Disney nh hng n ti nhiu hn bi ng y
gh thm phng khch nh ti hng tun. Khi bn
nguyn c di nhng v sao, bn cng khng th
thay i con ngi mnh, bi ht ch trong mt
chng trnh ca Disney s vang ln cng lc vi
ging trm trm ca ngi dn chuyn: Mi tun,
khi bn t chn n vng t v tn ny, mt trong
s rt nhiu th gii s m ra trc bn Sau
ngi dn chuyn s lit k mt danh sch: Vng
khai hoang vin Ty Frontierland (nhng cu
chuyn kh tin song y chn thc v qu kh
huyn thoi), Vng t tng lai Tomorrowland
(nhng ha hn v tng lai), Vng t phiu lu
Adventureland (x s thn tin ca t nhin), v
Vng t c tch (vng quc hnh phc nht trong
tt c). Ti yu thch tng rng phim hot hnh
c th a ti n nhng ni mnh cha tng t
chn n. Nhng vng t m ti kho kht c
tm hiu nht l ni nh c ca nhng nh sng to
ti hoa Disney nhng ngi to nn nhng b
phim ny.

Trong khong thi gian t 1950 n 1960, Disney

pht hnh ba b phim ngy nay c coi l kinh
in: Cng cha L lem (Cinderella), Peter Pan v
Tiu th v g lang thang (Lady and the Tramp).
Hn na th k sau, chng ta vn nh n chic giy
thy tinh, hn o ca nhng cu b i lc, v cnh
phim hai ch cn trong Tiu th v g lang thang
cng nhau n m v kt thc bng mt n hn nh
nhng lng mn. Song, my ai hiu c nhng phc
tp v mt k thut cn c to ra nhng b phim
ny. Nhng ha s phim hot hnh ca Disney i
u v cng ngh ng dng; thay v ch s dng
nhng phng thc c n thun, h pht minh ra
nhng cng ngh ca ring mnh. H phi pht trin
nhng cng c hon thin m thanh v mu sc,
s dng thm mn hnh xanh v my quay c
bit(1 ) cng phng php in chp tnh in. Mi pht
minh mang tnh t ph c to ra, Walt Disney s
kt hp li v sau ni v chng theo kha cnh
nhn mnh mi lin h gia cng ngh v ngh thut
trn nhng chng trnh ca mnh. Khi y ti cn
qu nh c th nhn thc c mi lin h y c
mc cng ph nh th no. Ti ch cm gic cng
ngh v ngh thut phi thuc v nhau, gn kt vi
nhau.

Chng trnh ca Disney ti Ch Nht thng T

nm 1956 l mt tri nghim nh hnh ton b s
nghip ca ti. Tht kh ni chnh xc l ci g,
nhng c th ni ti cm thy iu g hnh
thnh trong u mnh. Tp phim hm c ta
Nhng cu chuyn n t u?, v Disney bt u
bng cch ca ngi bit ti ca cc ha s lm phim
hot hnh ca mnh khi a c cuc sng thng
ngy ln phim. D vy, bui ti , khng phi
nhng li gii thch ca Disney eo ui ti m chnh
l nhng g ang din ra trn mn hnh khi ng ni.
Mt ngh s ang to hnh vt Donald, v cho cu ta
c mt b trang phc vui nhn, mt b hoa v mt
hp ko tng cho c nng Daisy. Sau , ch vi
nhng nt ch n gin, Donald xut hin chn thc,
vung nm tay ngang bng vi u bt ch, sau
nng cm ln cc ngh s ci cho anh chng mt
chic n.

Mt b phim hot hnh hp dn ngha l trong

mi nhn vt xut hin trn mn hnh u khin
bn tin rng chng c suy ngh. D l mt ch
khng long, hay mt ch ch Slinky hoc mt chic
n bn, nu ngi xem khng ch thy chng
chuyn ng m cn l chuyn ng c mc ch
hay ni cch khc, c cm xc th chnh l s
thnh cng ca b phim. Khng ch l nhng ng
k v chi trn giy na, chng tr thnh nhng
thc th rt sng ng. chnh l tri nghim ca
ti ti hm , ln u tin ti thy vt Donald bc
ra khi nhng trang giy. Vic chuyn th nhng nt
v tnh thnh nhng hnh nh a chiu, hot hnh l
tr o thut ca i tay, nhng b n k diu li khng
ch nm quy trnh k thut m cn ngh thut
c thm nhun cm xc. y l vn th v nht
m ti quan tm. Ti thc s mun tro qua mn
hinh ti vi ha mnh vo th gii y.

Trong giai on t gia nhng nm 1950 v u

nhng nm 1960, Hoa K tr thnh quc gia biu
tng ca s thnh vng v pht trin cng nghip.
Ln ln Utah gia cng ng Mormon gn kt cht
ch, bn ngi em ti v ti sm bit khng g l
khng th. Bi tt c nhng ngi ln xung quanh
chng ti u tng tri qua cuc i khng hong,
Chin tranh Th gii II, v sau l cuc chin tranh
Nam-Bc Hn, v th giai on ny, vi h, chng
khc no s bnh yn sau cn bo.

Ti vn nh s lc quan, mt s ho hc tin v
pha trc c dy ln v ng h bi s pht
trin cng ngh. l thi im nhng cng trnh
nh v sn xut bng n M. Ngn hng cung cp
cc dch v cho vay v tn dng, iu ny gip nhiu
ngi c th mua c tivi, mua nh hoc mt chic
Cadillac. Nhiu thit b mi tht k diu nh my
nghin rc, my ra bt cho d ti chc chn vn ra
bt bng tay. Nm 1954, ngi ta tin hnh thnh
cng ca cy ghp ni tng u tin; mt nm sau ,
vc xin cha bnh bi lit c tm ra; nm 1956,
thut ng tr thng minh nhn to tr nn ph bin.
Tng lai, c l, bt u t y.

Sau , khi ti 12 tui, Lin X a v tinh nhn

to u tin Sputnik 1 vo qu o tri t.
qu l mt tin tc chn ng, khng nhng v kha
cnh khoa hc m cn v chnh tr, nhng vi nhng
a tr mi lp 6 nh chng ti, ch n gin l mt
bui sng n c hiu trng vi biu hin m m
gh thm v bo rng cuc sng ca chng ti s
thay i mi mi. K t , chng ti c dy rng
chin tranh ht nhn c th xy ra ch bng mt ci
chm nt, s tht rng Lin X nh bi chng ti
trong lnh vc khm ph khng gian c phn ng
s, l bng chng cho vic h ang nm quyn lc
trong tay.

Hi p ca chnh ph M i vi vic b qua

mt l lp ra ARPA (Advance Research Projects
Agency) C quan D n nghin cu cp cao. Mc
d trc thuc B Quc phng, nhng b ngoi,
nhim v ca ARPA li rt nh nhng h tr cc
nh nghin cu khoa hc ti cc trng i hc ca
M trong vic ngn chn ci gi l s t ph cng
ngh. Bng cch cung cp cho nc M nhng b c
ti hoa nht, cc kin trc s ca ARPA tin rng M
c th ui kp Lin X vi nhng thnh tu xut sc
hn. Khi nhn li, ti vn rt khm phc phn ng ca
M trc mt mi e da nguy him: Chng ta phi
tr nn thng minh hn. ARPA c tc ng su
sc n nc M, trc tip dn n cuc cch mng
my tnh v Internet cng vi v s nhng pht
minh khc. Tt c mang li mt cm gic rng c
nhng iu ln lao ang din ra trn ton t nc,
v nhng th v i hn ang ch i tng lai.
Cuc sng y p nhng iu c th.

Tuy nhin gia nh ti ch l mt gia nh trung

lu, suy ngh ca chng ti c nh hnh qua cch
gio dc ca cha. ng khng ni v vic gio dc qu
nhiu. Earl Catmull, mt cu con trai trong s 14
ngi con ca mt nng dn ngi Idaho, nm trong
s chng qua i khi mi sinh. M ca ng (tc b
ni ti) ln ln cng vi nhng ngi Mormon u
tin, nhng ngi sng cc kh vi cng vic i
vng bn sng Snake Idaho, 11 tui mi bt u
n trng. Cha ti l ngi u tin trong gia nh
hc n i hc v t i lm thm tr tin hc ph.
Sut thi th u ca ti, cha dy ton trng v i
xy nh thu vo ma h. Chnh ng xy nn
ngi nh ca chng ti. ng khng h ni rng vic
hc l ti quan trng, nhng anh ch em ti t hiu
rng chng ti c k vng phi chm ch v phi
i hc.

Thi trung hc, ti l mt hc sinh t ni v

nghim tc. Gio vin m thut tng ni vi cha m
ti rng ti thng xuyn qu ch tm vo bi tp
n mc khng nghe thy ting chung tan hc, cho
n khi c lp chng cn ai, ti vn ngi trn chic
bn ca mnh, nhn chm chm vo mu vt mt l
hoa hay mt chic gh. Mt iu g v vic ti hin
mu vt trn giy chon ht tm tr ti v iu duy
nht ti quan tm lc l trnh mnh b phn
tm khi suy ngh v chic gh hay l hoa v vic gi
nh chng s trng nh th no. nh, ti t mua
b dy v ca Jon Gnagy (Learn to Draw) c
qung co ng sau ba nhng quyn truyn tranh v
vo nm 1948, ti mua cun Animation (tm dch:
Vic sn xut phim hot ha) kinh in c vit v
v bi Preston Blair, mt b tranh hot hnh v
nhng ch h m nhy ma trong Fantasia ca
Disney. Ti mua mt tm p giy, l mt a
kim loi mng m cc ngh s s dng in mc ln
giy, v thm ch dng c mt gi bng g dn vi
mt chic n t bn di. Ti lm nhng cun s
ghi ch nh vi nhng hnh nh chuyn tip, mt
cun ni v mt ngi n ng i chic xe p mt
bnh, nhng cun khc ni v cht cm nng u
tin ca ti vi Tinker Bell, nng tin b nh trong
Peter Pan.

Tuy vy, chng my chc ti nhn ra mnh

chng bao gi ti nng gia nhp hng ng lm
phim siu ng ca Disney. Hn na, ti khng bit
lm sao tr thnh mt nh lm phim hot hnh
thc th. Khng c trng no dy iu . Sau khi
tt nghip trung hc, ti nhn ra mnh bit r nht
cch tr thnh mt nh khoa hc. Con ng
tng lai dng nh tr nn d nhn bit hn. Trong
sut cuc i mnh, ti ch nhn c nhng ci ci
mm ca mi ngi khi ti ni vi h rng ti s
chuyn t m thut sang vt l, bi v vi h, iu
ny nghe mi phi l lm sao. Nhng chnh quyt
nh theo ui vt l thay v m thut ny gin
tip m ra tng lai ca chnh ti.
 B n nm sau, vo nm 1969, ti tt nghip i
hc Utah vi hai bng vt l v khoa hc my tnh.
Sau , ti mun nghin cu su hn v thit k
ngn ng my tnh cao hc. Nhng ngay sau khi
trng tuyn, ti gp mt ngi v ngi ny
khuyn khch ti thay i kha hc: mt trong
nhng ngi tin phong v ha my tnh tng
tc, Ivan Sutherland. V bn cht, lnh vc ha
my tnh, hay vic to ra nhng hnh nh k thut s
da trn nhng con s, hoc d liu, nhng th c
th c ch tc bi mt chic my, mi ang giai
on trng nc, nhng Gio s Sutherland qu thc
l mt huyn thoi. Mi khi nghip, ng pht
minh ra Sketchpad, mt chng trnh my tnh
thng minh cho php v, sao chp, di chuyn, xoay
hay thay i kch thc nhng con s m vn gi
nguyn nhng c tnh c bn ca chng. Vo nm
1968, ng ng sng to ra The Sword of Damocles,
mn hnh tng cng thc t o (thit b ny c t
tn theo thn thoi Hy Lp, bi n nng n ni c
th s dng, ngi ta phi treo n ln bng mt cnh
tay c kh c bt vt vo trn nh). Sutherland v
Dave Evans, ng u Ngnh khoa hc my tnh ca
trng i hc, thu ht rt nhiu s quan tm ca
sinh vin tim nng v h dn dt chng ti vi mt
phong thi thoi mi, thn thin. V c bn, h cho
mng chng ti n vi chng trnh, to cho chng
ti khng gian lm vic v c hi tip cn nhng
chic my tnh, sau chng ti lm nhng g
mnh thch. Kt qu l mt i ng lm vic y n ,
y cm hng ra i, n mc sau ny ti tm mi
cch nhn rng m hnh ny Pixar.

Mt trong nhng bn hc ca ti, Jim Clark, l

ngi sau ny sng lp ra Silicon Graphics and
Netscape. Mt ngi khc, John Warnock, ng
sng lp Adobe, ni ting v photoshop v nh dng
vn bn PDF. V Alan Kay, ngi i u trong mt s
lnh vc, t lp trnh nh hng i tng n ca
s giao din ngi dng ha. Xt v nhiu kha
cnh, nhng bn hc ca ti l mt trong nhng
ngun cm hng ln nht thi i hc; mi trng
lm vic hp tc v hc thut ny rt quan trng bi
n khng ch nh hng n nim yu thch ca bn
thn ti m n cn quyt nh tnh hiu qu ca cng
vic ti ang lm.

p lc gia nhng ng gp sng to c nhn v

n by ca c nhm l ng lc cn c trong tt c
cc mi trng sng to, nhng ch l mi v u
tin m ti nm th. Sau , ti nhn ra rng chng
ti s hu nhng thin ti c th lm vic c lp mt
cch tuyt vi; song tri li, chng ti cng c mt
nhm lm vic vi chnh xc cao da trn nhng
quan im a dng. Vy lm cch no c th cn
bng hai thi cc ny l iu khin ti trn tr. Ti
khng c sn mt cu tr li ng , nhng trong ti
nung nu mt kht khao phi kim tm.

Rt nhiu nghin cu c thc hin ti Phng

Khoa hc my tnh ca i hc Utah di s ti tr
ca ARPA. Nh ti cp, ARPA c to ra nh
mt li hi p cho Sputnik, v mt trong nhng
nguyn tc t chc quan trng l s kt hp nhun
nhuyn t n s hon ho. Trn thc t, mt
trong nhng thnh tu ng t ho nht ca ARPA
l ARPANET mng li kt ni cc trng i
hc cui cng cng c kt ni internet. Bn im
nt u tin ca ARPANET c t ti Vin nghin
cu Stanford, UCLA, UC Santa Barbara v i hc
Utah, v vy ti c th thun tin quan st th nghim
quy m ln ny, v nhng g ti thy qu thc nh
hng su sc ti ti. S y thc ca ARPA trong
vic h tr nhng b c u vit trong mi lnh vc
c tin hnh da trn gi nh vng chc rng
nhng nh nghin cu ny s n lc thc hin nhng
iu ng n v, trn quan im ca ARPA, vic
qun l mang tnh p buc l phn tc dng. Cc
qun tr vin ca ARPA khng t p lc ln vai
chng ti, cng nh yu cu nhng thnh tu ca
chng ti phi c ng dng trc tip vi qun i
mc d h l ngi ti tr. H ch n gin tin tng
chng ti cng pht trin.

S tin tng ny cho php chng ti thoi mi

gii quyt mi vn phc tp, v qu thc ti
lm vic vi s thch th. Khng ch mnh ti ng
trn sn phng my tnh tit kim thi gian, m
cc bn ca ti cng vy. Chng ti cn tr, c
thi thc bi ngh mnh ang to ra nhng iu mi
m cha tng c, cm gic ny kh c th din t
bng li. Ln u tin, ti tm ra c cch cng lc
va c th v v va c th pht trin c hiu bit
v mt k thut trong cch thc to ra mt loi hnh
nh mi. Sng to hnh nh bng my tnh cn kt
hp c no tri v phi. Nhng hnh nh c th hin
th trn my tnh trng rt th vo nm 1969, nhng
vic pht minh ra thut ton mi v cht lng hnh
nh c ci thin qu thc khin ti kinh ngc.
Theo mt cch no , gic m thi th u ca ti gi
y c ti khng nh.

tui 26, ti t ra mt mc tiu mi: pht trin

phim hot hnh bng my tnh thay v bt ch, v to
nn nhng hnh nh p, hp dn cho nhng b
phim. Ti ngh, c l sau cng, ti cng tr thnh
mt nh lm phim hot hnh.

Ma xun nm 1972, ti dnh 10 tun thc hin

b phim hot hnh ngn u tin ca mnh mt m
hnh s ha v bn tay tri ca ti. Qu trnh lm
phim ca ti kt hp gia ci c v ci mi; ging
nh tt c nhng ai lm vic trong lnh vc ang thay
i chng mt ny, ti ang gip pht minh ra ngn
ng. u tin, ti nhng tay vo bn thch cao ca
Paris (m qun khng bi mt lp Vaseline trc,
hu qu l ti phi git tng si lng nh trn mu
bn tay mi nhc tay ra khi bn c); tip , ti
nhiu thch cao hn vo khun c c m
hnh bn tay mnh; sau , ti ly m hnh ra, v ln
350 hnh tam gic nh v nhng hnh a gic nh
lng vo nhau, to thnh mt mng li cc ng k
mu en trn da. Bn c th khng cho rng mt
b mt cong li c th c to ra t nhng vt gc
cnh v phng y, nhng nu bn v chng nh,
bn s c c m hnh kh chnh xc.

Ti thc hin d n ny bi ti rt hng th vi

vic v nhng vt th phc tp v nhng b mt cong
v y hn nhin l mt thch thc. Lc , my
tnh cha th ti hin hon ho hnh nh ca nhng
vt th phng, hung chi l nhng vt th c b mt
cong. Cc thut ton v nhng b mt cong cha
pht trin, v b nh my tnh cn hn ch. Ti
phng ha my tnh ca i hc Utah, ni mi
ngi chng ti u mong mi to ra mt chic my
tnh c th xy dng c nhng hnh nh trng
ging nh bc nh chp vt th, chng ti ra ba
mc tiu: tc , tnh chn thc v kh nng m t
nhng b mt cong. B phim ca ti tp trung vo
hai mc tiu sau.
 Bn tay con ngi khng c mt mt phng n.
V khng ging mt b mt cong n gin, v d nh
mt qu bng, bn tay c rt nhiu phn i lp nhau
to ra v s nhng chuyn ng. Khi c gng nm
bt v chuyn thnh cc dy s, bn tay l mt vt
th phc tp n kh tin. thi im , hu ht
cc phim hot hnh sn xut bng my tnh ch l to
dng nhng vt th a gic n gin (nh hnh nn,
hnh kim t thp), cho nn ti cm thy mnh ch
i cng vic ny t rt lu ri.

C ln ti v nhng hnh tam gic v a gic ln

m hnh, ri tin hnh o ta cc gc v sau
nhp d liu vo mt phn mm hot hnh 3D do
chnh mnh vit. Kt qu l, trn mn hnh hin th
rt nhiu hnh tam gic v a gic to thnh hnh nh
mt bn tay o. Nhng cnh sc c th c quan st
thy ti ni cc ng ni cc a gic li vi nhau.
Nhng sau , nh k thut nh bng mn, c
pht trin bi bn hc ca ti, nhng cnh sc tr
nn m hn, nh bn tay cng tr nn sng ng
hn. D vy, thch thc mi i vi ti l lm th
no bn tay ny c th c ng.
 Mt bn tay, xut hin ln u ti mt cuc hi
tho khoa hc nm 1973, gy xn xao d lun bi
cha ai tng thy iu g tng t trc y. Bn tay
ti, ban u c bao bc bi mt mng li trng
kt t nhng hnh a gic, bt u m ra v nm vo,
nh th ang c gng to thnh hnh nm m. Sau
, cc b mt bn tay tr nn mn hn, ging tht
hn. l khonh khc bn tay ti ch vo khn gi
nh th mun ni rng, ng vy, ti ang ni
chuyn vi cc bn y. Tip , mt my nh i
vo bn trong bn tay v xoay xung quanh, a ng
knh hng vo lng bn tay v hng ln tng ngn
tay, mt gc nhn kho lo khin ti rt tm c bi
n ch c th c m t bng my tnh. Ch vi 4
pht trnh din ngn ngi, nhng ti phi nh i
bng 60 nghn pht lm vic cn mn.

Bn tay ca ti, cng vi b phim s ha ti hin

khun mt ca v Fred Parke, mt ngi bn ca ti,
do chnh anh thc hin tr thnh bc t ph ln
trong lnh vc hot hnh my tnh trong nhiu nm.
on phim ca hai chng ti c gii thiu trong b
phim Futureworld (Th gii tng lai) vo nm
1976, b phim c cho l gy n tng nht cho n
tn by gi, vn lun c ngi hm m nhc n
nh b phim tin phong cho th h phim hot hnh
sn xut bng my tnh.

Gio s Sutherland tng ni ng rt yu qu nhng

hc tr ti Utah ca mnh bi chng ti khng bit
n ci g gi l bt kh thi. ng cng l mt trong
nhng ngi u tin tin rng nhng nh lm phim
Hollywood ri s quan tm n nhng g ang xy ra
trong gii hc thut. Cui cng, ng tm cch
pht trin mt chng trnh trao i chnh thc vi
Disney, trong hng ngy, hng phim s c mt s
cc nh lm phim hot hnh n Utah hc hi v
cng ngh to hnh trn my tnh, v trng i hc
s a mt s sinh vin n Disney nghin cu
cch k nhng cu chuyn.

Ma xun nm 1973, ng gi ti n Burbank

bn tng ny cho cc gim c iu hnh
Disney. Ti qu thc thy s hi khi li xe qua nhng
cnh cng gch mu v hng ta nh Animation
Building, c xy vo nm 1940 vi mt sn nh
hnh Double H (ch H i) di s gim st ca
chnh Walt m bo tt c cc phng u c ca
s c th nhn c nh sng t nhin nhiu nht c
th. Mc d tm hiu v ni ny, hay ni ng hn
l thy n qua chic ti vi 12 inch, nhng gi y khi
trc tip bc vo khng gian y, cm gic tht ging
bc vo ngi n Parthenon. , ti gp Frank
Thomas v Ollie Johnston, hai trong s Chn tr
ct ca Walt nhm cc nh lm phim hot hnh
huyn thoi to ra v s nhng nhn vt Disney
yu thch ca ti, t Pinnocchio n Peter Pan. Ti
c a n ni lu tr, ni lu gi tt c nhng bn
v gc ca cc b phim hot hnh, vi tng gi tng
gi tranh nh xp chng ln nhau ging nh trong
tng tng ca ti. Ti va t chn n Vng t
Ha.

C mt iu ngay lp tc tr nn r rng. Nhng

ngi ti gp Disney mt trong s h l Donald
Duckwall khng c cht hng th no vi chng
trnh ca gio s Sutherland. Nhng mo him v
mt k thut khng cn c s dng Walt Disney.
Mn din thuyt y nhit huyt ca ti ch i ly
nhng ci nhn trng rng t h. i vi h, my tnh
v phim hot hnh chng c g lin quan c. Lm sao
h dm chc iu ? Bi v, h tng tht vng khi
dng my tnh to hnh hng triu bong bng
trong b phim chuyn th t v nhc kch Bedknobs
and Broomsticks. Lc by gi, trnh cng ngh
cn lc hu, c bit trong vic to hnh nhng hnh
nh cong, cho nn to hnh nhng qu bong bng y
thc s nm ngoi kh nng ca my tnh. Tht
khng may, cch gii thch ny khng th thuyt
phc c h. Mt vi v gim c ni vi ti: Ch,
i n khi my tnh c th to hnh c nhng qu
bong bng, th cng chng cn n na.

Thay vo h thuyt phc ti lm vic cho h

mng thit k cc cng vin gii tr theo ch , gi
l Disney Imagineering. Nghe tht k quc, cho nn
bt chp hnh nh Walt Disney v i lun hin hu
trong cuc sng ca mnh, ti vn thng thng t
chi. Cng vic y ri s y ti i lch khi con
ng mnh chn. Ti khng mun i theo nhng
li mn ch kim k sinh nhai. iu ti mun l sn
xut phim hot hnh bng my tnh.

Cng nh Walt Disney v nhng ngi tin phong

trong lnh vc sn xut phim hot hnh v tay t
hng thp k trc, chng ti - nhng ngi lun
khao kht to ra nhng hnh nh bng my tnh -
cng ang n lc to ra mt th g hon ton mi.
Khi mt trong nhng ng nghip ca ti ti i hc
Utah pht minh ra mt th g , nhng ngi cn li
s ngay lp tc nghin cu pht trin tng
hn na. Tt nhin, tht bi l chuyn thng ngy.
Song quan trng l, chng ti s tin b, s nhch t
t n mt mc tiu xa vi.

Rt lu trc khi ti c nghe k v cu chuyn

bong bng ca Disney, iu khin ti v cc bn ti
trng i hc thc trng m l nhu cu tm cch
to ra nhng b mt cong mn trn my tnh, cng
nh to thm s phong ph v phc tp cho hnh
nh. Cui cng, lun vn ca ti, Thut ton phn
ngnh hin th cc b mt cong trn my tnh,
gii quyt c vn y.

a s nhng vn ti dnh tng pht tng giy

suy ngh u rt kh v i hi k thut phc tp
gii thch, nhng ti s c gng th. tng ng
sau ci gi l s chia nh b mt l thay v m t
ton b b mt ca mt ci chai mu , sng bng,
chng ta c th chia b mt y thnh nhng phn nh
hn. Vic nhn dng mu sc v hin th nhng phn
nh hn s d hn, sau hon ton c th ghp
chng li thnh vt th ban u. (Nh ti ni,
dung lng b nh my tnh lc by gi qu nh, v
vy mt rt nhiu cng sc pht trin cc th
thut khc phc hn ch . V y l mt trong
nhng th thut .) Nhng gi s nu bn mun ci
chai mu , sng bng ban u mang nhng sc
nga vn th sao? Trong lun vn ca ti, ti ch
ra cch c th ly mt mu in sc nga vn hay
nhng th g bao quanh bt k vt th no.

Lp bn cu trc, thut ng ti dng ch

vic ko gin giy gi va kht vi bt k b mt
cong no. Bn cu trc u tin ti tin hnh l
dn hnh nh chut Mickey ln mt b mt nhp nh.

Ti cng s dng hnh nh gu Pooh v h

Tigger minh ha cho lun im ca mnh. Ti c
th khng sn sng lm vic cho Disney, nhng
nhng nhn vt y vn l nhng chun mc ti
hc hi.

Ti i hc Utah, chng ti pht minh ra mt ngn

ng mi. Khi mt ngi trong s chng ti ngh ra
mt ng t, ngi khc s a ra mt danh t, c
th ngi th ba s tm ra cch xu chui nhng t
n li thnh cu hon chnh. Pht minh ca ti,
B m Z, c th coi l v d in hnh. B m Z
c thit k xc nh vn pht sinh khi mt
vt th to hnh bng my tnh b n hoc mt phn
no ca n b n. Mc d d liu dng m t
mi kha cnh ca vt th b n nm trong b nh ca
my tnh (c ngha rng bn c th nhn thy khi
cn), nhng cc mi quan h khng gian mong mun
li cho rng n khng nn c th hin y . Kh
khn l lm cch no my tnh p ng c mc
ch . V d, nu mt mt cu c t trc khi
lp phng, che mt mt phn khi lp phng, th b
mt khi cu s xut hin trn mn hnh, v cng
nh vy nhng phn khng b che khut ca khi lp
phng cng phi c hin th. B m Z thc
hin iu bng cch gn chiu su cho mi vt th
trong khng gian ba chiu, tip lnh cho my tnh
ni tng im nh ca mn hnh vi vt th bt k
gn nht. Nh ti lu , bi b nh my tnh qu
hn ch cho nn gii php tr nn khng thc t,
nhng ti tm ra mt cch khc khc phc.
Mc d nghe c v n gin, nhng c th l bt
c th g. Ngy nay, b m Z c ci t trong mi
tr chi v con chip ca my tnh c nhn trn ton
cu.

Sau khi nhn bng tin s vo nm 1974, ti ri

Utah vi mt danh sch nh nhng pht minh kh t
ho, nhng ti cng bit r rng tt c nhng g ti
lm by gi u phc v cho mt mc tiu ln lao
hn. Ging nh cc bn hc ca ti, cng vic m ti
u tranh theo ui b kim sot phn ln bi mi
trng bo h, chit trung v y thch thc m ti
ang sng. Cc nh lnh o ti khoa ca ti hiu
rng lp ra mt phng th nghim hin i, h phi
tp hp nhiu nh t duy khc nhau v sau ng h
quyn t ch ca h. H s a ra nhng nhn xt
khi cn nhng cng phi lun sn sng ng sang
mt bn v chng ti t do lm iu mnh mun.
Ti cm thy mi trng kiu ny rt him v ng
c pht trin. Ti bit rng hnh trang qu gi
nht m ti mang theo t i hc Utah l m hnh
lm vic m nhng gio vin dy cho ti v
cch lnh o v khi ngun cm hng cho nhng b
c y sng to khc. Khi , cu hi t ra cho ti,
l lm th no c th gia nhp c mt mi
trng tng t nh vy, hay lm th no xy dng
mt mi trng nh vy ca ring mnh.
 Ti ri Utah vi mt mc tiu r rng, v sn
sng cng hin c i mnh cho mc tiu : sn xut
ra b phim hot hnh u tin bng my tnh. Nhng
tht khng d thc hin mc tiu y. Ti c
chng mt t nht mi nm tm ra cch xy dng
m hnh cc nhn vt tht sng ng v to hnh
chng trong nhng mi trng phc tp trc khi c
th sn xut c mt b phim ngn, hung chi l
mt b phim hot hnh hon chnh. Ti cng cha
bit rng nhim v t t ra ca mnh cn nhiu th
khc ch khng ch cng ngh. Chng ti phi sng
to khng ch v mt k thut m cn cch lm vic
cng nhau.

Trc , khng c mt cng ty no hay trng

i hc no c tng sn xut phim hot hnh bng
my tnh; trn thc t, mi ln ti by t mc tiu
ca mnh ti nhng bui phng vn xin vic cc
trng i hc, vic u chng khc no eo ui
mt gic mng vin vng. Nhng ngi phng vn
lun ni: Nhng chng ti mun anh ging dy v
khoa hc my tnh. Nhng g ti ang n lc thc
hin, i vi hu ht cc hc gi, ch l mt gic mng
xa x.
 Sau , vo thng Mi Mt nm 1974, ti nhn
c mt cuc gi b n t mt ph n gii thiu rng
c y ang lm vic ti Vin Cng ngh New York.
C y ni mnh l th k ca Ch tch Vin, v gi
n t v my bay cho ti. Lc , ti chng hiu
c yang ni v ci g. Ti hi li tn ci Vin qui
qu v hi l do c y mun ti bay n New
York. Mt khong im lng k qui trc khi c y
ni: Ti xin li. C l ai gi cho anh trc ti.

V ri, c y dp my. Cuc gi k tip ti nhn

c c l thay i hon ton cuc i ti.
 CHNG 2

S RA I CA PIXAR

Th no l qun l hiu qu?

Khi cn tr, ti thc s khng c nhiu tng
v vic ny, nhng sau khi lm rt nhiu cng vic
(ti lm vic cho ba ngi n ng ght m tn v c
phong cch khc nhau) ti dng nh c o
to mt kha cp tc v kh nng lnh o. Trong
mi nm sau , ti tm hiu xem cc nh qun l
nn v khng nn lm nhng g, v tm nhn v s o
tng, v s t tin v thi kiu cng, v nhng g
khuyn khch tr sng to v nhng g lm n tiu
tan. Vi nhng kinh nghim tch gp c, ti t t
ra nhng cu hi va hp dn li va lm kh chnh
mnh. Thm ch cho n tn by gi, sau 40 nm, ti
vn khng ngng t cu hi.

Ti mun bt u vi cu chuyn v ng ch u
tin ca mnh, Alex Schure ngi m th k ca
ng bt ng gi cho ti ngy (nm 1974) t
v my bay cho ti v sau cho rng mnh tht l
nn thu li li ngh. Khi in thoi chung
ln th hai, vi pht sau , mt ging ni xa l cho
ti bit rng anh ta lm vic cho Alex ngi thnh
lp mt phng th nghim b Bc Long Island vi
mc tiu sn xut phim hot hnh bng my tnh.
Tin bc khng thnh vn , Alex l mt t ph, ci
h cn l mt ngi iu hnh phng th nghim .
Liu rng ti c hng th vi li ngh khng?

Ti mt vi tun chuyn n vn phng

mi ti Vin Khoa hc New York (NYIT).

Alex, cu hiu trng mt trng i hc, vn

khng c chuyn mn g v khoa hc my tnh.
thi im , iu ny l hon ton bnh thng,
nhng bn thn Alex c cht khc ngi. ng ta
ngy th ngh rng my tnh s sm thay th con
ngi v vic tr thnh ngi i u trong lnh vc
ny thc s hp dn. (Chng ti bit l mt quan
im sai lm, nhng cng rt bit n s u t ho
phng ca ng ta cho cng vic ca mnh. ng ta c
cch ni kh k l, c cht khoe khoang, khng
logic, v thm ch ngt qung nh Mad Hatter (mt
nhn vt trong Alice x Thn tin), hay i khi l
kiu hn hp t ng, nh mt ng nghip ca ti
miu t. ng ta lun ni, Tm nhn ca chng ta s
i trc thi i, thm ch xa nha thi gian.)
Chng ti, nhng ngi lm vic vi ng ta thng
kh c th hiu c nhng g ng ta ni. Alex nung
nu mt tham vng b mt, thng thn m ni, th
khng qu b mt. ng ta li nhi mi ngy rng ng
ta khng mun tr thnh mt Walt Disney th hai,
nhng iu li ch cng khin ti tin rng ng ta
mun vy. Vo thi im ti n lm vic cho Alex,
ng ta ang sn xut mt b phim hot hnh v tay c
tn Tubby the Tuba. Thc lng m ni, b phim
khng my ha hn bi khng ai NYIT c o
to hay s hu s nhy bn trong cch dng truyn
sn xut phim, cho nn ngay sau khi ra mt, b
phim nhanh chng chm vo d vng.

Mc d khng c k nng nhng Alex l ngi

c tm nhn. ng ta thy trc c vai tr ng
kinh ngc ca my tnh trong ngnh cng nghip lm
phim hot hnh, v sn sng nh i c gia ti
bin iu thnh hin thc. Nim tin vng chc ca
ng ta i vi th vin vng trong mt ngi khc,
nh vic kt hp cng ngh v hnh thc ngh thut
v tay ny, thi thc chng ti to nn nhng t
ph.

Mt ln, Alex a ti n cng ty, ti li mt

mnh t tp hp i cng s. C mt iu ti phi
tha nhn v ng ta: ng ta hon ton tin tng tt
c nhng nhn vin do mnh tuyn dng. y l iu
m ti rt ngng m v, sau , p dng theo.
Mt trong nhng ngi u tin ti phng vn l
Alvy Ray Smith, mt chng trai Texas quyn r s
hu tm bng tin s khoa hc my tnh, cng mt h
s xin vic n tng vi kinh nghim ging dy ti i
hc New York v UC Berkeley, tng lm vic ti
Xerox PARC, mt phng th nghim Nghin cu v
Pht trin ring bit ti Palo Alto. Ti rt mu
thun khi gp Alvy, bi th thc, ngi n ng ny
dng nh c nng lc iu hnh phng th nghim
hn ti rt nhiu. Ti vn nh cm gic khng thoi
mi cn co trong d dy, mt cn au nhi bn
nng trc mt mi e da tim tng: Bit u mt
ngy no , anh ta s cp mt cng vic ca ti.
D vy, ti vn thu anh ta.

Mt vi ngi cho rng ti qu t tin khi thu

Alvy. Thc cht vi mt g 29 tui, mt 4 nm
chuyn tm nghin cu m cha tng c tr l no,
hung chi l c trao quyn tuyn dng v qun l
mt nhn vin, nh ti, ti chng h t tin cht no.
Tuy vy, ti bit rng NYIT chnh l ni chp cnh
cho gic m thu sinh vin ca mnh. thnh cng,
ti phi quy t nhng b c sc bn nht; lm
c vic , ti phi gt b ni bt an ca mnh. Ti
khng qun bi hc m ARPA dy cho ti: Tri
qua th thch, bn s gii giang hn.

Alvy tr thnh bn thn v cng s ng tin

cy nht ca ti. K t , ti t ra nguyn tc tuyn
dng nhng ngi gii hn mnh. Kt qu r rng
nht l h s lm cng ty bn i mi, vt tri v
khin chnh bn tr nn hon ho hn. Nhng cng
c nhng kt qu khng r rng n vy, m cn thi
gian nhn li v nghin ngm. Vic thu Alvy thay
i ti trn cng v mt gim c: Bng cch pht l
ni s hi, ti nhn ra ni s hi y v cn c n
mc no. Nhiu nm qua, ti gp khng t ngi
chn cho mnh con ng an ton hn, song cng
nhn c t hn nhng g mnh c th, nu mo
him. Tuyn dng Alvy, ti chp nhn ri ro, v ci
ri ro y li mang li cho ti phn thng ln nht
mt ngi cng s gii giang v ng tin cy. Ti
tng trn tr lm cch no c th ti to mi trng
c bit ti i hc Utah cng ty ca mnh. Gi y,
ti bng nhin tm ra cch. Chp nhn ri ro, nm bt
c hi tr nn hon thin hn.

Ti NYIT, chng ti tp trung vo mt mc tiu

duy nht: ph b nhng gii hn ca my tnh trong
lnh vc sn xut phim hot hnh v ha. Chng
ti bt u quy t nhng nhn vt hng u trong
lnh vc ny. S lng nhn vin cng ln, ti cng
nhn ra vn cp thit lc ny l lm th no
qun l h. Ti xy dng mt c cu t chc phng,
ging hc vin, bi ti cho rng nu xy dng mt
c cu theo h thng th bc, c gim st bi cc
gim c ph trch c nhim v bo co vi ti, ti
s mt rt nhiu thi gian qun l xao nhng cng
vic ca mnh. C cu ny, trong ti mi ngi
t tin hnh cc d n ca h trong khng gian lm
vic ca h, vn c nhng gii hn, nhng s thc l
vic to iu kin cho nhng ngi c ng lc cao
t do thoi mi lm vic s to ra bc nhy vt v
cng ngh trong thi gian ngn. Cng nhau, chng
ti t c nhng thnh tu t ph, phn ln
trong l tm ra cch kt hp my tnh vo sn
xut phim hot hnh v tay.

V d, nm 1977, ti vit mt phn mm hot

hnh 2D c tn Tween, ni v k thut lng ghp
trong khung hnh chuyn ng gia cc bc tranh,
mt qu trnh tn km v i hi k thut cao. Mt
k thut khc thch thc chng ti l k thut lm
m chuyn ng. Vi phim hot hnh ni chung v
hot hnh my tnh ni ring, cc hnh nh c to
ra cn r nt mt cch hon ho. Nghe c v hay,
nhng thc t bn nng con ngi thng phn ng
tiu cc vi vic ny. Khi cc vt th di chuyn trong
phm vi sc nt, ngi xem s cm thy kh chu, c
cm gic nh sng ang nhp nhy, ging nh b
git. Khi xem phim hnh ng, chng ta khng
nhn thy vn ny bi my quay kiu c khin
hng chuyn ng ca vt th b m i mt cht.
Vic lm m khin no ca chng ta khng ch n
cc cnh sc, v cho rng chng b m l iu t
nhin. Nu khng c k thut lm m chuyn ng,
no chng ta s cho rng hnh nh c vn . Vy,
cu hi t ra cho chng ti l lm th no p
dng k thut lm m cho hnh nh ng. Nu mt
ngi khng th tip nhn hnh nh ng c to ra
bng my tnh, lnh vc ny s khng c tng lai.

Hu ht cc cng ty ang n lc gii quyt

nhng vn ny u tun th nghim ngt nguyn
tc gi b mt, thm ch b mt nh th CIA. Chng
ti cng ang trong cuc ua tr thnh ngi tin
phong trong ngnh cng nghip hot hnh bng my
tnh, bi vy rt nhiu ngi theo ui lnh vc ny
thm ch cn gi b mt vi c nhn vin cp di ca
mnh. Tuy nhin, sau khi cng tho lun, Alvy v ti
quyt nh lm iu ngc li chia s cng vic ca
chng ti vi c th gii. Quan im ca ti l chng
ti cn mt chng ng rt di t c mc
tiu, v th vic giu gim ch lm cn tr kh nng
chm n vch ch. Chnh v th, NYIT lin kt vi
cng ng ha my tnh, xut bn mi th m
chng ti khm ph ra, tham gia cc y ban xem
li cc ti liu do nhiu nh nghin cu vit, v gi
vai tr quan trng trong cc bui hi ngh hc thut.
Li ch ca vic cng khai khng d thy ngay (thm
ch, khi quyt nh lm vy, chng ti khng h ngh
n kt qu; ch n thun cm thy l iu mnh
nn lm). Nhng theo thi gian, nhng mi quan h,
nhng mi lin kt m chng ti to thnh em li
gi tr ln lao hn nhng g chng ti c th tng
tng, thc y mnh m cng cuc i mi cng
ngh v nhng hiu bit ca chng ti v sng to ni
chung.

Tuy nhin, d vi tt c nhng cng vic tt p

m chng ti ang thc hin, ti vn cm thy mnh
ang trong tnh th kh khn ti NIYT. Nh c
Alex, chng ti may mn c ngn sch mua trang
thit b v thu nhn lc cn thit phc v cho
vic i mi ngnh lm phim hot hnh bng my
tnh, song chng ti li khng c ly mt chuyn gia
lm phim. Khi chng ti pht trin cch k chuyn
thng qua my tnh, chng ti vn khng c bt k
mt chuyn gia k chuyn no, v bn thn chng
ti li thiu kin thc v lnh vc . V vy, sau khi
nhn thc c vn ny, Alvy v ti m thm tin
hnh nhng ngh vi Disney v cc hng phim
khc, c gng li ko s ch ca h thu c
nhng khon u t. Mt khi tm c ngi c hng
th, Alvy v ti s ri NYIT v chuyn c nhm lm
vic n Los Angeles cng tc vi cc nh lm
phim v bin kch. Song chng ti tht bi, ai ny
u t ra ngn ngi trc ngh ca chng ti. By
gi th tht kh hnh dung ra iu , nhng thi
im nm 1976, tng kt hp cng ngh cao v
Hollywood khng ch b xem nh m cn b coi nh
mt tr l vy. Nhng mt ngi n ng lm
thay i tt c, ch vi mt b phim Chin tranh
gia cc v sao (Star war).

Ngy 25 thng Nm nm 1977, Chin tranh gia cc

v sao c ra mt trn khp cc rp chiu phim
nc M. Nhng hiu ng hnh nh xut sc ph
v k lc phng v lc by gi v thay i ngnh
cng nghip phim nh mi mi. V mi ch l mn
do u ca o din kim bin kch 32 tui, George
Lucas. Cng ty ca anh, hng phim Lucas cng
xng sn xut thuc cng ty Light & Magic gi v tr
hng u v pht trin cc thit b mi trong lnh vc
thit k hiu ng hnh nh v m thanh. Trong khi
khng mt ai t ra ho hng u t vo nhng th
nh vy th George cho ra mt mt tr s chuyn
v my tnh vo thng By nm 1979. Nh c Luke
Skywalker, anh c tim lc thc hin vic
.
 iu hnh b phn ny, anh mun tm mt
ngi khng nhng hiu bit v my tnh, m cn
yu thch phim nh v tin rng hai lnh vc c th
cng tn ti v h tr cho nhau, iu ny a George
tm n ti. Mt trong nhng nhn vt quan trng
ca George, Richard Edlund, ngi tin phong trong
lnh vc hiu ng c bit, n gp ti vo mt bui
chiu ti NYIT. Anh ta mang mt chic tht lng c
nhng k t ln - Star Wars. iu rc ri l anh ta
yu cu ti gi b mt cuc gp g ny vi Alex
Schure. Tuy nhin, Alex thc s khng bit g v
cuc gp mt ny. R rng, phi vin George c n
rt hi lng vi nhng g ti cho anh ta thy, bi sau
t tun, ti ln ng n hng phim Lucas
California tham d mt cuc phng vn nghim
tc.

, u tin ti gp Bob Gindy, ngi iu

hnh cc d n xy dng c nhn ca George, song
anh ta khng s hu chnh xc nhng phm cht bn
mong i mt ngi tin phong trong cng cuc
tm kim mt h iu hnh my tnh mi. Cu hi u
tin anh ta dnh cho ti l: Anh ngh chng ti nn
cn nhc dnh cho cng vic ny cho ai? h l
cng vic m ti ang phng vn c tuyn
dng. Khng cht do d, ti k ra mt vi ci tn
ang gy n tng trong lnh vc k thut lc .
Vic ti sn lng k ra nhng ci tn phn nh
quan im ca ti, quan im c c kt trong
nhng thng ngy hc vin, rng bt c vn kh
khn no cng nn c gii quyt bi nhiu b no
u vit cng lc. Vic khng tha nhn iu tht
ngc nghch. Sau ti mi bit, h ln lt
phng vn tt c nhng ngi ti k tn, so snh
v khng mt ai k ra tn ngi khc! D nhin, c
lm vic cho George Lucas l c hi tuyt vi m ch
c k in mi khng ao c. Nhng ti khng
gi im lng khi c hi, nh vic cc i th khc
ca ti lm, nhm nh gi sc cnh tranh v c s
thiu t tin ca cc ng vin. Sau , ti c
George phng vn trc tip.

Ti thm ch vn cn nh mnh cng thng

th no trn ng n gp anh. Trc Chin tranh
gia cc v sao, George khng nh ti nng trong
American Graffiti vi vai tr nh sn xut, o din
v bin kch. Cn ti, vn ch l mt g m my tnh
v m mt gic mng vin vng. Tuy nhin, khi ti
n sn khu chp nh Los Angeles, ni George
lm vic, ti thy mnh v anh c t nhiu im ging
nhau: mnh khnh v c ru, cng tui 30, cng
eo knh, nghin cng vic v thng ch ni chuyn
khi cn. Song iu khin ti n tng ngay lp tc
chnh l tnh thc t ca George. Anh khng phi
kiu ngi ch n thun thch a cng ngh vo
phim nh. am m ca anh i vi my tnh bt u
v kt thc cng vi tim nng trong vic tng thm
gi tr cho cc b phim thng qua in n k thut s
quang hc, m thanh k thut s, chnh sa nh k
thut s phi tuyn tnh, hay ho my tnh. Ti
chc chn rng am m ca anh c th tr thnh hin
thc v ni vi anh ta nh vy.

Trong nhng nm qua, George lun nhc i

nhc li rng anh ta thu ti bi s chn tht ti c,
tm nhn r rng ca ti, v nim tin kin nh vo
nhng g my tnh c th lm c. Khng lu sau
khi chng ti gp nhau, ti c nhn.

Lc ti chuyn n ta nh hai tng San

Anselmo ni c coi l tr s tm thi cho vic
nghin cu my tnh mi ca hng phim Lucas, ti
t ra nhim v cho mnh, l phi t chc li
cch qun l. Nhng g George mun to ra ln lao
hn rt nhiu so vi tham vng chng ti tng c
NYIT, vi mt tim lc mnh hn, ngn sch di do
hn, v c nhng tham vng hng ti Hollywood,
tidm chc s to nn sc nh hng bt ng. Ti
mun chc rng ti v nhm ca mnh c th lm tt
ht mc c th. Ti NYIT, ti to ra mt cu trc
th bc qun l phng ging i hc Utah, cho
php cc ng nghip t do lm vic v hn ch ti
a mi s gim st, v ti kh hi lng vi kt qu
thu c. Nhng gi y, ti phi tha nhn rng
nhm chng ti , ch ging nh mt nhm cc
sinh vin va tt nghip, nhng k suy ngh c lp
vi nhng d n c lp, ch khng phi l mt i
cng chung mc ch. Mt phng nghin cu khng
ging nh trng i hc, v m hnh lm vic s
khng hiu qu y. Ti hng phim Lucas, ti
quyt nh thu gim c ph trch ha, video, v
cc nhm m thanh; h s qun l ri bo co li vi
ti. Ti bit mnh phi a vo mt cht h thng
cp bc, song ti cng lo ngi h thng th bc y c
th khin ny sinh nhiu vn . Bi vy, ti tin
hnh mt cch t t, ban u ti thy nghi ng,
nhng ri nhn thy rng mt s phn ca h thng
rt cn thit.

Ti Bay Area, nm 1979, mi trng lm vic

ca chng ti khng qu tin nghi. Song, Thung
lng Silicon, s lng cng ty my tnh tng chng
mt n mc khng mt cng ty no cp nht kp
Rodolex (mt thit b xoay cha cc phiu mc lc
lu tr thng tin lin lc ca cc i tc kinh
doanh) ca h (chng ti sau cng c Rodolex).
Theo , khi lng cng vic cn my tnh gii
quyt cng tng theo cp s nhn. Khng lu sau khi
ti n California, Bill Gates ca Microsoft chp
thun to ra h iu hnh cho dng my tnh c nhn
mi IBM iu d nhin sau thay i cch
thc lm vic ca ton nc M. Mt nm sau, Atari
ra mt giao din iu khin tr chi trong nh u
tin, iu ny c ngha l nhng tr chi ph bin
nh Space Invaders v Pac Man c th chi c
ngay trong phng khch ca mi gia nh trn khp
nc M, m ra mt th trng mu m chim ti 65
t la doanh thu ton cu.

hiu c nhng thay i ang din ra nhanh

n mc no, hy tng tng th ny: nm 1970,
khi ti mi tt nghip i hc, chng ti s dng
my tnh ca IBM v by cng ty my tnh khc
(mt nhm cng ty c gi l IBM v 7 ch ln).
Mt cn phng y nhng k thit b cao gn 2m,
rng 0,6m v su 0,75m. Nm nm sau, khi ti n
NYIT, chic my tnh nh - c chic t qun o ang
rt c a chung, vi thit b k thut s
Massachusetts - l vt gi tr nht. Khi ti n
hng phim Lucas nm 1979, tt c chuyn sang dng
my tnh ca Thung lng Silicon, Sun Microsystems
v Silicon Graphics, cng nh IBM, song lc y mi
ngi u hiu rng cng ch l mt cuc du ngon
ngn ngi khc trc khi tin n s dng my tnh
c nhn v cui cng l my tnh bn c nhn. S
pht trin nhanh chng ny to ra v s c hi cho
nhng k sn sng v c kh nng i mi. Sc
hp dn ca vic tr nn giu c nh mt thi nam
chm thu ht nhng k tham vng v thng minh, v
kt qu l s cnh tranh tr nn khc lit hn, ko
theo nhng ri ro ln. Nhng m hnh kinh doanh c
phi lin tc chng chi vi nhng thay i khng
mong i.

Hng phim Lucas t tr s ti ht Marin, cch

Thung lng Silicon mt gi li xe v pha bc v mt
gi bay t Hollywood. Khng h c s tnh c no
y. George t coi mnh l mt nh lm phim, cho
nn anh khng chn Thung lng Silicon khi
nghip. Anh cng khng h mun gn Los Angeles,
bi anh vn khng c thin cm vi ni . Do ,
anh t xy mt hn o cho ring mnh, mt cng
ng chuyn v my tnh v phim nh, song khng
h gn kt vi bt k doanh nghip hin hnh no.
Mt mi trng to cm gic c bo v nh mt
hc vin tng m ti lun nung nu v nh hnh
nn m hnh m sau ny ti n lc xy dng Pixar.
Th nghim ny c nh gi cao, nhng cha
mang li li nhun thc t. Hay ni cch khc, chng
ti cm thy mnh ang c gng gii quyt qu nhiu
vn xut pht t cng mt nguyn nhn.

Ti Alvy ph trch nhm ha, nhm ng

vai tr quan trng hng u trong vic to ra mt
cch tip cn k thut s i vi k thut tch nh
khi nn (blue-screen matting) qu trnh m nh
, mt hnh nh (v d mt ngi ang lt vn) c
th c ghp vo mt hnh nh khc ring bit (v
d hnh nh ct sng 3m). Trc khi c k thut s,
hiu ng ny c thc hin bi cc thit b quang
hc rt phc tp, v cc nh ph thy hiu ng c
bit lc by gi, li khng h mun t b cng vic
vt v . Vic ca chng ti l tm cch thuyt phc
h. Nhm ca Alvy chu trch nhim thit k mt
my tnh c lp chuyn mn ha cao c phn
gii v kh nng x l qut phim, kt hp nhng
hnh nh hiu ng c bit vi cnh quay hnh ng,
v sau ghi li kt qu cui cng cho thc phim
. Chng ti mt n bn nm to ra mt th
c gi l My tnh hnh nh Pixar.

Ti sao li l Pixar? Tn gi ny c Alvy v

mt ng nghip khc, Loren Carpenter, to ra. Alvy
ln ln Texas v New Mexico, rt yu thch ting
Ty Ban Nha, v anh b hp dn bi s ging nhau
gia cc danh t c nh trong ting Anh v cc ng
t trong ting Ty Ban Nha nhng t nh laser
chng hn. Bi vy, anh ta ngh n t Pixer, nh
mt ng t (gi) trong ting Ty Ban Nha, c ngha
l to ra nhng hnh nh. Loren thm vo t
Radar, nghe c v cng ngh hn. V l cch
h to ra Pixar = Pixer + Radar! Tht tuyt vi.

Trong hng phim Lucas, nhng chuyn gia hiu

ng c bit khng my quan tm n cng ngh
ha my tnh ca chng ti. Song cc ng nghip
thuc mng bin tp phim th khc. Theo yu cu
ca George, chng ti pht trin mt h thng bin
tp video cho php cc bin tp vin lm vic trn
my tnh. George hnh dung ra mt chng trnh h
tr vic chnh sa hnh chp v cc thao tc ct c
tin hnh nhanh hn trn phim. Raph Guggenheim,
mt lp trnh vin (c bng cp trong lnh vc sn
xut phim, cng n t Carnegie Mellon) ti mang
theo t NYIT, ph trch d n ny, d n i trc
thi i khi m phn cng cn h tr n thm ch
cha tng tn ti. (Raph phi m phng mt h
thng tm thi s dng nhng chic a laser rt
phc tp.) Tuy nhin, nhng kh khn y tr nn lp
v khi so snh vi mt tr ngi ln hn v l mt vn
hin nhin, l: s khng c thay i ca con
ngi.

Trong khi George mun h thng bin tp video

ny c s dng, th cc bin tp vin hng phim
Lucas li khng mun. H qu hi lng vi cch
thc c (m h tr nn thnh tho) ct phim
thnh tng on bng dao co v ri ghp chng li.
H khng th ho hng vi nhng thay i, bi n
khin h mt thi gian tip nhn. H thoi mi vi
nhng phng thc quen thuc, v thay i lc ny
ngha l tr nn khng thoi mi. V vy, khi chng
ti mun tin hnh th nghim, cc nh bin kch t
chi tham gia. Khng nghi ng g khi cht lng ca
h thng bin tp video chc chn s to ra mt cuc
cch mng, thm ch George cng tin iu . Song
vn ch i tng m h thng y phc v li
khng mun s dng n.

Chng ti nn lm g?

Nu li vo cc bin tp vin th s chng c

cng c mi no c thit k v khng mt s ci
tin no c th thnh hin thc. H cho rng thay i
khng em li li ch cho h v h cng khng th
tng tng c s dng my tnh c th tng hiu
qu cng vic nh th no. Nhng nu chng ti
thit k c mt h thng mi c lp, khng cn
n s tham gia ca cc bin tp vin, th cui cng
chng ti s to ra mt cng c khng nhm ti c
nhu cu ca h. Ch c nim tin vo gi tr n t
nhng ci tin mi ca chng ti th cha . Chng
ti cn s ng h t cng ng m chng ti phc v.
Nu khng c c s ng h , k hoch ca chng
ti chc chn s ph sn.

R rng, ch c tng hay thi vn cha ,

cc nh qun l phi c kh nng h tr cho nhng
tng ny c nhng ngi s dng chng chp
nhn. Ti n tng v cng su sc vi bi hc
ny.

Sut nhng nm lm vic ti hng phim Lucas,

nhiu lc ti cm thy qu ti vi cng v gim c,
n o v kh nng ca mnh v t hi liu mnh c
nn th p dng mt phong cch qun l mi m v
mnh m hn khng. Ti a h thng cp bc
phin bn ca ring mnh vo thc tin bng cch b
nhim cc v tr gim c khc, nhng ti cng l
mt phn trong chui qun l ch Lucas ny.
Ti nh c ln mnh tr v nh vo m mun, kit
sc v cm thy nh th mnh ang c gi thng bng
trn lng mt n nga, m ch c mt s trong
chng thun chng, s khc hoang d v c mt vi
ch nga non try trt theo kp n. Ti thy rt
kh gi chng li, hung chi l iu khin chng.

Ni n gin, qun l l mt cng vic kh

khn. Khng ai c th ko ti ra mt bn ri cho ti
li khuyn. Nhng cun sch ti c u c ta
rt hay, song ni dung li chng c g. Bi vy ti n
gp George tm hiu cch anh qun l. Ti thy
cch lm ca anh dng nh phn nh mt vi trit
l m anh t vo Yoda. Nh Yoda tng ni: Lm,
hoc khng lm. Khng tn ti khi nim th,
George c am m tm kim nhng lin tng tng
ng dng m t mt cch ngn gn nhng xo
trn ca cuc sng. Anh s so snh qu trnh y
gian kh khi pht trin t hp Skywalker Ranch
4700 mu ca mnh (mt thnh ph nh c cc khu
dn c v c s h tng phc v sn xut) vi mt con
tu ang chm xung sng con tu b gy gia
thn v v thuyn trng b nm xung bin.
Chng ta vn phi tip tc hnh trnh, anh s ni
vy. Cm chc mi cho v chin u n cng!

Mt lin tng a thch khc ca anh l vic xy

dng cng ty cng ging nh trn mt toa tu ch
hng tin v phng Ty vy. Trong sut cuc hnh
trnh di tm kim vng t ha, nhng ngi tin
phong bao gi cng y p hoi bo v c cng ch
hng. Mt khi h n ch, anh ni, mi ngi s
tan n x ngh nh mt l t nhin. Nhng qu
trnh tin n mt th g nhng cha chm tay
c vo th l iu m anh l tng ho.

Vic gi n hnh nh nhng toa tu hay nhng

con tu cho thy tm nhn ca George. Anh tin tng
vo tng lai v kh nng nh hng tng lai ca
mnh. Vi thnh cng ca b phim American
Graffiti, anh c khuyn nn i hi mc lng cao
hn khi thc hin b phim k tip, Chin tranh gia
cc v sao. Hollywood mong i iu , song
George li khng nh vy. Anh b qua vic tng
lng, thay vo yu cu c s hu bn quyn
v cc sn phm lin quan n b phim. Hng phim
chu trch nhim phn phi b phim, 20t h Century
Fox, chp thun yu cu ca George v cho rng
quyn s hu y cng chng gip anh kim c l
bao. George chng minh l h lm, anh bt tay
vo vic chun b cho nhng thay i trong nn cng
nghip ny. Anh em chnh mnh ra nh cc v
chin thng.

Hng phim Lucas tr thnh thng hiu ln vi

Chin tranh gia cc v sao. Nhng o din ni
ting, t Steven Spielberg n Martin Scorsese, u
n gh qua tm hiu nhng g chng ti ang lm
v nhng hiu ng hay ci tin mi m h c th s
dng trong nhng b phim ca h. Nhng hn c
chuyn ving thm ca mt lot sao hng A, s xut
hin ca i ng lm phim hot hnh Disney ngay sau
ngy L Tnh nhn nm 1983 thc s khin ti bt
ng. Khi a h i tham quan, ti nhn thy mt
chng trai mc chic qun jeans rng, tn John,
dng nh c bit ho hng vi nhng g chng ti
ang tin hnh. Thc ra, iu u tin khin ti
l s t m ca cu ta. Khi ti ch cho mi ngi mt
bc nh ng c to ra bng my tnh, th m
chng ti rt t ho, c tn The Road to Point
Reyes, cu ta dng nh cht lng. Ti ni vi cu
ta rng chng ti pht trin hnh nh ca mt
ng cong nh nhn ra Thi Bnh Dng bng mt
phn mm c tn Reyes (vit tt ca cm Render
Everything You Ever Saw tm dch: M phng mi
th m bn thy), v mt cch chi ch vi cm t:
Point Reyes, Carlifornia l mt ngi lng ven bin,
trn quc l 1, cch hng phim Lucas khng xa.
Reyes tng trng cho thnh tu mi nht ca
ha my tnh thi im . V n hon ton thu
ht John.

Ngay sau , ti bit l do v sao. Anh ta ni

vi ti rng mnh c tng v mt b phim gi l
Chic my nng bnh t hon can m k v mt
chic my nng bnh, mt tm chn, mt cy n,
mt chic i v mt chic my ht bi vi hnh
trnh n thnh ph tm li ch nhn ca chng, sau
khi b b ri bn trong mt chic thng rc trong
rng. Anh ta ni rng b phim ca anh ta s tr thnh
b phim u tin a nhng nhn vt c v bng
tay vo bn trong phng nn c to ra bng my
tnh, ging nh hnh nh m ti cho anh ta xem.
Anh ta mun bit liu chng ti c th hp tc
cng lm b phim hay khng.

Nh lm phim hot hnh l John Lasseter.

Ti khng bit rng, sau cuc gp g vi ti Lucas,
anh ta b Disney sa thi. R rng, qun l ca anh ta
cho rng b phim ca anh ta, cng ging nh chnh
anh ta vy, qu mi m. H lng nghe tng ca
anh ta, v ri ngay lp tc ui vic anh ta. Vi thng
sau, ti tnh c gp li John Queen Mary. Khch
sn Long Beach lu i, cng l ni cp cng ca
hnh khch trn cc con tu, l a im t chc Hi
ngh Vin Pratt chuyn v ha my tnh thng
nin. Khng h bit cht g v vic John va mt
vic, ti hi liu anh ta c th n Lucas v gip
chng ti lm mt b phim ngn khng. Anh ta ng
m khng h do d. Lc ti ch ngh chng
trnh trao i ca Gio s Sutherland cui cng cng
thnh hin thc theo mt ngha no . Vic c c
mt nh lm phim Disney trong nhm, cho d l tm
thi, s l mt bc tin ln. Ln u tin, chng ti
c c mt nh vit truyn thc th.
 John bm sinh l mt g m mng. Khi cn nh,
anh ta lun chm m trong th gii c nhng ngi
nh cy, nhng con knh, nhng chic tu khng
gian do chnh mnh v ra. Cha ca anh ta l gim c
b phn ti i l Chevrolet a phng Whittier,
California, l ngi truyn cho John nim am m
cung nhit vi nhng chic xe, cn m anh ta l mt
gio vin m thut trung hc. Cng nh ti, John
nh mnh khm ph ra rng nhng nh lm phim
hot hnh tht s tn ti v cho rng mnh c th tm
ra ni h sng. i vi anh ta, v c vi ti, khm ph
gi n nhng th lin quan n Disney; l khi
anh ta tnh c thy mt bn sao ni ting ca The Art
of Animation (tm dch: Ngh thut lm phim hot
hnh), lch s v Disney ca Bob Thomas trong th
vin trng cp ba. Lc ti gp John, anh ta gn
b vi Walt Disney c 26 nm. Anh ta tt nghip
CalArrts, trng ngh thut c sng lp bi chnh
Walt, ni anh ta c ch dy bi nhng ngh s v i
nht trong thi k hong kim ca Disney. Anh ta
lm hng dn vin ti Jungle Cruise Disney land.
Anh ta nhn gii thng vo nm 1979 cho b phim
ngn Tiu th v cy n ly tng t b phim
Tiu th v g lang thang, vi nhn vt chnh l mt
chic n bn mu trng, m sau ny tr thnh biu
tng ca Pixar.

Tuy nhin, iu m John khng nhn ra khi gia

nhp Disney, l hng phim lc ang giai on
s khai. Nhng b phim hot hnh lc ht sc n
gin, khng c nhng k xo hp dn, v d nh 101
ch ch m (nm 1961), v rt nhiu nh lm phim
tr, ti nng ri b hng khi h thng qun l cp
bc ngy cng mnh m, khng coi trng tng ca
h. Nm 1979, khi John n, Frank Thomas, Ollie
Johnston, v nhng ngi cn li trong nhm Chn
ng gi tr ct (ngi tr nht cng 65 tui) dn
dn t b ngnh cng nghip lm phim, li hng
phim cho nhng ngh s khc, nhng ngi vn
sn sng tip qun t hng thp k trc. Nhng
ngi ny cm thy n lc h nhn trch nhim
lo li hng phim, song li khng an tm v ch ng
ca bn thn trong cng ty n mc dnh cht ly v
tr mi ca mnh bng cch km kp thay v khuyn
khch nhng ti nng tr. H khng ch khng quan
tm n kin ca lp hu bi, m cn th hin mt
loi sc mnh mang tnh trng pht. H quyt nh
rng nhng hu bi khng th leo ln v tr ca h
nhanh hn h trong qu kh c. John ngay lp tc
thy khng thoi mi trong mt mi trng khng
hp tc nh vy, tuy nhin vic b sa thi vn l mt
c sc vi anh ta. Cho nn tht d hiu khi anh ta v
cng ho hng gia nhp Lucas.

D n m chng ti cn s tham gia ca John

ban u c gi l Ba sng ca ti vi Andr, ly
tng t mt b phim nm 1981 Ba tra ca ti
vi Andr. tng rt n gin: mt ngi my tn
Andr s thc dy, ngp v vn vai. Mt tri ln s
rt th nh sng vng ng l ra mt th gii c
m phng bng my tnh tuyt p. Alvy v
nhng nt phc tho u tin v s ph trch chnh
d n ny, vic ny gip chng ti c th th nghim
mt s k thut lm hot hnh mi pht trin. Anh ta
rt vui mng trc s xut hin ca John, s xut
hin to ra cm hng khch l nhng ngi khc.
Nng lng ca anh ta s khin b phim sng ng
hn.

Liu anh c phin khng nu ti ni vi li?

John hi Alvy sau khi c xem bn tho.

D nhin l khng, Alvy p. l l do anh

y m.
 John tip li, Ti ngu ngc ngh mnh l mt
nh lm phim hot hnh, nhng thc s, ti khng h
c php thut. Ti c th lm nhng th ny chuyn
ng nhp nhng, nhng li khng th khin chng
bit suy ngh, biu l cm xc v c thc. mi
chnh l John. John gi cho chng ti v to
hnh nhn vt, rt n gin, mt nhn vt ging con
ngi vi mt hnh cu cho phn u, v mt hnh
cu khc cho phn mi. Nhng ti nng n tng
nht ca anh ta l to ra mt nhn vt th hai mt
ch ong c tn Wally (ly cm hng t Wallace
Shawn, din vin chnh trong mt b phim l cm
hng cho b phim hot hnh ngn ca chng ti)
bu bn vi Andr. B phim c t cho mt ci tn
mi Cuc phiu lu ca Andr v Wally B. m u
l hnh nh tm lng ca Andr, ang say sa ng
trong rng, b nh thc bi ch ong Wally B. ang
bay l lng trn mt cu b. Hong s, cu ta chy
trn vi Wally B. bay v v ngay pha sau. l
ton b ct truyn, bn c th ni n tht k quc,
bi chng ti khng ch trng vo ni dung cu
chuyn nh l vo vic m phng tt c hnh nh
bng my tnh. John qu thc l mt thin ti khi to
ra nhng cao tro v mt cm xc d ch trong vi
giy ngn ngi.
 B phim ch mt hai pht ln tng, nhng
li mt rt nhiu thi gian hon thin. Khng ch
bi qu trnh sn xut b phim cn huy ng mt s
lng ln nhn vin; m cn bi song song vi vic
thc hin, chng ti ang pht minh ra quy trnh
lm phim khc. Kh khn hn na l chng ti
cho mnh qu t thi gian hon thin n. Chng ti
t t ra hn cui hon thnh l thng By nm
1984, ch tm thng sau khi John n, bi l ngy
din ra Hi ngh SIGGRAPH thng nin
Minneapolis, mt dp tuyt vi tm ra iu m tt
c nhng ngi trong ngh ang k vng, mt dp hi
ng cc v hc gi, nhng nh gio dc, nhng ngh
s, chuyn vin bn phn cng, nhng tn c nhn
v nhng lp trnh vin. Theo thng l, ti th T
ca tun Hi ngh s c chn lm m chiu
phim, vi mt lot tc phm ng trng i nht
c chun b trong sut mt nm . Cho n lc
ny c hai phim ni bt l on phim 15 giy v mt
qu a cu ang quay v nhng l c M ang bay
php phi, v on phim trc quan mang tnh khoa
hc v mi vt trn Sao Th qua ng knh tu
Voyage 2 (NASA). Wally B. s l nhn vt hot hnh
c my tnh ha u tin xut hin SIGGRAPH.
 Khi gn n ngy , chng ti nhn ra mnh
khng th hon thin ng k hoch. Chng ti n
lc lm vic tng cht lng hnh nh, v iu
thc s kh l xy dng cnh phim trong rng (to
hnh cc tn l cho thy nhng gii hn ca chng
ti lc ). Song chng ti khng tnh ton k
lng thi gian cn m phng cc hnh nh bng
my tnh v hon thnh d n ny. Chng ti c
th hon thnh bn th ng hn, nhng cn mt s
phn cha hon chnh nh nhng hnh nh khung
dy - nhng m hnh c to nn t nhng li a
gic, ca nhng nhn vt hon thin, thay v
nhng hnh nh c ln mu hon chnh. m
u tin cng xem b phim, ti thy tht vng ngay
lp tc khi nhng phn on xut hin trn mn
hnh, bi b phim y mu sc ca chng ti bng
chuyn sang nhng hnh nh en trng. Tuy vy,
ngc nhin thay, mi ngi dng nh khng h
tm n iu , h ni rng h qu b thu ht bi
cm xc cu chuyn.

y l ln u tin ti gp tnh hung ng ngc

nhin ny, iu m sau ny trong sut s nghip, ti
cn chng kin rt nhiu ln: Khi bn b cng sc
u t cho ngh thut, vic nh bng hnh nh
thng khng quan trng bng vic bn nm bt
c ni dung cu chuyn.

Nm 1983, cuc ly hn ca George v v,

Marcia, nh hng khng nh n v th ca hng
phim Lucas. Tham vng ca George khng h suy
suyn, nhng thc t ti chnh khin anh phi sp
xp li vic kinh doanh. Vo lc , ti cht nhn ra
rng, trong khi chng ti ang khao kht lm mt b
phim hot hnh, th George ch c hng th vi
nhng g my tnh c th lm nng cao cht lng
nhng b phim hnh ng ca anh ta. Trc y, d
chng ti theo ui nhng mc tiu khc nhau, song
chng vn lin quan n nhau v thc y nhau cng
pht trin. Nhng gi y, p lc cng c u t buc
George phi bn ni ny. C s my tnh ny l ti
sn u tin chng ti c c nh vo My tnh
hnh nh Pixar. Mc d, ban u chng ti thit k
n vn ch x l khung hnh ca phim, nhng r
rng nhng ng dng ca n a dng hn rt nhiu,
t hnh nh y khoa thit k to mu cho n qu
trnh x l nh cho nhng vn phng thng c tn
c vit tt thnh ba k t, trn khp Washington,
D.C.
 Nm tip theo c l l qung thi gian cng
thng nht cuc i ti.

Mt i qun l, c George a n ti cu
trc hng phim Lucas, dng nh ch quan tm n
dng tin, v sau , h cng khai nghi ng rng c
s my tnh ca chng ti khng h thu ht c bt
c khch hng no. i ng ny c ph trch bi
hai ngi n ng c cng tn, m Alvy v ti gi h
l Nhng k lc lng bi h khng hiu g v cng
vic m chng ti ang lm. Hai g ny c qun
quanh nhng thut ng sung v t vn qun l (h
thch khoe khoang v trc gic doanh nghip v
lun thc gic chng ti tm kim nhng ng minh
chin lc), nhng dng nh li khng hiu r sc
hp dn ca chng ti i vi khch hng cng nh
i tng khch hng no cn theo ui. Mt ln, h
gi chng ti n vn phng, mi chng ti ngi, v
thng bo rng ct gim chi ph, chng ti phi sa
thi ton b nhn vin cho n khi bn c ni ny,
ri sau s tnh n vic tuyn dng li sau. Khng
bn n vic st m tnh cm m quyt nh ny em
n, chng ti s tn tht nhiu hn khi iu duy
nht thu ht nhng nhn vin tim nng ny n y
l bi ni y chng ti tp hp c v s nhn
ti. Khng c h, chng ti chng c g.

Bi vy, khi hai v lnh cha yu cu danh

sch tn nhng ngi cn sa thi, Alvy v ti a ra
chnh tn mnh. Vic ny khin k hoch ca h tm
dng, nhng n nm 1985, ti nhn ra rng nu
khng bn i tr s ny, chng ti s b ng ca bt
c lc no. Hng phim Lucas mun gii quyt mn
n 15 triu la, nhng kh khn l: K hoch kinh
doanh ca chng ti cn thm 15 triu la
chuyn t nguyn mu thnh sn phm v m bo
rng chng ti c th tn ti trn th trng. C cu
ny khng lm hi lng cc nh u t mo him,
nhng ngi khng thng thc hin nhng giao
dch tin mt khi h mua li cc cng ty. Chng ti
tm n hai mi khch hng trin vng song
khng mt ai ng u t. Khi danh sch nhng
khch hng tim nng kt thc, mt lot cc cng ty
sn xut n tm hiu v chng ti. Song mt ln
na, may mn khng mm ci.

Cui cng, nhm chng ti cng t c mt

tha thun vi General Motors v Philips, mt Tp
on in t v k thut H Lan. Philips hng th
vi chng ti bi, vi My tnh hnh nh Pixar,
chng ti pht trin mt cng ngh nn tng
m phng mt khi lng d liu, ging vi nhng d
liu bn c c t qut CT hay MRIs. General
Motors b thuyt phc bi chng ti ang dn u
trong lnh vc xy dng m hnh vt th, h tin rng
k thut ny c th c s dng trong thit k t.
Chng ti k kt tha thun trong vng mt tun.

Ti nh ci cm gic ln ln gia cn tuyt vng

v s cu t. Ngay t u chng ti bit mi lin
h vi GM v Philips s t du chm ht cho c m
thc hin b phim hot hnh u tin ca mnh,
nhng chng ti chp nhn ri ro: Mi nh u t
u c k hoch ca ring h, v l ci gi cho s
tn ti ca chng ti. Cho n hm nay, ti vn rt
bit n khi tha thun din ra tt p. Bi n
m ng cho Steve Jobs n vi chng ti.

Ln u ti gp Steve l vo thng Hai nm

1985, khi anh y ang l gim c ca Apple. Cuc
gp mt ca chng ti c sp xp bi nh khoa hc
ch cht ca Apple, Alan Kay, ngi bit rng Alvy
v ti ang tm kim cc nh u t ginh ly thit
k ha t tay George. Alan tng lm vic ti i
hc Utah cng ti, v ti Xerox PARC vi Alvy, v
anh khuyn Steve n gp chng ti nu Steve mun
thy thnh tu tuyt vi nht trong lnh vc ha
my tnh. Chng ti gp nhau ti mt phng hi ngh
c mt tm bng trng v mt chic bn rng c
bao quanh bi nhng chic gh, c v Steve khng
hay dnh nhiu thi gian y. Trong vng vi
pht, anh y ng trc tm bng trng, v mt biu
doanh thu ca Apple.

Ti nh r s quyt on ca Steve. Khng h

c bt k cuc tr chuyn nho nh no. Thay vo
, l nhng cu hi. Rt nhiu cu hi. Anh mun
lm g? Steve hi ti nh th. Anh ang hng
n iu g? Mc tiu di hn ca anh l g? Anh y
s dng cm t nhng sn phm tuyt vi in
r gii thch cho nhng g anh y tin tng. R
rng, anh y l kiu ngi khng thch nghe nhng
bi thuyt ging, v sau anh y nhanh chng
cp n mt bn hp ng.

Thnh tht m ni, lc ti khng thy thoi

mi vi Steve. Anh y c mt tnh cch mnh m,
trong khi ti khng nh vy, v ti cm thy b e
da. Nh ti ni v tm quan trng ca vic phi
bao quanh mnh bi nhng ngi thng minh hn
mnh, th Steve li vn mt ng cp khc, m ti
khng bit phi din t lm sao. Thi im y, hng
bng ct-xt Maxell tung ra mt qung co, bn v
vic hnh nh s tr thnh biu tng khi : mt
ngi n ng ngi trn mt chic gh da m crm Le
Corbusier, mi tc di b thi bay (theo ngha en)
bi m thanh t chic loa m thanh ni i din anh
ta. chnh l hnh nh ca bt c ai khi ng trc
Steve. Anh y chnh l chic loa.

Gn hai thng sau cuc gp g y, chng c ly

mt tin tc g. Hon ton bt v m tn.

Sau chng ti rt bi ri khi bit Steve xut

hin nhng cuc hp ca chng ti. Cui cng,
chng ti cng bit nguyn nhn khi, vo cui thng
Nm, chng ti c nhng ti liu gia Steve v
gim c iu hnh Apple, John Sculley. Sculley
thuyt phc ban gim c hy mi quyn hnh ca
Steve trn cng v ng u chi nhnh Macintosh
ca cng ty, sau nhng n i rng anh y c
gng tin hnh mt cuc o chnh phng hp.

Khi mi n o lng xung, Steve tm gp chng

ti. Anh y cho rng chng ti l mt thch thc mi
ng th nghim.

Anh y n hng phim Lucas vo mt bui chiu

tham quan phng nghin cu phn cng ca
chng ti. Mt ln na, anh y t thi thc gic v
chm chc. My tnh hnh nh Pixar c th lm
c nhng g m nhng my mc khc trn th
trng khng th? i tng no anh cho rng c
th s dng n? K hoch di hn ca anh l g? Anh
y dng nh khng mun tm hiu nhng phc tp
ca cng ngh chng ti s hu, m ch mun tranh
lun vi chng ti m thi. Bn cht c on ca
Steve c th khin ngi khc khng dm th mnh.
Sau , c ln anh y tr li gp ti v bnh tnh gii
thch rng anh y mun cng vic ca ti. Anh y t
tin rng mt khi anh y ng u ni ny, ti s c
th hc hi c rt nhiu t anh y, v ch hai nm
thi, ti c th t iu hnh cng ty ny. L d nhin,
ti t iu hnh cng ty ny, nhng ti ngc
nhin trc s gan d ca anh y. Anh y khng ch
ln k hoch thay th ti tng ngy m cn mong
i ti ngh rng l mt tng tuyt vi.

Steve l ngi ngoan c, thm ch gay gt,

nhng mt cuc tr chuyn vi anh y s a bn
n ni bn chng th ng. N khng ch buc bn
phi bo v chnh kin ca mnh m cn phi tham
gia. V ti tin rng nhng cuc tr chuyn y tht s
gi tr.

Ngy hm sau, mt vi ngi chng ti n nh

Steve ti Woodside, mt ni kh tuyt gn Menlo
Park. Ngi nh gn nh trng rng, ch c mt chic
xe my, mt cy dng cm, v hai u bp ring
tng lm vic Chez Panisse. Ngi trn bi c c
din tch hn 28 nghn mt vung, anh y chnh thc
ngh mua nhm ha t hng phim Lucas v cho
chng ti xem s t chc xut cho cng ty mi.
Khi anh y ni, chng ti hiu r rng mc tiu ca
Steve khng phi l xy dng mt hng phim hot
hnh, m l xy dng mt th h my tnh gia nh
mi cnh tranh vi Apple.

khng n thun l s khc nhau v tm

nhn, m l Steve loi b hon ton mc tiu ca
chng ti, bi vy chng ti lch s t chi. Chng
ti tr li vi cng vic tm kim mt ngi mua
khc. Chng ti khng cn thi gian na.
Nhiu thng tri qua. Khi chng ti tin gn n
ngy k nim mt nm ra mt Cuc phiu lu ca
Andr v Wally B., ni lo lng hnh thnh khi s tn
ti ang b e da v nhng v cu tinh th chng thy
u hn r trn khun mt tng ngi. Tuy nhin,
chng ti vn cn mt vn may, hay t nht l li th
v a l. Hi ngh SIGGRAPH 1985 c t chc ti
San Francisco, theo hng cao tc 101 t Thung
lng Silicon. Chng ti c mt gian hng thng mi
gii thiu my tnh hnh nh Pixar. Steve Jobs
gh qua vo bui chiu u tin.

Ngay lp tc, ti cm nhn c s thay i. K

t ln cui gp nhau, Steve sng lp ra mt cng
ty my tnh c nhn, NeXT. Ti ngh rng vic
khin anh y tip cn chng ti vi mt suy ngh
khc. Anh y khng tm cch chng minh nhiu nh
trc. Gi y, anh y quan st gian hng v khng
nh sn phm ca chng ti th v nht ni ny.
Cng ti i do mt lt ch? anh y ngh, v
chng ti bt u i quanh hi trng. Mi vic ra
sao ri?

Khng tt lm, ti thnh tht p. Chng ti

vn ang tm mt nh u t, nhng gn nh khng
cn my la chn. cng l lc Steve a ra
tng tip tc cc cuc m phn ca chng ti. C
th chng ta s to ra mt th g , anh khng nh.

Mi ni chuyn, chng ti tin gn n ch Bill

Joy, mt trong nhng nh sng lp ca Sun
Computer. Cng nh Steve, Bill l mt nhn vt kit
xut, kh cnh tranh, n ni lu lot v ngoan c.
Ti khng nh h ni chuyn g khi chng ti
ng , nhng ti s chng bao gi qun c cch
h ni chuyn, ging nhau n hon ho: ng i
mt nhau, cnh tay sau lng, lc l t bn ny
sang bn khc, hon ton khng nhn thc bt c
chuyn g xung quanh. H ng kh lu, cho n
khi Steve c hn phi ri i.

Sau khi Steve i, Bill quay sang ni vi ti:

Ny anh bn, cu ta tht kiu ngo phi khng?

Khi Steve quay li gian hng ca chng ti, anh

ni vi ti v Bill: Ny anh bn, anh ta tht kiu
ngo phi khng?

Ti b n tng bi khonh khc nhng v nhn

hi ng y. Ti ngc nhin khi mi ngi h u thy
c ci ti t cao ca i phng, nhng li khng
thy c ca chnh mnh.

Mt vi thng sau , vo mt ngy th Ba ca

thng Mt nm 1986, Steve ni anh sn sng tha
thun v gii quyt vn ti lo ngi nht, l vic
anh tng khng khng mun iu khin v iu hnh
cng ty. Th nhng anh sn sng t b, v khng
nhng th, cn chng ti to ra mt doanh nghip
nm ngoi mi lin h ca my tnh v ha. Kt
thc cuc gp mt, Alvy v ti cm thy thoi mi
vi li ngh v nhng nh ca Steve. iu ng
lo l Steve s tr thnh mt i tc nh th no.
Chng ti nhn thc c danh ting ca anh s tr
thnh kh khn cho mnh. Ch duy nht thi gian c
th tr li liu anh c ng nh danh ting ca mnh
hay khng.

Mt ln, ti c hi Steve khi chng ti gp mt

rng liu anh s lm g nu mi ngi khng ng
vi anh. Steve dng nh khng bit rng iu ti
thc s mun bit l anh s lm g nu ti bt ng
quan im vi anh, cho nn ch tr li chung chung.
 Anh ni: Khi ti khng ng quan im vi ai
, ti s dnh thi gian gii thch vn r
rng hn h c th hiu cch thc m vn
nn c gii quyt.

Sau , ti c k li vi cc ng nghip Lucas,

h ci. Ti thy lo lng. Ti nh c ln mt lut
s ca Steve ni rng nu chng ti b khch hng
ca ng y (tc Steve) mua li, tt nht l chng ti
nn chun b tinh thn xoay x vi con tu ln siu
tc Steve Jobs. Vi tnh th kh khn ca mnh, ti
v Alvy sn lng chp nhn bc ln con tu y.

Qu trnh mua li kh phc tp bi cc nh

thng thuyt ca Lucas khng qu xut sc. Gim
c ti chnh, nh gi thp Steve, cho rng anh
ch l mt cu nhc lm tin. V gim c ny ni vi
ti rng cch anh ta thit lp quyn lc ca mnh
l lun l ngi n sau cng. Anh ta cho rng ch
duy nht anh ta c kh nng bt ngi khc ch
i.

Nhng ri tt c ch dng li vic thit lp, bi

anh ta cha tng gp ai ging Steve Jobs.
 Vo bui sng tin hnh thng lng, tt c mi
ngi, tr gim c ti chnh u c mt ng gi -
Steve v lut s; ti, Alvy, v lut s; lut s ca
hng Lucas; v mt ngn hng u t. ng 10 gi
sng, Steve nhn quanh v thy gim c ti chnh
vng mt, anh bt u cuc hp m khng c v gim
c y! Ch vi mt nc i, Steve khng ch loi
ngi mun p t trt t mi cho mnh, m cn tr
thnh ngi ch tr cuc hp. l mt bc i
mang tnh chin lc v quyt lit ca Steve, iu m
mt nh qun l Pixar tng lai cn s hu. Mt khi
chng ti sp nhp quyn lc, anh s tr thnh ngi
bo v chng ti, mnh m nh khi anh mt mnh
mt chin tuyn. Cui cng, Steve tr 5 triu la
mua li Pixar t Lucas, sau , anh tr thm 5 triu
na gy qu cho cng ty, vi 70% c phn do
Steve nm gi v 30% thuc v cc nhn vin.

Cuc thng lng cui cng din ra vo mt

bui sng th Hai thng Hai nm 1986, v khng kh
trong cn phng hon ton im lng v ai ny u kit
sc bi tranh lun. Sau khi k tn, Steve ko ti v
Alvy sang mt bn, vng tay xung quanh chng ti
v ni, Cho d iu g xy ra, chng ta phi trung
thnh vi nhau. Ti hiu li Steve ni ging nh
mt s m bo anh cn sau tri nghim u m khi b
khi Apple. Chng ti n lc, nh th mt b
m ang mang thai vy, mang mt cng ty nh tn
Pixar n vi th gii ny.
 CHNG 3

MC TIU C XC NH

Kinh nghim u tin khin ti nhn ra mt iu rng

thc y qu trnh hc hi, khng g hiu qu hn
s kt hp gia vic thiu kin thc (mong mun
nng cao kin thc) v ng lc hng ti thnh
cng. Nm 1986, ti tr thnh ch tch mt cng ty
phn cng, ch yu tp trung vo vic bn hnh nh
my tnh Pixar.

Vn duy nht l ti khng h bit mnh ang

lm g.

B ngoi, Pixar c l ging vi nhng cng ty

mi Thung lng Silicon. Tuy nhin, bn trong li
hon ton khc vi h. Steve Jobs trc cha
tng sn xut hay kinh doanh mt loi my mc
cng ngh cao no, vy nn anh khng c kinh
nghim cng nh trc gic nhy bn tm ra cch
thc hin nhng cng vic . Chng ti khng c
nhn vin bn hng v tip th, v cng chng bit
tm h bng cch no. Khng mt ai trong chng ti,
Steve, Alvy Ray Smith, John Lasseter, v ti, bit
lm cch no iu hnh cng ty m chng ti mi
thnh lp. Chng ti gp rt nhiu kh khn.

Ti ch quen lm vic vi mt khon ngn sch

nht nh, ch cha tng ph trch vn c mt
trong kinh doanh. Ti khng bit cch kim k, cch
m bo cht lng, hay bt c iu g m mt cng
ty bn sn phm ng ra phi rt chuyn nghip.

Khng bit phi bt u t u, ti nh lc

mnh mua v say sa nghin ngm cun sch kinh
doanh ni ting lc by gi, Buy Low, Sell High,
Collect Early, and Pay Late: The Managers Guide
to Financial Survival (tm dch: Mua gi r, bn gi
cao, thu trc v tr sau: Hng dn nh qun l duy
tr vn ti chnh) ca Dick Levin.
 Ti c rt nhiu nhng cun sch nh vy
bi mong mun tr thnh mt nh qun l gii hn
v hiu qu hn. Phn ln nhng cun sch y ch ra
mt s tht n gin rng mt s bo m sai lm
trong kinh doanh s tr thnh tai ha. Nhng cun
sch c by ln k vi nhng ta rt bt mt
nh Dm tht bi! hay Theo ui mi ngi v
mi ngi s theo ui bn! hoc Tp trung, tp
trung, tp trung! (Cun sch cui khng thuc th
loi khuyn bo hay rn dy. Khi nghe ci tn y,
mi ngi s bt gic gt u chp thun nh th nghe
mt s tht hin nhin, m khng nhn ra rng h
b chuyn hng khi vic gii quyt vn kh khn
hn: quyt nh h nn tp trung vo ci g. Khng
c bt k li khuyn no cho vic lm cch no
nhn ra bn nn tp trung vo u, hay s dng nng
lng ca mnh nh th no. Rt cuc, nhng li
khuyn tr nn v ch.) Ti cho rng nhng khu
hiu trn c a ra nh nhng kt lun, tng t
nh s hiu bit c c kt. Nhng khng mt kt
lun no cho ti mt gi v vic phi lm g hay nn
tp trung vo ci g.

Mt iu m chng ti nhn ra ngay t nhng

ngy u thnh lp Pixar l s tri ngc khi lm
vic cng Steve. Quyt tm thnh cng v dm ngh
dm lm ca anh l ngun cm hng ln. V d, anh
khng khng buc ti v Alvy em bn rng ri phn
mm my tnh hnh nh Pixar, mt bc i to bo
m chng ti cha bao gi dm ngh ti. Ti v Alvy
cm thy rng vic chng ti ang bn mt sn phm
mc d rt hp dn, nhng li mang tnh chuyn mn
cc cao, s tr thnh mt hn ch ln trn th trng.
Song, Steve, ngi thu hiu th trng my tnh hn
ai ht gt b ni lo lng ca chng ti. Anh a ra
gi thit rng nu bn sn phm ny, chng ti s
bnh trng tm nh hng ca mnh trn ton b
t nc. Alvy v ti khng chc chn phi lm nh
th no, nhng chng ti nh gi cao tm nhn ca
Steve.

Tm nhn y c th a chng ti tin xa, song

li hnh thnh mt tng tc bt thng vi mi
ngi. Steve l ngi cc tnh v thiu kin nhn. Khi
anh tham d cc cuc hp vi khch hng tim nng,
anh s khng ngn ngi loi b h nu h th hin h
ch l nhng k tm thng hoc thiu s chun b.
khng phi l chin lc ng n khi tin hnh
tha thun hay pht trin mt c s khch hng
trung thnh. Anh cn tr v cha bit cch tn dng
tm nh hng ca mnh vi ngi khc. Nhng nm
u lm vic cng nhau, Steve khng mun cng tc
vi nhng ngi bnh thng, nhng ngi khng c
cng ty ring, hay thiu t tin v bn thn. Steve c
th ni nhng li khin ngi nghe cm thy b xc
phm nh ng biu ny tht nhm nh! hay
Phng n ny ng l th rc ri! v sau s
ch xem phn ng ca i phng. Nu bn dng
kh phn bc, anh y s trn trng iu . Trc
tin, cha mi di v pha bn, sau ghi nhn phn
hi ca bn l cch anh y lun ra cch t duy ca
bn v xem xt liu bn c can m i mt
hay khng. Quan st Steve khin ti nh n mt
nguyn tc v k thut: To ra mt xung lc mnh
m, ging nh con c heo s dng m thanh nh
v v tr ca n c, c th cho bn bit nhng iu
quan trng v mi trng bn ang sng. Steve s
dng s tng tc mnh m ging nh mt loi sng
siu m sinh hc. l cch anh nh hnh th gii.

Nhim v hng u ca ti trn cng v ch tch

ca Pixar l phi tm kim v tuyn dng c nhng
nhn vin ti gii, mt i ngnhn vin ct li c
th gip chng ti khc phc nhng im yu ca
mnh. Nu mun thnh lp mt cng ty chuyn bn
phn cng, chng ti s cn xy dng mt h thng
sn xut, kinh doanh, dch v v tip th hp l. Ti
n tm mt vi ngi bn, nhng ngi c cng
ty ring Thung lng Silicon v tham kho kin
ca h v tt c mi th t li nhun v gi c n cc
khon hoa hng v mi quan h vi khch hng.
Trong khi h rt ho phng cho li khuyn, th iu
gi tr nht ti rt ra c l kinh nghim t nhng
sai st trong li khuyn y.

Cu hi u tin kh c bn: Lm sao bit

mnh phi t gi bao nhiu cho my mc? Ch tch
ca Sun and Silicon Graphic gi cho ti mt con s
rt ln. Nu bn c mc khi u cao, h ni, bn c
th lun lun gim gi, cn nu lc u bn gi
thp v sau khi cn thit phi tng gi, khch
hng s cm thy kh chu. Bi vy, da trn li
nhun m chng ti mun, chng ti quyt nh a
ra mc gi 122.000 la mt sn phm. l mt
sai lm ln. My tnh hnh nh Pixar nhanh chng
gy ting vang ln trn th trng, song li qu t.
Khi chng ti h gi, chng ti pht hin ra rng mi
ngi ch nh n danh ting ca sn phm bi n l
mt mn hng xa x. Vy l, bt chp mi n lc sa
cha, n tng u tin ca chng ti khng my kh
quan.

Li khuyn v gi c t nhng ngi thng minh

nht v dy dn kinh nghim nht khng hon ton
sai, t nht n cng kim ch vic t nhng cu hi
chnh xc c th ca chng ti li. Thay v bn v
vic liu h gi d hn tng gi khng, l ra chng ti
nn xc nh r nhng vn thit thc nh lm th
no p ng k vng ca khch hng v tip tc
u t pht trin phn mm, ct khch hng c
th s dng chng tt hn. Khi nhn li, ha ra khi
mi mit tm kim s t vn t nhng ngi c kinh
nghim hn, thc t ti ch i tmnhng cu tr li
n gin cho nhng cu hi phc tp chng hn
nh lm iu ny, ng lm iu bi ti khng
dm chc v bn thn v b p lc t cng vic mi.
Song, cu tr li n gin, nh li khuyn v gi
khi u mc cao, ngn ti li v khin ti
thi t ra nhng cu hi c bn cho mi ngi.

Khi , chng ti l mt cng ty sn xut my

tnh, v vy chng ti phi nhanh chng nghin cu
sn xut my tnh ngha l g. Cng vo thi im ,
ti hc c nhng bi hc qu gi nht t nhng
ngy u chp chng iu hnh Pixar. V bi hc y
li c ngun gc khng ai ng: t lch s sn xut ca
ngi Nht. Khng ai ngh rng dy chuyn lp rp
li l ni sn sinh ra s sng to. Cho n khi ti
quyt nh sn xut vi hiu qu cao thay v ch da
vo cm hng. Tuy nhin, khng lu sau ti pht
hin ra rng ngi Nht tm ra cch thc sn xut
sn phm vi mt n lc sng to khuyn khch
cng nhn ca h - mt tng hon ton phn trc
gic v cp tin lc by gi. Tht vy, ti hc c
rt nhiu t ngi Nht trong n lc xy dng mt
mi trng sng to.

Sau Chin tranh Th gii II, khi ngi M ang

tn hng s thnh vng ca mnh, th ngi Nht
phi vt ln vi bao thch thc ti xy dng c s
h tng. Nn kinh t ca h cn cha hi phc, c s
sn xut di mc trung bnh, nc Nht khng h
c ch ng trn th trng th gii. Ti cn nh
nhng nm 1950, khi ti cn nh, hng ha Nht
c coi l hng thp km, thm ch l rc ri.
(Ngy nay, khng c mt s k th hng ha no c
th so snh vi s k th hng ha Nht Bn khi .
Hng ha c sn xut ti Nht Bn trong qu
kh mang ngha tiu cc hn rt nhiu so vi
nhng nhn mc c sn xut ti Mexico hay
c sn xut ti Trung Quc ngy nay.) Tri li,
nc M l mt i gia trong nhng nm , vi nn
cng nghip t ng ha dn u th gii. Cng ty
Ford Motor tin phong trong vic pht trin dy
chuyn lp rp hot ng trn tru, l cha kha quan
trng trong vic sn xut mt lng hng ha ln
mc gi thp, ng thi cch mng ha nn cng
nghip sn xut. Trc , cc nh sn xut t ti
M u phi chuyn sn phm t cng nhn ny n
cng nhn khc thng qua mt s loi bng chuyn
cho n khi hon thin lp rp. Vic tit kim thi
gian sn xut em n li nhun khng l, v rt
nhiu ngnh cng nghip khc, t ni tht n
g hay in t u p dng dy chuyn ca Ford.

B quyt ca sn xut hng lot l: D bt k

chuyn g xy ra cng phi gi dy chuyn lp rp
hot ng, bi chnh l cha kha m bo tng
hiu qu v gim bt chi ph. Mt thi gian ng
ngha vi mt tin bc. Nu mt sn phm c th
trong chui b li, bn phi loi b n ngay lp tc,
nhng nht nh phi lun gi dy chuyn hot
ng. m bo cht lng cc sn phm khc, bn
phi thu nhng gim st vin kim sot cht lng.
H thng cp bc chim th thng phong. Ch cc
nh qun l cp cao mi c quyn tm dng dy
chuyn lp rp.

Nhng nm 1947, mt ngi M lm vic ti

Nht Bn, W. Edwards Deming, thay i suy ngh
y. ng vn l mt nh thng k chuyn v kim
nh cht lng. Theo yu cu ca qun i M, ng
n chu h tr k hoch iu tra dn s Nht
Bn nm 1951. Khi n Nht, ng tr thnh mt
nhn t lin quan mt thit n cng cuc ti cu
trc t nc ny v ging dy nhng l thuyt
ca mnh v vic tng nng sut cho hng trm k s,
nh qun l v cc nh hc gi. Mt trong s nhng
hc tr ca ng l Akio Morita, ng sng lp Sony,
mt trong nhng cng ty Nht Bn p dng hc
thuyt ca Deming v thu c nhng thnh qu
ng kinh ngc. thi im , Toyota cng tm
kim phng thc sn xut mi ph hp vi trit
l ca Deming. Mt s cm t mi c t ra m
t nhng bc tip cn mang tnh cch mng ny nh
sn xut ng thi im hay tng kim sot cht
lng, nhng bn cht ca chng l: Trch nhim
tm kim v sa cha vn nn c chia u cho
mi nhn vin, t qun l cp cao nht n ngi c
chc v nh nht trong dy chuyn lp rp. Nu bt
c ai, bt c chc v no, pht hin ra mt vn
ny sinh trong qu trnh sn xut, Deming tin rng,
h nn c khuyn khch (v mong i) tm dng
dy chuyn lp rp. Nhng cng ty Nht Bn c
thnh lp theo tng ca Deming to iu kin cho
mi cng nhn ca h thc hin iu ny bng cch:
H cho ci mt si dy m ai cng c th ko n
dng dy chuyn sn xut li. Trc , nhng cng
ty Nht Bn khng h c bit n v cht lng,
nng sut v th phn.

Vi phng php tip cn ca Deming v

Toyota, h trao quyn lm ch v trch nhim
i vi cht lng sn phm cho nhng ngi c lin
quan mt thit n qu trnh to ra chng. Thay v
ch n thun lp i lp li mt vic nhm chn, cc
cng nhn c th gi thay i, tm ra sai st, v
quan trng l, h cm thy t ho khi c sa cha
nhng sai st (yu t ny dng nh c bit c
ngha vi ti). iu ny thc y pht trin khng
ngng, loi b thiu st v nng cao cht lng. Ni
cc khc, dy chuyn lp rp ca ngi Nht tr
thnh ni m s tham gia ca nhng cng nhn nh
hng mnh m n sn phm c to ra. V, cui
cng, h thay i c nn sn xut trn ton th
gii.

Khi chng ti ang gp kh khn vi Pixar, th

tng ca Deming ging nh ngn hi ng sng rc
gia bin khi v tn. Ti cm thy rt th v trc
mt thc t rng, sau rt nhiu nm, rt nhiu nh
lnh o doanh nghip M vn khng tip nhn,
thm thu c tng ca Deming. Vn
khng phi bi h ph nhn nhng tng ca
Deming m l h hon ton m m v chng. S
chc chn ca h v h thng hin hnh khin h tr
nn m qung. Xt cho cng, h trn nh cao
danh vng mt thi gian di. Vy nn, v c g h phi
thay i?

Cn n hng thp k th tng ca Deming

mi c p dng rng ri. Trn thc t, khng phi
mi n nhng nm 1980 mt s cng ty Thung
lng Silicon, nh Hewlett Packard v Apple, mi bt
u kt hp nhng tng ca Deming. Song thnh
tu ca Deming thc s gy n tng mnh vi ti v
gip ti nh hnh phng thc qun l Pixar. Trong
khi chc chn Toyota l mt t chc vi h thng cp
bc, cng ty ny vn duy tr mt nguyn l trung
tm mang tnh dn ch: Khi mun c trch nhim
thc hin mt vn no , bn khng phi xin
php bt c ai.

Mt vi nm trc, khi Toyota khng tha nhn

h thng phanh ca h gp vn nghim trng
dn n mt tnh trng ri lon cng khai him thy
ti nh mnh thc mc ti sao mt cng ty thng
minh nh Toyota li c th hnh ng tri ngc vi
nhng gi tr vn ha su sc nht ca mnh nh vy.
Cho d ng lc thc y hnh ng l g th
chng vn khin con ngi hnh ng ngu ngc,
chng vn y quyn lc, v hnh v lun n np
ngay c trong nhng mi trng tt nht.

Cui thp k 1980, trong khi chng ti ang n

lc xy dng Pixar, Steve Job vn dnh phn ln
thi gian thit lp NeXT, hng my tnh c nhn
ring, sau khi b p ri khi Apple. Anh ch n Pixar
mi nm mt ln, v phi cn chng ti dn ng
nu khng s b lc. Song ti li thng xuyn n
NeXT. Vi tun mt ln, ti n vn phng ca Steve
Jobs Redwood v bo co ngn gn tin trnh ca
chng ti cho anh. Thnh tht m ni, ti khng
hng th vi nhng cuc hp bi chng rt cng
thng. V chng ti ang gp kh khn trong vic tm
cch em li li nhun cho Pixar, nn chng ti cn
s tr gip ti chnh t Steve n nh. Anh y
thng c gng thm iu kin ny n km theo mi
khon tin, iu ny c th hiu c, song i khi
kh phc tp bi nhng g anh y mong mun, d c
lin quan n tip th hay thit k nhng sn phm
mi, khng ph hp vi thc t ca chng ti. K c
ca ti v khong thi gian ch l cuc tm kim
lin tc m hnh kinh doanh ph hp khin chng ti
m mt. Tuy vy, lun lun c l do tin rng
nhng n lc sp ti ca chng ti s em li thnh
qu.

Trong nm u tin, Pixar gt hi c mt s

thnh cng Luxo Jr., b phim ngn do John o
din v mt chic n m ngy nay tr thnh biu
tng ca Pixar, c c gii thng in nh
ca Vin Hn lm (Academy Awards) nm 1987, v
nm tip theo, mt b phim ngn khc, Tin Toy, v
mt ch lnh chi bit nh trng v mt cu b
ming lun chy di, lun chc gho ch lnh,
em v gii Oscar u tin cho Pixar. Song chng ti
li b chy mu ngun tin. V mt s l do r rng,
iu ny lm s cng thng gia chng ti v Steve
ngy cng leo thang. Chng ti cm thy anh y
khng bit chng ti cn g v Steve cho rng chng
ti khng bit cch iu hnh mt doanh nghip. C
l c hai chng ti u ng. Steve hon ton c l
khi lo lng v chng ti. Vo thi im kh khn
nht, khi chng ti hon ton b tc v tht bi trong
vic tng li nhun cho cng ty, Steve vo 54
triu la, mt khon tin rt lntrch t vn rng
ca anh v l mt con s m khng mt nh u t
mo him no dm b ra, iu ny khin bng cn
i ti chnh ca chng ti lm vo tnh trng ti t.

Ti sao chng ti li tht bi? Bi doanh s lot

sn phm u tin ca chng ti gn nh ngay lp tc
gy tht vng, ch c 300 my tnh hnh nh Pixar
c bn ra v chng ti khng tim lc nhanh
chng thit k nhng sn phm mi. Chng ti m
rng nhn s ln ti hn 70 ngi, v tng chi ph tr
thnh mt mi lo ln. Khi tn tht cng ln, ch c
mt con ng pha trc: Chng ti phi t b
vic bn phn cng. Sau khi th mi cch bn
my tnh hnh nh Pixar, chng ti cui cng cng
phi i mt vi s tht rng phn cng khng th
duy tr cng ty mi mi c. Ging nh mt nh
thm him ngi trn mt tng bng ang tan, chng
ti cn tm ra t lin ngay lp tc. L d nhin,
chng ti khng cch no bit c liu ni dng
chn tip theo c chu c trng lng ca mnh
hay khng. iu duy nht khin bc nhy vt ny
tr nn d dng hn l chng ti quyt nh tip
tc lm iu chng ti khao kht ngay t lc mi bt
u: hot hnh my tnh. l nim am m thc s
ca chng ti v ch cn li duy nht mt la chn,
l theo ui am m y vi tt c nhng g chng
ti ang c.

Bt u vo nm 1990, khong thi gian chng

ti chuyn vo mt ta nh hnh hp c lm bng
b tng trong mt nh kho Point Richmond, pha
bc Berkeley, chng ti bt u tp trung nng lng
vo kha cnh sng to. Chng ti bt u lm qung
co hot hnh cho ko cao su Trident v nc cam
Tropicana v gn nh ngay lp tc ginh c nhiu
gii thng v ni dung sng to, trong khi vn
tip tc trau di k nng v k thut v k chuyn.
Vn l, chng ti vn chi nhiu hn thu. Nm
1991, chng ti sa thi hn mt phn ba s nhn
vin.

Trong giai on t 1987 n 1991, Steve Jobs

chn nn n mc c gng bn Pixar ba ln.
Nhng d Steve c tht vng i na, anh y cng
khng bao gi mun t b chng ti. Khi Microsoft
a ra mc gi 90 triu la mua li Pixar, Steve
t chi. Anh y mun mc 120 triu la, v cm
thy vi mc gi trn, Microsoft khng nhng
xc phm chng ti m cn chng t h khng xng
ng c c chng ti. iu tng t cng din ra
vi Alias, mt cng ty thit k phn mm cng
nghip v t, v vi c Silicon Graphics. Vi mi
ngi c hng th, Steve u a ra mc gi khi
im rt cao v khng c dao ng. Ti bt u tin
rng iu m anh y ang tm kim l s cng nhn
t bn ngoi hn l mt gii php cu Pixar. Steve
l lun rng: nu Microsoft sn sng b ra 90 triu
la, th Pixar trong mt d lun s ch c gi tr n
th. Tht kh khn v mt mi theo ui thng
v ny.

Pixar khng th tn ti nu khng c Steve,

nhng trong nhng nm thng ny, khng t hn mt
ln, ti phn vn khng bit liu chng ti c th tn
ti cng Steve c hay khng. Steve c th rt xut
chng v y cm hng, c kh nng xem xt vn
mt cch k cng v thng minh. Song, mt khc
cng tn ti mt Steve th bo, k c, e da, v
thm ch chn p ngi khc. C l, t quan im
qun l, iu ng lo lng nht l anh hu nh khng
th hin s thu cm, chia s. giai on ny, Steve
vn cha c kh nng t mnh vo v tr ca ngi
khc v hu nh chng c cht khiu hi hc no.
Ti Pixar, tt c chng ti u l nhng ngi hi
hc, v lun c mt nim tin ct li v vic to ra
nim vui, nhng mi th chng ti th vi Steve u
v ch, thm ch cn phn tc dng, khin chng ti
bun nn. C ln, trc bui hp vi nhn vin ca
Disney, anh nhn mnh tm quan trng ca vic
chng ti phi ch ngi nghe v khng c ni g.
S ma mai qu r rng, v th ti khng th khng
ni: c ri, Steve, ti s kim ch bn thn. Mi
ngi trong phng bt ci, nhng anh khng h
nhch ming. Sau , chng ti bt u hp v Steve
ch tr ton b cuc hp, hu nh khng nhng
nhn vin n t Disney ni ht cu.

n thi im , ti bn cnh Steve lu

bit rng anh khng phi l ngi thiu nhy cm,
vn ch l anh cha tm ra cch c x cho mi
ngi thy iu . C ln, khi lng t trng ca
Steve b tn thng, anh gi ti v n rng anh s
khng tr lng cho nhn vin na, anh ch nhng
b sau khi ti gi li, tc gin ni rng cuc sng ca
bit bao gia nh hon ton ph thuc vo my ng
lng . Trong sut s nghip ca mnh, c l l
ln duy nht ti ng sm ca trong cn tc gin.
Thm ch khi gi tr ca Pixar tng gp i, Steve
vn ni vi ti rng chng ti v gi tr. Ti cm thy
mnh nh pht in v thm ch ngh n vic t
chc.

Mc d vy, c mt iu kh bun ci l khi

chng ti vt qua c nhng th thch ny, Steve
v ti li dn tm ra cch lm vic cng nhau. V
khi lm vy, chng ti bt u hiu nhau hn. Bn c
th nh li nhng cu hi ti t ra cho Steve
trc khi anh mua Pixar: Lm th no chng ta c
th x l xung t? V cu tr li ca Steve, ci m
ti thy c v t cao t i mt cch khi hi lc ,
l anh s tip tc gii thch ti sao anh ng cho n
khi ti hiu th thi. Tr tru thay, chnh ti li l
ngi dng chiu vi Steve. Khi bt ng, ti s
ni quan im ca mnh, nhng v t duy ca Steve
nhy bn hn ti rt nhiu, nn anh thng bc b
lp lun ca ti. V th, ti i n mt tun sau, sp
xp li suy ngh ca mnh, v ri quay li v gii thch
li vi anh. Anh tip tc ph nhn quan im ca ti,
nhng ti vn tip tc tr li cho n khi c mt
trong ba iu sau xy ra: (1) Anh s ni Thi c,
c ri, ti hiu ri v a ti th ti mun; (2)
Ti s xem nh anh ng v dng vic vn ng
hnh lang; (3) Cuc chin ca chng ti khng i n
hi kt, trong trng hp ny, ti ch n gin tip
tc lm vic m mnh mun lm ngay t lc u m
thi. Mi trng hp u c th xy ra, nhng vi
trng hp cui, Steve khng bao gi vn vo ti
na. Steve tn trng s am m. Nu ti c nim tin
mnh m vo mt iu g , anh dng nh cng
cm thy rng iu khng th hon ton sai tri.

Jeffrey Katzenberg ngi cui chic bn hp di

bng g mu sm ti ta nh Team Disney, thuc
trng quay Burbank. V ch tch b phn hnh nh
ng gii thiu vi ging chm bim: V y r rng
l mt nhn vt kit xut, John Lasseter, trong khi
John, Steve v ti ngi , c gng b ngoi tai
nhng li l xc phm. V John, v anh khng lm
vic cho ti, nn ti on mnh s phi tm cch khc
lm ri nh.

Katzenberg mun Pixar lm phim, v mun

Disney s hu v phn phi b phim .

Li ngh ny, mc d khin chng ti kh

ngc nhin, song cng khng hon ton kh on.
Ngay t nhng ngy u Pixar thnh lp, chng ti
k kt mt bn hp ng v vic vit h iu hnh
ha cho Disney, c gi l H iu hnh sn xut
hot hnh my tnh, hay gi tt l CAPS, c chc
nng t mu v qun l nhng tm nha trong sut
(c th v ln c, s dng trong phim hot hnh.)
Trong khi CAPS ang trong giai on ln tng,
th Disney bt tay vo sn xut b phim hot hnh
bom tn Nng Tin C, vo nm 1989 v, cho ra mt
K nguyn Vng th hai ca phim hot hnh vi cc
b phim kinh in nh: Ngi p v qui th,
Aladdin, v Vua s t. Nhng tc phm ny thnh
cng n mc khin Disney Animation bt u tm
kim thm cc i tc nhm cho ra mt nhiu hn
nhng sn phm c sc, v bi bn hp ng ca
chng ti c thc hin kh tt, nn h tm n
chng ti.

Chp nhn tha thun vi Disney c ngha l

ng vi nhng iu kin ca Katzenberg, mt
chuyn gia m phn ni ting kh tnh v khn
ngoan. Steve l ngi cm trch, anh t chi l l ca
Jeffrey rng v Disney u t vo b phim u
tin ca Pixar, cho nn h xng ng c s hu
cng ngh ca chng ti. Cc anh a tin cho
chng ti chng ti lm phim, Steve ni, khng
phi mua nhng b mt thng mi ca chng ti.
Nhng g Disney a ra trn bn m phn ch l
phng php tip th v phn phi; nhng g chng
ti mang n l nhng ci tin k thut, v nhng th
ny khng phi bun bn. Steve a ra giao dch
mt mt mt cn, hoc tha thun vi anh, hoc rt
lui, v anh kin nh vi chnh kin ca mnh cho n
khi, cui cng, Jeffrey phi chp thun. Khi Steve
nm gi c phn cao nht, anh s a cuc chi ny
n mt tm cao mi.

Nm 1991, chng ti k mt hp ng cho ba b

phim, theo Disney s cung cp phn ln ti chnh
cho nhng b phim ca Pixar, v Disney nm quyn
phn phi v s hu nhng b phim . D Pixar
mi hot ng c nm nm, nhng c m lm
mt b phim hot hnh bng my tnh ca ti
nung nu hai mi nm nay. Mt ln na, chng ti
li bt tay vo lm mt th m hu nh chng bit g
v n. Khng ai trong chng ti tng lm phim, t
nht l khng c b phim no di hn nm pht, v
bi chng ti s dng hot hnh my tnh, cho nn
khng ai cn n s h tr ca chng ti. Hng triu
la ang c t cc vo tay chng ti v chng
ti nhn ra mnh khng th c thm bt c c hi no
nu vut mt c hi ny.

May mn thay, John c mt tng. Cu

chuyn chi k v mt nhm chi v mt cu
b Andy ngi v cng yu thng chng. im
hp dn l cu chuyn s c k t quan im ca
nhm chi . Ct truyn c thay i trong
nhiu thng, song vn xoay quanh mn chi yu
thch ca Andy, mt chng cao bi tn l Woody.
Th gii hnh phc ca Woody bng dng o ln
bi s xut hin ca mt i th mi rt bnh, anh
chng ngi my khng gian Buzz Lightyear mn
mi c Andy cng nht. John tit l tng c
bn vi Disney, v sau khi xem xt k cng, chng
ti bt u xy dng kch bn vo thng Mt nm
1993.

Sau , John bt u quy t mt i ng nhn

ti tr tui v tham vng. Anh mi Andrew Stanton
v Pete Docter, hai ngi sau ny tr thnh hai
trong s nhng v o din truyn cm hng nht, v
lm vic khi chng ti tin hnh qung co. Mi khi
khng nh mt iu g quan trng vi mnh,
Andrew thng th hin thi mnh m n mc
bng mt. Cu y l mt o din kim nh vn vi
li xy dng cu trc truyn su sc; cu y thch
vic lt t ct truyn theo trnh t dn nn cm xc
nhn vt v sau ti xy dng li t u. Pete l
mt ha s thit k v cng ti nng vi bit ti nm
bt cm xc trn mn hnh. Ma thu nm 1992, cu
ng nghip Disney ca John, Joe Ranft, ngi
tng lm vic cho d n m kinh hong trc
Ging Sinh ca Tim Burton gh thm. Joe l mt
ngi n ng to ln, cht cha s m p v khiu hi
hc khin nhng li ph bnh ca cu y tr nn d
nghe i vi ngi khc. Nhm cng s ca ti rt ti
nng nhng thiu kinh nghim. Bn c th tng nghe
mt cu chm ngn rng tt nht bn nn chun b
sn chic d trc khi nhy khi my bay. t vo
hon cnh hin ti, chng ti c l ang ri t do ri
v khng ai trong chng ti chun b sn mt chic
d trc c.

Trong nm u tin, John v nhm lm vic ca

mnh s ph trch sp xp trnh t cu chuyn v sau
 n tr s Disney tham kho kin ca Jeffrey
Katzenberg cng hai v gim c iu hnh, Peter
Schneider v Tom Schumacher. Jeffrey lin tc gp
sa i cc nhn vt. Theo anh ta, Woody trng
qu t c, qu st sng. iu ny khng nh hng
n cm gic cu chuyn ca chng ti, song vi t
cch l ngi mi, chng ti chn thnh n nhn
nhng li gp . Dn dn, qua vi thng, nhn vt
Woody, nguyn bn l mt nhn vt nim n v ci
m, tr nn en ti hn, ch k hn v hon ton
khng c g hp dn. Woody ghen t. Cu ta bt
chp mi th v nm Buzz ra ngoi ca s. Cu ta
thng tr nhng mn chi khc v gi chng bng
nhng ci tn y khinh mit. Trong mt thi gian
ngn, cu ta bin thnh mt nhn vt ng ngn.
Ngy 19/11/1993, chng ti n Disney trnh by
mt s tng mi, mt Woody sc so hn, mt
m-tp phim ging nh mt phin bn truyn tranh
vi nhng ging ni tm thi, m nhc v bn v ca
cu chuyn. Ngy hm s mi mi c nh n
l mt ngy en ti trong lch s ca Pixar, bi phn
ng hon ton hp l ca Disney l tm dng sn
xut b phim cho n khi no mt kch bn c th
chp nhn c a ra.
 Quyt nh tm dng tht khng khip. V s
sng cn ca b phim hot hnh u tin, John
nhanh chng lin lc vi Andrew, Pete v Joe. Sau
vi thng lm vic cng nhau tm ra im nhn
cho b phim, h thng nht quay tr li tng
u tin ca John v mt chng cao bi khao kht
c yu thng. H cng rt ra c mt bi hc
quan trng, l: cn phi bit tin tng vo bn
nng k chuyn ca ring mnh.

Trong khi chng ti ang cht vt hon thnh

Cu chuyn chi, cng vic m trc chng ti
thc hin hng phim Lucas bt u gy n tng
mnh n Hollywood. Nm 1991, hai b phim bom
tn ca nm l Ngi p v qui th v K hy dit
2 s dng rt nhiu cng ngh do Pixar pht trin,
thu ht s quan tm t Hollywood. n nm 1993,
khi Cng vin k Jura ra mt, hiu ng c bit c
my tnh thc hin khng cn b xem l mt d n
mang tnh th nghim na; chng c cng nhn l
nhng cng c c th to nn ngnh cng nghip gii
tr. Cuc cch mng k thut s vi nhng hiu qu
c bit, cht lng m thanh tuyt ho v kh nng
chnh sa video ca n chnh thc bng n.
John tng m t cu chuyn v Steve nh mt cuc
hnh trnh ca nhng Anh hng thi c i. B p ri
khi cng ty do chnh mnh sng lp v thi ngo
mn, anh phiu lu khp ni, ri cui cng,
thay i thnh mt con ngi tt hn. Ti c rt
nhiu iu ni v s thay i ca Steve v vai tr
ca Pixar trong s thay i y, nhng by gi, ti ch
ni n gin thi, rng tht bi khin Steve gii
hn, khn ngoan hn v tt hn. Tt c chng ti u
chu nh hng v tr nn khim nhng hn nh
nhng tht bi v th thch trong sut chn nm u
tin ca Pixar, nhng chng ti cng hc c
nhng bi hc ht sc qu gi. Sau nhng kh khn,
chng ti cng tin tng v khng kht vi nhau hn.

Tt nhin, c mt iu m chng ti bit, l,

c th mt lc no , Steve s to ra mt iu phi
thng. Khi chng ti cho ra mt Cu chuyn
chi, r rng l Steve bt u nung nu mt
tng ln lao. Khng ch v bn thn b phim, m
anh y tin rng, b phim ny s thay i hon ton
lnh vc hot hnh. V, trc khi iu xy ra, anh
y mun a chng ti ra mt cng chng.
 Mt tng ti, John v ti phn i. Hy
git ti thm vi b phim na . Gi tr ca chng ta
nh s tng theo.

Steve khng ng . y l thi khc ca

chng ta, anh y kin quyt.

Steve tip tc bm ly logic ca mnh: Hy gi

nh Cu chuyn chi thnh cng, anh ni. Khng
ch vy, hy coi l mt thnh cng ln. Khi iu
xy ra, gim c iu hnh Disney, Michael
Eisner, s nhn ra rng anh ta t tay to ra cn c
mng kinh hong nht: mt i th ng gm cho
Disney. (Chng ta ch n hng phim ca anh ta hai b
phim na theo tha thun, sau chng ta c th t
bc i trn i chn mnh.) Steve d on rng
ngay sau khi Cu chuyn chi ra mt, Eisner s c
gng thng lng li tha thun ca chng ti v gi
chc ly chng ti nh mt i tc thn thit. Theo
kch bn ny, Steve ni, anh mun thng lng
nhng iu kin c li hn. c bit, anh mun chia
50/50 li nhun ca Disney, anh ch ra y l mt
yu cu c kh nng thnh cng. Tuy nhin, thc
hin iu ny, chng ti s phi chi mt na s ngn
sch sn xut - mt s tin khng l. V, chng ti
buc phi ra mt cng chng.

Nh thng l, l l ca Steve lun thuyt phc.

Chng my chc, ti thy mnh nghing v phe

ca Steve, sau , hai chng ti k tung ngi hng
rt n , thm ch cn c gng tng tng vin cnh
ra mt c th em li nhng li ch to ln ra sao. Khi
chng ti g ca tng nh u t, Steve (trong
trang phc m anh him khi mc: u phc, tht c
vt) l ngi ra sc thc y m bo nhanh
chng c c nhng cam kt, trong khi s xut hin
ca ti ch l tng thm tnh chuyn nghip, cng
b Steve p mc o khac vi tut vi nhng ming
v phn khuu tay. B dng y c cho l s to n
tng hnh nh mt thin ti k thut, mc d, k
qui ch, ti ch thy ai rnh v my tnh n mc
nh vy bao gi. Steve nhn mnh Pixar l mt hng
phim c nht v nh, c xy dng trn nn tng
nhng cng ngh k thut hin i v hnh thc k
chuyn nguyn thy. Chng ti chnh thc ra mt
sau khi Cu chuyn chi c cng chiu, khi m
khng mt ai thc mc liu Pixar c thc s tn ti
hay khng.
 Steve ha ra ng. Khi b phim u tay ca
chng ti ph v k lc phng v v khi gic m ca
chng ti ang dn thnh hin thc, chng ti thu
v c 140 triu la cho ln cho bn ra cng
chng u tin tr thnh ln IPO c gi tr cao nht
cho n nm 1995. V ch vi thng sau, ng nh
kch bn ca Steve, Eisner gi n ni rng anh ta
mun thng lng li tha thun v mun chng ti
tr thnh i tc. Anh ta chp nhn li ngh chia
i li nhun ca Steve. Ti thc s ngc nhin;
nhng g Steve ni tr thnh hin thc. S phn
tch v th hin ca Steve qu l tuyt vi.

i vi ti, khonh khc ny l cao tro ca mt

chui kht khao tip ni sut mt thi gian di, v
gn nh khng th tin c. Ti dnh hai mi
nm tri pht minh ra nhng cng c k thut
mi, sng lp ra mt cng ty, v lm vic chm ch
tt c cc b phn trong cng ty c th kt ni v lm
vic nhun nhuyn vi nhau. Tt c u phc v mt
mc ch duy nht: sn xut phim hot hnh bng
my tnh. V gi y, chng nhng c m
thnh hin thc; m nh c Steve, chng ti ang c
mt nn tng ti chnh vng vng hn trc y rt
nhiu. Ln u tin k t khi thnh lp, chng ti mi
c cm gic an ton.

Ti c g mnh c th lu gi mi c cm
gic nhng ngy lm vic u tin sau khi Cu
chuyn chi ra mt. Mi ngy, mi ngi u vui
v, mi bc i u cm thy lng lng, h rt t ho
v nhng g chng ti t c. Chng ti l
nhng ngi tin phong trong lnh vc lm phim
bng my tnh, v tuyt vi hn khi chng ti
chm c n su thm tri tim ca khn gi, bng
cu chuyn ca mnh. Chng ti c rt nhiu vic
phi lm, nh tip tc nhng d n phim v hon tt
nhng thng lng vi Disney, v khi nhng ng
nghip ca ti bt u lm vic, mi s tng tc gia
chng ti u th hin cm gic t ho v thnh tu.
Chng ti thnh cng nh kin quyt bin nhng
tng ca mnh thnh hin thc; v chng c iu
g ngha hn th. i ng chnh ca chng ti gm
John, Andrew, Pete, Joe v Lee Unkrich - ngi gia
nhp nhm chng ti t nm 1994 bin tp Cu
chuyn chi, ngay lp tc chuyn sang b phim
mi Th gii cn trng. Khng kh lm vic v cng
ho hng.

Nhng d c th cm thy s hng phn y, ti

li khng th l mt phn trong .

20 nm, mc ch sng ca ti ch xoay quanh

lm c b phim ha bng my tnh u tin. Gi
y khi t c mc ch, ti li cm thy kh trng
rng, v nh th mt mt iu g . L ngi qun
l, ti cm thy mnh dng nh thiu mt mc ch.
By gi th sao y? Thay vo , ti loay hoay tm
cch iu hnh cng ty, nguyn vic cng
khin ti bn rn, nhng khng phi l iu c bit.

Pixar gi y ra mt cng chng v cc k

thnh cng, nhng c iu g khin ti khng hi
lng v trin vng v tng lai ca Pixar.

Vn hon ton nghim tc v cha tng c

k vng, l, ti cn mt cm nhn mi v s mnh
ca mnh.

Qua nhng bui m o vi nhng v lnh o

ca cc cng ty ln, nhng ngi lm nhng iu
ngc ngch bi khng th ton tm ton tp trung,
ti pht hin ra rng, trong sut qu trnh thc hin
Cu chuyn chi, ti hon ton khng nhn ra
mt s iu m c th s hy hoi chng ti. Nhng
mc d vy, ti vn t cho rng mnh rt cn thn
tp trung ch n mi th.

Trong sut qu trnh lm phim, ti coi cng

vic ca mnh nh nhng ng lc ni ti v ngoi
bin nhng th c th lm chng ti i chch
mc tiu ca mnh. Ti quyt tm Pixar khng
i vo vt xe nh nhng cng ty khc Thung
lng Silicon m ti chng kin. Cui cng, ti
quyt nh tip cn nhn vin ca mnh, i n cc
vn phng ca h kim tra v xem nhng g ang
din ra. John v ti rt c gng chc chn rng mi
ngi Pixar u c quyn ni ln quan im, th
hin s tn trng i vi tng cng vic v tng nhn
vin. Ti thc s tin rng vic t nh gi bn thn
v a ra li ph bnh mang tnh xy dng l cn
thit i vi mi cp bc trong cng ty, v ti c
ht sc thc hin iu .

Mc d vy, gi y, khi chng ti tp hp mt

nhm lm vic thc hin b phim th hai, Th gii
cn trng, bao gm nhng ngi tham gia d n
Cu chuyn chi, ti nhn ra mnh hon ton
khng bit g v s rn nt ngy cng nghim trng
gia cc b phn sng to v sn xut. Ni tm li,
cc gim c sng to ni vi ti rng lm vic trong
d n Cu chuyn chi l mt c mng vi bn h.
H cm thy khng c tn trng v b y ra ra,
ging nh tng lp th cp vy. V d hi lng vi
thnh cng ca Cu chuyn chi, h vn lng l
trc quyt nh k hp ng lm mt b phim
khc ca Pixar.

Ti b sc. Lm th no m chng ti li khng

bit iu ny c ch?

Cu tr li bt ngun t vai tr ca cc gim c

sn xut trong qu trnh lm phim. Gim c sn
xut l nhng ngi theo di st sao nhng chi tit
nh nht m bo ng tin v ngn sch cho
b phim. H iu chnh tin ca nhm lm vic;
theo di hng nghn thc phim; nh gi cch s
dng cc ngun lc sn xut; thuyt phc, phnh ph,
phn i v ni khng khi cn thit. Ni cch khc,
h lm nhng iu cn thit cho cng ty, m thnh
cng ca cng ty ph thuc vo vic m bo ng
tin v ngn sch: H qun l nhn lc v m
bo quy trnh.

Nu c mt iu khin chng ti t ho v bn
thn ti Pixar, th chc chn l nhng ngh s v
nhng nhn vin k thut ca Pixar c i x bnh
ng, v ti cng cho rng s tn trng tng t
cng nn c i vi nhng ngi ph trch sn xut.
Nhng ti sai. Khi ti xc nhn vi nhng ngh s
v nhn vin k thut, h tin rng cc gim c
sn xut thuc tng lp trn v thay v to iu kin,
h ngn cn qu trnh lm phim hiu qu bng cch
kim sot qu mc cc quy trnh v bng phng
thc qun l vi m. Cc gim c sn xut, nh h
ni vi ti, ch l nhng ht ct gia sa mc.

Vic ti khng hay bit g v s tht ny khin

ti thc s sc. Vn phng ca ti lun m sn ca
cho n mi ngi! Ti cho rng iu s
m bo nhn vin ca ti c th tm n ng ni, t
nht khi ny sinh nhng cng thng nh th ny.
Nhng khng c mt gim c sn xut no tm n
ti by t s tht vng hay a ra gii php trong
vng nm nm chng ti thc hin d n Cu
chuyn chi. Ti sao li nh vy? iu ny cn
iu tra k cng.

u tin, bi chng ti khng bit mnh s lm

g khi bt u d n Cu chuyn chi, chng ti
hc hi kinh nghim t nhng gim c sn xut
Los Angeles v nh h ln k hoch chi tit. H cm
thy rng cng vic ca h vi Pixar ch l tm thi
v do nhng li gp ca h s khng c
khuyn khch y. Trong th gii ca h quy
trnh sn xut ph bin Hollywood i ng sn
xut phim tp trung nhng ngi lm vic t do, lm
vic cng nhau trong vi thng, sau li tch ra.
Vic gp ng ngha vi vic hy hoi nhng c hi
tng lai ca mnh, do vy h lun gi im lng. Cho
n khi c mi li Pixar, h mi ln ting ni ra
nhng kin ca mnh.

Th hai, bt chp s tht vng ca h, nhng v

gim c sn xut ny cm thy rng h ang to ra
lch s v rng John l mt ngi lnh o y cm
hng. Cu chuyn chi l mt d n ngha. Vic
h yu thch cng vic ca mnh khin h chu ng
phn cng vic h khng hng th. Nhng mt tt s
khc ch phn no nhng mt xu. Ti nhn ra rng
ti cn xem xt k cng vi th: Khi u im v
khuyt im cng tn ti, con ngi thng lng l
khm ph nhng g lm h kh chu, h s mnh s
tr thnh i tng b gp . Ti cng nhn ra rng
nu b li vn v khng lm g c, chng s dn
tch t v ph hy Pixar.

i vi ti, vic pht hin ra s tht ny l mt

may mn. Ti nhn ra vic tm ra nguyn nhn vn
khng phi n thun ch l nhn thy vn
m cn l mt th thch mang li cho ti cm
nhn mi v mc ch ca mnh Pixar.

Mc d khi ti cm thy mnh hiu c l do

khin chng ti khng nhn ra vn ny, nhng
chng ti vn cn phi hiu h ang chn nn v iu
g. Cui cng, ti bt u thng xuyn n vn
phng ca cc nhn vin, ngi ln mt chic gh v
hi h xem Pixar lm vic hiu qu v khng hiu
qu nh th no. Nhng cuc tho lun y khng c
m u hay kt thc. Ti khng i hi h phi cho
ti nhng nhn xt c th, chi tit. Ti ch mun hiu
chng ti ang mc kt trong bi cy ny nh th
no.

D nhin, Cu chuyn chi l mt phng

php ha gii hu hiu, v bi qu trnh lm phim
cc k phc tp, cc gim c sn xut hn phi chu
nhng p lc nng n khng ch i vi vn ngn
sch v tin m cn c thng tin trong qu trnh
sn xut. Khi mi ngi min cng phi n gp mt
ai trnh by cc vn ca mnh, th h cng
tin rng ton b d n h ang theo ui vut
khi tm kim sot ca h. V vy, gi mi th
trong tm kim sot, rt r rng rng: Nu c iu g
mun ni, bn cn trao i vi qun l trc tip ca
mnh. Chng hn, nu mt nh lm phim hot hnh
mun ni chuyn vi nh to hnh nhn vt, h s
c yu cu lin h qua ng knh.

i vi cc ngh s v nhn vin k thut tng

tri qua tnh trng cha chung khng ai khc, h
u c trng thi tm l hay bc mnh v c xu
hng ph ri. Ti cho rng iu ny thuc vn
qun l vi m c thin ch.

Bi qu trnh sn xut phim lin quan n hng

trm con ngi, do mt chui ch th l rt cn
thit. Nhng trong trng hp ny, chng ti sai
khi nhm ln gia cu trc truyn thng vi cu trc
t chc. D nhin, mt nh lm phim hot hnh nn
ni chuyn trc tip vi nh to mu nhn vt, m
khng cn phi thng qua qun l ca anh ta. Vy
nn, chng ti hp c cng ty v thng bo rng:
bt c ai cng c th trnh by vn ca mnh vi
ngi khc, mi cp bc, mi lc m khng phi
chu bt c li trch mng no. Giao tip s khng
cn phi tun theo h thng cp bc na. Vic trao
i thng tin ng nhin l cha kha ca Pixar,
nhng ti tin rng vic c th v nn thng
xuyn din ra t do, m khng ai phi gng mnh
theo khun mu. Mi ngi ni chuyn trc tip vi
mt ai , sau cho ngi qun l bit sau, s hiu
qu hn l c gng m bo mi chuyn phi xy ra
chun theo th t v thng qua nhng knh
ng.

Qu trnh ci thin khng th sau mt m l

thnh cng. Song cho n khi chng ti hon thnh
Th gii cn trng, cc gim c sn xut khng cn
b coi l tc nhn ngn cn qu trnh sng to na,
m tr thnh nhng ng nghip nhng cng dn
hng u. Chng ti dn tr nn tt hn.

Bn thn s ci thin l mt thnh cng

ln, nhng thm vo , chng cn ti nhn c
mt s chin li phm khc: Vic suy ngh v mt
vn v i ph vi vn tip thm sc
mnh v lm tha mn chng ti. Chng ti nhn ra
rng mc ch ca mnh hon ton khng phi
xy dng mt hng phim chuyn sn xut nhng b
phim bom tn, m l nng cao vn ha sng to
nn vn ha lun t ra nhng cu hi. Nhng cu
hi nh: Nu chng ti phi lm mt s vic ng
n no th mi c th c c thnh cng, th
lm cch no chng ti bit c nhng vic l
g? Liu chng ti c th b nguyn xi nhng vic
sang d n tip theo khng? Phi chng, vic sao
chp thnh cng cng chnh l mt iu ng n
nn lm? C bao nhiu vn tim nng nghim
trngm chng ti khng nhn ra ang e da chng
ti? Liu chng ti c th lm g pht hin ra
chng? Liu bao nhiu phn trm thnh cng ca
chng ti l may mn? Nu chng ti tip tc thnh
cng th iu g s xy ra i vi ci ti ca chng
ti? Liu c phi ci ti cng ln th chng ti cng
d b tn thng, v nu nh vy, chng ti nn lm
g hn ch s t tin thi qu? Nhng ng lc no
s pht sinh ngay khi chng ti a nhng ngi mi
vo mt doanh nghip ang thnh cng?

Trong sut nhng nm thng trc y, iu

dn dt ti n vi khoa hc l vic tm kim s hiu
bit. D nhin, vic tng tc gia con ngi phc tp
hn rt nhiu so vi l thuyt v mi quan h h hng
hay xu chui, nhng iu ny ch cng khin mi
tng tc y tr nn th v v quan trng hn m
thi; v thc t ny lun thch thc nhng gi nh
ca ti. Khi chng ti sn xut nhiu phim hn, ti
hiu ra rng mt s nim tin ca ti v nhng iu
lm nn thnh cng ca Pixar ha ra l sai lm.
Song, c mt iu lun ng, l: Vic tm ra cch
xy dng mt nn vn ha sng to bn vng -
mt nn vn ha khng ch ng h sung cho nhng
iu quan trng nh s trung thc, kh nng xut
sc, s giao tip, tnh c o v kh nng t nh
gi bn thn, m thc s gn kt vi chng, d cho
bt c iu g khng mong i xy n - khng phi
l mt nhim v mt ln ri thi. l cng vic
ton thi gian, hng ngy v l iu m ti mun
lm.

Khi hiu c iu , chng ti ra sc nui

dng mt nt vn ha hng ti duy tr v p ca
chnh mnh, bi chng ti hiu rng mnh phi c
gng nh v nhng g mnh khng th thy. Ti hy
vng c th bo m s bn vng ca nn vn ha
ny n mc n c th tn ti ngay c khi cc sng
lp vin ca Pixar khng cn na, iu s gip
cng ty tip tc sn xut c nhng b phim c
o em li li nhun cao ng thi vn c nhng
ng gp tch cc cho th gii. Nghe th c v l mt
mc tiu kiu ngo, cao tt tn tri my, nhng thc
t, n theo chng ti ngay t nhng ngy u.
Chng ti may mn gp c nhng ti nng xut
chng, nhng ngi trn trng s thay i, ri ro v
nhng iu cn l b n, v nhng ngi mun suy
tnh, cn nhc li cch thc chng ti c to nn.
Lm th no chng ti c th khi dy c ti nng
ca nhng con ngi ny, lm cho h vui v, v
khng nhng phc tp bt kh khng tr thnh
lc cn trong n lc cng tc vi nhau? l cng
vic ti cn phi hon thnh v l iu khin ti
trn tr cho n tn hm nay.
 CHNG 4

THIT LP BN SC RING CHO PIXAR

Hai nguyn tc sng to ca chng ti bt u tri

dy khi sn xut Cu chuyn chi. Chng tr
thnh nhng cu thn ch lp i lp li v s ln
trong nhng bui hp. Chng ti tin rng chng s
dn dt chng ti i qua nhng th thch khc nghit
trong qu trnh sn xut Cu chuyn chi v
nhng chng ng u tin khi bt u thc hin
Th gii cn trng, v kt qu l, nh c chng,
chng ti tht s cm thy d chu.

Nguyn tc u tin l Ni dung chuyn l

Vua, ngha l chng ti s khng bt c th g, k
c cng ngh hay tim nng doanh thu, tc ng n
ni dung cu chuyn ca chng ti. Chng ti t ho
rng khn gi ch yu ni v cch Cu chuyn
chi tc ng n cm xc ca h, ch khng phi v
ma thut my tnh em li hnh nh mn nhn cho
h. Chng ti tin rng l kt qu trc tip ca vic
chng ti lun tm nim rng ni dung cu chuyn
(ca mt b phim) l ngn hi ng dn ng.

Nguyn tc th hai m chng ti da vo l

Tin vo qu trnh. Chng ti yu thch nguyn tc
ny bi n m bo mt iu: Bt k n lc sng to
phc tp no cng hm cha nhng kh khn khng
th trnh khi v nhng bc i sai lm, nhng bn
vn c th tin tng rng quy trnh s gip bn
vt qua tt c. Theo mt s cch no , iu ny
khng khc my so vi t tng lc quan (Hy kin
nhn!), ngoi tr vic quy trnh ca chng ti qu
khc bit so vi cc hng phim khc, cho nn iu
ny c nh hng thc s n chng ti. Pixar, cc
ha s c lm vic trong mt cn phng linh ng,
cc o din c quyn ch o v lun tin tng vo
con ngi. Ti lun cnh gic vi cc loi chm ngn
hay quy tc bi chng thng so rng, gio iu v
cn tr s hiu bit thu o, nhng hai nguyn tc
ny tht s h tr chng ti rt nhiu.
 l mt tin tt, bi chng ti cn tt c mi s
tr gip c th.

Nm 1997, gim c iu hnh Disney n gp

chng ti vi mt ngh: Liu chng ti c th ra
mt Cu chuyn chi 2 di dng video trc tip
thay v cng chiu ti cc rp khng? Vo thi im
, gi ca Disney mang rt nhiu ngha. Trong
lch s, Disney ch cng chiu ti cc rp phn tip
theo ca mt b phim hot hnh duy nht, The
Rescusers Down Under (Nhn vin cu h), nhng
b phim ny tht bi. Trong nhng nm sau ,
do th trng video pht trin, nn khi Disney
xut ch pht hnh Cu chuyn chi 2 di dng
video mt sn phm ch vi tnh ngh thut thp
hn, chng ti lin ng . Mc d nghi ng cht
lng ca hu ht cc phn tip theo ca nhng b
phim hot hnh c sn xut cho th trng video,
nhng chng ti ngh rng mnh c th lm tt hn
th.

Ngay lp tc, chng ti nhn ra mnh phm

mt sai lm khng khip. Mi th thuc d n ny i
ngc li vi nim tin ca chng ti. Chng ti khng
bit cch h thp mc tiu ca mnh. Theo l thuyt,
chng ti chng c g chng li m hnh video
trc tip, Disney ang lm tt lnh vc ny v thu
c mt khon li nhun khng l. Chng ti ch
khng th hiu ni lm cch no thc hin iu
m khng phi hi sinh yu t cht lng. Hn na, r
rng vic cho ra i mt sn phm di dng video
mt dng thc t c cao tc ng tiu cc
n vn ha ni b ca chng ti, theo , chng ti
s c mt i A (ph trch Th gii cn trng) v
mt i B (thc hin Cu chuyn chi 2). Nhm
lm phim c giao nhim v thc hin Cu chuyn
chi 2 khng hng th lm khi phi sn xut mt
d n hng B, v mt s thnh vin phn nn trc
tip vi ti nh vy. S tht l di dt nu ti c th
pht l am m ca h.

Sau vi thng trin khai d n, chng ti t chc

mt cuc hp vi gim c iu hnh Disney trnh
by rng tng v m hnh video trc tip thc s
khng hiu qu vi chng ti. khng phi l
nhng g Pixar d nh lm. Chng ti xut mt s
thay i v s cng chiu Cu chuyn chi 2 ti
cc rp phim ton quc. Chng ti thc s khng
ng rng h d dng chp nhn xut ny n vy.
Bng nhin, cng lc chng ti thc hin hai b
phim ln, iu ny ng ngha vi khi lng cng
vic vic tng gp i ch trong mt m. Quyt nh
ny khin chng ti cm thy c cht s hi, song n
cng ging nh mt li khng nh v gi tr ct li
ca Pixar. Khi tuyn nhn vin cho hai d n ny,
ti mi cm thy t ho bit bao khi chng ti
kin nh la chn yu t cht lng. Ti tin rng
nhng quyt nh nh vy s m bo thnh cng
trong tng lai.

Tuy nhin, vic sn xut Cu chuyn chi 2

s b nh hng nghim trng bi mt lot gi nh sai
lm ca chng ti. Chng ti t nh rng v b phim
ny ch l phn tip theo, cho nn s khng kh
khn nh khi thc hin phn u na. Bi i ng
sng to lm nn thnh cng ca Cu chuyn chi
ang tp trung vo d n Th gii cn trng, chng
ti nh chn ra hai ha s ti nng (nhng cng l
hai v o din cha c kinh nghim) ph trch Cu
chuyn chi 2. Tt c chng ti u cho rng mt
i ng thiu kinh nghim, nu c dn dt bi mt
i ng dy dn kinh nghim, s d dng ti hin
thnh cng ca b phim u tin. Chng ti cng
thm t tin khi nhng phc tho cho ct truyn ca
Cu chuyn chi 2 c xy dng sn bi John
Lasseter v i ng xy dng Cu chuyn chi
bn gc: V tnh, Woody s b bn cho mt k
chuyn su tp chi; mt k tin rng, bo v gi
tr chi, hn phi kha chng li vnh vin, khng
bao gi chi vi chng, v c nh bn chng cho
mt vin bo tng Nht. Cc nhn vt c nh
hnh, to hnh cng hon chnh, i ng k thut
giu kinh nghim v linh hot, v chng ti gi y
chuyn nghip hn v qu trnh lm phim. Chng
ti ngh rng mnh nm chc trong tay mi yu t
a n thnh cng.

Chng ti sai.

Sau mt nm thc hin, ti bt u nhn thy

cc vn . Nguyn nhn chnh l do cc o din
qu ph thuc vo John, i hi qu nhiu th t b
no anh y. y l mt iu ng lo ngi. i vi ti,
n ch ra mt s thc rng, d cc o din ca Cu
chuyn chi 2 c ti nng n u, h vn thiu t
tin v khng gn b vi nhau nh mt i.

Sau l vn v cc cun phim. Ti Pixar,

vi thng mt ln, cc o din ca chng ti s tp
hp li chiu th nhng cun phim t b phim
ca h - nhng bn v c ghp li vi nhau, cng
vi m nhc v nhng ging ni tm thi. Trc
tin, khng th nh hnh c sn phm cui cng
nu ch da trn nhng cun phim bi chng cha
hon thin v rt ln xn, bt chp vic i ng thc
hin lm tt nh th no. Nhng vic xem chng
l cch duy nht chng ti pht hin ra mnh cn
sa cha nhng g. Bn khng th nh gi i ng
lm vic ch bi nhng cun phim u tin c. Tuy
vy, bn c th hy vng rng, cht lng ca cc
cun phim s c ci thin theo thi gian. Song
trong trng hp ny, vi thng tri qua nhng
cht lng cc cun phim vn khng c ci thin,
thm ch cn ngy cng ti t. Qu lo lng, mt vi
ngi chng ti n gp John v i ng sng to ca
Cu chuyn chi phin bn gc. H khuyn chng
ti nn kin nhn, dnh nhiu thi gian hn cho
nhng cun phim v phi tin vo quy trnh.

Ch sau khi Th gii cn trng ra mt vo L T

n nm 1998, John mi c thi gian xem xt t m
nhng g cc o din Cu chuyn chi 2 lm
c cho n thi im . Anh y i n mt trong
nhng phng chiu xem li nhng cun phim. Vi
gi sau, anh y xut hin, n thng vn phng ti,
v ng ca li. Thm ha l t m anh y ni vi ti
lc . Cu chuyn trng rng, d on, khng c
kch tnh; tnh tit hi hc qu v duyn. Chng ti
tng n Disney v khng khng t chi vic tip tc
d n hng B ny. Gi y, chng ti li phn vn:
Liu chng ti c nn tip tc thc hin d n ny?
Cha tng c cu hi no v mt b phim m chng
ti khng th gii p nh th ny. y qu l cuc
khng hong an bi.

Tuy nhin, trc khi c th ngh ra bt c k

hoch sa cha no, th cuc hp ti Disney ch
sn, l mt bui chiu th nghimc ln lch t
trc, nhm bo co tin Cu chuyn chi 2
cho cc gim c iu hnh ca Disney. Vo thng
Mi Hai, Andrew (ngi c xem l cnh tay phi
ca John) em n phin bn cha hon thin ca
b phim n Burbank. Mt nhm cc v gim c
xut hin ti phng chiu, n c tt ht, v
Andrew ngi , nghin rng i n lc kt thc b
phim. Khi n phng chiu c bt tr li, anh ta
lp tc ln ting.

Chng ti bit b phim cn mt s thay i

ln, anh ta ni. V chng ti ang trong giai on
thay i n.

Trc s ngc nhin ca Andrew, cc gim c

iu hnh Disney khng ng b phim hay
ri, v thm na, chng ta khng c thi gian cho
mt cuc i tu. B phim ny ch l mt phn tip
theo m thi. Mt cch lch s nhng cng rn,
Andrew khng nh: Chng ti s lm li b phim.

Lc Pixar, John ni vi mi ngi nn

tranh th tn dng k ngh l ny th gin, bi
chng ti s tin hnh sa li ton b b phim vo
ngy 2/1. ng thi, chng ti tm cch gi mt
thng ip r rng v ngn gn n ton b nhn
vin: gi con tu thng bng cn s n lc ca tt
c mi ngi.

Nhng trc tin, chng ti phi a ra mt

quyt nh kh khn. R rng cu b phim, chng
ti cn s thay i. y l ln u tin ti phi ni
vi cc o din ca b phim rng, chng ti phi
thay th h, v l mt vic khng h d dng. C
John v ti u khng mun cng b vic John s l
ngi tip qun d n Cu chuyn chi 2. Nhng
chng ti vn phi lm iu cn lm. Chng ti
khng th yu cu Disney cho chng ti c hi pht
hnh b phim cc rp, v ri sau , li giao cho h
mt sn phm xong xnh v mi mt nh vy c.

Cc v o din bng hong v chng ti cng

vy. Theo mt cch no , chng ti lm tn
thng h khi t h vo v tr m h khng h mong
i. Trch nhim ca chng ti i vi s tht bi
ny khin ti phi t vn lng tm. Chng ti b
l iu g? iu g khin chng ti a ra nhng gi
nh sai lm nh vy, v ngn cn chng ti can thip
khi nhng du hiu cho thy vic b phim ang gp
rc ri tr nn r rng? l ln u tin chng ti
trao cho ai mt v tr ch bi h tin rng h c kh
nng m nhim, v i ly s thc l h khng th
lm c nh nhng g h ni. Ti mun i tm l
do. Trong khi ti vt ln vi nhng suy ngh ny, th
p lc v ngy ra mt buc chng ti phi tng tc.
Chng ti cn chn thng ra mt b phim, mt
khong thi gian qu ngn ngay c i vi mt i
ng lm phim hon ho nht. Nhng chng ti
quyt tm, khng th c chuyn chng ti khng n
lc ht mnh c.

Cng vic u tin ca chng ti l sa li ni

dung cu chuyn ca b phim. Mt nhm tng ph
trch Cu chuyn chi chu trch nhim xc nh
nhng sai st. Nhng thnh vin trong nhm ny,
c chng ti gi l Braintrust, chng t h l
thin ti trong vic gii quyt vn , nhng ngi
ny cng lm vic mt cch thn k tm ra
nhng cnh phim cha hon ho. Ti s ni nhiu
hn v Braintrust v cch nhm lm vic phn tip
theo, song c im quan trng nht ca nhm nm
kh nng phn tch nhp cm xc ca mt b phim
m khng mt thnh vin no b tnh cm chi phi
hay tr nn lo lng. R rng, chng ti khng h d
nh to ra Braintrust, nhng s xut hin ca nhm
li em n s tr gip c lc cho cng ty. Mc d
sau ny, s lng thnh vin Braintrust khng ngng
tng, nhng thi im , nhm ch gm c nm
thnh vin: John, Andrew Stanton, Pete Docter, Joe
Ranft v Lee Unkrich, mt bin tp vin bc thy
n t mt th trn nh bang Ohio, c tn nghe m
cht mt b phim Pixar: Chagrin Falls. Lee gia nhp
Pixar nm 1994 v nhanh chng ni danh bi k
nng tnh ton thi gian siu vit. Lc , John chn
anh ta vo v tr o din cng mnh cho Cu chuyn
chi 2. Chn thng sau c l l thi gian vt v
nht m chng ti tng tri qua trong qu trnh lm
phim mt th thch gp phn ti rn thm bn sc
ch thc ca Pixar.

Khi John v i ng sng to ca anh y bt tay vo

vic, ti cn nhc n mt thc t m chng ti phi
i mt. Chng ti ang yu cu nhn vin ca mnh
thc hin mt iu quan trng n in r ging nh
tin hnh mt ca cy ghp tim vy. Chng ti c
cha y mt nm hon thin v cng chiu Cu
chuyn chi 2. Yu cu ra mt ng thi hn buc
cc nhn vin ca chng ti phi lm vic ct lc, v
chng ti rt t ho khi tr cho h nhng g h xng
ng nhn. Nhng ti cng tin rng nu lc trc,
chng ti la chn chp nhn mt sn phm xong
xnh, th c th s gy ra hu qu khn lng trong
tng lai.

Vn c bn nht ca b phim, vo thi im

John ln u tp hp nhm cng s, l mt cuc o
thot c th on trc, v khng my tnh cm.
Khong ba nm sau hng lot cc s kin trong phn
u Cu chuyn chi, cu chuyn mi xoay
quanh vic liu Woody c chn la chy trn khi s
nung chiu v bo v (nhng b c lp) hin ti
cuc sng ca mt vt su tm vi Al, k thu
thp chi hay khng. Liu chng cao bi s chin
u tm ng v nh vi cu ch nh Andy?
b phim hiu qu, khn gi phi tin rng s la chn
m Woody ang cn nhc quay tr li vi Andy v
chp nhn b vt b vo mt ngy no khi cu b
chi chn ri, hay li ni ny, an ton nhng khng
c yu thng l tht. Song bi h bit rng b
phim c sn xut bi Pixar v Disney, cho nn h
gi nh rng n s c mt ci kt c hu, iu ny c
ngha rng Woody s chn tr li vi Andy. iu m
b phim cn l nhng l do thc s thuyt phc v
vic Woody phi i mt vi hai la chn v cng
kh khn. Ni cch khc, b phim cn mt cht kch
tnh.

B phim lun bt u bng cnh Woody chun

b i n tri cao bi vi Andy, nhng ch v mt vt
rch cnh tay khin Andy b cu ta li (v m
Andy t Woody ln mt chic gi). Lc ,
Braintrust em n hai s thay i quan trng:
H thm vo mt nhn vt l ch chim cnh ct
Wheezy, Wheezy ni vi Woody rng ch v b v m
cu ta trn chic gi ny vi thng ri. Wheezy
cn ni, bt k d c tng l mn c cng nht,
khi b hng, cng s b vt sang mt bn m thi.
Wheezy, sau , khi ln mch cm xc cho ton
b cu chuyn.

Nhn vt th hai c Braintrust to ra l

Jessie, mt n cao bi tng rt yu c ch nh ca
mnh, cng ging nh Woody yu Andy vy, nhng
ri cng b b ri khi c ch nh chn. Thng ip
m Jessie dnh cho Woody, c ni ra vi tm
trng au thng trong giai iu ca ca khc When
She Loved Me do Sarah McLachlan th hin, l,
d cho bn mun g v bn quan tm n h bao
nhiu, mt ngy no Andy cng s lng qun bn
m thi. Jessie tip tc cu chuyn m Wheezy khi
xng trc , v s tc ng mnh m ca c nng
vi Woody khin ch vn nhy cm ny c
mang ra bn lun cng khai.

Cu chuyn ca Wheezy v Jessie khin s la

chn ca Woody cng tr nn kh khn: liu anh
chng s quyt nh theo ngi m mnh yu qu, d
bit chc mnh cui cng cng s b vt b, hay s
trn n mt ni m cu ta c cng chiu mi
mi, d thng yu m cu ta mong i khng tn
ti. l mt la chn thc s, mt cu hi thc s.
i ng sng to mun t khn gi vo v tr ca
Woody v t suy ngm bng cch t ra cu hi: Liu
bn s chn sng mi mi m khng c tnh yu ch?
Khi bn c th cm nhn c ni au n ca s la
chn y l lc b phim hon ton chinh phc bn.

Trong khi, cui cng, chc chn Woody s chn

Andy, anh chng s cn nhc s la chn y vi nhn
thc rng chn Andy ng ngha vi vic anh chng
c th b b ri trong tng lai. Ti khng th bt
Andy ng ln, Woody ni vi ngi tm vng
Stinky Pete. Nhng ti s khng b l iu ny.

Vi cu chuyn c thc hin li, vo mt bui

sng, ton b cng ty tp trung ti phng n tra ca
ta nh m chng ti tip qun sau khi chuyn n
t mt nh kho Point Richmond. Ta nh c
chng ti trng dng khi cng ty pht trin mnh
hn c tn l Frogtown (mt ni trc kia tng l
m ly). Lc , John ng gia cn phng v
thng bo mt tin mi c bit c ngha vi Cu
chuyn chi 2 cho cc ng nghip ca chng ti,
nhng ngi v tay rt nng nhit sau khi John
ni xong. Thm vo , ti mt cuc hp nh hn ch
bao gm i ng thc hin Cu chuyn chi 2,
Steve Jobs ln ting ng h chng ti. Disney
ngh chng ta khng th lm iu ny, anh ni, V
th hy chng minh h sai i.

Sau l nhng thng ngy gian kh bt u.

Trong su thng tip theo, nhn vin ca chng

ti rt him khi c gp gia nh h. Chng ti lm
vic thu m, by ngy mt tun. Cho d ni
ting vi hai b phim bom tn, song chng ti thc
c tm quan trng ca vic chng minh bn thn
mnh, v mi ngi trong cng ty ang n lc khng
ngng. Mt vi thng na qua i, i ng nhn vin
tr nn kit sc v bt u xy ra nhng cuc tranh
ci gay gt.

Mt bui sng thng Su, mt ha s li xe i

lm trong trng thi qu kit sc. Anh ta t con ca
mnh gh sau vi nh s a b n nh tr trn
ng i lm. Sau , khi bt u vo lm c
vi gi, v anh ta (cng l nhn vin Pixar) chy n
hi anh ta a con n nh tr cha, lc anh ta
mi nhn ra mnh b qun con trong chic xe bn
ngoi bi xe nng nh thiu t ca Pixar. H vi
v chy n chic xe v thy con mnh bt tnh.
May mn thay, a b vn n, nhng s vic ny
di mt go nc lnh ln u anh ta, v cng li
ni m nh v nhng mi e da tim tng hn su
trong tm tr ti. i hi qu nhiu t nhn vin,
thm ch cho d h sn lng gp sc, l iu khng
th chp nhn c. Ti bit trc rng bc i
trn con ng ny s kh khn, nhng khng ng
li kh khn n vy. Cho n lc b phim c
hon thnh, mt phn ba s nhn vin ca chng ti
phi chu nhng chn thng cng thng lp i lp li.

Cui cng, chng ti cng hon thnh ng hn

v cho ra mt b phim bom tn th ba. Cc nh ph
bnh cho rng Cu chuyn chi 2 l mt trong
nhng phn tip theo thnh cng hn c phn u, v
doanh thu phng v t mc k lc vi 500 triu
la. Mi ngi u cng hin n kit sc, nhng cng
chnh lc bt chp tt c ni au, chng ti nhn
ra c nhng iu quan trng, nhng iu s quyt
nh v tr ca Pixar trong tng lai.

Lee Unkrich tng ni, Chng ta lm c

nhng iu tng chng khng th. Chng ta lm
c nhng iu m mi ngi u cho rng chng ta
khng th. V chng ta lm nhng iu mt
cch ngon mc. s l ngun nng lng to ln
tip sc cho tt c chng ta.

Qu trnh thai nghn Cu chuyn chi 2 dy

cho chng ti rt nhiu bi hc quan trng i vi s
pht trin ca Pixar. Hy nh rng trc v sau khi
Braintrust tham gia d n Cu chuyn chi 2, ct
sng ca ton b cu chuyn - tnh th tin thoi
lng nan ca Woody: li hay ra i, lun c gi
nguyn nh ban u. Trong khi phin bn trc khi
Braintrust tham gia khng hiu qu, th phin bn
vi s h tr ca Braintrust c sc nh hng mnh
m. Nguyn nhn do u? Nhng nh k chuyn ti
nng tm ra cch thu ht khn gi, v cch pht
trin ct truyn khin ti c th nhn thy r rng
rng: Nu bn a mt tng hay cho mt i ng
bnh thng, h s x l n mt cch bnh thng.
Nu bn a mt tng bnh thng cho mt i
ng xut sc, h s thay i n hoc nm n sang mt
bn v thay th bng mt tng tt hn.

Ti cn nhn mnh vic loi b mt tng:

Vic nhm lm vic i ng hng ng ngha vi
vic nhng tng ang c thc hin ng cch.
Ni rng bn mun nhng ngi ti gii lm vic cho
mnh th rt d dng, v c c nhng ngi gii
cng rt d, nhng h tng tc vi nhau nhun
nhuyn mi l im mu cht. Nhng ngi thng
minh nht khi lm vic cng nhau cng c th to
thnh mt i km hiu qu nu h khng hiu nhau.
iu c ngha l s tt hn nu tp trung vo cch
lm vic ca c i, thay v tp trung vo tng c
nhn ti nng trong nhm. Mt nhm lm vic hiu
qu phi bao gm nhng c nhn bit b sung cho
nhng thiu st ca nhau. Trn thc t, mi ngi
u c th nhn thy r rng mt nguyn tc quan
trng trong l thuyt ny, nhng ti th li khng th
thy c iu . Vic tm ng ngi v hiu c
s tng tc gia h quan trng hn l c c
tng ng.

y chnh l iu ti lun trn tr trong sut

nhng nm qua. C ln, ti n tra vi ch tch mt
hng phim, anh ta ni vi ti thch thc ln nht i
vi anh ta khng phi l tm c nhng ngi ti
gii; m l tm c nhng tng hay. Ti nh
mnh sng st khi nghe anh ta ni iu , n
dng nh khng ng i vi ti, mt phn bi ti
tri nghim iu ngc li khi thc hin Cu
chuyn chi 2. Ti quyt nh kim tra xem liu
nhng g anh ta ni c thc s l mt quan im ph
bin hay khng. V vy, trong vi nmsau , ti
hnh thnh mt thi quen, l trong cc bui din
thuyt, ti lun t ra nhng cu hi cho khn gi:
iu g gi tr hn, nhng tng c o hay nhng
con ngi ti gii? Bt k i tng khn gi l ai, d
l nhng gim c doanh nghip v hu hay cc bn
sinh vin, cc v hiu trng trng trung hc hay
cc ha s, khi ti yu cu h gi tay biu quyt, s
ngi cho rng con ngi quan trng hn ngang bng
vi s ngi chn tng. (Theo cc chuyn gia
thng k, khi bn t c mt t l hon ho nh
vy khng c ngha l mt na s ngi bn hi bit
cu tr li thc s - h ch ang on hoc chn ngu
nhin nh th tung mt ng xu m thi.)

Trong nhng nm , mi ngi khng my

quan tm n vn ny, ch cn mt khn gi thi
cng c th ch ra sai lm ca t l hon ho . i
vi ti, cu tr li c l qu r rng: Con ngi
ngh ra nhng tng. V th, con ngi quan trng
hn tng.

Ti sao chng ta li nhm ln v iu ny? V

qu nhiu ngi trong chng ta cho rng tng l
c th c lp nh th chng c th ni trong te, c
cu to hon chnh v khng ph thuc vo nhng
ngi mt rt nhiu cng sc ngh ra chng.
Th nhng tng khng phi l c th c lp.
Chng c kt tinh t hng ngn quyt nh qua
hng chc nm, v c ngh ra bi hng chc nghn
ngi. Trong bt k b phim no ca Pixar, mi li
thoi, mi tia sng hay bng rm, mi hiu ng m
thanh u gp phn to nn mt tng th ton din.
Khi mt b phim kt thc, nu b phim hp dn,
mi ngi s ra khi rp v tm tc khen ngi, Mt
b phim v chi tng mi thng minh lm
sao! Nhng mt b phim khng phi l mt tng,
m l v s cc tng. V ng sau nhng tng
chnh l con ngi. iu ny ng vi sn phm
ni chung; v d nh iPhone, khng phi l mt
tng n c m tn ti c mt b no vi nhng
hiu bit su rng v phn cng v phn mm ng
vai tr h tr n. Song, trn thc t, chng ta thy
mt vt th n qu nhiu v xem n ging nh mt
hn o c lp vi th gii bn ngoi vy.

Tm li, vic tp trung vo con ngi, tc l tp

trung vo thi quen lm vic ca h, ti nng ca h,
gi tr ca h, chc chn l vn trung tm i vi
bt k d n u t mang tnh sng to no. Vi
thnh cng ca Cu chuyn chi 2, ti cng nhn
thy iu r rng hn bao gi ht. S r rng y
khin ti a ra mt s thay i. Sau khi xem xt k
cng, ti nhn ra rng mc d Pixar duy tr mt s
truyn thng, song khng c truyn thng no t
yu t con ngi ln hng u. V d, ging nh tt c
cc hng phim khc, chng ti c mt phng pht
trin nhm ph trch tm kim v pht trin nhng
tng thnh cc b phim. Gi y, ti thy s tn ti
ca phng pht trin ny tht kh hiu. Phng pht
trin s khng pht trin kch bn m phi tm ra
nhng con ngi ti nng, xem h cn g, sau a
cho h nhng d n ph hp vi k nng ca h, v
m bo h lm vic tt vi nhau. Cho n ngy nay,
chng ti vn tip tc iu chnh v loay hoay vi
m hnh ny, nhng mc tiu c bn th vn nh
trc: Tm kim, pht trin v h tr cc ti nng v
sau h s tm kim, pht trin v lm ch nhng
tng hay ca chnh h.

Theo mt ngha no , iu ny khin ti ngh

n W. Edward Deming v nhng g ng lm Nht
Bn. Mc d Pixar khng da trn dy chuyn lp
rp ( l h thng bng chuyn ni mi trm lm
vic vi nhau), qu trnh lm phim cng din ra theo
trt t, vi mi i ph trch tng phn sn phm,
hay tng, cho n nhng ngi trc tip to ra sn
phm cui cng. m bo cht lng, ti tin rng
bt c ai bt c i no cng u cn c kh nng
nhn bit vn , v theo , c quyn c dng
qu trnh. to ra vn ha chp nhn iu , bn
cn nm nhiu hn mt si dy trong tm tay. Bn
cn th hin cho nhn vin ca mnh hiu khi bn ni
rng trong khi hiu qu l mt mc ch, th cht
lng cng phi l mc tiu. Cng ngy ti cng thy
rng vic t con ngi ln hng u khng ch ni
sung rng chng ti lm, m phi chng minh bng
hnh ng, ng ngha vi vic chng ti ang bo
v nt vn ha .

cp c bn nht, Cu chuyn chi 2 thc

s l mt ting gi thc tnh. Nhu cu v mt b phim
khng bao gi c php ln hn nhu cu ca cc
nhn vin Pixar. Chng ti cn lm nhiu hn na
m bo sc khe cho nhn vin ca mnh. Ngay sau
khi b phim ng my, chng ti tm hiu nhng
mong mun ca nhn vin mnh, nhng ngi ang
qu cng thng v chu tn thng, l g v a ra
chin lc ngn chn nhng p lc v thi hn
trong tng lai, nhng th gy hi cho h. Nhng
chin lc ny bao gm vic thit k nhng trung
tm lm vic sao cho c tc ng tch cc nht n
c th v tinh thn ca nhn vin, nhng lp hc
yoga v nhng liu php vt l. Cu chuyn chi
2 l mt v d thc t v mt iu g vn c xem
l mt li th (mt ngun nhn lc am m cng
vic, c ng lc ln gip chng ti hon thnh k
hoch ng hn) c th ph hy chnh bn thn n
nu khng c kim tra k cng. Cho d cc k t
ho v thnh qu t c, ti vn khng nh rng
chng ti s khng bao gi lm phim theo cch ny
mt ln no na. Cng vic ca mt nh qun l l
a tm nhn ra xa hn, can thip v bo v nhn
vin ca mnh khi vic b cng sc theo ui
mt s hon ho ri phi tr gi t. Nu khng
lm c iu , nh qun l l ngi cc k
thiu trch nhim.

Vic ny kh hn rt nhiu so vi bn ngh. Mi

nhn vin Pixar u t ho v cng vic ca mnh.
H l nhng ngi c tham vng ln v lun mun
n lc ht mnh. V mt qun l, chng ti mun sn
phm sau lun tt hn sn phm trc, trong khi vn
phi m bo ngn sch v tin . Nhng nh qun
l bit truyn cm hng s thc y nhn vin ca
h. l iu m chng ti trng i cc nh qun
l ca mnh. Song, khi ngun sc mnh to ra ng
lc tch cc tr nn tiu cc, s rt kh khng
c li chng. iu ny cng l bnh thng thi.
Trong bt c d n phim no, u c nhng thi
im cng thng v khng hong cc , mt s thi
im thm ch cn c th to ra nh hng tiu cc,
tt nhin nu n khng ko di qu lu. Nhng tham
vng ca c nh qun l v nhm ca h c th khin
tnh hnh trm trng hn v khin nhng thi im
tr nn tiu cc. Trch nhim ca ngi lnh o
l phi nhn thc c iu ny, v dn dt n ch
khng phi khai thc n.

Nu b mc kt trong giai on khng hong,

cng thng mt thi gian di, th chng ta phi t
chm sc chnh mnh, cng c nhng thi quen tt,
v khuyn khch nhn vin ca mnh c nhng s
hng th khc ngoi cng vic. Hn na, cuc sng
gia nh ca mi ngi s thay i khi h hay con ci
h (nu c) tr nn gi i. V th, hy xy dng mt
nn vn ha m trong vic ngh thai sn hay chm
sc v con mi sinh s khng nh hng n s thng
tin chc v. iu ny nghe th khng thy g c v
mang tnh cch mng, nhng rt nhiu cng ty,
nhng nhn vin lm cha, lm m u bit rng
vic ngh php y lun i km vi ci gi no ;
, h c ch bo rng mt nhn vin mn cn ch
thc lun mun c cng hin ht mnh. Song, iu
ny khng ng vi Pixar.

H tr nhn vin ng ngha vi vic khuyn

khch h bit cn bng mi vic. Khng ch n thun
l ni vi h Hy bit cn bng! m cn phi to
iu kin h t c s cn bng y. (Trang b
mt b bi, mt sn bng chuyn, v mt sn bng
ni lm vic c th cho nhn vin bit rng
chng ta coi trng vic rn luyn sc khe v mt
cuc sng bn ngoi bn lm vic.) Tuy nhin,
nhng ngi ng u cn ch n nhng ng lc
lun thay i ni lm vic. V d, khi nhng nhn
vin tr tui cn c thn lm vic nhiu gi hn
nhng ngi c gia nh, chng ta cn c thc
khng so snh kt qu lm vic gia hai nhm ny
m khng da vo hon cnh c th. y, ti
khng ch ni v sc khe ca nhn vin; ti ang
ni v nim vui v nng sut lm vic ca h trong
di hn. u t vo vn ny s em li nhiu li
th.

Ti bit mt cng ty tr chi Los Angeles c

mc tiu thau i 15% lc lng lao ng mi nm.
L do ng sau chnh sch ny l h tin nng sut s
tng ln khi bn tuyn dng nhng a tr thng
minh nhng non nt, ang i vic va ra trng v
vt kit sc lao ng ca chng. Vic lm dng lao
ng l khng th trnh khi vi chnh sch nh vy,
song cng ty chp nhn iu bi h t nhu cu
ca mnh ln trn ngi lao ng. Vy liu chnh
sch y c em li hiu qu? Chc chn l c th,
theo mt ngha no . Nhng nu bn hi quan
im ca ti v vic ny, ti cho rng loi t tng
ny khng ch sai lm m cn cc k thiu o c.
Ti Pixar, chng ti lun cho mi ngi bit rng
chng ta phi lun nng ng nhn bit v h tr
nhu cu cn bng cuc sng cho nhn vin. Ngay t
u, d tt c chng ti u t nim tin vo nguyn
tc ny, nhng Cu chuyn chi 2 gip ti hiu
r rng nhng nim tin ny c th b lp v trc
nhng p lc v tin ngay lp tc.

Ti bt u phn ny bng vic cp n hai

cm t, i vi ti, c hai u h tr chng ti v
khin chng ti o tng t nhng ngy u Pixar
thnh lp. Khi ra mt Cu chuyn chi, chng ti
ngh rng Cu chuyn l Vua v Tin vo qu
trnh l nhng nguyn tc ct li s a chng ti
tin xa v gip chng ti tp trung, v rng bn thn
hai cm t ny c quyn nng gip chng ti lm
vic tt hn. Nhn tin, khng ch c mi nhn vin
Pixar tin tng iu . Bn cng hy th m xem.
Nu bn ni vi ai lm trong lnh vc sng to
rng Cu chuyn l vua, th h s gt u tn ng
mnh m vi bn. D nhin ri! l s tht. Mi
ngi u bit mt ct truyn c sc nh hng v
mt tnh cm v c xy dng hiu qu quan trng
th no i vi mt b phim.

Chng ti cho rng Cu chuyn l vua khin chng

ti khc bit, bi chng ti khng ch ni sung m
cn tin tng v lm theo ng nhng g mnh ngh.
Tuy nhin, khi ni chuyn vi nhiu ngi trong
cng ngnh v hc hi nhiu t nhng hng phim
khc, ti nhn ra rng mi ngi nhc i nhc li cu
thn ch ny vic h ang thc hin mt tc phm
ngh thut chnh cng hay khng chng thnh vn
, tt c nhng g h quan tm l cu chuyn l th
quan trng nht. iu ny khin ti nh n mt s
iu c v nh l r rng nhng thc t li khc: Ch
n thun nhc i nhc li nhng tng chng c
ngha l g c. Bn phi hnh ng v suy ngh theo
chng. Hc vt cm t Cu chuyn l vua ti Pixar
khng th gip nhng o din thiu kinh nghim
thc hin Cu chuyn chi 2. iu m ti ang
mun ni l, nguyn tc ny ni th rt n gin v
nhc i nhc li cng rt d dng, nhng n vn
khng trnh cho chng ti khi nhng sai lm. Thc
t, n em li cho chng ti mt s t tin sai lm rng
mi vic s n tha.

Tng t, chng ti tin vo qu trnh, nhng

qu trnh cng khng cu c Cu chuyn chi
2. Tin vo qu trnh bin thnh Gi nh qu
trnh s sa cha mi th cho chng ti. iu ny
mang li cho chng ti nim an i m chng ti cn.
Song, n cng d dnh chng ti bung li cnh
gic, ri cui cng tr nn th ng. Thm ch ti
t hn, khin chng ti tr nn cu th.

Nhn thc c iu , ti bt u ni vi mi
ngi rng cm t ny tht v ngha. Ti ni vi
nhn vin rng chng ti ang da dm vo n,
khin chng ti phn tm khi vic gii quyt nhng
vn ca mnh theo mt cch thc c ngha. Ti
ni vi h rng chng ti nn tin tng con ngi,
ch khng phi qu trnh. Sai lm m chng ti mc
phi l qun mt rng qu trnh khng c k hoch
v khu v. N ch l mt cng c - mt khun kh.
Chng ti cn phi c trch nhim hn v lm ch
cng vic ca mnh, chng ti cn t k lut, v t
ra nhng mc tiu.

Hy tng tng mt ci va li nng v c k m

tay cm ni vi vali bi vi ba si dy mng mnh.
Tay cm tng trng cho hai nguyn tc Tin tng
vo qu trnh hay Cu chuyn l vua nhng
tuyn b ngn gn, c v tng trng cho rt nhiu
iu. Chic va li i din cho tt c nhng g hnh
thnh nn cm t y: kinh nghim, tr tu su sc, v
thc t c c t nhng cuc u tranh, vt ln.
Qu thng xuyn, chng ti ko tay cm v khng
h nhn ra rng mnh ang bc i m khng h c
chic va li. Hn na, chng ti thm ch chng bit
rng mnh b li sau lng nhng g. Sau tt c,
mang c chic tay cm i th d hn nhiu so vi
vic phi ko c chic va li.
 Khi nhn ra vn v chic va li/tay cm, bn s
xem xt n mi ni. Con ngi ch quan tm n
ch ngha v cu chuyn khi chng i din cho
ngha v hnh ng thc s. Cc nh qung co tm
kim nhng t ng m ng gi tr sn phm h
mun tung ra v s dng chng nh mt s thay th
cho gi tr bn thn ca chng. Cc cng ty lin tc
ni vi chng ti cam kt ca h v s xut sc, ng
rng h s ch lm nhng sn phm cht lng tt.
Nhng t ng nh cht lng v xut sc c p
dng sai cch lin tc n mc chng tr nn nhm
chn v v ngha. Cc nh qun l my m sch v
v tp ch tng thm hiu bit, nhng thay vo
li tm kim mt thut ng mi, v cho rng s dng
nhng t ng mi l s gip h n gn mc tiu hn.
Khi mt ai ngh ra mt cm t hay ho, n s
nhanh chng c s dng khp ni thm ch hon
ton mang mt ngha khc vi ngha vn c ca
n.

V th m bo rng sn phm ca chng ta c

cht lng, th s xut sc phi l mt t m chng ta
ginh c, tc l do nhng ngi khc ni v chng
ta, ch khng phi chng ta t ni v mnh. Trch
nhim ca mt ngi lnh o gii l m bo nhng
t ng c duy tr gn lin vi nhng tng v
ngha m n biu trng.

y ti cn ni rng d ti coi Tin vo qu

trnh l mt cng c mang tnh ng lc sai lm,
nhng ti vn hiu nim tin cn thit nh th no
trong bi cnh sng to. Bi chng ti thng lm
vic pht minh ra mt th g cha tng tn ti,
cho nn giai on bt u cng vic kh ng s.
Ngay t giai on u ca qu trnh lm phim, nhng
s hn lon ng tr. Phn ln nhng iu m o
din v nhm ca h ang lm u khng khp vi
nhau, v nhng trch nhim, p lc v k vng t
trn vai h qu nng n. Vy th, lm th no bn tin
v pha trc khi m hu nh chng c g r rng?

Ti chng kin cc o din v bin kch mc

kt trong m bng bong v khng th thot ra, bi
h khng th thy ni m h cn n tip theo l
u. Mt s ng nghip ca ti khng khng rng
ti sai, rng Tin tng vo qu trnh c ngha
h coi l mt m Tip tc lm vic, ngay c
khi mi th trng m m. H lp lun rng, khi tin
vo qu trnh, chng ti c th th gin, ngh ngi.
Chng ti c th tha nhn rng mt tng c
a ra c th khng c gi tr v c th gim thiu ni
s tht bi ca chng ti, bi chng ti tin rng ri
cui cng chng ti s t c mc tiu. Khi tin
tng vo qu trnh, chng ti ghi nh rng mnh rt
kin cng, vic tri qua tht bi trc , ch phn
nh mt khc ca vn . Khi tin tng vo qu trnh
hay c l chnh xc hn, l vo nhng ngi tin
hnh qu trnh , chng ti lc quan nhng cng
thc t. Lng tin n t vic chng ti nhn thc
rng mnh an ton, rng cc ng nghip ca chng
ti s khng phn xt chng ti v nhng tht bi, m
tri li, s khuyn khch chng ti ph b mi ranh
gii. Nhng i vi ti, iu quan trng nht l
khng s tin tng ny, nim tin ca chng ti, ru
ng chnh mnh m qun i trch nhim c nhn.
Nu iu xy ra, chng ti s ri vo tnh trng
lp i lp li ngu ngc, ch c th lm ra nhng phin
bn trng rng ca nhng sn phm ang tn ti.

Nh Brad Bird, mt o din gia nhp Pixar

nm 2000, thng ni, Qu trnh c th m cng c
th khng to nn con ngi bn.Ti thch cch
Brad nhn nhn vn bi khi tin vo sc mnh ca
qu trnh, chng ti s ng th ch ng.
Katherine Sarafian, mt nh sn xut lm vic cho
Pixar t Cu chuyn chi, ni vi ti rng c
thch thc hin qu trnh hn l tin tng n, sau
quan st k thy c vn v m bo qu
trnh din ra hon ho. Mt ln na, c nhn ng
vai tr ch ng, ch khng phi bn thn qu trnh.
Hoc, ni cch khc, theo quan im c nhn, mi
ngi s thy rng s dng tay cm cng n, min l
bn ng bao gi qun chic va li.

Ti Pixar, Cu chuyn chi 2 dy cho

chng ti mt bi hc rng chng ti phi lun cnh
gic vi vic thay i ng lc, bi tng lai ca
chng ti hon ton ph thuc vo iu . Khi bt
u, chng ti coi d n ny l phn tip theo ca tp
1, c pht hnh di dng video, d n ny khng
ch chng minh rng chng ti khng h d di vi
cht lng phim, m cn khng nh rng mi th
chng ti lm, mi th lin quan n thng hiu ca
chng ti, cn phi t cht lng tt. Cch suy ngh
ny khng ch l vn tinh thn, cn l du hiu
cho tt c nhn vin Pixar thy rng h l ch s hu
ca mt phn ti sn qu gi nht ca cng ty l
cht lng ca Pixar.

Ti thi im , John a ra mt nh ngha

mi: Cht lng l k hoch kinh doanh tt nht.
iu anh mun ni l cht lng khng phi l kt
qu ca vic tun theo mt s hnh vi. Thay vo ,
n l iu kin tin quyt v l suy ngh bn phi c
trc khi quyt nh mnh mun lm g. Mi ngi
u cho rng cht lng quan trng, nhng h phi
hnh ng chng minh quan im , thay v ni
sung. H phi a n vo cuc sng, suy ngh v
hi th. Khi nhn vin ca chng ti khng nh rng
h ch mun lm phim vi cht lng tt nht, v khi
chng ti y xa gii hn ca bn thn nhm chng
t s kin nh ca mnh i vi tng , bn sc
Pixar mi c khng nh. Chng ti s tr thnh
mt cng ty cha bao gi tng c. iu khng c
ngha rng chng ti s chng bao gi phm sai lm.
Sai lm l mt phn ca s sng to. Nhng khi mc
sai lm, chng ti s c gng i mt vi chng thay
v s phng v hay mun thay i. Nhng kh khn
trong sut qung thi gian thc hin Cu chuyn
chi 2 khin chng ti au u, buc chng ti phi
t xem xt bn thn v thay i cch ngh v chnh
mnh. Khi ti ni rng y l thi im quyt nh
i vi Pixar, ti mun ni Pixar ang trong giai
on nng ng nht. Nhu cu nm bt cc vn ni
tm mi ch ang bt u.
 Trong phn tip theo ca cun sch, ti mun
khm ph xem cc vn ni tm pht trin nh
th no. Cc chng tip theo xoay quanh nhng cu
hi m chng ti s sm gii quyt vi vai tr l mt
cng ty: Bn cht ca s trung thc l g? Nu mi
ngi u hiu r v tm quan trng ca n, th ti
sao chng ta li thy kh khn khi thnh thc?
Chng ti ngh th no v nhng tht bi v nhng
ni s hi? C cch no cc gim c ca chng
ti cn thy thoi mi hn vi nhng kt qu khng
mong i nhng bt ng khng th trnh khi ny
sinh, cho d chng ti ln k hoch rt cn thn?
Lm th no chng ti c th gii quyt c tnh
trng nhiu nh qun l cm thy vic lm dng kim
sot qu trnh l cn thit? Vi nhng iu chng ta
hc c cho n nay, liu cui cng chng ta c th
thc hin ng qu trnh? Chng ta vn b nh la
giai on no? Nhng cu hi ny s tip tc th
thch chng ti trong nhng nm ti y.
 Phn II
BO V S MI M

CHNG 5

TRUNG THC V THNG THN

Hy th hi bt k ai, Con ngi c nn trung thc

khng? v s thy d nhin h tr li l c. l
iu hin nhin! Ni khng chng khc no chng t
bn khng trung thc, iu ny din ra t nhin nh
vic con ngi chng li nn m ch hay ch dinh
dng ca tr em vy, vic ny dng nh l mt s
vi phm o c. Nhng trn thc t, c v s li
bo cha hay ho cho vic khng trung thc. Khi tip
xc vi ngi khc ni lm vic, s c nhng lc
chng ta chn khng ni ra nhng g mnh thc s
ngh.

iu ny gy ra mt tnh th kh x. mt mc
no , cch duy nht tm ra s tht, nhng
vn v nhng sc thi m chng ta cn gii
quyt kh khn v hp tc hiu qu chnh l giao tip
ci m, ch khng phi l s giu gim hay la di.
Khng nghi ng g rng chng ta s a ra nhng
quyt nh sng sut hn nu chng ta c th tng
kt li t nhng hiu bit v kin thng thn ca c
nhm. Nhng nhng thng tin m nu trung thc
chng ta s ni ra li rt gi tr, cng nh nhng iu
chng ta l ra c th rt quan trng, v th, ni s
hi v bn nng t v khin chng ta gi chng li.
khc phc khuyt im ny, chng ta cn gii
phng s trung thc ca bn thn.

Mt cch thc hin iu l thay th t

trung thc bng mt t khc c ngha tng t
nhng t gio iu hn: thng thn. Thng thn c
ngha l tht th hay bc trc, thc s khng khc
my so vi trung thc. Song, v cch s dng, t ny
khng ch mang ngha ni ra s tht, m cn nhn
mnh n s do d khi ni ra s tht. Ai cng hiu
rng i lc, s do d rt cn thit trong cuc sng.
Khng ai cho rng t thng thn s bin bn thnh k
xu (trong khi khng ai mun gi l ngi khng
trung thc). Mi ngi cm thy d dng khi ni v
mc thng thn ca mnh bi h khng ngh mnh
s b trng pht v th nhn rng i lc h khng
bc l ht nhng g mnh ngh. iu ny rt cn thit.
Bn khng th dp b nhng tr ngi i vi vic
thng thn cho n khi bn thoi mi tha nhn s
tn ti ca chng (v s dng t trung thc s cng
khin vic chp nhn nhng ro cn ny tr nn kh
khn).

Tt nhin, i khi c nhng l do hp php cho

vic khng thng thn. Nhng nh chnh tr, v d, c
th phi tr gi t nu h qu thng thn v cc vn
gy tranh ci. Cc v gim c iu hnh c th
to nn mt cn bo d lun nu qu ci m vi bo
ch, hay cc c ng, v h chc chn khng mun
i th bit c k hoch ca h. Ti cng s t
thnh tht hn ni lm vic nu iu khng
khin ti phi cm thy xu h hay lm nh hng
n ai , hay trong mt s tnh hung c bit, khi
vic chn la t ng cn thn c xem l mt chin
thut khn ngoan. Nhng iu khng c ngha l
vic giu gim s thiu chn tht c tn dng.
Mt c trng cho nn vn ha sng to lnh mnh l
khi con ngi trong nn vn ha thoi mi chia s
kin, tng v nhng li nh gi. Vic thiu
chn tht, nu khng c kim tra, cui cng s to
ra nhng mi trng ri lon chc nng.

Vy lm th no mt nh qun l c th m bo
rng nhm lm vic ca mnh, hay cc b phn, hoc
cng ty ang c c s thng thn? Ti tm cch
th ch ha s thng thn bng cch thit lp nhng
c ch ni ng vi gi tr ca chng. Trong chng
ny, chng ta s nghin cu cch hot ng ca mt
trong nhng c ch quan trng nht ca Pixar:
Braintrust, i ng hng chng ti n s xut
sc v loi b tn gc s tm thng. Braintrust, mi
ch thnh lp vi thng nhm nh gi cc b phim
ca chng ti, l h thng phn phi chnh nhng
cuc i thoi thng thn. Tin ca Braintrust rt
n gin: Hy t nhng con ngi thng minh, y
am m vo trong mt cn phng, sau giao cho
h vic pht hin v gii quyt mt s vn , v
khuyn khch h thng thn vi nhau. Nhng ngi
cm thy mnh b p phi trung thc s cm thy
thoi mi hn khi c ngh thng thn, bc trc;
h c s la chn v vic liu c nn thng thn hay
khng v do , khi h thng thn, s thng thn
s c xu hng chn tht. Braintrust l mt trong
nhng truyn thng quan trng Pixar. Braintrust
khng phi l mt h thng n gin, i khi nhng
tng tc ca n ch nhm nhn mnh nhng kh
khn khi mun c c s thng thn, nhng nu
chng ta t chc hot ng cho Braintrust hiu qu,
kt qu s cc k ng kinh ngc. Braintrust t nn
tng cho mi th chng ti lm.

Bng nhiu cch, bn c th nhn ra Braintrust

khng c g c bit hn bt c nhm ngi sng to
no khc, trong nhm ny, bn s tm thy s khim
tn v ci ti, s ci m v rng lng. S c s khc
nhau v kch c v mc ch, ph thuc vo i
tng m Braintrust c yu cu nghin cu.
Nhng, yu t cn thit nht ca Braintrust lun l
s thng thn. khng phi l mt tng vin
vng bi nu khng c yu t quan trng l s thng
thn, Braintrust s khng to c s tin tng. V
mt khi thiu s tin tng, hp tc sng to l iu
khng th.
 Sau nhiu nm, khi Braintrust pht trin, nhng
ng lc bn trong nhm cng pht trin theo v
iu ny i hi s ch lin tc ca chng ti. V
ti tham gia gn nh tt c cc cuc hp ca
Braintrust v lng nghe h tho lun v vic xy
dng cu chuyn, nn ti hiu vai tr chnh ca Jim
Morris (tng gim c ca Pixar) trong vic bo v
v ng h nhng tha thun ng vai tr c s cho
nhng cuc hp ny. Phn cng vic ca chng
ti khng bao gi kt thc, bi bn khng th gii
quyt hay loi b nhng tr ngi c c s thng
thn mi mi. Ni s hi khi ni mt iu g ngc
nghch v khin mnh tr nn ti t, hay xc phm
mt s ngi, hoc b e da, hay tr a v b tr
a, c th ti xut hin bt c lc no, thm ch cho
d bn tng ngh chng b nh bi. V khi chng
tr li, bn phi trc tip loi b chng.

C mt s tranh ci v vic thi gian chnh xc thnh

lp Braintrust. Bi n pht trin c lp, ngoi phm
vi ca mi quan h cng vic him hoi gia nm
ngi n ng, nhng ngi ph trch v bin tp
sn xut Cu chuyn chi - John Lasseter,
Andrew Stanton, Pete Docter, Lee Unkrich v Joe
Ranft. T nhng ngy u thnh lp Pixar, b nm
ny cho chng ti thy th no l mt nhm lm
vic hiu qu cao. H hi hc, c kh nng tp
trung, thng tu v lun thng thn vi nhau. Quan
trng nht, h khng bao gi cho php bn thn b
cn tr bi cc loi vn v cu trc hay nhn s,
nhng th c th v hiu ha s tng tc ngha
trong nhm. Ch cho n khi chng ti tp trung sa
Cu chuyn chi 2, v cng nhau gii quyt khng
hong, Braintrust mi tr thnh mt thut ng
chnh thc Pixar.

Sau chn thng ca nm 1999, trong khi chng

ti gp rt hon thnh d n, Braintrust pht
trin thnh mt thc th v cng hu ch v hiu
qu. Ngay t nhng cuc hp u tin khin ti n
tng bi nhng li nhn xt mang tnh xy dng ca
h. Mi thnh vin u tp trung vo b phim, ch
khng phi vo nhng chng trnh c nhn cha
c tit l. i khi h tranh lun rt gay gt nhng
lun xoay quanh d n. ng lc thc y h khng
phi l vn tng c cng nhn, hay lm hi
lng nhng ngi gim st, hoc ghi im nhng
th thng n nu di b mt nhng mi quan h
cng vic. Nhng ngi ny xem nhau l ng
nghip. Nim am m th hin qua nhng cuc hp
ca Braintrust khng bao gi mang tnh c nhn, bi
mi ngi u bit am m l trc tip gii quyt
vn trong cng vic. V phn ln l nh s tin
tng v tn trng ln nhau, cho nn kh nng gii
quyt vn ca h l v hn.

Sau khi Cu chuyn chi 2 ra mt, s d n

sn xut ca chng ti tng nhanh chng. Bng
nhin, chng ti c vi d n cng lc, iu ny c
ngha l chng ti khng th c cng mt nhm 5
ngi lm vic c lp cho tng b phim. Chng ti
khng cn l mt cng ty non nt na. Pete tp
trung vo d n Cng ty qui vt, Andrew ph trch
i tm Nemo, v Brad Bird cng chng ti bt u
Gia nh siu nhn. Braintrust cn phi pht trin, t
mt nhm ti nng, n lun cng cng tc chung
cho mt b phim thnh mt nhm gii quyt vn
ca tt c cc b phim.

Mc d tn Braintrust vn c gi nguyn
nhng danh sch cc thnh vin th thay i. Qua
nhiu nm, nhm c rt nhiu ngi cc chc v
khc nhau - o din, bin kch v ngi dn chuyn
nhng ngi c bit ti k chuyn. (Ni bt trong
s nhng ti nng l: Mary Coleman, ngi ng
u b phn xy dng cu chuyn ca Pixar; gim
c pht trin Kiel Murray v Karen Paik; v bin
kch Michael Arndt, Meg LeFauve v Victoria
Strouse.) Mt iu khng bao gi thay i l nhu
cu v s thng thn, iu m, trong khi gi tr ca n
dng nh rt r rng, vn rt kh ginh c.

Hy th tng tng ln u tin bn tham gia

mt cuc hp ca Braintrust v trong phng y
nhng ngi ti gii, dy dn kinh nghim cng tho
lun v mt b phim ang c chiu. C rt nhiu l
do bn cn nhc k nhng g mnh s ni, phi vy
khng? Bn mun t ra lch s, mun tn trng hoc
chiu theo ngi khc v bn khng mun khin
bn thn xu h hay v nh mnh c tt c mi cu
tr li. Trc khi ln ting, d t tin bao nhiu, bn
vn khng trnh khi phn vn: Liu y l mt
tng thng minh hay ngc nghch? Liu ti a s
ln mnh c php ni nhng iu ngc nghch l
bao nhiu, trc khi h t ra nghi ng? Mnh c th
ni vi o din rng nhn vt chnh ca ng ta rt
kh a hay hnh ng ln lt ca ng ta l khng th
hiu ni khng? Vn khng phi l bn mun thiu
trung thc hay gi k vi ngi khc. Lc , bn
thm ch khng cn thi gian m ngh n s thng
thn. Bn ang lo lng v vic lm sao mnh khng
ging mt thng h.

Rc ri na l, bn thc s khng phi l ngi

duy nht vt ln vi nhng nghi vn ny. Mi ngi
u vy; iu kin x hi khng khuyn khch bn
ni s tht vi nhng ngi c cho l v tr cao
hn. Tip l vn bn cht con ngi. Cng
nhiu ngi trong phng, p lc i hi bn phi th
hin tt cng ln. Nhng ngi t tin v mnh m c
th khin ng nghip cm thy b e da th hin
rng h khng quan tm n nhng li ph bnh hay
gp tiu cc gy tr ngi cho suy ngh ca h. Khi
s phn i, ng gp kin nhiu v c v nh mi
ngi trong phng khng hiu c d n ca mt
o din no , h s t kt lun rng nhng tc
phm h b rt nhiu cng sc thc hin cng s b
e da, b tn cng. H tr nn cng thng, c i c
li tt c cc ti liu v bt u chin u chng li
nhng mi e da m h ang cm nhn c i vi
nhng g h xy dng c. Khi , ro cn i
vi vic thng thn tho lun tr nn v cng ln.

V rng, thng thn khng qu quan trng i

vi qu trnh sng to ca chng ti. Ti sao ? Bi
ngay t u, tt c cc b phim ca chng ti u
ng b i. l mt nh gi kht khe, ti bit,
nhng ti c nhc i nhc li iu ny thng
xuyn, v ti chn cch ni gay gt bi nu ni mm
mi s khng th din t c mc t hi ca
chng. Ti khng c gng khim tn hay t nhn
khim tn khi ni vy. Nhng b phim ca Pixar
khng th hay c ngay t ban u, v nhim v
ca chng ti l khin chng tr nn cht lng,
nhti ni, t b i tr thnh ng gi li.
Suy ngh rng tt c nhng b phim m gi y c
coi l nhng tc phm kinh in, u tng, t nht
mt ln, l b i l khi nim kh hiu i vi
nhiu ngi. Nhng hy ngh xem lm th no m
mt b phim v nhng chi bit ni li c th d
dng tr nn sinh ng. Hy ngh v vic lm sao
thc hin c mt b phim v nhng ch chut
ang chun b n, hay nhng ri ro khi bt u d
n WALL E vi 39 pht c thoi ca chnh nhn
vt ny. Chng ti dm n lc thc hin chng,
nhng khng h i ng hng ngay t ln u tin.
V l iu nn xy ra. Sng to phi bt u u
, v chng ti l nhng ngi c nim tin ng n
v sc mnh ca li nhn xt thng thn, tch cc v
vic lp li qu trnh lm li, lm li v lm li na,
cho n khi tm ra cch hon thin mt cu chuyn
cha hon ho v thi hn cho nhng nhn vt cn
trng rng v hn.

Nh cp, trc ht chng ti phc tho

bn tho v ri cng bin tp chng vi nhng ging
ni v phn nhc tm thi to thnh bn th ca
b phim, hay c gi l nhng cun phim. Sau ,
Braintrust xem phin bn ny v tho lun v nhng
iu cha hp l, nhng g c th ci thin, nhng chi
tit no khng hiu qu. iu c bit l h khng
quy nh cch sa cha chng nh th no. H kim
tra nhng im cha tt, a ra gi nhng tt c
quyt nh l ca o din. Mt phin bn mi s
c trnh chiu v kim tra sau t 3 n 6 thng, v
qu trnh ny t ng c lp li. (Mt khong 12
nghn bn tho c c cun phim di 90 pht v
v bn cht lp i lp li ca qu trnh ti ang m t,
i xy dng ct truyn s mt gp 10 ln con s
hon thnh cng vic ca mnh.) Tm li, b phim
s dn dn ci thin sau mi ln lm li, cho d i
khi o din tr nn b tc, khng th gii quyt c
vn . May mn thay, nhng cuc hp Braintrust
lun l v cu tinh tuyt vi.
 hiu c nhng g Braintrust lm v l do ti sao
nhm ng vai tr trung tm Pixar, bn phi bt
u vi mt vn c bn: Nhng ngi thc hin
nhng d n phc tp s bi ri mt s giai on
ca qu trnh. l bn cht ca mi vic sng
to, bn phi tip nhn v gn nh tr thnh d n
trong mt thi gian, v s kt hp ny l cn thit
cho s tn ti ca d n . Song, iu ny cng kh
kh hiu. V d nh mt bin kch/o din ca mt
b mt i quan im vn c ca mnh. Hay ngi
tng rng s thy c mt khu rng, nhng nay ch c
thy nhng thn cy. Nhng chi tit tp trung lm lu
m tng th, v iu ny cng gy thm nhiu kh
khn khi bn mun tin mt bc di v pha trc
theo bt k hng no. Tri nghim ny c th lm
chn vi nhiu th.

Tt c cc nh lnh o, d ti nng n u, c
u c t chc nh th no hay tm nhn r rng ra
sao, u s mt phng hng u trn hnh
trnh. iu ny gy kh khn i vi nhng ngi
ang tm kim phn hi hu ch. Lm cch no bn
c th yu cu mt gim c gii quyt mt vn
m bn thn anh ta khng hiu? Cu tr li ty thuc
vo hon cnh. V gim c y c th ng v nhng
tc ng tim nng ca tng ca anh ta, nhng c
th anh ta ch n gin khng lm tt
Braintrust c th hiu c tng . C l anh ta
khng nhn ra rng rt nhiu iu anh ta ngh l
hin th r rng trn mn hnh thc cht ch tn ti
trong u anh ta. Hay c l, nhng tng trong
cun phim khng hiu qu v s chng bao gi hiu
qu, v cch duy nht tin v pha trc l vt
chng sang mt bn v bt u li. D vn g, qu
trnh t ti s r rng, thu hiu u i hi tnh
kin nhn v s thng thn.

Hollywood, gim c iu hnh ca cc hng

phim thng nh gi v on ct u phim bng
cch a cho cc o din nhng lu bao qut
ca h. B phim s c trnh chiu, sau nhng li
gi s c nh my li v chuyn i sau vi
ngy. Vn l, cc o din khng thch nhng lu
, bi chng thng n t nhng ngi khng
phi l nh lm phim chuyn nghip, v b xem l
nhng th v ch v phin nhiu. V th sau
thng s c tnh trng cng thng gia cc o din
v cc hng phim thu h; ni cc khc, cc hng
phim tr tin v mun nhng b phim ca mnh phi
em li li nhun, trong khi cc o din khng
mun thay i tm nhn ngh thut ca h. Ti nn
ni thm rng nhng lu ca cc v gim c iu
hnh hng phim kh sc so nhng ngi ngoi o
c th thy r iu ny. Nhng nhng lu n t
nhng ngi khng sng to ch em li s bc
bi, bi nh ti ni, cc o din l ngi ph
trch d n, v cng kh khn v mt vi thng
bin mt sn phm khng th chp nhn c thnh
mt bom tn chnh v th s cng thng ny cng
gy kh khn cho mi quan h ngh thut v thng
mi.

l l do ti sao chng ti khng a ra nhng

li lu kiu vy Pixar. Chng ti pht trin m
hnh ca ring mnh, da trn kht khao tr thnh
hng sn xut phim hng u. iu ny khng c
ngha l khng tn ti mt h thng cp bc Pixar.
Chng ti ang c gng to ra mt mi trng ni
mi ngi mun lng nghe nhng nhn xt ca ngi
khc, ngay c khi l nhng li nhn xt tiu cc,
cng nh hng th vi thnh cng ca ngi khc.
Chng ti cc nh lm phim ca mnh c t do
nhng ng thi phi chu trch nhim. V d, chng
ti tin rng nhng cu chuyn ng mong i nht
khng phi c ch nh cho cc nh lm phim, m
n t chnhh. Ngoi mt s trng hp ngoi l,
cn li cc o din ca chng ti u thc hin
nhng b phim do chnh h p t lu. V vy, do
hiu rng i khi chnh v nim am m i vi
nhng p m h s b la mt trc nhng vn
khng th trnh khi ca b phim, nn chng ti
thng gi cho h nhng li khuyn ca Braintrust.

Bn c th thc mc, Braintrust khc bit vi c

ch phn hi khc nh th no?

C nhn ti thy c hai s khc bit quan trng.

Trc ht, l Braintrust l tp hp nhng con
ngi hiu su sc v xy dng ct truyn v tng
tri nghim ton b qu trnh xy dng phim. Cc
gim c tip thu kin ph bnh t nhiu i tng
(trn thc t, khicc b phim ca chng ti c
chiu, tt c nhn vin Pixar u c yu cu gi i
lu ca mnh), v chng phn ln l nhng phn
hi nh gi t ng nghip, nhng o din v
nhng ngi xy dng ct truyn.

S khc bit th hai l Braintrust khng h c

thm quyn. iu ny rt quan trng: o din
khng phi tun theo bt c gi c th no. Sau
bui hp ca Braintrust, vic x l cc phn hi ra
sao ph thuc vo o din. Nhng cuc hp
Braintrust khng phi phn chia r rng a v
trn di, hay p buc cc thnh vin lm iu ny
iu kia. Bng cch loi b quyn p t gii php ca
Braintrust, chng ti to c nh hng ln nhm
theo cch m ti cho l cn thit.

Trong khi vic nhn ra cc vn cn tn ng

trong mt b phim kh d dng, th li cc k kh
khn tm ra cn nguyn ca chng. Mt ct
truyn b n, tht nt hay mt s thay i t tin cy
ca nhn vt chnh thng xy ra do nhng vn
tim n, kh nhn thy trong cu chuyn. Hy ngh
v iu ny nh th mt ngi bnh ang phn nn
v ci u gi au ca anh ta. Khi bn hot ng, cn
au khng nhng khng gim bt, m s cng tr
nn ti t thm. gim bt au n, bn phi nhn
ra v gii quyt tn gc vn . V th, nhng lu
ca Braintrust c a ra nhm ch r nhng
nguyn nhn gy ra vn , ch khng phi a ra
mt bin php phc hi c th.

Hn na, chng ti khng mun Braintrust gii

quyt vn ca mt o din bi chng ti tin rng,
trong tt c cc trng hp, gii php ca chng ti
s khng th no tt hn gii php m o din cng
i ng nhn vin sng to ca anh ta c th a ra.
Chng ti tin rng nhng tng v sau , nhng
b phim ch tr nn tuyt vi khi chng c ti rn
qua thch thc v th nghim. hc vin, nh gi
ngang hng l qu trnh trong cc gio s nhn li
nhn xt t nhng ngi khc thuc cng lnh vc.
Ti thch cch ngh cho rng Braintrust ging nh
mt phin bn ca nh gi ngang hng ti Pixar,
mt din n m bo tr chi ca ring chng ti
khng phi bng cch p t quy tc m l khuyn
khch s thng thn v nhng phn tch chuyn su.

iu ny khng c ngha l s khng c nhng

thi im kh khn. Hin nhin, v o din no cng
thch b phim ca mnh c ca ngi nh mt tc
phm ngh thut. Song, nh nguyn do khin
Braintrust c xy dng, s tn thng khi nghe
ngi khc ni rng nhng sai st qu r rng hay
nhng sa i l rt cn thit, s c ti thiu ha.
Cc o din cng him khi phi phn khng, bi
thc t cng khng c ai lm dng quyn lc ca k
b trn yu cu nh lm phim phi lm ny lm
kia. V chnh b phim, ch khng phi l nh lm
phim, s c em ra soi xt. Nguyn tc ny kh
kh hiu, nhng rt quan trng: Bn khng phi l
tng ca mnh, v nu bn qu dnh cht vi tng
ca mnh, bn s cm thy b tn cng khi chng b
thch thc. xy dng mt h thng phn hi tch
cc, bn phi loi b nhng chc nng quyn lc ra
khi phng trnh hay ni cch khc bn phi thuyt
phc bn thn tp trung vo vn thay v con
ngi.

y l cch c ch ny hot ng: Vo mt bui

sng, Braintrust tp trung xem mt b phim ang
c thc hin. Sau , chng ti n phng hi
ngh, cng n tra, tp hp li cc suy ngh ca mi
ngi v cng ngi xung tho lun. o din v nh
sn xut b phim a ra mt bn tm tt v vic
b phim ang giai on no. Chng ti lng tng
vi phn cnh u tin, nhng chng ti bit rng
phn cnh th hai vn rt kh hiu, h s ni vy.
Hoc Kt thc vn cha khin chng ti hi lng
nh mong i. Sau , John lun l ngi bt u
nhn xt. Mc d ti Braintrust, mi ngi u bnh
ng nh nhau trong vic pht biu kin, nhng
John lun l v nhc trng danh d to khng kh
cho bui hp, ch ra nhng phn cnh anh yu thch
cng nh mt s ch v tng m anh cho l cn
ci thin. l tt c nhng g s din ra trong cc
bui hp Braintrust. Mi ngi u tp trung quan
st nhng im yu v mnh ca b phim.

Trc khi chng ta tho lun, hy dnh ra mt

vi pht xem xt mi th t quan im ca cc
nh lm phim. H coi nhng bui tho lun nh th
ny l rt cn thit cho b phim. Michael Arndt, bin
kch ca Cu chuyn chi 3, cho bit lm mt
b phim hay, ti mt s thi im, nhng ngi thc
hin phi linh hot chuyn t vic sng to cu
chuyn cho bn thn mnh n sng to ra cu
chuyn cho nhng ngi khc. i vi anh ta,
Braintrust s to iu kin cho iu v s tn
thng m ti nhc n trn l cn thit. Mt phn
ca s chu ng l c th t b quyn ch huy,
anh ta ni. Chng hn i vi ti, y l cu chuyn
hi hc nht th gii, song nu khng ai trong cn
phng ny ci, ti s phi loi b n. Thc t au
n l h c th thy mt s th bn khng th.

Rich Moore, ngi sng to nhn vt hot hnh

u tin cho Pixar Wreck-It Raph, v Braintrust
nh mt nhm ngi, trong mi ngi li lm vic
vi nhng cu ca ring mnh. (Khi ti v John
tip qun Disney Animation, chng ti nhn thy h
cng p dng s thng thn.) Bng cch no ,
v c l c bit l do h t u t, cho nn mt o
din ang ri vo tnh th tin thoi lng nan nhng
li thy c s cht vt ca ngi khc r rng hn
ca chnh mnh. Anh ta so snh, iu ny ging nh
ti sn sng t tr chi ch ca mnh sang mt
bn v b cng sc gip bn xoay khi Rubik ca
bn.

Bob Peterson, mt thnh vin Braintrust, ngi

h tr bin kch (v lng ting) cho 11 b phim ca
Pixar, s dng mt cch v von tng t m t
Braintrust. Anh gi n l con mt v i ca Sauron
mt s m ch n con mt c th nhn thu tt c
trong ba phn phim Cha t ca nhng chic nhn
bi khi n tp trung nhn bn, bn s khng c cch
no thot khi nh mt n.

Nhng Braintrust nhn t hn. H ch mun

gip . V khng c bn tnh ch k.

Andrew Stanton, ngi lun kt thc gn nh

mi cuc hp ca Braintrust, hay ni rng nu Pixar
l mt bnh vin v nhng b phim l bnh nhn, th
Braintrust s ng vai tr l nhng v lng y. Theo
s so snh ny, iu quan trng cn nh l o din
v nh sn xut ca mt b phim cng l nhng v
bc s. H tp trung thnh mt nhm chuyn gia t
vn gip chn on chnh xc nhng ca bnh kh.
Nhng quyt nh cui cng v phng n cha tr
tt nht vn nm nhng nh lm phim.

Jonas Rivera, ngi bt u bng cng vic m

nhim v tr tr l vn phng cho Cu chuyn chi
v sau sn xut hai b phim cho chng ti,
thay i mt cht so snh ca Andrew, anh ta thm
vo: Nu nhng b phim l bnh nhn, th thi im
Braintrust nh gi l lc chng ang nm d con.
Nhng cuc hp ca Braintrust, anh ni, l ni
chng c sinh ra.

hiu r hn cch s thng thn c nhn rng

Pixar, ti mun a bn tham d mt cuc hp
Braintrust. Cuc hp ny c tin hnh sau khi
trnh chiu b phim ca Pete Docter, B phim khng
ta ca Pixar a bn du hnh vo bn trong tm
tr. tng cho b phim n t Pete, v n ha hn
l mt b phim y trin vng, nhiu tng lp v
phc tp. Trc , Pete v i ca mnh dnh
vi thng nghin ngm xem nn s dng tm tr ca
ai. Anh s a khn gi vo su bn trong v xem
h s tm ra nhng g trong . Khi Braintrust nhp
cuc, khng kh tr nn nhn nhp vi khong 20
ngi tp trung quanh bn v 15 ngi khc ngi
trn nhng chic gh da cnh tng. Mi ngi u
ly cho mnh mt a thc n ring, v sau khi tr
chuyn mt cht, h bt u vo vic.

Trc khi chiu b phim, Pete miu t nhng g

h sng to ra cho n lc ny v tng th ngha
ca b phim v ct truyn c th ch ra rng anh hi
vng s c th kt ni c vi khn gi. C nhng
g trong tm tr bn? anh hi ng nghip. Nhng
cung bc cm xc v chng ti lm vic chm
ch khin nhng nhn vt hot hnh ca mnh tr
nn c cm xc. Chng ti c nhn vt chnh, mt
nhn vt i din cho cm xc tn Joy (Vui V), l
ngi si ni. C y s ta sng (theo ngha en) khi
ho hng. Tip , chng ta c Fear (S Hi). Anh
chng lun t cho mnh rt t tin v ngt ngo,
nhng i khi tr nn cng thng v c xu hng
hnh ng k qui. Nhng nhn vt khc l Anger
(Gin D), Sadness (Bun B) to hnh c ly
cm hng t nhng git nc mt v Disgust (Gh
Tm), nhn vt, v c bn, lun t cao t i. V
nhng nhn vt khc cng lm vic ti Tr s.

Cng ging nh nhiu phn cnh trong 10 pht

nh hng trc , b phim mang li ting ci cho
mi ngi, iu ny thuyt phc h tin vo tim nng
ca n, cng ging nh i vi b phim trc ca
Pete Vt bay (Up). Nh ti ni, Pete cc k
nhy bn trong vic tm ra nhng khonh khc tinh
t va hi hc va tnh cm, v tng v cuc
chin cm xc ca con ngi ny c kh nng truyn
cm hng rt ln. Nhng cng nh vic thnh lp
Braintrust, dng nh mt s nht tr c hnh
thnh rng mt trong nhng phn cnh chnh ca b
phim, l cuc tranh lun gia hai nhn vt v l
do ti sao mt s k c li c th phai m trong khi
nhng k c khc li c lu gi mi mi, cha
thuyt phc c th kt ni khn gi n nhng
tng su sc m b phim mun truyn ti.

Pete l mt ngi n ng cao ln, khong mt

mt chn, nhng nhng d n ca anh li em n
cm gic nh nhng v ngt ngo. iu ny gi y
c minh chng ti phng hi ngh, khi anh ang
lng nghe chng ti phn tch phn cnh cha n ca
b phim. Anh th hin v mt ci m, khng h c
cht t i no. Anh tri qua iu ny hng trm
ln ri, v anh tin rng nhng phn tch ca chng
ti s a anh n ng ni m anh mun n.

Ngi khu vc gia bn, Brad Bird kh nhc

nhch trn chic gh ca mnh. Brad gia nhp Pixar
vo nm 2000, sau khi lm bin kch v o din
cho Ngi khng l st (The Iron Giant) ca hng
Warner Bros., v b phim u tin ca chng ti
Gia nh siu nhn (The Incredibles), ra mt nm
2004. Brad l mt k ni lon bm sinh, phn i
mi s g b, quy chun i vi sng to trong bt c
hon cnh no. Mi v ca vinh quang ngh thut l
cht gy nghin i vi anh, v vi kh nng truyn
nng lng cc cao v cc nhanh, anh s a tt c
vo mt trn chin nhm tm ra nguyn nhn ca s
sng to (cho d chng ai tham gia trn chin ). Do
vy, khng h ngc nhin khi anh l mt trong nhng
ngi u tin ni ln nhng lo lng ca mnh, rng
anh cm thy ct li cu chuyn em li cm xc qu
nh nhng, khng my n tng. Ti hiu rng anh
mun gi n n gin v d hiu, anh ni vi Pete,
nhng ti ngh chng ta cn mt th g i hi
khn gi phi ng no mt cht.

Andrew Stanton l ngi tip theo ln ting.

Andrew rt hng th vi suy ngh rng con ngi cn
phm sai lm nhanh nht c th. Anh gi nh, trong
mt cuc chin, nu trc mt bn l hai qu i m
bn khng bit chc nn tn cng qu i no trc,
th hnh ng ng n nht l nhanh chng tin ln
v a s la chn ca mnh. Nu bn chn sai, quay
li v tn cng nt qu i cn li. Theo kch bn y,
hnh ng duy nht c th chp nhn c l di
chuyn gia hai qu i. Gi y, anh dng nh
ang mun ng rng Pete v i ng ca Pete
tn cng sai qu i. Anh kt lun, Ti ngh anh cn
dnh nhiu thi gian hn cho vic thit lp nhng
quy tc cho th gii tng tng ca mnh.

Mi b phim ca Pixar u c nhng quy tc

ring, nhng iu m khn gi phi chp nhn, hiu
v tn hng s hiu bit . Nhng ging ni ca
cc mn chi trong Cu chuyn chi, chng
hn, l th con ngi khng th nghe c. Nhng
ch chut trong Ch chut u bp (Ratatouille) u
i bng bn chn, ging nh loi gm nhm bnh
thng, ngoi tr Remy, ngi sao ca chng ta, vic
c th ng thng khin ch khc bit vi nhng con
chut khc. Trong b phim ca Pete, mt trong
nhng quy tc, t nht im ny, l nhng k c
(c m t nh mt qu cu thy tinh pht sng)
c lu tr trong b no bng cch du hnh qua
mt m cung vi nhng mng trt dn n kho lu
tr. Khi con ngi nh n chng, chng s ln tr li
xung mt tp hp cc mng trt khc, ging nh
nhng qu bng bowling ln tr li vi ngi nm
vy.

Cch xy dng c bit ny rt tinh t v hiu

qu, song Andrew ngh rng mt quy tc khc nn
c khng nh v lm r: nhng k c v tnh cm
thay i theo thi gian nh th no, khi b no tr
nn gi hn. Theo Andrew, l thi im hnh
thnh mt s ch quan trng. Lng nghe iu ny,
ti nh n s xut hin ca Wheezy trong Cu
chuyn chi 2, ngay lp tc hnh thnh tng
rng nhng chi b hng s b vt i, pht l v b
li trn k. Andrew cm thy c c hi gy nh hng
tng t trong trng hp ny, th b b l v
khin b phim khng hiu qu, v anh thng thn
ni: Pete, b phim ny khng trnh khi phi thay
i. V trng thnh.

Brad bt ci. Rt nhiu ngi trong chng ta

cn phng ny vn cha trng thnh v ti cho
rng l iu tt nht, anh ni. Cu hi hc ba l
lm th no trng thnh, nhn ly trch nhim
v tr nn ng tin cy trong khi cng lc vn gi li
nhng thc mc tr con. Mi ngi gp ti nhiu
ln, v nhng g ang din ra vi ti cng tng din
ra vi nhiu ngi trong cn phng ny, v ti chc
h tng ni, Ch, ti c mnh c th sng to nh
anh. Phi c iu g c th v ra c ch. Nhng
ti tin rng mi ngi u bt u vi kh nng v.
Nhng a tr cng c th lm vy mt cch bn
nng. Nhng rt nhiu a trong chng khng hc
v. Hay s c nhng ngi ni vi chng rng chng
khng th hoc vic ny khng thc t. Bi vy,
nhng a tr phi ln ln, nhng c l s tt hn nu
c gi mt s tng tr con ca mnh.

Pete, ti mun ni vi anh rng: y l mt

tng ln ng c dng thnh phim, Brad tip tc
vi ging y tnh cm. Ti tng ni vi anh trong
nhng b phim trc, Anh ang c gng lm mt c
ln ngc ba vng trong lc gi git mnh, v ri anh
s ni in vi chnh mnh khi chng th tip t.
Tng t, vic anh cn sng l mt php mu.
Nhng g anh ang lm vi b phim ny cng ging
vy l iu khng ai trong ngnh cng nghip
phim nh ny dm lm vi mt ngun kinh ph
khng l. Vy nn, no mi ngi, hy v tay i.
Brad dng li khi mi ngi r ln v tay. Sau ,
anh v Pete cng nhn nhau mm ci. V anh ang
trong mt th gii au thng ri , Brad ni.

Mt h qu tt yu ca vic Braintrust lun phi

thnh tht l cc nh lm phim phi lun sn sng
lng nghe s tht; s thng thn ch c gi tr nu mt
ngi lun ci m v mun n nhn nhng li nhn
xt ri, nu cn thit, chp nhn loi b nhng th
khng hiu qu. Jonas Rivera, nh sn xut cho b
phim ca Pete, c gng khin qu trnh au
thng ny tr nn d dng hn bng cch lm mt
s th m anh gi l tm tt nhng chnh ca
bui tho lun Braintrust cho bt c o din no m
anh ta ang h tr, vic ny gip to ra nhiu hng
nhn i vi mt phn hi t cuc hp. Sau khi cuc
hp Braintrust kt thc, chnh xc l nhng g anh
lm cho Pete l lu nhng im c vn nht,
nhc nh Pete v nhng phn cnh hay nht. Jonas
t ra rt nhiu cu hi, Vy chng ta s bt u t
vic g? Cn khc phc iu g? V chng ta yu
thch iu g? Liu nhng iu lc ny khin chng ta
yu thch b phim c khc vi nhng iu khin
chng ta yu thch n khi mi bt u thc hin
khng?

Pete p, Ti yu cch b phim bt u.

Jonas gi tay ln theo t th cho. c thi,

l v b phim, anh ni. Vy th chng ta s tm
cch xy dng ct truyn cho ph hp vi cch
bt u .

Ti ng , Pete tn thnh.

V h tip tc cng vic ca mnh.

Ni chuyn thng thn, tranh lun nhit tnh, nhng

ting ci v tnh yu. Nu ti phi k ra nhng yu
t quan trng nht ca mt cuc hp Braintrust, th
c bn thnh t chc chn phi c lit k. Nhng
nhng thnh vin mi c l thng ch n mt
th khc u tin: m lng. Mt cch thng
xuyn, nhng thnh vin Braintrust tr nn y sinh
lc v ho hng n mc h lin tc ni chuyn vi
nhau, v m lng ca cuc ni chuyn lun c xu
hng tng dn. Ti tha nhn rng c nhiu ln
ngi ngoi nhn vo v ngh rng h ang c xem
mt cuc tranh lun ny la, thm ch h cn c
can ngn. D ti c th hiu c s nhm ln ca h,
th cng l hin nhin thi khi ch gh qua trong chc
lt v v th h khng th hiu cng nh khng th
nm bt c tng ca Braintrust. Cc cuc tranh
lun si ni trong mi cuc hp Braintrust khng
phi nhm mc ch mt ai chin thng. Xt v
kha cnh tranh lun, n ch c duy nht mt
nhim v l tm ra s tht.

l mt phn l do v sao Steve Jobs khng h

n bt k cuc hp Braintrust no Pixar bi
chng ti c mt lnh cm c tha thun t
trc, da trn nim tin ca ti rng s xut hin ca
mt ngi lun st xnh xch nh anh c th gy
nhiu kh khn hn cho n lc xy dng s thnh
tht. Chng ti tin hnh tha thun ny vo nm
1993, vo ngy ti n thm Microsoft v Steve gi
cho ti, lo lng rng ti c th b d d v u qun
cho h. Ti khng h c nh lm vic cho
Microsoft, v khng phi l l do ti n ,
nhng ti bit anh y ang cng thng, v ti nm ly
c hi chim th thng phong. Nhm ang lm
vic rt hiu qu, ti ni vi Steve v Braintrust.
Nhng nu anh tham d nhng cuc hp ca h,
anh s lm thay i chng mt. Anh y chp nhn,
v tin rng John cng nhng thnh vin Braintrust
c chuyn mn v k chuyn hn anh, cho nn anh
h t lm vic vi nhau. Apple, Steve lun can
d su vo mi giai on ca sn phm, nhng
Pixar, anh tin rng bn nng ca mnh khng tt hn
i ng nhn vin, v vy anh chp nhn ng ngoi.
chnh l bi s thng thn Pixar l v cng quan
trng: N cn quan trng hn chc v cp bc.

Cc cuc hp Braintrust i hi phi a ra

nhng ng gp chn thc, v trn thc t, mi
ngi lm cn tuyt vi hn. Nhng bui hp hiu
qu nht chnh l khi s b n ca t tng, suy ngh
c khai ph. Hy ly WALL E lm v d, ban u
b phim c tn l Hnh tinh rc. Trong mt thi
gian di, b phim c kt thc vi cnh mt ch r-
bt vi i mt to, ang c gng bo v c bn gi r-
bt, EVE, khi b ph hy trong thng ng rc thi.
Nhng c iu g v ci kt khin ngi xem phi
ln ting, khin h cm thy khng thoi mi nu gi
im lng. Chng ti tho lun v n v s ln,
nhng o din Andrew Steton rt kh khn trong
vic tha nhn vn , ch ng ni n vic tm
cch gii quyt. Mt iu kh hiu l cu chuyn
lng mn gia hai nhn vt c v hp l. D nhin
WALL E s cu EVE ngi m cu yu ngay t
ci nhn u tin. Theo mt ngha no , y chnh
xc l mt l hng ca b phim. V ngi ch ra iu
l Brad Bird. Anh t chi cho khn gi ca
anh xem ci m h ch i, Brad ni, khonh khc
khi EVE nm i tt c cc b phn lp trnh ca mnh
v chy i cu WALL E. Hy trao n cho h. Khn
gi mun xem n. Ngay sau khi Brad ni iu ,
mt cm gic xut thn xut hin! Sau cuc hp,
Andrew ri i v lp tc vit ngay mt kt thc hon
ton mi v vic EVE cu WALL E, v trong bui
chiu th nghim tip theo, khng mt i mt no
trong cn phng khng t l.

Michael Arndt nh li rng cng chnh Andrew

a ra lu v Cu chuyn chi 3 v lm thay
i ng k kt thc ca b phim. Ti phn on m
Andrew a ra lu c nhn vt Lotso, mt ch gu
bng mu hng v l k cm u ng ght ca trung
tm nhn chi, b lt sau cuc bo lon ca
chi. Nhng vn l, cuc bo lon khng th
tin c, bi nguyn nhn gy ra n khng thuyt
phc. Trong bn phc tho, Michael ni vi ti,
ti cho Woody ni vi li ho hng v vic Lotso
l mt mn chi xu xa nh th no, v n
thay i suy ngh ca mi ngi v Lotso. Nhng
cuc hp Braintrust, Andrew ni, Ti khng th
hiu c iu ny. Nhng mn chi ny khng
ngc. Chng bit Lotso l k xu. Chng ch phc
tng n bi n l k mnh nht. iu ny lm bng
n mt cuc tho lun m trong phng, cho n khi,
cui cng, Michael ni: Nu bn ngh Lotso l mt k
c ti v cc mn chi khc lun co rm li v s
hi, th Big Baby, mt con bp b trc u vi mt
mt lun cp xung, k thi hnh lut cho Lotso, s l
qun ca k c ti. Theo quan im , mt gii
php chnh sa cui cng c a ra. Nu bn lt
i qun y, bn s thot khi k c ti, Michael
ni. V vy, cu hi l, Woody c th lm g khin
Big Baby chng li Lotso? l vn ti ang trn
tr.

Gii php - mt tit l v s bt cng cha c

bit n trc : s tro tr ca Lotso khin Big
Baby b c ch nh ca mnh b ri - l ca Michael,
nhng anh chng th ngh ra nu khng c
Braintrust.

Vic mi ngi lo s rng mi trng y s ph

bnh nh vy ng ngha vi vic lun cm thy b e
da v kh chu, l chuyn ht sc t nhin. Cha
kha y l hy xem xt cc phn hi, nhng quan
im c a ra l cht xc tc, ch ng coi l
s cnh tranh. Tip cn vn ny trn kha cnh
cnh tranh ng ngha vi vic coi nhng kin khc
l i nghch vi tng ca bn, bin cuc tho lun
tr thnh mt cuc tranh lun n thua. Tri li, cch
tip cn mang tnh xy dng bt u vi vic hiu r
rng mi ngi tham gia u ng gp mt iu g
(thm ch nu ch c duy nht mt tng ng h
cuc tho lun v cui cng khng em li hiu qu.)
Braintrust ng gi bi n m rng gc nhn ca bn,
cho php bn c c hi nhn nhn vn theo quan
im ca ngi khc. Brad Bird a ra mt v d
in hnh v tnh chnh xc ca vn ny, khi
Braintrust gip anh iu chnh mt vn m anh
khng nhn ra. Trong sut qu trnh sn xut Gia
nh siu nhn, khi mi ngi u lo ngi v cnh
phim Hellen v Bob Parr (hay cn c bit n l
N siu nhn co gin v Siu anh hng) tranh ci
ny la. Nhiu thnh vin Braintrust cho rng cnh
phim Bob b bt gp ln vo nh gia m mun, sau
khi thc hin mt s hnh ng anh hng ngoi
gi, c g khng hp l. iu m Brad tm c
nht v v d ny l Braintrust gip anh tm ra
gii php mc d h tht bi trong vic chn on
im c vn ! Gii php c xut khng chnh
xc, nhng Brad cho rng n gip ch cho anh rt
nhiu.

i khi Braintrust bit nhng im khng hp

l, nhng li on sai triu chng, anh ni vi ti.
Ti bit tinh thn chung ca b phim l g bi chnh
ti to nn n, v mi ngi tr tin cho tinh thn
y. Nhng l mt trong nhng cnh phim u tin
m Braintrust xem c lng ting. V ti ngh, mt
suy ngh mang tnh c nhn thi, liu chng ti ang
lm mt b phim theo kiu Bergman(1 ) chng? Bob
ht ln vi Hellen, v lu m ti nhn c
l, Ly cha, c v nh anh ta ang bt nt v mnh.
Ti thc s khng a anh ta. Anh hy vit li on
ny i. V th, ti vit li cnh ny, sau xem xt
n, v ngh, Khng, l nhng g anh ta s ni. V
 s l cch c y phn ng li. Ti khng mun
thay i iu ny, nhng ti bit ti khng th ni
vy, bi c mt s th ng l khng n. V ri, ti
nhn ra vn : Xt v mt thn hnh, Bob c kch c
ca mt ngi nh, v Hellen th li qu nh b. Mc
d Hellen bnh ng vi anh ta, nhng nhng g bn
thy trn mn hnh l mt g to con ng s ang
go tht v iu khin bn cm thy anh ta ang
bt nt c. Khi nhn ra iu ny, tt c nhng g ti
lm l ko gin c th Hellen khi c c gng gi bnh
tnh v ni, khng phi l vic ca anh. Ti
khng thay i li thoi. Ti ch thay i to hnh,
tng kch c c th nh mt s khng nh rng h
tng xng v ngoi hnh. V khi ti cho chiu li
cnh phim c sa, Braintrust ni rng, N
tt hn rt nhiu ri y. Anh thay i li thoi
no vy? Ti p, n mt du phy ti cng khng
thay i. l mt v d cho vic Braintrust c th
tm ra vn , nhng khng a ra c gii php.
Ti nghin cu k hn v t hi rng, Nu on
hi thoi khng sai, vy vn u? V sau ,
chnh ti thy: , chnh l n.

Trong nhng ngy u ca Pixar, John, Andrew,

Pete, Lee v Joe ha cho d c chuyn g xy ra,
h cng s ni cho nhau s tht. H ha vi nhau
nh vy bi h nhn ra vic nhn xt thng thn him
v quan trng nh th no, khng c n, nhng b
phim ca chng ti s phi gnh hu qu to ln. T
ti nay, chng ti dng thut ng nhng lu
tch cc ch nhng li nhn xt mang tnh xy
dng.

Mt lu tch cc s cho bn bit iu g sai,

iu g b b l, iu g khng r rng, iu g kh
hiu. Mt lu tch cc c a ra ng thi im
s gip vn c sa cha, thay v qu mun. Mt
lu tch cc khng bao gm s i hi, yu cu; n
thm ch khng cn bao gm xut sa cha no.
Nhng nu c, cch sa cha c a ra ch
minh ha cho mt gii php tim nng, ch khng c
ngha l gii php bt buc. D vy, phn ln lu
tch cc u rt c th. Ti ang kh s v s nhm
chn ca n y, khng phi l mt lu tch cc.

Khi Andrew Stanton ni, C mt s khc vit

gia vic nh gi v nh gi tch cc. Vi nh gi
tch cc, bn va nh gi va xy dng. Bn xy
dng li v bn ph v, thm vo nhng mnh ghp
mi khc cho phn bn va ph hy. Bn thn n l
mt dng ngh thut. Ti lun cm thy rng d bn
a ra bt c lu no, chng nn truyn cm hng
cho ngi nhn ging nh, Lm cch no a
tr mun lm li bi tp v nh ca n? Bn phi
hnh x nh mt gio vin. i khi bn ni v mt
vn theo 50 cch khc nhau cho n khi bn tm
c mt cu hp l, nh th bt ra mt suy ngh, ,
ti thc s mun lm n. Thay v ni, Phn thoi
ny khng hay, bn nn ni Anh khng mun
mi ngi bc ra khi rp v bn lun v mt s cu
thoi hay ho ? iu ny cn hn c mt th thch.
iu ny khng ch mt mnh anh mun phi
khng? Ti cng mun!

Vic ni tht rt kh, nhng i vi mt cng ty

sng to, l cch duy nht m bo thnh cng.
Cng vic ca mt nh qun l l xem xt cc ng
lc trong cn phng, mc d i khi sau khi cuc
hp kt thc, o din s n v ni rng mt s
ngi nn li. Trong trng hp , bin php gii
quyt thng l tp hp mt nhm nh - mt m
hnh Braintrust nhng nh hn - khuyn khch
giao tip trc tip. Ln khc, mt s vn ny sinh
i hi s ch c bit, nhng nhiu ngi li n
trnh v hnh x nh th khng bit v iu .
Theo kinh nghim ca ti, nhiu ngi khng c
nh lng trnh, v ch cn mt c hch nh cng
a h tr li vn .

Thng thn khng phi l s tn nhn. N khng

ph hy th g. Ngc li, mt h thng phn hi
thnh cng phi c xy dng da trn s ng
cm, da vo tng rng chng ti cng nhau
y, rng chng ti hiu ni au ca bn bi chng
ti cng tng tri qua. Chng ti phi c gng loi b
nhu cu lm tn thng ci ti ngi khc c c
s cng nhn ngay t bn ngoi cnh ca. Braintrust
c thc y bi tng rng mi lu chng ti
a ra u phc v cho mt mc tiu chung: h tr
v gip ln nhau cng hon thin cc b phim.

S l sai lm khi ngh rng ch cn tp hp mt

nhm ngi trong mt cn phng tho lun thng
thn vi thng mt ln s cu vn c cng ty rch
nt ca bn. Trc ht, cn thi gian di mt
nhm ngi tr nn tin tng n mc thnh tht vi
nhau, xa b s e ngi v a ra nhng nh gi m
khng s b tr a v hc cch a ra mt lu
tch cc. Th hai, thm ch nhng ngi dy dn
kinh nghim nht ca Braintrust cng khng th
gip c nhng ai khng hiu trit l ca h, nhng
ai t chi lng nghe nhng nh gi ci m, hay
nhng ai khng c kh nng tip thu nhng li nhn
xt v bt u li. Th ba, nh ti s tho lun trong
nhng chng tip, Braintrust lun pht trin theo
thi gian. To ra Braintrust khng phi l vic lm
mt ln l xong, ri sau ch vic kim tra danh
sch nhng vic cn lm ca bn. Thm ch ngay c
khi s hu rt nhiu b c ti nng, th cng s c rt
nhiu vn c th pht sinh. Nhng ng lc s
thay i - gia mi ngi, gia cc phng ban - v do
cch duy nht m bo Braintrust hot ng
hiu qu l khng ngng theo di v bo v n, a
ra nhng thay i khi cn.

Ti mun nhn mnh rng bn khng phi lm

vic Pixar mi to ra c Braintrust. Mi c nhn
sng to, bt c lnh vc no, u c th tm kim
t nhng ngi xung quanh mnh s thng tu, hiu
bit v tinh t. Bn c th v nn to cho ring mnh
mt nhm gii quyt vn , Andrew Stanton chia
s, anh thng lp nhng nhm nh, c lp vi
Braintrust, cho mi b phim ca mnh. Nhng yu
cu cn c l: Nhng ngi bn chn phi (a) gip
bn suy ngh sng sut hn v (b) a ra nhiu gii
php trong mt thi gian ngn. Ti khng quan tm
l ai, c th l mt ngi gc cng hay mt thc
tp sinh hay ai trong s hng t ngi bn tin
tng: Nu h c th gip bn thc hin hai iu
trn, bn nn c h.

Tin ti i, bn khng mun lm vic mt cng

ty ni m h thng thn vi nhau hnh lang nhiu
hn trong phng lm vic, ni nhng tng hay
nhng vn v chnh sch quan trng c em ra
bn lun u. S phng nga hiu qu nht i vi
iu ny? Hy tm kim nhng ngi sn sng cng
tc vi bn, v khi tm c ri, hy nh, gi h tht
cht.
 CHNG 6

S HI V THT BI

C th coi qu trnh sn xut Cu chuyn chi 3 l

bc thy v cch lm phim. Giai on u ca qu
trnh, vo nm 2007, i ng tng lm vic trong
d n Cu chuyn chi trc tp trung ti mt
cn nh g nh mc mc, cch 50 dm v pha Bc
San Francisco, trong vng hai ngy. Ni ny c
gi l Poets Loft, mt ni n nu khng chnh thc
ca Pixar, c xy dng ton b bng g v
knh, nm trn vnh Tomales, mt ni hon ho
tnh tm suy ngh. Mc tiu ca nhm lc l ln
tng cho mt b phim khin khn gi phi b tin ra
xem.
 Gia cn phng t mt tm bng trng, nhng
ngi tham gia ngi xung quanh trn nhng chic
gh, v h bt u t nhng cu hi c bn nh: Ti
sao phi lm n phn ba? Cn iu g bn lun
na? Chng ta vn ang t m v iu g vy? i
ng lm vic trong d n Cu chuyn chi lun
hiu r v tin tng ln nhau, nhiu nm qua, h
cng nhau phm nhng sai lm ngc nghch v ri li
cng nhau gii quyt nhng vn nan gii y. Cha
kha ca h l t tp trung vo mc tiu cui cng
m, thay vo dnh thi gian cho cc nhn vt,
nhng th chng ta cho rng mnh hiu r qu
ri, nhng thc t li cn rt nhiu b n hp dn.
Thng thng, ai s ng dy v i kim tra
nhng g h ang c cho n nay, h c gng tm tt
mt cu chuyn ba phn nh th l mt li gii
thiu c in trn mt sau ca ba a vy. H s
nhn c nhng phn hi, v h s tr li (theo
ngha en) vi chic gi v.

Sau , ai s ni mt iu li ko c s ch
ca tt c mi ngi. Trong sut my nm qua
chng ti ni rt nhiu, ni theo nhiu cch khc
nhau, v vic Andy ln ln v xa ri nhng chi
ca cu b. Bi vy, nu chng ta nhy vo khai
thc tng ny lun th sao? Nhng chi s
cm thy th no khi Andy phi i hc i hc?
Khng ai bit chnh xc cu tr li, nhng ai cng
bit rng, lc ny y, chng ti c tng
thc hin Cu chuyn chi 3.

T lc , b phim dng nh i vo ng
qu o. Andrew Stanton phc tho ct truyn, nhn
vt, Michael Arndt vit kch bn, Lee Unkrich v
Darla Anderson, o din v sn xut, s kt hp
xut thn ca h gip b phim hon thnh ng
tin . Thm ch ngay c Braintrust cng hu nh
khng th tm ra nhng im cha hon ho ca d
n ny. Ti khng mun ni qu li, thc t d n
ny cng c nhng vn , nhng k t khi ln
tng, chng ti lun n lc m bo qu trnh
sn xut c trn tru. C ln, Steve Jobs gi cho
ti kim tra tin ca chng ti.

Tht k l, ti ni vi anh. B phim ny

khng gp vn no ln c.

Nhiu ngi s vui mng vi tin ny, nhng

Steve th khng. Hy cn trng nh, anh ni. iu
ny thc s ng lo ngi.
 Ti s khng qu cnh gic, ti bc b. y
l ln u tin, so vi mi mt b phim trc ,
khng c vn ng k no ny sinh. V thm na,
trong tng lai chng ta vn cn nhiu vn ng
lo hn.

Mi th khng ng nh d nh ca ti. Hn
hai nm tip theo, chng ti cun theo nhng d n
phim cc k tn km nhng khng t c thnh
cng nh k vng. Hai trong s chng Vng quc
xe hi 2 (Cars 2) v Trng hc Qui vt (Monsters
University) thot khi tng lai m m bng
cch thay th o din. Mt b phim khc chng ti
mt ba nm pht trin, rt cuc cng ch c th
chng minh rng chng ti hon ton tht bi.

Ti s ni nhiu hn v nhng qu bom tn

khng n , nhng ti hi lng khi ni rng bi
chng ti hp tp can thip gia chng, trc khi
nhng b phim c hon thin v cho ra mt cng
chng, cho nn chng ti c th xem chng l nhng
bi hc. S tht l, chng cc k tn km, nhng nu
chng ti khng can thip th s thua l c th ln
hn rt nhiu. V ng l, tri qua iu ny rt au
n, nhng chng ti s phi vng dy mnh m hn
v tt hn. Ti ngh v nhng cuc khng hong
nh mt phn khng th thiu trong kinh doanh,
cng ging nh nhng khon u t vo nghin cu
v pht trin vy, v ti khuyn khch tt c nhn
vin Pixar nhn nhn vn theo cch ny.

Vi a s chng ta, tht bi n cng vi mt ng

hnh l i km, cc k nhiu hnh l, iu ny
khin ti nh li nhng ngy cn i hc. Ngay t u,
mt t tng n su vo tm tr chng ta: Tht bi
l iu ti t; tht bi c ngha l bn khng hc
bi hay chun b bi; tht bi c ngha bn c gng
cha , hay thm ch ti t hn, rng bn khng
thng minh thnh cng. Do vy, tht bi c
xem l mt iu g ng xu h. T tng ny
theo chng ta n c khi trng thnh, thm ch n
tn ti ngay c vi nhng ngi ch lun tranh lun
mt tch cc ca tht bi. Bn tng c bao nhiu bi
vit v ch ny? Cha ht, thm ch ngay c khi h
ng vi quan im ny, th rt nhiu c gi ca
nhng bi vit vn c nhng phn ng cm xc
m h tng c khi cn nh. H khng th kim
ch n: Kinh nghim u i v s xu h n su
n mc kh c th xa b. Trong sut s nghip ca
mnh, ti thy con ngi lun khng c v chi b
tht bi cng nh dn nhiu cng sc trn trnh
n, bi v bt k chng ta c ni g, nhng sai lm u
lm chng ta xu h. Trong chng ta lun tn ti mt
phn ng bn nng i vi tht bi, l: au n.

Chng ta cn thay i suy ngh v s tht bi.

Ti khng phi l ngi u tin ni rng tht bi,
nu bit cch tip cn hp l, c th tr thnh c hi
pht trin. Nhng cch mi ngi suy din khng
nh ny ng ngha vi vic cho rng nhng sai lm
l ri ro cn thit. Nhng sai lm khng phi l ri ro
cn thit. Bn thn chng khng phi l ri ro. Chng
l mt chui kt qu khng th trnh khi khi thc
hin mt iu g mi m (v, nh vy, gi tr ca
chng nn c cng nhn; khng c chng, chng
ta khng c s c o). Cha ht, thm ch ngay c
khi ti ni rng vic chp nhn tht bi l mt phn
quan trng ca vic hc, ti cng tha nhn rng ch
hiu bit thi l cha . l bi tht bi gy
au n, v nhng cm xc ca chng ta v ni au
c xu hng khin chng ta qun mt gi tr ca
chng. tch bit mt tt v mt xu ca tht bi,
chng ta phi nhn bit c c tnh thc t ca ni
au v li ch ca s pht trin.
 Nu c la chn, hu ht mi ngi u khng
mun tht bi. Nhng Andrew Stanton li khng
nm trong a s . Nh ti cp, anh ni ting
Pixar vi chm ngn sm tht bi v mau chng
tht bi v hy phm sai lm mt cch nhanh nht
c th. Anh so snh tht bi nh vic tp i xe p;
bn s khng i c xe p nu khng mc sai lm
trong lc hc, chng hn nh b xe vi ln.
Nghing chic xe xung thp, eo ming m khuu
tay v u gi s gip bn khng s au khi ng, v
ri, bt u p i, anh ni. Nu bn p dng cch
ngh ny khi lm bt c iu g mi, bn c th bt
u loi b s tiu cc ca vic phm sai lm.
Andrew cho bit: Bn s khng ni vi ngi ln u
hc chi ghi-ta rng, Bn nn ngh tht k xem nn
t ngn tay ch no trn cy n trc khi gy, bi
bn mi gy ng mt ln. V nu bn t sai, chng
ta vn s tip tc. khng phi l cch hc, ng
ch?

iu ny khng c ngha l Andrew vui v vi

vic a tc phm ca mnh ra cho mi ngi nh
gi. Nhng anh chp nhn kh nng tht bi bng
cch xc nhn iu trc trong u, v tm kim
c ch bin au thng thnh hnh ng. Phm
sai lm nhanh nht c th l phng php hc hi
nhanh chng v tch cc. Andrew thc hin iu
m khng h do d.

Mc d mi ngi cng ty lun nghe Andrew

nhc i nhc li iu ny, nhng rt nhiu ngi vn
khng hiu c ca anh. H cho rng ca anh
l chp nhn tht bi vi thi ng hong v tip
tc tin ln pha trc. Mt li gii thch tt hn, tinh
t hn l vic tht bi chng qua ch l biu th ca
qu trnh hc tp v khm ph. Nu bn cha tri
qua tht bi, ngha l sai lm ca bn cng trm trng
hn: Bn b chi phi bi khao kht trn trnh sai lm.
V, c bit i vi nhng nh lnh o, chin lc
c gng trnh tht bi bng cch chin thng n s
khin bn tt phi tht bi. Nh Andrew tng ni,
Tin v pha trc cho php i ng nhn vin ca
bn cm thy nh, , con tu ang rt gn t lin
ri. V gi s lc ngi ph trch ni, Ti khng
chc. Ti s xem qua bn mt cht na, chng ta
tm thi c yn y, v tt c mi ngi hy ngng
cho cho n khi ti tm ra v tr t lin. Sau
hng tun tri qua, mi ngi u xung tinh thn,
v tht bi s tr nn r rng. Mi ngi bt u t ra
bi ri v nghi ng thuyn trng. Thm ch nu nghi
ng ca h khng ng k, h vn s nhn bn bng
con mt khc bi bn khng th tm ra hng i cho
con tu.

Chi b tht bi v trn trnh sai lm c v ging

nh mt mc tiu cao siu, nhng thc t, chng l
nhng sai lm c bn. Chng hn nh L trao tng
Hun chng Hip s, c t chc vo nm 1975
ku gi s quan tm i vi nhng d n gy qu ca
chnh ph, nhng d n cc k tn km. (Nhng d
n t gii l mt nghin cu tr gi 84 nghn la v
tnh yu ca Qu Khoa hc Quc gia, v nghin cu
ca B Quc phng tr gi 3.000 la nhm iu tra
xem nhng qun nhn c nn mang theo li chng
n hay khng.) Trong khi bui l c xem l mt
tng hay vo thi im , n em li nhng nh
hng tiu cc i vi vic nghin cu. Khng ai
mun thng gii bi, bng chiu bi nhm trnh
lng ph, nhng ngi t chc bui l v tnh
khin mi ngi cm thy rng vic phm sai lm l
mt iu nguy him v ng xu h.

S thc l, nu bn gy qu cho hng nghn d

n nghin cu mi nm, trong khi mt s d n s
mang li nh hng r rng, c th d on c v
tch cc, th s khc li chng i n u c. Chng ta
khng qu ti gii c th d on tng lai, v
mt iu mc nhin ca bui l l cc nh nghin
cu nn bit trc khi h thc hin nghin cu, rng
liu kt qu t nhng nghin y c gi tr hay khng.
Tht bi c s dng nh mt th v kh, hn l
mt phng php hc hi. V vic ny em n
hu qu: Thc t, vic tht bi c th ging cho bn
mt n cng khai, lm bin cht cch chn d n
ca nhng nh nghin cu. Vic lo li trn trnh
tht bi s cn tr tin trnh ca chng ta.

C mt cch nhanh chng xc nh xem c

phi cng ty ca bn chp nhn nh ngha tiu
cc v tht bi hay khng. l hy t hi bn thn
iu g s xy ra nu mt li sai b pht hin. C phi
mi ngi s ngng mi vic v thu mnh li, thay v
cng nhau tp trung g ri vn ngn chng tip
din? C phi cu hi duy nht lc l: Li lm ny
thuc v ai? Nu vy, tc l bn ang lm cho s tht
bi tr nn trm trng hn. Tht bi kh khn
ngay c trc khi b xem nh mt vt t thn.

Trong mt nn vn ha k tht bi, vi c s l

ni s hi, mi ngi s trn trnh ri ro mt cch c
 hay v thc. H s tm kim s an ton bo v
mnh trong qu kh. Khi , cng vic ca h s
nhm chn, thiu i mi. Nhng nu bn c th
thc y hiu bit tch cc v tht bi, iu ngc li
s xy ra.

Vy th, lm cch no bin tht bi thnh th

mi ngi c th i mt m khng s hi?

Mt phn cu tr li rt n gin: Nu chng ta,

nhng ngi lnh o, c th chia s nhng sai lm
v kinh nghim ca bn thn, th chng ta s khin
nhn vin cm thy an ton. ng trn trnh hay
xem nh sai lm khng tn ti. l l do v sao ti
rt ci m trong vic chp nhn khng hong Pixar,
bi ti tin rng chng s dy chng ti nhng iu
quan trng: Thoi mi chp nhn vn l bc u
tin hc hi t chng. Mc tiu ca ti khng phi
l loi b hon ton ni s hi, bi trong nhng hon
cnh c ri ro cao, ni s hi l iu khng th trnh
khi. iu m ti mun lm l ni lng s rng buc
ca n. Nu chng ti khng mun tht bi qu
nhiu, chng ti phi ngh v gi tr ca tht bi nh
mt khon u t cho tng lai.
Nu bn to ra mt vn ha s hi (hay chp nhn s
s hi theo bn nng), mi ngi s t do d hn
trong vic khm ph nhng lnh vc mi, tm ra
nhng con ng cha tng c khai ph v bc
i. H cng s bt u thy mt tch cc ca s quyt
on: Lng thi gian m h tit kim c khi
khng phi n o xem mnh c ang i ng hng
khng s c s dng khi h gp nguy him v
mun bt u li.

Ch chn mt con ng thi l cha - bn

phi i trn con ng y. Lm vy, bn s thy
nhng iu m bn khng th thy lc bt u; bn
c th khng thch chng, mt s c th kh hiu,
nhng t nht bn s c c hi, nh chng ti hay ni,
tm hiu nhng ngi hng xm. im mu cht l
thm ch nu bn quyt nh sai v tr, bn vn c thi
gian tm ra v tr ng. V tt c nhng suy ngh
ca bn, nhng th dn bn n ng ni cn n,
khng h ph phm. Thm ch nu hu ht nhng g
bn thy khng ph hp vi nhu cu ca mnh, bn
vn c th c c mt s tng sau ny s hu ch.
V d, hng xm ca bn c nhng th m bn thch,
song li khng hu ch cho cng vic bn ang lm,
bn s ghi nh nhng th v s dng chng trong
trng hp thch hp sau ny.

ti gii thch mt cht v vic tm hiu nhng

ngi hng xm. Trc khi tr nn hi hc, qui
vt khng l vi b lng x x (Sulley) v tnh bn
khng mong i vi c b (Boo), c b m hn ta
c giao nhim v da s ( i ly ting khc ca
c b), Cng ty qui vt (Monster, Jnc.) l mt cu
chuyn hon ton khc. Ban u, trong tng tng
ca Pete Docter, l cu chuyn v mt ngi n
ng 30 tui ang au u vi mt dn cc nhn vt
ng s m ch mnh anh ta c th thy. Theo m t
ca Pete, ngi n ng l mt k ton hay g
i loi, v anh ta ght cng vic ca mnh, mt ngy
n, b m a cho anh ta mt cun sch c mt s
bc tranh m anh ta v hi nh. Anh ta khng
quan tm v b n ln k, v ti , nhng con qui
vt xut hin. V khng mt ai khc c th thy
chng. Anh ta ngh mnh b in. Chng theo anh
ta n ch lm, nhng bui hn h, v ha ra nhng
con qui vt y chnh l ni s hi m anh ta khng
gii quyt c lc nh. Cui cng anh ta kt bn vi
chng, v khi anh ta vt qua c nhng ni s hi
y, chng dn dn bin mt.
 Bt c ai xem b phim u bit rng n khc
hon ton so vi m t. Nhng khng mt ai bit cu
chuyn i sai hng bao nhiu ln, trong sut
qung thi gian 10 nm, trc khi tm c ng
hng. p lc t ln Pete v cng ln Cng ty
qui vt l b phim u tin ca Pixar khng phi do
John Lasseter o din, v vy hin nhin l Pete v
i ng cng s ca mnh b t di knh hin vi
nh gi. Mi mt n lc khng thnh cng khi xy
dng ct truyn u lm tng thm p lc.

May mn thay, Pete cn gi li mt kch bn

khc cho b phim: Nhng con qui vt c tht, v
cng vic ca chng l da nt tr con. Nhng biu
th mnh m nht ca tng ny l g? Anh ta ch c
th bit sau khi th vi la chn. Ban u, nhn
vt chnh l mt c b su tui, tn Mary. Sau
c i thnh mt cu b. Tip na, li thay i
thnh c b. Ln ny, c b tn Boo v by tui, tnh
cch c cht hng hch, thm ch c on. Cui
cng, Boo li c thay i thnh mt c b mi bit
i, ang tp ni v khng h s hi th g. tng
cho nhn vt bn thn ca Sully mt qui vt c
dng hnh trn v ch c mt mt, c lng ting bi
Billy Crystal c thm vo b phim mt nm sau
khi h vit bn phc tho ct truyn u tin. Qu
trnh xc nh nhng quy tc cho ci th gii cc k
phc tp do Pete to ra nm anh vo nhng ng
ct khng thy ng ra v s ln, mi cho n khi,
cui cng, nhng ng ct y cng hp li thnh mt
con ng, dn dt cu chuyn i n ni m n cn
n.

Qu trnh pht trin mt cu chuyn l mt

phn ca s khm ph, Pete ni. Tuy nhin, lun
c mt nguyn tc dn dt bn khi bn ng trc v
s con ng. Trong Cng ty qui vt, tt c nhng
ct truyn khc nhau ca chng ti u c chung
mt cm xc, v d nh, s cha tha ng bn cm
nhn c t li tm bit c v va ng ng, li va
ngt ngo gia Sulley v Boo c gii quyt,
trong trng hp ny, Sulley quyt nh tr Boo v
th gii ca c b. Bn phi chu ng mt vn khi
m bn quyt nh u tranh gii quyt vn ,
nhng cui cng bn li ny sinh mt loi yu thch,
v tr nn nhung nh khi n qua i. Ti bit ti
mun th hin iu , v cui cng ti cng a
c cm xc y vo b phim.

Trong khi qu trnh thc hin rt kh khn v

mt thi gian, Pete v cc cng s ca anh khng bao
gi tin rng mt s tip cn khng thnh ng ngha
vi vic h phi nhn tht bi. Thay vo , h thy
rng mi tng u a h tin gn hn mt cht
n vic tm ra c la chn tt hn. V iu ny
gip h ho hng lm vic mi ngy, ngay c khi phi
loay hoay gii quyt mt ng rc ri. iu quan
trng nht l: Khi mt th nghim c xem l cn
thit v hiu qu, ch khng phi l mt s lng ph
thi gian gy chn nn, mi ngi s hng th cng
vic ca mnh, ngay c khi n gy cho h nhiu kh
khn.

Nguyn tc m ti ang m t y mt th
nghim lp i lp li v mt sai st, mang gi tr c
cng nhn lu di v mt khoa hc. Khi cc nh khoa
hc t ra mt cu hi, h s xy dng cc gi thuyt,
th nghim, phn tch chng, ri a ra kt lun, v
sau s lp li qu trnh ny mt ln na. L do rt
n gin: Nhng th nghim l nhim v i tm s
tht, nhng iu m qua thi gian, cc nh khoa hc
s tin gn n s hiu bit su sc hn. iu ny c
ngha l bt k thnh qu no thu c u l thnh
qu tt, bi n mang li nhng thng tin mi m. Gi
s th nghim ca bn chng minh gi thuyt ban
u ca bn sai, th sau , bn c th iu chnh bt
c cu hi no m bn ang phn vn.

iu ny d c chp nhn trong phm vi

phng th nghim hn l trong mt doanh nghip.
Sng to ngh thut hay pht trin nhng sn phm
mi trong bi cnh cao li nhun thc cht rt
phc tp v tn km. Trong trng hp ca chng
ti, khi chng ti c gng k nhng cu chuyn hp
dn nht, th chng ti s nh gi nhng n lc ca
mnh v a ra kt lun nh th no? Lm th no
xc nh iu g em li hiu qu nht? V lm sao
y khao kht thnh cng ra khi tm tr lu
xc nh mt ct truyn cm xc thc s, th l linh
hn ca b phim?

C mt cch thc thay th cho phng php

phm sai lm nhanh nht c th. l quan im cho
rng nu bn suy ngh mi th mt cch k cng, nu
bn l ngi t m v bit lp k hoch, cng nh cn
nhc n mi kh nng c th, bn s c th to ra
mt sn phm bn vng. Nhng ti nn cnh bo
rng gi nh bn tm kim phc ra ton b ng
i nc bc ca mnh trc khi thc hin chng,
hay gi nh bn t nim tin ca mnh vo vic lp k
hoch tho lun chm chp, vi hi vng n s dung
th cho tht bi ca bn, th, tt thi, bn ang t la
di chnh mnh. Thc t l, rt d ln k hoch cho
mt cng vic c, nhng th sao chp hay lp li
mt iu g tn ti. V vy, nu mc tiu chnh
ca bn l c mt k hoch t m, chc chn, th bn
ch ang khin kh nng nhng c hi ca mnh tr
nn bt thng tng cao. Hn na, bn khng th ln
k hoch thot khi nhng vn . Trong khi vic
lp k hoch l rt quan trng, v chng ta thc hin
vic ny rt nhiu, th s cng ny sinh nhiu vn
cn bn kim sot trong mt mi trng sng to.
Ni chung, ti nhn thy rng nhng ngi rt
nhiu nng lng suy ngh v cch tip cn v
khng khng rng cn qu sm hnh ng cng d
mc sai lm khng km nhng ngi chm m vo
cng vic v lm vic o o. Ch l thi gian cho n
khi h mc sai lm s lu hn m thi (v, khi mi
th tr nn khng mong i mt cch khng th
trnh khi, cm gic tht bi s nghin nt h.) Kt
qu l, cng nhiu thi gian bn b ra vch ra mt
phng n tip cn, kh nng bn b cun vo n
cng ln. tng khng hiu qu s hn su vo no
bn, nh vt ln trong bi bn ly vy. S rt kh
c th thot ra v i theo mt hng khc. M li
chnh xc l iu bn phi lm.

D nhin cng c nhng lnh vc coi trng t l tht

bi 0%. Mt chic my bay thng mi c lch s an
ton ng tin cy bi c rt nhiu n lc t mi cp
c b ra nhm loi b sai st, t qu trnh sn
xut ng c n lp rp v bo tr my bay, n
quan st nhng th nghim an ton v nhng quy tc
kim sot khng gian. Tng t, cc bnh vin cng
c nhng bin php bo v phc tp chc chn h
iu tr ng bnh nhn, ng b phn c th. Cc
ngn hng c nhng quy nh ngn chn sai st;
cc cng ty sn xut c mc tiu nhm loi b sai st
dy chuyn sn xut; rt nhiu ngnh cng nghip
ra mc tiu loi b nhng thng tn ni lm
vic.

Tuy nhin, t do tht bi quan trng i vi

mt s ngnh cng nghip khng c ngha n nn l
mc tiu chung cho tt c cc ngnh cng nghip.
Khi nhc n nhng n lc sng to, khi nim v
khng tht bi cn ti t hn l v s v dng. N
hon ton phn tc dng.
 Chc chn l, tht bi c th tn km. To ra mt
sn phm ti hoc chu ng mt tht bi ln cng
khai s hy hoi danh ting cng ty bn, v, thng
thng, nh hng n c tinh thn nhn vin. Bi
vy, chng ti c gng khin s tht bi t tn km
hn, bng cch loi b bt mt s gnh nng ra khi
n. V d, chng ti thnh lp mt h thng, trong
cc o din c php dnh vi nm cho giai on
pht trin ca mt b phim, ni cc chi ph thc hin
li v khai thc tng i thp. (Chng ti tr lng
cho cc o din v ha s, nhng khng b ra bt c
th g cho vic sn xut.)

l mt quan im, cho mi ngi i mt

vi mt s tht bi nh khi h m mm hiu bit
theo cch ring mnh, nhng s ra sao i vi nhng
tht bi thm ha? S ra sao i vi mt d n tiu
tn hng triu la, d kin ra mt, nhng ri li tht
bi? iu ny tng xy ra vi nhng b phim ca
chng ti vi nm trc, da trn mt tng khng
khip xut pht t mt trong nhng ng nghip
ng tin cy nht v sng to nht ca chng ti
(nhng, li l ngi cha bao gi o din bt c b
phim no trc c.) Anh ta mun cp n cu
chuyn v nhng iu xy ra khi cc nh khoa
hc tp hp nhng c th sa ging chn xanh cui
cng li vi nhau nhm bo v loi ny, nhng chng
li khng chu sng cng nhau. Khi anh ta a ra
tng ny, chng ti cc k kinh ngc. Ct truyn l
mt th g thch thc khi nim, ging nh Ch
chut u bp, nhng nu c gii quyt ng cch,
b phim ca chng ti s tr thnh hin tng.

ng ch l, tng ny c a ra ng lc
Jim Morris v ti ang trn tr v vn liu thnh
cng ca Pixar c ang lm chng ti t mn hay
khng. Chng ti t t ra nhng cu hi cho mnh
v cho nhau: C phi chng ti, v li ch ca vic
kim sot sn xut v khin n hiu qu, to ra
nhng thi quen v quy nh khng cn thit? C
phi chng ti ang i mt vi nguy c dn tr nn
u m hay khng? C phi ngn sch ca mi b phim
ang ngy mt tng ln m khng c bt c l do g
hay khng? Chng ti ang tm kim c hi thay
i, to ra mt khi ng nh, bn trong Pixar v
thm , c gng khai thc ngun nng lng vn
trn ngp ni y khi chng ti cn non tr, cn l
cng ty nh, v lun khng ngng phn u. D n
ny c v trin vng. Khi quyt nh thc hin,
chng ti thng nht xem n nh mt th nghim:
iu g s xy ra khi chng ti a nhng ngi mi,
vi nhng tng mi, cho php h suy ngh v ton
b qu trnh sn xut (v trao cho h nhng cng s
dy dn kinh nghim h tr), v sau a h n
hai ni ring bit, cch xa tr s chnh ti thiu
ha tip xc gia bn h vi nhng ngi m h c
th s gy chin? Thm na, cng vi vic to c
mt b phim ng nh, chng ti cn ch i nhng
th thch v ci thin quy trnh ca mnh. Chng ti
gi th nghim ny l Incubator Project (D n
Vn m.)

Ti Pixar, ny sinh mt s nghi ng v d n

ny, nhng tinh thn ng sau n, khao kht khng
ng qun trong chin thng hp dn tt c chng
ti. Andrew Stanton, sau , ni vi ti rng ngay
t u anh lo lng v vic i ng c chn trong
d n s b c lp nh th no, cho d iu ny l do
chng ti c . Anh cm thy chng ti qu mi
m sng to n ni nh gi thp nh hng ca vic
thay i qu nhiu cng mt lc. Nh th chng ti
chn ra bn ti nng m nhc, mc h xoay s vi
ng nhc c ring, v k vng rng h s tm ra cch
tr thnh The Beatles (nhm nhc huyn thoi
ngi Anh) vy.
 Tuy nhin, sau , chng ti khng o su vn
ny. tng v b phim qu mnh m, iu ny
cng c khng nh khi chng ti cng b n ti
bui thuyt trnh trc truyn thng v d n phim
sp ti ca Pixar v Disney. Trang Aint It Cool
News ho hng vit, nhn vt chnh, vn c nui
t khi cn l mt con nng nc, sng trong mt chic
lng phng th nghim ni n c th nhn thy mt
s c treo trn tng, ni v hnh thc giao
phi ca ging loi mnh. Bi qu c n, cho nn n
bn thc hin cc bc theo nh s v mong i
mt ngy cc nh khoa hc s em n cho n mt
c bn gi. Khng may, n khng th c c bc
th chn v bc cui cng bi chng b che khut
bi chic my pha c ph. Ti y, c mt iu b n
xut hin.

Bi thuyt trnh cc k thu ht. l phong

cch quen thuc ca Pixar, bt thng, d dm,
nhng vn truyn t nhng tng d hiu v y
ngha. Nhng trong qu trnh sn xut, chng ti
vn khng h bit ct truyn gp trc trc. M u l
cnh ngi anh hng ca chng ta c ao cc nh
khoa hc mang n cho n mt ngi bn i t th
gii ngoi kia vo phng th nghim, nhng khi cp
i khng hnh phc ny tr v th gii t nhin, vn
bt u ny sinh. B phim b mc kt, v thm ch
sau khi nhn c nhiu phn hi su sc, vn khng
ci thin c tnh hnh.

S chia r trong cng ty khin chng ti

khng nhn ra thc t . Khi chng ti c gng
nh gi d n ang hot ng nh th no, nhng
bo co ban u c v tt. o din c mt tm nhn
chc chn, nhm ca anh ta rt ho hng v chm
ch, nhng h s mi khng bit nhng g h vn
khng bit: rng hai nm u pht trin b phim nn
l giai on cng c nhng mch truyn bng cch
lin tc th nghim chng, kin tr nh ti thp vy.
V iu ny yu cu bn a ra quyt nh, ch
khng phi ch l tho lun tru tng. Mc d mi
ngi lm vic vi nhng mc ch tt nht, nhng
h sa ly vo nhng gi thuyt v kh nng. im
mu cht l trong khi mi ngi cng cho mt con
thuyn, nh Andrew v von, n vn khng h di
chuyn v pha trc. Chng ti nhn ra iu ny
qu mun, sau khi mt s chuyn gia ca Pixar c
c n tr gip v bo co v nhng g h tm
c. Cch lm ca Pixar l u t vo mt tm nhn
n l, v chng ti lun lm vy trong phn ln d
n ny. Chng ti khng cn nhc n vic thay
th o din bi cu chuyn l ca anh ta, v nu anh
ta khng ng vai tr ng c, chng ti khng ngh
mnh c th hon thnh n. Bi vy, vo thng Nm
nm 2010, chng ti a ra quyt nh au lng l
hy b d n.

S c nhiu ngi sau khi c nhng dng ny

v kt lun rng vic a b phim vo sn xut ngay
t ban u l mt sai lm. Mt o din cha c
kim nghim, mt kch bn cn dang d, sau khi hy
b d n, tht d dng cho h khi xem li v ni rng
nhng yu t ny ng l ra nn thuyt phc chng
ti ngay t u mi phi. Nhng ti phn i. Mc d
chng ti tn thi gian v tin bc theo ui d n
ny, nhng vi ti, l s u t xng ng. Chng
ti hc c cch cn bng tng mi v c,
cng nh hc c rng chng ti phm sai lm,
khng phi trong vic chp nhn cam kt r rng t
tt c cc nh lnh o Pixar v bn cht ca nhng
g chng ti ang c gng thc hin. l nhng bi
hc s c ch cho chng ti sau ny, khi m chng
ti p dng phn mm mi v thay i mt s quy
trnh k thut. Trong khi nhng th nghim l rt
ng s vi rt nhiu ngi, th ti cho rng chng ti
nn lo s hn na v cch tip cn ngc li. Bi xch
ri ro thi qu s khin nhiu cng ty tht bi trong
vic i mi v do , chi b nhng tng mi,
y l bc u tin dn bn i sai hng. Nhiu
cng ty bm vo l do ny thay v dm ph v ranh
gii v chp nhn ri ro v, vng, ri tht bi.

tr thnh mt cng ty sng to thc s, bn

phi bt u lm nhng th m bn bit c th s tht
bi.

Xt v vic chp nhn tht bi, nu mt b phim hay

bt c n lc sng to no khng ci thin theo mt
t l hp l, vn s ny sinh. Nu mt o din a
ra mt lot cc gii php m vn khng ci thin
c b phim, ngi khc s kt lun rng anh ta hay
c ta khng thch hp vi cng vic ny. V i khi,
l mt kt lun chnh xc.

Tuy nhin, t u chng ta c kt lun ny? Bao

nhiu sai st l khng th chp nhn c? Khi no
m tht bi ny sinh trn con ng hng n s
xut sc v u l du hiu nguy him bo hiu rng
cn thay i? Chng ti t nhiu nim tin vo
nhng cuc hp Braintrust chc chn rng nhng
o din ca chng ti c c tt c nhng phn hi
v h tr cn thit, nhng c nhng vn m nhng
yu t cng cha c th sa cha. Bn s
lm g khi m s thng thn l cha ?

C rt nhiu cu hi m chng ti gp phi khi

i mt nhng kh khn ca mnh.

Chng ti l mt xng phim, c ngha l mc

tiu ca chng ti l nhng con ngi sng to dn
dt nhng d n ca hng. Nhng khi mt b phim
mc kt v r rng rng, khng ch bn thn b phim
gp trc trc m cc o din cng khng bit phi
lm g, chng ti buc phi thay th h hoc nu
khng th phi hy b d n. Bn c th thc mc:
Nu s tht l b phim gp trc trc ngay ban
u, v theo cch lm ca Pixar, giao cho nhng
nh lm phim, khng phi Braintrust, quyn ti cao
trong vic sa cha chng, th lm cch no
Pixar bit khi no nn can thip vo?

Tiu ch chng ti t ra v s can thip l khi

mt o din khng cn t tin v nhm lm vic ca
anh ta (c ta). C khong 300 nhn vin ph trch
mt d n ca Pixar, tng c v s s iu chnh
v thay i din ra khi m cu chuyn vn c ang
phi loay hoay tm kim li i. Ni chung, i ng
lm phim l mt nhm ngi c hiu bit su rng.
H nhn ra rng lun lun tn ti nhng vn , bi
vy d c th phn xt, nhng h thng s khng
vi vng lm th. Phn ng u tin ca h l lm
vic chm ch hn. Khi mt o din ng ln trong
mt cuc hp, v thng thn tha nhn, Ti thy
cnh ny khng hiu qu, ti vn cha bit phi sa
n th no, nhng ti s tm ra. C tip tc thi!
nhm cng s s ng h anh ta hoc c ta n cng.
Nhng khi mt vn ang nhc nhi v ai ny u
dng nh tm kim mt hng i khc hoc khi mi
ngi khng c ch o cn lm g, i lm phim s
tr nn lo lng, bn chn. Khng phi bi h khng
a o din m l h mt nim tin vo kh nng
ca anh ta hay c ta ri. l mt phn l do v sao,
i vi ti, nhm cng s l nhng ngi ng tin cy
nht. Nu h bi ri, ngi lnh o h cng vy.

Khi iu ny xy ra, chng ti phi hnh ng.

bit thi im hnh ng, chng ti phi theo di
st sao nhng du hiu cho thy b phim ang trc
trc. V d, mt cuc hp Braintrust s din ra,
nhng lu s c a ra, b phim s tr li. iu
ny khng n. Bn c th s ni, i cht, ti ngh
anh ni rng cc o din khng cn nghe theo
nhng lu ! ng l h khng cn. Nhng h phi
tm ra cch gii quyt vn pht sinh bi
Braintrust i din cho khn gi; cho nn phn ng
bi ri hay khng hi lng t pha h cng s xy ra
i vi khn gi. Hm ca vic c dn dt bi o
din l o din phi l ngi dn dt.

Nhng bt k tht bi no mt cng ty sng

to u l tht bi ca rt nhiu ngi, ch khng ca
ring ai. Nu bn l ngi ng u cng ty, v bn
ang nao nng, th bt c sai lm no xy ra cng
u l li ca bn. Hn na, nu bn khng tn dng
nhng sai lm t gio dc mnh v ng nghip,
th bn s b l mt c hi qu gi. Tht bi no cng
c hai phn: bn thn tht bi , cng vi tt c s
tht vng, nhm ln, v xu h ca nhng ngi lin
quan; v phn ng ca chng ta i vi n. Chng ta
c th kim sot c phn th hai. Liu chng ta s
t nh gi v hc hi hay t nhn chm mnh trong
bn ly? Liu chng ta s m bo rng mi ngi s
an ton khi tha nhn v hc hi t nhng vn ,
hay chng ta s hy b vic tho lun bng cch tm
kim ai chu trch nhim? Chng ta phi nh rng
tht bi cho chng ta c hi trng thnh, v
vic pht l c hi y s tr thnh him ha sau ny.

iu ny t ra mt cu hi: Khi tht bi xy ra,

chng ta nn lm th no thot khi chng? Khi
lm vo khng hong, chng ti quyt nh xem xt
t bn trong. Chng ti chn ra nhng ngi ti nng
v sng to ph trch cc d n ny, v vy chng
ti r rng ang lm mt s vic g khin h kh
t ti thnh cng. Mt s ngi lo ngi rng khng
hong l du hiu ch ra rng chng ti ang lc
ng. Ti phn i. Chng ti khng bao gi ni
rng iu ny s d dng, chng ti ch khng nh
rng nhng b phim ca chng ti rt tuyt vi. Nu
chng ti khng can thip v khng hnh ng th
sau ny chng ti s gi tr ca mnh. Mc d vy,
sau mt vi bom tn tht bi, dn b ri chng ti cn
phi dnh thi gian nh gi li v c gng p dng
nhng bi hc m chng dy cho chng ti.

Bi vy, vo thng Ba nm 2011, Jim Morris,

tng gim c ca Pixar, sp xp mt bui gp mt
bn ngoi Pixar vi khong 20 o din v nh sn
xut ca xng phim. Chng ti t ra mt cu
hi: Ti sao chng ta lin tc lm vo nhng khng
hong nh vy? Chng ta s khng tm ngi chu
trch nhim. Chng ta mun tp hp nhng ngi
ng u v s sng to ca cng ty tm ra vn
tim n khin chng ti i sai hng.

Jim bt u cuc hp bng li cm n mi ngi

v n v nhc li l do chng ti c mt . Anh
ni, khng g quan trng i vi thnh cng ca c
hng phim hn l kh nng pht trin nhng d n
mi v cc o din, nhng hin nay chng ti r
rng mc phi mt s sai lm. Chng ti c gng
tng s lng b phim mi nm, nhng n lc ch
khin chng ti vng vo nhng ro cn. Hai ngy
tip theo ca cuc hp, anh ta ni, mc tiu ca
chng ta l tm ra iu g sai lm v t n v ng v
tr.

Mt iu ngay lp tc tr nn r rng, l
khng ai trong cn phng ny chi b trch nhim
ca mnh trong nhng tht bi . H cng khng
li cho nhau v nhng vn ang tn ti, cng nh
khng i hi ai a ra cch gii quyt. Cch h
ni v nhng vn ny cho thy rng h coi chng
l trch nhim ca ring mnh. Liu c mt cch
no tt hn nhng lu ca Braintrust, c th dy
cho cc o din ca chng ta tm quan trng ca
mt cung bc cm xc? Mt ngi t cu hi. Ti
cm thy ti nn chia s nghim tc kinh nghim ca
mnh vi mi ngi, mt ngi khc tr li. Ti
khng th t ho hn na. R rng rng h cm thy
h lm ch vn v phi c trch nhim tm cch
gii quyt n. Mc d chng ti c nhng vn
nghim trng, nhng tinh thn vn ha ca Pixar
sn sng nhn trch nhim v cng vt qu kh
khn v li ch chung ca cng ty cha bao gi hin
din r rng n vy.

L mt i, chng ti phn tch nhng gi nh

ca mnh, l do ti sao chng ti li quyt nh sai
lm. Phi chng c nhng t cht cn thit m chng
ti lun tm kim nhng ng vin cho v tr o
din m trong qu kh chng ti khng ch ti?
Quan trng hn, chng ti tht bi nh th no
trong vic chun b y cho nhng ngi o din
trc khi h i mt vi cng vic kh khn? bao
nhiu ln chng ti t nh, Chng ti s khng
anh ta hay c ta tht bi m iu vn xy ra?
Chng ti tho lun v vic cc o din cho
nhng b phim u tin ca chng ti John,
Andrew, v Pete u c kh nng tm ra cch
tr thnh mt o din m khng qua o to chnh
thc, mt vi iu m gi y chng ti c th thy
r hn so vi trc kia. Chng ti cng bn n mt
s tht rng Andrew, Pete v Lee dnh nhiu nm
lm vic cng John, thm nhun nhng bi hc ca
anh, v d nh, s cn thit ca vic quyt on, v
cch anh ngh ra nhng tng. Andrew v Pete, hai
o din u tin ca Pixar sau John, c th
thch bi qu trnh ny, nhng cui cng, h t
c nhng thnh cng ngon mc. Chng ti mc
nh rng nhng ngi khc cng s lm c iu
tng t. Nhng chng ti phi i mt vi s thc
rng khi chng ti pht trin hn, nhng o din
mi ca chng ti s khng c c hi tri nghim
nhng kh khn trong qu kh.

V ri chng ti hng n tng lai. Chng ti

tm kim nhng c nhn, nhng ngi m chng ti
ngh c kh nng tr thnh o din, lit k nhng u
khuyt im ca h v ln k hoch c th v nhng
g chng ti s dy h, trao cho h kinh nghim, v
h tr h. Khi tht bi p n, chng ti vn khng
mun ch a ra nhng la chn an ton; chng ti
hiu rng chp nhn nhng ri ro trong vic lnh o
v sng to l cn thit chng t chng ti l ai v
i khi, iu ny c ngha l trao cha kha thnh
cng cho ngi khc, nhng ngi c th khng ph
hp vi quan nim truyn thng ca mt o din
phim. Cha ht, khi a ra nhng la chn tri vi l
thng y, mi ngi u ng rng chng ti cn
vch ra nhng bc i dt khot hn, tt hn o
to v chun b cho nhng ng vin c k nng cn
thit lm phim. Thay v hi vng rng nhng ng
vin ny s t mnh tip thu c tr tu ca Pixar,
chng ti quyt nh to ra mt chng trnh t vn
chnh thc nhm gip h c c nhng tri nghim
m Pete, Andrew v Lee tng c khi lm vic bn
cnh John trc y. Tip , mi o din c
chn s c bui kim tra hng tun vi t vn vin
ca mnh nhng ngi s a ra li khuyn mang
tnh ng lc v thit thc khi h pht trin nhng
tng, rt c th, s l cm hng cho nhng b phim
tng lai ca Pixar.

Sau ny, khi ni chuyn vi Andrew trong bui

hp ngoi tr s Pixar, anh a ra mt quan im,
m theo ti, cc k su sc. Anh ni vi ti rng anh
ngh mnh v cc o din thnh danh khc c trch
nhim phi tr thnh nhng gio vin iu ny nn
c coi l trung tm trong cng vic ca h, thm
ch ngay c khi h ang bn rn vi nhng d n
phim ca ring mnh. iu kh khn, nhng cc k
cn thit, l tm ra cch dy bt c ai chng ta
c trong i thc hin nhng b phim hay nht c
th, bi mt ngy no , chng ta s khng cn
y na, anh ni. Walt Disney khng lm iu
. V khng c ng y, Disney Animation khng
th tn ti m khng phi tri qua mt cuc khng
hong trong sut mt thp k ri. l mt mc
tiu ng n: Liu chng ta c th dy nhng ngi
khc theo cch cc o din ca chng ta s cho rng
n l mt iu thng minh, khi chng ta khng cn
na khng?

Trong s nhng ngi c kh nng nht, ai l

ngi ph hp nht m nhim trng trch ny?
V ti khng ch ang ni v nhng bui tho lun
hay s b nhim chnh thc. Nhng hnh ng ca
chng ti dy cho nhng ai ngng m v tn trng
cch h qun l cuc sng ca mnh. Phi chng
chng ti qu k lng v cch con ngi hc tp
v pht trin? L nhng ngi lnh o, chng ti
nn ngh v bn thn mnh nh nhng nh gio v c
gng to ra mt cng ty m ti , vic dy hc c gi
tr ln, ng gp vo s thnh cng ca c cng ty.
C ng n khng khi chng ti xem phn ln cc
hot ng nh nhng c hi truyn dy v nhng
tri nghim l nhng cch thc hc hi? Mt
trong nhng trch nhim quan trng nht ca vic
lnh o l to ra mt nn vn ha bit khen thng
cho nhng ai khng ch gip tng gi c phiu ca
cng ty, m cn lm tng thm c nhng kht khao
ca chng ti na.

Bn lun v tht bi v tt c nhng nh hng ca

n khng n thun l mt bi tp mang tnh hc
thut. Chng ti i mt vi n bi bng cch tm
kim mt s hiu bit tt hn, chng ti xa b c
nhng ro cn i vi s sng to trn vn. Mt
trong nhng ro cn ln nht l ni s hi, v trong
khi tht bi i km vi nhng h qu, th ni s hi
khng cn phi nh vy. Mc tiu sau l phi tch
bit ni s hi v s tht bi to ra mt mi
trng, trong vic phm sai lm khng khng b
tinh thn nhn vin. Vy, chnh xc nn lm th
no? Cc cng ty khc gi thng bo cho nhng
gim c ca h, nhng thng bo ny li c s mu
thun: Pht trin nhn vin ca mnh, gip h tr
thnh mt thnh vin v ngi ng gp nhit tnh,
ng thi m bo chc chn mi th phi tht nhp
nhng bi chng ta khng c ngun lc, m thnh
cng ca c doanh nghip li ph thuc vo vic
nhm cc anh c hon thnh cng vic ng hn v
trong phm vi ngn sch hay khng. Rt d hiu khi
nhiu nh qun l dng phng php qun l vi m,
nhng chng ta phi tha nhn rng chng ta thng
t h vo nhng v tr v cng kh khn. Nu h
phi chn la gia vic m bo ng tin v mt
s nhim v t c xc nh r rng hn bi
dng nhn vin ca mnh, h s lun lun chn
ng tin . Chng ti t ni vi mnh rng chng
ti s dnh nhiu thi gian hn cho nhn vin nu
nh chng ti, ln lt, c ni lng hn trong vn
tin hay ngn sch, nhng bng cch no
nhng yu cu ca cng vic lun lun nut mt s
ni lng , kt qu lm gia tng p lc vi yu cu
hn ch sai lm. i mt vi thc t ny, cc nh
qun l thng mun hai iu: (1) mi th phi c
kim sot cht ch, v (2) chng phi lun nm trong
tm kim sot.

Nhng khi s kim sot l mc tiu, n c th

nh hng tiu cc n nhng phn khc trong nn
vn ha doanh nghip. Ti bit nhiu nh qun l,
nhng ngi ght b gy bt ng trong nhng cuc
hp, v th h lun mun nhn c nhng tin tc
khng mong i trc khi cc cuc hp bt u.
nhiu cng ty, nu ai a ra nhng thng tin mi
gy bt ng cho qun l trc mt nhng ngi khc,
s c xem l thiu tn trng. Nhng iu ny c
ngha l g? N c ngha l c rt nhiu cuc hp
trc, trc mi cuc hp chnh thc, v nhng cuc
hp chnh thc u c sn kch bn. N cn c
ngha l lng ph thi gian. N c ngha l lm vic
cho nhng ngi nh vy chng khc no bc i
trn trng mng.

Vic buc nhng qun l bc trung phi chp

nhn (v khng cm thy b e da bi) nhng vn
v nhng s bt ng l mt trong nhng u tin hng
u ca chng ti; h cm thy c sc nng ca
nim tin m nu h bm vo n, h s phi tr gi.
Lm cch no chng ta thay i c suy ngh ca
nhn vin v qu trnh v nhng ri ro?

Liu thuc ha gii ni s hi l nim tin, v tt

c chng ta u khao kht c th tin vo mt iu g
trong th gii bp bnh ny. S hi v tin tng l
hai khi nim y quyn lc, v d chng khng i
ngc nhau mt cch chnh xc, nhng tin tng vn
l cng c tt nht loi b s hi. Ni s hi c rt
nhiu nguyn nhn, c bit l khi bn lm iu g
mi. Tin tng ngi khc khng c ngha l bn s
khng phm sai lm. N c ngha l khi h lm iu
g (hay bn lm), bn phi tin tng h s c cch
gii quyt n. S hi c th c to ra nhanh chng,
nhng tin tng li khng. Cc nh lnh o phi
chng minh gi tr nim tin ca h, qua thi gian, qua
hnh ng - v cch tt nht lm iu l phn
hi tch cc li nhng tht bi. Braintrust v cc
nhm khc trong Pixar u tng cng nhau tri qua
nhng thi im kh khn, cng nhau gii quyt vn
, v l cch h xy dng s tin tng ln nhau.
Kin nhn. ng tin cy. V nht qun. Nim tin s
c to thnh.

Khi cp n s ng tin cy, ti mun ni n

cch cc nh qun l tng tc vi nhn vin. Trong
rt nhiu t chc, cc qun l c xu hng gi b mt,
v giu gim mi th vi nhn vin. Ti tin rng l
mt bn nng sai lm. Cch thc lm vic mc nh
ca mt qun l khng nn l b mt. iu cn thit l
mt s cn nhc thu o v ci gi ca b mt so
vi ci gi ca s ri ro. Khi bn lun lun gi b mt
ng ngha vi vic bn ang ni vi mi ngi rng
h khng ng tin tng. Khi bn thnh tht, l
lc bn ang ni vi mi ngi rng bn tin h v
chng c g phi s hi ht. Gii by vi nhn vin l
cho h cm gic c quyn s hu thng tin. Kt qu -
v ti chng kin iu ny rt nhiu ln - l s c
rt t kh nng h tit l bt c iu g vi nhng
ngi bn ngoi.

Nhn vin Pixar cc k ng tin cy trong

vic gi b mt, iu ny rt quan trng i vi mt
doanh nghip, ni m li nhun ph thuc vo vic
tung ra nhng tng hay sn phm mt cch chin
lc. Bi lm phim l mt qu trnh rt ln xn,
chng ti cn ni chuyn thng thn vi nhau v s
ln xn y m khng c l ra bn ngoi phm vi
cng ty. Bng cch chia s cc vn v nhng vic
nhy cm vi nhn vin, chng ti khin h tr
thnh i tc kim ch s hu mt phn trong nn
vn ha ca chng ti, v h s khng mun khin
ngi khc tht vng.

Nhng nhn vin ca bn rt thng minh; l

l do v sao bn thu h. V vy, hy i x vi h
theo cch . H bit khi no thng ip bn a ra
l mt thng ip quan trng. Khi cc qun l gii
thch k hoch l g m khng c mt l do, mi
ngi s phn vn nhng iu h thc s cn gii
quyt l g. C th khng c bt c mt vn b mt
no, nhng cch bn ni thm m ch rng c mt
iu b mt. Bn lun ng sau mi gii php nhm
mc ch tp trung vo nhng gii php , ch
khng phi l mt s on gi on non. Khi chng
ta thnh thc, mi ngi s bit iu .

Tng gim c pht trin ca Pixar, Jamie Woolf,

xy dng mt chng trnh t vn, trong s ghp
cp hai o din mi vi mt o din kinh nghim.
Mt kha cnh quan trng ca chng trnh ny l
cc c vn v ng vin o din lm vic cng nhau
trong mt thi gian di tm thng. H xem xt tt
c cc kha cnh ca lnh o, t pht trin ngh
nghip v xy dng lng tin qun l nhng thch
thc v mt nhn s n xy dng nhng mi trng
lm vic nhm lnh mnh. Mc ch l tng s kt
ni cht ch cng nh c mt ni chia s nhng
ni s hi v thch thc, khm ph nhng k nng v
qun l ngi khc bng cch i mt vi nhng vn
 thc s, cho d l nhng vn bn ngoi (mt
gim st vin khng kin nh) hay bn trong (mt
nh ph bnh ni tm tch cc thi qu). Ni cch
khc, l nhm pht trin s tin tng.

Trong khi lm vic vi hai ng vin, ti cng c

mt bui tr chuyn vi tt c nhm ng vin mi
nm. Trong bui ni chuyn , ti k cu chuyn
v vic ti tr thnh gim c u tin New
York Tech khi no v nh th no, ti khng h cm
thy mnh ang cng v gim c mt cht no c.
V trong khi rt thch tng mnh tr thnh mt
phn ca Pixar, nhng mi ngy ti u i lm vi
cm gic gian di. Thm ch ngay t nhng ngy u
tin, khi ti m nhim chc v ch tch Pixar, cm
gic vn khng bin mt. Ti bit rt nhiu ch
tch cc cng ty khc v cng bit kh r tnh cch
ca h. H nng n v t tin. Vic nhn thc c
rng mnh khng c hai iu , mt ln na, li
khin ti cm gic mnh l mt k la o. Tht lng
m ni, ti cng s tht bi.

Mi cho n khong tm hay chn nm trc,

ti ni vi h, ci cm gic ca mt k la o y mi
mt i. Ti rt bit n nhng iu ny, nhng th
gip ti thot khi cm gic : kinh nghim ca ti
v c vic i mt vi tht bi v chng kin thnh
cng ca nhng b phim; nhng quyt nh ca ti,
sau Cu chuyn chi, cam kt li s gn b ca
bn thn vi Pixar v vn ha ca n; cng nh nim
vui ca ti i vi vic ci thin mi quan h vi
Steve v John. Sau khi t th iu ny, ti hi, Bao
nhiu ngi trong cc bn cm thy mnh ging mt
k la o? V khng khin ti tht vng, tt c h
u gi tay.

L nhng nh qun l, chng ti lun bt u

vi mt s e d nht nh. Khi chng ta mi m
nhim mt v tr, th chng ta hay tng tng cng
vic l g c th kim sot c n, sau
chng ta s t so snh mnh vi mt hnh mu l
tng no . Nhng cng vic khng bao gi ng
nh nhng g chng ta ngh. B quyt l qun i
nhng hnh mu m chng ta cho rng mnh nn
tr thnh ging nh vy. Mt cch tt hn o c
thnh cng ca chng ta l hy quan st nhng ngi
khc trong nhm v cch h lm vic vi nhau. H
c th tp hp li gii quyt nhng vn mu
cht? Nu cu tr li l c, th bn ang qun l rt
tt.
 Hin tng khng nhn thc c ng n
cng vic ca mnh thng xy ra vi nhng o din
mi. Thm ch mt ngi lm vic cnh mt o din
c kinh nghim vi vai tr h tr, vn s lin tc
chng minh kh nng kim sot nhng b phim ca
ring h, n lc nhn cng vic thc t, h mi bit
n khng nh nhng g mnh tng tng. C mt
vi iu ng s v vic pht hin ra rng h phi c
trch nhim, nhng th m h cha tng ngh n.
Trong trng hp ca ngi ln u tin nhn v tr
o din, sc nng ca nhng trch nhim y khng
phi l mt iu mi m, m chng c khuch i
gp nhiu ln t thnh cng ca nhng b phim trc
. Mi o din Pixar u lo ngi rng b phim ca
h s tht bi, iu ny s ph hy v th s mt ca
chng ti. p lc l: Bn khng th khng tr
thnh qu bom khi mi cng chiu c, Bob
Peterson, nh bin kch v lng ting lm vic nhiu
nm cho Pixar, phn tch. iu bn mun l p lc
s nhm ln ngn la bn trong bn thc gic
bn ln ting, Ti s lm tt hn. Nhng c mt ni
s hi pht sinh v vic bn khng bit liu mnh c
th tm ra cu tr li ng khng. Cc o din thnh
danh Pixar u c kh nng th gin v nhng
tng c sinh ra m khng b nh hng bi p lc
.

Bob thng ni a rng, Pixar nn c lm

mt b phim ti t iu chnh li th trng. L d
nhin, chng ti khng bao gi cho php ra mt
nhng sn phm km cht lng, nhng tng ca
Bob rt ng suy ngm: Liu c cch no chng t
cho cc nhn vin Pixar thy rng cng ty khng k
th s tht bi?

Tt c s ch khng ch hng vo vic cho

php m cn c mong i nhng sai lm c th gip
Pixar xy dng mt vn ha c o. minh chng
cho s c o l nh th no, hy cn nhc v d v
Cu chuyn chi 3 mt ln na. Nh ti ni
ngay t phn m u ca chng ny, ch duy nht
qu trnh sn xut ca Pixar l khng chu khng
hong nng n, v sau khi ra mt b phim, ti nhc li
mt cch cng khai, khen ngi i lm phim v h
khng ch em li mt thm ha duy nht trong qu
trnh thai nghn b phim.

Bn c th tng tng rng i lm phim vui

n mc no khi nghe ti ni vy, nhng bn lm.
Nhng nim tin khi ti ni v s tht bi n su
vo tm tr h n mc h cm thy mnh b xc
phm bi nhng li nhn xt ca ti. H t hiu
chng theo ngha rng h khng n lc nh
nhng ng nghip ca mnh nhng b phim khc,
h khng thc p bn thn mt cch nghim
chnh. khng phi l tt c nhng g ti ni,
nhng ti phi tha nhn: ti vui mng khi thy
phn ng ca h. Ti coi nh mt minh chng
cho thy rng nn vn ha m chng ti xy dng
hon ton lnh mnh.

Andrew Stanton ni, Chng ti nhn ra mt

iu rng chng ti s lo lng nu mt b phim khng
ny sinh bt k vn g ngay t khi ln tng.
iu ny khin chng ti cng thng. Chng ti bt
u nhn ra cc du hiu ca s sng to, ca s c
o. Chng ta bt u n nhn cm gic, , chng
ta cha tng tri qua mt vn thc s trc vn
ny ngoan c n kh tin v s khng lm theo
bt c iu g chng mun. l mt iu quen
thuc vi chng ti theo ngha tch cc.

Chng ta nn gi nh rng, thay v c gng ngn

chn li lm, hu nh trong mi trng hp, nhng
nh ca mi ngi u rt tt v h mun gii quyt
vn . Trao cho h trch nhim, c nhng sai
lm xy ra, v h x chng. Nu ni s hi ny
sinh, s tn ti nguyn nhn, m cng vic ca chng
ti l tm kim nguyn nhn v khc phc n.
Cng vic ca mt qun l khng phi l ngn chn
ri ro m l xy dng kh nng hi phc sau ri ro
.
 CHNG 7

CON QUI VT I KHT V A B XU

X

C th coi giai on cui thp nin 1980 v u thp

nin 1990 l thi k hong kim ca Disney
Animation vi mt lot bom tn nh: Nng Tin C
(The Little Mermaid), Ngi p v Qui th
(Beauty and the Beast), Aladin, Vua S T (The
Lion King), v ti bt u nghe thy mt cu ni
c nhc i nhc li trong phng gim c ti tr s
Burbank ca h: Phi cho Qui vt n i.

Hy nh li, trc , Pixar k hp ng vit

mt h thng ha cho Disney - H thng sn xut
hot hnh my tnh (CAPS) - gip t mu v qun l
nhng hnh nh hot hnh. Chng ti bt u tin
hnh d n CAPS trong thi gian Disney sn xut
Nng Tin C, v th ti c c hi c chng kin
ton b qu trnh m thnh cng ca b phim dn
ti vic hng m rng v cn thm nhiu d n phim
hn na nui i ng nhn vin ang ngy cng
phnh to nh th no. Ni cch khc, ti
chng kin Disney sng to ra Qui vt. Qui vt
y c ngha l bt c t chc ln no cn phi lin
tc c cho n nhng vt liu v ti nguyn mi
th mi c th hot ng.

Ti c th m bo rng khng mt iu g
trn xy ra mt cch tnh c hay do nhng nguyn
nhn sai lm. Gim c iu hnh Walt Disney,
Michael Eisner, v ch tch hng, Jeffrey
Katzenberg, cam kt s lm hi sinh phim hot
hnh sau mt thi gian di b b k t sau khi Walt
qua i. Kt qu l, h phc hi thnh cng s
hng thnh da trn ti nng ca nhng ha s huyn
thoi lm vic cho hng trong hng thp k v t
duy mi m ca nhng nhn vin mi c tuyn
dng. Nhng b phim h sn xut khng ch em li
li nhun kinh t khng l, m cn ngay lp tc tr
thnh biu tng trong vn ha i chng, thc y
s bng n ca dng phim hot hnh, to cho
Pixar thc hin Cu chuyn chi.

Nhng thnh cng ca mi b phim Disney

cng em n mt iu khc: N to ra mt cn i
cc b phim. Do c s h tng ca hng pht trin
phc v, tip th v qung b mi b phim thnh
cng, nn nhu cu c thm sn phm ngy cng tng
cao. Ri ro tng cao n mc khng mt nhn vin
no c php ngi yn. Nu bn n Disney vo
thi im , bn s kh c th tm thy mt ngi
no tin rng phim hot hnh l mt sn phm nn
hoc c th c thc hin theo dy chuyn, d cho
bn thn cm t Cho Qui vt n cha ng
ngha bn trong n. Trn thc t, nh v gi tr
ca nhng ngi c nng lc cao ang lm vic trong
qu trnh sn xut rt ng ngng m. Tuy nhin,
Qui vt rt mnh v c th to cm gic chong
ngp ngay c vi nhng c nhn xut sc nht. Khi
Disney tng thm lch ra mt phim, nhu cu sn
phm tng cao n mc hng ny phi m thm
nhng xng phim Burbank, Florida, Php v c
tha mn cn i. p lc phi sng to v phi
nhanh tr thnh u tin hng u. Tht ra, iu
ny xy ra rt nhiu cng ty ch khng ring g
Hollywood, v nh hng khng mong mun n to
ra th u ging nhau cho tt c cc cng ty: N lm
gim cht lng ca ton b cng ty.

Sau khi Vua S T ra mt nm 1994, v thu v

952 triu trn ton th gii, Disney bt u dn
dn i xung. Ban u, s rt kh hiu ti sao -
c mt s thay i v mt lnh o, nhng phn ln
nhn vin vn y, v ti nng cng khao kht
mun thc hin nhng sn phm tuyt vi ca h vn
nguyn vn. Tuy nhin, kh khn m khi mi ch
l khi u ko di n mi su nm sau: T
1994 n 2010, Disney khng c mt b phim hot
hnh no m mn v tr s 1 v doanh thu phng v
na. Ti tin rng l kt qu trc tip ca vic cc
nhn vin Disney inh ninh rng cng vic ca h l
cho Qui vt n.

c quan st nhng biu hin sm nht ca xu

hng ny ti Disney, ti cm thy mnh cn phi
nhanh chng hiu c nhng yu t b n ng sau
n. Ti sao li nh vy? Bi v ti cm thy rng nu
chng ti tip tc thnh cng, th bt c iu g ang
xy ra vi Disney Animation chc chn cng s xy
ra vi chng ti.

S c o lun mong manh, d v. V thng

thng th trong nhng khonh khc u tin ca
mnh, n khng h xinh p cht no. iu ny l
gii vic ti gi nhng bn th u tin ca cc b
phim l nhng a b xu x. Chng khng phi l
phin bn thu nh, xinh xn ca th m sau ny
chng s pht trin thnh. Chng cc k xu x: k
quc v cha c nh hnh, d tn thng v cha
hon thin. Chng cn c chm bm bng thi gian
v s kin nhn c th pht trin. iu ny c
ngha l chng s tri qua mt thi gian kh khn khi
cng tn ti vi Qui vt.

tng a b xu x khng d chp nhn.

Sau khi xem v thch nhng b phim Pixar, nhiu
ngi gi nh rng khi mi n th gii, chng vn d
ni bt, vang di, v c ngha ri - tc l pht
trin y ri. Trn thc t, a chng n c
im cn hng thng, thm ch l hng nm tri.
Nu bn ngi xung v xem nhng thc phim u
tin ca bt c b phim Pixar no, bn s thy chng
xu au n. Nhng phn ng t nhin l so snh
nhng thc phim ban u vi mt b phim hon
chnh - tc l m bo th mi sinh c i x theo
nhng tiu chun m ch th trng thnh mi p
ng c. Cng vic ca chng ti l bo v nhng
a b khi b nh gi qu vi vng. Cng vic
ca chng ti l bo v th mi sinh .

Trc khi tip tc, ti mun ni vi iu v t

bo v. Ti lo ngi rng bi v n c mt ngha tch
cc nh vy, n ng rng bt c th g c bo v
dng nh cng u ng bo v. Nhng iu ny
khng hon ton ng. V d nh, i khi ti Pixar,
b phn sn xut c gng bo v nhng quy trnh
thoi mi v quen thuc d chng bt hp l; b
phn php l th ni ting l thn trng qu mc
trong vic bo v cng ty khi nhng mi e da
tim n bn ngoi; b phn hnh chnh th tm cch
bo v tnh trng hin ti. T bo v c s dng
trong nhng bi cnh ny tng cng tnh trng
bo th. ng ph v nhng g vn c. Khi mt
doanh nghip tr nn thnh cng, th cng lc ,
ch ngha bo th cng tr nn mnh m, v ngun
nng lng d tha s hng n vic bo v nhng
th c hiu qu t trc n nay.
 Khi ti ng h vic bo v th mi sinh, ti c
hi khc. Ti ang khng nh rng khi ai ny ra
mt tng c o, n c th khng hon m v
ngho nn, nhng n tri ngc hon ton vi nhng
th n su bm r c ni n trn v y
chnh l iu th v nht v n. Nu trong tnh trng
d b tn thng ny m n b phi by ra trc
nhng ngi hay bi quan, tiu cc, nhng ngi
khng thy c tim nng ca n v thiu kin nhn
trong vic n pht trin, th n c th b vi dp.
Mt phn cng vic ca chng ti l bo v th mi
sinh khi nhng ngi khng hiu c rng trc
khi tr nn v i, phi tri qua nhng giai on
khng v i trc . Hy ngh n qu trnh su
bm tin ha thnh bm n ch sng st bi
c bc trong mt ci kn. Ni cch khc, n sng
st bi n c bo v khi th c th hy hoi n.
N c bo v khi Qui vt.

Trn chin u tin ca Pixar vi Qui vt bt

u vo nm 1999, sau khi chng ti cho ra mt hai
b phim thnh cng v ang bt tay vo sn xut b
phim th nm, i tm Nemo.

Ti vn nh trong ln trnh by u tin,

Andrew Stanton ni v Marlin, mt ch c h
lun bo v con trai mt cch thi qu, v hnh trnh
i tm Nemo, cu con trai b bt cc ca mnh. l
vo mt ngy lng gi thng Mi, v chng ti ang
t tp cn phng hi ngh ng c nghe
Andrew trnh by v cu chuyn mi ca anh. Bi
thuyt trnh ca Andrew rt c sc. Nh anh m t,
on tng thut s l mt lot nhng cnh hi tng
qu kh gii thch nguyn nhn cha Nemo tr nn
bo v con qu mc nh vy (Andrew ni l do m
v cc anh ch em ca Nemo b git hi bi mt
con c nhng). ng pha trc cn phng,
Andrew an kt hai cu chuyn vi nhau mt cch
hon ho: nhng g ang xy ra trong th gii ca
Marlin trong sut cuc hnh trnh tm con sau khi
Nemo b mt ngi th ln bt, v nhng g ang xy
ra trong vin hi dng hc ti Sydney, ni Nemo b
nht cng mt n c nhit i c tn l Hi b c.
Cu chuyn m Andrew mun k nhm vo trung
tm ca cuc chin ginh t do, th m thng nh
hnh mi quan h cha con. Thm vo , cu chuyn
thc s rt hi hc.

Khi Andrew kt thc, chng ti im lng mt lc.

Sau , John Lasseter thay tt c ln ting, Anh
thuyt phc c ti ch vi mt t c.

Ti thi im , d m ca Cu chuyn chi

2, b phim gy tn tht khng nh cho nhn vin
ca chng ti, vn cn hin din trong k c. Chng
ti nhn ra rng nhng g chng ti tri qua u
khng tt cho nhn vin hay cng ty ca mnh.
Chng ti th khng lp li nhng sai lm
Cng ty qui vt, v hu nh gi c li th .
Nhng s quyt tm ca chng ti cng ng
ngha vi vic chng ti mt gn 5 nm hon
thnh Cng ty qui vt. Sau s vic , chng ti
ang ch ng tm cch ci thin v tng tc qu
trnh ca mnh. Ln ny, chng ti c nh hng
bi mt quan st c th: R rng, phn ln chi ph
ca chng ti bt ngun t thc t rng chng ti
dng nh khng bao gi ngng thm tht vo
nhng kch bn phim, ngay c khi chng ti bt
u thc hin chng t lu ri. Khng cn phi l mt
thin ti mi c th nhn thy rng nu chng ti c
th thng nht v mt cu chuyn ngay t u, th
qu trnh lm phim s tr nn d dng hn nhiu v
do , t tn km hn nhiu. iu ny sau tr
thnh mc tiu ca chng ti hon thin kch bn
trc khi bt u lm bt c iu g. Sau mn thuyt
trnh n tng ca Andrew, i tm Nemo c l l d
n hon ho nht kim nghim l thuyt trn. V
khi Andrew tin hnh thc hin b phim, chng
ti rt t tin rng vic c nh cu chuyn t sm s
khng ch gip to nn mt b phim gy st m
cn gip qu trnh sn xut hiu qu v mt chi ph.

Khi nhn li, ti nhn ra rng chng ti khng

ch c gng tr nn hiu qu hn. Chng ti ang
hi vng trnh c nhng ln xn (v khng thoi
mi) ca qu trnh sng to. Chng ti ang c gng
loi b nhng li sai (v, trong khi lm vy, chng ti
ang c gng cho Qui vt n mt cch hiu qu). L
d nhin, n khng phi l nh th. Tt c nhng
on hi tng m chng ti thch trong bi trnh
by ca Andrew ? Khi chng ti xem chng trn
nhng cun phim u tin, chng khin chng ti
hoang mang trong mt cuc hp Braintrust, Lee
Unkrich l ngi u tin cho rng chng b n v
thuc trng phi n tng, v anh ngh nn s dng
mt cu trc k chuyn thng thn hn. Andrew th
lm theo v iu ny em li mt li ch bt ng.
Trc , Marlin khng nhn c my thin cm v
thm ch cn b cho l kh a, bi mt qu nhiu thi
gian tm ra l do v sao anh ta tr thnh mt ngi
cha nghim khc nh th. Gi, vi cch tip cn hp
l v mt thi gian hn, Marlin tr thnh nhn vt
hp dn hn v nhn c nhiu s cm thng hn.
Bn cnh , Andrew cng tm ra rng nh kt hp
ng thi hai cu chuyn - mt din ra di i
dng, v mt xy ra trong vin hi dng hc - phc
tp hn so vi tng tng ca anh rt nhiu. Cu
chuyn v Hi b c, ban u d nh l ct truyn
chnh, c chuyn thnh ct truyn ph. V
ch l hai trong s rt nhiu s thay i kh khn
din ra sut qu trnh sn xut, khi nhng vn
khng th lng trc c dn dn t xut hin, v
mc tiu ca chng ti v mt cu chuyn c xc
nh trc v mt qu trnh sn xut sun s bng
chc tiu tan.

Bt chp hi vng rng i tm Nemo s tr thnh

mt b phim c th thay i phong cch kinh doanh
ca chng ti, chng ti vn phi thc hin nhiu s
iu chnh trong sut qu trnh sn xut b phim ny
chng khc g trong nhng b phim trc . D
nhin, cui cng chng ti lm ra c b phim
m chng ti cc k t ho khi n c cng nhn l
b phim n khch th hai trong nm 2013 v b
phim hot hnh n khch nht t trc n nay.
 iu duy nht chng ti khng thc hin c l
chuyn i qu trnh sn xut ca chng ti.

Kt lun ti rt ra lc l hon thin cu

chuyn trc khi a vo sn xut l mt mc tiu
ng n, nhng ch l chng ti khng th t c
n ngay lc ny m thi. Tuy nhin, khi chng ti
tip tc lm nhng b phim sau ny, ti bt u tin
rng mc tiu ca ti khng ch khng thc t m
cn qu ngy th. Bng vic khng khng tin vo
tm quan trng ca vic t chc cng vic k cng,
chng ti tin gn vi nguy c trn trng mt sai
lm. Vic m bo qu trnh tt hn, d dng hn, tit
kim hn l mt c mun quan trng, mt c
mun chng ti vn tip tc tm cch t c,
nhng khng phi l mc tiu. To nn mt th v
i, tuyt vi mi l mc tiu.

Ti thy vic ny xy ra rt nhiu ln cc

cng ty khc: Mt s lt din ra, trong vic sp
xp quy trnh hoc gia tng sn xut thay th mc
tiu cui cng, trong khi mi c nhn hoc mi
nhm vn ngh rng h ang lm ng d trn thc
t, h i lc ng. Khi tnh hiu qu v nht qun
ca dng cng vic khng c cn bng bi nhng
lc lng i trng th s dn n kt qu l nhng
tng, hay nhng a b xu x, ca chng ti khng
ginh c s quan tm v bo v cn c ta sng
v trng thnh. Chng s b b ri hoc l ngay t
u khng c mt n. H s quan tm n
vic tin hnh nhng d n an ton hn, nhng d n
ging vi nhng th mang v tin trong qu kh,
ch m bo mt s th, ng hn l bt c th g,
tri c qua ng ng quy trnh (v d b phim
Vua S T 1 c pht hnh di dng video vo
nm 2004, su nm sau khi ra mt Vua S T 2:
Nim kiu hnh ca Simba). Kiu suy ngh ny i
km vi mt ci gi l chng ta tr nn nht nho v
khng c g t bin bi n ngn cm loi men t
nhin l nhin liu cho ngun cm hng thc s. Tuy
nhin, n li lm tha mn cn i ca Qui vt.

Khi ti cp n Qui vt v a b, c v nh
chng thuc hai thi cc trng en r rng trong
Qui vt l hon ton xu cn a b l hon
ton tt. Nhng thc ra, chng nm u gia hai
thi cc ny. Qui vt l k ham n, song cng l mt
ng lc c gi tr. a b thun khit v khng h
vn c, y tim nng nhng i hi rt nhiu, kh
lng, v c th khin bn phi thc c m. Mu
cht l Qui vt v a b cng tn ti mt cch
ha bnh, v vic ny i hi bn phi bit cn bng
cc lc lng khc nhau.

Lm cch no chng ta c th cn bng cc lc

lng m c v qu i lp nhau ny, c bit l khi
vic ny ging nh mt cuc chin khng cn sc
vy? Nhu cu ca Qui vt dng nh lc no cng
chin thng nhu cu ca a b, v gi tr ch thc
ca a b v s nghi ng thng khng r rng v
s khng r rng ny c th tn ti nhiu thng lin.
Lm th no kim ch Qui vt, kim ch ham
mun ca n, m khng t cng ty vo tnh th
nguy him? Bi v cng ty no cng cn Qui vt.
Cn i ca Qui vt s khin mi th ng tin v
lun t trong tnh trng cp bch. l iu tt,
min l con Qui vt y lun c kim sot. y
mi chnh l vn kh khn nht.

Nhiu ngi cho rng Qui vt l sinh vt khng

c suy ngh v tham lam, cng u v kh kim sot.
Nhng trn thc t, bt c nhm no sn xut ra sn
phm hay to ra doanh thu u c xem l mt
phn ca Qui vt, bao gm c tip th v phn phi.
Mi nhm hot ng theo logic ring ca mnh, v
c th chng c trch nhim g i vi cht lng sn
phm c sn xut cng nh khng c hiu bit su
v nh hng ca h i vi cht lng. n gin
khng phi l vn ca h; m bo qu trnh tip
tc hot ng v dng tin tri chy mi l vn
ca h. Mi nhm c mc tiu v k vng ring, v
h s hnh ng theo mun ca mnh.

Trong nhiu doanh nghip, Qui vt i hi

nhiu s ch n mc s hu qu nhiu quyn lc.
L do l n cc k t , chim phn ln chi ph ca
cc cng ty. Bin li nhun ca bt k cng ty no
cng u ph thuc phn ln vo mc hiu qu
ca vic s dng ngun nhn lc: Cc cng nhn lp
rp t c tr lng d cho dy chuyn lp rp c
hot ng hay khng; nhng nhn vin kho ca
Amazon vn i lm hng ngy d cho c bao nhiu
ngi ang mua sm trc tuyn i na; cc chuyn
gia nh sng v t bng (mt trong hng chc v d
trong th gii hot hnh) phi i rt nhiu ngi
khc hon thnh cng vic ca h th mi c th bt
u cng vic ca mnh. Nu s khng hiu qu
khin ai cng phi i qu lu, nu phn ln thi
gian, a s mi ngi khng tham gia vo cng vic
 to ra li nhun, th bn s c nguy c b nut
chng t bn trong.

Gii php, ng nhin, l cho Qui vt n,

chim dng ton b thi gian v s ch ca n, tn
dng tt c ti nng ca n. Mc d vy, ngay c khi
bn lm iu , con Qui vt cng khng th c
tha mn. iu tr tru l khi bn thnh cng trong
vic tha mn Qui vt th bn li to thm p lc
phi nhanh chng thnh cng mt ln na. l l
do ti sao nhiu cng ty, lch trnh (hay nhu cu v
sn phm) li quyt nh u ra, ch khng phi l
sc mnh ca nhng tng u vo. Ti mun thn
trng trnh ng rng vn nm chnh nhng
c nhn to nn Qui vt - h ang lm nhng iu
tt nht c th thc hin trch nhim ca mnh.
Nhng d h c nh tt, kt qu lun khng tt:
Tha mn cn i ca Qui vt tr thnh trng tm
ca h.

Tt nhin, Qui vt khng ch pht trin mnh

trong nhng cng ty sn xut phim hot hnh hay
in nh. Khng mt doanh nghip sng to no
min dch vi n, t cng ngh cho n xut bn hay
sn xut. V tt c Qui vt u c im chung.
Thng thng, nhng ngi ph trch Qui vt l
nhng ngi c u c t chc nht trong cng ty,
nhng ngi c th m bo mi th i ng hng
v trong gii hn ngn sch, ng nh mong i t
sp. Khi nhng ngi ny v mi quan tm ca h tr
nn qu mnh, nhng ngi khc khng c s
phn khng bo v nhng tng mi, th mi th
s i chch hng. Con Qui vt s chim th thng
phong.

Cha kha ngn chn iu ny l s cn bng.

Ti cho rng s cho v nhn gia nhng mi quan
tm khc nhau trong mt doanh nghip l mu cht
ca thnh cng. V vy khi ti ni v vic thun ha
Qui vt, ca ti l hy m bo nhng nhu cu ca
n cn bng vi nhu cu ca nhng kha cnh khc,
nhng kha cnh sng to hn ca cng ty bn s lm
bn mnh m hn.

Hy ly mt v d lm r nhng g ti mun
ni, c ly t cng ty m ti bit r nht. Trong
lnh vc hot hnh, chng ti c rt nhiu mi quan
tm: ct truyn, m thut, ngn sch, cng ngh, ti
chnh, sn xut, tip th v sn phm tiu dng.
Nhng ngi thuc tng mi quan tm ny li c cc
u tin quan trng khc nhau v thng mu thun
nhau. o din v bin kch mun k nhng cu
chuyn c sc nh hng nhiu nht; nh thit k sn
xut mun phn hnh nh phi tht mn nhn; o
din k thut mun to ra nhng hiu ng hon ho;
chuyn vin ti chnh mun m bo ngn sch;
chuyn gia tip th mun c mt iu g hp dn
d dng thu ht nhng khn gi tim nng; cn
nhng ngi lm sn phm tiu dng li mun bin
nhng nhn vt hp dn tr thnh nhng mn
chi sang trng hoc xut hin trn nhng hp cm
tra, hay nhng chic o phng; qun l sn xut c
gng khin mi ngi vui v v gi ton b doanh
nghip nm trong tm kim sot v.v Mi nhm u
tp trung vo nhu cu ring ca mnh. Khng ai c
c ci nhn r rng v vic nhng quyt nh ca
h s nh hng n ngi khc nh th no; mi
nhm u chu p lc phi lm tt phn vic ca
mnh, tc l t c mc tiu nh.

c bit trong nhng thng u tin hnh d n,

ngi ta thng d dng ni r v gii thch nhng
mc tiu ny thc ra ch l nhng mc tiu ph,
trong qu trnh lm phim hn l bn thn b phim.
Nhng nu o din c th t c tt c nhng g
m h mun, th b phim s tr nn qu di dng.
Nu lm theo cch ca nhng nhn vin tip th,
chng ta s ch c xem mt b phim nhi li nhng
th c chng nhn l thnh cng, hay ni
cch khc, b phim s quen thuc vi khn gi
hn nhng chc chn l mt sn phm sng to tht
bi. Mc d mi nhm u n lc lm ng mi vic,
nhng h ch ang ko dn sn phm theo tt c cc
hng m thi.

Nu bt c nhm no trong s thnh cng

th tt c chng ti s tht bi.

Trong mt nn vn ha khng lnh mnh, cc

nhm u tin rng nu mc tiu ca h chin thng
mc tiu ca nhm khc, cng ty s c li. Trong
mt nn vn ha lnh mnh, tt c cc nhm u
nhn ra tm quan trng ca vic cn bng nhng ham
mun i nghch nhau - h mun c lng nghe,
nhng h khng cn phi thng. Tng tc gia h
vi nhau - hin tng y v ko m xy ra mt cch
t nhin khi nhng con ngi ti nng c trao cho
nhng mc tiu r rng - s mang li s cn bng m
chng ta tm kim. Tuy nhin, iu ny ch xy ra
nu h hiu rng vic t c s cn bng l trng
tm ca ton cng ty.

Mc d tng v s cn bng nghe c v rt

hay ho, nhng n vn khng h cho thy c bn
cht nng ng ca vic thc s t c s cn
bng. Trong t tng ca chng ta, khi nim v s
cn bng b bp mo mt phn no bi chng
ta c xu hng nh ng n vi s tnh lng ging
nh t th thng bng trn mt chn v cng an tnh
ca mt bc thy yoga, mt trng thi khng c
chuyn ng no r rng. i vi ti, v d chnh xc
hn v s cn bng xut hin trong th thao, chng
hn nh khi mt cu th bng r xoay quanh mt
hu v; mt cu th bng bu dc lao mnh vt qua
cuc tranh ginh bng; hay mt vn ng vin lt
sng bt nhng con sng. Tt c nhng iu ny u
l nhng phn ng cc k nng ng vi nhng mi
trng thay i nhanh chng. Trong bi cnh lnh
vc phim hot hnh, cc o din ni vi ti rng
h coi cng vic lm phim ca mnh l mt cng vic
cc k nng ng. C v nh vic mong i s c
nhng vn ny sinh t cc b phim c tc dng tt
v mt tm l, Bryon Howard, mt trong cc o
din ca Disney, ni vi ti. Ging nh ai tng
ni, Hy chm sc con h ny, nhng cng phi
xem chng n, n rt qu quyt. Ti cm thy rng
mnh s an ton hn khi ti mong i con h qu
quyt.

Theo o din Brad Bird, mi t chc sng to

d l mt hng phim hot hnh hay hng ghi m
u l mt h sinh thi. Bn cn c c bn ma, anh
ni. Bn cng cn nhng cn bo na. Ging nh
mt h sinh thi vy. Vic cho rng khng c xung
t mi l ti u chng khc no ni ngy nng l
tuyt nht. Ngy nng khi nh nng p o cn ma.
Khng c xung t no c. Bn c mt ngi chin
thng r rng. Nhng nu ngy no cng nng, m
khng c ma, th vn vt khng th pht trin. V
nu nh tri lun lun nng nu nh trn thc t,
chng ta thm ch khng c c ban m th ch c
th g xut hin c v tri t s tr nn cn ci. iu
quan trng l hy coi xung t l mt yu t thit
yu, bi khi , chng ta bit rng nhng tng tt
nht s c th nghim v sng st. Bn bit y,
khng th lc no cng nng c.

Cng vic ca mt qun l l tm ra cch gip

nhng ngi khc trong vic xem xung t nh l
mt iu bnh thng nh mt con ng dn n
s cn bng, iu mang li li ch cho chng ta trong
di hn. Ti y khng nh rng c th lm
c iu , nhng cng vic s chng bao gi
kt thc. Mt ngi qun l gii phi lun lun tm
kim nhng ni nh mt s cn bng. V d, khi
chng ti tng s lng nhn vin Pixar, quyt
nh ny c nh hng tch cc l cho php chng
ti tng cht lng cng vic, song cng em li nh
hng tiu cc m chng ti cn gii quyt: Nhng
cuc hp c qu ng ngi tham gia v tr nn t
thn mt hn trc, ng gp ca mi ngi tham gia
vo d n phim cng t i tng ng (iu ny khin
h cm thy mnh t c gi tr hn). gii quyt,
chng ti to ra cc nhm nh hn, trong cc b
phn v cc c nhn c khuyn khch by t quan
im ca mnh. thc hin nhng gii php nh
vy, ti thit s cn bng, cc nh qun l phi
lin tc ch .

Trong chng 4, ti cp n mt thi im

mu cht trong qu trnh pht trin ca Pixar, khi
chng ti bt u thc hin Cu chuyn chi 2.
l lc chng ti nhn ra rng chng ti khng bao
gi mun nui dng mt nn vn ha m trong
mt s nhn vin c xem l thuc hng nht cn s
khc ch l hng hai, mt s ngi c i x vi
tiu chun cao hn cn mt s khc li c xp vo
hng B. iu ny nghe c v qu l tng i vi mt
s ngi, nhng ch l mt cch ni khc ca vic
chng ti tin vo vic gi cn bng trong nn vn
ha ca chng ti. Nu c nhn vin no, mi quan
tm no, hay mc tiu no c coi l quan trng
hn nhng iu khc, hoc c k vng thnh
cng, th s cn bng s chng bao gi t c.

Hy th tng tng bn c mt tm vn thng

bng mt tm vn g nm trn mt con ln hnh
tr. B quyt thng bng l t hai chn hai u
vn, sau di chuyn trng lng ca bn cho n
khi t n im cn bng khi con ln di chuyn di
chn bn. Ti khng th ngh ra v d no hay hn v
s cn bng, hay kh nng qun l hai lc lng i
khng nhau (bn tri v bn phi). Tuy nhin, mc
d ti c th c gng gii thch cho bn cch lm, cho
bn xem cc on bng, gi cc phng php khc
nhau bt u, nhng ti s khng th gii thch
trn vn lm sao t c thng bng. Bn ch c
th hc c bng cch t mnh lm, tim thc v
thc ca bn t ng ra iu trong lc chuyn
ng. Vi nhng cng vic nht nh, s chng c
cch hc no khc ngoi vic t mnh thc hin, t
t bn thn vo mt ni bt n v tm ng vt
qua cm gic ca mnh.

Ti thng ni rng qun l ca cc doanh

nghip sng to phi nm nh nhng mc tiu v
nm cht nhng nh. iu ny c ngha l g? C
ngha l chng ta phi ci m thay i nhng mc
tiu ca mnh khi chng ta tm hiu c nhng
thng tin mi hoc b bt ng bi nhng th m
chng ta ngh l mnh bit, nhng thc t th khng.
Min l nhng nh ca chng ta - nhng gi tr ca
chng ta - khng thay i, th mc tiu c th thay
i nu cn thit. Ti Pixar, chng ti cha tng dao
ng v o c, gi tr, v nh trong vic sng to
ra nhng sn phm cht lng, c o. Chng ti
sn sng iu chnh mc tiu ca mnh trong qu
trnh hc hi, n lc hon thin chng, ch khng
cn thit phi c nhng mc tiu hon ho ngay t
ban u. Bi v, i vi ti, l cch duy nht to
nn mt th khc cn thit cho s sng to: mt nn
vn ha bit bo v ci mi.

Ti tng nhiu nm l thnh vin ca y ban ph

trch vic c v chn lc bi vit ng trn
SIGGRAPH, hi tho ha my tnh thng nin
m ti nhc n chng 2. Nhng bi vit ny
c cho l s trnh by nhng tng tin b trong
lnh vc ny. y banbao gm nhiu nhn vt ni bt
trong ngnh, ti bit tt c h; l mt nhm ngi
rt c trch nhim trong vic chn lc bi vit. mi
cuc hp, ti rt n tng vi vic dng nh ch tn
ti hai kiu ngi: mt s tm kim nhng sai st
trong cc h s ri sau v ly chng n tht; v
mt s bt u tm kim v pht trin nhng tng
hay. Khi nhng ngi bo v tng thy nhng
im cha hon ho, h s ch ra mt cch nh
nhng, vi thi tch cc nhm hon thin bi vit
thay v m x n. Th v ch, nhng st th bi
vit khng nhn thc c rng h ang phc v
cho mt mc ch khc (theo suy on ca ti, l
th hin cho ng nghip thy tiu chun ca h
cao n mc no). C hai nhm u cho rng h ang
bo v cc quy tc, nhng ch mt nhm hiu c
rng bng cch tm kim nhng iu mi m v gy
ngc nhin, h ang cung cp loi bo v c gi tr
nht. Phn hi tiu cc c th mang li s vui v,
nhng n km can m hn nhiu so vi vic ng h
mt ci g cha c chng minh v cho n
khng gian pht trin.

Ti hi vng bn s hiu rng, ti khng ni bo

v ci mi tc l c lp ci mi. Mc d ti khm
phc tnh hiu qu ca con su bm khi trong
kn, nhng ti cng khng tin rng cc sn phm
sng to nn c pht trin trong mi trng chn
khng (c th ni l mt trong nhng sai lm
chng ti mc phi khi lm phim v loi sa ging
chn xanh). Ti bit mt s ngi ch mun gi vin
ngc cho ring mnh khi nh bng n. Nhng
khng phi l bo v. Trn thc t, n tri ngc
hon ton: mt tht bi trong vic bo v nhn vin
khi chnh h.

Ti Pixar, bo v c ngha l lp y nhng cuc

hp tho lun ct truyn bng nhng ngi bo v
tng, nhng ngi hiu r s kh khn v chng
vnh ca vic pht trin ci mi. N c ngha l tr
gip nhn vin, bi chng ti bit rng nhng
tng hay nht s xut hin khi chng ti m bo
mi ngi c an ton khi nghin cu vn . (Hy
nh: Con ngi quan trng hn tng.) Cui cng,
n khng c ngha l bo v ci mi mi mi. n
mt thi im no , ci mi phi gn kt vi nhu
cu ca cng ty vi rt nhiu cc mi quan tm
khc nhau, v d nhin, vi c con Qui vt na.
Min l Qui vt khng c php p ch bt k ai,
min l chng ti khng n o ngc gi tr ca
mnh, th s hin din ca n c th l mt ng lc
cho s pht trin.

n mt thi im no , tng mi s phi

ri xa s bao bc ca kn n tay nhng ngi
khc. Qu trnh gn kt ny thng rt ln xn v
au n. C ln, sau khi mt trong nhng chuyn gia
phn mm hiu ng c bit ca chng ti t chc,
anh gi cho ti mt bc th gm hai li phn nn.
Th nht, anh khng thch cng vic ca mnh c
lin quan n vic phi x l qu nhiu vn nh do
phn mm mi gy ra. Th hai, anh tht vng khi
chng ti khng dm chp nhn thm ri ro k thut
trong nhng b phim. Nghch l y l cng vic
ca anh l gip gii quyt chnh cc vn pht sinh
do chng ti chp nhn mt ri ro ln v k thut
khi p dng h thng phn mm mi. S ln xn m
anh gp phi - l do m anh thi vic - trn thc t,
xut pht t s phc tp ca vic c gng thc hin
iu g mi m. Ti rt bt ng khi anh khng hiu
rng vic chp nhn ri ro lun i i vi vic sn
sng i mt vi ng ln xn do n gy ra.

V vy: Lc no mi l thi khc diu k khi

chng ti chuyn t bo v sang gn kt? Cu hi ny
chng khc no hi lm th no chim m bit lc no
nn con mnh ri t. Liu chim con c khe
t bay bng i cnh ca mnh khng? Liu n s
bit cch iu khin i cnh khi ri xung, hay n
s m sm xung mt t?

Trn thc t, i vi b phim no chng ti

cng t hi cu hi . Hollywood ni ting v vic
dng thut ng bt n xanh m ch mt thi im
trong giai on pht trin d n khi m hng phim
chnh thc quyt nh n kh thi (v rt, rt nhiu d
n vn mc kt trong giai on a ngc, khng bao
gi c bc ra ngoi th gii). Mc d vy, trong
lch s Pixar, ch c duy nht mt b phim di m
chng ti xy dng nhng khng c hon thnh.

Mt trong nhng v d a thch ca ti v vic

s bo v c th m ng cho s gn kt nh th no
khng n t mt b phim ca Pixar, m n t mt
chng trnh thc tp ca chng ti. Vo nm 1998,
ti quyt nh rng cng ty s c c li ch nu t
chc mt chng trnh ma h ging nh chng
trnh ca nhiu cng ty sng to khc. Chng trnh
ny s mang n cho chng ti nhng ti nng tr.
H s l mt phn ca Pixar trong vng hai thng
hc hi cch lm vic vi nhng nh sn xut giu
kinh nghim. Nhng khi ti a tng ny cho cc
qun l sn xut, h t chi: H khng hng th vi
vic nhn thc tp sinh. Ban u, ti ngh c l bi h
qu bn rn n mc khng c thi gian ch n v
dy d nhng a tr cha c kinh nghim. Song, khi
ti tm hiu k hn, vn khng phi l thi gian m
l tin bc. H khng mun pht sinh thm chi ph
tr lng cho thc tp sinh. Nu h c mt ng tin
trong ngn sch, th h thch s dng chng cho
nhng ngi c kinh nghim hn. Nu h c nhiu
thi gian v ngun lc, th con Qui vt cng ang
gy p lc ln h. Ti cho rng phn ng ca h l
mt dng bo v, c thc y bi khao kht bo v
b phim v dnh tng ng khin n thnh cng.
Nhng iu ny khng em li li ch cho ton b
cng ty. Chng trnh thc tp l c hi pht hin
ti nng mi v xem liu nhng ngi bn ngoi c
ha nhp c vi Pixar khng. Hn na, nhng
ngi mi thng em n mt ngun nng lng v
tn. i vi ti, hai bn u c li.
 Ti cho rng ti c th n gin yu cu cc
gim c sn xut thm chi ph tr lng cho thc
tp sinh vo ngn sch. Nhng iu ny s khin
tng ca ti tr nn b th ch v khin h bc bi.
Thay vo , ti quyt nh cho chi ph dnh cho
thc tp sinh thnh chi ph ca cng ty, tc l h
lun sn sng lm vic bt c b phn no mun
nhn h v khng lm pht sinh thm bt c khon
chi ph no b phn . Nm u tin, Pixar thu
tm thc tp sinh lm vic b phn k thut v hot
hnh. H cc k ho hc, chm ch v hc hi rt
nhanh, n mc m khi kt thc thi gian thc tp,
mi ngi u ang lm cng vic sn xut thc s.
By ngi sau tr li, sau khi tt nghip, lm
vic ton thi gian cho Pixar. K t , mi nm,
chng trnh ny li c pht trin thm, v mi
nm li c thm cc v gim c thy rng mnh b
nhng ti nng tr chinh phc. Khng phi ch bi
nhng thc tp sinh gip gim nh khi lng cng
vic khi h tham gia m vic dy h cch lm vic
ca Pixar cng gip nhn vin ca chng ti kim
tra li cch lm vic ca mnh, t gip tt c mi
ngi cng tin b. Sau mt vi nm, chng ti hiu
r rng mnh khng cn dng ngn sch cng ty ti
tr cho thc tp sinh na; khi chng trnh chng
minh c gi tr ca n, mi ngi sn sng chp
nhn khon chi ph vo ngn sch ca mnh. Ni
cch khc, chng trnh thc tp ban u cn c
bo v tn ti nhng sau pht trin thot ra
khi nhu cu . Nm ngoi, chng ti c n mi
nghn n d tuyn cho mt trm v tr trong cng
ty.

Cho d l ht nhn ca mt tng phim hay

mt chng trnh thc tp cn non tr, th nhng ci
mi u cn c bo v. Nhng cng vic bnh
thng th khng cn. Cc nh qun l khng cn
lm vic vt v bo v nhng tng hay cch
thc kinh doanh tn ti t lu. H thng lun
nghing v nhng con ngi hin ti. Nhng k thch
thc cn s h tr tm v tr cho mnh. V vic bo
v ci mi - bo v tng lai, ch khng phi qu kh
- phi l mt n lc c thc.

Ti khng th khng ngh n mt trong nhng

khonh khc yu thch nht ca ti trong mt b
phim Pixar, khi Anton Ego, mt nh ph bnh m
thc lun s hi v mt mi trong Ch chut u
bp, vit li gii thiu cho nh hng Gusteaus, do
ch chut Remy iu hnh. c lng ting bi
Peeter OToole, Ego ni rng ti nng ca Remy
thch thc nhng nh kin ca ti v vic nu n
ngon... [v] khin ti rung ng. Tng t, bi
din vn ca Ego, do Brad Bird vit, cng khin ti
rung ng v, cho n by gi, vn lun m nh ti
mi khi ti suy ngh v cng vic ca mnh.

Theo nhiu cch, cng vic ca mt nh ph

bnh rt d dng, Ego ni. Chng ti gn nh ch
phi nh cc ci g, nhng vn c c hi c tn
hng ci v tr ng trn nhng ngi a cc thnh
qu ca h cng nh chnh bn thn h cho chng ti
phn xt. Chng ti pht trin da trn nhng li
ph bnh tiu cc, th mang li s vui v cho c
ngi vit v ngi c. Nhng s tht cay ng m
nhng nh ph bnh chng ti phi i mt l
trong kch bn v i ca to ha, thm ch nhng
mu rc vn cng c th mang nhiu ngha hn ci
ngha m nhng li ph bnh ca chng ti gn cho
n. Nhng cng c nhng ln mt nh ph bnh thc
s nh cc mt ci g , v l khi mun khm
ph v bo v ci mi. Th gii thng khng nh
nhng vi nhng ti nng mi, nhng sng to mi.
Ci mi rt cn nhng ngi bn.
 CHNG 8

THAY I V NGU NHIN

Khng c cm gic no ging vi cm gic cn co

khi bn chun b ng trc ton th cng ty v ni
mt iu m bn bit chc s khin h kh chu. Ngy
Steve, John v ti tin hnh mt cuc hp ton cng
ty thng bo quyt nh bn Pixar cho Disney
vo nm 2006 chc chn l mt trong nhng khonh
khc em n cm gic . Chng ti bit rng vin
cnh hng phim nh b ca chng ti phi sp nhp
vi mt thc th ln hn nhiu s khin nhiu ngi
lo lng. Mc d chng ti lm vic chm ch t ra
nhng s bo v nhm m bo cho s c lp ca
chng ti, nhng chng ti vn bit rng nhn vin
ca mnh s lo s s sp nhp ny nh hng tiu cc
n bn sc vn ha ca Pixar. Ti s ni r hn v
nhng bc c th bo v Pixar chng sau, cn
chng ny, ti mun bn v nhng g xy ra
sau khi ti, trong s ho hc mun gim bt ni lo
lng cho ng nghip ca mnh, ng ln v khng
nh vi h rng Pixar s khng thay i.

l mt trong nhng iu ngu ngc nht ti

tng ni.

Nm tip theo, bt c khi no chng ti mun

th mt iu g mi m hoc suy ngh li v cch
lm vic n su bm r ca chng ti, th s lun
c mt s ngi y tc gin v s hi xut hin ti
vn phng ca ti. Anh ha rng s sp nhp s
khng nh hng n cch lm vic ca chng ta c
m, h ni. Anh ni Pixar s khng bao gi thay
i c m.

iu ny xy ra thng xuyn n mc ti phi

tin hnh mt cuc hp ton cng ty khc gii
thch. iu ti mun ni l chng ta s khng thay
i ch v chng ta c mua li bi mt cng ty ln
hn. Nhng chng ta s vn phi tri qua nhng thay
i m d th no cng s xy ra. Hn na, chng ta
lun lun thay i, bi v thay i l mt iu tt.

Ti rt mng v mnh c gng lm r vn

cho h. Ngoi tr mt vic l ti khng lm c.
Cui cng, ti phi thc hin bi pht biu D nhin
chng ta s tip tc thay i n ba ln th mi ngi
mi thng sut.

iu th v l nhng thay i, th lm dy ln
qu nhiu mi lo ngi, li chng lin quan g n vic
sp nhp c. ch l nhng s iu chnh bnh
thng cn thit khi mt doanh nghip mun m
rng v pht trin. Tht in r khi bn ngh bn c
th trn trnh s thay i, d cho bn c mun th
no i na. Tuy nhin, i vi ti, bn cng khng
nn mun iu . Chng c mt s pht trin hay
thnh cng no xy ra m khng tri qua thay i.

V d, vo thi im sp nhp, chng ti ang

xem xt lm th no m bo s cn bng gia b
phim u tin v cc phn tip theo ca n. Chng
ti bit rng nhng khn gi yu thch cc b phim
ca chng ti rt ho hc mun c thng thc
nhiu hn na cc cu chuyn t bi cnh trong
nhng th gii (v d nhin, nhn vin tip th
cng nhn vin lm sn phm tiu dng cng thch
cc b phim d bn hn m nhng phn tip theo th
lun tha mn tiu ch .) Tuy nhin, nu chng ti
ch tp trung lm nhng phn tip theo, Pixar s kh
ho v cht dn. Ti ngh rng nhng b phim phn
tip theo l mt dng ph hy tnh sng to. Chng
ti cn mt chui cc tng mi lin tc, mc d
chng ti bit nhng b phim ln u tin xut hin
lun cha nhiu ri ro hn. Chng ti nhn ra rng
vic sn xut nhng b phim phn tip theo, nhng
b phim c kh nng em li doanh thu phng v
cao, em li cho chng ti thm khng gian chp
nhn nhng ri ro . V th, chng ti i n quyt
nh rng mt s pha trn - lm mt b phim mi mi
nm, c hai nm li lm mt phn tip theo, hoc hai
nm lm ba b phim - c v l gii php hp l bo
m c v mt ti chnh ln sng to.

n lc , Pixar mi ch thc hin ch mt b

phim phn tip theo l Cu chuyn chi 2. Bi v
quyt nh ca chng ti xy ra qu gn vi thi im
sp nhp, cho nn n khin nhiu ngi ngh rng
Disney gy p lc yu cu chng ti phi sn xut
nhiu b phim phn tip theo hn. Nhng khng phi
nh vy. Trn thc t, Disney trao cho chng ti rt
nhiu s t do. Nhng mc d ti khng nh iu
ny vo thi im , nhng li ni ca chng ti
vn khng trnh khi b nghi ng.

Chng ti cng tng tri qua mt s hoang

mang tng t v vn khng gian vn phng. Khi
chng ti tng s lng nhn vin p ng nhu
cu sn xut ngy mt nhiu, tr s chnh ca Pixar
nhanh chng tr nn qu ti. Chng ti cn nhiu
phng hn nn thu mt ta nh gn lm ni
pht trin d n tip theo, Cng cha tc x, ng
thi cng l ni lm vic ca cc k s phn mm
ang nghin cu cc phn mm hot hnh th h mi
cho chng ti. Ngay sau , mi ngi li bt u n
vn phng ca ti. H mun bit ti sao chng ti li
chia tch cc k s khi cc ha s tt c cc d n
ngoi tr Cng cha tc x? Ti sao chng ti li
chia tch b phn ph trch m thut vi b phn
xy dng ct truyn, nhng ngi vn lun gn
b vi nhau?

Tm li, c v nh mi vn , d ln hay nh,

ny sinh vo thi im u c mc nh do li
ca vic sp nhp: Anh ni mi th s khng
thay i! Anh ph v li ha ca mnh! Chng ti
khng mun mt i Pixar ca ngy trc! Ti phi
ni rng s phn i vn xut hin bt chp thc t
rng cc bin php chng ti p dng bo v bn
sc vn ha ca Pixar ang pht huy hiu qu v,
theo quan im ca ti, y cn l hnh mu v cch
duy tr nguyn vn nn vn ha sau khi sp nhp.
Tuy nhin, mi ngi cm thy b tn thng v bt
u nui nghi ng. Cng ngy, ti cng nhn ra rng
nhiu nhn vin ca mnh xem bt k thay i no
cng l mi e da n phong cch Pixar (v, do ,
n kh nng thnh cng trong tng lai ca chng
ti).

Mi ngi ai cng mun bm ly nhng th

thnh cng - nhng cu chuyn tng thnh cng,
nhng phng php tng thnh cng, nhng chin
lc tng thnh cng. Bn pht hin ra mt iu g
, n thnh cng, v vy, bn c tip tc lm iu
y l cch hot ng ca mt t chc cam kt
s khng ngng hc hi. V khi chng ti tr nn
thnh cng, phng php tip cn ca chng ti cng
c cng c, v chng ti s cng chng li s thay
i.

Hn na, chnh bi thay i l khng th trnh

khi nn mi ngi cng mun bm ly nhng th h
thn thuc. Khng may l, chng ta hu nh
khng c kh nng phn bit c ci g l hiu qu
v xng ng c gi li, ci g ang cn tr v ng
loi b. Nu bn hi kin ca cc nhn vin bt c
cng ty sng to no, ti on phn ln h s ni l
tin vo s thay i. Nhng, kinh nghim ca ti, thi
hu sp nhp, dy ti mt iu khc: Ni s thay
i bm sinh, cng u, v v l c sc mnh rt
ln. Theo nhiu cch, n nhc ti nh n tr chi
tranh gh:(1 ) Chng ta bm vo ci gh c coi l
an ton m chng ta bit t trc v khng chu
ni lng tay cho n khi chc chn rng c mt ni an
ton khc ang i.

Trong mt cng ty nh Pixar, cng vic ca mi

c nhn u kt ni su sc vi cng vic ca nhng
ngi khc, v gn nh khng th khin mi ngi
thay i theo cng mt cch, cng mt tc , v
cng lc. Thng thng, n lc buc mi th thay
i ng thi dng nh khng ng. Vy, v tr
qun l, lm th no chng ta bit c khi no nn
bm ly nhng th c th nghim v c
chng minh l ng, khi no nn c gng tip cn
nhng th cha r l s tt hn hay xu hn?
 C mt iu m chng ta u bit d c th
chng ta c n khng phi l s tht, l thay i
chc chn xy ra, d chng ta c thch hay khng.
Mt s ngi s nhng s kin bt ng, ngu nhin
xy ra. Ti khng nm trong s h. Vi ti, s ngu
nhin khng ch l khng th trnh khi; m cn l
mt phn nt p ca cuc sng. Vic tha nhn n
v nh gi cao n gip chng ta a ra nhng phn
hi mang tnh xy dng khi chng ta b bt ng. Ni
s hi khin con ngi tm n s n nh v chc
chn, song chng iu no trong s chng m bo
s an ton m chng m ch. Ti p dng mt cch
tip cn khc. Thay v s hi s ngu nhin, ti tin
rng chng ti c th la chn nhn n ng nh
bn cht ca n v n phc v chng ti. Th
khng th lng trc chnh l nn tng casng to.

B phim th mi ca chng ti, Vt bay, l mt

trong nhng b phim c o v giu cm xc nht,
nhng ng thi cng l v d tiu biu cho s thay
i v ngu nhin. Do Pete Docter ln tng v o
din, cc nh ph bnh d on trc b phim s
l mt cuc phiu lu y cm xc, c khc ha
hon ho, v cng thng minh v su sc. Nhng cc
bn , n tri qua rt nhiu thay i trong qu
trnh pht trin.

Phin bn u tin c mt ta lu i bay trn

bu tri, hon ton khng lin quan g n th gii
bn di. Trong ta lu i c mt v vua sng cng
vi hai hong t lun cnh tranh k v ngai vng.
Hai ngi con trai hon ton tri ngc, h khng
th chu ng nhau. Mt ngy n, c hai u b ri
xung t. Trong lc i quanh qun, c gng tm
ng tr v ta lu i trn tri, h tnh c gp mt
ch chim v ch chim ny gip h hiu nhau hn.

Phin bn ny kh hp dn, nhng cui cng

khng c thc hin. Nhng ngi xem n u
khng th ng cm vi hai hong t h hng
hoc khng th hiu nhng quy tc ca ta lu i
bay k l . Th l Pete phi suy ngh rt k v
nhng g anh ang c gng th hin. Ti ang theo
ui mt cm gic mt tri nghim v cuc i,
anh ni. i vi ti, c nhng ngy c th gii tr
nn qu sc chu ng c bit l khi ti ang ph
trch mt i 300 ngi. Kt qu l, ti thng c
cm gic mun trn chy. Ti thng tng tng
mnh b b li trn mt hn o nhit i hoc i b
mt mnh khp nc M. Ti ngh c th tt c chng
ta u tng c ngh mun trn chy khi mi th.
Mt khi ti hiu c iu mnh ang theo ui,
chng ti s c th chnh sa li khin cu chuyn
truyn ti cm xc hiu qu hn.

Ch c duy nht hai th t phin bn u tin

c gi li, l ch chim khng l v ci tn ta
: Vt bay.

phin bn tip theo, Pete v i ca mnh

gii thiu vi chng ti mt ng gi, Carl
Fredrickson. Cu chuyn tnh lng mn ca ng vi
c bn thi th u, Ellie, c tm tt ngn gn v
cng xut sc trong on m u, v n to tng
cm xc cho c b phim. Sau ci cht ca Ellie, ng
gi Carl y kh no gn mt chm bng bay ln
vo ngi nh khin ngi nh bay ln. Sau , ng
nhanh chng pht hin ra c mt k bay lu, l
mt cu nhc hng o sinh tm tui tn l Russell.
Cui cng, ngi nh p xung mt chic my bay
gin ip b b hoang t thi X Vit v c ngy
trang nh mt m my khng l. Phn ln cu
chuyn trong phin bn ny u din ra trn chic
my ny cho n khi c ngi ch thy rng - mc
d n hp l v mt ct truyn - nhng n hi ging
vi mt tng m Pixar chn m c lin quan
n cc m my. Mc d Pete khng hng th my
vi kin ny, nhng s ng h kin qu mnh
m. V vy, chng ti li quay li vi bng v.

Trong phin bn th ba, Pete v nhm ca anh

b hnh nh m my, nhng vn gi li ng gi
Carl 78 tui, cu b ng hnh bt c d Russell,
ch chim khng l, v tng v mt ngi nh b
chm bng ln bay ko ln bu tri. Carl v Russell
cng ngi nh bay n mt nh ni bng phng
Venezuela, c gi l tepui, v h gp mt nh
thm him ni ting c tn l Charles Muntz. Khi cn
b, Fredrickson c v ng v c truyn cm
hng rt nhiu. L do Muntz khng cht do tui gi
l nh trng ca ch chim c nhc n trn c
tc dng k diu l gip gi li tui thanh xun cho
ngi n chng. Tuy nhin, cu chuyn thn thoi v
qu trng kh phc tp v lm cn tr ct truyn
chnh n hi qu so vi vai tr l mt chi tit ph.
V vy, Pete li sa mt ln na.

Trong phin bn th t, Pete loi b chi tit

nhng qu trng thn ko di tui xun. iu ny li
lm pht sinh vn v thi gian: Mc d mch cm
xc xuyn sut c b phim rt tt, nhng vi s
chnh lch tui tc gia Muntz v Carl (ngi
ngng m Muntz t thi th u) th Muntz lc
hn n trm tui. Nhng chng ti b chm
tin ri - qu mun sa cha ri - cho nn
cui cng chng ti ch n gin quyt nh l khng
gii quyt li ny. Qua nhiu nm, chng ti thy
rng mt khi mi ngi say m thng thc th gii
m bn to ra, h s b qua nhng chi tit mu thun
khng ng k, nu h c pht hin ra chng. Trong
trng hp ny, chng ai ch c - hoc gi s h c,
h cng chng quan tm.

Vt bay phi tri qua nhng thay i

nhng thay i xut hin qua nhiu nm ch khng
phi nhiu thng th mi tm ra linh hn thc s
ca mnh. iu c ngha l mi ngi lm vic
trong d n Vt bay phi i theo tin trin m
khng hong lon, khng kit sc, hay tr nn chn
nn. Quan trng l Pete hiu c cm xc ca h lc
.

Khng phi cho n khi ti hon thnh Cng ty

qui vt, ti mi nhn ra rng tht bi l mt phn
hu ch ca qu trnh, anh ni vi ti. Trong sut
qu trnh thc hin b phim , ti coi n l mt
cng vic c nhn ti tin rng nhng sai lm ca ti
l thiu st ca c nhn ti, v nu ti l mt o
din gii th ti khng phm phi chng. Ngy
hm nay, anh ni, Ti c xu hng khng bit phi
lm g khi b chong ngp, bi ti cm thy nh c
th gii ang sp v tt c mi th bin mt. Mt
trong nhng th thut ti hc c l p bn thn
lp ra danh sch nhng iu thc s sai lm. Thng
thng, ngay sau khi lp danh sch, ti c th nhm
a s cc vn vo mt hoc hai vn bao qut
rng hn. V vy, tnh hnh tr nn khng qu ti t.
C mt danh sch hu hn cc vn tt hn rt
nhiu so vi vic c mt cm gic v l rng tt c
mi th u sai lm.

Mt iu tch cc na l Pete khng bao gi

qun nhim v ca mnh trong Vt bay, l i su
vo ct li cm xc ca cc nhn vt v xy dng
mt cu chuyn xung quanh n. Ti nghe nhng
ngi tng trong nhm ca Pete ni rng h s tnh
nguyn i rcnu c lm vic vi anh mt ln
na. Ai cng yu qu anh. Nhng con ng m anh
theo ui vi Vt bay qu kh khn v khng th d
on trc; chng c du hiu g im xut pht c
th gi v ch n ca b phim. Vn khng phi
l lt m mt cu chuyn b chn vi; m ngay t
u khng c cu chuyn no c.

Nu ti bt u mt b phim v ngay lp tc
bit c cu trc n s i n u, ct truyn s
nh th no th ti khng tin tng n, Pete ni.
Ti cm thy cch duy nht chng ti c th tm
ra nhng tng, nhng nhn vt, v nhng nt tht
cu chuyn c o l thng qua qu trnh khm
ph. Theo nh ngha, khm ph l bn khng bit
cu tr li khi bn bt u. C th ch l nim tin ca
c nhn ti, nhng ti tin rng cuc sng khng d
dng. Chng ta c sinh ra t thc y chnh
mnh v th nhng iu mi m - nhng iu chc
chn s khin chng ta kh chu. Phi tri qua mt
vi thm ha ln cng l mt iu tt. Sau khi mi
ngi sng st qua qung thi gian thc hin Th gii
cn trng v Cu chuyn chi 2, h mi nhn ra
rng p lc c th khin h ny ra nhng tng kh
tuyt.

Pete c mt s bin php qun l nhn vin khi

h gp phi nhng ni s hi xut pht t qu trnh
tin sn xut qu hn lon. i khi, trong nhng
cuc hp, ti cm thy mi ngi cng thng, thm
ch khng mun nhc n vic thay i, anh ni. V
vy ti c gng la h. Ti s ni, y c th l mt
thay i ln nu chng ta thc s thc hin n,
nhng ch rn luyn suy ngh thi, gi s Hoc
Ti khng thc s ngh chng ta lm iu ny,
nhng hy nghe ti ni mt cht Nu mi ngi lo
lng v nhng p lc trong qu trnh sn xut, h s
ng cnh ca tip cn nhng t tng mi li v
vy bn phi v nh bn khng thc s mun lm bt
c iu g c, chng ta ch ang bn lun, ang chi
a m thi. Sau , nu bn a ra mt vi tng
mi c hiu qu r rng, mi ngi s ho hng vi
n v vui v thay i hn.

C mt th thut khc khuyn khch mi

ngi chi a. Mt s tng hay nht n t
nhng tr a. Tuy nhin, n ch xy ra khi bn
(hoc ng ch) cho php mnh lm iu , Pete
ni. Xem nhng on video trn YouTube hay k
nhng cu chuyn xy ra vo tun trc nghe th c
v nh lng ph thi gian, nhng n thc s rt hiu
qu v lu v di. Ti tng nghe mt vi ngi m t
s sng to l nhng kt ni khng lng trc gia
nhng khi nim hay tng khng lin quan. Nu
iu ny ng, bn phi l ngi c thc to nn
nhng kt ni . V th, khi ti cm thy rng chng
ti ang chng i n u, ti hy b tt c mi th.
Chng ti i lc sang nhng th khc. Sau , mt
khi tm trng thay i, ti s xem xt li vn .

tng ny - thay i l bn ca chng ta bi s

r rng ch ny sinh t kh khn - khin nhiu ngi
kh chu, v ti ngh mnh bit l do ti sao. Cho d
bn ngh ra mt mu thi trang, mt chin dch qung
co, hoc mt mu xe hi, th qu trnh sng to l
mt qu trnh tn km, nhng ng ct v nhng s
hn lon khng c bo trc chc chn s lm tng
cc chi ph ca bn. Nguy c l rt cao, v nhng
cuc khng hong lun cc k kh lng, n mc
chng ta c gng p t mt s kim sot no . Chi
ph c th pht sinh nu chng may b tht bi c v
nh cn gy hi hn nhiu chi ph qun l cp vi
m. Nhng nu chng ti trnh xa s u t cn thit
- sit cht kim sot bi chng ti lo s mnh s b
vch trn l nh cc sai lm - chng ti s tr
thnh nhng nh qun l v nh t tng cng nhc,
nhng ngi cn tr s sng to.
Chnh xc th, iu m mi ngi thc s s hi khi
h ni h khng thch s thay i l g? l cm
gic kh chu khi b hoang mang cng nh lng
cng vic hay p lc tng thm i km vi s thay
i. i vi nhiu ngi, thay i cng l du hiu
ca yu km, tng ng vi vic tha nhn rng
bn khng bit mnh ang lm g. iu ny khin ti
thy rt k l c nhn ti ngh rng ngi khng th
thay i suy ngh ca mnh l ngi cc k nguy
him. Steve Jobs ni ting vi vic thay i ngh
ca mnh ngay lp tc khi tip cn nhng s tht mi
m, v ti khng thy bt c ai ngh rng anh yu
km.

Nhng nh qun l thng coi s thay i l mi

e da i vi m hnh kinh doanh hin ti ca h -
v, d nhin, n ng l mi e da tht. Trong sut
cuc i ti, ngnh cng nghip my tnh chuyn
t nhng my tnh kch thc ln sang my tnh kch
thc nh, ri sang cc trm my, ri n my tnh
bn v gi l iPad. Mi sn phm u c mt t
chc gm k s, tip th v bn hng c xy dng
xung quanh n, v do , vic thay i t loi ny
sang loi khc i hi nhng thay i trit i vi
t chc . Thung lng Silicon, ti tng thy b
phn bn hng ca nhiu hng sn xut my tnh u
tranh duy tr tnh trng hin ti, ngay c khi s
khng c ca h i vi vic thay i to iu kin
cho i th ngu nghin th phn ca mnh - mt vin
cnh trong ngn hn m nh chm hng lot cng
ty. Mt v d kh hay l Silicon Graphics. B phn
bn hng ca cng ty ny qu quen vi vic bn
cc loi my mc ln, t tin n mc kin quyt
chng li vic chuyn sang nhng m hnh c hiu
qu kinh t hn. Silicon Graphics vn tn ti, nhng
ti him khi nghe tin g v h na.

Con qu m bn hiu r vn tt hn con qu m

bn khng bit g. i vi nhiu ngi, l phng
chm sng. Nhng chnh tr gia lm ch bt c h
thng no cn thit c bu, v sau c rt t
ng c thay i n. Cc cng ty tt c cc lnh
vc u thu nhng ngi vn ng hnh lang
ngn cn chnh ph a ra bt c thay i no c th
cn tr vic kinh doanh ca h. Hollywood, c
nhng nhm ngi i din, lut s v nhng ti
nng (din vin v cc ngh s trnh din khc) nhn
ra s khng hon ho ca h thng ny, nhng h
khng c gng thay i n bi vic bc ra khi
qu o thng thng c th nh hng n thu nhp
ca h, t nht l trc mt. Ti sao li c ngi mun
thay i mt h thng theo nhng cch m c th e
da hoc thm ch ph hy s nghip ca chnh
mnh?

Tnh t li l nguyn nhn dn n s phn

khng vi vic thay i, nhng s thiu nhn thc v
bn thn cn khin n trm trng hn. Mt khi bn
lm ch bt c h thng no, bn thng c xu hng
khng nhn thu nhng thiu st ca n; thm ch
ngay c khi bn nhn thy chng, chng cng tr nn
qu phc tp v ri rm n mc bn khng mun
cn nhc vic thay i chng. Nhng nu tip tc
duy tr s m qung, chng ta s rt d ri vo tnh
trng ging vi ngnh cng nghip m nhc, trong
tnh t li (c gng bo v nhng li ch ngn hn) ln
t s t nhn thc bn thn (gn nh khng ai nhn
ra rng ci h thng c k ny sp b tht th hon
ton). Nhng v gim c iu hnh c gng bm vo
m hnh kinh doanh li thi ca h - bn album -
cho n khi mi vic tr thnh qu mun v vic
chia s nhc cng nh iTunes thay i trit tt c.

Ti khng ng h thay i v li ch ca bn thn

s thay i . C mt s l do thch ng cho vic
gi li nhng th c vn c hiu qu. Thay i sai
lm c th e da n nhng d n. y l l do ti
sao nhng ngi phn i ang ni tht khi h ni
rng h ch mun bo v cng ty m h ang lm
vic. Khi nhng ngi iu hnh b my hnh chnh
ln trnh s thay i, h lun hnh ng theo nhng
g h cho l ng n. Rt nhiu quy tc m mi
ngi cm thy phin h v nng tnh quan liu
c a vo i ph vi s lm dng, nhng vn
v nhng s khng nht qun c thc hoc nh
mt cch qun l nhng mi trng phc tp.
Nhng mc d mi quy tc u c th c mt l do
hp l, nhng sau mt thi gian, hng lot quy tc
c pht trin c th tr nn v l nu xt v tc
dng tng hp. Nguy him nht l khi cng ty ca
bn tr nn b qu ti bi nhng quy tc vn c t
ra vi nh tt nhng cui cng li ch t c mt
iu: lm cn kit ng lc sng to.

Vy l chng ta bn v s thay i. S ngu nhin

s xut hin u? C ln, khi tham gia mt kha tu
Marin, ti c nghe k mt cu chuyn th v,
nhng c th khng c tht, v nhng g xy ra
khi ngi Anh du nhp mn th thao nh gn vo
n trong nhng nm 1820. Khi xy dng sn golf
u tin , sn Royal Calcutta, ngi Anh pht
hin ra mt vn : Nhng con kh bn a b thu ht
bi nhng qu bng nh mu trng v chng s nho
xung t trn cy, nht v mang nhng qu bng i.
iu ny gy cn tr vic kinh doanh. gii quyt,
nh chc trch c gng dng nhng hng ro
ngn chng, nhng l kh vn vt qua. H c gng
bt v a l kh i ni khc, nhng ri chng li tr
li. H c gng to ra nhng ting n da chng.
Nhng khng c bin php nohiu qu. Cui cng,
h i n mt gii php: H thm mt lut mi vo
tr chi nh nhng qu bng ti ni m l kh
nh ri chng.

S ngu nhin l mt phn trong vn ha dn

gian ca lch s v vn hc; n c nghin cu
k cng bi cc nh ton hc, nh khoa hc, v nh
thng k; n n cha su sc bn trong mi th
chng ta lm. Chng ta nhn thc c n vi
ngha tru tng, tc l chng ta pht trin c cc
phng php tha nhn s tn ti ca n. Chng
ta ni v nhng ngy ngh may mn, nhng ngy
hnh phc v nhng ngy ti t, nhng s trng hp
in r, vn may mm ci vi chng ta, hay xut
hin sai a im, sai thi gian; chng ta bit rng
nhng g ti x say xn c th m ra t bt c ni
no, hoc ni cch khc, bit u chng ta c th b
mt chic xe but m vo ngy mai. Tuy nhin,
vn rt kh hiu c s ngu nhin.

Vn l b no ca chng ta khng c cu
to suy ngh v iu . Thay vo , chng ta
c lp trnh tm kim cc khun mu trong hnh
nh, m thanh, nhng tng tc v nhng s kin
trn th gii. C ch ny n su n mc chng ta c
th thy c nhng khun mu ngay c khi khng
c khun mu no c. C mt l do tinh t cho vic
ny: Chng ta c th tch tr nhng khun mu v
nhng kt lun trong u mnh, nhng khng th lu
gi s ngu nhin. S ngu nhin l mt khi nim
loi b s phn loi; theo nh ngha, n n t bt c
u v khng th lng trc c. Mc d v mt
tri thc, chng ta chp nhn rng n tn ti, nhng
b no ca chng ta vn khng th nm bt n hon
ton, v th n t gy nh hng n thc ca chng
ta hn nhng th m chng ta nhn thy c, o c
c v phn loi c.
 Di y l mt v d n gin: Bn ri khi nh
mun, nhng vn n kp cuc hp vo lc 9 gi
sng. Hy t chc mng bn thn, bn khng bit
rng c ngi i chm hn bn hai pht trn ng
cao tc b n lp v lm cn tr giao thng trong
na gi. Khng bit iu , bn ngh rng mnh ch
hi mun thi. Thm ch c l bn s rt ra kt lun
rng ngy mai, bn c th ng thm mt cht. Nhng
nu bn b tc ng ngy hm , bn s rt ra mt
kt lun hon ton tri ngc: S khng bao gi ri
khi nh mun na. Bi v bn cht ca chng ta l
cc k coi trng nhng khun mu m chng ta
chng kin, chng ta pht l nhng th m chng ta
khng th thy v suy lun cng nh d on theo
hng .

Vic hiu c s ngu nhin khng khc g

nh : Nhng khun mu c thc lun trn ln vi
nhng s kin ngu nhin, v th cc k kh phn
bit gia may mn v k nng tht. Bn i lm sm v
bn ri nh ng gi, c k hoch trc, v li xe cn
thn? Hay bn ch n ng ni vo ng thi im?
a phn mi ngi u chn cu tr li trc m
khng do d - thm ch khng quan tm n vic cu
sau cng l mt s la chn. Khi chng ta c gng
hc hi t qu kh, chng ta hnh thnh nn nhng
khun mu t duy da trn nhng kinh nghim ca
mnh, m khng nhn ra rng nhng th xy ra
u c mt li th khng cng bng so vi nhng th
khng xy ra. Ni cch khc, chng ta khng th
nhn thy cc la chn thay th m rt c th xy
ra nu khng phi v mt s kin no c t l xy
ra thp. Khi iu xu p n, con ngi s rt ra kt
lun rng c th c m mu hoc nhng th lc no
ang chng li h. Tri li, nu iu tt p xut
hin, h s a ra kt lun rng h tht tuyt vi v
xng ng. Nhng nhng loi nhn thc sai lm ny
cui cng cng ch nh la chng ta. V iu ny s
gy nh hng n vic kinh doanh v cch qun l
ca chng ta.

Khi cng ty thnh cng, t nhin mi ngi s

cho rng l kt qu t nhng quyt nh sng sut
ca nhng ngi lnh o. Nhng ngi lnh o ny
tip tc tin rng h tm ra cha kha xy dng
mt cng ty vng mnh. Thc t l, s ngu nhin v
vn may ng vai tr quan trng trong thnh cng
.

Nu bn iu hnh mt doanh nghip lun b

vy quanh bi cc phng tin truyn thng, bn c
th s i mt vi mt thch thc khc. Cnh phng
vin thng c xu hng tm kim nhng khun mu
m c th c gii thch ngn gn ch trong vi t.
Nu bn khng tch ri ci g l ngu nhin v ci g
bn c thit lp, bn s b nh hng qu mc bi
nhng phn tch ca cc quan st vin bn ngoi, m
thng l b n gin ha thi qu. Khi qun l mt
cng ty thng xuyn xut hin trn thi s nh
Pixar, chng ti phi cc k thn trng trnh tin
vo s thi phng v mnh. Ti bit iu rt kh,
c bit l khi chng ti ang lng lng v b cm d
bi suy ngh mnh lm ng mi th. Nhng s
thc l, ti khng c cch no k ra tt c cc yu t
lin quan n bt c thnh cng c th no, v bt c
khi no ti tm hiu k hn, ti u phi xem li
nhng g mnh ngh. khng phi l yu km hay
thiu st. l thc t.

Vt l l mn hc nhm tm ra nhng c ch nn
tng chi phi cch hot ng ca th gii. Mt t
tng c nh hng ln trong vt l l mt nguyn l
ni ting c tn l Li dao co ca Occam, do
William of Ockham, mt nh logic hc ngi Anh
th k XIV, a ra. V c bn, n cho rng nu c
nhng li gii thch tri ngc v vic ti sao mt th
g li xy ra theo cch n vn xy ra, th bn nn
chn li gii thch da trn t gi nh nht v do
cng n gin nht. Chng hn nh, khi cc nh thin
vn hc thi Phc Hng c gng gii thch chuyn
ng ca cc hnh tinh, c rt nhiu hc thuyt phc
tp c a ra. Trong , ph bin nht l cc qu
o l nhng vng trn hon ho, nhng khi vic
quan st cc hnh tinh tin b hn, cc m hnh da
trn nhng vng trn phi c thit lp cc k
phc tp th mi hot ng c. Sau , Johannes
Kepler a ra mt tng tng i n gin l
qu o ca mi hnh tinh l mt hnh elip, vi mt
tri nm ti mt trong hai tiu im bn trong n.
Tnh n gin ca li gii thch ny dng nh
chng minh rng n l ng n v tnh n gin
em n sc mnh tuyt vi.

Khc vi mt s tng mang tnh l thuyt,

Li dao co ca Occam d dng ph hp vi bn
cht con ngi. Ni chung, chng ta tm kim nhng
th m chng ta cho rng chng l nhng li gii
thch n gin cho nhng s kin trong cuc i
mnh, bi chng ta tin rng mt th cng n gin,
th n cng c bn, tc l cng ng n. Nhng v
kha cnh ngu nhin, khao kht tm kim s n
gin c th nh la chng ta. Khng phi tt c mi
th u n gin, v c gng p chng tr nn n
gin l xuyn tc s thc.

Ti tin rng vic p dng khng ph hp cc

quy tc v m hnh n gin vo nhng c ch phc
tp c th ph hy bt c d n no ang c thc
hin v thm ch l ton b cng ty. Ngi ta khao
kht li gii thch n gin n mc n thng c
chp nhn ngay c khi n hon ton khng ph hp.

V vy, s nh th no nu chng ta n gin ha

mi th qu mc gii quyt mi vic? S ra sao
nu chng ta bm chc vo nhng tng quen
thuc c th cho chng ta nhng cu tr li m
chng ta khao kht? Vic ny c quan trng khng?
i vi ti, n rt quan trng. Trong khi sng to,
chng ti phi i mt vi nhng g cha bit. Nhng
nu chng ti i mt mt cch m qung, nu
chng ti loi b thc t ch v khao kht gi mi th
n gin, chng ti s khng th thnh cng. Cc c
ch gi chng ta an ton khi nhng mi e da
c ci vo bn trong chng ta t trc khi t tin
chng ta dng gy chng li nhng con h rng kim.
Nhng trong lnh vc sng to, ci chng ta cha
bit khng phi l k th. Nu chng ta to khng
gian cho n thay v lng trnh, nhng th chng ta
cha bit c th em n nim cm hng v tnh c
o. Vy th, lm cch no chng ta c th kt bn
vi s ngu nhin v nhng iu khng th bit? Lm
th no chng ta tr nn thoi mi hn vi vic thiu
kim sot? S c ch nu chng ta phi hiu c s
ngu nhin ph bin nh th no.

Mt khi nim ton hc m ai cng hiu c (d h

chng bit tn n) l tuyn tnh tng rng mi
th u i theo mt qu trnh ging nhau hoc t lp
li theo nhng cch c th on trc. Nhp ca
mt ngy hay mt nm lun lun ging nhau l
mt chu k lp i lp li. Mt tri ln. Mt trng ln.
Th Ba ni tip th Hai. Thng Hai lnh, thng Tm
m. Khng mt th g trong s chng c v ging vi
s thay i hay, t nht, l mt s thay i d hiu
v c th d on trc. l tuyn tnh, v n rt
d chu.

Mt khi nim t r rng hn mt cht l ng

cong hnh qu chung, mc d hu nh chng ta u
c thc trc gic v ngha ca n. Ti trng hc,
chng ta i khi c chm im da trn ng
cong hnh chung - mt s ngi im km, mt s
khc im xut sc, v s ng cn li im trung
bnh. Nu bn v cc kt qu kim tra ln mt
biu , t cc im s theo mt trc v trc kia l
s ngi c chm im, th s to thnh hnh mt
qu chung. Chiu cao ca con ngi cng hot ng
theo cch tng t, vi hu ht ngi trng thnh
nm khong 150 n 180cm, cn hai cc ch l
mt s t ngi khc. Nhng ngi i lm, nh bc s
hay th sa ng nc, cng c phn phi tng t
theo kh nng ca h - mt s ngi cc k ni bt,
v mt s ngi km n mc kh tin. Nhng a
phn u trong khong gia xut sc v vng v.

Chng ta kh gii trong vic ng ph vi nhng

s kin lp i lp li v hiu bit phng sai hnh
chung. Tuy nhin, v chng ta khng gii trong
vic m hnh ha nhng s kin ngu nhin, chng ta
c xu hng s dng c s tinh thn, nhng th m
chng ta gii, v p dng chng vo quan im v
th gii ca chng ta, ngay c khi s p dng c
chng minh l sai. V d nh, s ngu nhin khng
xy ra theo tuyn tnh. Qu trnh ngu nhin khng
pht trin ch theo mt cch; theo nh ngha, chng
v hn. V vy lm cch no chng ta c th pht
trin hiu bit v s ngu nhin? iu ti mun ni
l: Lm cch no chng ta suy ngh r rng v nhng
s kin bt ng n np ngoi kia m khng ph hp
vi bt c m hnh sn c no ca chng ta?

C mt khi nim th ba, cng n t th gii

ton hc, v cng hu ch, l: s tng ng ngu
nhin. S tng ng m t mt hin tng xut hin
khp ni, t nhng dao ng trn th trng chng
khan cho n hot ng a cht hay lng ma.
Hin tng l c nhng khun mu trng ging
ht nhau khi c nhn nhng mc phng i
khc nhau. Chn hn, nu bn b mt cnh cy v gi
thng cnh cy , n trng rt ging mt ci cy
nh. ng b bin lun c dng lm chm d cho
c quan st t mt chic tu ln hay t bn ngoi
khng gian. Khi quan st mt phn nh ca bng
tuyt di kinh hin vi, bn s thy n chng khc g
mt phin bn thu nh ca bng tuyt hon chnh.
Hin tng ny xy ra lin tc trong t nhin trong
cu trc cc m my, trong h tun hon ca con
ngi, trong cc dy ni, v trong cch to hnh
nhng tn l dng x.
 Nhng s tng ng ngu nhin lin quan n
tri nghim ca con ngi nh th no?

Trong cuc sng, chng ta phi i mt vi hng

trm th thch mi ngy. a phn trong s chng
khng ng gi l th thch: Mt chic giy ca bn
bin mt di chic gh di, bn ht kem nh rng,
n t lnh b chy. Mt s t hn gy phin h nhiu
hn nhng vn ch l nhng vn kh nh: Bn trt
mt c chn khi ang i b hay ng h bo thc
hng khin bn i lm mun. Mt s t hn na gy
nh hng ln hn: Bn tut khi c hi thng tin
vn r mi mi; bn ci nhau gay gt vi chng
(v) mnh. Mt s t hn na: Bn gp tai nn xe;
ng ng nc chnh v di tng hm ca bn; a
con mi bit i ca bn gy tay. Cui cng l nhng
s kin ln nhng him hn nhiu nh chin tranh,
dch bnh, khng b - m khng mt ai c th gii
hn nhng hu qu m chng mang li. Ni tm li,
tin tt l mt s kin cng c nh hng ln th cng
t c kh nng xy ra. Tuy nhin, cng ging nh
cnh cy trng ging nh mt ci cy thu nh kia,
nhng thch thc ny cho d ln nh khc nhau
u c nhiu im chung hn mi ngi ngh.
 Hy nh rng mc d chng ta nhanh chng gn
nhng khun mu v nguyn nhn cho mt s kin
sau khi n xy ra, nhng trc , chng ta cn
khng h thy n ang n. Ni cch khc, mc d
chng ta gn cho n mt khun mu sau ny, nhng
nhng s kin ngu nhin khng bao gi n ng
thi im hay theo bt c lch trnh no. S phn b
v bn cht ca cc vn khc nhau ng k gia
ngi ny vi ngi kia nhng vn ca ti c v
ging ca bn y, nhng khng ging 100%. Hn
na, s ngu nhin xy ra chng cho ln nhng
khun mu thng thng lp i lp li trong cuc
sng ca chng ta v v vy, thng l khng th
nhn thy.

i khi mt s kin ln xy ra lm thay i mi

th. Khi , n c xu hng khng nh rng con
ngi c khuynh hng i x vi nhng s kin ln
hon ton khc so vi nhng s kin nh hn. l
mt vn tn ti bn trong cc cng ty. Khi chng
ta chia nhng tht bi vo trong hai ci x, mt ci
x dn nhn chuyn kinh doanh thng thng v
mt ci x dn nhn con b thn thnh v s
dng t duy khc nhau cho tng bn, chng ta ang
t a mnh vo nhng rc ri. Chng ta b cun qu
su vo nhng vn ln n mc pht l nhng vn
nh, m khng nhn ra mt s vn nh s gy
hu qu lu di tr thnh nhng vn ln trong
tng lai. i vi ti, iu cn lm l tip cn c
nhng vn ln v nh vi cng mt h thng gi tr
v cm xc ging nhau, bi trn thc t, chng u
c nt tng ng. Ni cch khc, iu quan trng l
chng ta khng hong lon hay bt u li cho
ngi khc khi mt ranh gii no - ci x con b
thn thnh ti ni n trn b vi phm. Chng ti
cn khim tn nhn ra rng nhng th khng
th thy trc c th v chc chn s xy ra v
khng phi l li ca k bt ai.

Mt v d hay cho iu ti ni n trn xy ra

trong qu trnh thc hin Cu chuyn chi 2.
trn, khi ti m t qu trnh pht trin ca b phim
, ti gii thch rng quyt nh xem xt li ton
b b phim c a ra qu mun dn n vic
khng hong nhn lc. Cuc khng hong ny l mt
s kin ln bt ng, v phn ng ca chng ti vi n
tr thnh huyn thoi Pixar. Nhng khong 10
thng trc khi bt u li b phim, vo ma ng
nm 1998, chng ti gp phi mt chui ba s
kin ngu nhin nh hn, trong s kin u tin
 e da n tng lai ca Pixar.

hiu r s kin u tin ny, bn cn bit rng

chng ti dng cc my tnh Unix v Linux lu
tr hng nghn tp tin my tnhcha ton b cc bc
nh ca tt c cc b phim Pixar. V trong nhng
chic my tnh y, c mt lnh /bin/rm - r - f * s
xa b ngay lp tc tt c nhng tp tin c trong h
thng mt cch nhanh nht c th. Khi nghe iu
ny, hn bn c th lng trc iu g ang xy n:
Bng cch no , do v tnh, c ngi s dng
cu lnh ny trn a lu tr Cu chuyn chi 2.
Khng ch l mt s tp tin. Tt c cc d liu to
hnh, t cc vt th n phng nn, t nh sng n
t bng, b xa b hon ton khi h thng. u
tin, chic m ca Woody bin mt. Sau l i bt
ca anh chng. V cui cng Woody bin mt hon
ton. Dn dn, cc nhn vt khc cng bin mt:
Buzz, ng Potato Head, Ham, Rex. Tt c u b xa
sch khi a.

Oren Jacobs, mt trong nhng gim c k

thut ng u b phim, chng kin iu ny khi
n ang xy ra. Ban u, anh khng th tin vo
nhng g anh ang thy. Sau , anh ngay lp tc
in cung gi in cho cc nhn vin h thng. Rt
phch cm my ch Cu chuyn chi 2 mau!
Anh ht ln. Khi nhn vin bn u dy kia hi l do,
Oren mt ln na ht to ln: Lm n, Ly Cha, rt
n ngay lp tc cho ti! Ngi nhn vin h thng
nhanh chng lm theo, nhng kt qu l, thnh
qu mt hai nm mi t c 90% b phim b
xa sch trong vng vi giy.

Mt gi sau, Oren v sp ca anh, Galyn

Susman, n vn phng ti, c gng tm ra gii php.
ng lo lng, chng ti t an i ln nhau. Chng
ta s khi phc li c d liu t h thng d phng
ngay trong ti nay thi. Chng ta ch mt na ngy
lm vic thi m. Nhng s kin ngu nhin th hai
li p n: Chng ti pht hin ra rng h thng d
phng trc trc. C ch m chng ti xy dng tr
gip chng ti khi phc d liu b hng. Cu
chuyn chi 2 bin mt hon ton, v lc ,
chng ti cm nhn c s hong s thc s. sn
xut li b phim cn 30 ngi lm vic ct lc trong
vng mt nm.

Ti nh trong cuc hp c t chc khi tnh

th nguy him ny bt u gy nh hng, cc nh
lnh o cng ty tp trung trong mt phng hi
tho tho lun v cc la chn m dng nh
chng ti khng h c. Sau cuc tho lun ko di
mt ting , Galyn Susman, gim c gim st k
thut ca b phim, nh n mt iu: Ch , c
ni. Ti c th c mt bn d phng trong my tnh
nh. Khong su thng trc, Galyn sinh con th
hai, cho nn c phi lm vic ti nh nhiu hn.
thun tin, c ci t mt h thng t ng sao
chp mt ln mt tun ton b d liu phim vo my
tnh nh ca mnh. iu ny s ngu nhin th ba
chnh l gii php cu ri chng ti.

Ch mt pht sau , Galyn v Oren cng li

chic Volvo v nh c San Anselmo. H ly chic
my tnh, dng chn gi n li, v t cn thn vo
gh sau. H li rt chm trn ng quay v cng ty.
Chic my tnh, theo li ca Oren, c mang ti
Pixar nh rc mt v Pharaon Ai Cp vy. Nh c
nhng tp tin ca Galyn, Woody tr li cng vi
phn cn li ca b phim.

y, lin tip nhau, chng ti c hai tht bi

v mt thnh cng, tt c u ngu nhin v khng
th thy trc. D vy, bi hc thc s cho chng ti
nm cch chng ti ng ph khi s kin xy ra.
Chng ti khng lng ph thi gian chi tr li
cho ngi khc. Sau khi mt b phim, danh sch u
tin ca chng ti theo th t l: (1) Khi phc b
phim; (2) Sa cha h thng d phng; (3) Ci t
nhng bin php ngn chn hn ch vic truy cp
vo lnh xa trc tip.

ng ch l mt iu khng c trong danh

sch ca chng ti: Tm kim ngi chu trch
nhim, ngi g lnh sai v trng pht ngi .

Mt s ngi s thc mc v quyt nh vi l

lun rng, quan trng khng km vic to ra mt mi
trng ng tin cy, nhn trch nhim m khng
chu trch nhim c th lm suy gim k vng v s
xut sc. Ti hon ton ng h vic chu trch
nhim. Nhng trong trng hp ny, l lun m ti
a ra l: Nhn vin ca chng ti u c nh tt
p. Ngh rng bn c th kim sot hay ngn chn
nhng vn ngu nhin bng cch a mt ai ra
lm gng l ngy th v m qung. Hn na, nu
bn ni rng iu quan trng l nhng ngi m
bn lm vic cng t gii quyt vn ring ca h,
th bn phi lm ng nh bn ni. Hy i su hn
chc chn mi ngi u hiu tm quan trng ca
vic chng ta lun n lc trnh nhng vn
trong tng lai. Nhng lun lun lun lun li ni
ca bn phi i i vi hnh ng.

iu ny lin quan g n tnh tng ng ngu

nhin? Ni ngn gn, khi bn bt u nm bt c
rng nhng vn ln nh u tng t nhau v mt
cu trc, th iu ny s gip bn duy tr mt quan
im bnh tnh hn. Thm vo , n cn gip bn
ci m vi mt thc t quan trng: Nu tt c cc k
hoch chi tit ca chng ta khng th ngn cn c
vn , th phng php phn hi tt nht l cho
php cc nhn vin tt c cc cp c lm ch
nhng vn v c s t tin sa cha chng.
Chng ti mun mi nhn vin cm thy rng h c
th t mnh gii quyt vn m khng cn xin php
bt c ai. Trong trng hp ny, nhu cu lm vic
nh v a con mi sinh khin Galyn phi ng
bin bng cch ti cc phin bn ca b phim mi
tun mt ln. Nu c y khng gii quyt vn bng
cch , th Pixar c l tr mt ngy ra mt Cu
chuyn chi 2, v iu ny c th l mt thm ha
khng khip i vi mt cng ty nh nim yt cng
khai. Nhng ngi hnh ng m khng h c k
hoch c ph duyt khng nn b trng pht v
gi mo. Mt nn vn ha cho php tt c mi
ngi, bt k v tr no, u c quyn dng dy
chuyn lp rp, theo c ngha bng v ngha en, s
gip ti a ha nhng ng gp sng to ca nhng
ngi mun gip . Ni cch khc, i ph vi
nhng vn khng mong i, chng ta cng phi c
nhng phn ng khng mong i.

im mu cht th hai lin quan n hiu bit

ca chng ti v ranh gii gia ci ln v nh, gia
ci tt v ci xu, gia ci quan trng v ci khng
quan trng. Chng ta c xu hng ngh rng c mt
ranh gii r rng gia nhng vn nh c th d
on trc v nhng cuc khng hong ln khng
th d on trc. iu khin chng ta tin, mt
cch sai lm, rng chng ta nn tip cn hai hin
tng ny hai chic x ny, nh ti tng gi trn
theo nhng cch khc nhau. Nhng vch ranh gii
y khng tn ti. Nhng vn d ln hay nh, bn
cht chng u ging nhau.

y c mt khi nim quan trng, nhng rt

kh hiu. a phn mi ngi u c nhu cu t ra
u tin; h t vn ln nht ln hng u, theo sau
l nhng vn nh hn. Nhng c qu nhiu vn
nh l nn khng th cn nhc tt c. V th, h v
mt ng ngang di v b qua nhng vn nm
pha di ng ngang , tp trung tt c nng
lng x l nhng vn nm pha trn. Ti tin
rng c mt cch tip cn khc: Nu chng ta cho
nhiu ngi hn gii quyt vn m khng cn xin
kin, v nu chng ta cho php (v khng ph bng)
h phm sai lm, th chng ta c th gii quyt nhiu
vn hn nhiu. Khi mt vn ngu nhin pht
sinh trong kch bn ny, n s khng gy ra s hong
s, bi mi e da v s tht bi suy yu ng k.
C nhn hay t chc ny s c th phn ng bng t
duy tt nht ca n, bi t chc y khng b ng
bng, khng s hi ch i mt s chp thun.
Nhng sai lm vn s din ra, nhng theo kinh
nghim ca ti, chng s t hn, tha tht hn v
c pht hin ra sm hn.

Nh ti ni, bn s khng bit vn ca bn

ln nh th no khi ln u i mt vi n. N c th
nh, nhng cng c th tr thnh git nc trn ly.
Nu bn c xu hng chia cc vn vo nhng
chic x, bn c th khng bit nn t vn no
vo chic x no. Ci kh l chng ta thng u tin
cc vn da vo quy m v tm quan trng, m
pht l nhng vn nh bi chng qu nhiu.
Nhng nu bn chuyn quyn lm ch vn xung
cc cp bc ca mt t chc, th mi ngi u cm
thy thoi mi (c ng lc) gii quyt bt c vn
no m h gp phi, d ln hay nh. Ti khng th
d on trc mi th m cc nhn vin ca chng
ti s lm hay cch h s phn ng li cc vn , v
l mt iu tt. iu quan trng l to ra mt cu
trc phn hi ph hp vi cu trc vn .

Kha cnh tch cc ca mt cuc khng hong

ln l n cho cc nh qun l c hi gi nhng
thng ip r rng n cc nhn vin ca mnh v gi
tr ca cng ty, trong thng bo cho h bit vai
tr mnh nn ng l g. Khi chng ti phn ng li
vi nhng sai lm ca mt b phim trong qu trnh
pht trin bng cch loi b nhng sai lm y v bt
u li, chng ti mun ni vi mi ngi rng chng
ti coi trng cht lng ca b phim hn bt c iu
g khc.

Cho n by gi, ti ni v tnh ngu nhin

trong bi cnh cc s kin. Nhng tim nng con
ngi cng l th khng th on trc. Ti bit mt
s thin ti m lm vic vi h kh chu n mc
chng ti buc phi h i; ri cng mt ln na,
mt vi ngi thng minh nht, th v nht v lm
vic c hiu qu nht ca chng ti cng b nhng
nh qun l c cho ra i v khng th hin c cht
no nhng phm cht . S rt tuyt nu c mt vi
vin n k diu c th bin nhng con ngi kh
chu thnh nhng cu chuyn thnh cng, nhng
thc t li khng c. C qu nhiu iu chng ta
khng bit v qu nhiu tnh cch lin quan khin
chng ta khng th gi v rng chng ta tm ra
cch lm iu . Mi ngi u ni h mun thu
nhng ngi xut sc, nhng ban u, chng ta u
khng thc s bit c ai s l ngi vn ln to
ra s khc bit. Ti tin rng chng ta nn to ra mt
khun kh tm kim vnui dng ti nng. Ti
tin rng s c nhiu ngi vn ln, song cng bit
rng khng phi l tt c.

Khi Walt Disney cn sng, ng l mt ti nng

him c, v kh ai c th tng tng c cng ty
s ra sao m khng c ng. V chc chn sau ci cht
ca ng, khng c mt ai c ti nng thay th
Walt. Trong rt nhiu nm, nhn vin Disney c
gng duy tr tinh thn ca ng bng cch lin tc t
cu hi cho mnh, Walt s lm g? C l h ngh
rng khi t hi mnh nh vy, h s ngh ra nhng
tng c o gn vi tinh thn tin phong ca Walt.
Nhng thc t, kiu suy ngh ny ch em li hiu qu
tri ngc. Bi l mt cch suy ngh li v qu
kh, khng phi tin ti tng lai, cho nn n ch
khin h gim chn ti ch m thi. Ni s thay i
dn n su bt r t y. Steve Jobs bit kh r cu
chuyn ny v tng lin tc k li n cho nhn vin
Apple. Anh cn ni thm rng anh khng bao gi
mun h t hi, Steve s lm g? Khng mt ai - k
c Walt, Steve, hay nhng nhn vin ca Pixar -
tng thnh cng trong lnh vc sng to ch n gin
bng vic bm cht vo nhng th c hiu qu
trong qu kh.

Khi nhn li lch s ca Pixar, ti phi cng nhn

rng c rt nhiu iu tt p m c th d dng i
theo mt hng khc. Steve c th bn chng ti
anh c gng lm iu ny nhiu ln. Cu chuyn
chi 2 c th bin mt hon ton, khin cng ty
sp . Nhiu nm tri, Disney c gng chiu m
John, v h c th thnh cng. Ti hon ton
nhn thc c rng thnh cng ca Disney
Animation vo thp nin 1990 cho Pixar c hi
thc hin Cu chuyn chi cng nh nhng kh
khn sau ny ca bn h khin chng ti c th hp
tc v cui cng sp nhp.

Ti bit rng c rt nhiu thnh cng ca chng

ti l do chng ti s hu nhng ti nng tuyt vi
nht v nhng tng thun khit nht, cng nh
chng ti lm nhiu iu ng n, nhng ti
cng tin l nu cho rng nhng thnh cng y ch n
t tr thng minh ca chng ti, m khng tha nhn
vai tr ca nhng s kin bt ng, th chng ti s
tht li. Chng ti phi tha nhn nhng s kin
ngu nhin y, bi tha nhn rng mnh rt may mn
- v khng t ca ngi bn thn l thin ti - cho php
chng ti c nhng quyt nh v nh gi thc t
hn. S tn ti ca may mn nhc nh chng ti rng
nhng vic lm ca chng ti t lp i lp li hn. V
thay i l khng th trnh khi, cho nn cu hi l:
Liu bn c hnh ng ngn chn s thay i v c
gng bo v mnh khi n, hay bn s tr thnh mt
bc thy v thay i bng cch chp nhn n v ci
m vi n? D nhin, quan im ca ti l lm vic
vi s thay i chnh l sng to.
 CHNG 9

IU B N

Trong thn thoi Hy Lp, Apollo, v thn th ca v

tin tri, em lng yu nng Cassandra xinh p, con
gi ca vua v hong hu thnh Troy. Nng ni ting
vi mi tc mt m v ln da nh ngc. Thn ly
lng nng bng mt mn qu qu gi v him c
kh nng nhn thy tng lai v, i li, nng tr
thnh v ca thn. Nhng sau , nng phn bi v
ph v li th. Apollo rt tc gin v nguyn ra
nng bng mt n hn, th vo trong ming nng
nhng t ng m mi mi ly i sc mnh thuyt
phc ca nng. T tr i, khng mt ai tin vo s
tht m nng ni, v mi ngi u cho rng nng
ha in. Mc d Cassandra c th nhn thy trc
tng lai bi thm ca thnh Troy - nng cnh bo
rng qun Hy Lp s ln vo thnh bng cch trong
mt con nga g khng l - nhng nng khng th
ngn c thm kch, bi khng ai bun nghe li
cnh bo y.

Cu chuyn v Cassandra t lu c coi l

mt cu chuyn ng ngn em n thng ip: Khi
bn pht l nhng li cnh bo gi tr, bn s phi tr
gi. Nhng i vi ti, n ni n nhiu vn khc.
Ti sao, ti lun t hi, chng ta li coi Cassandra l
ngi b nguyn ra? Ngi thc s b nguyn ra,
i vi ti, l tt c nhng ngi khc - nhng ngi
khng th nhn ra c s thc m nng ni.

Ti dnh rt nhiu thi gian suy ngh v gii hn

ca nhn thc. c bit l trong bi cnh lm qun
l, n khin chng ti phi lin tc t hi mnh:
Chng ti c th nhn thy bao nhiu? Bao nhiu th
b che khut khi tm nhn ca chng ti? Liu c
mt nng Cassandra no ngoi kia m chng ti
khng chu lng nghe khng? Hay ni cch khc, bt
chp nhng nh tt nht ca mnh, chng ti c b
nguyn ra khng?
 Nhng cu hi ny a chng ta n phn trung
tm ca cun sch, bi nhng cu tr li rt cn thit
cho vic duy tr nn vn ha sng to. Trong phn
m u, ti thc mc ti sao nhng nh lnh o
ca nhiu cng ty mi ni Thung lng Silicon li c
th a ra nhng quyt nh ti t, nhng quyt nh
m r rng l sai lm. H c k nng qun l v vn
hnh; h c tham vng ln; h khng ngh rng h
ang a ra nhng quyt nh sai lm, v cng
khng cho rng mnh qu kiu ngo. Nhng o
tng hnh thnh v cc v lnh o thng minh
ny b l mt iu quan trng tip tc thnh
cng. i vi ti, hm y l chng ti chc chn
s c nhng o tng tng t Pixar, nu chng ti
khng tha nhn rng kh nng nhn ca mnh rt
hn ch. Chng ti phi xc nh th m chng ti
gi l iu B n.

Nm 1995, khi Steve Jobs c gng thuyt phc

chng ti c phn ha, mt trong nhng lp lun ch
cht ca anh l s c ngy, mt b phim ca chng
ti s tht bi v doanh thu phng v, v chng ti
cn chun b trc v ti chnh cho ngy . Vic c
phn ha gip chng ti c vn ti tr cho cc d
n v, do , c nhiu ting ni ng gp v ci ch
m chng ti hng n hn, ng thi cng s l
tm m c th bo v chng ti qua tht bi. Cm
gic ca Steve l s tn ti ca Pixar khng th ch
ph thuc vo thnh cng ca mi b phim.

Logic c bn ca anh thuyt phc ti: Chng

ti s tht bi, l iu khng th trnh khi. V
chng ti khng bit khi no hay nh th no. Vy
th chng ti phi chun b cho mt vn cha bit
mt vn tim n. T ngy , ti quyt nh a
cng nhiu vn tim n ra nh sng cng tt, mt
qu trnh i hi chng ti phi lin tc t nh gi
bn thn. C mt tm m ti chnh s gip chng ti
hi phc sau tht bi, v Steve ng khi quyt
nh bo m mt tm m nh th. Nhng mc tiu
quan trng hn i vi ti l c gng duy tr s cnh
gic, lun tm kim nhng du hiu cho thy chng
ti ang phm sai lm m ng nhin chng ti
khng bit c khi no n xy ra hay lm cch no
pht hin ra n.

Khi ti cp n nhng sai lm ca cc cng ty

nh Silicon Graphics hay Toyota, mt vi ngi
ngh rng nguyn nhn y l ngo mn. Nhng
ngi khc phn bc rng nhng cng ty tht bi
l do s pht trin khng hp l hoc k vng v li
nhun, nhng iu khin h phi a ra nhng quyt
nh sai lm trong ngn hn. Nhng ti tin rng vn
su xa l nhng ngi lnh o ca cc cng ty
ny khng chu chp nhn thc t l c nhng vn
h khng th nhn thy. V bi khng nhn thc
c cc im m ny, nn h gi nh rng chng
khng h tn ti.

iu ny a chng ta n vi mt trong nhng

nim tin ct li ca ti v qun l l: Nu khng
c gng pht hin nhng g bn khng th thy v
hiu c bn cht ca chng, bn s khng th
chun b tt m nhim vai tr lnh o.

Chng ta hn u quen bit mt s ngi khng

c nhn thc v bn thn. Chng ta kt lun nh vy
bi h khng thy nhng iu m ngi khc thy
c v h v, quan trng l, h khng h bit rng
h ang khng thy chng. Nhng cn nhn thc
ca chnh chng ta th sao? Nu chng ta chp nhn
rng nhng th chng ta thy v bit chc chn cn
rt thiu st, th chng ta phi n lc nng cao
nhn thc lp y nhng thiu st. C nhn
ti khng th ni l mnh c mt ci nhn r rng
hon ho, nhng ti tin l khi ti chp nhn, d
mun hay khng, rng chc chn lun c nhng vn
m ti khng th nhn thy, th ti s tr thnh
mt nh qun l tt hn.

Hu ht chng ta u sn sng chp nhn rng c

nhng lnh vc khng thuc chuyn mn ca mnh.
Chng hn, ti khng bit lm sao lp t ng
ng. Nu bn yu cu ti cy ghp mt qu thn, thay
th mt b truyn ng, hay tranh tng trc Ta n
Ti cao, ti ng nhin phi tha nhn rng ti
khng lm c. Chng ta nhn ra rng c rt nhiu
lnh vc m chng ta chng bit g nhiu, nh vt l,
ton hc, y khoa, lut, nu chng ta khng c o
to trong nhng lnh vc . Nhng thm ch ngay
c khi chng ta c th hc ht cc ngnh ngh v lm
ch mi ngh nghip, chng ta vn c nhng im
m. l bi cn c nhng hn ch khc m rt
nhiu trong s chng bt r trong nhng ng thi
tng tc ca con ngi. Chng ngn cn chng ta c
mt ci nhn ton cnh v th gii xung quanh.

Hy tng tng c mt cnh ca m khi bn

m ra, mt v tr tt c nhng iu m bn cha bit
v khng th bit s hin ra. N rng ln, ln hn rt
nhiu so vi tng tng ca chng ta. Nhng khng
bit khng phi l tt. Th gii ca nhng th khng
bit s xm nhp cuc sng v hot ng ca chng
ta, nn chng ta khng c la chn no ngoi vic
ng u vi n. Mt trong nhng cch i mt
vi n l c gng tm hiu nguyn nhn ti sao c mt
s th rt kh hay khng th nhn thy. hiu c
iu cn phi xc nh cc cp a dng ca
nhng th khng bit ny, t cp nh nht n
cp nn tng.

Cp u tin ca iu b n nhc ti nh n
ln u tr thnh gim c New York Tech, vi
thng sau khi tt nghip thc s nm 1974. Qun l
con ngi cha bao gi l mc tiu ca ti. Tht lng
m ni, n lc , ti ch mun l mt nhn vin
bnh thng v c thc hin cc nghin cu ca
mnh m thi. Nhm ca ti nh v thn thit, c
gn kt bi mt mc tiu chung. V chng ti tng
tc vi nhau, ti cm thy mnh bit kh r v nhng
g xy ra vi tng ngi trong nhm.

Nhng qua thi gian, khi ti chuyn n hng

phim Lucas, v sau l Pixar, nhng ngi c
trch nhim bo co cng vic cho ti ngy mt
nhiu, v ti bt u nhn ra rng nhn vin ca
mnh ang c x khc i khi gn ti. H coi ti l
mt Gim c quan trng mt Cng ty quan
trng, trong khi nhng ng nghip ngy trc
New York Tech ch coi ti l Ed. Khi v tr ca ti
thay i, mi ngi tr nn cn trng hn trong li
ni v hnh ng khi c s xut hin ca ti. Ti
khng ngh rng thay i trong hnh ng ca ti l
nguyn nhn ca vic ny; m l thay i v chc
v. V iu ny c ngha l nhng iu m ti tng
c bit ngy cng tr thnh b mt i vi ti. Dn
dn, nhng hnh vi qui g, nhng li phn nn, v
s th l bin mt khi tm mt ti. Ti him khi
thy nhng hnh vi ti t bi mi ngi khng th
hin chng trc mt ti. Ti l ngi ngoi cuc, v
iu quan trng l ti lun thc c iu ny. Nu
ti khng cn thn, nh mt s cnh gic v t nhn
thc, ti c l a ra nhng kt lun sai lm.

Hin tng m ti ang m t, hin tng n

rt su vo bn nng sinh tn nguyn thy ca con
ngi, c th khng gy ngc nhin lm: Chng ta
u bit rng mi ngi u trng ra nhng mt tt
nht ca mnh trc mt ng ch ca h v dnh
nhng mt km tt hn cho ng nghip, v chng
hay bc s ca h. Tuy nhin, nhiu nh qun l
khng nhn thc c iu khi n xy ra (c l
bi h ang mi m hng th vic c chiu
chung). H n gin l khng thy c rng khi h
c thng chc ln v tr lnh o th khng ai i
n v ni, By gi anh l gim c ca ti, ti
khng th thng thn vi anh nh trc na. Thay
vo , nhiu nh lnh o mi gi nh mt cch sai
lm rng kh nng tip cn thng tin ca h vn
khng thay i. Nhng ch l mt v d v vic
nhng iu b n nh hng n nng lc lnh o
ca cc nh qun l nh th no.

Hy i su thm mt lp na.

H thng cp bc v nhng mi trng phn

cp, nhng th c thit k gip cc nhm ngi
lm vic cng nhau, gp phn vo vic n giu thng
tin n mc no? Mi ngi thng rng mnh khi
nhc n h thng cp bc, nh th n vn l mt
th xu xa; h s nhc n n vi ging mit th, mt
th biu trng cho mt mi trng lm vic qu tp
trung vo th hng. iu ny d nhin khng hon
ton cng bng, v trn thc t, ti tng lm vic
mt vi mi trng c tnh phn cp rt cao, rt
nhiu cp bc, nhng vn y cm hng, gip cho ra
i nhng sn phm xut sc, cng nh to iu kin
cho mt s trao i lnh mnh gia cc ng nghip.

Tuy nhin, cng c nhng mi trng phn cp

thc s l c mng.

Di y l nguyn nhn bin mt h thng cp

bc thnh cng thnh th gy cn tr s pht trin:
c qu nhiu ngi v thc nh ng gi tr ca
mnh v gi tr ca nhng ngi khc vi v tr ca h
trong cng ty. Do , h tp trung nng lng vo
vic cung knh nhng ngi trn, v i x ti t
vi nhng ngi di h. Nhng ngi m ti tng
chng kin c hnh vi nh vy dng nh ang hnh
ng theo bn nng ng vt, v h khng nhn thc
c nhng vic mnh lm. iu ny khng phi do
bn thn h thng cp bc gy ra m do nhng o
tng ca c nhn hay ca nn vn ha i km vi h
thng cp bc, ch yu l nhng o tng nh gi
gi tr c nhn da vo th hng. Nu chng ta
khng suy ngh v l do v cch chng ta nh gi
con ngi, chng ta gn nh mc nh s ri vo cm
by ny.
 Hy dng li mt cht v xem xt vn ny t
quan im mt ngi qun l m ang c mt ai
mun lm hi lng mnh. Ti khng ni n s nnh
b nhng y cng l mt bin th tinh t hn ca s
tng bc. Nh lnh o nhn thy g? Anh (c) ta
thy mt ngi mun th hin tt v lm hi lng anh
(c) ta. C iu g khng tt v vic ny ch? Lm
cch no m mt nh qun l c th phn bit c
mt ngi xng ng ng trong i ng v mt
ngi ch n gin c ti n ni khin anh (c) ta thy
bi tai? Mt nh qun l c th nh ngi khc cnh
bo anh (c) ta v mt c nhn c th no thiu
trung thc, nhng nhiu ngi khng thch ni
chuyn tm pho hoc khng thch ngi khc ngh
mnh ghen t. Khi , tm nhn ca mt nh lnh o
s b che m i bi nhng ngi c bit ti nhn ra
c nhng g mt nh lnh o mun. Nu ch quan
st t mt im duy nht th s kh nm bt bc
tranh hon chnh v mc hot ng ca bt c
nhm no. Mc d chng ta u nhn thc c
nhng loi hnh vi bi chng ta nhn thy chng
ngi khc, nhng a s chng ta khng nhn ra
rng chng ta bp mo quan im ca chnh mnh v
th gii, phn ln l do chng ta ngh chng ta thy
c nhiu hn chng ta thc s thy.
 Lp th ba ca s n giu l v s nhng iu
khc m ti khng th nhn thy. Nhng nhn vin
mit mi lm vic ngy ny qua ngy khc sn
xut ra nhng b phim ca chng ti u ang tham
gia vo nhng qu trnh phc tp n kh tin, tt c
chng u i km vi nhng vn v nhng thi tt
ca ring chng. C nhng ro cn v mt hu cn
cn phi c loi b, nhng bi ton v lch trnh
cn phi c gii quyt, nhng vn gia cc c
nhn cng nh nhng vn thuc v qun l. Ti
c th hiu tng vn ring l nu chng gy c
s ch vi ti v c gii thch vi ti. Nhng
nhng ngi trc tip lin quan mi l nhng ngi
bit r vn nht bi h l ngi tham gia hnh
ng v c th nhn thy nhng th m ti khng
thy. Nu mt cuc khng hong ang nhen nhm,
h s bit trc ti. iu ny s khng tr thnh vn
nu bn lun c nhng ngi khc ngay lp tc
bo hiu cho bn khi h nghi ng c rc ri u ,
nhng bn khng th c. Thm ch cc nhn vin c
nh trong sng nht cng qu nht c th ln
ting khi h cm nhn c iu bt thng. H c
th cm thy rng cn qu sm bo co vi cc
qun l cp cao, hay h c th gi nh rng chng ta
nhn thc c vn ri. Theo nh ngha,
nhng mi trng phc hp l mi trng rc ri n
mc kh c ai nm bt c trn vn. Nhng rt
nhiu qun l, nhng ngi lo s ngi khc ngh
mnh khng kim sot c tnh hnh, tin rng h
phi bit tt c mi th - hay t nht cng hnh ng
nh th h bit ht vy.

V th nhng ng nghip ca ti bit nhiu hn

ti v nhng g ang din ra ti bt c b phn no
bt c thi im no. Tri li, ti bit nhiu hn v
nhng vn m cc nhn vin khu sn xut
khng h bit: yu cu lch trnh, nhng xung t
nhn s, nhng vn v th trng, hay nhng vn
nhn s, nhng iu c th rt kh v khng thch
hp chia s vi tt c mi ngi. Vy l mi ngi
chng ti u t rt ra kt lun da vo nhng bc
tranh khng hon chnh. i vi ti, tht sai lm khi
ni rng tm nhn hn hp ca ti phi l tm nhn tt
hn.

Nu chng ta c th nht tr rng rt kh, nu

khng mun ni l khng th, c c mt bc tranh
hon chnh v iu g ang xy ra bt k thi im
no, ti bt k cng ty no, th vic cng kh hn
khi bn thnh cng. l bi thnh cng thuyt
phc chng ta rng chng ta ang lm ng. V kh
nng dp tt nhng quan im khc th chng c th
g hiu qu hn l vic bn b thuyt phc rng mnh
ng c.

Khi i mt vi s phc tp, cm thy yn

tm, chng ta t nh rng chng ta c th pht hin
v hiu mi kha cnh ca tng vn nu chng ta
c gng . Nhng l mt quan nim sai lm. Ti
tin rng cch tip cn tt hn l chp nhn rng
chng ta khng th hiu ht mi kha cnh ca mt
mi trng phc tp v thay vo , tp trung vo
vic kt hp nhng quan im khc nhau. Nu chng
ta bt u vi thi rng nhng quan im khc
nhau l s b sung cho nhau thay v cnh tranh
nhau, th chng ta s tr nn hiu qu hn bi nhng
tng hay nhng quyt nh ca chng ta s c
mi da v ti luyn bng cc cuc tranh lun.
Trong mt nn vn ha sng to lnh mnh, mi
ngi cm thy thoi mi ln ting v lm sng t
nhng kin khc nhau, nhng kin c th gip
chng ta hiu r vn hn.

Hy th xem xt mt v d xy ra Pixar trong

cuc hp ph duyt ngn sch v thi hn cho d n
Vt bay. Mt nh sn xut hiu ng tn l Denise
Ream a ra mt xut kh trit : Chi ph sn
xut s gim v s tun lm vic ca cc nhn vin
cng t hn (Chng ti s dng khi lng cng vic
m mt c nhn c th hon thnh trong vng mt
tun tnh ton ngn sch) nu chng ti lm mt
vic m c v nh i ngc li mc tiu , l lm
chm li thi gian cc nh lm phim hot hnh bt
u cng vic ca mnh. Denise, ngi c tm nhn
su rng trc khi gia nhp Pixar, tng lm vic vi
nm ti Industrial Light & Magic, ch ra mt thc
t m c c th thy r hn bt c ai trong chng ti:
Mc d to n tng v tnh hiu qu, song s ho
hc bt u cng vic cui cng s phn tc dng bi
cc nh lm phim hot hnh thng phi lm li khi
c s thay i iu ny buc h phi ngi ch ngi
khc giao nhim v iu ny s lm tng cc khon
chi ph. T gc nhn ca c, c v r rng rng chng
ti s tn t tun lm vic hn nu chng ti a cho
cc nh lm phim hot hnh nhng khi lng cng
vic ln hn, hon chnh hn d mun hn.

Ti tin rng cc nh lm phim hot hnh s lm

vic nhanh hn cc anh tng tng, Denise ni,
nu h c tt c cc mnh ghp h cn khi bt u.
C ng. Thm ch vi tt c m ln xn xy ra
- v s nhng s iu chnh ct truyn v vic phi
lm li rigging cho mt s nhn vt vo pht cui -
Vt bay vn l d n c hon thnh vi s tun
lm vic t hn so vi d tnh ca chng ti.

Nhc n quyt nh ln ting vo ngy ,

Denise ni vi ti. H buc chng ti phi giao
b phim vo ci ngy m ti cho l qu sm, v ti
ni, Ti khng hiu ti sao chng ta phi lm iu
ny, bi anh bit y, chng ta lc no cng m u
vo tng. Cha ai trong chng ta tng hon thnh
cng vic sm, v vy ti sao chng ta khng thng
thn ni s thc, cho d c mt lng, ngay by gi,
hai nm trc thi hn? Vi ti, r rng anh mun
nhiu thi gian nht c th to ra ct truyn hp
l. Cn mc tiu ca ti l y li thi hn xung
cng lu cng tt. V mc tiu thnh cng.

iu c l khng xy ra nu nh sn xut
ca b phim v lnh o cng ty ni chung khng ci
m lng nghe kin mi m, kin thch thc
tnh trng hin thi. Loi ci m ny ch c th xy ra
trong mt nn vn ha bit tha nhn s tn ti ca
nhng im m. N ch xy ra khi cc nh qun l
thu hiu rng c nhng vn ngi khc c th
thy nhng h li khng th - v nhng ngi
cng thy c nhng gii php na.

Chng ta bit rng c nhng s tnh c may mn,

nhng cng c mt mc khc ca s n giu lin
quan n vic cc s kin kt hp vi nhau v s kt
hp ny c th bo trc bt c s vic quan trng
no. Thng thng, mt s chng khng th nhn
thy, cho nn chng ta khng nhn ra c vai tr
quan trng ca chng. Hy ngh n nhng a tr
tham gia chng trnh chm sc ban ngy ca Pixar,
rt nhiu trong s l con ca cc cp v chng nn
duyn ti Pixar. (John v ti thng ghi li mt cch
t ho s lng cc cuc hn nhn Pixar v nhiu
a tr Pixar c ra i t .) Hy ngh n tt
c nhng th phi xy ra c th dn n s ra i
ca nhng a b y. Nu Pixar cha tng tn ti,
chng cng s chng bao gi c sinh ra.

Bn c th quay ngc thi gian v ni rng cha

m ca nhng a tr y c th khng gp nhau
nu John khng tham gia vo qu trnh sn xut b
phim Cuc phiu lu ca Andr v Wally B. Hay nu
nh Walt Disney khng tn ti hay gi s ti khng
may mn c Ivan Sutherland ch dy i
hc Utah. Hoc tr li nm 1957, khi ti mi 12 tui,
va tr v t k ngh Cng vin Yellowstone cng
gia nh. B ti li mt chic xe Ford57 mu vng,
m ti ngi gh ph, anh ch em ti ngi pha sau
xe. Chng ti i trn mt con ng quanh co ven
hm ni vi vch dc ng ngay bn phi v hon
ton khng c ro chn. t nhin, ngay sau khc
cua, mt chic xe lao sang ln ng ca chng ti.
Ti nh m ti ht tht thanh v cha ti p mnh
chn phanh; ng khng th lch ra bi vch nm
cch bn phi ch vi bc chn. Ti nh thi gian
chm chp tri v mt khonh khc im lng hon
ton trc khi chic xe m sm vo chng ti,
lm nt mt bn sn xe. Chic xe ca chng ti
trt di, m vo mt bin bo v dng li. Nhng
ngi ln ra khi xe v bt u ht vo mt nhau,
nhng ti ch ng , nhn chm chm vo chic xe
b ph hy. Nu chic xe kia ch ln thm 5 cm na
vo ln ca chng ti thi, n s m thng vo
thanh cn trc xe chng ti v ht chng ti xung
vc. Nhng mi e da sng cn ging nh tai nn
ny c xu hng m nh bn. Ch 5cm na thi th s
chng bao gi c Pixar.
 ng nhin, mi ngi u tng gp nhng mi
e da tng t trong cuc sng, nhng y l mt
im ng ch : Khi ti vit iu ny, tt c cc cp
i Pixar m ti v cng t ho u khng c khi
nim g v vic ch 5cm trong qu kh c th
khin h khng gp nhau v sinh ra nhng a tr
ng yu nh by gi.

Ti tng nghe ngi ta ni rng Pixar thnh

cng l ng nhin bi c tnh ca nhng ngi to
nn n. Mc d c tnh l rt quan trng, nhng ti
cng chc chn rng c v s nhng s kin 5cm
tn ti ngoi kia nhng s kin m ti khng cch
no bit c bi chng xy ra trong cuc sng ring
ca nhng ngi khc, nhng ngi v cng quan
trng vi Pixar. Mt tp hp y cc kt qu c
th xy ra vo bt c lc no ln n mc chng ta
khng th o lng c, cho nn b no ca chng
ta phi n gin ha i th chng ta mi hot ng
c. Ti khng th ngi ngh v iu g c th
xy ra nu John khng sn lng tham gia d n Cuc
phiu lu ca Andr v Wally B., chng hn th,
hoc nu Steve kin quyt bn Pixar cho Microsoft.
Nhng s tht l, lch s Pixar s rt khc nu mt
trong nhng iu gi s kia xy ra. Khi ti ni rng s
phn ca bt k doanh nghip no, cng nh cc c
nhn trong , lin kt v ph thuc ln nhau, th
nghe c v rt so mm. Nhng khng h. Hn na,
chng ta khng th nhn thy tt c nhng mi lin
kt v ph thuc nh hnh nn cuc sng ca chng
ta, cho d chng ta c c sc nhn k th no i na.

Nu chng ta khng tha nhn rng c rt nhiu

th b n giu, th v lu di chng ta s t lm tn
thng chnh mnh. Tha nhn nhng iu chng ta
khng th thy - thoi mi vi s tht rng c hng
trm nghn s kin 5cm ang xy ra ngay lc ny
y, vt ngoi tm nhn ca chng ta, v chng s
khin chng ta ti t hn hoc tt p hn theo v s
cch - gip thc y tnh linh hot. Bn c th ni
rng ti ng h quan im lnh o th nn khim
tn. Nhng khim tn thc s, nhng nh lnh
o ny trc ht phi hiu rng c rt nhiu yu t
nh hnh cuc sng cng nh doanh nghip ca h
m h khng th nhn thy, v chng s lun nh
vy.

Khi suy ngh v chng ny v v nhng hn ch

trong nhn thc, mt cm t lun ny ra trong u
ti: Bi hc kinh nghim th lun lun ng. Khi
chng ta nghe cm t ny, chng ta thng ch gt
u - vng, d nhin ri - chp nhn rng khi nhn li
vic xy ra, chng ta c th thy r n hn, hc
hi t n, v rt ra c kt lun ng n.

Vn l, l mt cm t sai trm trng. Bi

hc kinh nghim khng lun lun ng u. Quan
im ca chng ta v qu kh, trn thc t, gn nh
cng chng r rng hn quan im ca chng ta v
tng lai. Mc d chng ta bit nhiu v mt s kin
qu kh hn mt s kin tng lai, hiu bit ca
chng ta v cc yu t nh hnh n vn cc k hn
ch. Khng ch vy, bi chng ta ngh rng chng ta
thy r iu g xy ra - xy ra ri th ai ch thy
c - chng ta thng khng ci m bit nhiu
hn na. Chng ta nn thn trng ch rt t mt
kinh nghim ci tri thc n trong n m thi v dng
li , Mark Twain tng ni, nu khng chng ta
s ging nh con mo ngi phi mt ci l nng. N
s khng bao gi ngi trn mt ci l nng na - iu
ny tt thi; nhng thm ch n cng s khng bao
gi ngi trn mt ci l ngui. Ni cch khc, bi
hc kinh nghim ca con mo bp mo gc nhn
ca n. Qu kh ch nn l ngi thy ca ta, ng
nn l ngi ch ca ta.

C mt loi i xng gia nhn v pha trc v

nhn li pha sau, mc d chng ta him khi ngh theo
cch . Chng ta bit rng, khi ln k hoch cho
bc i tip theo, chng ta s chn ra nhng con
ng hng ti tng lai, phn tch nhng thng tin
c sn tt nht v quyt nh mt con ng tin v
pha trc. Nhng chng ta thng khng nhn thc
c rng khi nhn li qu kh, ci thin hng thch
to ra khun mu khin chng ta la chn nhng k
c c ngha. V khng phi lc no chng ta cng
la chn ng. Chng ta xy dng cu chuyn ca
chng ta - khun mu ca chng ta v qu kh - theo
cch tt nht c th. Chng ta c th tm kim k c
ca nhng ngi khc v xem xt nhng ghi chp
hn ch ca ring mnh a ra mt khun mu tt
hn. Nhng d l th th n vn ch l mt khun
mu ch khng phi thc t.

Trong chng 5, ti a bn n mt cuc

hp Braintrust tho lun v d n B phim khng tn
ca Pixar s a bn vo bn trong tm tr, b phim
y tham vng ca Pete Docter cui cng c bit
n vi ta Inside Out (Nhng mnh ghp cm
xc). Trong giai on nghin cu chuyn su ca b
phim, Pete rt ngc nhin khi nghe mt nh thn
kinh hc ni rng ch c 40% nhng g chng ta ngh
chng ta nhn thy n t i mt. Phn cn li
c to thnh t k c hoc nhng khun mu m
chng ta nhn ra c t tri nghim qu kh, anh
ni vi ti.

Cc nh lm phim hot hnh c o to

bit quan st - h bit rng khn gi mt cch
tim thc ngay c nhng chuyn ng tinh t nht v
iu ny dn n s cng nhn. Nu cc nh lm
phim hot hnh mun mt nhn vt chm vo mt
th g pha bn tri, h cnh bo iu trc
mt giy bng cch nhn vt di chuyn cc k
nh nhng v pha bn phi. Mc d phn ln mi
ngi u khng nhn thc c iu ny, nhng
li chnh l iu m b no ca chng ta mong i
nhn thy mt du hiu bo trc nhng iu sp
n. Chng ti c th s dng du hiu hng
i mt khn gi n bt c ni no chng ti mun.
Hoc ngc li, nu chng ti mun gy ngc nhin
cho mi ngi, chng ti loi b n, khin nhng
chuyn ng khng thy trc c tr nn gy sng
st hn. V d, trong Cu chuyn chi 2, khi Jessi
ni v ni s hi ca mnh, c xon bm tc gia
nhng ngn tay. Quan st nhng chuyn ng rt
nh y, bn c th cm nhn c trng thi ca c,
m c l bn cng chng hiu v sao. Chnh khn gi
l ngi cung cp ngha cho chuyn ng n gin
thng qua nhng tri nghim v tr thng minh
cm xc ca h. a phn mi ngi u ngh rng
phim hot hnh ch l cc nhn vt va chuyn ng
hi hc va ni ra cc cu thoi, nhng nhng nh
lm phim hot hnh v i rt cn trng trong vic
xy dng nhng chuyn ng nhm gi ra mt phn
ng mang tnh cm xc, thuyt phc chng ta rng
nhng nhn vt c cm gic, cm xc v nh.

Tt c nhng iu ny u da vo cch chng

ta thc s hot ng, v khng phi nhng iu
m chng ta thng gi nh. B no ca chng ta
phi m nhim mt cng vic rt kh khn: Khi
lng chi tit hnh nh trc mt chng ta rt ln, v
i mt ca chng ta ch c th tip nhn mt phn
rt nh thng qua mt im nh phn sau ca nhn
cu c gi l h th gic. V c bn, chng ta khng
nhn thc c hoc phi b qua hu ht nhng g
bn ngoi chng ta. Tuy nhin, chng ta phi hot
ng, nn ng thi, b no cng t ng lp y
nhng chi tit m chng ta b l. Chng ta lm y
hoc ba ra mt lng chi tit ln hn rt nhiu so
vi chng ta ngh. Th m ti mun ni n y
chnh l cc khun mu t duy ca chng ta, chng
ng vai tr quan trng trong nhn thc ca chng
ta v th gii.

Nhng khun mu trong u chng ta lm vic

vi tc kinh khng, cho php chng ta hot ng
trong thc t, la chn nhng g l tt, nhng g l
mi e da trong bt c tnh hung no. y l mt
qu trnh t ng v nhanh n mc chng ta khng
h ch l n ang xy ra. Mt m thanh ngn hoc
mt ci lic mt n ai cng kch hot nhng
khun mu ny; mt s git nh c mt cng c th
khin chng ta cm thy bn mnh ang gp rc ri;
mt s thay i nh ca nh sng cng c th bo
hiu cho chng ta bit rng cn bo ang ti gn.
Chng ta ch cn mt mu thng tin nh to ra
nhng bc suy lun ln da trn nhng khun mu
ca chng ta nh ti tng ni, chng ta t lm y.
Chng ta l nhng sinh vt thch to ra ngha, thch
c nhng gi m h t nhng ngi khc, cng
nh h c chng ta.
 Mt cch hiu nhng hm n trong cch
thc hot ng ca nhng khun mu t duy l
xem xt bn tay ma thut ca mt o thut gia. Khi
anh (c) ta khin mt ng xu hay mt l bi bin
mt, chng ta b la nhng rt thch th, v i mt
lin sc so khp ni tm ra s tht. Chng ta ch
c th nhn thy mt phn nh ca nhng iu ang
xy ra khi nh o thut di chuyn bn tay, lm
nhng chuyn ng d tha li ko s ch ca
chng ta. thnh cng, mt tr o thut cn lm
c hai iu: Th nht, nh o thut phi chuyn
hng i mt ca chng ta khi ni m hnh ng
n giu thc s xy ra; th hai, b no ca chng ta
phi t ng lp y nhng thng tin b b l, kt hp
nhng g chng ta bit vi nhng g chng ta ang
tip nhn lc . y l mt v d tuyt vi v quy
tc 40% m Pete nhc n: Chng ta khng nhn
thc c rng phn ln nhng g chng ta ngh l
mnh thy thc t l do b no ca chng ta ang lp
y nhng khong trng. o tng rng chng ta c
mt bc tranh ton cnh cc k thuyt phc. Tuy
nhin, o thut gia khng to ra o tng m chnh
chng ta t mnh to ra. Chng ta c nim tin mnh
m rng chng ta ang n nhn ton b s thc ch
khng phi ch mt phn nh ca n. Ni cch khc,
chng ta nhn thc c kt qu t qu trnh x l
ca no b, nhng khng nhn thc c bn thn
qu trnh x l y.

Thng thng, mi ngi cho rng thc l th

t c bn trong no b. Alva Noe, gio s trit
hc ti i hc California Berkeley chuyn nghin
cu v l thuyt nhn thc, xut mt cch ngh
khc: thc l th chng ta lm, quyt nh, thc
hin khi chng ta tng tc linh hot vi th gii
xung quanh. Ni cch khc, thc xy ra trong mt
bi cnh c th. Chng ta dnh c i thch ng
vi ngi khc ty theo tnh hung, ng vit.
Chng ta khng ch l nhng ngi tip nhn nh
hng bn ngoi, m cn l nhng sinh vt c to
ra tip nhn nhng nh hng xut pht t chnh
chng ta; chng ta lun gn b vi th gii mt cch
nng ng, ch khng tch bit khi n. Chng hn,
ng miu t tin bc l th ch c gi tr v ngha
nh mt phn ca mt h thng kt ni ln. Cho d
nhng tng tc thng ngy ca chng ta vi tin
bc c xu hng tp trung vo nhng con s c in
trn kim loi v nhng mu giy hnh ch nht,
khun mu t duy ca chng ta i vi tin bc phc
tp hn nhiu. Khun mu nh hnh v cng b
nh hnh bi nhng quan im ca chng ta v li
sng ca mnh, nhng mi quan tm ca chng ta v
phn chng ta ng c hng, nhng cm xc ca
chng ta v a v cng nhng phn xt ca chng ta
v bn thn v v nhng ngi khc.

Nhng khun mu chng ta c v mi quan h

ni lm vic, vi bn b, trong gia nh v trong x
hi thm ch cn phc tp hn cc khun mu chng
ta c v nhng th chng ta thy. Nhng cu trc
ny, nhng khun mu mang tnh c nhn, nh hnh
nhng th m chng ta nhn thc. Nhng ch c bn
thn chng ta mi nhn thc c chng v khng ai
c th thy c nhng mi quan h ny theo cch
ca chng ta. Gi m chng ta c th ghi nh iu
! Hu ht chng ta u cho rng quan im ca
chng ta l ng n nht, c th bi l quan im
duy nht m chng ta thc s bit. Chnh vic tt c
chng ta u c nhng hiu lm ln vi mi ngi lc
ny hay lc khc - tranh ci v nhng iu ni ra
hoc ca chng l g - s a chng ta n vi mt
thc t l c qu nhiu iu m chng ta khng bit.
Nhng, khng. Chng ta s phi hc, ht ln ny n
ln khc, rng nhn thc v kinh nghim ca mi
ngi cc k khc nhau. Trong mt mi trng sng
to, nhng s khc bit ny c th l ti sn. Nhng
khi chng ta khng tha nhn hay coi trng chng,
th thay v lm phong ph hn, chng s bo mn s
sng to ca chng ta.

Tn trng quan im ca ngi khc! nghe c

v n gin nhng thc t li cc k kh thc thi
trong cng ty. l bi khi nhn thy nhng th
thch thc khun mu t duy ca mnh, con ngi
c xu hng khng ch khng c m cn pht l
chng. iu ny c khoa hc chng minh. Khi
nim thin kin xc nhn xu hng con ngi
thng ng h nhng thng tin xc nhn nim tin
tn ti t trc ca mnh, m khng cn bit chng
ng hay khng - c xut vo nhng nm 1960
bi Peter Wason, mt nh tm l hc ngi Anh.
Wason tin hnh mt chui nhng th nghim ni
ting nhm khm ph vic con ngi t coi trng
nhng d liu mu thun vi nhng g h cho l
ng. (Nh th chng ta vn cn nhiu bng chng
hn chng minh rng nhng iu b n giu c th
khin chng ta rt ra nhng kt lun sai lm.)

Nu nhng khun mu t duy ca chng ta ch

l bn m phng thc t, th nhng kt lun m
chng ta rt ra khng th trnh khi vic b sai. V d
nh, ai thn thit vi chng ta c th ngu nhin
tht ra mt vi li, th nhng li c th mang
trng lng rt ln, trong khi cng nhng li nh th,
t ming ngi xa l, s tr nn khng c ngha l g.
Vi cng vic ca mnh, chng ti c th cho rng
vic khng c mi n mt cuc hp l mt mi e
da i vi chng ti hay nhng d n ca chng ti,
ngay c khi khng c mi e da no. Nhng v
chng ti thng khng nhn thy nhng sai lm
trong nhng l lun hay trong thin kin ca mnh,
chng ti d dng b la rng mnh l nhng ngi
tnh to duy nht y d iu dng nh khng
thuyt phc.

cho bn thy o tng d dng xut hin

trong cng vic nh th no, ti mun chia s cu
chuyn v mt sai lm ngy u thnh lp Pixar.
Chng ti thu nhng nh bin kch ngoi cng ty
h tr b phim, nhng chng ti khng hi lng
vi kt qu. Cho nn chng ti a n mt ngi
khc, mt bin kch m sau hon thnh xut
sc cng vic, nhng chng ti phm sai lm khi
tn nhng nh bin kch u tin trong bn nhp
tip theo. Khi b phim ra mt, chng ti phi tha
nhn ng gp ca nhng bin kch tht bi , do
cc quy nh trong ngnh cng nghip ny. Vic
tha nhn phi l li v ng cho nhng nhn
vin ti Pixar. Chng ti phm sai lm khi trao s
ghi nhn khng ng i tng.

Mc d vy, bng cch no , s vic ny

khin cc o din Pixar a ra quyt nh rng, t
gi tr i h nn vit nhng bn nhp u tin cho
cc b phim ca h v theo , s c ghi nhn nh
nhng nh bin kch. Nim tin ny nh hnh cch
suy ngh ca chng ti v vic chng ti nn lm vic
nh mt xng phim nh th no, v iu ny, n
lt n, li nh hng n cch m s o din nh
ngha v vai tr ca o din. Vn l tt c nhng
iu trn u l nhng kt lun sai lm, da trn duy
nht mt tri nghim ti t. V iu ny dn n
nhiu vn na pht sinh. V d nh hin ti, ngay
t u, chng ti t nhin vp phi mt s phn
i quyt lit t ni b i vi vic thu cc bin kch
bn ngoi, ngay c khi chng ti tuyn b rng
chng ti khng mun cc o din cha tng chp
bt cho bt c b phim no trc vit bn nhp
u tin. Trong mt s trng hp, iu ny c ngha
l lng ph thi gian. Khng ch tn thi gian cho vic
vit lch, m cc bin kch cn p dng t duy cu
trc ca h vo qu trnh pht trin - iu m hu ht
cc o din u thc s cn. Mt s d n b nh tr
bi cc o din qu mi m vi vic t mnh vit
kch bn, trong khi ng ra h nn lm nhng vic
khc.

Ti ngh gi chng ti thot ra khi m cung,

nhng cng mt rt nhiu thi gian. V tt c l
bi mt khun mu t duy sai lm, c xy dng
phn ng li mt s kin duy nht, n su bm r.
Mt khi chng ta nh hnh mt khun mu v
cch lm vic trong u, th rt kh thay i.

Chng ta u tng tri qua vic nhiu ngi

cng thy mt s kin nhng mi ngi li ghi nh n
theo mt cch khc. (Thng thng, chng ta hay t
cho l quan im ca chng ta ng.) S khc bit
ny sinh bi cc khun mu t duy ring bit ca
chng ta nh hnh nhng g chng ta thy. Ti s
nhc li ln na: Nhng khun mu t duy ca
chng ta khng phi l thc t. Chng l cng c,
cng nh nhng m hnh d bo thi tit. V nh
chng ta u bit, i khi d bo ni ma nhng cui
cng li nng. Cng c khng phi l thc t.
 iu quan trng l phi nhn thc c s khc
bit.

Khi chng ti thc hin mt b phim, b phim

cha tng tn ti. Chng ti khng phi ang pht
hin hay khm ph ra n; b phim khng phi
ang nm u i chng ti i tm. Chng c b
phim no c. Chng ti ang a ra nhng quyt
nh, tng ci mt, to ra n. V c bn, b phim
b giu khi chng ti. (Ti gi iu ny l Tng lai
cha nh hnh, v s dnh chng tip theo ni
v vai tr trung tm ca n trong vic sng to.) Ti
bit iu ny c th gy chong ngp. C mt l do
ti sao cc nh bin kch ni n tnh khng b ca
nhng trang giy trng v cc ha s rng mnh khi
thy nhng chic gi v trng trn. Vic to ra mt
th g t h khng l cc k kh khn, c bit
khi bn cn nhc n vic rt nhiu th bn ang c
gng nhn ra li b che giu, t nht l lc ban u.
Tuy vy, vn cn c hy vng. C nhng iu chng
ta c th lm gip bn thn ci m hn v nhn
thy r rng hn.

Ti ni v nim tin ca mnh rng s cn

bng l mt hot ng nng ng, khng bao gi kt
thc. Ti ni ra nhng l do ca mnh v vic
khng nn mc nh theo mt thi cc no bi n to
cm gic an ton hn hay n nh hn. Gi y, ti
ang thc gic bn c gng to ra mt s cn bng
tng t gia iu bit v iu cha bit. Mc d
sc hp dn ca s an ton v kh nng d on
trc rt mnh m, nhng t c s cn bng
ch thc, phi tham gia vo nhng hnh ng m
kt qu v phn thng vn cha r rng. Nhng con
ngi sng to nht sn sng lm vic trong bng ti
ca s khng chc chn.

Chng ta hy quay li, ch mt lc thi, vi n d

cnh ca m ti s dng phn u chng 1, mt
mt l tt c nhng g chng ta thy v bit - th gii
m chng ta hiu. Mt khc l tt c nhng g chng
ta khng thy v khng bit - nhng vn cha
c gii quyt, nhng cm xc cha c th hin,
nhng kh nng cha c nhn ra, nhiu n mc
chng ta khng th tng tng ht. Mt ny khng
phi l mt thc t khc m l th mun hiu cng
rt kh: th vn cha c to ra.

Mc ch l t chn c hai bn cnh ca

mt chn ng chc nhng th m chng ta bit r,
chng ta t tin, chng ta c chuyn mn, nhng con
ngi v qu trnh chng ta c th da vo, cn chn
kia nhng th chng ta khng bit, l ni m mi
th u u m, m h v cha c to ra.

Rt nhiu ngi s hi bn ny ca cnh ca.

Chng ta khao kht s n nh v chc chn, v th
chng ta gi c hai chn mnh gn cht vi nhng g
chng ta bit, tin rng nu chng ta lp li bn thn
hay lp li nhng g tng hiu qu, chng ta s an
ton. iu ny nghe c v hp l. Cng nh chng ta
bit rng lut php mang n mt x hi hiu qu hn
v giu mnh hn, hay cng luyn tp s cng thnh
tho, hay cc hnh tinh quay quanh mt tri, chng
ta u cn nhng th chng ta c th da vo.
Nhng d khao kht s chc chn n u, chng ta
cng nn hiu rng, cho d l do nhng hn ch ca
bn thn, do s ngu nhin, hay do tng hp ca
nhng s kin khng th bit trc trong tng lai i
na, th mt s th s bt buc phi n, qua cnh
ca , khng cn bit chng ta thch hay khng.
Mt s c th s nng cao tinh thn v khi ngun
cm hng, v mt s khc s tr thnh thm ha.

Chng ta u bit c nhng ngi ho hng i

mt vi nhng th h khng bit; h tham gia vo
cc vn kh gii quyt ca khoa hc, k thut, v
x hi; h coi trng s phc tp ca nhng biu hin
bng mt hay c vit ra; h c tip thm nng
lng bi s khng chc chn. l bi h tin rng,
qua vic t cu hi, h c th lm c nhiu th
hn l ch ngi nhn qua cnh ca. H c th mo
him vt qua n.

C nhng ngi khc mo him i mt vi

nhng th h cha bit v ri thnh cng mt cch
ng ngc nhin, nhng li hu nh khng bit mnh
lm g c c thnh cng . Tin tng vo
s thng minh ca mnh, h say sa vi s tuyt vi
ca bn thn, ni vi nhng ngi khc v tm quan
trng ca vic chp nhn ri ro. Nhng mt khi sa
chn vo ho quang , h s khng cn ho hng
thc hin cc chuyn du hnh khc khm ph
nhng iu cha bit na. Nguyn nhn l do thnh
cng khin h thn trng hn bao gi ht i vi tht
bi, v th h rt lui, lp li nhng g h lm trc
. H s li bn cnh ca m h bit r.

Khi ti bn v nhng yu t ca mt mi trng

sng to lnh mnh, bn c th nhn thy rng ti
khng c tm cch nh ngha t sng to v ti
lm vy l c mc ch. l bi ti thy vic
khng c tc dng. Ti tin rng chng ta u c kh
nng gii quyt vn v bc l bn thn mt cch
sng to. iu cn tr chng ta l nhng hng ro b
n - nhng khi nim sai lm v nhng gi nh ngn
cn chng ta m chng ta khng h hay bit. Vn
ci g b n giu khng ch l mt s tru tng
chng ta bn lun v n nh l mt bi tp rn luyn
tr thng minh. iu B n v vic chng ta tha
nhn n chc chn l mt phn cn thit trong qu
trnh loi b nhng g cn tr chng ta: bm cht vo
nhng g c hiu qu, s hi s thay i, v t di
bn thn v vai tr ca chng ta trong thnh cng
ca chnh mnh. Thng thn, an ton, nghin cu,
nh gi bn thn, v bo v ci mi l tt c nhng
c ch m chng ta c th s dng ng u vi
nhng th cha bit, cng nh ti thiu ha s
hn lon v ni s hi. Nhng khi nim ny khng
nht thit c ngha l s lm cho mi th d dng
hn, nhng chng c th gip chng ta pht hin ra
nhng vn tim n, v do , cho php chng ta
x l chng. l iu m by gi chng ta cn phi
nghim tc quan tm.
 PHN III
KIN TO V GN GI

CHNG 10

M RNG QUAN IM

Cui nhng nm 1970, trong mt ln i du lch t

New York n Washington, D.C., v chng ti cng
mt cp i khc thu mt chic xe cm tri ln vi
hai bnh xe mi bn ct nu mt chic chng
may b hng, chic cn li vn c th gi c chic
xe. iu khin chic xe ny qu l mt th thch, v
li cng kh hn khi Dick (anh bn ng hnh ca
ti) cha tng li n trc y. Thay v i theo
ng cao tc New Jersey (la chn khn ngoan
hn), chng ti li i theo mt li khc trnh trm
thu ph. Vn l ci li khc ny c khong vi cy
s li c mt bng binh - cc phng tin s phi i
vo trong, li mt vng ri mi thot ra c theo
hng h chn. iu ny rt d dng i vi mt
chic xe hi, ch khng phi l mt chic xe cm tri.

Khi chng ti ti mt trong nhng bng binh

ny, Dick va phi l ng, v ti nghe thy mt
chic lp pha sau b n.

Dick, anh lm n lp xe ri! v Dick, Anne,

ni.

u, anh c lm n lp u, anh y p.

Khi chng ti tip tc i, Dick v Anne bt u

tranh ci quyt lit v chic lp xe v k nng li xe
ca Dick. Anh cn cn thn hn, Anne mng, trong
khi Dick khng giu ni v bc tc (Anh c lm n
lp u!) v c gng bin minh (Chic xe ny qu
kh li!). Ti v v d dng thy c c mt cu
chuyn ng sau cuc ci v ny, nhng d l g
i na, th n cng khng khin h nhn ra rng iu
phi lm ngay lc ny l tp vo l ng v thay
lp. Dng nh nhng cng thng cht chng v
nhng vn khng lin quan khc khin h
khng nhn thy c thc t rng: Chng ti ang
lao nhanh trn ng cao tc trn mt chic xe thiu
lp. Chng ti cn phi dng li v sa cha ch
hng.

Sau vi pht nghe h ci nhau, ti thy cn thit

phi xen vo ni cho h r rng, lp xe b n.
Bi v mc d v chng Dick c v cho rng h ang
tranh ci v chic lp xe, nhng r rng l khng, v
ai cng c th thy rng chng ngi no trong hai
ngi quan tm n s an ton ca chng ti c.
Khun mu t duy ca h, c nh hnh qua nhiu
nm tng tc vi nhau, khin h khng nhn
nhn c nhng s vic ngay trc mt chng ti
m vo l ng v b n lp cng nh s nguy
him m chng ti c th i mt nu khng x l
vn ngay lp tc.

Cu chuyn ny chic xe qu kh, cp v

chng ng tr, chic lp xe b n, v c nhng
chuyn xy ra sau thc s khi hi, nhng ti
 cp n n y l bi n minh chng cho bn
tng i din cho nhng suy ngh ca ti v qun l.
iu u tin, vn m ti nhc n chng 9,
l nhng khun mu t duy ca chng ta i vi
th gii bp mo nhn thc ca chng ta n ni
chng ta kh c th nhn thy nhng iu ngay
trc mt. (Ti s dng t khun mu ch nhng
nh kin chng ta tch ly theo thi gian, v
chng ta dng chng nh gi nhng g chng ta
thy v nghe, cng nh l gii v d on.) iu
th hai l thng thng chng ta khng nhn thy
ranh gii gia nhng thng tin mi n t bn ngoi
v nhng khun mu t duy c c nh hnh
ca chng ta chng ta tip nhn c hai nh mt.
Th ba l khi chng ta v thc b lun qun vi
nhng cch din gii ca ring mnh, chng ta tr
nn cng nhc v t c kh nng gii quyt nhng vn
ngay trc mt. V cui cng l, i vi nhng
ngi lm vic hoc chung sng cng nhau nh
Dick v Anne th do c thi gian gn gi v cng
chia s mi th, nn khun mu t duy ca h v th
gii an quyn vo nhau mt cch su sc (i khi
khng th tch ra). Nu v chng ti ch du lch cng
Dick hoc Anne, th gn nh chc chn h s c
nhng phn ng ph hp vi hon cnh, nhng bi
h y cng nhau, nn khun mu tng hp ca c
hai phc tp hn v hn ch hn tng khun mu
ring r.

Gi hy xem xt iu ny: S c lp xe ch l
khun mu tng hp ca hai ngi. Trong cng ty,
ni hng chc, thm ch hng trm ngi lm vic
cng nhau, nh hng ny cn tng theo cp s
nhn, v trc khi bn nhn thc c th nhng
khun mu cnh tranh v thung xuyn xung t
ny s dn n mt trng thi tr tr, gy kh khn
cho vic thay i hay phn hi hiu qu i vi
nhng thch thc. Vic nhiu quan im b an
quyn vo nhau l mt phn khng th trnh khi
ca bt c nn vn ha no, v nu khng thn trng,
nhng mu thun ny sinh c th khin mt nhm
ngi b ng inh vo nhng quan im hn ch
ca h cho d mi thnh vin ca nhm u sn sng
n nhn nhng tng khc tt hn.

Khi cng nhiu ngi c thm vo nhm, s

thiu linh hot cng tng thm. Mc d chng ta c
th ng rng, v nguyn tc, mt t chc cn phi
linh hot gii quyt vn , nhng lm ng
theo nguyn tc th li cc k kh khn. Ban u,
rt kh nhn ra l mnh cng nhc - ti l vic
khng khng cho rng mt quan im nht nh no
l ng. V cng ging nh vic cc c nhn c
thin kin v kt lun da trn lng knh m h dng
quan st th gii, cc t chc cng nhn thc th
gii thng qua nhng vic m h bit cch thc
hin.

Phn ba ca cun sch s tp trung vo mt s

phng php c th chng ti p dng Pixar
trnh vic cc quan im khc nhau ca tng ngi
c th ngn cn s hp tc ca c nhm. Trong mi
trng hp, chng ti u buc mnh, va vi t
cch c nhn va vi t cch tp th, phi th thch
nhng nh kin ca bn thn. Trong chng ny, ti
s cp n mt s c ch c dng bin nhng
b no tng hp ca chng ti thnh mt khun mu
t duy khc:

1. Dailies(1 ) , hay cng nhau gii quyt vn

2. Nhng chuyn i nghin cu thc t

3. Sc mnh ca gii hn
 4. Kt hp cng ngh v ngh thut

5. Cc th nghim ngn

6. Hc cch nhn

7. Nhng cuc hp tng kt

8. Khng ngng hc hi.

1. DAILIES, HAY CNG NHAU GII QUYT VN

Ma thu nm 2011, tm thng trc khi ra mt Cng

cha tc x mt nhm cc nh lm phim hot hnh
ang l i n bui hp dailies phng chiu
phim ca Pixar v th mnh phch xung nhng chic
gh ln trong phng. Lc mi ch hn 9 gi sng,
vy m c kh nhiu ngi ang phi nhp tng
ngm c ph tnh to hn. Ngc li, o din
Mark Andrew - cc k yu thch u kim - trc
khi bc vo phng, kp dnh mt gi bn ngoi
bi c m v vi mt thanh kim di gn 1m.

Mark tham gia o din Cng cha tc x khi

b phim sn xut c mt na theo yu cu ca
John v ti. Anh c cng nhn l mt nh lnh o
y cm hng. L mt ngi con ng t ho ca
Scotland, ni c chn lm bi cnh cho Cng cha
tc x, Mark thc gic i ng cng s ca mnh
cng nhau mc chic vy truyn thng ca x
Scotland vo mi th Su (vi anh th nhng ngi
n ng mc vy s gip khch l tinh thn). Nhiu
ngi cho rng Mark ging nh thm ha thin nhin
vy. Mark ni chuyn vi bn nh th anh ang c
gng nhn chm mt cn lc xoy cp nm ng sau
v ang chin thng n, mt nh lm phim hot
hnh m t. Ti ng rng anh y dng thuc.
Nhng bui dailies cng chng minh cho nhn nh
.

Cho bui sng, mi ngi! Hy tnh dy i

no! Mark ht ln, bt u mt bui hp ko di
mt gi, m , cc nh lm phim hot hnh s chia
s v nhng cnh m h nh trnh chiu. Mark xem
xt rt cn thn v a ra nhng gp chi tit v vic
lm cch no ci thin tng cnh, ng thi khch
l mi ngi trong phng, bao gm mt gim st
vin, nh sn xut phim, trng bin kch, v cc
nh lm phim hot hnh khc, lm iu tng t.
Mc ch ca bui hp ny, cng nh tt c cc bui
hp dailies khc, l cng nhau xem cc cnh ng
nh cch chng din ra.

Dailies l mt phn quan trng trong vn ha

Pixar, khng ch bi nhng g chng em li - nhng
gp mang tnh xy dng trong qu trnh lm phim
- m cn bi cch chng em li nhng gp .
Nhng ngi tham gia s phi chun b tm l trc
khi bc vo phng - h sp phi a ra tc phm
cha hon chnh ca mnh cho o din v ng
nghip cng xem. Vic ny i hi s tham gia mi
cp , v cng vic ca o din l thc y v to
ra mt ni an ton cho iu . Mark Andrews lm
iu ny cuc hp lm phim Cng cha tc x
bng cch ni lon: nghu ngao nhng bi ht t
thp nin 1980, tru a bit danh ca nhng ngi
khc (Wu-dog! Tin s K!), v t ch nho kh nng
v ca bn thn khi nguch ngoc phc tho ra
nhng chnh sa cho b phim. l tt c nng
lng m anh c cho ti hm nay ? Anh chc gho
mt ng nghip ang c v bun ng. Vi nhng
ngi dng nh khng mc li no trong tc phm
ca mnh, th anh ht ln nhng t m tt c cc nh
lm phim hot hnh u mun nghe: Kt thc n i!
Bang! Nhng d cho c nhn c cu tr li
hay khng th mi ngi u c th chc chn v mt
iu: Khi ai kt thc bi thuyt trnh ca mnh, c
cn phng s ngp trn ting v tay.

Tuy nhin, y khng phi l mt bui khch l

tinh thn. Nhng li ph bnh c a ra rt c th
v t m. Mi cnh quay u c xem xt mt cch
nghim khc, v cc nh lm phim hot hnh u
cho n nhng li nhn xt. Liu ci que ci ny
c ln cho tt c mi ngi khng? Mark hi, khi
cp n mt cnh cy, trng c v mng manh,
c dng gi mt cnh ca nng lun m, trong
mt cnh phim. Mt s ngi cng ngh nh vy, v
khi Mark v nguch ngoc ln chic my tnh bng
trc mt, mt khc g chc chn hn xut hin trn
mn hnh pha trc cn phng. Tt hn khng?
Anh hi. Tng cnh mt, mi cnh u lm ni ln
nhng vn mi. Mt ng gi chy nh bay ln cu
thang ? ng ta nn trng c v ht hi hn na.
Biu hin trn khun mt ca mt ip vin tr ?
Hn nn thm vo mt cht qu qui. kin i!
Mark thc gic. Ni to ln!

Vi tt c nhng n v hi hc , hn bn c
th cm thy s tp trung cao trong cn phng.
Th m nhng con ngi ngi y ang tham gia vo
l mt dng kiu nh phn tch chi tit v ci m n
nhn nhng li ph bnh mang tnh xy dng, nhng
yu t quyt nh xem liu mt b phim hot hnh
hay c th tr nn xut sc hay khng. Mark ch vo
10 khung hnh, trong , hong hu Elinor, nhn vt
ngi m b bin thnh gu, ang i trn nhng
phin vt qua mt con sui. B i ging mt
con mo hn l mt ch gu nng n, anh ni. Tc
th c ri, nhng ti cha cm nhn c sc
nng ca n. B i nh ninja vy. Mi ngi gt u,
ghi li, ri tip tc.

Nhng bui dailies ny s gip mi ngi nhn

v ngh thong hn, v nh hng ca chng c th
lan rng ra ton Pixar. Mt s ngi chiu nhng
cnh ca h nhn nhng li nhn xt t ngi
khc, mt s khc n xem on phim v tm hiu
nhng loi gp no ang c a ra - hc hi t
ng nghip v t ti - phong cch ca ti, nhng g
ti thch v khng thch, Mark ni vi ti. Nhng
bui dailies gip mi ngi gi c phong cao
ca h. l mt cn phng ng s bi mc ch
ca n l to ra mt b phim hot hnh xut sc nht
c th. Chng ta chi chut tng khung hnh ht ln
ny n ln khc. i khi nhng cuc tranh lun gay
gt xy ra bi thc lng m ni, ti khng th tr li
ht mi cu hi c. Chng ti phi cng nhau gii
quyt vn .

D nhin, vic chia s v phn tch cng vic m

mt nhm ang thc hin vo mi bui sng cn s
tham gia ca tp th nhng n khng n mt cch
t nhin. Nhng ngi tham gia vi chng ti u c
nhng k vng nht nh v vic h ngh ci g l
quan trng. H mun lm mi ngi tha mn, mun
gy n tng v th hin gi tr ca h. H thc s
khng mun t lm mt mt mnh bng cch a ra
mt sn phm cha hon chnh hay nhng tng
ti t, v h khng mun ni iu g ngu ngc
trc mt o din. Bc u tin l h bit rng
mi ngi Pixar u a ra nhng sn phm cha
hon thin v hon ton t do, thoi mi ni ln
xut ca mnh. Khi h nhn thc c iu ny, h s
khng cm thy xu h na v khi s xu h bin
mt, h s tr nn sng to hn. Bng cch to ra s
an ton khi tho lun, mi ngi s hc hi c t
nhau v truyn cm hng cho nhau. Ton b hot
ng ny s khin mi ngi gn gi nhau v to ra
hiu qu tuyt vi. tham gia trn vn vo mi
sng, bn cn c s cm thng, s r rng, s rng
lng, v kh nng lng nghe. Dailies c thit k
thc y mi ngi ci m vi nhau, vi nhn thc
rng s sng to ca mt c nhn s c ti a ha
bi nhng ngi xung quanh. Kt qu l: chng ta
nhn nhn mi vic r rng hn.

2. NHNG CHUYN I NGHIN CU THC T

C ln ti trong phng hi tho ca Disney vi

hai v o din ang say sa din thuyt v phin bn
mi nht ca b phim m h ang pht trin. Cn
phng c nhng bc tng c bao ph bi nhng
tm bng ln, trn ngp trn nhng hnh minh ha
cho cc cnh phim, cng nh cc bn phc tho
nhn vt v cc tc phm ngh thut y cm hng.
a ra mt cm nhn chung v b phim, cc o
din mang n hng chc bc nh ly t nhng b
phim ni ting m h cm thy c bi cnh v hnh
nh ging vi b phim ca h: nhng tm hnh ton
cnh h hy vng c th bt chc, nhng phong cnh
h yu thch, nhng nhn vt mang nhng b trang
phc m h c nh s dng. Mc d h hy vng c
th truyn ti c tng b phim ca mnh bng
cch trng by nhng v d t nhng b phim khc,
nhng khi h da vo nhng ngun tham kho mang
tnh biu tng nh vy, th s em n mt kt qu
khng mong mun l mi th c trnh by ch l
mt s nhi li km ci. Mt mt, iu ny hp l -
o din no tham gia ngnh ny ch v yu thch
phim nh; nhng mt khc, mt vic khng th trnh
khi l ngi ta s thung ni v cc b phim khc
khi ni v vic lm phim. ( Pixar, chng ti thng
hay ni a rng mi cuc hp ch c cp n
Chin tranh gia cc v sao mt ln. Vic ni v
nhng b phim khc, c phim hay cng nh phim d,
l mt phn trong cu chuyn v qu trnh lm phim.
Nhng nu bn ph thuc qu nhiu vo nhng
ngun tham kho v nhng b phim trc y, bn
s khin b phim ca mnh tr thnh mt bn sao v
gi tr.

Brad Bird cng lu mt hin tng tng t

khi anh theo hc Hc vin Ngh thut California.
Anh nh c mt nhm hc sinh bt chc cc b
phim hot hnh kinh in, mt cch tip cn m anh
gi l Frankensteining. H xy dng mt nhn vt
c dng i ging vi dng i m Milt Kahl to cho
nhn vt Medusa trong Nhn vin cu h, anh ni.
Cn cch vy tay th chng khc g cch Frank
Thomas to cho Fauna trong Ngi p ng trong
rng (Sleep Beauty). Vn vn.

Khi nh lm phim, nh thit k cng nghip, nh

thit k phn mm, hay bt c ai lm cng vic sng
to ch ct ra v lp ghp nhng th c trc, ci
h c c trng th c v sng to, nhng thc ra
ch l nhng tc phm th thiu tnh ngh thut. Tc
phm th th chng ta hon ton c th bit trc;
cn ngh thut l s dng tc phm th theo cch
khng th bit trc c.

Mc d sao chp chc chn l mt con ng i

n s tm thng, nhng c v l mt la chn
an ton, v khao kht c an ton - thnh cng vi
t ri ro nht - c th l cn bnh khng ch ca mt
c nhn m cn c ton cng ty. Nu chng ta cm
thy h thng ca mnh cng nhc, khng linh hot,
cng knh, chng ta s phi ph tan n ra, nhng
trong qu trnh , chng ta cng khng c t ph
tan bn thn mnh. Cu hi v vic lm th no
thc hin c iu cn lin tc c quan tm
bi cc iu kin ngoi cnh v con ngi lun lun
thay i.

Bt c khi no cc nh lm phim thuyt trnh

trc John nhng th c t trc, anh s bo h
dng li, ri sau khuyn khch h lm t t v
nhn ra ngoi phm vi nhng g m h ngh l h
bit. Cc anh phi i ra ngoi nghin cu i, anh
ni vi h.

John cc k tin tng vo sc mnh ca nghin

cu. Vi s thc y ca anh, khi Pixar ang chun
b lm mt b phim v mt ch chut Paris kht
khao tr thnh u bp, mt s thnh vin trong
nhm lm Ch chut u bp ti Php, dnh hai
tun n ung cc nh hng sang trng c gn sao
Michelin, thm quan phng bp ca h, v phng
vn cc u bp . (H cng l bc qua nhng
chic cng Paris, ni s l nh ca ch chut trong
phim.) Hay khi h quyt nh cn nh bng bay ca
Carl Fredrickson s bay n vng ni Nam M
trong Vt bay, John c mt nhm ha s n tn
ni quan st ni Venezuela; h thm ch cn nui
mt con iu tr s Pixar to cm hng cho
cc nh lm phim hot hnh lm m hnh nhn vt
con chim khng l. V khi ct truyn ca i tm
Nemo mun Nemo, nhn vt tin rng tt c cc cng
u dn ra bin, trn thot khi vn phng ca mt
nha s bng cch nhy vo bn ra tay, ngi ta
sp xp mt chuyn i n nh my x l nc thi
San Francisco. (V vng, cc nh lm phim bit
c rng, ng l mt con c c th theo ng ng
cng thot ra bin m khng cht.) Rt nhiu thnh
vin trong nhm lm i tm Nemo c chng ch th
ln.

Nhng tri nghim ny khng n thun ch l

i thc t hay do chi. Bi chng din ra vo giai
on u ca qu trnh lm phim nn chng chnh l
ngun nhin liu pht trin ca b phim. Hy ly
Trng hc qui vt lm v d. Thng Mi Hai nm
2009, hn ba nm trc khi b phim c cng
chiu, mt nhm nhn vin Pixar gm o din, nh
sn xut, cc bin kch, cng mt s ngi lm vic
trong cc phng m thut v kch bn, n thm
cc trng i hc MIT, Harvard v Princeton.
Trng hc qui vt l mt trong nhng ngi
trng uy tn nht trong vic reo rc ni s hi, cho
nn chng ti mun n tham quan nhng ngi
trng danh gi, lu i v ni ting, Nick Berry,
gim c m thut ca b phim, nh li. Anh cng
chnh l ngi sp xp chuyn tham quan trong
ngy n UC Berkeley v Stanford. H tham quan
k tc x, ging ng, phng th nghim, nh ca
hi nam sinh; h tn gu bi c trong khun vin
trng, n pizza nh cc sinh vin khc, chp v ghi
rt nhiu - ghi li chi tit tt c mi th, k c cch
nhng con ng nhnh ni vo sn trng, Nick
ni, hay nhng th c khc ln bn g. B phim
sau khi hon thin cha y cc chi tit kiu nh vy
hnh nh cn cnh ca nhng chic o khac ng
phc, nhng t ri Tm bn ghp (gn nhng
phiu nh c th x ra) m sinh vin dn trn bng
thng bo ca trng - tt c to cho khn gi mt
cm gic chn thc.
 Suy cho cng, th chng ti quan tm chnh l
s chn thc. iu gy kh khn cho cc nh lm
phim khi John yu cu h i thc t l h khng bit
h ang tm kim ci g, v th h khng chc chn h
c th thu c th g. Nhng th ngh m xem: Bn
s khng bao gi gp c nhng iu bt ng nu c
bm cht vo nhng th quen thuc. Theo kinh
nghim ca ti, sau khi mi ngi tr li t nhng
chuyn i nghin cu thc t, h lun lun thay i.

Trong bt c vic g, chun b trc lun rt

quan trng, song iu ti mun ni y l, nhng
chuyn i nghin cu thc t khng n thun ch
thu nhn thc t. Chng cn thch thc nhng nh
kin v khun mu ca chng ta. Chng lm chy
ln ngn la cm hng. Ti tin rng, chnh chng
gip chng ti lin tc sng to thay v sao chp.

Tuy nhin, c mt iu rt k l: Tnh chn thc

m b phim to ra lun truyn n c ngi xem,
ngay c khi h khng bit g v thc t din ra trong
phim. Rt t ngi xem tng c mt trong cn bp
ca mt nh hng Php sang trng, v vy bn c th
ngh rng s chi tit n mc m nh ca nhng cnh
m t cn bp trong Ch chut u bp - ting giy i
lc cc trn sn lt gch trng en ca cc u bp,
cch h tay khi thi rau, hay cch h sp xp
khng gian lm vic - s khng gy nh hng my
i vi khn gi. Nhng chng ti pht hin ra rng,
khi chng ti ti hin mt cch chnh xc, khn gi
hon ton c th cm nhn c. Ch l mt cm gic
ng n, chn thc thi.

Liu nhng tiu tit ny c quan trng khng?

Ti tin l c. Khi bn nm r ch ca mnh cng
nh cch bn b tr bn trong v bn ngoi, s t tin
s thm vo tng khung hnh trong b phim ca
bn theo mt cch no . l mt ng lc ngm,
mt bn cam kt khng li vi khn gi rng: Chng
ti ang n lc cc bn c xem nhng thc
phim sng ng v chn thc nht. V trong vic n
lc thc hin li ha, th khng c chi tit g l vn
vt c.

3. SC MNH CA GII HN
C mt hin tng m cc nh sn xut Pixar gi l
chau chut n tng ng xu. N cp n thc
t rng cc ha s quan tm n cc chi tit n mc
i khi dnh nhiu ngy, thm ch nhiu tun, ch
chau chut nhng ci m theo Katherine Sarafian,
mt nh sn xut Pixar, b nh ng xu rt u
ging m bn chng thm quan tm. Katherine,
gim c sn xut Cng ty qui vt, nh li mt cnh
quay minh ha hon ho cho vic chau chut n
tng ng xu ny. N din ra khi b Boo ln u n
cn h ca Mike v Sulley, v bt u khm ph n.
Khi nhng con qui vt tm cch gi c b th c b
li lang thang n gn hai ng a cao cht vt
hn 90 ci c thy. ng chm vo! Mike ht ln
khi c b ly mt chic di y v khin hai chng
a sp xung sn. i, chng c xp theo th
t bng ch ci y, Mike than phin trong khi c
b chy i ch khc. Khonh khc din ra khng
qu ba giy v trong ton b cnh th ngi xem ch
c th nhn thy mt vi a m thi. Nhng i vi
tng chic a , cc ha s Pixar khng ch to ra
ba a, m cn c mt chng trnh gip tnh ton
s thay i m mt vt th to ra khi n di chuyn.

Bn c nhn thy ton b s a khng?

Sarafian ni. Khng. Th thit k tt c s a c
vui v khng? C ch. C th ch l mt cu
chuyn a ni b, nhng c ngi trong nhm thc
s tin rng tng chic a s c quan st t m, v v
th nn c chm cht k cng.

Ti khng mun ngh n bao nhiu thi gian

b tiu tn vo cng vic .

R rng, c mt th g trong quy trnh ca

chng ti b ph v - mong mun v cht lng
ln t c l tr. Nhng bi theo cch sn xut, nhn
vin ca chng ti phi to ra cc cnh m khng
bit bi cnh ca chng, nn h xy dng chng chi
tit nht c th cho chc. Cng ti t hn chnh l,
tiu chun v s xut sc ca chng ti cc k cao,
khin h kt lun rng lun lun c th tt hn na.
Vy th, lm cch no bn c th gii quyt vn
chau chut tng ng xu y m khng khin mi
ngi ngh rng bn ang bo h t quan tm i, hay
bt xut sc i? Ti bit rng khng mt nhn vin
no lm Cng ty qui vt ngh rng chi tit l khng
quan trng n mc h phi tn thi gian trau
chut n n th. V ng nhin, h bit rng c
nhng gii hn - ch l h khng nhn thy chng m
thi. y l mt tht bi v qun l; s thc l, chng
ti lin tc phi vt ln ngh xem lm cch no
t ra nhng gii hn hu ch cng nh khin chng
tr nn r rng.

Rt nhiu gii hn ca chng ti c t ra

khng phi do quy trnh bn trong m do thc t bn
ngoi - ngun lc c hn, thi hn, s thay i mi
trng kinh doanh v nn kinh t. Chng ti khng
th kim sot c nhng iu ny. Nhng nu c
khai thc ng cch th nhng hn ch m chng ti
t mnh p t c th tr thnh cng c buc mi
ngi phi iu chnh cch lm vic v, i khi, pht
minh ra nhng cch thc mi. Khi nim v gii hn
ng rng bn khng th lm c mi iu m bn
mun, v vy bn phi ngh ra cch lm vic thng
minh hn. Hy trung thc i: Nhiu ngi trong
chng ta khng t iu chnh cho n khi buc phi
lm vy. Gii hn buc chng ta phi ngh li v cch
chng ta lm vic v y chng ta n mt tm sng
to mi.

Mt kha cnh khc m gii hn c vai tr v gi

l kim sot ham mun. Pixar, khi chng ti
thc hin mt b phim, nhu cu v ngun lc l v
hn. Nu bn khng p t gii hn, mi ngi s
lun lun bin minh cho vic cn thm thi gian v
tin bc bng cch ni, Chng ti ch ang c gng
lm cho b phim hay hn thi. iu ny xy ra
khng phi bi nhng ngi tham lam hay c tnh
lng ph m bi h quan tm n phn phim m h
ph trch v khng c mt ci nhn r rng v cch
n n khp vi c b phim. H tin rng u t nhiu
hn l cch duy nht thnh cng.

Trong bt c n lc sng to no u c mt
danh sch rt di cc tnh nng v hiu ng m bn
mun a vo tin n s hon ho. Mc d vy,
i khi bn nhn ra rng khng th lm ht tt c mi
th trong danh sch. V vy bn t ra mt thi hn.
iu ny s gip sp xp li danh sch theo mc
u tin v tip s l mt cuc tho lun kh khn
v vic ci g trong danh sch l chc chn cn thit
hay thm ch l d n c kh thi hay khng. Bn
khng mun tho lun qu sm, bi ban u, bn
khng bit mnh ang lm g. Tuy nhin, nu ch i
qu lu, bn s cn kit thi gian v ngun lc.

Phc tp hn l, c cc nh lnh o d n phim

v cc thnh vin i sn xut u khng bit chi ph
thc t ca nhng mc c trong danh sch. o din
ch c mt cm gic m h nht v vic khi kch bn
thay i mt iu g th cn thm bao nhiu thi
gian v cng sc. Tng t, mt ha s hoc gim c
k thut c th ngh rng phn cng vic m h ang
ph trch rt quan trng v s dc ht tm sc cho
n trong khi khng h c nim g v gi tr thc s
ca n i vi b phim. Trong cu chuyn ca ti v
chic xe cm tri v chic lp b n, Dick khng
th tch ri thc t ra khi nhng iu anh mun l
thc. Trong mt qu trnh phc tp nh lm phim,
vic tch ri nhng th bn mun ra khi nhng th
bn c th t c li cng nan gii hn rt nhiu.
Quan trng l bn phi c nhng cng c gip bn c
kh nng nhn bit r rng hn.

C mt cu chuyn v vn ny m Brad Bird

rt thch k. Trong sut qu trnh lm phim Gia nh
siu nhn, anh b phn tm bi ci m anh gi l o
nh nhng cnh phim hay tng m anh yu
thch nhng khng th dng c trong b phim.
Chng hn nh, c mt khong thi gian di anh b
m nh bi hnh nh nhng con c trong b s xut
hin trong nn ca mt cnh phim. Anh mun chng
di chuyn v lc l sao cho c th khi ln mt ngn
la trong l si. Nhng cc nh lm phim hot hnh
khng th ti hin ng mun ca anh, v sau 5
thng vi hng nghn gi lm vic, Brad bng nhn ra
rng tng ny chng gip ci thin g cho b phim
c. o tng khin anh lc hng.

May mn thay, Brad c mt nh sn xut tn l

John Walker. Ngi ny ny ra tng v mt h
thng (kt hp vi gim c b phn, Laura
Reynolds) c th gip nhm lm phim thy c
iu g c th c to ra t cc ngun lc sn c. H
thng ca John bao gm nhng que kem c gn
vo tng bng Velcro (2 ) . Mi que i din cho mt
tun lm vic, hay khi lng cng vic m mt nh
lm phim hot hnh c th hon thnh trong thi
gian mt tun. Mt b que s c xp thnh hng
cnh mt nhn vt c bit d quan st. Ch cn
lic mt nhn bc tng l bn c th bit: Nu bn s
dng nhiu que i vi C gi co gin (Elastigirl)(3 ) ,
s que dnh cho Jack-Jack (4 ) s t i. V c tng t
nh vy. Brad n gp ti v ni: Chng ta phi
hon thnh ci ny trong ngy hm nay, John nh
li. V ti c th ch vo bc tng v ni, Tt thi,
anh cn mt chic que na. Anh s ly chic que
t u by gi? Bi v chng ta c rt nhiu. Ti
cho rng y l mt v d rt hay v nh hng tch
cc ca nhng gii hn i vi vic sng to.

Tuy nhin, mt s n lc p t gii hn c th

phn tc dng. Khi John v ti n Disney
Animation vo nm 2006, chng ti i mt vi
mt cuc xung t v cng th v. Vic sn xut
phim hot hnh rt phc tp v tn km, v th ban
qun l lc cho rng cch tt nht gi mi
ngi hot ng trong nhng gii hn c thng
nht l lp ra mt nhm gim st lm tai mt
cho ban qun l. Nhim v duy nht ca nhm l
m bo mi ngi tun theo ng ngn sch v lch
trnh. Nhm ny s xem xt t m tt c cc bo co
sn xut ca tt c cc b phim chc chn rng mi
th u nm trong tm kim sot v sau s truyn
t li nhng g h tm c cho cc nh lnh o
hng phim. Kt qu l, cc ng ch cm thy thoi
mi vi vic h ang lm tt c nhng g c th
trnh nhng sai lm tn km.

Tuy nhin, theo quan im ca nhng ngi

ang sn xut phim, nhm gim st ny li gy tr
ngi, thay v h tr. H cm thy h khng cn s
linh hot cn thit phn ng nhanh trc cc vn
bi nhm gim st soi mi mi quyt nh - ngay
c quyt nh nh nht - n tn chn t k tc. H
cm thy bt lc. Trong trng hp ny, cch p t
nhng gii hn cn tr tin trnh. Khng ch vy,
n cn to ra nhng vn chnh tr: Nhm gim st
ngy cng mu thun vi nhm sn xut. V, kt qu
l, tinh thn lao dc.

i vi John v ti, gii php rt r rng: Chng

ti ch n gin l gii tn nhm gim st. Chng ti
tin rng i ng sn xut chnh l nhng nh qun l
tn tm nht, nhng ngi lun c gng m bo mt
d n phim phc tp c hon thnh ng tin
v trong phm vi ngn sch. Theo quan im ca
chng ti, nhm gim st chng gip c g ngoi
vic lm tng thm cng thng cho qu trnh lm
phim. Cch qun l chi li ca h khng c gi tr, bi
i ng sn xut c nhng gii hn sn ri - l
ngn sch c tnh v thi hn. Trong phm vi , h
cn tt c s linh hot m h c th c c. Ngay
sau khi chng ti thc hin s thay i ny, chin
tranh kt thc v qu trnh sn xut trn tru hn
nhiu.
 Gii php m chng ti thc hin c th rt r
rng, nhng nhm gim st s khng bao gi a ra
c n, bi iu ny i hi h phi nhn ra c v
tha nhn rng s tn ti ca h l khng cn thit.
H khng v tr c th thch thc nh kin vn
l l do cho s c mt ca h. Ngoi ra, cc v lnh
o, m chng ti thay th, cng s khng bao gi
a ra c gii php ny bi h tin rng nhm gim
st ang m nhim mt chc nng quan trng l
khin qu trnh sn xut minh bch hn v k lut
hn. Nhng tr tru thay: Vic to ra mt nhm
cng c cc gii hn li khin nhng gii hn tr
nn m h hn v km hiu qu hn.

Nhm gim st c thnh lp m khng mt ai

t ra cu hi c bn: Lm th no c th gip nhn
vin gii quyt vn ? Thay vo , h hi: Lm
cch no ngn nhn vin khng phm sai lm?
Cch tip cn khng bao gi thc y mt phn
hi sng to. Nguyn tc ti c kt c t nhng
kinh nghim ca bn thn l: bt c khi no chng
ta p t nhng gii hn hoc quy nh, chng ta nn
suy ngh n vic chng s lm g gip cc nhn
vin phn hi mt cch sng to. Nu chng chng
gip g c, th chng tht bi.
 4. KT HP CNG NGH V NGH THUT

Mt trong nhng ging vin c yu thch nht ti

CalArts vo nhng nm 1980 l nh lm phim hot
hnh huyn thoi Bob McCrea, ngi bt u cng
vic ging dy sau 40 nm cng hin cho Disney, ni
ng lm vic v cng gn gi vi Walt. McCrea l
ngi rt hay gt gng Andrew Stanton sau ny
a hnh tng ca ng vo nhn vt thuyn trng
B. McCrea trong WALL-E v ng cng h tr
vic nh hnh cm hng sng to ca nhiu ngi m
sau ny tr thnh biu tng ca Pixar. Andrew
nh rng anh cng nhng bn hc CalArts t coi
mnh l nhng nh lm phim hot hnh truyn
thng, quyt tm cnh tranh vi nhng bc thy t
nhng ngy u thnh lp Disney nh Bob. V th, h
gp mu thun trong vic s dng cng ngh mi, v
d nh bng video VHS, nhng th cha tng tn ti
trong thi k hong kim ca hng phim. Andrew nh
ni vi Bob McCrea rng nu nhm chn tr
ct(5 ) ca Walt khng s dng bng video th c l
ng cng khng nn s dng n.

ng ngc vy, Bob ni. Nu hi chng

ti c nhng cng c ny, chng ti s dng
chng ri.

Nh ti lu trong chng 2, Walt Disney l

ngi khng ngng quyt tm kt hp nhng cng
ngh k thut hin i nht v hiu bit tt c nhng
cng ngh sn c. ng a m thanh v mu sc vo
phim hot hnh. ng pht trin k thut lng ghp
hnh nh vo phim, my quay a chiu, phng
giy v hot hnh. Mt trong nhng li th chng ti
c Pixar, ngay t khi bt u, l vic tch hp
c cng ngh, ngh thut, v kinh doanh vo ban
lnh o, v mi ngi lnh o ca cng ty, gm ti,
John, v Steve, u dnh mt s ch hp l n
nhng lnh vc khng phi chuyn mn ca mnh.
Chng ti lm vic cn mn, hn bao gi ht, duy
tr th cn bng ca chic king ba chn ny. M
hnh kinh doanh ca chng ti, cch lm phim ca
chng ti, v cng ngh ca chng ti khng ngng
thay i, nhng nh tch hp chng m chng ti c
th khin chng lo li ln nhau. ng lc cho s i
mi, ni cch khc, n t bn trong thay v bn
ngoi.

Nh John thng ni, Ngh thut thch thc

cng ngh, cng ngh truyn cm hng cho ngh
thut. y khng phi ch mang tnh khu hiu, n
c kt trit l tch hp ca chng ti. Khi mi th
hot ng ng, ngh thut v cng ngh s t thc
y ln nhau ln mt tm cao mi. Mc d khng d
hai t duy rt khc nhau ny lin kt v ha nhp
vi nhau, nhng theo quan im ca ti, n lc s
lun em li phn thng xng ng. Nhng k nng
chuyn mn v khun mu t duy ca chng ta b
thch thc khi chng ta c gng ha nhp vi nhng
ngi khc bit vi mnh. Nu chng ti c th
khng ngng thay i v ci thin khun mu ca
mnh bng cch s dng cng ngh theo ui ngh
thut, chng ti s khin mnh lun ti mi. Lch s
ca Pixar l mt minh chng y sc thuyt phc.
 Ti c hai v d chng minh cho quan im
ny. Khi thc hin Gia nh siu nhn, Brad Bird
rt kh chu v s thiu chnh xc v do l s
thiu hiu qu ca vic a ra phn hi bng li cho
cc nh lm phim hot hnh. Thay v ni v cch v
mt cnh tt hn th v phc lun ra chng hiu qu
hn sao? Brad hi rng liu c cch no v
ln mt hnh nh ang c trnh chiu - mt cnh
ang trong qu trnh x l tr nn sng ng hn -
nhm gip cc nh lm phim hot hnh nm c
nhng thay i m anh mun theo cch hiu qu hn
khng. B phn ph trch phn mm ca chng ti
bt u lm vic theo tng . Kt qu l cng c
Review Sketch ra i. N cung cp cho o din mt
chic bt in t v trc tip ln trn mt hnh
nh, sau lu nhng phc tho ny li v cho php
bt c ai cn tham kho c th tm thy chng trn
mng. K t , pht minh ny tr thnh mt cng
c quan trng, c tt c cc o din ca Pixar s
dng. (y l cng c m Mark Andrews s dng
trong bui dailies m ti m t.)

Mt pht minh quan trng khc ra mt khi vo

mt ngy nm 2002, Pete Docter xut hin vn
phng ti vi dng v y bc tc. Anh ni rng anh
ang cn mt th c kh nng ghp cc bng v th
ca mt cnh phim li vi nhau, cn thi gian chnh
xc, v sau thut li chng mt bui hp
Braintrust. iu ny gip anh c th truyn ti c
chnh xc lng nhit thnh v am m tng c
trong ln xut hin u tin ca anh, v th hin c
ng hn kt qu ng mong i cui cng: mt b
phim. Ti n gp mt trong bn gim c phn
mm, Michael Johnson, xem liu anh c th lm
iu m Pete mun khng. Hai tun sau, Michael
quay li vi mt bn nguyn mu ca ci m sau ny
c gi l Pitch Docter (mt cch th hin s knh
trng vi Pete).

Vn c bn m Pitch Docter gii quyt l vn

c ti cp trc khi mt o din ln
u trnh by tng cho mt b phim, v c bn,
anh (c) ta s trnh din n ra nh mt chng trnh
ngh thut biu din. Bi thuyt trnh rt sng
ng. o din c th nhn vo mt khn gi, xem
phn ng khc nhau ca h, v iu chnh theo. Mc
d vy, bui biu din khng phi l mt b phim.
Khi cu chuyn c a ln phim v buc phi t
mnh thuyt phc khn gi, n thng tht bi. Ni
cch khc, bui thuyt trnh thng l mt mn
trnh din hay, nhng li khng gip m phng b
phim. Pitch Docter lm c iu .

Pitch Docter gip nhng ha s c c nhng

li nhn xt ngay t ban u, iu ny tt hn cho
h. N cho php nhng ngi a ra nhn xt nh
gi tng bng cch m phng cch th hin ca n
trn phim. Ban u, chng ti khng bit liu cc
ha s c chp nhn cch lm vic ny khng, bi
trong c s nghip ca mnh, h lm vic trn
giy, v nu p dng cng ngh ny, h cn t mnh
khm ph v nm bt n. Tuy nhin, h nhanh
chng thy nhng ch li ca n. Do cc bng v
thng xuyn thay i nn vic a chng vo my
tnh s n gin ha qu trnh; vic cung cp cc
phin bn mi cho c i ng lm phim cng d dng
hn v ch cn mt thao tc n nt. Khi ngy cng c
nhiu ha s p dng cng c ny, h s ngy cng
yu cu nhiu tnh nng hn, v t , cng c ny
ngy cng c ci thin. Nhng nh pht trin phn
mm v cc ha s lm vic cng nhau ci thin
cc cng c, v cch lm vic ca ha s thay i
khi m phn mm c pht trin p ng nhu
cu ca h.

Qu trnh ny c thc y bi c nhng yu

cu ca ha s v nhng gi ca lp trnh vin. y
chnh l kt qu ca vic tch hp cng ngh v ngh
thut. Nhm ca Michael, c bit n vi tn gi
Nhm Hnh nh ng, tr thnh v d tiu biu
cho t duy m chng ti trn trng t duy khng e
s s thay i. Chng ti p dng m hnh ny trong
ton xng phim nhn vin phn mm thay phin
nhau tham gia qu trnh sn xut. Cch lm vic ny
gip chng ti phn ng nhanh nhy v gip hiu
qu lm vic tng cao.

5. NHNG TH NGHIM NGN

Ti hu ht cc cng ty, bn phi c g chng

minh cho nhng vic bn lm. Bn phi lp bo co
li l hng qu nu cng ty ca bn l cng ty nim
yt, cn nu khng, bn phi a ra l do cho nhng
quyt nh ca mnh. Tuy nhin, ti tin rng bn
khng nn b bt phi chng minh mi th. Chng ta
phi lun lun m ca cho n nhng iu bt
ng. Nghin cu khoa hc cng da trn nguyn tc
ny - khi bt tay vo mt th nghim no , bn
khng bit liu mnh c thnh cng hay khng. Rt
c th bn s tht bi. Tuy vy, bn c th s vp phi
mt mnh ghp u trn con ng m bn
ang i mt gi thong qua v vch ch cui
cng.

Pixar, chng ti th nghim bng nhng b

phim ngn vi hi vng bt c nhng gi thong
qua kia. Qua nhiu nm, Pixar tr nn ni ting
vi vic a nhng b phim ngn vo phn u ca
nhng b phim di. Nhng b phim di t ba n su
pht, mi phim c th tn n 2 triu la thc
hin, chc chn khng em li bt c li nhun g cho
cng ty; tc l trong thi gian ch i th rt kh
bin minh cho chng. Th duy nht gip chng tip
tc c sn xut ch l mt cm gic rng vic thc
hin nhng b phim ngn l mt iu hay ho ng
lm.

Truyn thng lm phim ngn ca chng ti bt

u vo u nhng nm 80, khi John Lasseter gia
nhp hng phim Lucas ca chng ti lm Nhng
cuc phiu lu ca Andr v Wally B. Nhng b
phim ngn u tin ca Pixar, bao gm Luxo Jr.,
Gic m ca Red, v b phim t gii Oscar, Tin Toy,
l cch chng ti chia s nhng tin b cng ngh vi
cc ng nghip trong lnh vc khoa hc. Sau ,
vo nm 1989, chng ti ngng sn xut phim ngn.
Trong by nm tip theo, chng ti tp trung vo
sn xut nhng qung co thu li li nhun v b
phim di u tin. Nhng vo nm 1996, mt nm
sau khi ra mt Cu chuyn chi, John v ti
nht tr rng cn phi tip tc sn xut li nhng b
phim ngn. Hy vng ca chng ti l vic thc hin
nhng b phim ngn s khuyn khch s th nghim
v, quan trng hn, s tr thnh mt tin vng
chc cho cc nh lm phim tr m chng ti mong
c th o din nhng b phim di sau ny. Chng
ti coi chi ph b ra cho nhng b phim ngn nh
mt khon u t cho Nghin cu v Pht trin. Nu
nhng b phim ngn ca chng ti c th nng cao
cc tin b cng ngh, th ch ring vic thi
ng s tin b ra ri. Ni cho cng th phn thng
c rt nhiu loi nhng khng nht thit phi l
nhng g chng ta mong i.
 Vn c ca Geri, c chiu trc Th gii cn
trng vo nm 1998, l b phim u tin thuc
tuyn tp phim ngn th h th hai ca chng ti. N
k v mt ng gi ngi bn ngoi cng vin vo ma
thu v t chi c vi chnh mnh. Sut gn 5 pht
phim - do Jan Pinkava o din, vit kch bn v
ginh gii Oscar - khng mt t no c ni ra
ngoi ting Ha! m thi thong c ng gi tht ln
mi khi t mnh qun c xung vi nim vui sng
hn hoan. Yu t hi hc nm s thay i tnh
cch xy ra mi khi ng gi 80 tui y chuyn t
pha bn ny sang pha bn kia bn c. Khi ci tnh
cch rt r nht nht chin thng ci tnh cch h h
phng khong ca chnh ng bng cch xoay li bn
c th bn khng th nhn ci c.

Vn mu cht y l: Ngoi vic l mt b

phim th v, Vn c ca Geri cn gip chng ti ci
thin cng ngh. Yu cu duy nht ca chng ti i
vi Jan trc khi anh ta lm b phim ny l phi
c mt nhn vt l con ngi. Ti sao ? Bi v chng
ti cn tin b hn v kha cnh ny. Chng ti cn
phi th hin khng ch cc ng nt va c trng
va mm mi ca khun mt v bn tay, m cn c
trang phc mi ngi mc na. Hy nh rng, vo
lc , do chng ti khng c kh nng th hin ln
da, mi tc, cng nh nhng ng cong nht nh
ca khun mt n mc chng ti cm thy tha
mn, nn con ngi vn ch l nhn vt ph trong cc
b phim ca chng ti thi. iu ny cn phi thay
i, v Vn c ca Geri l c hi lm iu .

Mc d ban u, chng ti ly l do Nghin cu

v Pht trin thc hin chng trnh ny, nhng
chng ti sm nhn ra rng cc b phim di mi l
ngun ng lc chnh cho nhng ci tin cng ngh,
ch khng phi l nhng b phim ngn. Trn thc t,
k t sau Vn c ca Geri th khng mt phim ngn
no, cho n tn Chic xanh vo nm 2013, gp
phn ci thin cng ngh ca chng ti. V mc d
ban u, chng ti ngh rng vic o din mt b
phim ngn s l mt s chun b tuyt vi cho vic
o din mt b phim di, chng ti phi tha nhn
rng c kha cnh ny chng ti cng sai nt. Vic
o din mt b phim ngn s thu c rt nhiu bi
hc, v chng s hu ch khi o din mt b phim
di. Nhng s khc bit gia vic o din mt b
phim 5 pht v mt b phim 85 pht l qu ln. Lm
b phim 5 pht ch l mt bc chp chng trn
hnh trnh n vi b phim 85 pht m thi, ch
khng phi bc trung gian nh chng ti vn tung.

Song, d mi gi nh ca chng ti u sai,

nhng b phim ngn vn em n cho Pixar nhiu
iu khc. Chng hn nh, nhng ngi lm phim
ngn s thu c kinh nghim nhiu lnh vc hn so
vi khi lm phim di, v khi lm phim di, quy m v
s phc tp ca d n i hi nhiu hn ch khng
ch l tnh chuyn mn ca i ng lm phim. Do
phim ngn cn t ngi hn, nn mi ngi phi lm
nhiu vic hn, t pht trin c nhiu k nng
m s tr nn c ch trong tng lai hn. Hn na,
lm vic trong mt nhm nh s gip cc mi quan
h su sc hn, v iu ny s c ch cho cc d n
tng lai ca cng ty.

Nhng b phim ngn ca chng ti cng to ra

gi tr su sc hn hai kha cnh. Bn ngoi, chng
gip chng ti to ra mt mi lin kt vng chc vi
khn gi, nhng ngi coi nhng b phim ngn nh
mt phn thng mt th g c thm vo ch
mang n cho h nim vui. Bn trong, bi v ai
cng bit rng nhng b phim ngn khng c gi tr
v mt thng mi, nn khi chng ti tip tc lm
chng, iu gi i mt thng ip rng chng ti
quan tm n tnh ngh thut Pixar; n cng c v
khng nh gi tr ca chng ti. V n cng to ra
mt cm gic v thin ch, iu m chng ti lun tp
trung vo, mt cch v thc hay thc.

Cui cng, chng ti hc c rng chng ti

ch phi tr mt ci gi tng i r nu phm sai lm
vi nhng b phim ngn. (V bi v ti tin rng sai
lm khng ch khng th trnh khi, m cn v gi,
cho nn chng ng c hoan nghnh.) Nhiu nm
v trc, chng ti gp mt tc gi chuyn vit
sch thiu nhi. Anh ta mun lm o din mt b
phim di ca chng ti. Chng ti thch s nhy cm
v nhng tc phm ca anh ta, nhng chng ti cm
thy rng nn anh ta th sc vi mt b phim ngn
trc, ri mi quyt nh xem liu anh ta c kh nng
lm phim, cng nh c th cng tc vi nhng ngi
khc hay khng. Du hiu khng n u tin ? B
phim ca anh ta c thi lng 12 pht, trung bnh
th ng hn l ngn. Nhng thi lng khng phi
l vn ; vn thc s l mc d o din cc k
sng to, song anh ta vn khng th to c mt
xng sng cho cu chuyn. B phim lun qun,
thiu trng tm, do khng to c c hch v
mt cm xc. khng phi ln u tin chng ti
tm c mt ngi c kh nng pht minh ra cc
yu t cc k sng to song li khng th gii quyt
c vn v ct truyn, trong khi y mi l thch
thc mang tnh trung tm v quan trng nht v mt
sng to. V vy chng ti quyt nh dng li.

Mt vi ngi c th s mt ng khi ngh n s

tin 2 triu chng ti u t cho th nghim ny.
Nhng vi chng ti, l mt khon u t ng
gi. Nh John Ranft tng ni, Th nhng chic
tu m hnh b m cn hn l nhng chic tu tht.

6. HC CCH NHN

Mt nm sau khi ra mt Cu chuyn chi, chng

ti xut mt chng trnh ko di 10 tun
hng dn nhn vin mi cch s dng phn mm
c quyn ca cng ty. Chng trnh c tn l i
hc Pixar, c iu hnh bi mt chuyn gia k
thut hng u. Vo thi im , t tn nh vy d
gy hiu lm, v n ging mt bui hi tho o to
hn l mt chng trnh hc tp bc cao chnh thng.
Khng kh tm l do t chc mt chng trnh
o to, nhng ti c mt k hoch khc, v trong n
lc thc hin n, chng ti c th tm thy nhng
phn thng bt ng.

Pixar, c mt s ngi bit v v v p,

nhng phn ln nhn vin khng phi l ha s. Tuy
vy, c mt nguyn tc quan trng l nn tng trong
qu trnh hc v v chng ti mun ai cng phi nm
c n. V th ti mi Elyse Klaidman n dy
chng ti cch nng cao kh nng quan st. C l
ngi t chc cc bui dy v ngn hn da trn
cm hng t cun sch Drawing on the Right Side
of the Brain (tm dch: V trn bn cu no phi),
ca Betty Edwards, xut bn nm 1979. Trong
nhng ngy , bn s thng c nghe v cch t
duy ca no tri v no phi, m sau ny c gi l
ch L (Left-tri) v ch R (Right-phi). Ch
L m nhim kh nng ni v phn tch, cn ch R
m nhim kh nng nhn v cm gic. Elyse dy
chng ti rng mc d rt nhiu hot ng s dng c
hai ch , nhng v li yu cu chng ta tt ch L
i, tc l chng ta phi hc cch loi b phn no b
chuyn rt ra kt lun, nhn hnh nh ch l mt
hnh nh n thun ch khng phi l mt vt th.

Hy nh li xem iu g xy ra khi chng ta

v mt khun mt. a s chng ta s v mi, mt,
trn, tai, ming, nhng nu khng c hc v bi
bn th chng s cc k mt cn xng. Chng khng
ging bt c mt khun mt thc t no c. Nguyn
nhn l bi, i vi no, cc b phn trn khun mt
khng bnh ng. V d, do mt v ming - b phn
giao tip - quan trng vi chng ta hn trn, nn
chng ta mun nhn mnh hn vo chng, v khi v,
chng ta s c xu hng v chng qu to, cn trn
qu nh. Chng ta khng v mt ng theo thc t,
m ch v theo cc khun mu chng ta c trong
u.
 Cc khun mu vt th ba chiu trong no
chng ta phi c tnh khi qut; chng phi i din
cho tt c cc bin th ca nhng vt th xc nh.
Khun mu t duy ca chng ta v mt chic giy,
chng hn, phi bao gm tt c mi loi giy, t giy
cao gt c gt nhn cho n ng c mi bng thp;
n khng th qu c th nn n s loi b mi kha
cnh qu khc bit. Kh nng khi qut ha ca no
b rt quan trng, nhng mt s ngi c kh nng
chuyn t khi qut n c th xem xt r rng
hn. Tr li vi v d v v, mt s ngi v p hn
nhng ngi khc. iu g khin h tr nn khc
bit? V nu cu tr li l v h bit cch t nhng
nh kin ca h sang mt bn, th liu tt c chng ta
c th hc iu khng?

Trong a s cc trng hp, cu tr li l c.

Cc gio vin hi ha s dng nhiu th thut

khc nhau o to nhng ha s tr. H c th t
ngc mt vt th ct ch hc vin c th nhn n
theo ng hnh dng thc t ca n ch khng phi
h ang nhn mt th quen thuc (v d nh mt
chic giy). B no khng bp mo vt th b t
ngc y bi n s khng t ng p t khun mu
chic giy ln vt th . Mt th thut khc l yu
cu cc hc vin tp trung vo khng gian m - khu
vc bao quanh vt th m khng phi l vt th. V
d nh khi v mt chic gh, mt ha s non nt c
th v n rt t, bi c bit hnh dng ph thng ca
mt chic gh (v chic gh trong u c - khun
mu t duy ca c - khin c khng th ti to chnh
xc th c ang thy trc mt). Tuy nhin, nu c
c yu cu v th khng phi l chic gh, v d
nh phn khng gian gia cc chn gh, th c s d
dng v ng t l hn v chic gh cng tr nn tht
hn. Nguyn nhn l bi khi no b nhn din chic
gh l chic gh, n khng gn bt c ngha no
cho hnh dng ca phn khng gian gia cc chn
gh (v do , khng tm cch sa cha n cho
khp vi khun mu t duy ca ha s).

Bi tp ny gip cc hc vin thy c hnh

dng ng ca vt th, pht l phn no b mun
bin nhng th trc mt tr thnh mt mu thc
chung: mt khun mu v chic gh. Sau khi qua o
to, ha s s c th nm bt ng ci m mt thu
nhn (hnh dng, mu sc) trc khi chc nng nhn
din cho h bit th phi trng nh th no.
 iu tng t cng xy ra vi mu sc. Khi nhn
vo mt khi nc, no ca chng ta s ngh, v do
thy, mu xanh dng. Nu chng ta c yu
cu v mt h nc, chng ta s chn mu xanh
dng, ri sau ngc nhin khi thy n chng
ging g c. Nhng nu chng ta quan st nhiu im
khc nhau cng ca h nc qua mt l nh (v t
tch n khi tng chung v h nc), chng
ta s thy th thc s tn ti: mt t hp mu xanh l
cy, vng, en v nhng di trng. Chng ta khng
b no chen vo. Chng ta nhn thy mu sc
ng theo thc t.

Ti mun thm mt lu quan trng khc: mc

d cc ha s hc c nhng cch quan st ny,
nhng iu khng c ngha l h khng thy
nhng g chng ta thy. H c thy. Ch l h thy
nhiu hn bi h hc cch b qua khuynh hng
thch rt ra kt lun ca no b. H thm mt s
k nng quan st vo hp cng c ca mnh. (y l
l do v sao ti thy tht kh chu khi thy ngi ta
ct ngun ti tr cho cc chng trnh hi ha
trng hc. V iu ny xut pht t mt quan nim
sai lm c bn cho rng cc lp hi ha m ra dy
v. Trn thc t, mc ch ca chng l dy nhn.)
 D bn c tng cm mt quyn s v hay m c
tr thnh mt nh lm phim hot hnh hay khng,
th ti cng hy vng bn hiu rng hon ton c th
(nu bn luyn tp) dy b no quan st mt cch r
rng m khng cc nh kin chen vo. C mt
thc t tr tru rng, bn cng tp trung vo th g
th bn cng kh quan st n hn. Bn phi hc
cch ngng li, t nht l tm thi, nhng thi quen
v nhng s thi thc che khut tm nhn ca mnh.

Ti khng cp vn ny thuyt phc bn

rng ai cng c th hc v. im mu cht l bn c
th hc cch gt nh kin sang mt bn. Khng phi
bn s khng cn thin v na, m ng hn l bn c
th hc cch pht l nhng thin v y trong khi xem
xt mt vn . V th khng phi l chic gh l
hnh nh n d cho vic hy lm tng tnh cm gic.
Cng nh vic nhn vo th khng phi l chic gh
gip chic gh tr nn ni bt, vic ko s tp trung
ra khi vn (v thay vo , quan st mi trng
xung quanh) c th dn n nhng gii php tt hn.
Khi gp v nhng b phim ca Pixar v tch ring
mt cnh khng hp l, chng ti pht hin ra rng
sa cnh , chng ti s phi thay i nhng
ch khc trong b phim na, v y chnh l nhng
ch chng ti cn tp trung vo. Cc nh lm phim
ca chng ti tr nn thnh tho trong vic khng
b mc kt trong vn m thay vo , tm kim gii
php t nhng ch khc trong cu chuyn. Tng
t, Disney, mu thun gia i ng sn xut v
nhm gim st l ra c th c nhn ra bng cch
khng nh rng mi ngi u s c x tt hn,
trong khi , thc t m ni, gii php n t vic t
cu hi v tin hnh thnh nn nhm gim st ny.
Chnh ci kt cu c thit lp sn - nhng nh kin
c trc vn - mi l th chng ta cn i mt.

7. NHNG CUC HP TNG KT

Khi thc hin mt b phim, chng ti phi tri qua

cc giai on: hnh thnh tng, bo v tng, ln
k hoch pht trin v sn xut. Chng c th mt
nhiu nm. Khi cui cng ngy ra mt cng c n
nh, mi ngi u sn sng chuyn sang nhng d
n mi. Nhng chng ti th khng th. Ti Pixar,
cn mt giai on quan trng na: hp tng kt.
Cuc hp ny c t chc ngay sau khi hon thnh
mi b phim, trong chng ti ch ra nhng g hiu
qu v khng hiu qu cng nh c gng cng c
nhng bi hc c rt ra. Cng ty, cng nh c
nhn, khng th tr nn phi thng bng cch tin
rng mnh phi thng, m bng cch hiu c
nhng g mnh khng phi thng. Cc cuc hp tng
kt l mt cch a n hiu bit .

Bui hp tng kt u tin ca chng ti din ra

Tiburon, California, vo nm 1998, vi tun sau
khi hon thnh b phim Th gii cn trng. n thi
im , chng ti mi thc hin c thy hai b phim
v ang b chong ngp v vic vn cnqu nhiu th
cn phi hc hi. mi ngi khng lan man (chng
ti gii hn thi gian trong vng 15 pht), c ngi
mang theo mt chic ng h bm gi hnh con
g. , chng ti tho lun v mt s b phim hot
hnh s dng cng ngh cao nht tng c thc
hin, v chng ti dng mt chic ng h c k
qun l qu trnh tho lun .
 Bui hp ko di c mt ngy o su vo
tng kha cnh ca qu trnh sn xut. Khng c
nhng khonh khc tht ln Aha!, hay nhng
khonh khc xut thn c th o ln ton b quy
trnh ca chng ti. Thay vo , tinh thn bui hp
l th ng nh nht. Mi ngi u hng say xem li
cch lm vic, cc k ci m, sn sng thch thc
nhng tng tn ti t lu v hc hi t nhng
sai st trong qu trnh. Khng mt ai t ra bo th.
Ai ny u t ho, khng ch v b phim m cn v
cch chng ti gn gi nn vn ha hnh thnh nn
b phim. Sau , chng ti quyt nh nn thc hin
nhng bui phn tch su sc ging nh vy sau mi
b phim.

Tuy nhin, tin hnh c mt bui hp tng

kt cht lng nh vy cho cc b phim tip theo
khng phi l chuyn n gin. Qua nhiu nm, mt
s bui hp rt thnh cng, mt s khc li hon ton
ch lm tn thi gian. i khi mi ngi ch ton
nhng b. Ti hiu rng l bn cht t nhin ca
con ngi - ti sao phi mo him nh thc mt con
gu ang ng trong khi c th d dng chuyn n
mt ch cm tri khc? Thc ra, i vi hu ht mi
ngi, nhng bui hp tng kt em li cho h cm
gic ging nh phi nut mt vin thuc ng nght
vy. H bit n cn thit, nhng h li chng a n
cht no. l mt cu nan gii khc cho chng
ti: iu g khin mt s bui hp ti t n vy,
trong khi s khc li thu c kt qu rt kh quan?

C cho rng tt c chng ti u ng v mt

nguyn tc l cc bui hp tng kt y rt c ch cho
chng ti, th ti vn lun kinh ngc khi bit mi
ngi s chng nh th no. a phn mi ngi u
cm thy h hc c tt c nhng g c th trong
qu trnh thc hin d n ri, v vy h s ch n
gin l tip tc tin v pha trc. Nhng vn c
a ra thng mang tnh c nhn, v vy a phn mi
ngi khng mun phi xem li chng. C ai li
mong ch mt bui hp m h s b em ra nh
gi? Ni chung, mi ngi thch ni v ci g ng
hn l ci g sai, v h nhn c hi ny tng thm
uy tn cho nhng thnh vin xng ng nht trong
i ca mnh. Nu c, chng ta s lun lng trnh
s kh chu.

iu ny khng ch xy ra trong cc bui hp

tng kt: Nhn chung, mi ngi khng thch phi t
nh gi bn thn. Cc cng ty cng khng tt hn l
bao. Mi khi c yu cu t mnh nh gi, h
thng i n kt lun: Chng ta thnh cng, nn
nhng g chng ta lm l ng. Hoc ngc li:
Chng ta tht bi, nn nhng g chng ta lm l sai.
Suy ngh ny thc s rt nng cn. ng bao gi
ni s hi khin bn tut tay khi c hi ca mnh.
Ti tin rng c 5 l do nn t chc cc bui hp tng
kt.

Cng c nhng g c hc

Mc d ng l bn hc hi c nhiu nht
trong qu trnh thc hin d n, song nhng bi hc
ny thng khng nht qun. Bt c ai cng c th
c mt ci nhn su sc nhng li khng thi gian
tn dng n. Mt qu trnh c th c sai st, nhng
theo lch trnh hin ti, bn khng c thi gian sa
cha. Cng ngi li sau khi kt thc l mt cch
cng c tt c nhng g bn hc c trc khi qun.
Cc bui hp tng kt l c hi him hoi tin hnh
nhng phn tch m khng th tin hnh trong
qu trnh thc hin cng thng.

T ruyn t cho nhng ngi khng

tham d
 Ngay c khi mi thnh vin tham gia sn xut
mt b phim u hiu c nhng bi hc trong qu
trnh lm phim th cc bui hp tng kt vn l mt
cch tuyt vi truyn t li nhng bi hc tch
cc cng nh tiu cc n nhng ngi khng lin
quan. Rt nhiu iu chng ta lm khng r rng -
kt qu c c sau khi vt qua nhng tri nghim
kh khn. Mt s rt kh hiu. Cc bui hp tng kt
l mt din n nhng ngi khc c c hi hc
hi hoc thch thc tnh hp l ng sau cc quyt
nh.

T rnh on gin tch t

Nhng hiu lm hay sai lm c th ph hng rt

nhiu th. Vic ny s to ra nhng on gin m nu
khng c giiby th sau nhiu nm s dn tch t
li. Nhng nu mi ngi c cho mt ni by t
s tht vng ca mnh vi mt thi tn trng th
h s nhanh chng gii phng chng v vui v lm
vic. Ti thy nhiu trng hp, s tn thng
vn ko di rt lu sau khi kt thc mt d n. ng
ra chng c th c gii quyt n gin hn rt
nhiu nu c bc l trong bui hp tng kt.
 S dng lch trnh buc mi ngi t
kim im

Ti ng h nhng nguyn tc buc bn phi

ng no. Nhng bui hp tng kt - hay nhng hot
ng khc nh cuc hp Braintrust v dailies - ch
nhm mc ch khin mi ngi phi suy ngh v
nh gi. Thi gian chun b cho bui hp tng kt
cng ng gi nh chnh bui hp . Ni cch khc,
a bui hp tng kt vo lch trnh cng vic i hi
mi ngi phi t kim im. Nu bui hp tng kt
l c hi cng khai u tranh vi cc vn , th
giai on tin tng kt s quyt nh s thnh bi
ca vic u tranh y. Ti thm ch cho rng 90% gi
tr ca bui tng kt n t qu trnh chun b cho
bui .

n p tip ni

Trong mt bui hp tng kt, bn c th a ra

nhng cu hi v d n tip theo. Mt bui tng kt
hiu qu s cung cp cho mi ngi nhng cu hi
ng v hng i sp ti. Chng ta khng nn mong
i s tm ra c cu tr li ng, nhng ch cn
chng ta c th khin mi ngi t ra cu hi ng,
th chng ta thnh cng ri.

Mc d ti ngh nhng l do trn rt thuyt phc,

nhng ti bit a s mi ngi vn phn i chng.
V th ti mun chia s mt s k thut c th gip
cc nh qun l thu c nhiu kt qu nht t cc
bui hp tng kt. Trc ht, hy a dng cch bn
thc hin chng. V c bn, nhng bui hp tng kt
l rt kinh nghim, cho nn nu bn thc hin
theo cng mt cch ht ln ny n ln khc th bn
s c xu hng ch rt ra c nhng kinh nghim
c, v khin bui hp tr nn v ngha. Thm ch nu
bn ngh ra mt phng thc khc v thnh cng
trong ln u tin th mi ngi cng s bit ln k
tip l g, v h s nm thp c tr chi. Ti nhn
thy c mt hin tng gi l quy lut ph hoi
nhng cch tip cn thnh cng, theo , khi bn
thnh cng mt ln vi mt th g th ng trng
i n s thnh cng mt ln na, bi nhng ngi
tham gia s bit cch chin thng n trong ln th
hai. V th hy th t chc nhng bui hp tng kt
vo giai on gia d n hay thu hp trng tm ca
cuc hp kt thc d n vo mt s ch c bit.
Ti Pixar, chng ti c cc nhm cung cp cc kha
hc cho mi ngi theo cch tip cn ca h. i khi
chng ti thnh lp nhng nhm c bit gii
quyt cc vn xut hin trong nhiu b phim.
Nhm c bit u tin ca chng ti thay i
ng k cch ngh ca chng ti v vic sp xp lch
trnh. Song nhm th hai li tht bi hon ton.
Nhm th ba dn n mt s thay i su sc ti
Pixar m ti s cp chng cui.

Tip theo, hy lun ghi nh rng, cho d c hi

thc bao nhiu ln i chng na, th nhn vin ca
bn s vn cm thy s hi vi vic ph bnh mt
cch cng khai nh vy. Mt k thut ti tng s
dng lm mm qu trnh l yu cu tt c mi
ngi trong phng lit k hai danh sch: 5 iu h s
thc hin li v 5 iu h s khng thc hin li. Khi
c cn bng gia tiu cc v tch cc, mi ngi
u cm thy d dng thnh thc hn, v mt ngi
ng gia c th khin vic cn bng xy ra d
dng hn.

Cui cng, hy tn dng d liu. Bi v chng ti

l mt t chc sng to, cho nn mi ngi c xu
hng gi nh rng hu ht nhng g chng ti lm
u khng th o lng hay phn tch. iu ny l
sai. Rt nhiu qu trnh ca chng ti lin quan n
cc hot ng v kt qu m c th nh lng c.
Chng ti theo di t l xy ra ca cc s vic, s ln
phi thc hin li mt cng vic g , chnh lch
gia thi gian thc t v thi gian c tnh, mt tc
phm c c hon thnh hay khng nu c
chuyn sang b phn khc v.v Ti thch cc d liu
bi chng trung lp, chng ch phn nh s tht ch
khng nh gi. iu ny cho php mi ngi tho
lun nhng vn pht sinh t d liu theo cch t
cm tnh hn so vi t mt kinh nghim mang tnh
giai thoi.

Lindsey Collins, mt trong nhng nh sn xut

ca Pixar, ni rng d liu l th nh nhng nht.
Khi bt u cng vic ny, ti s cm thy tht nh
nhm nu c th nhn vo cc d liu lch s v thy
cc khun mu, c cho bit. N cho php ti chia
nh ci qu trnh m tung nh v cng m h v t
vo mt cu trc lng hn.

Tuy nhin, khi cp n d liu, ti mun lu

r c mt tch cc v hn ch ca n. V mt tch
cc, d liu cho php chng ti phn tch nhng g
chng ti bit v qu trnh sn xut v d nh
chng ti c d liu v thi gian dng dng m
hnh v bi cnh, khin chng tr nn sng ng v
b tr nh sng cho chng. D liu ny d nhin ch
cung cp mt ci nhn hp so vi nhng iu xy ra
trong thc t. Nhng n cng cho chng ti mt ci
g nghin cu v tm ra cc khun mu tim
nng m c th c s dng trong cc bui tho
lun gip chng ti tin b.

Tuy nhin, d liu cng c nhng hn ch v

mt s ngi qu ph thuc vo d liu. Rt kh
phn tch ng d liu, v cc k nguy him nu bn
gi nh rng bn lun bit ngha ca cc d liu.
Rt d tm ra nhng khun mu sai trong d liu.
Thay vo , ti thch coi d liu l mt cch nhn,
mt trong nhiu cng c m chng ta c th s dng
tm ra nhng iu cn n giu. Nu chng ta cho
rng ch ring d liu cung cp cu tr li,
th chng ta p dng sai ri. Vic p dng ng l
rt quan trng. Mt s ngi thng dao ng gia
hai thi cc, hoc l hon ton khng quan tm n
d liu, hoc l tin rng ch ring cc d liu
nh hng qun l ri. C hai thi cc ny u c th
dn n nhng kt lun sai lm.
 Bn khng th qun l nhng th bn khng
th o lng l mt cu chm ngn c rt nhiu
ngi trong gii kinh doanh v gio dc tin tng v
chia s. Nhng, trn thc t, n tht l bch - nhng
ngi ni n khng h nhn thc c c bao nhiu
iu cn n giu. Phn ln nhng th chng ti qun
l u khng th o c, v khng nhn thc c
iu ny c th s dn n nhng hu qu khng
mong mun. Vn ny sinh khi mi ngi ngh rng
d liu v ra ton b bc tranh, v iu ny khin
h l i nhng th m h khng th thy. Cch tip
cn ca ti l: Hy o lng nhng th bn c th o
lng, nh gi nhng th bn o lng, v nh gi
cao vic bn khng th o lng phn ln nhng th
bn lm. V thnh thong bn nn dnh thi gian
nhn li v suy ngm.

8. KHNG NGNG HC HI
Ti mun kt thc danh sch ny bng cch ni mt
cht v s ra i ca i hc Pixar v c bit l cc
bui hc v gip m rng t duy ca Elyse Klaidman.
Nhng bui hc u tin rt thnh cng trong s
120 nhn vin ang lm vic ti Pixar lc , 100
ngi ng k - n mc chng ti bt u m
rng chng trnh i hc Pixar. Chng ti t chc
cc lp hc min ph a dng v th loi nh: iu
khc, v, din xut, thin, ma bng, lm phim
chuyn th t truyn, lp trnh my tnh, l thuyt
mu sc v thit k, ba-l. Chng ti khng ch mt
rt nhiu thi gian tm kim gio vin bn ngoi
xut sc nht m cn tn rt nhiu chi ph do cho
php mi ngi t do trong c ngy lm vic tham
gia cc lp hc ny.

Vy, chnh xc th Pixar thu c g t tt c

nhng iu ny?

Khng phi cc lp hc s trc tip gip nng

cao hiu sut lm vic ca nhn vin Pixar. Thay
vo , th c gi tr v cng ln l cho php mt
nhn vin k thut nh sng thc tp ngi cnh mt
nh lm phim hot hnh giu kinh nghim, tip l
mt ngi lm v php l, k ton hoc an ninh.
Trong bi cnh lp hc, mi ngi tng tc vi nhau
theo cch khc vi cch h tng tc ni lm vic.
H c th THOI MI, th gin, ci m. Khng cn
b p t bi h thng cp bc, vic giao tip tr nn
hiu qu hn. Ch n gin l a ra mt ci c tt
c cng nhau lm vic ct lc, khim tn trc th
thch v chn dung ca chnh mnh, vit mt on
mt m my tnh, hay to hnh mt cc t st, i
hc Pixar thay i nn vn ha theo mt hng
tch cc hn. N dy mi ngi Pixar bit cch tn
trng cng vic ca ng nghip d h bt c cp
bc no. V n bin tt c chng ti tr li thnh
nhng ngi mi vo ngh mt ln na. Sng to
lun i km vi sai lm v s khng hon ho. Ti
mun nhn vin ca mnh thoi mi vi iu . i
lc, cng ty v cc thnh vin nn sn sng hot
ng trong tnh trng y ri ro.

Ti hiu, c th nhiu v lnh o ca cc cng

ty khc s bn khon khng bit liu nhng lp hc
c thc s hu ch v ng ng tin bt go hay
khng. V ti tha nhn rng nhng tng tc x hi
m ti m t l mt li ch m ti khng ng ti.
Nhng mc ch ca i hc Pixar khng phi l
bin nh lp trnh thnh ha s hay bin ha s thnh
v cng ma bng. Thay vo , n cho thy tm
quan trng ca vic khng ngng hc hi ci mi.
iu ny cng l mt phn quan trng trong vic duy
tr s linh hot: gi b no lun nhanh nhy bng
cch thc y bn thn th nhng th mi m. l
vic m i hc Pixar gip chcho nhn vin v ti
tin n s khin chng ti mnh m hn.

Khi cn l tr con, chng ta ci m vi tng

ca nhng ngi khc bi chng ta cn ci m hc
hi. Phn ln nhng th m tr con gp phi u l
nhng th chng cha tng thy trc . Tr con
khng c la chn no khc ngoi vic tip nhn ci
mi. Tuy nhin, nu s ci m ny tuyt vi n vy
th ti sao chng ta li mt n khi ln ln? Ti ni no
chng ta bt u chuyn t mt a tr c i mt
rng m thnh mt ngi ln s hi s bt ng, c tt
c cc cu tr li v lun tm cch kim sot kt qu?

Ti nh li thi im, nhiu nm trc, khi ti

n mt bui trin lm tranh ti trng tiu hc ca
con gi mnh Marin. Khi ti i dc cc hnh lang,
ngm cc bc tranh v cc bc phc ha ca nhng
a tr t lp K(6 ) n lp Nm, ti thy rng
nhng bc tranh ca nhng a tr lp Mt v Hai
trng p hn v ti mi hn so vi nhng a tr
lp Nm. u , nhng a tr lp 5 nhn ra
rng tranh ca chng trng khng ging ngoi i,
v chng bt u tr nn e d v c thc. Kt qu?
Nhng bc v ca chng tr nn cng nhc, nhm
chn v km sng to bi chng ngh rng c th ai
s nhn ra li ca chng. Ni s b nh gi
lm cn tr s sng to.

Nu ni s hi cn tr chng ta ngay t khi

trng tiu hc, th khng c g phi thc mc khi
chng ta cn mt nguyn tc xa b s t ph
bnh bn trong tui trng thnh v tr li tnh
trng ci m. Trong thin Hn Quc, nim tin rng
chng ta nn vt ra khi nhng g chng ta bit
c th hin bng cm t tm v tri. t c
tm v tri l mc tiu ca nhng ngi sng to.
N c ngha l bn ci m vi ci mi, ging nh
nhng a tr vy. Tng t, trong thin Nht Bn,
tng v vic khng b rng buc bi nhng g chng
ta bit c gi l s tm. V mi ngi luyn
tp rt nhiu nm c li v gi ly n.

Khi mt cng ty mi c thnh lp, cc nh

sng lp thng c trng thi tm tr ca ngi khi
nghip s tm, ci m vi mi th bi v h c th
mt g ch? (y l iu m sau ny h thng tic
nui.) Tuy nhin khi cng ty tr nn thnh cng, cc
lnh o thng nh mt trng thi tm tr ca
ngi khi nghip bi h t nh rng h nhn ra
mi iu h cn lm. H khng cn phi l mt ngi
mi bt u na. c th l bn cht con ngi,
nhng ti tin rng chng ta cn chng li n. Khi
chng li s tm, bn d b lp li thay v to ra nhng
th mi m. Ni cch khc, bn cng c trnh tht
bi th li cng d tht bi.

Ch n hin ti m khng suy ngh v

tng v qu kh v tng lai chen vo l v cng
quan trng. Ti sao? Bi n to ra khng gian cho
quan im ca ngi khc. N cho php chng ta bt
u tin tng h, v quan trng hn, bt u lng
nghe h. N khin chng ta sn sng th nghim, v
to s an ton cho vic th nhng th c th em
n tht bi. N khuyn khch chng ta lm vic vi
s tp trung cao v thit lp vng t phn hi
trong vic ch s nng cao kh nng ch ca
chng ta. N yu cu chng ta phi hiu rng tin
ln mt cch sng to, chng ta phi b i mt th g
. Nh nh son nhc Philip Glass tng ni, Vn
thc s khng phi l lm th no tm c ting
ni, m l... vt ci th cht tit i.
 CHNG 11

TNG LAI CHA HNH THNH

Nhiu ngi thng o tng v cch din ra s sng

to: Mt ngi nhn xa trng rng, n c, ngh ra
mt b phim hoc mt sn phm trong mt pht le
sng ca nhn thc. Sau , ngi c tm nhn ny s
dn dt mt nhm ngi vt qua bao kh khn
cui cng hon thnh tng v i . Thc lng
th khng phi l tri nghim ca ti. Ti bit
nhiu ngi, khng ch Pixar v Disney, c th coi
l thin ti sng to, nhng ti nh l khng mt ai
trong s h c th th hin chnh xc ci tm nhn m
h ang phn u t c ngay t khi h bt u.

Theo kinh nghim ca ti, nhng ngi sng to

khm ph v nhn ra tm nhn dn dn theo thi gian
v thng qua nhng cuc tranh u trng k quyt
lit. Nh vy, sng to ging nh chy ng trng
hn l chy nc rt. Bn phi i theo nhp ca
mnh. Ti thng c yu cu d on xem trong
tng lai, lnh vc hot hnh my tnh s nh th no,
v ti c ht sc a ra mt cu tr li t m.
Nhng s thc l, cng ging nh nhng o din
khng th bit r rng nhng b phim ang thai
nghn ca mnh s pht trin nh th no, ti khng
th hnh dung tng lai s ra sao bi n cha tn ti.
Khi tin ln, mc d chng ti cng c tng tng
xem tng lai c th l g, chng ti vn phi da vo
cc nguyn tc hng dn, nh v mc tiu ca
mnh ch khng phi da vo vic c th nhn thy
v phn ng li nhng g sp ti trc khi chng xy
ra. Mt ngi bn c ca ti i hc Utah, Alan
Kay - nh khoa hc iu hnh ca Apple v cng l
ngi gii thiu ti vi Steve Jobs - th hin iu
ny mt cch v cng chun xc, Cch tt nht
d on tng lai l to ra tng lai.

Nghe c v ging mt cu khu hiu, nhng n

cha ng hm rt su xa. Ni cho cng, pht
minh l mt qu trnh ch ng n t nhng quyt
nh ca chng ta; thay i th gii, bn phi sng
to ra nhng ci mi. Nhng lm cch no to ra
mt tng lai cha hnh thnh? Ti tin rng iu duy
nht chng ta c th lm l nui dng cc iu
kin tt nht tng lai d l g i na xut
hin v pht trin. y chnh l ni cn n s t tin
thc s. Khng phi l s t tin rng chng ta lun
lun bit chnh xc nhng g cn lm, m l s t tin
rng chng ta c th cng nhau tm ra.

S khng chc chn ny c th khin chng ta

kh chu. Con ngi thch c bit h ang i v
u, nhng s sng to li i hi chng ta phi i
trn nhng con ng khng r ch n. iu ny
yu cu chng ta phi thot ra khi ranh gii gia
nhng iu bit v nhng iu cha bit. Mc d
tt c chng ta u c tim nng sng to, nhng c
ngi tt li, c ngi tin v pha trc. Vy nhng
ngi tin ln y s dng nhng cng c g tip cn
iu mi m? Nhng ngi c ti nng vt tri v
kh nng qun l ngun nng lng ca nhng ngi
khc rt ra kinh nghim rng, gia ranh gii
nhng iu bit v cha bit c mt im hp dn
v y chnh l ni s c o ny sinh; mu cht l
phi nn n lu m khng hong s. Theo nh
cc nh lm phim ti Pixar v Disney Animation,
iu ny c ngha l phi pht trin mt khun mu
t duy gip bn vng vng. Loi hnh dung ny nghe
c v ng ngn hay mang tnh siu nhin, song ti tin
rng n rt quan trng. i khi, c bit l vo giai
on m u ca mt d n vn cn m h, khun
mu t duy l tt c nhng g chng ti c.

Mt nh sn xut ca chng ti, John Walker,

gi bnh tnh bng cch tng tng cng vic rt
mt mi ca mnh ging nh vic gi mt chic kim
t thp khng l, ln ngc trn tay sao cho ch nh
nhn ca n tip xc vi lng bn tay. Ti lun
ngc nhn ln, c gng gi n thng bng, anh
chia s. Liu c qu nhiu ngi bn ny v bn
kia khng? V c bn th cng vic ca ti ch gm
hai vic: qun l ha s v kim sot chi ph. C hai
u ph thuc vo hng trm tng tc din ra bn
trn ti, ln n tn phn y ca kim t thp. V ti
phi chp nhn s tht rng trong phn na thi gian,
ti ch bit c ci qui g ang xy ra c. B quyt l
bn phi lun lun gi kim t thp cn bng.

Cho n phn ny ca cun sch, chng ta

khm ph mt s c ch m Pixar s dng xy
dng v bo v nn vn ha sng to ca mnh. Ti
cp n nhng truyn thng v cc k thut c
th gip m rng quan im ca chng ti - t
chuyn i thc t cho n i hc Pixar, hay
Braintrust. Ti cng ni mt cch hi tru tng v
tm quan trng ca vic lun lun ci m. N chnh
l con ng dn n s t nhn thc bn thn. By
gi, ti mun chia s mt s v d c th v cc loi
khun mu t duy cn thit h tr v gi mi
ngi tip tc tham gia vo cng vic kh khn l to
ra nhng th mi m. Hy xem xt mt s cch tip
cn m cc ng nghip v ti s dng b qua
s nghi ng khi chng ti tin n s c o tin
n tng lai cha hnh thnh kia.

Khi Brad Bird o din Gia nh siu nhn, anh lin

tc gp mt gic m ng s. Trong gic m , anh
ang mt mnh ngi trong mt chic xe c p p trn
mt on ng cao tc quanh co v bp bnh. R
rng, anh c quyn iu khin xe theo mnh.
Nhng ti ang ngi gh sau! anh ni. V mt l
do no , ti vn cm li, nhng tm nhn ca ti rt
t khi ti ngi v tr . V c bn, tt c nhng g
ti c th lm l lin tc t trn an mnh, ng m!
ng m! ng m! Anh ch ra im mu cht
l: L o din, c nhng lc, bn s li chic xe.
Nhng cng c nhng lc khc, bn chic xe t
li.

Bt c khi no ti nghe Brad k gic m , ti

li kinh ngc bi nhng ch quen thuc s m
qung, ni s hi nhng g cha bit, s bt lc, s
thiu kim sot. Nhng ni s ny p n trong gic
ng ca anh, nhng trong sut thi gian tnh, anh tm
cch lm ch chng bng cch ph nhn vai tr ca
ngi li xe ngi gh sau v nghing v mt khun
mu t duy khc: trt tuyt.

Brad ni vi ti rng cch anh ngh v vic o

din cng ging cch anh ngh v trt tuyt. c
hai, nu anh cng thng hoc suy ngh qu nhiu, anh
s b m. Khi l o din, c nhng lc anh c nhiu
vic phi lm v t thi gian n mc anh cm thy
hong s. Nhng anh cng bit rng nu nn li qu
lu ni ng s , anh s pht in. Cho nn ti
t trn an bn thn rng ti c thi gian, mc d
thc t l ti khng c. i loi nh, c thi,
mnh s tip tc nh th mnh ang c thi gian,
mnh s ngi li v suy ngm thay v chm chm nhn
ng h, bi khi lm vy, mnh d c kh nng gii
quyt vn hn. y l im tng ng gia o
din v trt tuyt. Ti thch tc , Brad ni,
trc khi k v chuyn i n Vail, trong mt tun,
ti lm v knh bo h bn ln. Bn ln ti phi i
n ca hng bn trt v ni, ti cn mt ming
nha mi, bi ti lm v n khi b m. V mt
thi im no , ti nhn ra rng ti lin tc m
bi ti ang c ht sc khng m. V vy ti th
gin v t thuyt phc mnh rng, S rt ng s khi
r qu nhanh, nhng ti s qung ngn ni sang mt
bn v bt u thng thc n. Khi ti p dng thi
tch cc ny, ti khng m na. mt vi kha
cnh, n ging vic mt vn ng vin Olympic dnh
nhiu nm luyn tp ch to nn mt khonh khc
khng phm bt c sai lm no. Nu h suy ngh qu
nhiu v iu , h s khng th lm c vic m
h vn bit phi lm nh th no.

Vn ng vin v nhc s thng cp n mt

lnh a mt ni b n, khng tn ti nhng li t
ph bnh bn trong v h hon ton chm m trong
, ni m t duy v cng r rng v nhng chuyn
ng v cng chnh xc. Thng thng, cc khun
mu t duy s a h n . Cng ging nh vic
George Lucas thch tng tng cng ty ca mnh
nh mt con tu tin v pha ty - nhng hnh khch
trn trn y l tng, thuc mt i no ,
ang kin quyt theo ui im n ca mnh - c
ch gii quyt vn c cc o din, nh sn xut
v bin kch ca Pixar v Disney Animation s dng
lin quan rt nhiu n vic tng tng. Bng cch
hnh dung vn nh nhng bc tranh quen thuc,
h c th gi vng quan im v chng khi m p lc
ca s khng chc chn lm lung lay s t tin ca h.

Byron Howard, mt o din ca Disney, ni

vi ti rng khi anh hc chi ghi ta, gio vin dy
anh mt cu, Nu anh ngh th anh hng. tng
ny khin anh n tng v n vn nh hng n
cng vic o din ca anh cho n ngy nay. Bn
phi thoi mi v th gin vi nhc c, hoc qu
trnh, n mc bn c th ch cn ha hp vi n v
m nhc t chy m khng cn suy ngh, anh
chia s. Ti thy iu tng t cng xy ra khi ti v
phim hot hnh. Ti to ra tc phm tt nht khi lt
qua cnh phim m khng suy ngh qu nhiu, khng
lo lng liu tng bn v c hon ho hay khng, m
ch th mnh theo v kt ni vi cnh nh kiu
va lm va chi.
 Ti c bit n tng bi s nhn mnh ca
Byron vo tc - vo vic lt qua nhng vn
phc tp v logic v cch k chuyn - bi n khin
ti nh li quan im ca Andrew Stanton v vic tr
thnh o din. Ti tng cp n nim tin ca
Andrew rng chng ta s vui v hn v lm vic hiu
sut hn khi chng ta vi v v vp ng. i vi anh,
hnh ng nhanh l mt im tch cc, bi n gip
anh khng b mc kt trong ng lo ngh v vic liu
mnh c ang hnh ng sai khng. Thay vo ,
anh ng h s quyt on, sau t tha th cho bn
thn nu quyt nh ban u ha ra li sai lm.
Andrew v cng vic ca mt o din ging nh mt
thuyn trng, lnh nh gia i dng, v c on
u ph thuc vo mnh tm ra t lin. Cng vic
ca mt o din chnh l ni, t lin hng .
C th t lin ng l hng , hoc cng c th
khng, nhng Andrew cho rng nu khng c ai ra
quyt nh th con tu s chng i n u c. S
chng c thm kch no xy ra nu nh sau ngi
lnh o thay i suy ngh v ni, , khng phi
hng , m l hng ny. Ti sai ri. Min l bn
kin quyt tm ra im n v lo li con tu tin v
bng tt c sc lc ca mnh, th mi ngi s chp
nhn vic bn thay i hng i.
 Mi ngi mun thy s quyt on, nhng h
cng mun bn thnh tht khi bn sai, Andrew ni.
Mt bi hc ln l: Hy mi ngi tham gia
vo vn ca bn, ch khng ch vo gii php ca
bn.

iu ny rt quan trng i vi mt tng ti

cp phn trc: o din, hay ngi lnh o,
khng bao gi c php lm mt lng tin t nhm
ca mnh. Min l bn thng thn v c nhng l do
hp l cho nhng quyt nh (khi nhn li mi thy l
sai) ca mnh, th nhm ca bn s tip tc cm chc
tay cho. Tuy nhin, nu bn thy rng con thuyn
ca mnh ch ang quay vng vng ti ch nhng li
ni rng hnh ng v ngha y thc ra ang a con
thuyn tin v pha trc, th nhm ca bn s khng
nghe theo bn. H bit r hn ai ht khi no h lm
vic chm ch nhng khng c hiu qu. Nhn vin
mun ngi lnh o ca h phi t tin. Andrew
khng ni rng nn t tin ch v t tin l tt. Anh tin
rng lnh o l a ra phn on tt nht v nhanh
chng may c sai th vn cn thi gian sa.

Cn mt iu na. Nu bn ang tin hnh mt

d n sng to i hi phi c s cng tc cht ch
vi nhng ngi khc, bn phi chp nhn rng cng
tc s mang n phc tp. Nhng ngi khc s c
rt nhiu iu mun khuyn bn: H s gip bn nhn
ra ngoi bn thn bn; h s vc bn dy khi bn gc
ng; h s a ra nhng tng khuyn khch bn
tr nn tt hn. Nhng h cng i hi s giao tip
v tng tc lin tc. Ni cch khc, nhng ngi
l ng minh ca bn, nhng mi quan h ng minh
i hi n lc lu di xy dng. V bn nn sn
sng cho iu , ch khng phi kh chu v n.
Nh Andrew ni, Nu bn nh ging bum ra khi
vi mc tiu l trnh sng to gi ln, th bn ra khi
lm g? Bn phi bit rng ra khi c ngha l bn
khng th kim sot c nhng yu t , s c
nhng ngy thi tit tt v nhng ngy thi tit xu,
v d chuyn g xy ra i na, bn vn phi i mt,
bi mc tiu cui cng ca bn l sang n b bn
kia. Bn s khng th kim sot chnh xc cch bn
vt qua i dng. l mt tr chi m bn
quyt nh tham gia. Nu mc tiu ca bn l khin
n d dng v n gin hn, th tt nht ng c ra
khi lm g.

Khun mu t duy ca Andrew ch ra ni s hi

m chc chn s xut hin mi khi cn tu ca bn b
ht tung bi mt cn bo hay v gi lng m khng di
chuyn c. Nu coi s sng to nh mt ngun ti
nguyn m chng ta lin tc da vo to ra mt
th g t khng c g, th ni s ca chng ti ny
sinh t nhu cu bin ci khng tn ti thnh tn ti.
Nh chng ta tho lun, con ngi thng c gng
vt qua ni s hi ny bng cch n gin l lp li
nhng g thnh cng trong qu kh. Cch lm ny
chng dn n u, hay ng hn l, n dn i ngc
li s sng to. Hy s dng nhng k nng v kin
thc ca mnh sng to ch khng phi sao
chp.

Mi khi ni chuyn vi o din v bin kch, ti

thng c truyn cm hng bi nhng khun mu
ca h, nhng c ch c o m h s dng lin
tc pht trin, bt chp kh khn theo ui mc
tiu. Pete Docter so snh ngh o din ging nh
vic chy qua mt ng hm di m khng h bit
n di bao nhiu nhng vn lun tin rng cui cng
s thot ra nguyn vn. C mt thi im thc s
ng s khi bn gia ng hm m xung quanh ch
ton mt mu ti en, anh ni. Khng c nh sng
t ni bn n, cng khng c nh sng u kia;
bn ch c th tip tc chy v chy. V bn bt u
nhn thy nh sng le li, ri nhiu nh sng hn, v
ri bng nhin bn thot ra ngoi ng di nh
mt tri chi chang. i vi Pete, s n d ny l
mt cch lm khonh khc bt ng s hn,
khonh khc m bn khng th nhn thy bn tay
mnh ngay trc mt v bn khng dm chc liu c
tm thy li ra hay khng. Xt v l tr, bn lun bit
rng ng hm c hai u, nhng xt v cm xc,
bn c th s hoang mang khi bng ti bao trm gia
ng hm. Thay v sp bi qu cng thng, ngi
o din m hiu r sng to l g cng nh nhng s
kh chu n mang li, d dng tin vo vic nh sng
s xut hin tr li hn. im mu cht l ng bao
gi ngng tin v pha trc.

Rich Moore, o din b phim Wreck-it Ralph

(Ralph p ph) cho Disney Animation, hnh dung
ra mt kch bn hi khc. Mi khi lm phim, anh
tng tng mnh ang trong mt m cung. Thay
v chy qua chy li, in cung tm kim li ra, anh
di chuyn nhng u ngn tay dc theo bc tng
khi anh tin v pha trc, chm li ch ny ch kia
nh gi v s dng xc gic gip ghi nh
qung ng i c. Nhng anh ta lin tc di
chuyn trnh b hong s. Ti yu nhng m
cung nh mt a tr vy, Rich bc bch. Nhng
bn phi gi bnh tnh tm kim li ra. Khi ti
chng kin mt b phim tht bi, ti t nh, , h
pht in trong m cung ri. H hong lon trong
, v ri n sp .

Bob Peterson, ngi gip gii quyt cc vn

v sng to trong gn nh tt c cc b phim ca
Pixar, ghi nhn s gip ca Andrew v a cho
anh mt khun mu v gi i vi s nghip ca
mnh. Trong Th gii cn trng, Bob ch ra, Andrew
so snh vic thc hin mt b phim vi mt cuc
khai qut kho c. iu ny thm mt yu t na
vo trong bc tranh l tng rng khi bn tin
ln, d n ca bn s t l ra trc mt. Bn mit
mi o bi, v khng bit s o c con khng
long no, Bob v d. Sau , bn s khm ph ra
tng cht v n. V cng lc, bn c th ang o
bi hai ni v bn ngh rng th bn c ch l mt
th, nhng khi bn cng o su hn na, mt cch
m qung, n bt u t xut hin. Mt khi bn bt
u c mt cht khi nim v n, bn s bit cch
o hiu qu hn.

Bob v Andrew tng nhiu ln thy ti phn i

vi php n d ny. Nh ti ni, ti tin rng khi
chng ti thc hin mt b phim, chng ti khng
phi ang khai m mt th vn tn ti v khng
may b chn su di lp trm tch; m chng ti
ang to ra mt th mi m. Song h phn bin rng
tng b phim ang u ngoi kia s gip h
tip tc lm vic v khng mt i nim hy vng - hy
ngh v bc tng David, b mc kt trong khi
cm thch ca Michelangelo. V th, mc d ti bt
u chng ny bng cch khng khng rng th m
khn gi xem trn mn hnh khng phi ngay t u
c hnh thnh trn vn trong b c ca mt
ngi c tm nhn no , ti vn phi ng vi
kin ny: Vic tin rng cc yu t ca mt b phim
lun u ch i chng ti khm ph thng
tip thm sc mnh cho chng ti trong sut qu
trnh tm kim.

Nu khun mu ny gy n tng vi bn th cn
lu rng n cng c nhng cm by. Ngay c
Andrew cng cnh bo rng trong sut qu trnh o
bi, khng phi tt c cc mu xng bn o c
u bt buc phi khp vi b xng m bn ang lp
rp. (C rt nhiu nhng mu xng ca nhng con
khng long khc nhau - hay nhng cu chuyn khc
nhau - ln ln ni bn o.) Cho d bit l khng
ph hp, song s cm d thi thc bn s dng tt c
nhng th tm c v cng mnh m. Suy cho
cng, bn cng lm vic ct lc o ln tng
yu t mt. Nhng nu bn sng sut v kht khe
trong vic phn tch tng mnh mt, nu bn so snh
chng vi nhng th bn tm c trc
xem chng c ph hp hay khng, th b phim hay
d n ca bn s t tr nn r rng trc bn. Sau
mt thi gian, n s bt u cho ti bit c g ,
Andrew ni. l ni m bn ang tm kim: khi b
phim bt u ni cho bn bit n mun tr thnh th
g.

Michael Arndt, ngi vit kch bn Cu chuyn

chi 3, v ti lun tho lun v cch anh hnh dung
cng vic ca mnh. Anh so snh vit kch bn ging
nh vic leo ni m b bt mt vy. B quyt u tin
l phi tm ra ngn ni, anh ni. Ni cch khc, bn
phi cm nhn c con ng ca mnh v ngn
ni t hin ra trc mt. ng ch l, anh ni, leo
ni khng nht thit l phi leo ln. i khi bn i
ln c mt lc, cm thy tuyt vi, nhng ngay sau
li ri xung mt khe nt v phi tm ng b
ra ngoi mt ln na. V khng c cch no bit
trc c khi no nhng khe nt s xut hin.

Ti cc k thch s n d ny, ngoi tr hm

ca n v s tn ti ca ngn ni. Ging nh cuc
khai qut kho c ca Andrew, n gi rng ngi
ha s n gin ch phi tm kim mt tc phm
ngh thut, hoc mt tng, ang b giu u .
iu ny c v mu thun vi mt trong nhng nim
tin ca ti l: tng lai khng c nh hnh trc,
v nhim v ca chng ti l sng to ra n. Nu vic
vit kch bn ging nh leo ni m b bt mt, th iu
ny ng rng mc tiu l phi thy c ngn ni
vn ang tn ti, trong khi ti li tin rng mc tiu
ca nhng con ngi sng to nn l xy dng mt
ngn ni ca ring mnh t con s 0.

Nhng khi ti trao i vi cc ng nghip ph

trch nhiu cng vic khc nhau, ti thy mnh nn
tn trng kin l, iu quan trng nht i vi mt
khun mu t duy l n gip bt c ai da vo n
hon thnh cng vic ca mnh, d cng vic l g
i na. C c mt khng gian trng rng rng ln
cha c sng to. S trng rng y ng s n
mc a phn mi ngi u bm ly nhng th m h
 quen thuc, thc hin nhng iu chnh nh i
vi nhng th h hiu, ch khng th chuyn sang
nhng th xa l. tin vo khu vc ng s v
lm y khng gian trng rng y, chng ti cn tt
c nhng s gip c th c c. Michael l mt
bin kch nn anh phi bt u vi mt trang giy
trng. iu ny i hi phi vch ra mt con ng
t ch khng c g n ch c mt th g , v vic
tng tng bn thn nh mt nh leo ni b che mt
gip ch rt nhiu cho anh, bi n tng trng cho
nhng thng trm khng th trnh khi trong cng
vic ca anh.

n gi ti m t mt s khun mu, v ti
tin chng c mt im chung, l chng u l
cng cuc tm kim ci ch v hnh - vng t bn
kia i dng (vi Andrew), nh sng cui ng
hm (vi Pete), li thot khi m cung (vi Rich),
mt ngn ni (vi Michael). iu ny rt d hiu i
vi nhng nh lnh o sng to, nhng ngi phi
dn dt rt nhiu nhn vin i qua mch truyn hoc
qu trnh sn xut mt b phim. Ngay t khi bt u,
ci ch m o din v bin kch hng ti khng
r rng, nhng anh ta hoc c ta vn phi tin v
pha trc bng bt c gi no.
 Tuy nhin, cc nh sn xut th li ph trch
cng vic khc, c cht lin quan n hu cn hn.
Nu o din phi gi c ra tm nhn sng to ca
mnh cn bin kch phi p t cu trc v khin mt
cu chuyn tr nn sng ng, th nh sn xut phi
m bo mi th thc t. Cng vic ca h l m bo
tin v ngn sch cho d n, v vy hon ton d
hiu khi khun mu t duy ca h c s khc bit r
rt vi cc ng nghip. Bn cn nh chic kim t
thp ngc ca John Walker ch? Khun mu t
duy ca anh khng phi tp trung vo vic tro ln
mt qu i hay chm n vch ch, m l lm sao
cn bng v s nhu cu ang cnh tranh nhau. Cc
nh sn xut khc c cch ring hnh dung cng
vic ca h, nhng u c mt im chung l:
qun l nhiu loi ngun lc khc nhau, ch cha ni
n hng trm con ngi vi nhng suy ngh ring
bit, i hi phi c s cn bng.

Lindsey Collins, nh sn xut tng cng tc vi

Andrew trong mt s b phim, t cho mnh l mt
con tc k hoa c th bin i mu sc ty thuc vo
mi trng. Mc ch khng phi l gi di hay
nnh b, m l tr thnh bt c kiu ngi no ph
hp khi cn thit. Trong cng vic, i khi ti l
ngi lnh o, i khi ti li nghe theo ngi khc;
i khi ti l ngi iu hnh, nhng c lc ti li
chng ni g m mi ngi t bn lun, c ni.
Thch ng vi mi trng, ging loi thn ln trn ln
mnh vi bt c mi trng no xung quanh chng,
l cch Lindsey qun l nhng ngun lc ang cnh
tranh nhau - v c kh nng gy in lon - m c
phi i mt trong cng vic. Ti l ngi c nim
tin kh vng chc rng qu trnh sng to v bn cht
l phi hn lon. Nu chng ti p t qu nhiu cu
trc ln trn n, chng ti s hy dit n. V th cn
c s cn bng hp l gia mt bn l cung cp mt
s cu trc v s an ton - c v phng din ti
chnh ln tnh cm - vi mt bn l mc n tr nn
ln xn v duy tr trng thi mt thi gian.
thc hin iu , bn phi nh gi tng trng hp
xem cn ci g. V sau bn tr thnh ci cn
.

Lm th no c th a ra nh gi nh vy?
Lindsey ni a rng c s dng hiu ng Columbo
- ly t hnh tng thm t trn tivi ca Peter Falk,
nhn vt ph n tuy vng v nhng kiu g cng tm
ra c th phm. Khi lm trung gian ha gii cho
hai nhm khng giao tip c vi nhau, Lindsey
thng gi b bi ri. Bn hy ni, Anh bit y, c
th ch c mnh ti, nhng ti khng hiu. Ti xin li
v ti ang gy cn tr cho anh vi nhng cu hi
ngc nghch ca mnh, nhng anh c th gii thch
cho ti thm mt ln na c khng? Hy gii thch
nh th ni vi mt a tr hai tui vy.

Nhng nh sn xut v nh qun l gii khng

phi ch bit ngi trn cao ra lnh. H tip cn, lng
nghe, tranh lun, thuyt phc v h d dnh. V
khun mu t duy trong cng vic ca h phn nh
iu . Katherine Sarafian, mt nh sn xut khc
ca Pixar, ghi nhn s gip ca nh tm l hc
lm sng Taibi Kahler v ch cho c mt cch hu
ch hnh dung vai tr ca mnh. Mt trong nhng
li khuyn ng gi ca Kahler l v vic hy gp g
mi ngi ti ni lm vic ca h, Katherin ni,
cp n ci m Kahler gi l M hnh Giao tip Qu
trnh. Theo m hnh ny, lm qun l tc l i thang
my t tng ny n tng khc trong mt ta nh
ln. Cng d hiu nu quan st tng c nhn nh
trong mt chung c, Katherin tip tc. Mi ngi
sng nhng tng khc nhau v ngm nhn nhng
khung cnh khc nhau. Nhng ngi sng tng
trn c th ngi ngoi ban cng; nhng ngi sng
tng di c th i do trn khonh sn ca h. Cho
d th no i na, giao tip hiu qu vi tt c bn
h, bn phi gp g h ti ni h sng. Nhng nhn
vin ti nng nht ca Pixar, cho d h l o din,
nh sn xut, nhn vin sn xut, ha s hay ai i
na, u c th i thang my n bt k tng no v
gp tng ngi da vo nhu cu ca h lc v h
mun giao tip nh th no. Ngi ny c th thao
thao bt tuyt khong 20 pht v vic ti sao mt
iu g khng n trc khi chng ti c th vo
trong v tp trung vo chi tit. Ngi khc li, ti
khng th hon thnh ng hn nu c khng cho
ti th ti cn. Ti lun lun coi cng vic ca mnh
l i i li li gia cc tng sut c ngy.

Khi khng tng tng mnh ng trong thang

my, Katherin li t cho mnh l mt ngi chn
cu. Ging nh Lindsey, c dnh thi gian nh gi
tnh hnh, tm ra cch tt nht qun l n cu ca
mnh. Ti c th s lc mt mt vi con cu bn
kia i, v ti phi i la chng v, c ni. i lc
ti s phi chy trc, i lc li phi li pha sau.
V u gia n cu, c c ng vn ang xy
ra m ti khng bit. V trong khi ti ang tm kim
l cu b lc, s c mt s vic khc xy ra m ti
khng nhn ra. Hn na, ti cng khng chc chng
ti s i u. Qua i? Quay li chung? Ti bit cui
cng chng ti s n , nhng c th rt, rt chm
chp. Bn bit y, gi s c mt chic xe ang i ti
v ton b l cu u trn ng. Ti nhn ng h
ca mnh, i, ly Cha, l cu, chy ri! Nhng
nhng con cu s chy theo cch ca chng, v
chng ti c th c ht sc kim sot chng,
nhng iu m chng ti thc s mun l ch n
ci hng chnh m chng ang chy n v c gng
iu chnh mt cht.

Hy lu n vic khun mu no cng u bao

gm rt nhiu ch m chng ta bn lun: s cn
thit phi ch ng ni s hi, s cn thit phi duy tr
s cn bng, s cn thit phi a ra quyt nh (v
tha nhn sai lm), v s cn thit phi cm thy c
tin b. Ti ngh, khi bn xy dng mt khun mu
t duy ph hp nht vi mnh, iu quan trng l bn
phi suy ngh thu o v nhng vn m n s
gip bn gii quyt.

Ti lun lun thy hp dn vi vic rt nhiu

ngi lin tng cng ty ca h vi mt con tu. Mt
con tu s v mnh m, di chuyn trn nhng
ng ray, ln quanh i ni, bng qua ng bng
rng mnh mng, xuyn qua mn sng m dy c
v mn m ti tm nht. Khi cng ty c sai st,
chng ta s dng thut ng trt ng ray v xc
tu. V ti tng nghe mi ngi ni rng nhm sn
xut ca Pixar ging nh mt u my tt m h rt
mun c c hi c li. Th khin ti n tng
chnh l s ngi tin rng h c kh nng li c
con tu ny v cho rng l mt v tr y quyn
lc - tc l ngi li tu chnh l ngi nh hnh
tng lai cng ty ca h. Trn thc t, iu khng
ng. Li tu khng c ngha l t ra l trnh cho
n. Cng vic thc s l t ng ray.

Ti khng ngng xem xt li cc khun mu m

ti p dng trong vic i ph vi nhng s khng
chc chn, thay i v gip mi ngi. hng
phim Lucas, ti tng tng tng mnh ci trn
lng mt con nga khng yn v ang c gng ngi
n nh, chy gia mt n nga hoang d, mt s
con nhanh hn nhng con cn li. Ln khc, ti
tng tng mnh ang ng thng bng trn mt
tm vn dch chuyn pha trn mt con ln hnh tr.
Cho d ti c tng tng ra vin cnh g i chng
na th cu hi vn cn : Lm cch no chng
ti khng qu thin v bn ny hay bn kia? Lm
cch no chng ti va lm theo k hoch chi tit
ca mnh va ci m n nhn nhng tng khc?
Theo thi gian, vi nhng kinh nghim mi m,
khun mu ca ti tip tc pht trin, v vn s
pht trin, ngay c khi ti ang vit cun sch ny.

Mt khun mu cc k c ch i vi ti
c ti pht hin ra mt cch rt tnh c. N xut
pht t nghin cu v thin, ch thu ht s ch
ln t c gii hc thut v kinh doanh trong nhng
nm gn y. Nhng ngi vit v n tp trung vo
cch thc n gip con ngi gim cng thng trong
cuc sng v nh hng s ch ca h. Nhng i
vi ti, n gip lm r suy ngh ca ti v vic lm
cch no nhng nhm ngi sng to khc nhau
c th cng tc vi nhau mt cch hiu qu nht.

Ma h vi nm trc, v ti, Susan, tng ti

mt mn qu m gip ti c c ci nhn su sc v
vn ny. Cm thy ti cn ngh ngi, v ti sp
xp cho ti tham d mt kha tu thin yn tnh ti
Trung tm Ni Shambhala Read Feather Lakes,
Colorado. Kha tu ko di mt tun v dnh cho
nhng ngi mi bt u, nhng trong s 70 ngi
, ti l ngi duy nht cha bao gi ngi thin. Ti
cha tng ngh v vic dnh ra mt vi ngy ngi im
lng, thm ch ti cn thy k qui. Sau hai ngy u
kh t m v vng v, chng ti bt u im lng hon
ton. Ti khng bit chc mnh phi lm g. Trong
u ti lin tc xut hin mt ging ni, v ti khng
chc lm th no x l n. Vo ngy th ba, vi
mt tm tr ngp trn m thanh t mi hnh ng im
lng m ti ang thc hin, ti gn nh mun trn
chy.

Rt nhiu ngi tng nghe v li dy ca phng

ng rng hin hu ngay trong khonh khc ny l
rt quan trng. Rt kh rn luyn bn thn quan
st ci ang tn ti ngay lc ny (ch khng sa ly
trong nhng suy ngh v ci tn ti trong qu kh
hay trong tng lai), nhng hm trit hc n sau
tng l do cho vic hin hu ngay trong
khonh khc ny li rt trng yu cng khng km
phn quan trng: Mi th lun thay i. Trong mi
lc. V bn khng th ngng n li. V nhng n lc
ngng n li ch khin bn t t mnh vo tnh th
ti t m thi. N gy ra au n, nhng chng ta
khng c v g l rt ra bi hc t n. Ti t hn,
chng li s thay i s lm mt s tm s ci m
n nhn ci mi.

Trung tm Ni Shambhala ma h nm ,
ti khng b trn. Mc d xa l vi cc thut ng,
nhng chng lin quan n rt nhiu vn ca
Pixar m ti phi dnh rt nhiu thi gian suy
ngh: s kim sot, s thay i, tnh ngu nhin, nim
tin, hu qu. Tm kim mt tm tr sng sa l mt
trong nhng mc tiu c bn ca nhng con ngi
sng to, nhng con ng m mi ngi chn l
khc nhau. i vi ti, mt ngi lun lun coi trng
vic t xt ni tm, th im lng l mt la chn hon
ton mi m. K t , mi nm, ti u tham gia
mt kha thin yn lng, v c li cho bn thn,
ti suy ngh rt nhiu v nhng hm ca thin
trong lnh vc qun l.

Nu bn l mt ngi tnh thc, bn c th tp

trung vo vn ngay trc mt m khng b mc
kt trong nhng k hoch hay qu trnh. Thin gip
chng ta chp nhn bn cht ngn ngi v ch quan
ca suy ngh chng ta, ha hp vi nhng g
chng ta khng th kim sot. Quan trng nht l, n
cho php chng ta duy tr s ci m i vi nhng
tng mi v gii quyt trc tip nhng vn ca
chng ta. Mt vi ngi mc sai lm khi ngh rng h
l ngi tnh thc bi h cn mn tp trung vo
nhng vn . Nhng nu h lm vy trong khi tim
thc vn b buc cht vo nhng ni lo lng v k
vng, trong khi khng nhn thc c rng h khng
th thy r hoc nhng ngi khc c th bit nhiu
hn h, th h khng ci m g ht.

Tng t, trong cc t chc, cc nhm thng

bm cht vo nhng k hoch v phng php trong
qu kh n mc h khng th ci m thy nhng
g ang thay i trc mt h.

Suy ngh ca ti v iu ny cng chc chn hn

khi ti tnh c pht hin ra mt cuc ni chuyn din
ra vo nm 2011 ti s kin thng nin c tn l Hi
ngh Chuyn vin K thut Pht gio (Buddhist
Geeks Conference). , mt ph n tn l Kelly
McGonigal c mt bi ni v Khoa hc c th
dy chng ta nhng g v thc hnh. McGonigal,
ging vin ti i hc Stanford, bn v vic nhng
nghin cu gn y v cc hot ng bn trong no
b chng minh rng thc hnh thin c th lm
gim s au kh ca con ngi, khng ch loi kh
no thng trc, vn ti t, m cn c nhng
cn au thc s v th xc.

u tin, c cp n mt nghin cu ca i
hc Montreal nm 2010, trong , hai nhm - mt
nhm l nhng thin sinh lu nm, mt nhm l
nhng ngi cha tng thin - c tri qua mt loi
au n y ht nhau: gn mt ngun nhit vo bp
chn h. H c kt ni vi mn hnh theo di
khu vc no b no b kch thch. Sau , bng cch
quan st hnh nh no b, cc nh nghin cu khm
ph c rng mc d nhng thin sinh lu nm
khng ch ng ngi thin trong sut th nghim,
nhng ngng au ca h vn cao hn nhiu so vi
nhng ngi cha tng ngi thin. No ca nhng
thin sinh tp trung vo cn au, McGonigal gii
thch, nhng bi h bit cch tt ging ni bn
trong - nhng bi bnh lun lin tc m b no bnh
thng ca chng ta rt vui lng c phc v - cho
nn h c kh nng chu au cao hn nhng ngi
khng tp thin.

Tip , McGonigal trch dn mt nghin cu

tng t ca i hc Wake Forest. Nghin cu ny
tp trung vo mt nhm nhng ngi mi tp thin
trong bn ngy. Khi h c a vo phng th
nghim v thc hin mt bi kim tra au tng t,
mt s ngi c kh nng chu au cao hn nhng
ngi khc. Ti sao? Chng ta s rt d tr li rng do
nhng ngi ny c kh nng tip thu tt hn nhng
ngi cn li trong kha thin bn ngy kia. Tuy
nhin hnh nh no b cho thy rng, trn thc t,
tm tr h ang lm nhng iu i lp vi nhng
iu no b ca nhng thin sinh lu nm thc hin.
Thay v ch n khonh khc hin ti ca mnh,
McGonigal ni, h c ch thng tin cm gic bng
cch chuyn ri s ch pht l iu ang xy ra
thi im hin ti. V vic ny khin h t au n
hn: c ch nhn thc thay v ch tm n n.

Ti thy iu ny tht th v - v tng ng vi

hnh vi m ti tng chng kin vi cng v l mt
qun l. McGonigal ni v vic no b c xu
hng nn cc vn thay v i mt vi chng.
Vn ny cn kh khn hn khi nhng ngi
nn li suy ngh rng h ang lm ging nhng ngi
i mt. y l mt iu tht ng quan tm. Khi c
gng tr nn tnh thc, mt s ngi trong chng ta
cui cng li ri vo ng trng thi i nghch.
Chng ta lng trnh v l i. Trong mt thi gian,
hnh vi ny thm ch cn mang li kt qu tch cc.
Nhng trong nhng th nghim m McGonigal trch
dn, nhng ngi luyn tp tr nn tnh thc
khng h pht l vn trc mt - trong trng hp
ny l ngun nhit gy au n c gn vo chn.
H nhn thy v cm nhn c n ng nh n vn
th nhng li kim ch phn ng i vi n khuynh
hng t nhin ca no b l khuch i cn au
bng vic suy ngh thi qu v do chu au tt
hn.

Khun mu ch n nhng g ang xy ra

trc mt, thay v bm cht ly qu kh hay tng
lai, t ra cc k hu ch i vi ti, khi ti c gng
gii quyt cc vn lin quan n t chc v khng
cc ng nghip b ph thuc vo qu trnh hay k
hoch li thi. Tng t, vic tha nhn vn
(thay v t ra cc quy tc nn chng) cng c
ngha rt ln i vi ti.

Cui cng, khng quan trng l khun mu ca

bn c khc khun mu ca ti khng. D l kim t
thp ngc, ngn ni v hnh, nhng con nga
hoang, hay nhng con cu i lc, iu quan trng l
mi chng ta u phi c gng xy dng mt b
khung c tc dng h tr chng ta ci m vi nhng
iu mi m. Nhng khun mu t duy khin chng
ta vng tm hn khi m mm qua bng ti. Khng
ch vy, chng cn cho php chng ta thc hin mt
cng vic kh khn nhng th v, l nh hng
nhng iu m chng ta cha bit.
 PHN IV
TH NGHIM NHNG IU CHNG TA
BIT

CHNG 12

TH THCH MI

Ti ang ngh v vic bn Pixar cho Disney, Steve

ni. John v ti ngc nhin n mc chng ti
ng thanh, Anh ang g c?

l vo thng Mi nm 2005, v chng ti

va mi n nh Steve Palo Alto, ni anh sng
cng v v ba con. Anh mi chng ti n n ti,
nhng t nhin, c ti v John u khng mun n
na.

Ch mi trc 18 thng, sau nhiu nm cng

tc tt p vi nhau, Disney v Pixar c mt cuc
xung t cng khai. Steve cng Ch tch v cng l
Gim c iu hnh Disney thi im , Michael
Eisner, t ngt tm dng cc bui tho lun
nhm gia hn tha thun i tc ca chng ti, v
khng kh cng thng bao trm. C th, chng ti
tc gin vi vic Eisner thng bo rng s c mt b
phn mi c thnh lp bn trong Disney
Animation, gi l Circle 7, lm phn tip theo cc
b phim ca chng ti m khng cn s tham gia ca
chng ti. y qu thc l mt n au, mt n lc
chn p chng ti bng cch cp ot cc nhn vt
khi tay nhng ngi to ra chng. i vi John,
cm gic y gn ging nh Eisner ang bt cc nhng
a con ca anh vy. Anh yu Woody, Buzz, ch
ch Slinky, Rex, v tt c nhng nhn vt khc cng
nh anh yu nm a con trai ca mnh v khi anh
ngh rng mnh khng th bo v chng, anh thc s
rt au n.
 Vy m lc ny, Steve ang ngh n vic sp
nhp vi cng ty lm iu vi John?

Khi suy ngm v qu kh, ti nn ni rng ti

c nhng lo lng m h v mt bin c ln c th xy
ra. Ti bit ngay c khi mi quan h gia Steve v
Michael tr nn ti t nht, Steve vn coi trng
nhng ngi khc Disney. Chng hn nh, khi anh
khng chp nhn li ngh t cc nhn vin
marketing ca Disney, anh s t nh nhc nh chng
ti rng h l ngi hiu bit nhiu hn anh v lnh
vc . V Steve cm thy rng nng lc marketing,
kh nng lm ch cc sn phm tiu dng, cng nh
cc cng vin gii tr ca Disney lun khin h tr
thnh mt i tc hon ho ca Pixar.

Trc khi Steve chia s nh bn Pixar vi

John v ti, ti cng bit rng Disney thay i rt
nhiu, v d Eisner b thay th bi Bob Iger. V
hnh ng u tin ca Bob khi m nhim v tr
CEO l tip cn Steve hn gn rn nt gia hai
bn. Sau , h tha thun s a nhng chng
trnh truyn hnh ni bt nht ca i ABC ln
iTunes, v nh vy, Steve c nim tin vng chc i
vi Bob. i vi Steve: tha thun minh chng
hai iu: Iger l kiu ngi thin v hnh ng, v
anh sn sng i ngc li tro lu m qung ang lan
rng khp ngnh cng nghip phn i vic pht
tn cc ni dung gii tr trn Internet. Tha thun
vi iTunes mt mi ngy thc hin; Iger
khng cho php bt k t tng bo th no cn tr
tha thun ny. Nhng thc t vn cn : Circle 7
vn ang tn ti v vn tip tc ln k hoch sn xut
Cu chuyn chi 3 m khng c bt c s tham
gia no t Pixar.

Khi John v ti ngi , c gng hiu chuyn sp

nhp, th Steve bt u i li quanh cn phng, a
ra nhng l do thuyt phc chng ti. D nhin, l
l ca anh rt kn k. Th nht, chng ti u bit
rng Pixar cn mt i tc tip th v phn phi
a cc b phim ca hng vo cc rp trn ton th
gii. Th hai, Steve cm thy vic sp nhp s gip
Pixar c nhiu nh hng sng to hn khi c
tham gia vo mt sn chi ln hn, ng cp hn.
Lc ny y, Pixar ch l mt con thuyn, anh so
snh. Nhng vic sp nhp s bin chng ta thnh
mt con tu khng l khng ngi sng to gi ln.
Chng ta s c bo v. Cui cng, Steve nhn
thng vo mt chng ti v khng nh rng anh s
khng bao gi quyt nh mt mnh m khng c s
ng tnh ca chng ti. Nhng anh yu cu chng
ti lm gip anh mt vic trc khi a ra bt c
quyt nh no.

Hy tm hiu con ngi Bob Iger, anh ni.

l tt c nhng g ti yu cu. Anh ta l mt ngi
tt.

Vi thng sau, vo thng Mt nm 2006, tha

thun c thc hin. Nhng vic Walt Disney mua
li Pixar vi gi 7,4 t -la khng c xem l mt
s sp nhp bnh thng. Steve m bo iu .
Anh ngh John v ti nn ph trch c Pixar v
Disney Animation, vi ti l ch tch v John l gim
c sng to, bi anh ngh rng (Bob cng tn thnh)
nu lnh o ca hai cng ty khc nhau, th s ny
sinh s cnh tranh khng lnh mnh c th nhn
chm c hai. (Anh cng cho rng vic chng ti
m nhim vai tr lnh o c hai cng ty s m
bo truyn thng ca Pixar khng b mai mt trc
mt cng ty ln hn nhiu l Walt Disney.)

Kt qu l, John v ti bng nhin c c mt

c hi him hoi a nhng tng vn c
mi da Pixar hng thp k qua sang mt bi cnh
khc th nghim. Liu cc l thuyt ca chng ti
v s cn thit ca thnh tht, khng s hi, v tnh
thc c ng trong mi trng mi ny? Hay chng
ch c th p dng nhng cng ty nh nh Pixar?
Vic tm kim cu tr li - ch cha ni n vic lm
cch no qun l hai cng ty khc nhau theo cch
c li cho c hai - ch yu ri ln u John v ti.

John lun lun coi Pixar l mt xng y

nhng ngi tin phong, nhng ngi lun kiu hnh
v pht minh ra mt hnh thc ngh thut mi m
vn m bo cht lng cao nht ca vic truyn ti
nhng cu chuyn. Tri li, Disney Animation l mt
hng phim s hu ti sn ln. N l tiu chun vng
v s hon ho trong lnh vc lm phim hot hnh;
i ng nhn vin ca n th lun khao kht lm ra
cc b phim nh ca Walt. Thc lng m ni, John
v ti khng bit liu cc l thuyt ca chng ti v
cch qun l nhng con ngi sng to c th pht
huy hiu qu y khng. m bo s pht trin ca
Pixar song song vi vic pht huy nhng thnh tu
ca Disney Animation thc s l mt th thch.

chng ny, ti ch yu tp trung bn v

nhng phng php chng ti s dng vt
qua th thch trn, v cng l mt trong nhng l
do ti vit cun sch ny. Bn hn cn nh mc tiu
mi ca ti sau khi hon thnh Cu chuyn chi
l tm cch to ra mt mi trng sng to bn vng.
Vic sp nhp vi Disney l c hi chng ti
chng minh vi chnh mnh rng nhng g chng ti
to ra Pixar c hiu qu vi nhng mi trng
bn ngoi Pixar. C qu trnh chun b cho vic mua
li ln vic thc hin cung cp cho chng ti mt
tnh hung thc t hon ho, v do vy vic tr
thnh mt phn ca n khin chng ti v cng ho
hng. Trc tin, ti s ni v vic sp nhp din
ra nh th no bi ti tin rng, ngay t ban u,
chng ti thc hin mt s vic to thnh nn tng
vng chc cho quan h i tc gia hai bn.

Steve ni rng, Hy tm hiu Bob Iger. Vi tun

sau, ti lm theo yu cu ca anh.

Chng ti c hn n ti gn Disney Studios

Burbank, v ti ngay lp tc c thin cm vi anh.
iu u tin anh ta lm l k cho ti nghe mt cu
chuyn: Trc mt thng, ti l khai trng
Disneyland Hng Kng, anh bt cht nhn ra mt
iu quan trng khi ang theo di mn diu hnh ca
cc nhn vt: Vt Donald, chut Micky, Nng Bch
Tuyt, Nng Tin C Ariel... cng vi Buzz
Lightyear v Woody. N khin ti nhn ra rng cc
nhn vt kinh in c to ra trong mi nm qua
u l cc nhn vt ca Pixar, Bob ni. Anh ni vi
ti rng mc d Disney c rt nhiu mi quan tm, t
cc cng vin gii tr, cc du thuyn, cc sn phm
tiu dng, n nhng b phim chuyn th, th phim
hot hnh vn lun l huyt mch ca n, v anh
quyt tm hi sinh thi k hong kim ca lnh vc
ny.

Mt iu khin ti n tng v Bob l anh ta

thch t cu hi hn h ht din thuyt, v nhng
cu hi ca anh ta thng thng thn v sc so. Anh
ta ni rng, c mt iu c bit c to nn
Pixar v anh mun hiu n. Ln u tin trong sut
nhiu nm hp tc, c mt nhn vin Disney thc
lng mun bit chng ti lm nhng g khin
Pixar tr nn khc bit.

Bob tri qua hai thng v mua li ln trong

s nghip vi cng v gim c - khi Capital Cities
Communications mua li American Broadcasting
Company vo nm 1985 v khi Disney mua Cap
Cities/ABC vo nm 1996. Anh cho bit, mt thng
v thnh cng, trong khi thng v cn li khng
c nh mong i, v th anh tn mt chng kin
khi ngi ta cho php mt nn vn ha thng tr nn
vn ha cn li trong v sp nhp th c th to ra
sc ph hoi n mc no. Nu thng v mua li
Pixar c thng qua, anh m bo vi ti anh s n
lc ht sc ngn khng cho iu xy ra. Mc
tiu ca anh rt r rng: hi sinh Disney Animation
trong khi vn bo m quyn t ch ca Pixar.

Vi ngy sau, John n ti vi Bob, v sau cng,

chng ti dnh thi gian i chiu cc ghi ch ca
mnh. John ng rng Bob dng nh c cng gi
tr ct li vi chng ti, nhng anh lo lng rng vic
mua li ny s ph hy nhng g chng ti c cng
xy dng: mt nn vn ha ca s thnh thc v t
do, mt kiu t ph bnh mang tnh xy dng cho
php cc nhn vin cng nh cc b phim ca chng
ti pht trin. John thng v vn ha Pixar ging
nh mt sinh vt sng, Ging nh chng ta tm ra
cch pht trin s sng trn mt hnh tinh m
trc y cha tng h tr s sng vy, v anh
khng mun bt c th g e da s tn ti ca n.
Chng ti tin Bob c thin ch nhng vn cnh gic
vi kh nng mt cng ty ln nh Disney c th ph
hy chng ti, thm ch d ch l v tnh. Tuy nhin,
Bob trn an John bng cch ch ra rng anh ta
mun cng chng ti n lc ngn iu ny xy ra.
Anh ta ni, tha thun ny s rt tn km v anh
ang dng danh d ca bn thn thuyt phc hi
ng qun tr Disney. Bob a ra cu hi l, ti sao
anh li mun gy hi cho gi tr ca nhng ti sn m
Disney nh mua ch?

Chng ti ang ng trc mt ng ba ng.

Phi a ra quyt nh nhng vn cn rt nhiu vic
cn cn nhc. Thc s th mi quan h gia chng ti
l g? Liu Pixar v Disney Animation c th pht
trin c lp vi nhau, tch bit song vn bnh ng
khng?

Mt ngy gia thng Mi Mt nm 2005,

John, Steve v ti dng ba ti ti mt nh hng
Nht a thch ca Steve San Francisco. Khi chng
ti tho lun v nhng kh khn ca vic sp nhp,
Steve lin k mt cu chuyn. Hai mi nm trc,
u thp nin 1980, Apple ang pht trin hai dng
my tnh c nhn, Macintosh v Lisa. Lc , Steve
c yu cu ph trch dng my Lisa. Anh khng
mun lm vic v tha nhn rng mnh khng
lm tt: Thay v truyn cm hng cho cc nhn vin
ca mnh, anh ch ni rng h b nh bi bi i
Mac, hay ni cch khc, cng sc ca h khng em
li kt qu g c. Anh lm sp tinh thn ton
i, v l mt sai lm. Anh tip tc, nu sp nhp
thnh cng, vic chng ta phi lm khng phi l
khin nhn vin Disney cm thy nh l nhng k
thua cuc. Chng ta phi khin h cm thy hi lng
vi bn thn.

Chc chn l John v ti u sn lng lm iu

v chng ti rt yu qu Disney. C hai chng ti
u dnh c i sng sao cho xng vi nhng l
tng ngh thut ca Disney, nn mc d khi ngh v
vic bc qua cnh ca ca Disney thc hin s
mnh tip thm sc mnh cho cc nhn vin ca h
v gip h tr li thi k hong kim, chng ti cm
thy thc s rt kh khn song n cng rt ng gi
v quan trng. Cui ba n, ba chng ti i c
n thng nht. Tng lai ca Pixar v Disney, cng
nh bn thn lnh vc phim hot hnh s ti sng
hn nu chng ti cng hp tc.
 John v ti bit rng vic ny s gy sc i vi
tt c cc ng nghip ca chng ti Pixar. (Chng
ti nhn ra rng mi ngi s cm thy chnh xc
nhng g chng ti tri qua khi ln u nghe Steve
thng bo phng khch nh anh, John nh li.)
Trc khi c bt c thng bo chnh thc no,
chng ti cn lm mi th c th m bo rng
nhn vin ca chng ti cm thy an ton v chng
ti c gng ngn cn nhng s thay i ang c
thc hin v nhng l do sai lm. Vi s ng h ca
Iger, chng ti son ra mt vn bn c tn l
Hp ng x hi nm nm. Bn danh sch di by
trang ny thng k tt c nhng g chng ti mun
duy tr Pixar, sau khi sp nhp.

59 iu trong vn bn ny cp n nhiu vn
quen thuc nh: bi thng, chnh sch nhn s,
nhng k ngh v li ch. (iu khon s 1 m bo
rng i ng iu hnh Pixar vn c th thng thm
cho nhn vin ca mnh mi khi doanh thu phng v
t c ch tiu nht nh, nh Pixar vn lun lm
t trc n nay.) Nhng iu khon khc c lin
quan mt thit n biu hin c nhn. (V d nh,
iu khon s 11 m bo cc nhn vin Pixar vn
c quyn t do sng to chc danh v tn h trn
danh thip ca mnh; iu khon s 33 cho php
nhn vin Pixar tip tc trang tr khng gian lm
vic/vn phng/ch lm vic c nhn th hin c
tnh tng ngi.) Mt s iu khon khc tp trung
vo vic gi gn nhng nt vn ha ni bt ca cng
ty. (iu khon s 12: Nhng ba tic nhn dp mt
s kin no rt thnh hnh Pixar. V d nh cc
ba tic nhn dp ngh l, kt thc phim, trin lm xe
hi thng nin, cuc thi my bay giy, l hi Cinco
de Mayo hay tic tht nng ma h.) Mt s iu
khon khc m bo tp qun bnh ng Pixar vn
c duy tr. (iu khon s 29: Khng nhn vin
no c gi sn ch xe, k c nhng ngi lnh
o. Mi ch xe u l ai n trc c trc.)

Chng ti khng th ni chc rng nhng iu

khon m chng ti ang c gng bo v l nhng
th a chng ti n thnh cng ngy nay,
nhng chng ti c mt nim tin rt mnh m v
chng, v chng ti s c gng ht sc chng
khng b thay i. Chng ti rt khc bit, v bi
chng ti tin rng s khc bit to nn bn sc ca
chng ti, nn chng ti mun duy tr s khc bit
y.
 Mt yu t quan trng khc nh hnh tho
thun ny, m khng c bo co li vo thi im
, l vn nim tin. Khi chng ti hon thin vic
sp nhp, hi ng qun tr Disney khng thch vic
nhng ti nng ca Pixar khng k hp ng.

Nu Disney mua li chng ti, nhng sau

John hay ti hay v cc lnh o khc li ri cng ty,
th h cm thy ng l mt thm ha, v vy h
yu cu tt c chng ti cng k hp ng trc khi
thng qua tha thun. Chng ti t chi. Bi trong
vn ha ca Pixar, mi ngi lm vic y bi h
mun, ch khng phi do b rng buc bi hp ng,
nn kt qu l khng ai Pixar k hp ng. Tuy
nhin, cho d quyt nh t chi ny da trn mt
nim tin ct li ca chng ti, th n vn khin
Disney nghi ng tha thun ny. Trong khi , v
pha Pixar, vn ng lu tm l h thng cp bc
Disney s v tnh ph hy nhng g m chng ti n
lc xy dng. Nh vy, c Disney v Pixar u cm
thy tha thun ny rt mo him. Tuy nhin, kt
qu l, c hai bn u phi hiu rng im mu cht
trong tha thun ny l h phi tin tng ln nhau.
Mi bn u cm thy mnh phi c trch nhim tun
theo ng vi tinh thn ca tha thun v ti tin
rng l gii php l tng nht bt u hp tc
vi nhau.

Vo ngy bn Pixar, Bob bay n tr s ca

Pixar Emeryville, gn Oakland, ra thng bo v
khi cc vn bn c k kt v cc sn giao dch
chng khan c thng bo, Steve, John v ti i
ln sn khu pha cui hi trng ca Pixar v cho
tt c 800 nhn vin ca mnh. y l thi khc quan
trng ca cng ty, v chng ti mong mun cc ng
nghip ca mnh hiu c ngun gc cng nh cc
quy nh ca tha thun ny.

Steve, John v ti ln lt ni v nhng suy

ngh ng sau tha thun ny ti sao Pixar cn mt
i tc mnh, ti sao n tr thnh mt bc i tch
cc trn con ng pht trin ca cng ty, chng ti
quyt tm n th no bo v nn vn ha
Pixar, bt chp mi thay i. Nhn vo tng gng
mt ng nghip ca mnh, ti c th cm nhn s
bc xc ca h, iu m chng ti d on trc.
Chng ti cng ang rt xc ng. Chng ti yu
mn cc ng nghip ca mnh cng nh cng ty m
h ang gp phn xy dng, v chng ti thc
c quy m ca s thay i ny s ln th no.
 Sau , chng ti cho mng Bob ln sn khu,
v s nng nhit trong cch nhn vin ca chng ti
n cho anh khin ti thy t ho. Bob lp li chnh
xc nhng g anh ni vi chng ti trc cc nhn
vin Pixar: rng trc ht anh yu nhng cng vic
chng ti lm, rng bn thn anh cng tng tri
qua hai v sp nhp, mt tt, mt xu, v anh quyt
tm lm tt v sp nhp ny. Disney Animation cn
s gip , cho nn ti c hai la chn, anh ni.
Mt l ph mc cng ty cho nhng ngi vn
ang chu trch nhim vi n; hai l n gp nhng
ngi m ti tin tng, nhng ngi chng minh
nng lc ca mnh qua nhng cu chuyn v nhn
vt tuyt vi c cng chng n nhn. V l
Pixar. Ti ha vi cc bn rng vn ha Pixar s
c bo v.

Sau , trong cuc hi tho ko di mt gi vi

cc chuyn gia phn tch, Steve v Bob lm mt
vic minh chng cho li ha : H thng bo rng
s ng ca Circle 7. Chng ti cm thy rt r
rng, Steve ni, nu cc phn phim tip theo c
sn xut th i ng ph trch phn u tin phi
tham gia.
 n khi John, Steve, v ti c th th pho, i
ln cu thang v tin v vn phng ti th l cui
ngy. Ngay khi cnh ca ng sp sau lng chng
ti, Steve m chm ly chng ti v khc, nhng
git nc mt ca nim t ho, s nh nhm, v tht
lng m ni, c tnh yu thng na. Anh em
n cho Pixar, cng ty m anh gip thay i t
mt nh cung cp phn cng ang gp kh khn
thnh mt th lc trong ngnh phim hot hnh, hai
th m n cn pht trin: l mt i tc mnh,
tc Disney, v mt ngi ng h ht mnh, tc Bob.

Bui sng hm sau, John v ti bay n tr s

Disney Burbank. Chng ti n gp g cc lnh
o, song mc ch chnh l gii thiu bn thn vi
800 nhn vin Disney Animation v khng nh vi
h rng chng ti n vi thin ch. Vo lc 3 gi,
chng ti n Xng m thanh s 7 pha sau ca
Disney, mt khng gian ging nh mt ci hang, v
c rt nhiu nhn vin lm phim xut hin v
ng thnh hng ch chng ti.

Bob ln ting trc. Anh ni rng vic mua li

Pixar khng nn c xem nh du hiu ca vic
khng tn trng Disney, m nn c xem l bng
chng cho tnh yu su sc ca anh i vi phim hot
hnh v anh coi n l mng kinh doanh ct li ca
Disney. n lt mnh, ti ni rt ngn gn. Ti ni
vi cc ng nghip mi rng mt cng ty ch c th
tr nn v i nu cc nhn vin sn sng ni ln suy
ngh ca mnh. Ti ni, t nay v sau, bt c nhn
vin no ca Disney u nn thoi mi chuyn tr
vi ng nghip, m khng e d chc v, v tr, hay
lo s v hu qu. y l nguyn tc trung tm
Pixar, song ti cng nhanh chng b sung rng y
s l mt trong s rt t ln ti thc hin mt tng
t Emeryville m khng bn bc vi h trc. Ti
mun tt c cc bn bit rng, ti khng mun
Disney Animation tr thnh mt bn sao ca Pixar.

Ti ho hng chuyn micro cho John, ngi c

cng suy ngh vi ti, v cng l ngi m rt nhiu
ha s ang c mt trong cn phng ny ngng m.
Ti cm thy rng s hin din ca John s gip h
yn tm mt ln na v v mua bn ny, v ti
ng. John c mt bi pht biu y nhit huyt
v tm quan trng ca vic pht trin cu chuyn v
nhn vt, cng nh ti sao c hai u s tr nn hon
thin hn khi cc ha s v nh lm phim hp tc vi
nhau trn nn tng vn ha tn trng ln nhau. Anh
cng gii thch mt hng phim hot hnh do mt o
din iu hnh, c th lm ra c nhng b phim
chm n tri tim mi ngi v kt ni vi khn gi
mt cch chn thc, l nh th no.

Da vo cch cc nhn vin Disney h reo, ti

nhn ra rng John v ti khng khin h cm thy
h l k thua cuc, ng nh nhng g Steve yu cu.
Nhiu nm sau, c ln ti hi o din Nathan
Greno, ngi lm vic Disney mt thp k cho
n khi chng ti n, rng ng ngh g vo bui
sng tin sp nhp c thng bo. Ti ngh rng,
ng p. C th gi y, Disney m ti khao kht
c lm vic t khi cn nh ang tr li.

Ngy u tin Burbank, ti n Disney Animation

trc 8 gi sng. Ti mun i dc cc hnh lang
trc khi bt c ai khc n ch c mt cht cm
nhn v ni y. Ti sp xp mt cuc hn vi
gim c c s vt cht ca Disney, Chris Hibler, v
chng ti s cng nhau i mt vng thm quan.
Chng ti bt u tng hm, v iu u tin ti
ch l s thiu thn n k l cc vt dng c nhn
trn bn lm vic ca nhn vin. Ti Pixar, khng
gian lm vic ca nhn vin l ni h th hin c
tnh thng qua vic t trang tr, thay i theo cch
c th bc l s c o v am m ca h. Nhng
y, nhng chic bn u kh khan, ging ht nhau,
v hon ton khng c cht c tnh no. Khi ti
cp iu ny vi Chris ln u tin, anh lm bm lp
lng g v i tip. Vi pht sau, ti lp li vn
v mt ln na, anh t thi ngn ngi. Khi chng
ti i ln cu thang dn vo trung tm ta nh, ti
quay li v hi Chris trc tip rng ti sao khng gian
lm vic ca nhng con ngi lm vic trong mt
mi trng sng to nh vy li khng c cht tnh
c nhn no. Liu c phi c chnh sch cm on
vic ny khng? Ti ni, ni trng nh th chng
c ai tng lm vic vy. Lc y, Chris dng li v i
mt vi ti. Anh tm s rng, mi ngi c yu
cu dn dp sch s bn lm vic ca mnh to n
tng u tin tt p khi ti n.

y l du hiu u tin cho thy chng ti c

rt nhiu vic cn gii quyt trc mt. i vi ti,
iu ng bo ng khng phi l vic thiu vng
nhng mn trang tr, m l vic cm gic c
lp v s hi thm su vo y, vi bng chng l
s thiu vng hon ton tnh c nhn. Dng nh h
 ch trng qu mc vo vic ngn chn sai st;
ngay c n nhng vic nh nh trang tr vn phng,
cng khng ai dm th hin bn thn ra ngoi hay
phm sai lm.

Cm gic c lp ny cng c phn nh trong

vic thit k ta nh. Dng nh thit k ca n cn
tr s hp tc v trao i tng, iu m theo
Steve, John v ti, vn l nguyn tc c bn trong
lnh vc sng to. Nhn vin dn tri trong bn tng
viu ny khin chng ai mun n bn lm vic
ca nhau ni chuyn. Hai tng di cng th chng
khc no hm ngc, trn thp v m m, rt t ca
s, gn nh khng c nh sng t nhin. Thay v
truyn cm hng v bi dng cho s sng to, n
em li cm gic ngt ngt v c lp. tng trn
cng, khu vc ban gim c ni bt vi mt cnh
ca oai v khin ngi ta c cm gic khng dm
vo, nh th bn trong l nhng con ngi ng s
ang b giam gi. Ni n gin, ti cho rng y l
mt mi trng lm vic t hi.

Mt trong nhng vn cp bch nht ca

chng ti l ti thit li nhng iu c bn. Trc ht,
chng ti bin khu vc ban gim c y kh chu
tng trn cng thnh hai cn phng rng ri m cc
nh lm phim c th s dng t tp v pht trin
tng v b phim ca mnh. John v ti t vn
phng ca mnh tng hai, ngay v tr trung tm, v
loi b nhng phng th k cchc nng nh mt
vt cn tr vic ra vo (thay vo , phn ln cc th
k c vn phng ring ca mnh). John v ti cng
b cc tm rm ca s vn phng mi ngi c
th thy chng ti v chng ti c th thy h. Mc
tiu ca chng ti - c th hin trong li ni v
hnh vi ca mnh - l th hin s minh bch. Thay v
duy tr mt cnh ca ngn cch chng ti vi h,
chng ti t mt tm thm c cc vch mu rc r,
ging nh cc ln ng, dn mi ngi hng n
vn phng ca chng ti, thay v trnh xa. Chng ti
d b mt s bc tng to ra khng gian sinh
hot chung nm trung tm, ngay bn ngoi vn
phng ca chng ti. chng ti t mt quy
n nh v c ph mi.

Nhng iu ny nghe c v ch mang tnh hnh

thc hoc thm ch to cm gic hi ht, song nhng
thng ip m chng truynt chun b sn sn
khu tin hnh mt s thay i ln v mt t chc.
Nhng vn cn nhiu th ang ch i pha trc
na. Trong chng 10, ti cp n cch chng
ti loi b nhm gim st chu trch nhim sm soi
nhng bo co sn xut m bo cc b phim
ang c thc hin ng tin trnh, song thc t h
ch lm suy gim tinh thn ca cc nhn vin. Khng
may l nhm gim st ch l mt trong nhiu c
ch cp bc gy cn tr s sng to Disney
Animation. Chng ti c gng ht sc gii
quyt tng vn , nhng ban u, ti phi tha nhn
rng n khin ti cm gic nh mnh ang leo dc
vy.

Bi chng ti khng bit nhiu v cc nhn vin,

cc o din, hay nhng d n Disney, chng ti
phi thc hin mt cuc kim tra nhanh. John v ti
yu cu h gii thiu v tng b phim ang trong
qu trnh thc hin, v ti phng vn tt c cc
qun l, cc v lnh o, cc nh sn xut v o din
ca hng. Tht ra, ti khng rt ra c nhiu t
nhng cuc phng vn y, nhng cng khng phi l
lng ph thi gian - do John v ti l sp mi, cho nn
cng tt nu ti cho h thy rng mnh khng phi l
ngi ch ngi v ni. Ni chung, chng ti nhn
ra rng cch suy ngh ca hng v cc b phim khng
hiu qu, nhng chng ti khng chc liu nguyn
nhn c phi l do cc v lnh o thiu kh nng hay
do h c o to khng tt. Chng ti phi bt u
bng gi nh rng l do h c tha hng
nhng phng php ti, v vic ca chng ti l phi
o to li h. iu ny i hi chng ti phi tm
kim nhng ngi sn lng pht trin v hc hi,
song khng th c kt qu ngay c, v c khong
800 ngi nh gi.

Tuy nhin, chng ti tin ln pha trc bng

mt chin lc.

Chng ti cn to ra mt phin bn Braintrust

v dy mi ngi cch lm vic vi n. Mc d cc
o din thn thin vi nhau nhng mi mt b phim
Disney u trong tnh trng phi tranh ginh cc
ngun lc, v th m h khng gn b vi nhau nh
mt nhm. to ra mt vng phn hi tch cc,
chng ti phi thay i iu .

Chng ti phi tm ra ai l lnh o thc s

y (tc l khng gi nh rng nhng ngi c vn
phng ln nht ang nm quyn lnh o).

R rng c mt bt ng ni b gia cc nhm

sn xut v gia cc nhm k thut. Theo nh ti
bit, s bt ng ny bt ngun t nhng quan nim
sai lm thay v mt nguyn nhn hp l no .
Chng ti cn chn chnh iu ny.

Chng ti sm quyt nh tch ring Pixar v

Disney Animation. y l mt quyt nh quan trng
nhng hu ht mi ngi u khng hiu. a phn
u gi nh rng Pixar s thc hin nhng b phim
3D trong khi Disney s ph trch phim 2D. Hoc h
cho rng chng ti s sp nhp hai cng ty hay cho
php Disney s dng cc cng c ca Pixar. Nhng
vi chng ti, im mu cht chnh l s tch bit.

John v ti di chuyn qua li lin tc t

Emeryville n Burbank, t nht mt tun mt ln.
Ban u, gim c ti chnh ca Pixari cng h
tr chng ti xem xt v thc hin nhng thay i v
th tc, v mt trong bn lnh o k thut ca
chng ti gip Disney ti thit nhm k thut ca
h. Bn cnh , chng ti khng cho php Pixar v
Disney thc hin bt c cng vic sn xut no cho
nhau.

Vi nhng chin lc , chng ti c th

nghin cu su hn tm ra nhng g cn lm.

Mt gim c cp cao Disney khin ti ch

ngay lp tc khi ni rng anh khng bit ti sao
Disney mua li Pixar. L mt ngi yu th thao, anh
ni vi ti rng, Disney Animation ang ng rt
gn khung thnh v sn sng ghi im ri. Anh cm
thy Disney sp sa gii quyt c nhng vn ca
ring mnh ri v cui cng cng s kt thc qung
thi gian 16 nm ti t khi khng sn xut c mt
b phim no ni bt. Ti thch c tnh v tinh thn
sn sng phn khng ca anh chng ny, nhng ti
cng ni vi anh rng nu anh mun tip tc lm vic
Disney, anh cn tm hiu ti sao trn thc t,
Disney khng h ng rt gn khung thnh, khng
h sn sng ghi im, v cng khng h sp sa gii
quyt c nhng vn ca ring mnh. V gim
c ny rt thng minh, nhng qua thi gian, ti
nhn ra rng vic nh anh ph b nn vn ha m
anh xy dng l mt yu cu thi qu, cho nn ti
phi anh ra i. Anh b rng buc vo nhng
quy trnh ang tn ti v khi nim v ci g l
ng n mc khng nhn ra sai lm trong li t
duy ca mnh.
 Cui cng, ngi m ti tin tng giao trng
trch lnh o li chnh l ngi m rt nhiu ngi
cho rng ti s loi ra ngay t u: gim c Circle 7,
Andrew Millstein. Phn ln mi ngi ngh rng
John v ti s t ng trnh xa bt c ai lin quan
n nhng b phim phn tip theo ca Pixar,
nhng thc t chng ti khng h c suy ngh .
Nhng ngi ca Circle 7 chng lin quan g n
quyt nh thc hin nhng phn tip theo cho
nhng b phim ca Pixar; h ch c thu lm
vic m thi. Khi ti ngi tr chuyn vi anh,
Andrew khin ti n tng v s chu o v mong
mun tm hiu hng i mi m chng ti theo ui.
Nhng nh lm phim ca chng ti nh mt
ting ni, anh tng kt vn . khng phi l do
h khng c kht khao bc l mnh, m chnh s mt
cn bng gia cc lc lng trong t chc - khng ch
bn trong n, m cn gia n vi phn cn li ca
cng ty - lm gim gi tr ca ting ni sng to.
S cn bng khng cn na.

Rt d dng thy Andrew c cng quan im vi

ti. Anh chnh l ngi m ti c th cng lm vic.
Cui cng, ti anh m nhim chc tng gim c
ca hng phim.
 Mt may mn khc cho chng ti l gim c
nhn s Disney Animation l Ann Le Cam. Mc d
quen vi phong cch lm vic c, song Ann lun
c s t m y tnh tr tu v sn sng xy dng mt
hnh nh khc cho hng phim hot hnh. C tr
thnh ngi hng dn ti v cc hot ng bn
trong Disney, trong khi ti khuyn khch c ngh v
cng vic ca mnh theo nhng cch mi. V d,
khng lu sau khi ti n, c xut hin vn phng
ti v trnh by mt k hoch hai nm trong a
ra chnh xc cch chng ti nn x l nhng vn
nhn s trong tng lai. Bn k hoch nu c th v
nhng mc tiu chng ti cn t c v khi no c
th t c chng. Vi hai thng chun b, Ann
mang n bn k hoch cc k t m, cho nn ti
rt nh nhng khi ni vi c rng khng phi l
iu ti mun. c thy iu ti mun, ti v mt
kim t thp ln mt t giy. iu m c lm
trong bo co ny l khng nh rng trong hai nm
ti chng ta s y, ti va ni va di chuyn
chic bt ca mnh n nh kim t thp. Mc d
vy, mt khi c khng nh iu , th theo bn
cht con ngi, c s ch tp trung vo vic lm cch
no khin n tr thnh hin thc. C s ngng suy
ngh v nhng kh nng khc. C s thu hp li suy
ngh ca mnh v bo v k hoch ny bi c l ngi
a ra n v c cm thy mnh cn c trch nhim
vi n. Sau ti bt u v nhng ng k trn
kim t thp cho c thy cch ti mun c tip cn
n.
 ng k u tin, (hnh 1, trn) tng trng
cho v tr m chng ti mun t c trong ba
thng ti. ng k th hai (hnh 2) tng trng cho
v tr chng ti c th s trong ba thng tip theo
(v bn s lu rng n khng cn bn trong ranh
gii k hoch hai nm ca Ann na). Ti ni rng, rt
c th chng ta s kt thc mt ni no khng
phi l nh ca kim t thp nh Ann tng tng.
V n (hnh 3) nn l nh th. Thay v nh trc
mt con ng hon ho t c nhng mc
tiu tng lai (v bm cht ly n), ti mun Ann ci
m iu chnh dc theo con ng y, duy tr s
linh hot, chp nhn rng chng ti s va i va
nh hnh con ng ca mnh. Khng ch nm bt
c nhng g ti ni bng trc gic, c cn nhanh
chng thc hin mt cuc ci t y au n nhm
ca mnh c th ph hp theo li t duy mi.

Mt s vn cc k r rng. Chng hn, khi ni

chuyn vi cc o din Disney, chng ti nhn ra
rng h quen vi vic nhn c ba b gp v
cc b phim ca h. Mt n t b phn pht trin
ca hng phim, mt n t gim c hng phim v
mt l ca chnh Michael Eisner. Trn thc t,
nhng gp ny chng mang tnh gp cht no.
Chng ging nh mt danh sch nhng iu bt buc
phi lm, v bn cnh mi iu l mt trng
nh du vo mi khi mt iu no c thc
hin. Thm ch ti t hn l: Khng ai trong s nhng
ngi a ra nhng gp ny c kinh nghim sn
xut phim, v ba b gp ny thng mu thun vi
nhau, khin cht lng phn hi tr nn v cng ti
t. M hnh ny hon ton i ngc li nhng g
chng ti tin tng v p dng Pixar v n ch c
th to ra mt sn phm km cht lng, v vy
chng ti thng bo rng: K t by gi tr i, s
khng c mt gp bt buc phi thc hin no na.

Cc o din Disney cn mt h thng phn hi

hiu qu, cho nn chng ti ngay lp tc ln k
hoch gip h to ra mt phin bn Braintrust ca
ring mnh, mt ni an ton khuyn khch v gii
thch nhng phn hi thng thn v vic pht trin
cc d n. (Do h vn c thin cm v tin tng
ln nhau nn vic ny tr nn d dng hn. Thm ch
trc khi n y, chng ti c bit rng h t
lp ra mt nhm ngoi vng php lut c tn l
Story Trust, nhng s thiu hiu bit v qun l
khin nhm ny khng th pht trin thnh mt din
n thng nht.) Ngay khi c th, chng ti a
mt nhm cc o din v chuyn gia xy dng ct
truyn n Pixar quan st mt bui hp
Braintrust v b phim Ch chut u bp ca Brad
Bird. Tuy nhin, John v ti ch cho php h quan
st, ch khng tham gia. Chng ti mun h quan
st k thy c s khc bit khi mi ngi c
thoi mi bc l bn thn v nhng gp c a
ra trn tinh thn xy dng thay v ch nho.

Ngy hm sau, mt s o din, bin kch v

bin tp ca Pixar cng vi i ng nhn vin Disney
tr li Burbank quan st mt bui hp Story Trust
v b phim Meet the Robinsons (Gia nh tng lai).
Tng t, nhm nhn vin Pixar ch c php quan
st trong im lng. Ti ngh ti nhn thy mt cht
thoi mi hn trong cn phng ngy hm , nh th
nhn vin Disney ang thn trng cm nhn nhng
gii hn ca s t do m h mi c c. Sau , mt
nh sn xut ca b phim ny ni vi ti rng
l bui hp gp mang tnh xy dng nht c tng
thy Disney. Tuy nhin, c John v ti u cm
thy rng, mc d tt c mi ngi u chp nhn
tng v mt s thng thn c t chc cp tr tu
v c th bt u ti hin n nu c ch dn, nhng
s phi mt mt khong thi gian n tr thnh t
nhin.

Mt thi im quan trng trong s pht trin

ny l vo ma thu nm 2006, chn thng sau khi
sp nhp, ti mt cuc hp Story Trust Burbank.
N xy ra sau bui chiu th kh khng khip b
phim American Dog, xoay quanh mt ch ch din
vin ni ting v lun c cng chiu (kiu Rin Tin
Tin). Ch ta lun tin rng mnh chnh l siu anh
hng nh nhn vt ca ch ta trn tivi. Khi b mc
kt gia sa mc, ch ta ln u tin phi i mt vi
vic cuc sng gn gng v sch s ca ch ta trong
phim khng h gip ch ta chun b c g cho i
thc - tc l thc ra, ch ta khng c nng lc g c
bit. B phim kh tt, song c mt s ch, b phim
a vo mt nhn vt xc sng cung st, b nhim
cht phng x, tng l mt n hng o sinh v bn
bnh quy. Ti hon ton ng h nhng tng k
quc, nhng tng ny th hi qu. t nht, b phim
vn ang tm kim con ng ring ca mnh, cho
nn John bt u bui hp, nh anh vn thng lm,
bng cch tp trung vo nhng im m anh thy
thch b phim. Anh cng cho bit l anh thy mt
s vn , nhng anh mun cho cc ng nghip
Disney c hi t mnh tm ra chng, v th, thay v
o su v i vo chi tit, anh cuc hp hon ton
ci m. Trong sut cuc hp, nhng li nhn xt u
c phn hi ht v lc quan mt cch k l. Nu da
trn nhng bnh lun ny, chc bn s khng bao gi
bit b phim l mt m hn n. Sau , mt trong
nhng o din Disney tm s vi ti rng nhiu
ngi trong cuc hp c rt nhiu lo ngi v b
phim nhng h khng ni ra bi John bt u
cuc hp mt cch rt tch cc. B nh hng t anh,
h trnh ni ra nhng iu i ngc li nhng th m
h ngh l anh thch. Khng tin tng vo bn nng
ca mnh, h kim ch.

John v ti ngay lp tc sp xp mt ba ti vi
cc o din v h bit rng nu h vin n suy
ngh ny mt ln na, hng phim s i tong.

Disney Animation ging nh mt ch ch lc

no cng b nh p, Byron Howard, o din, tr
li ti khi ti yu cu anh ta m t suy ngh ca mnh
v Disney lc . i ng nhn vin mun thnh
cng, nhng h s phi c gng v mt th c kh
nng tht bi. Anh c th cm thy ni s hi . V
trong nhng bui hp gp , ai cng lo s h s lm
tn thng ngi khc, cho nn h khng ni ra suy
ngh ca mnh. Chng ta phi bit rng chng ta
khng tn cng ngi , m chng ta tn cng d
n. Ch khi chng ta mi c th to ra mt ngn
la c kh nng un chy mi th khng hiu qu v
gi li ci khung vng chc nht.

ginh c s tin tng ca mi ngi cn

nhiu thi gian; khng tn ti bt c li tt no i
n vic khin mi ngi hiu rng chng ti thc s
cng trn mt chic thuyn. Nu khng c hng
dn cn thn - v d nh ring nhng ngi khng
ni ra suy ngh ca mnh trong mt cuc hp no
sang mt bn, hay khuyn khch nhng ngi lun
do d tham gia vo cuc tho lun - th tin ca
chng ti s d dng b nh tr. Ni ln s tht
khng d dng g. Nhng ti c th ni rng ngy
nay, Story Trust ca Disney l tp hp cc c nhn
khng ch hiu rng h phi thc hin mt cng vic
kh khn l thng thn vi ngi khc m cn hiu
lm th no thc hin n hiu qu hn.

Trong nhng thng u tin, chng ti cn cng

c s tin tng Disney bng mt cch khc: Cng
ging nh khi chng ti t chi k hp ng, chng
ti bt u loi b hp ng cho tt c mi ngi. Ban
u, nhiu ngi cho rng ng thi ny l mt n lc
ginh quyn lc t cc nhn vin v lm gim s
an ton ca h. Trn thc t, ti cm thy hp ng
gy hi cho c nhn vin ln nh qun l. Hp ng
ch c li cho hng phim v do d dn n nhng kt
qu tiu cc khng mong mun. Trc ht l gia
ngi ch v nhn vin khng cn tn ti bt k
phn hi hiu qu no na. Nu mt ai gp vn
vi cng ty, vic phn nn s khng c ngh g
nhiu bi h b qun l bi hp ng. Tri li, nu ai
khng th hin tt th cht vn h cng s v ch;
khng th lm li hp ng. Ton b h thng ny
gy cn tr v lm gim gi tr s giao tip hng ngy,
do khng c tc dng v mt vn ha. Nhng do
mi ngi u tr nn quen thuc vi n, h
khng th nhn ra vn .

Ti mun ph v vng lun qun ny. Ti tin

rng trch nhim ca chng ti l m bo Disney
Animation l ni m mi ngi mun lm vic; nu
nhng nhn vin ti nng nht ca chng ti c th
b i, th vn ca chng ti l phi c gng khin
h thy hnh phc. Khi mt ai gp kh khn,
chng ti mun n nhanh chng c tho g, ch
khng phi n thi ra. a s mi ngi u hiu
rng h khng th lm mi th theo cch ca mnh,
nhng quan trng l h bit h ang c i x
thng thn v lun lun c lng nghe.

Nh ti ni, chng ti sm quyt nh Pixar v

Disney Animation nn tch bit vi nhau. iu ny
c ngha l khng bn no can thip vo qu trnh
sn xut ca bn kia, bt chp p lc v thi hn hay
nhng tnh hung cp bch. Khng c ngoi l. Ti
sao? Bi vic trn ln nhn vin s c th lm o ln
mi h thng cp bc. Nhng cng tn ti mt
nguyn tc qun l bao qut trong cng vic. Ni
mt cch n gin, chng ti mun mi hng phim
u c th t mnh ng vng v t mnh gii quyt
vn ca mnh. Nu chng ti cho php hai hng
phim c th d dng mn nhn vin hay ngun lc
ca nhau gii quyt mt vn th kt qu s l
chng ti che giu vn . Chng ti ch ch
khng cho php mn ca nhau buc cc vn
phi l din v chng ti c th i mt trc tip vi
chng.

Gn nh ngay lp tc, chng ti gp mt cuc

khng hong khi thc hin Ch chut u bp v n
tr thnh liu thuc th cc mnh cho chnh sch
ny.

phn trc, ti cp n vic chng ti

thay i o din vo gia qu trnh sn xut phim -
a Brad Bird, o din ca Gia nh siu nhn,
tham gia d n v anh xy dng li cu chuyn
theo nhng cch i hi phi c mt s ti khi ng
nghim tc v mt k thut. C th l trong phin
bn c th tt c cc con chut u i bng hai chn
v Brad tin chc rng (ngoi tr Remy, ngi hng
ca chng ta) chng nn i bng bn chn ging nh
chut tht. iu ny c ngha l phi thay i ng
k rigging ca nhng con chut . (Rigging l tp
hp cc lnh iu khin phc tp cho php cc nh
lm phim thay i hnh dng v v tr ca m hnh
nhn vt cho my tnh to ra.) Cm thy tin qu
chm, i ng sn xut Pixar nhn thy mnh
khng c cc ngun lc lm li rigging. Nh
sn xut cho bit h s khng th hon thnh b
phim ng hn nu h khng c s gip tm thi
t Disney. Chng ti t chi thng thng. Chng ti
gii thch iu ny vi tt c mi ngi, nhng ti
cho rng h mun xem chng ti c nghim tc
khng. Ti khng th li cho h; ly thm ngi
d dng hn gii quyt vn . Nhng cui cng, i
ng sn xut Ch chut u bp cng tm ra cch
hon thnh b phim ng hn vi nhng g h c.

Khng lu sau, Disney cng tri qua khng

hong vi b phim American Dog. Trong phn
trc, ti nhc n s xut hin ca nhn vt
cung st m tuy chng ti vn t ho rng mnh
lun ci m vi nhng tng mi nhng n c v
khng thch hp vi mt b phim gia nh. Mc d
vy, bt chp nhng mi lo ngi ca mnh, chng ti
vn cho b phim mt c hi. Chng ti t nh, tm
ra mch xuyn sut cho mt cu chuyn cn rt
nhiu thi gian. Nhng sau 10 thng t chc cc
cuc hp Story Trust m hu nh khng t c
kt qu g, chng ti kt lun rng cch duy nht l
bt u li d n. Chng ti ngh Chris Williams,
mt ha s k cu ni ting vi Mulan and The
Emperors New Groove (Hoa Mc Lan 2), v Byron
Howard, chuyn gia gim st ca d n Lilo v
Stitch, tr thnh o din b phim ny. Ngay lp tc,
h bt u xem xt li b phim. Chi tit k cung st
b loi b, v b phim c tn mi l Bolt (Tia chp).
Mt trong nhng vn ln nht l, h cm thy bn
thn ch ch Bolt cha hp dn v phn hnh nh.
N cha sn sng, Byron hi tng, ng thi ni
thm ngay trc Ging sinh nm 2007, chng ti
c mt cuc hp tho lun v hnh thc xu x ca
Bolt, v , chng ti phi tht ln, Chng ta
nh lm g vi n by gi? Sau , hai nh lm phim
ca chng ti xung phong ph trch, v h b c
k ngh l Ging sinh lm vic vi nhng k thut
vin nhm to hnh li ch ch Bolt. H dnh c
k ngh hai tun ca mnh ti cng ty, v khi chng
ti tr li lm vic, hp dn ca Bolt tng t
20% n 90%.

Thi gian qu t trong khi khi lng cng vic

qu ln, Clark Spencer, nh sn xut b phim,
ngh mn mt s nhn vin trong i ng sn xut
ca Pixar. Mt ln na, John v ti t chi. Chng
ti cm thy iu quan trng l mi cng ty bit c
rng h hon thnh b phim m khng cn n s
gip ca bt k ai, h thnh cng bng chnh
sc ca mnh.

Sau , Chris ni vi ti rng, c lnh o

mt i ng sn xut bc l r loi cam kt ny di
p lc nh vy thc s nh c tip thm nng
lng. Tht tuyt vi khi ti c th l mt phn ca
d n ny, n truyn cm hng cho ton b cng
ty, anh nh li. Trong sut 15 nm Disney, ti
cha tng thy mi ngi lm vic vt v m hu nh
khng c mt li phn nn no nh vy. H thc s
chuyn tm vo d n ny, h bit l b phim u
tin di thi John, v h mun n phi tht n
tng.

iu ny tt bi, ha ra, mt cuc khng hong

khc li ang l m xut hin.

Khi b phim i vo nhng cng on cui

cng, nhng vn bt u ny sinh quanh nhn vt
chut hamster Rihno, nhn vt hi hc nht phim
v l bn tri k ng tin cy ca Bolt. u nm 2008,
ch vi thng trc khi a vo sn xut, cc nh lm
phim bo co rng vic xy dng nhn vt Rihno cc
k tn thi gian. Tr tru thay, vn ny li ngc
li vi vn chng ti gp Ch chut u bp.
Kch bn mi yu cu Rihno c th i bng hai chn,
nhng ban u nhn vt ny c thit k i bng
bn chn. Vn ny nghe c v khng to tt, nhng
vic to hnh chuyn ng cho mt nhn vt hai chn
t thit k rigging bn chn, m khng bp mp hnh
dng nhn vt cc k kh. y l mt tr ngi ln.
Rihno l nhn vt i din cho tnh hi hc v gii
tr ca b phim, nhng cc nh lm phim hot hnh
ni rng thit k chuyn ng cho nhn vt ny kh
n mc h khng m bo s hon thnh ng hn.
Qu tuyt vng, chng ti cu cu cc o din k
thut v nh h n gin ha rigging ca nhn vt
qu trnh thit k chuyn ng d dng hn. Cu tr
li ca h ? Lm li rigging s mt su thng, v
chnh l lng thi gian chng ti cn li hon
thin b phim. Ni cch khc, chng ti tiu ri.

John v ti t chc mt cuc hp vi ton cng

ty. Chng ti gii thch tnh hung hin ti v ti
thc hin ci m mt vi ngi Disney vn gi l
Bi pht biu Toyota, trong ti miu t cam kt
ca cng ty t ny trong vic trao quyn cho nhn
vin ca h v cho php nhn vin trong dy chuyn
lp rp t mnh quyt nh khi i mt vi mt vn
no . C th, John v ti nhn mnh rng khng ai
Disney cn phi i c cho php mi bt u suy
ngh v cc gii php. Chng ti t ra cu hi rng,
thu nhng nhn vin thng minh lm g nu bn
khng cho php h sa cha nhng th b hng?
qu lu ri, mt nn vn ha s hi cn tr nhng
ngi mun bc ra khi nhng quy trnh c chp
nhn ca Disney. S e d khng gip Disney
Animation tr nn v i, chng ti khng nh. S
i mi s lm c iu , v chng ti bit rng
chng ti thy n trong h. Chng ti thch thc
h mnh dn bc ra v gip chng ti sa cha vn
.

Sau cuc hp, ba thnh vin i sn xut t

mnh nhn ph trch vic ti nh hnh v lm li
rigging cho Rihno vo cui tun. Trong vng mt
tun, d n i vo qu o.

Ti sao mt vn c th x l trong vi ngy

ban u li c cho l s mt ti su thng?

Ti ngh, cu tr li nm thc t l qu lu
ri, nhng lnh o ca Disney Animation coi
trng vic ngn chn sai lm hn hn nhng th
khc. Nhn vin ca h bit rng nu phm sai lm s
gy ra hu qu ln, cho nn mc tiu ca h l khng
phm bt c sai lm no. i vi ti, ni s th ch y
chnh l nguyn nhn ng sau m ln xn v rigging
ca Bolt. Vi nhng nh tt nht, i ng sn xut
i mt cuc khng hong bng cch t ra
mt thi gian biu m bo s lm ra c mt nhn
vt y chc nng v khng c mt sai st no.
(Nghch l l, nu mt gii php ch mt vi ngy
ngh ra, th bn khng cn quan tm qu nhiu v
vic liu c sai st g khng, bi bn c rt nhiu thi
gian sa cha.) Nhng, trong trng hp ny - vi
ti th l trong phn ln cc trng hp - th vic tm
cch loi b tht bi l mt quyt nh hon ton sai
lm.

ba thnh vin quyt nh gp mt v tm ra

gii php, chng ti phi truyn vo mt nt vn
ha tng c trng Disney, l cho php h c
lm vy cho d h c thnh cng hay khng. N
tng tn ti cng ty, nhng ng bun thay, bin
mt khi chng ti n. Tht tuyt vi khi thy n tr
li hon ton trong d n Bolt. Chris v Byron cng
i ng sng to rt ci m v nhit tnh, quan trng
nht l h c th khng quan tm n vic tm ra
ng cch m tp trung vo gii quyt vn , mt
khc bit nh nhng cc k quan trng.

Thm ch trc khi Tia st nhn c nhng

nh gi tch cc v c doanh thu phng v cao, th
nh hng ca nhng thnh cng ni b hi sinh
th hng ca Disney Animation. Bng cch kt hp
vi nhau, h bin mt d n bun t, b tr hon
tr thnh mt b phim hp dn vi lng thi gian k
lc. u nm 2009, khi b phim nhn c Oscar
cho hng mc Phim hot hnh xut sc nht, n ging
nh mt phn thng. i khi, rt kh ch ra s
khc bit gia nhng g khng th v c th (nhng
i hi mt s vn xa). Trong mt cng ty sng to,
vic nhm ln vic ny vi vic khc c th gy nguy
him khn lng, song vic nhn ra iu v sa
cha n lun c tc dng thc y. Ti Disney, Tia
st chng minh s tht ny.

Tuy khng c cp thng xuyn, nhng sau sp

nhp, c nhng cuc tho lun v vic Disney
Animation s b ng ca hon ton. Steve Jobs
trnh by l do cho chuyn ny, l John v ti s
b kit sc khi phi m bo chu ton cho c hai cng
ty v l ra chng ti nn chuyn tm gi cho Pixar
pht trin th hn. Nhng John v ti tha thit mun
c c hi gip hi sinh Disney Animation, v Bob
Iger ng h mc tiu ca chng ti. Trong su
thm, chng ti tin hng phim s sm tr li thi
hong kim.
 Tuy nhin, ni lo lng ca Steve v sc chu
ng ca chng ti, hay ni cch khc l chng ti
khng th hai ni cng lc, khng phi l v cn
c. Chng ti ch c tng y thi gian mi ngy v r
rng l s dnh t thi gian quan tm n Pixar hn
so vi trc. T khi chnh thc sp nhp, John v ti
u n lc gim bt ni s hi ca cc ng nghip
bng cch t chc vi bui t hp vi bt c ai mun
tm hiu k hn v l do chng ti ngh vic sp nhp
l tt. Song, khi chng ti bt u dnh nhiu thi
gian Disney, nhiu ngi ni trc tip vi John
v ti l c mt cm gic bao trm rng, vic chng
ti t hin din Emeryville hn v tp trung vo cc
nhu cu ca Burbank l mt du hiu tiu cc i vi
cng ty. Mt gim c Pixar so snh trng hp
ny vi hu qu ca mt cuc ly hn, khi cha m ca
bn ti hn v chp nhn nhng a con ring ca
i phng. Chng ti cm thy chng ti l con ,
v chng ti vn ngoan, nhng nhng a tr kia
ang ginh c tt c s ch , anh ni vi chng
ti. Theo mt ngha no , chng ti ang b pht,
ch v cn t s gip hn.

Ti khng mun Pixar cm thy h b pht l,

nhng ti s tha nhn ti thy c mt tt ca
thc t mi m ny. y chnh l mt c hi cho cc
nh qun l khc Pixar bc ra gnh vc. Bi John
v ti gn b vi Pixar qu lu, cho nn mt t
tng nguy him t hnh thnh l cho d
chng ti khng phi l nhng ngi duy nht c kh
nng nhn ra vn , th chng ti vn ng vai tr
quan trng trong vic gii quyt chng. S tht l
cng nh vic nhng ngi khc c th pht hin ra
vn trc chng ti bi h gn gi vi chng hn,
h ln lt cp n nhng vn vi chng ti
v gip chng ti gii quyt chng. Vic chng ti
gim s hin din ca mnh Pixar l c hi cho cc
nhn vin Pixar thy c nhng g chng ti
bit: l cc lnh o khc cng ty cng c cu
tr li.

Tuy vy, bt chp nhng s bo v chng ti

xy dng, phi mt mt khong thi gian cc nhn
vin Pixar mi tin rng s chng ti khng b ri h.
Cui cng, iu chng ti mong i s xut hin
Pixar - nhn vin Pixar cm thy mnh m rng
mnh chnh l ngi ch cng ty, ng thi rt t ho
v nhng g Disney, cng ty m, lm c - to
nn mi quan h lnh mnh hn vi Disney nh mt
tng th. Cc nh qun l cn ch rng iu ny
khng ngu nhin xy ra. Ti cho rng s ha hp
ny s bt kh thi nu khng c bn Hp ng x hi
nm nm .

Mc d em n cho nhn vin Pixar s thoi

mi tuyt vi, bn hp ng cng cp n
nhng li phn nn t b phn nhn s ca Disney.
Nhng phn nn ch yu c ni dung l h khng
nn quan tm n vic chng ti t coi mnh l
nhng ngi c bit, iu c ng trong cc
chnh sch m chng ti ang bo v cn thn. Phn
ng ca ti i vi vn ny bt ngun t lng
trung thnh vi Pixar th t m t cam kt ca ti vi
mt tng ln hn th nhiu: Trong cc t chc ln,
tnh nht qun em li nhng li ch, nhng ti tin
rng nhng nhm nh bn trong tng th ln nn
c cho php tr nn khc bit v t hot ng
theo quy tc ca ring h, min l cc quy tc
hiu qu. Ti ngh rng iu ny gip nhn vin nui
dng tinh thn t ch cng nh nim t ho v cng
ty, nhng iu s em li li ch cho doanh nghip.

Trong mt cuc sp nhp c quy m nh th

ny, hu nh ngy no cng phi thc hin v s
cuc gi gii quyt cc vn ln nh. Mt trong
nhng quyt nh ln nht ca John v ti Disney
l o ngc mt quyt nh khc, c a ra
vo nm 2004, l quyt nh ngng lm phim
hot hnh v tay. S pht trin ca phim hot hnh
my tnh v c bit l 3D thuyt phc cc lnh
o trc ca Disney rng thi i ca phim hot
hnh v tay qua ri. Nhn t xa, John v ti thy
n tht bi t. Chng ti nhn thy s hp dn ca
phim 3D khng phi l nguyn nhn dn n s suy
thoi ca dng phim hot hnh v tay, ch n gin l
do dng phim k nhng cu chuyn m nht.
Chng ti mun Disney Animation khi phc nhng
g tng khin h tr thnh ch hot hnh. V vy
khi chng ti bit rng nhng ngi tin nhim ca
chng ti khng gia hn hp ng vi cp o din
hng u, John Musker v Ron Clement, nhng
ngi thc hin hai b phim hot hnh v tay kinh
in l Nng Tin C v Aladdin, th chng ti cm
thy iu tht ngu ngc.

Nhanh nht c th, chng ti mang John v Ron

tr li v mun h bt u ngh n nhng tng
mi. Ngay lp tc, h xut mt phin bn ci bin
ca cu chuyn c tch kinh in Hong t ch.
N s din ra ti New Orleans v nhn vt n chnh
l v cng cha ngi M gc Phi u tin ca
Disney. Chng ti bt n xanh cho The Princess
and the Frog (Cng cha v Chng ch) v bt u
tp hp li mt nhm m b phn tn i khp ni.
Chng ti yu cu h a ra ba kch bn nhm ti
xy dng li n lc sn xut phim hot hnh v tay.
Kch bn u tin l thit lp li chnh xc h thng
c nh tng tn ti trc khi chng ti n, nhng
chng ti loi b v qu t. Kch bn th hai l
thu ngoi cng on sn xut chuyn n cho
nhng hng phim hot hnh nc ngoi thc hin vi
chi ph r hn nhng chng ti cng t chi v s
lm gim cht lng phim. Tuy nhin, kch bn th
ba khin chng ti hi lng: kt hp nhng ti
nng ch cht trong hng vi vic thu ngoi mt s
phn nht nh trong qu trnh sn xut m khng
lm nh hng n cht lng. S lng nhn vin
chng ti cn cho d n ny l 192 ngi. Ti chp
nhn nhng khng c cao hn.

John v ti rt ho hng. Chng ti khng ch

ang hi sinh dng ngh thut to dng nn
Disney, m y cn l b phim u tin Disney
c thc hin t u n cui di s gim st ca
chng ti. Chng ti c th cm thy nng lng
ang trn y cng ty. Nh th tt c mi ngi
trong d n Cng cha v Chng ch u cm thy
h c th chng minh iu g qua b phim ny.
Chng ti d nh cung cp cho h mt s cng c
m chng ti s dng ti Pixar v dy h cch s
dng chng.

V d nh i nghin cu thc t. Chng ti ni

rt nhiu v gi tr ca vic nghin cu trong khi ln
tng ct truyn cho b phim mi. Thc ra, phi
mt mt khong thi gian th nhng ng nghip
Disney mi quen c vi tng ny. H dng
nh mun nhanh chng cht ct truyn c th bt
tay vo thc hin, v ban u h khng nhn ra c
ch li ca vic nghin cu; h coi l mt s lng
ph. N c nh l gii ton m phi ni r cch gii
vy. Byron Howard ni, th hin cch nhn ban u
ca cc nhn vin Disney Animation v vic John
c khng khng rng mi ngi hy ri khi cng ty
khi ln tng cho nhng cu chuyn ca mnh.
John mong i rng khi bn v nhng ta nh trong
b phim ca mnh, th chng khng phi ch l mt
m rc ri bn vt ln mn hnh. Nhn vt, trang
phc, ct truyn cng phi nh vy. John thc s tin
rng s chn tht tot ln trong tng chi tit.
 Chng ti kin tr cho rng: y l mt phn
quan trng ca s sng to v chng ti khng ni
a v tm quan trng ca n. V th, trong sut qu
trnh chun b Cng cha v Chng ch, ton b
lnh o b phn sng to ca b phim n
Louisiana. Tham gia cuc diu hnh Krewe of
Bacchus vo Ch nht, trc khi Mardi Gras din ra
cung cp cho h mt b khung tham kho sng ng
khi h to hnh mt cnh phim da trn l hi ; tri
nghim i thuyn Natchez gip h v ra mt cnh
phim c din ra trn mt con thuyn tng t;
chuyn i xe in trn i l St. Charles m bo
rng h nm bt c ting chung c trng ca
chic xe cng nh m thanh v mu sc: Tt c
nhng th ang ngay trc mt h. Khi tr v,
cp o din John v Ron, ln lt ni vi ti rng
vic nghin cu truyn cm hng cho qu trnh sn
xut theo cch m h cha tng ngh n. mi ch
l khi u cho mt s thay i ln: Ngy nay, cc
o din v bin kch Disney khng th ngh n
vic pht trin mt tng cho mt b phim m
khng thc hin nghin cu.

Gn n ngy ra mt Cng Cha v Chng ch,

chng ti tho lun rt nhiu v tn ca b phim.
Trong mt thi gian, chng ti cn nhc ta phim
Cng cha ch, nhng nhng nhn vin
marketing ca Disney cnh bo chng ti rng: t
cng cha tiu s khin khn gi ngh rng b
phim ny ch dnh cho con gi. Chng ti khng
ng , tin rng cht lng ca b phim s chin
thng suy ngh v hp dn khn gi mi la tui,
c nam v n. Chng ti cm thy vic quay tr li
vi phim hot hnh v tay vi mt cu chuyn thn
tin ng yu s c sc hp dn v cng ln.

Ha ra, ch l suy ngh ngc nghch ca ring

chng ti.

Khi Cng cha v Chng ch ra mt, chng ti

tin rng chng ti thc hin mt b phim hay,
nhng nh gi cng xc nhn iu , v nhng ai
xem phim u rt thch b phim. Tuy nhin, chng
my chc, chng ti nhn ra rng mnh phm mt
sai lm nghim trng sai lm m ch c nhn ra
bi thc t rng b phim ca chng ti ch ra mt sm
hn nm ngy so vi tc phm gi tng bom tn
Avatar ca James Cameron. Lch trnh ny ch
khuyn khch nhng ngi i xem phim lic qua b
phim vi t cng cha tiu v ngh rng: l
b phim ch dnh cho cc b gi thi. Vic chng ti
thc hin c mt b phim hay, nhng khng lng
nghe kin ca nhng ng nghip dy dn kinh
nghim trong cng ty e da cht lng m chng
ti lun t ho. Cht lng c ngha l mi kha cnh
phi hon ho, khng ch ring vic kt xut ha
(rendering) v truyn ti cu chuyn, m cn bao
gm c nh v v tip th. Vic ny i hi chng ti
phi lng nghe nhng kin ng gp hp l, cho d
chng mu thun vi mnh. B phim khng s dng
ht ngn sch v y l mt thnh tu him hoi
trong ngnh cng nghip gii tr. Cht lng hot
hnh ca n snh ngang vi nhng b phim hay nht
ca hng. B phim em li li nhun bi chng ti
ct gim cc chi ph, song li nhun khng
thuyt phc bt c ai trong cng ty rng chng ti
nn u t thm cho phim hot hnh v tay.

Mc d chng ti hy vng rt nhiu rng b

phim ny s chng minh s hi sinh ca dng phim
2D, nhng tm nhn hn hp v quyt nh nng cn
ca chng ti cho thy iu ngc li. Mc d
chng ti suy ngh v vn tip tc suy ngh cho n
ngy nay, rng hot hnh v tay s l mt knh
truyn ti tuyt vi, nhng ti nhn ra rng ti b
cun theo nhng k c tui th ca bn thn v mt
Disney Animation m ti tng say m. Ti thch
tng rng y ch l s k nim loi hnh ngh thut
m Walt Disney l ngi tin phong.

Sau s khi u khng my n tng ca Cng

cha v Chng ch, ti bit chng ti cn suy ngh
li v nhng g chng ti ang lm. Ti thi im ,
Andrew Millstein ko ti sang mt bn v ch ra
rng cch tip cn song song, va hi sinh dng phim
2D va thng tr th loi 3D, ang lm ri tr cc
nhn vin ca chng ti, nhng ngi m chng ti
mun khuyn khch tp trung vo tng lai. Vn
ca dng phim 2D khng phi l gi tr ca loi hnh
ngh thut truyn thng, m l cc o din Disney
cn v mun tip cn nhng iu mi m.

Sau khi sp nhp, nhiu ngi hi ti liu chng

ti c nh Disney lm phim 2D cn Pixar lm
phim 3D hay khng. H mong i Disney lm phim
truyn thng cn Pixar lm phim mi. Sau Cng
cha v Chng ch, ti nhn ra tm quan trng
ca vic loi b t duy sai lm ny. S thc l cc o
din Disney tn trng di sn ca hng, nhng h
mun pht trin trn nn tng , v lm c
iu ny, h phi c t do to nn con ng ca
ring mnh.

Vic theo ui iu mi m ca Disney

Animation bt u c thi mt ln kh khi cui
cng, h cng tm ra cch iu chnh v suy ngh
li mt th c: cu chuyn c tch Rapunzel (Cng
cha tc my). y l mt d n tr nn tn t
sau nhiu nm khng c pht trin, b qua li
Disney, tri qua mt vi khi u sai lm, v cui
cng chm vo qun lng. Nhng gi y, hng phim
ang tr nn mnh hn v kha cnh sng to, v mi
ngi ang tch cc giao tip vi nhau. John thng
ni rng vn ca Disney Animation khng phi l
thiu ti nng, m nm nhng nm thng h phi
lm vic trong iu kin ngt ngt, khin h mt i
chic la bn sng to ca mnh. Gi y, cho d tht
vng vi doanh thu phng v ca Cng cha v
Chng ch, nhng h ang c li c nhng chic
la bn ca mnh.

Trong nhiu nm, nhiu nhn vin Disney

c gng (v tht bi) trong vic ngh ra mt ct
truyn cho Cng cha tc my, nng cng cha ni
ting vi mi tc ng , theo cch c tin l s to
nn mt b phim tuyt vi. Thch thc chnh l cu
chuyn v mt c gi b nht trong mt ta thp kh
c th tr thnh mt kch bn hay cho mt b phim
di. C ln, Michael Eisner xut thay i cu
chuyn, gi l Rapunzel Unbraided (Rapunzel
khng buc tc), v t bi cnh cu chuyn trong
th gii hin i San Francisco. Sau , bng cch
no , n anh hng ca chng ti li c chuyn
v th gii c tch. o din b phim, Glen Keane,
mt trong nhng nh lm phim hot hnh xut sc
nht, ni ting vi cc tc phm nh Nng Tin C,
Aladdin, v Ngi p v qui th, khng th
thc hin c tng y, v li khin d n i vo
ng ct. Mt tun trc khi John v ti n, nhng
ngi tin nhim ca chng ti cho dng d n
ny.

ng thi u tin ca chng ti ti Disney l

ngh Glen tip tc d n Cng cha tc my. Chng
ti cho rng l mt cu chuyn kinh in v hon
ho cho thng hiu Disney. Chc chn rng, s c
mt gii php hiu qu cho b phim. Ngay lc ,
Glen c vn tm thi v sc khe v buc phi
gim bt vai tr xung thnh t vn. Vo thng Mi
nm 2008, chng ti a n hai o din, Byron
Howard v Nathan Greno, nhng ngi mi thnh
cng vi d n Tia st (Howard l o din cng vi
Chris Williams; Greno chu trch nhim v ct
truyn). H xem xt cu chuyn theo mt hng
khc, thnh lp mt i vi s tham gia ca bin kch
Dan Fogelman v nh son nhc Alan Menken, ngi
thc hin phn nhc cho nhng v nhc kch biu
tng ca Disney vo nhng nm 1990. Nhn vt
Rapunzel ny c tnh cch quyt on hn nhn vt
trong truyn c tch, v mi tc ca nng c kh
nng cha bnh k diu khi nng c mt cu thn
ch. Phin bn ny kh quen thuc nhng vn c s
ti mi v hin i.

Quyt tm khng lp li sai lm ging nh Cng

Cha v Chng ch, chng ti thay i tn b phim
t Rapunzel thnh Tangled (c ngha l Tc ri), ci
tn c phn trung lp v gii tnh hn. Trong ni b
th quyt nh ny gy tranh ci bi mt s ngi
cm thy chng ti ang nhng vn v
marketing nh hng n nhng quyt nh sng to.
H cho rng chng ti ang ph hng mt ti sn
kinh in. Nathan v Byron bc b co buc y. H
gii thch rng bi v cu chuyn ca chng ti tp
trung vo c nhn vt n v nam - Flynn Rider,
ngi tng l mt tn trm - cho nn Tangled l s
la chn hp l hn trong vic m ch rng y l b
phim v mt cp i.

Cc anh s khng gi Cu chuyn chi l

Buzz Lightyear, ng ch. Nathan ni.

Ra mt vo thng Mi Mt nm 2010, Tangled

gt hi c thnh cng vang di c v mt ngh
thut ln thng mi. A.O. Scott ca t New York
Times vit, Hnh nh v tinh thn ca b phim
truyn ti mt cht Disney hin i v cp nht, song
vn phn nh s chn thnh v cht lng khng th
bn ci ca thi xa c. B phim t doanh thu
hn 590 triu la trn ton th gii v tr thnh b
phim n khch th hai sau Vua S T. Hng phim
cho ra i tc phm bom tn u tin sau 16 nm, v
nim t ho lan ta mi ni trong cng ty.

Ti c th dng li , nhng on kt ca cu
chuyn ny s gy ting vang ln i vi bt c nh
qun l v doanh nghip no. N lin quan n
quyt tm ca John v ti v vic s dng thnh
cng ca b phim hi sinh cng ty, v chng ti
cm thy chng ti bit cch thc hin iu .

Chng ti bit t trc rt lu rng mc d

mi ngi coi trng doanh thu, nhng h cng nh
gi cao mt yu t khc vi mc tng t: c
mt ngi h knh trng nhn vo mt h v ni,
Cm n. Ti Pixar, chng ti tm ra cch trao
cho nhn vin ca mnh c tin bc v lng bit n.
Khi mt b phim thu v tin trch thng, John
v ti cng vi cc o din v nh sn xut trao tin
cho tng c nhn lm vic trong d n . iu ny
ph hp vi nim tin ca chng ti rng mi b phim
u thuc v tt c mi ngi trong hng (v lin
quan n phng chm tng c th n t bt c
u ca chng ti; mi ngi u c khuyn
khch tham gia gp , v h lm vy). Vic trao
thng cho tng ngi c th mt thi gian, song
chng ti cm thy cn phi dnh thi gian bt tay
tng ngi v ni vi h rng nhng ng gp ca h
quan trng nh th no.

Sau thnh cng ca Tangled, ti ngh Ann Le

Cam, ph gim c nhn s, gip chng ti lm mt
iu g tng t Disney. C in nhng bc th
c thit k ring cho tng thnh vin d n, trong
 ghi r l do h nhn c tin thng, v vo mt
sng ma xun nm 2010, tng gim c Disney
Animation, Andrew Millstein, hai o din Nathan
Greno v Byron Howard, cu o din Glen Kean
(ngi truyn cm hng cho b phim), nh sn xut
Roy Conli, cng John v ti ngh tt c thnh
vin ca d n Tangled tp hp trn mt trong
nhng sn khu ln nht Disney. Khi i li loanh
quanh, h khng h bit chuyn g ang xy ra bi
chng ti ni vi h rng l mt cuc hp chung.
Nhng khi h nhn thy nhng chic phong b trn
tay chng ti, h bit chuyn g s n. Ann c
tng l trao cho tng thnh vin nhng chic DVD
mi ra l ca b phim, mt c ch nh khin lng
bit n ca chng ti tr nn chn thnh hn na.
Cho n by gi, mt s thnh vin go ci ca
Tangled vn trng by nhng bc th c ng
khung m h nhn c ngy trn tng vn
phng h.

Chuyn khon tin thng cho nhn vin chng

d dng hn sao? Tt nhin. Nhng nh ti vn lun
ni, khi ni v vic thc hin mt b phim th mc
tiu khng phi l s d dng m l cht lng.
 Con tu bt u chuyn mnh v n s cn
tip tc tin i.

Ti tng nhc n vic Story Trust cn c

pht trin thnh mt nhm mnh m v mang tnh
h tr, nhng trong nhng nm u tin ca chng
ti y, nhm ny thiu nhng ngi lnh o c
ti trong vic xy dng cu trc truyn ti cu
chuyn. Mc d nhm ny rt tt, nhng ti khng
dm chc liu cc thnh vin ca nhm c sc
pht trin thnh nhng ngi h tr nh Pixar hay
khng. iu ny khin ti trn tr, bi ti hiu mc
ph thuc ca Pixar i vi nng lc v ra nhp
cho cu chuyn v ci thin mi th ca Andrew
Stanton v Brad Bird. Nhng ti bit tt c nhng g
chng ti c th lm Disney l to ra mt mi
trng sng to lnh mnh v xem n pht trin nh
th no.

Ti v cng hi lng khi nhn thy c mt s

thay i t bn trong trong qu trnh hng phim
thc hin hai b phim Ralph p ph v Frozen (N
hong bng gi), do Chris Buck v Jenifer Lee (ng
thi l bin kch) lm o din. Cc bin kch ca
hng gn kt vi nhau thnh mt nhm v bt u
ng vai tr quan trng trong cc bui hp Story
Trust, c bit khi h tho lun v cu trc b phim.
Nhm phn hi ny ang t c nhng thnh cng
tch cc ging vi Braintrust, nhng vn c c tnh
ring ca mnh. iu ny bo hiu mt s thay i
ln hn: C hng phim ang hot ng trn tru hn.
V ti mun nhn mnh rng hng phim a phn vn
ch l nhng ngi m John v ti gp khi mi n
Disney. Chng ti p dng nhng nguyn tc ca
mnh vo mt nhm ang hot ng km hiu qu v
thay i h, gii phng tim nng sng to ca h. H
tr thnh mt i gn kt, s hu nhng ti nng ni
bt. iu ny a Disney Animation ln mt tm cao
mi. Gi y, chng ti c mt i hnh sng to
cng ng cp vi i Pixar, nhng vn hon ton
khc bit. Hng phim m Walt Disney xy dng,
mt ln na li tr nn xng ng vi s v i ca
ng.
 CHNG 13

NGY GP

Khi bt u vit cun sch ny, ti hy vng s lm

ni bt c nhng tng lm nn tng cho cch
lm vic ca chng ti ti Pixar v Disney
Animation. Ti cng hy vng rng bng cch tr
chuyn vi ng nghip v nhng l thuyt ca mnh
ng thi th hin chng qua nhng g chng ti
xy dng c, ti s lm r nim tin ca mnh v s
sng to cng nh cch n c pht trin, c bo
v v c gn gi. Hai nm sau, ti cm thy mnh
thc hin c nhng nh y, song vic lm r
khng h d dng. Mt phn l bi trong khi vit
cun sch ny, ti vn ang phi lm vic ton thi
gian ti Disney v Pixar. Mt phn l bibn thn
vic lm r kh ri v ti khng tin l c nhng
cng thc n gin, mang tnh quy tc cho thnh
cng. Ti mun cun sch ny cng nhn rng sng
to l phi phc tp, chng khc no lc vo m
cung.

Trong sut thi gian vit cun sch ny, Disney

ang tip tc pht trin kh mnh m, Story Trust
ngy cng tr thnh mt h thng phn hi mang
tnh h tr tt v trung thc, nhm sn xut ca cng
ty ang t n trnh mi v k thut v cch k
chuyn.

Chng ti bit rng mi mt b phim ca Disney

u c nhc im, song chng ti lun tm cch
khc phc nhng nhc im y. N hong bng gi
c ra mt mt ngy trc L T n nm 2013, v
cng ging nh Tangled, b phim nhanh chng t
c thnh cng vang di. Thnh cng ny cng
ngt ngo hn khi n n ngay sau hin tng Ralph
p ph nm 2012. Ti tin rng vn ha sng to
Disney Animation, v c bn, c nhng thay i
ng k so vi khi John v ti n nm 2006.

Khi tt c nhng iu ny ang din ra, Pixar

cng chiu Trng hc qui vt, b phim phi
thay i o din trong qu trnh sn xut. B phim
ny - b phim thnh cng th mi bn lin tip ca
chng ti - thu v 82 triu vo tun u cng
chiu (tr thnh b phim m mn thnh cng th hai
trong lch s Pixar) v tip tc thu c hn 740
triu trn ton th gii. Khng kh bn trong
Pixar v cng hn hoan. Nhng nh thng l, ti
tp trung vo nhng th thch pha trc cng nh
bm cht ly mc tiu ca chng ti l phi sm nhn
ra vn v ng u trc din vi chng.

Ti lu rng trong bt c cng ty no cng

u tn ti nhng lc lng kh c th quan st c.
Ti Pixar, nhng lc lng ny - trong c nhng
tc ng n t s pht trin v thnh cng - lm
ny sinh nhiu vn . V d, khi chng ti pht trin
hn, chng ti phi n nhn thm nhiu kiu ngi.
V th, ngoi nhng ng nghip cng lm vic vi
chng ti t ban u, nhng ngi hiu nhng
nguyn tc nh hng cng ty v h tri qua
nhng s kin hnh thnh nn nhng nguyn tc ny,
th gi y chng ti c thm nhiu ngi mi n.
Mc d mt s hc hi rt nhanh, bit cch tip thu
nhng tng khin cng ty lm vic hiu qu v tr
thnh nhng nh lnh o mi, nhng mt s ngi
khc li tr nn lc lng, khng tn trng lch s
cachng ti n mc b n cn tr. Nhiu ngi
mang n nhng tng hay, nhng mt s ngi li
rt min cng khi phi a ra tng. H ngh rng,
suy cho cng, y l Pixar v i v ton nng c m,
h l ai m dm thay i? Mt s ngi t ra bit n
mt mi trng lm vic y tnh h tr vi qun c
ph hay nhng cng c hin i nht, nhng nhng
ngi khc li cho l iu ng nhin, ngh rng
nhng th vn sn c ri. C rt nhiu ngi
thch vic chng ti ang rt thnh cng, song mt
s ngi khng hiu c nhng kh khn v ri ro
i km vi thnh cng . Nhng ngi ny mun
bit ti sao chng ti khng th n gin ha mi
th?

Ni tm li, Pixar tri qua loi vn m

bt c cng ty thnh cng no cng phi i mt.
Nhng theo ti nhn thy, vn nghim trng nht
l ngy cng c nhiu ngi bt u cm thy rng
vic a ra nhng tng khc bit khng cn an
tonhay c hoan nghnh na. Ban u, s do d
ny rt kh pht hin, nhng khi , chng ti
thy nhiu du hiu ca vic mi ngi ang kim
ch. i vi ti, iu ny c ngha rng: L nhng
ngi lnh o, chng ti ang cho php mt s
tng sai lmn su bm r, v n khng tt cho vn
ha ca chng ti.

Mc d vy, khng g c th lm l ra nhng

iu ang hy hoi mt cng ty nh mt cuc khng
hong. V gi y, chng ti ang phi i mt vi ba
cuc khng hong cng lc: (1) Chi ph sn xut ca
chng ti ang tng cao v chng ti cn kim sot
n; (2) Cc lc lng kinh t bn ngoi ang gy p
lc ln cng ty ca chng ti; v (3) Mt trong
nhng nguyn tc trung tm trong vn ha ca
chng ti nhng tng tuyt vi c th n t bt
c u, v vy mi ngi u c quyn c th hin
suy ngh ca mnh ang mai mt. C qu nhiu
ngi - i vi ti, qu nhiu tc l tt c - ang
t gii hn bn thn. iu ny cn phi thay i.

Ba thch thc ny - cng vi nim tin ca chng

ti rng khng mt tng ln n l no c th gii
quyt chng - a chng ti n quyt nh th
nghim mt iu g m chng ti hy vng s ph
v s b tc v ti cng c cng ty. Chng ti gi
lNgy Gp , v ti coi y l mt v d xut sc v
cch chng ti chun b cho s sng to. Nhng nh
qun l ca cc cng ty sng to phi lun t hi bn
thn: Lm cch no chng ta khai thc c sc
mnh tr no ca cc nhn vin? T khi khi u
n khi thc hin, t ci thin ch n to c n
nhng thay i n to ra trong ton cng ty, Ngy
Gp l mt thnh cng, mt phn bi n da trn
tng rng sa cha l mt qu trnh phi lm lin
tc, tng cht mt. Nhng ngi sng to phi chp
nhn rng thch thc s khng bao gi ngng, tht
bi l khng th trnh c, v tm nhn thng l
mt o tng. Tuy nhin, h cn phi lun lun cm
thy an ton khi ni ln suy ngh ca mnh. Ngy
Gp l mt s nhc nh rng hp tc, quyt tm v
thnh thc s khng bao gi tht bi trong vic nng
chng ta ln.

Ti thng c hi b phim no ca Pixar

khin ti t ho nht. Cu tr li ca ti l, mc d
ti cm thy t ho vi tt c cc b phim ca mnh,
nhng iu khin ti t ho nht l cch nhn vin
ca chng ti phn ng li khng hong. Khi chng
ti gp vn , cc lnh o cng ty s khng ni
khng ln, Cc anh nh lm ci qui g vi n
y? Thay vo l nhng cuc tho lun v vn
ca chng ta v nhng g chng ta c th lm
cng nhau gii quyt. Cc ng nghip ca ti coi
mnhcng l mt trong nhng ngi ch ca cng ty
v ca nn vn ha ny, bi h ng l vy. H lun
bo v Pixar. V chnh tinh thn bo v v tham gia
ny dn n s ra i ca Ngy Gp .

Thng Mt nm 2013, ban lnh o Pixar,

khong 35 ngi, bao gm cc nh sn xut v o
din, c hai ngy hp Cavallo Point, ni trc
y l mt cn c qun s nhng sau c xy dng
li thnh trung tm hi tho ti Sausalito, pha bn
kia Cu Cng Vng i din vi San Francisco. Lch
trnh tho lun l v hai vn ang gy p lc ln
cng ty. Th nht l s gia tng chi ph sn xut; th
hai l s chuyn i ng tic trong vn ha m tt
c cc lnh o ca Pixar u nhn thy. Khi Pixar
pht trin, n cng thay i. Thay i l tt yu v
mt cng ty vi 1.200 nhn vin (Pixar by gi)
ang hot ng rt khc so vi mt cng ty ch c 45
thnh vin (Pixar trc y). Tuy nhin, rt nhiu
ngi trong chng ti lo ngi rng s pht trin s
lm xi mn cc nguyn tc em li cho chng ti
thnh cng trong qu kh. Thc t khng n mc
nghim trng nh vy bi chng ti vn c mt s d
n th v ang trong qu trnh thc hin. Nhng khi
chng ti hp Cavallo Point, khng kh khn
trng lan ta trong cn phng: Mi ngi trong s
35 ngi ngi y u khao kht gi Pixar i ng
hng.

Tom Porter, ngi ph trch sn xut ca chng

ti, tnh c cng l ngi tin phong trong lnh vc
ha my tnh v l mt trong nhng nh sng lp
ca Pixar, bt u ngy hp vi mt phn tch su v
chi ph. Anh lu rng, cc phng php phn
phiang thay i rt nhanh v tnh kinh t ca cng
ty cng vy. Vic cng ty ang hot ng hiu qu
khng c ngha l chng ti min dch vi nhng lc
lng mnh m hn ny, v tt c chng ti nht tr
rng chng ti cn i trc mt bc bng cch gim
chi ph. ng thi, chng ti cng khng mun dng
vic chp nhn ri ro. Chng ti lun mun Pixar tr
thnh mt cng ty sn sng mo him vi nhng b
phim khc l nh Vt bay, Ch chut u bp, v
WALL-E. D nhin khng phi tt c cc b phim u
phi s hu nhng cu chuyn c o, song chng
ti mun tt c cc nh lm phim c thoi mi
xut nhng cu chuyn ny.
 Hai vn ny kt ni vi nhau. Khi chi ph thp
th d chp nhn ri ro hn. Do , nu khng h
thp chi ph, chng ti phi gii hn cc th loi phim
m mnh c th thc hin. Hn na, vic h thp chi
ph cn em li mt li ch khc. Cc b phim chi ph
thp hn cn i ng sn xut quy m nh hn, v
mi ngi u cho rng i ng sn xut quy m
cng nh, th kinh nghim lm vic cng phong ph.
Khng ch n thun l vic mt i ng nhn vin
quy m nh hn s khin cc thnh vin gn gi
nhau hn v tr nn bnh ng hn; m cn l vic
khi quy m sn xut nh hn, mi ngi d cm thy
h c sc nh hng hn. B phim u tin ca
chng ti, Cu chuyn chi, c thc hin bi
i ng nhn vin quy m nh nht, song bi mi b
phim k tip u tr nn phc tp hn v mt hnh
nh nn s lng nhn vin bt u tng ln. Cng
trong cuc hp ti Cavallo Point, chng ti thng k
c rng vic thc hin mt b phim Pixar cn
trung bnh 22.000 tun lm vic, tnh tng ca tt c
cc c nhn. Chng ti cn gim con s i khong
10%.

Tuy nhin, chng ti cng cn mt th khc

na, mt th m kh c th nh lng. Cng ngy,
chng ti cng cm thy rng cc nhn vin ca
chng ti, sau khi tn hng nhng nm thng thnh
cng, ang phi chu ng rt nhiu p lc ca vic
khng c tht bi. Khng mt ai mun lm b
phim u tin khng m mn v tr s 1. V kt qu
l cng ngy, chng ti cng mun a tht nhiu
hnh nh vo trong mi b phim - khin n hon
ho. Ham mun nghe c v danh gi ny i km vi
mt loi lo lng c th gy t lit. Chng may chng
ti khng th t c mc xut sc m mi ngi
k vng th sao? Chng may chng ti khng th tr
thnh ngi i tin phong trong mt lnh vc mi th
sao? L mt cng ty, quyt tm trnh gy tht vng
cng khin chng ti n trnh ri ro. Bng ma ca s
xut sc trong qu kh bo mn nhng nng
lng m chng ti tng s dng theo ui s xut
sc. Thm vo , cng ty c nhiu nhn vin,
nhng ngi cha tng tri qua thng trm vi
nhng b phim trc ca chng ti. Do , h c
nhng nh kin v vic h phi th hin ra sao khi
c lm vic mt cng ty thnh cng. Bi v ti
cng ty, mt trong nhng hu qu ca vic qu thnh
cng l thc t b bp mo mt cch nguy him.
Chng ti cng ngy cng nghe c nhiu ngi ni
rng h ngh mt iu g l sai v h c kin ca
ring mnh, song h li khng sn sng ni ln kin
. Mt trong nhng gi tr tuyt vi nht ca chng
ti - gii php c th n t bt c ai v mi ngi
nn cm thy thoi ni ln xut ca mnh - ang
dn b mai mt di con mt cnh gic ca chng ti.
V ch chnh chng ti mi c th sa cha chng.

i khi ti ngh mi ngi ang tr nn qu

thoi mi, John ni khi chng ti n thm mt nh
th c sa cha khu ngh dng. H cn cm
thy ho hng nh chng ti tng: hng hc kh
th v si ni xut cc kh nng!

y khng phi l ln u tin John v ti phn

vn v vic cc nhn vin Pixar b nh hng nh th
no khi lun ng u trong mt khong thi gian
di nh vy. Liu dn dn h c cho rng thnh cng
l iu ng nhin? Disney s hu mt s nh
nhng v tc m ti rt mun thy nhiu hn
Pixar, John ni.

Tt c chng ti u bn khon, lm th no
khin Pixar duy tr c cm gic v cng v s
vui v, khng b b buc vo ch ngha bo th
thng i km vi thnh cng, trong khi vn tr nn
gn gng v nhanh nhn hn?

Khi , Guido Quaroni ln ting. Anh l ph

gim c b phn dng c, v anh u t rt nhiu
thi gian ngh ra nhng cch khin 120 k s ca
mnh lun vui v. Thch thc anh gp phi l c
thc: B phn ca anh pht trin cng ngh, nhng
Pixar khng bn cng ngh. Pixar bn nhng cu
chuyn c s h tr ca cng ngh. iu ny c
ngha l khi mt k s Pixar pht trin mt phn
mm, n ch c coi l thnh cng khi n h tr qu
trnh sn xut phim. Ti cp n vic Pixar,
mi ngi t cu hi rng, mi c nhn ng gp
bao nhiu phn trm vo s thnh cng ca mt b
phim. i vi cc k s, s khng chc chn ny c
bit nghim trng. Guido bit rng nu anh bt cn,
s mt kt ni c th lm sp tinh thn ton i.
V th, gi li cc k s tt nht, anh n lc lm
vic nhiu hn m bo nhn vin ca mnh c th
tn hng cng vic ca h.

Khi Guido pht biu, anh k v th anh lp ra

b phn mnh c tn l ngy d n c nhn. Hai
ngy trong thng, anh cho php cc k s lm bt c
vic g h mun, s dng ngun lc ca Pixar
nghin cu bt c vn hay cu hi no m h thy
th v. Khng nht thit phi p dng trc tip vo
mt b phim c th no, hay gii quyt bt c nhu
cu sn xut no. V d, nu mt k s mun xem b
phim s ra sao sau khi chnh sa sng cho mt
cnh phim trong Cng cha tc x, ngi c
thoi mi thc hin. Hay nu mt nhm cc k s
mun xy dng mt nguyn mu bng Kinect, mt
thit b u vo cm bin chuyn ng ca
Microsoft, gip cc nh lm phim bt c
chuyn ng ca cc nhn vt, th h cng c lm.
Bt c tng no khin h t m, h u c thoi
mi theo ui.

Cc anh ch cn cho h thi gian, h s a ra

nhng tng mi m, Guido ni vi chng ti.
y chnh l v p ca n: N n t chnh h.

Guido tng cp vi ti v vic lm th no m

ch sau bn thng, cc ngy d n c nhn tip
thm nng lng cho cc nhn vin ca anh. Khi
ngi ring vi nhau, chng ti bt u a ra cc
tng v vic lm th no nhng n lc tng t
c th c thc hin trn phm vi ton cng ty. C
ln anh xut tng tm dng hot ng ca
Pixar trong vng mt tun khi sau khi kt thc chu
trnh sn phm mt b phim nh gi xem chng
ti lm g ng, lm g sai, v lm th no lm
mi li mnh cho d n k tip - mt dng kiu nh
hp tng kt quy m ln. Xt cho cng, tng ny
khng thc t, nhng li kchthch suy ngh ca
chng ti. Gi y, khi chng ti ang tm cch ct
gim 10% chi ph, Guido a ra mt gi n
gin.

Hy hi kin ton b cc nhn vin Pixar v

vic lm sao thc hin iu , anh ni.

Nhn sang John, ti c th thy anh bt u ch

. c thi, gi mi l iu th v, anh ni. Sao
chng ta khng ng ca Pixar trong mt ngy nh?
Tt c mi ngi u i lm nhng tt c nhng g
chng ta lm l tho lun gii php cho vn ny.
Chng ta dnh trn mt ngy cho n.

Cn phng ngay lp tc xn xao. l mt

iu mang phong cch rt Pixar, Andrew ho hng.
Hon ton bt ng. ng vy! Cc anh mun cc
nhn vin tr nn ho hng sao? chnh l iu
cc anh phi lm.
 Khi ti hi trong cn phng ny, ai l ngi sn
sng gip thc hin xut ca Guido, tt c cc
cnh tay u c gi ln.

Ti tin rng khng mt cng ty sng to no nn

ngng pht trin, v y l n lc mi nht ca
chng ti trnh tnh trng tr tr. Chng ti mun
khm ph mi vn ln nh, a ra nhng gp
trung thc cho bn thn v cch cng ty ang hot
ng, cng ging nh cch chng ti a ra nhng
gp cho mt b phim bui hp Braintrust. Chng
ti thng nht th Hai, ngy 11 thng Ba nm 2013
s l Ngy Gp .

Vic thc hin s khng hiu qu nu khng c

s tham gia ca cc nhn vin, cho nn chng ti t
chc ba cuc gp, v vi mi cuc gp, chng ti s
gii thch tng ny cho hn 300 nhn vin. Tom
Porter tm tt ngn gn li nhng g m chng ti
tho lun ti khu ngh dng a ra vn , sau
John v ti a ra k hoch. s l mt ngy
cc bn ni cho chng ti cc bn s lm g khin
Pixar tt hn, John ni. Chng ta s khng lm
vic ngy hm . Khng n tip bt c v khch
no. Tt c mi ngi phi tham d y .
 Chng ta c mt vn , ti ch ra, v chng
ti tin rng nhng ngi duy nht bit cch gii quyt
vn l cc bn.

Chng ti b nhim Tom ch tr Ngy Gp v

m bo rng n phi hiu qu ch khng ch mang
tnh hnh thc. Ngay t u, anh gii thch rt r
v Ngy Gp . Ngy ny khng phi l ku gi
yu cu cc bn lm vic nhanh hn, lm vic nhiu
hn, hay lm vic hiu qu hn, anh gii thch.
Ngy ny l tho lun v vic c hai nm chng
ta thc hin ba b phim vi s lng ngi xp x s
lng ngi ang c mt y hm nay. Chng ti
hy vng c th trng cy vo nhng ci tin trong
cng ngh. Chng ti hy vng rng cc qu trnh sn
xut c th chia s ti nguyn cho nhau, trnh vic
c phi lng ph thi gian lm li nhng th c t
trc mi ln bt u mt d n mi. Chng ti hy
vng rng cc ha s s c li khi cc o din
rrng hn. Song nhng hy vng ny thnh hin
thc, v nhn ra nhng kha cnh khc m chng
ti cn ci thin, cc lnh o ca Pixar cn tt c
mi ngi mnh dn ni ln quan im ca mnh.

Tom tp hp mt nhm ph trch d n

Ngy Gp . Nhm ny to ra mt thng th gp
in t v cc nhn vin Pixar c th gi vo
cc ch tho lun m h cho rng s khin chng
ti tr nn i mi hn v hiu qu hn. Ngay lp
tc, cc tng v ch c gi n t, cng vi
nhng xut v cch vn hnh Ngy Gp .

Thng th gp thm ch cn mang li nhiu

iu vt xa c mong i ca chng ti. Nhiu b
phn nhanh chng to ra nhng trang wiki v blog
ca ring mnh cng chia s nhng g h tin l vn
ct li ti Pixar, m khng cn bt c ai thc gic.
Nhng tun trc Ngy Gp , gia cc nhn vin
xut hin nhng cuc tho lun cha tng c trc
y, c bit l v cch ci thin quy trnh lm vic
v xut thay i tch cc. Khi nhn c th hi
v cch tham gia Ngy Gp , Tom s gi li cho h
gi thuyt: Nm nay l nm 2017. C hai b phim
trong nm nay u c hon thnh sau cha n
18.500 tun lm vic... Nhng s i mi no
gip qu trnh sn xut p ng c mc tiu ngn
sch? Chng ta to nn nhng s khc bit no?

Cui cng, 4.000 bc th in t vo

thng th ca Ngy Gp , vi tng cng 1.000
tng khc nhau. Khi Tom v nhm cng s ca anh
c v nh gi chng, h rt cn thn khng b
st nhng tng bt ng. Trong khi chng ti loi
b nhng bc th th hin s bc xc, chng ti
cng gi li nhng bc th vi nhng tng th v,
m c th c, c th khng, dn n u , Tom
ni vi ti. Ti chc chn rng chng ti c cht
thin v i vi nhng tng m r rng ch ra cch
gip chng ti t c mc tiu 18.500 tun lm
vic, nhng cng c rt nhiu ch m chng ti
chn ch th hin mt kt ni lng lo hoc khng r
rng i vi mc tiu . C th ni rng tiu ch
chnh ca chng ti l, Anh c th tng tng c
rng c 20 ngi cp n ch ny trong
vng mt gi khng?

Sau khi gp nhng tng ging nhau li, nhm

ca Tom cht lc mt nghn tng thnh ch cn
293 ch tho lun. vn l mt con s qu ln
i vi mt bui tho lun din ra vn vn trong mt
ngy, cho nn mt nhm cc nh qun l cp cao
bn bc v gim xung cn 120 ch , c xp vo
cc lnh vc lin quan nh o to, mi trng v
vn ha, kho ti nguyn chung, cng c v cng
ngh v quy trnh lm vic.
 Qu trnh sng lc rt kh khn v cng kh
khn hn khi cc cu hi gi v rt a dng. Mt s
cu hi hp l song v bn cht li cp n vn
k thut cao, nh, Nhng li ht b nh m xy ra
do cc b b ct khng hp l thng mt rt nhiu
thi gian v cng sc ca ca con ngi v my tnh
x l. Lm th no ci thin c vic ct?
Nhng cu hi khc mang tnh x hi hc hn, v d
nh, Lm cch no chng ta c th quay tr li vi
vn ha nhng tng tuyt vi c th n t bt c
u? V c mt cu hi m ti thy rt th v: Lm
cch no chng ta c th thc hin mt b phim vi
12.00 tun lm vic? ng vy: 12.000. l mt
ch tho lun c a ra t nhng ngi m phn
ng ca h i vi vic ct gim 10% ngn sch, mt
cch t nhin, l tm hiu xem liu mt s ct gim
mnh m hn c th xy ra khng.

Eighteen Five, Smaiteen Five (Tm dch:

Mi tm nm, t hn mi tm nm mun ni n
18.580 gi lm vic) l tiu trn mt bc th m
nhm ph trch Ngy Gp nhn c. Ngi vit
mun hi, iu g s xy ra nu trong s ba b phim
ca Pixar c thc hin trong vng hai nm, c mt
b phim c sn xut vi quy m thu gn ch cn
15.00 tun lm vic? Hoc thm ch 12.500?
Khng ct gn cu chuyn, ch cn n gin ha cc
vn khc?

Mt bc th khc vit: Ti mun tham gia mt

d n phim 10.000 tun lm vic. Ti cm thy
rng nhng phng php m cc anh s thit k
thc hin iu s tr gip cho nhng n lc thc
hin b phim 18.500 tun lm vic.

Hay mt bc th khc thc mc: Pixar s sn

xut th loi phim g vi 12.000 tun lm vic? Liu
c tn ti mt tng sng to tng xng vi danh
ting ca cng ty m c th c thc hin trong
khon thi gian t i khng? Chng ta nn ct
gim u? Qu trnh s tr nn khc bit nh th
no? Tiu ca bc th l: Hy trit .

Sau khi qu trnh lc th hon tt, Tom cn xc

nh c s lng ngi hng th vi tng ch
anh c th da vo ln k hoch cho Ngy Gp .
Nhm ph trch d n tin hnh kho st, v iu
anh thu c rt n tng: ch c quan tm
nht l lm cch no sn xut c mt b phim
vi 12.000 tun lm vic. Cui cng, Tom v nhm
ca mnh ln k hoch t chc by cuc tho lun
ring bit, mi cuc ko di 90 pht, ch v ring ch
ny. Nhng ngi ng k cc cuc tho lunny
khng phi l cm t qun. H ch n gin hng th
vi vn lm sao lm c nhiu hn m tn t
hn, v h mun tham gia tho lun v n. (Hy ngh
v iu ny m xem, ch thu ht tr tng tng
ca cc ng nghip ca ti Pixar hn bt c ch
no khc li l vic lm th no ct gim ngn sch
quyt lit hn! H thc s hiu vn v hm ca
n. Bn c th hiu c ti sao ti rt t ho v ni
ny ri ch?)

Mc d cch t chc nhng vic ny dng nh

l mt vn qu nh c th em ra miu t y,
nhng thc ra n c vai tr cc k quan trng trong
vic quyt nh thnh qu ca ngy hm . ng
nhin l tht tt khi c th t tp mi ngi tho
lun v nhng thch thc trong mi trng lm vic,
nhng lm th no chng ti c th tm ra cch
bin tt c nhng cuc tho lun thnh mt th
hu hnh, kh thi v c gi tr, l vn cc k quan
trng.

Chng ti cm thy cch thit k Ngy Gp s

l yu t quyt nh t c iu .

Tom v nhm ca mnh sm quyt nh rng

cc nhn vin s t xc nh lch trnh ca mnh, ch
ng k tham gia nhng cuc tho lun h thy hng
th. Mi nhm tho lun s c dn dt bi mt
ngi h tr l mt trong s cc v gim c sn xut
ca cng ty. Mt tun trc Ngy Gp , tt c
nhng ngi h tr phi tham d mt kha hun
luyn gip h gi cc bui tho lun i ng
hng v m bo rng tt c mi ngi, c ngi
nng n ln ngi trm tnh, cng tt c nhng ngi
gia hai thi cc trn, u s c lng nghe. Sau
, m bo s thu c kt qu c th, nhm ph
trch thit k mt b phiu ra ngoi v yu cu
nhng ngi tham gia in y .

Phiu mu dnh cho nhng cuc tho lun v

cc xut, phiu mu xanh dng dnh cho cc
bui ng no, v phiu mu vng dnh cho nhng
cuc tho lun v th chng ti gi l nhng phng
php tt nht nhng tng khng phi v nhng
hnh ng ring l ca tng c nhn, m v nhng
nguyn tc c cng ty nn tun theo. Nhng t phiu
ny rt n gin v c th: Mi cuc tho lun c mt
b phiu ring, c thit k ring theo mi ch c
th, v hi mt cu hi c th. V d, i vi cuc
tho lun Tr li vi vn ha Nhng tng tuyt
vi c th n t bt c u, c b phiu mu xanh
dng vi tiu : Hy tng tng gi l nm 2017.
Chng ti ph v cc ro cn cc nhn vin
cm thy an ton khi ni ln tng ca mnh.
Nhng nhn vin lu nm cm thy ci m vi nhng
quy trnh mi. Chng ta lm nhng g to nn
thnh cng ny? Di cu hi l nhng vung
m nhng ngi tham gia c th vit vo ba cu
tr li bng bt ch. Tip , sau khi h vit mt m
t chung cho tng tng, h s c yu cu tin xa
hn. Nhng tng ny s em n iu g cho Li
ch ca Pixar? Nhng bc tip theo hin thc
ha chng nn l g? Cui cng, c mt khoang trng
vit Ai l khn gi tt nht cho tng ny? v
Ai nn l ngi trnh by tng ny?

Mc tiu l to ra c mt cam kt c ngha

m s dn n hnh ng. V mc d Tom cng
nhm ca mnh to khng gian cho rt nhiu ch
khc nhau, nhng vn c mt s nht qun trong
kt cu ca nhng ch ny. Mt cuc tho lun v
nhng phng php tt nht c tn l Cc bi hc t
bn ngoi c mt b phiu mu vng trong t ra
cu hi, Chng ta c th hc hi c g t nhng
phng php tt nht ti cc cng ty khc? pha
di l khong trng ghi ba bi hc, mi bi hc
u i km vi nhng mc Li ch ca Pixar/Nhng
bc tip theo.

Phiu mu dnh cho cuc tho lun v

xut c tn l H tr cc o din hiu c chi ph
trong vic xy dng cu chuyn a ngi tham gia
n im xut pht: Gii thiu khi nim chi ph
ngay t u qu trnh xy dng cu chuyn. Thit
k nhng tho lun ph hp giai on pht trin
tng. Cu chuyn ng vai tr quan trng trong
ngn sch khi chuyn ln phim. Sau , mc
xut sa i? t phiu ny khuyn khch ngi tham
gia ci thin da trn mt cch tip cn c ghi
sn. T phiu hi, iu ny mang li li ch g cho
hng phim? v Nhng bt li l g? di cng l
mt cu hi khc, tng ny c ng theo ui
khng? vi hai la chn bn di: C! Nhng bc
tip theo hoc Khng, bi v... La chn c s hi:
Ai l khn gi tt nht cho xut ny? (Hy c
th). V: Ai nn l ngi trnh by xut ny?
 Ti cho rng bn s cm nhn c nhm ph
trch d n vt v nh th no m bo Ngy
Gp a chng ti n c ni cn n. Nh Tom
ni, Chng ti khng mun ch n thun l lit
k danh sch nhng iu tuyt vi chng ti c th
lm. Mc tiu l tm kim nhng nhn vin c
am m, c th a nhng tng bay xa. Chng ti
mun a nhng nhn vin c ci nhn su sc ra
pha trc i ng iu hnh Pixar.

Vo ngy th Su ca tun trc Ngy Gp , ti

nhn c mt bc th ni rng c 1.059 ngi
ng k, gn nh ton b nhn vin cng ty, tr
nhng ngi ang ngh php hoc i vng. Ngy th
Hai tip , chng ti s tho lun 106 ch trong
171 cuc tho lun, c iu hnh bi 138 ngi h
tr, trong 66 phng hp khp ba ta nh, t cc vn
phng, phng hi tho cho n nhng khng gian
chung nh Poodle Lounge, ni c mt bc tranh ca
George Washington trn tng, mt b tr chi nm
ti u trn sn, v mt qu cu v trng trn trn
nh.

Chng ti sn sng hn bao gi ht thc

hin tri nghim ny.

9 gi sng ngy 11 thng Ba, tt c mi ngi tp

trung ti hi trng ta nh Steve Jobs. Nu nh
mu xanh hi qun ca chic o ng phc Pixar m
ti ang mc khng th hin r rng, th khun
mt ti lc cng biu l tt c: Ti v cng t ho
v cch mi ngi thc hin li cam kt ca mnh
trong vic bin Ngy Gp thnh mt ngy lch s
vi chng ti. Ti ni vi h cng nhiu nh ti cho
mng h, ri chuyn micro cho John.

John thng ng vai tr nh mt ngi truyn

cm hng, v mi ngi Disney cng nh Pixar ph
thuc vo nng lng v s lc quan ca anh. Nhng
y khng phi l mt bui tuyn truyn. Thong th
i n trc sn khu, John tip tc a ra nhng li
ni chn thnh v cm xc nht m ti tng nghe t
anh. Anh bt u bng cch ni v s thng thn, v
vic chng ti dnh rt nhiu thi gian Pixar
bn lun v tm quan trng ca n. Nhng thng
thn l rt kh, i vi c ngi cho i v ngi nhn
v. Anh c nm tri trc tip iu ny bi sut qu
trnh chun b Ngy Gp , nhng ngi t chc
chia s mt iu khc: Kh nhiu phn hi hng n
bn thn John, v khng phi tt c chng u tch
cc. c bit, cc nhn vin cm thy kh chu v h
t c nhn thy anh hn, bi gi y anh phi chia
s qu thi gian ca mnh cho c hai hng phim.
im mu cht l h nh anh, nhng h cng cm
thy rng c nhng cch tt hn John x l nhng
p lc qu mc m anh phi i mt.

John tha nhn rng iu ny khin anh tn

thng; tuy nhin, anh vn mun nghe tt c nhng
li ch trch ca mi ngi. V th h lp mt danh
sch, anh ni. Ti ngh n ch c mt trang thi,
song thc t danh sch di hai trang ri. Ni
dung ch yu ca tt c nhng nhn xt m anh nhn
c l: John c lch trnh qu dy c, nhng bui
hp vi anh v cng qu gi, n mc mi ngi u
chun b k cng qu mc khi gp anh mc d iu
ny chng v li ch ca ai c. Trn thc t, John cho
bit: c rt nhiu gp v cch qun l thi gian ca
ti, v vic ti cm xc ca cuc hp ny ln sang
cuc hp khc vkhin mi ngi phn vn, Ti sao
anh y li kh chu vi chng ta ch? Ti khng
nhn thc c tt c nhng iu , v hai trang
ri ny thc s rt kh c. Tuy nhin, n rt c
gi tr vi ti, v ti ang bt u sa cha chng
ri.

Mc d c rt nhiu ngi, nhng hi trng lc

rt yn tnh.

V vy, ngy hm nay, xin hy thnh thc,

John tip tc. V nhng ai m nhim v tr qun l,
xin hy lu , mt s iu sp xy ra c th s khin
cc anh ngh rng chng ang trc tip nhm n c
nhn cc anh. Ti khng h a ct cht no. Chng
s xy ra. Nhng hy p da mt dy ln, v v li ch
ca Pixar, hy ln ting, v ng ngn cn s trung
thc. Hy tin ti. l mc ch ca vic cc bn
y ngy hm nay. L xy dng mt Pixar vng
mnh hn, cho tt c chng ta v cho th h nhn
vin Pixar tip theo. N s thay i cng ty tn gc
v mt tng lai ti sng hn. Song, n s bt u t
chnh bn.

n lc i hc ri.

Mt gi ng h u tin, mi ngi u tham gia

bui hp ni b ca phng ban mnh. y, h s
chia s tng vi nhng ng nghip thn thit nht
v vic lm cch no tr nn hiu qu hn. Chng
ti cm thy nhng cuc hp ni b ny s ngvai
tr khi ng cho ngy hm nay; thng thn vi
nhng ngi bn bit r d dng hn rt nhiu i vi
nhng ngi xa l. Tuy nhin, nh John thc gic
trc , cc nhn vin Pixar cn phi p ln lp da
mt dy nht v th hin b mt dng cm nht ca
mnh. Do bt u vo lc 10 gi 45 pht sng, khi
mi ngi bt u i n cuc tho lun u tin, cho
nn nhiu kh nng ls khng xy ra vn h c
th ngi cnh ngi m h bit r nht trong sut thi
gian cn li trong ngy na.

Ti sao ? Bi v nhng cuc tho lun khng

c t chc da theo cng vic hay theo phng
ban, m c t chc da trn nhng mi quan tm
c nhn. Trong sut qu trnh chun b Ngy Gp ,
mi ngi u c hi h mun tho lun iu g, v
nhm ca Tom thit k cc bui tho lun
tt c mi ngi u c th tham gia. Mc d c mt
s ch ch gii hn cho mt nhm nhn vin nht
nh (v d, ch : Chng ta c nhng gii php g
ci thin nng sut ca b phn nh sng?),
nhng cng c nhiu ch khc thu ht tt c cc
nhn vin trong cng ty.
 V d nh, nu bn tham gia bui ng no c
tn l Pht trin v trn trng mt cng s tuyt
vi - Gi l nm 2017. Khng mt ai cng ty c x
nh th h c quyn lm vy. Chng ta thc
hin iu bng cch no? - bn s gp bp trng
ca Pixar, mt ngi ph n lm trong b phn Php
l, mt ngi ph n lm trong b phn Ti chnh,
mt nh lm phim hot hnh k cu, mt ngi lm
trong b phn H thng, v nhiu ngi khc. iu g
thu ht nhng ngi c chuyn mn a dng nh
vy? Nhng ngi tham gia bui ny cho bit rng,
l do m h chn n l bi h thy t ng c
quyn trong phn m t ni dung bui tho lun. H
thy nhiu ngi c x nh th h c quyn lm
vy ti Pixar - nhng ngi c khng khng gi cht
ly ca mnh cho d c th chia s vi ngi khc,
hoc nhng ngi cn nhn v vic khng c mang
ch n cng ty. y l cng vic, mt nh lm
phim hot hnh pht biu. Mt cng vic tuyt vi.
Chng ta c tr lng cao. Nhng ngi ny cn
sm thc tnh.

iu n tng nht i vi nhng ngi tham gia

bui tho lun Cng s tuyt vi l h c rt nhiu
im chung. Ngi lm trong b phn H thng k
cu chuyn v mt cuc gi xin h tr k thut in
r. Khi anh chy vi chy vng n th ha ra ngi
ha s mun chic my phi c sa trong gi
ngh tra ch bi vic thun tin cho c ta m thi.
Ti cng cn n tra ch, anh ni, v mi ngi gt
u ng tnh. Bp trng ca Pixar cng k mt cu
chuyn tng t v nhng yu cu st nt i phc
v mt ba n tra m khng quan tm n nhng
rc ri (v vt v) nhn vin phi chu ng. Mt nh
lm phim hot hnh than th rng anh ta khng bit
nhiu v cng vic ca cc ng nghip cc b phn
khc, nh b phn nh sng v To bng. iu ny
d khin mi ngi ph bng v ni gin vi nhau,
anh ch ra.

Ln lt tng ngi u hng n nhng ch

ging nhau. Chng ta cn khin mi ngi c x
ging ng nghip ca nhau hn, mt nhn vin cho
bit. Ti hy vng c thm nhiu ngi bit v ton
b qu trnh sn xut, iu ny gip h trn trng v
hiu cng vic ca nhng ngi khc, mt nhn
vin khc chia s. Chng ta cn tng cng nhn
thc ca mi ngi v nhng g m h khng bit.

Mt s tng nhm ny in vo phiu l:

thc y s ng cm gia cc b phn thng qua
chng trnh trao i nhn vin, t chc mt chng
trnh chn ngu nhin hai ngi vo gi ngh tra
nhm khuyn khch nhng mi quan h v tnh bn
mi, t nhng chic my trn gia cc b phn
a cc nhn vin xa l n gn nhau hn qua vi ly
bia.

Ti chn v d v bui tho lun ny mt phn l

bi rt nhiu ngi c th lin h vi n - cho d bn
bt c lnh vc kinh doanh no, bn u phi i
mt vi mi e da v vic nhn vin t cho mnh c
quyn c c x theo mt cch no . (Nu ti
miu t mt bui tho lun khc, chng hn nh v
kt xut ha tp trung, th ti ngh ti s mt i
mt phn s lng ngi tham gia.) Tuy nhin, bt k
ch tho lun l g, cho d bn u trong khun
vin cng ty, bn vn c th cm thy ngun nng
lng mnh m. D bn bc vo phng v sinh ca
Pixar, hay bc ra bn ngoi ht th cht khng
kh, bn vn khng th trnh khi vic v tnh nghe
thy mi ngi bn tn Ngy Gp th v nh th
no. Cm gic ging nh chng ti ang thc hin
mt iu g s to ra s khc bit vy.
 Na ngy tri qua, Tom tp hp nhng ngi h
tr li kim tra nhanh xem mi vic ang tin trin
ra sao v khuyn khch h chia s nhng iu h
thu c. Khi anh hi, Bao nhiu ngi cc anh c
th a ra cc xut trong bui tho lun mnhiu
hnh m thc hin c ngay lp tc? th tt c mi
ngi u gi tay.

Chng ti quyt nh s tch cc gim c iu

hnh, o din, v nh sn xut Pixar khi cc bui
tho lun ca Ngy Gp . Mt phn l bi vic m
bo cc nhn vin c th thoi mi ln ting l cc k
quan trng, v nu nhng nhn vt trn c mt, ti
khng chc h c thoi mi hay khng. Mt khc l
bi c mt s ch m chng ti cn tho lun
ring: vic gim st s sng to (Liu nhng bui hp
Braintrust vn cn hiu qu nh 10 nm trc y
khng?), cch ni v tnh cch ca cc lnh o
(Lm cch no thc y mt nn vn ha cha
ng tt c mi ngi m trong bt c ai cng c
th xut mt tng tit kim sc lao ng?), s
cn thit phi tiu tin vo nhng ni m tin c th
gii quyt tt nht (Chng ta c mt h thng rt d b
vt qu, mt h thng tng thng cho nhng con
ngi cu ton v thch lm hi lng ngi khc.
Lm th no qun l s cu ton v kht khao i
mi?)

Khi quan st gng mt ca cc ng nghip

ang vi v ri bui tho lun ny n bui tho
lun khc, ti bit rng mi th ang din ra sun s.
H ci rng r. Vo cui ngy, khi ton b nhn
vin cng ty t tp bn ngoi ung bia, n xc
xch, v si ni phn tch cc ch , ti nhn thy
rng cc nhn vin t cc b phn khc nhau ang
tip tc nhng cuc tho lun lc trc. C khun
vin trn y nng lng. y chnh l Pixar m h
mun, chng ti mun. Ti i qua mt s bng
thng bo m chng ti dng ln nhm khuyn
khch mi ngi chia s cc n tng ca h. V s
nhng li nhn vi ch a dng c dn ln:

Khonh khc ng nh nht trong Ngy Gp :

S thng thn ca John Lasseter.

Mt iu mi m ti hc c ngy hm nay:
Khi con ngi bit quan tm th h c th thay i.

S lng ngi mi bn gp hm nay? 23.

 V: Ngy Gp l mt minh chng cho vic
Pixar quan tm n cc nhn vin cng nh quan
tm n vn ti chnh. V: Nm ti li lm i.

Bui sng tip theo, ti nhn c th t hng

trm nhn vin. Mt bc th gi t mt ha s v
bng cu chuyn th hin trn vn cm xc ca rt
nhiu nhn vin khc. Xin cho, Ed, anh vit. Ti
ch mun ni li cm n v Ngy Gp . Ngy hm
thc s tuyt vi, y cm hng, y thng tin v
nh ti nghe rt nhiu ln sut c ngy hm ,
n ging nh mt th thuc ty vy. Ti khng h
thy s him nghi no y. Thm na, ti cm thy
mi ngi gn gi nhau hn. Ti c gp nhiu
ngi mi, lng nghe nhng quan im hon ton
mi, cng nh hiu c nhng kh khn m cc b
phn khc phi i mt v thnh cng vt qua.
Ti khng bit liu c cch no c th o c nh
hng ca Ngy Gp hay khng, nhng i vi ti,
tm nh hng ca n rt ln. Cui cng, ti ngh tt
c chng ta u c c cm gic mnh l ngi s
hu mt ni tuyt vi nh th ny cng nh tng lai
ca n. Mt cm gic tt c chng ta y cng
nhau. y chng khc no l mt chin thng ln. S
ci m ca John, cng nh dng kh ca anh khi ni
v cc phn hi anh nhn c, to ra mt hiu
ng kh tin. S tha nhn ca anh khin ton b
cng ty tin tng i theo anh, v tr thnh mt trong
nhng v d thuyt phc nht v vic lnh o bng
cch lm gng m ti c th ngh n. Ti cho rng
tt c chng ti u hc hi c t iu ny v chp
nhn nhng s nh gi, phn hi v bn thn vi
mt thi lch s v khim tn tng t. Cm n
anh rt nhiu khi to ra mt mi trng ng h
nhng cuc tho lun nh vy.

Chc bn cn nh rng nhng t phiu do nhng

ngi tham gia Ngy Gp in khng h ngn ngi
t cu hi, Ai nn l ngi trnh by xut ny?
Chng ti c lm vy v mun nhng tng tt
nht phi c pht trin, ch khng phi b b mc.
V th, nhng tun sau Ngy Gp , tt c nhng
nhn vin tnh nguyn tr thnh nhng ngi ng
h tng c gi n lm vic vi Tom cng
nhm ca anh trau di nhng bi trnh by ca
mnh. Sau , h bt u trnh by vi ti, John, v
Tng gim c, Jim Morris, ri cng nhau, chng ti
ngay lp tc bt tay vo thc hin nhng xut m
chng ti thy hp l.
 Ni cch khc, nhng tng ny sinh t Ngy
Gp khng phi ch c tc dng b ngoi. Chng
ang thay i Pixar theo mt cch tt hn v c
ngha hn. Nhng thay i mang tnh th tc v c
th ny nghe c v nh nht i vi bt c ai khng
lm vic trong lnh vc sn xut phim hot hnh - v
d, chng ti p dng mt phng php nhanh
hn v an ton hn a cho cc o din nhng
phn cnh mi nht ca b phim - nhng khi tng
hp tt c li, chng s tr nn rt quan trng. Nhng
tun sau Ngy Gp , chng ti thc hin bn
tng hay, cam kt thc hin thm nm tng na,
v p sn vic pht trin nhiu tng khc na.
Tt c nhng tng ny s ci thin quy trnh lm
vic ca chng ti, nn vn ha ca chng ti, hay
cch qun l Pixar.

Tuy nhin, quan trng nht l chng ti ph

v c tnh trng b tc cn tr s thng thn v
khin iu c v tht nguy him. Mt s ngi c
th o c thnh cng ca Ngy Gp qua nhng
kt qu c th m n em li, v trn thc t, chng
ti cng ch n iu ny. Song tin b thc s
xut pht t s nghim khc v s tham gia nht
qun. V l do ny, ti tin rng thnh qu ln nht
ca Ngy Gp l chng ti khin cc nhn vin
cm thy an ton khi ni ln suy ngh ca mnh.
Ngy Gp cho php bn phn i bt c iu g.
iu ny cng vic cc nhn vin cm gic c rng
h cng l mt phn ca gii php chnh l thnh
cng ln nht ca Ngy Gp .

iu g khin Ngy Gp hiu qu? i vi ti,

c ba yu t. Th nht, c mt mc tiu r rng v
tp trung. Khng phi l ni ai mun tham d cng
c, m l mt cuc tho lun c phm vi rng
(c t chc xung quanh nhng ch khng phi
do b phn Nhn s hay cc gim c iu hnh
Pixar quyt nh, m do cc nhn vin ca cng ty
quyt nh) vi mc ch a ra mt thc t c th:
s cn thit phi ct gim 10% chi ph. Mc d nhng
ch tho lun c cho php, thm ch c
khuyn khch, i vo nhng ch m c v ch m
h lin quan n mc tiu trn, nhng trn thc t,
mc tiu y vn ng vai tr mu cht. N cung cp
mt b khung v gip chng ta khng b nhm ln.

Th hai, y l tng c nhng ngi cp

cao nht ca cng ty ng h. Nu ci nhim v to ln
l t chc Ngy Gp b dn p vo mt ai khng
c quyn lc, khng c giao ph cho Tom, ngi
tuyn chn nhng nhn vin c u c t chc tt
nht trong cng ty h tr mnh, th Ngy Gp
c l tr thnh mt tri nghim hon ton khc.
Cc nhn vin s khng tin tng Ngy Gp bi h
c cm gic rng Ban lnh o ca h cng khng tin
tng. V iu ny s bin Ngy Gp thnh mt
cuc tranh ci thay v tho lun.

Th ba, Ngy Gp c dn dt t bn trong.

Nhiu cng ty thu cc hng t vn bn ngoi t
chc nhng bui ngoi kha cho tt c cc nhn
vin, v ti hiu l do ti sao: T chc tt nhng bui
ngoi kha ny l mt cng vic phi thng v tiu
tn rt nhiu thi gian. Nhng ti tin rng, chnh vic
cc nhn vin ca chng ti to nn Ngy Gp l
cha kha cho thnh cng ca n. Khng nhng cc
cuc tho lun c h dn dt theo nhng cch c
ngha, m chnh s tham gia ca h cng em li rt
nhiu li ch. Khi thy bn thn mnh tham gia v
hp tc, lo li lch trnh theo hng s to nn s
khc bit thc s, h s ghi nh l do ti sao h lm
vic cho Pixar. Cam kt ca h c th lan truyn.
Ngy Gp khng phi l kt thc, m l khi u,
mt c hi cho php cc nhn vin bc ln pha
trc v suy ngh v vai tr ca mnh trong tng lai
ca cng ty. Ti cp trc rng rt d
nhn thy nhng vn , song tm ra ngun gc
ca chng th khng h n gin. Nhng gp a
nhng vn ra nh sng, nhng chng ti vn
cn rt nhiu vic phi lm. Bn thn Ngy Gp
khng gii quyt c bt c vn g. Song n
chuyn i vn ha ca chng ti, thm ch sa cha
n theo cch tch cc hn.

Ti phi nhc li iu ny: Mi th lin tc thay

i v n phi nh th. V thay i s ko theo nhu
cu phi thch nghi, phi lm mi t duy, v i khi,
phi lm mi hon ton - d n ca bn, phng ban
ca bn, lnh vc ca bn, hay c cng ty ca bn.
Trong nhng ln thay i, chng ta cn s gip t
gia nh v ng nghip. Ti nh n bc th y
cm hng c vit bi mt trong nhng chuyn gia
hot hnh ca chng ti, Austin Madison.

Gi n nhng ngi m bc th ny c th
truyn cm hng, Austin vit. Ging nh cc ha s
khc, ti thng thay i gia hai trng thi. u
tin (v c ti a thch hn nhiu) l trng thi
bng chy, qun ht tt c, hon ton da vo trc
gic, v mi cng tc sng to u bt. l khi bn
t bt xung v nhng tng trn ra t ngi bt
ging nh ru vang ra t chn thnh vy! iu
ny xy ra trong khong 3% thi gian. 97% cn li
ti lun trong tm trng tht vng, u tranh, chm
nghm trong gc vn phng vi mt ng giy t ba
bn. iu quan trng l bn phi n lc vt qua
vng ly ca s chn nn v tuyt vng. Hy lng
nghe mt s li bnh lun v cc cu chuyn ca cc
chuyn gia, nhng ngi gn b vi vic sn xut
phim hng thp k v tng tri qua nhng cm xc
tng t khi i mt vi nhng kh khn trong sn
xut. Ch mt t: KIN TR. KIN TR k cu
chuyn ca bn. KIN TR tip cn khn gi ca bn.
KIN TR theo ui tm nhn ca bn...

Ti khng th ngh ra cch din t hay hn.

Mc tiu ca ti khng phi l ni cho mi ngi bit
cch gii quyt vn ca Pixar v Disney, m l th
hin ra rng chng ti vn ang tip tc gii quyt
vn , tng gi tng ngy. Chng ti vn ang kin
tr. Tng lai khng phi l mt im n n l mt
hng i. Vic ca chng ti l mi ngy dn dt
cng ty i ng hng v sa cha kp thi nhng sai
lm khng th trnh khi khi chng ti i lc. Ti
cm thy cuc khng hong tip theo ang nhen
nhm. gi vn ha sng to ca mnh lun sng
ng, chng ti khng c php s s khng chc
chn vn sn lc no cng tn ti. Chng ti phi
chp nhn n, nh chp nhn thi tit vy. S khng
chc chn v thay i l hai th bt bin trong cuc
sng. V cng chnh l im th v.

S tht l, khi thch thc xut hin, s lun i

km vi nhng sai lm, v cng vic ca chng ta
khng bao gi kt thc. Chng ta lun lun c nhng
vn , nhiu khi khng th nhn thy; chng ta phi
lm vic pht hin chng v nh gi vai tr ca
chng ta i vi chng, ngay c khi vic ny khin
chng ta kh chu; khi i mt vi mt vn , chng
ta phi tp trung tt c nng lng gii quyt n.
Bn s cm thy nhng khng nh ny c v quen
thuc, l bi ti s dng chng bt u cun
sch. Ti phi nhc li mt iu na l: Vic pht huy
kh nng sng to i hi chng ta phi ni lng s
kim sot, chp nhn ri ro, tin tng ng nghip,
dp ng cho h v ch n bt c iu g khin
ni s hi ny sinh. D c thc hin tt c nhng iu
ny cng khng c ngha l vic qun l nn vn ha
sng to s d dng hn. Nhng s d dng khng
phi l mc tiu; ci chng ti hng n l s xut
sc.
 LI CUI

STEVE M CHNG TI BIT

Vo thi im cui nm 1985, b phn my tnh ti

iu hnh hng phim Lucas gp kh khn. Bt c ai
ch cn c cht t hng th vi lnh vc to hnh bng
my tnh u tm hiu k cng v cng ty ca chng
ti. Chng ti c mt cuc cnh tranh y ha
hn vi General Motors, nhng ri cui cng cng b
b li. Sau Steve Jobs xut hin. Nh ti nhc
n lc trc, l khong thi gian mt trong
nhng lut s ca anh ko chng ti sang mt bn
trong mt cuc hp, v ni a (ti ngh vy) rng
chng ti sp c ln chic tu ln siu tc Steve
Jobs. Chng ti ln chic tu v ng l
mt chuyn i ng nh - khin tt c hnh khch ln
vng lin tc.

Ti lm vic cng Steve Jobs gn 26 nm. Cho

n ngy hm nay, cho d ti c vit v anh nhiu
nh th no i chng na, ti cng khng tin nhng
g mnh vit c th khc ha d ch l gn ng mt
Steve m ti bit. Ti rt kh chu khi bit rng
nhng cu chuyn v anh c xu hng ch tp trung
vo mt cc oan, tiu cc, v kh gn trong tnh
cch ca Steve. Ngi ta lun miu t Steve l mt
con ngi ngoan c v hch dch, mt ngi lun
kin nh vi kin ca bn thn, khng bao gi lay
chuyn hay thay i, v lun p ngi khc lm vic
theo cch ca mnh. Mc d nhiu giai thoi c
mi ngi nhc i nhc li v cch ng x ca anh khi
l mt v gim c iu hnh tr tui c th ng,
nhng bc chn dung tng th th khng chnh xc
cht no. Trn thc t, Steve c nhng thay i
su sc trong nhng nm ti quen bit anh.

Ngy nay, ngi ta dng t thin ti kh nhiu -

ti ngh l qu nhiu - nhng vi Steve, ti thc s
cho rng t l rt chun. Tuy nhin, vi ai ln u
tin bit Steve, anh thng t ra th l v cc cn.
l mt kha cnh ca Steve m ngi ta thch
xoy vo. Ti nhn ra rng rt kh hiu r nhng
ngi chch khi qu o thng thng, ging nh
Steve, v ti cho rng ngi ta thch khai thc tnh
cch cc oan ca Steve hn bi chng mang tnh
gii tr v phi by hn. Tuy vy, nu h dn dt
cu chuyn v Steve c ngha l bn ang b l mt
cu chuyn quan trng hn. Trong thi gian ti lm
vic cng Steve, anh khng nhng thu c nhng
kinh nghim thc t m bn ngh anh s thu c khi
iu hnh cng lc hai cng ty thnh cng v nng
ng, anh cng tr nn thng minh hn v vic khi
no nn dng thc y nhn vin v lm th no
thc y khi cn m khng ph hy h. Anh tr nn
cng bng hn v khn kho hn, hiu bit ca anh
v quan h i tc cng tr nn su sc hn, phn ln
l do cuc hn nhn vi Laurene v mi quan h vi
nhng a con m anh v cng yu qu. S thay i
ny khng khin anh t b cam kt ni ting ca
mnh vi i mi; m n cn cng c cam kt .
ng thi, anh cng tr thnh mt nh lnh o tt
hn, v t nhn thc bn thn r rng hn. V ti
cho rng Pixar ng vai tr quan trng trong s pht
trin ny.

Hy nh n thi im cui thp nin 1980, khi

Pixar c sng lp, Steve ang u t phn ln thi
gian xy dng NeXT, cng ty my tnh m anh
thnh lp sau khi b ui khi Apple. Ti Pixar,
khng ai trong chng ti, k c Steve, bit chng ti
ang lm g. Trong cc cuc m phn u tin vi
khch hng, Steve s nh la, iu m i khi c
hiu qu, song i khi li phn tc dng. V d ti
NeXT, anh c mt tha thun tr gi 100 triu
cho php IBM s dng phn mm NeXT. S tin
khng l , cng vi thc t Steve khng cho
IBM quyn s dng phin bn tip theo ca phn
mm, khin tha thun ny c v thnh cng i vi
NeXT. Trn thc t, Steve la gt - hnh vi ca
anh to ra c cm v sau ny anh c ni vi ti rng
anh hc hi c t iu .

Trong nhng ngy u , Steve cm thy rng

c mt iu g c bit ang din ra Pixar,
nhng anh kh chu khi khng th tm ra n v vn
ang mt tin. Anh ang s hu mt nhm nhn vin
t i trc thi i. Liu anh c th tr vng
lu tim nng ca h c pht huy, c bit l khi
anh cng khng bit liu tim nng y c pht huy
c hay khng? Kiu ngi no s chp nhn lm
vic ? Bn c chp nhn khng?
 Chng ta c xu hng coi logic v cm xc l
hai lnh vc khc bit v c lp vi nhau. Steve th
khng. Ngay t u, khi a ra bt c quyt nh
no, nim am m lun l phn quan trng nht
trong tnh ton ca anh. Ban u, anh thng th
hin iu mt cch vng v, bng vic a ra
nhng thng bo cc oan hay thi qu v thch
thc mi ngi phn ng li. Nhng ti Pixar, ngay
c khi cn xa chng ti mi c li, tnh hung hng
ca anh c kim ch khi Steve tha nhn rng
chng ti hiu bit v ha v cch k chuyn cn
anh th khng. Anh trn trng quyt tm tr thnh
ngi tin phong trong lnh vc lm phim hot hnh
bng my tnh ca chng ti. Anh khng ni cho
chng ti bit cch thc hin cng vic ca mnh,
hay tm cch xm nhp v p t mun ca anh.
Ngay c khi chng ti khng bit lm sao t c
mc ch, s am m ca chng ti vn c Steve
ht sc trn trng v nh gi cao. l iu m
Steve, John v ti cng hng ti: am m s xut
sc, mt am m mnh lit n mc khin chng ti
sn sng tranh lun, u tranh v cng hp tc vi
nhau, ngay c khi nhng iu ny khin chng ti
cc k kh chu.
 Ti cn nh mnh tng b n tng bi phn ng
ca Steve i vi am m khi chng ti ang thc
hin b phim th hai, Th gii cn trng. C mt s
bt ng ni b v t l ca b phim (quan h t l
gia chiu rng v chiu cao ca b phim). Trong rp
chiu phim, cc b phim c chiu trn mt mn
hnh rng m chiu rng ca hnh nh gp hn hai ln
chiu cao; tri li, trn tivi, chiu rng ca hnh nh
ch bng 4/3 ln chiu cao, ging hnh hp. Khi bn
thc hin mt phin bn video ca mt b phim mn
nh rng chiu trn mn hnh tivi, th hoc l bn
nhn thy nhng thanh mu en pha trn v pha
di mn hnh, hoc bn ct bt hon ton hai cnh.
C hai gii php ny u nh hng n cht lng
ca b phim ban u.

Trong Th gii cn trng, nhng chuyn gia

tip th ca chng ti bt ng quan im vi cc nh
lm phim. Cc nh lm phim mun gi nh dng
mn nh rng bi n em li mt tri nghim ton
cnh tt hn trong rp chiu v h cho rng iu ny
quan trng hn so vi tri nghim xem phim ti nh.
Trong khi , cc chuyn gia tip th tin rng khch
hng s t mua phim nu cnhng thanh en xut
hin bn trn cng nh bn di mn hnh, v lp
lun rng nh dng mn nh rng s lm st gim
doanh s bn DVD. Steve, khng phi l ngi ham
m phim nh, ng h quan im ca cc chuyn gia
tip th rng chng ti s t gy ra tn tht ti chnh
nu cho ra mt b phim di dng mn nh rng.
Cuc tranh lun v vn ny vn cha c gii
quyt cho n mt bui chiu, ti a Steve cng i
do quanh cc vn phng anh c th xem cch
hot ng ca mt s b phn ti Pixar, v chng ti
kt thc hnh trnh mt cn phng y nhng nhn
vin ang bn rn vi vic to sng cho mt cnh
trong Th gii cn trng. Nh thit k sn xut ca
b phim, Bill Cone, ang chiu mt s hnh nh trn
mn hnh m tnh c li l di nh dng mn nh
rng.

Thy vy, Steve xen vo v ni rng chng ta

ng l in mi i thc hin mt b phim mn nh
rng. Bill lin tin n v gii thch ti sao nh dng
mn nh rng cc k quan trng xt t quan im
ngh thut. Mt cuc i thoi cng thng din ra.
Ti s khng gi l mt cuc tranh lun, cho d
ng l n rt nng. Cuc tho lun dng li m
khng c hi kt, v Steve cng ti li tip tc hnh
trnh.
 Sau , Bill n gp ti, trng c v lo lng. i,
Cha i, anh tht ln. Ti va mi tranh lun vi
Steve Jobs. Ti khng lm g sai ch?

Tri li, ti khng nh. Anh thng ri.

Ti c th thy iu Bill khng thy: Steve

phn ng li vi nim am m ca Bill v vn .
Vic Bill sn sng u tranh mnh m v rnh mch
bo v nhng g m anh tin tng khin Steve thy
rng nhng tng ca Bill ng c tn trng. Sau
, Steve khng bao gi cp n vn nh dng
vi chng ti mt ln no na.

Khng phi l am m ln t logic trong tm tr

ca Steve. Anh bit r rng khng bao gi c a
ra quyt nh m ch da trn cm xc. Tuy nhin,
anh cng hiu rng sng to khng mang tnh tuyn
tnh, ngh thut khng mang tnh thng mi, v
vic khng khng p dng t duy li nhun s c
nguy c chia r chng ti. Steve coi trng c hai v
ca phng trnh, c l tr v tnh cm, v cch anh
duy tr s cn bng chnh l im mu cht
hiu r v anh.
Gia nhng nm 1990, r rng Pixar cn mt ni
mi sau mt thi gian di trong nhng ta nh xiu
vo, cht chi Point Richmond, California. n
lc cng ty nn c mt tr s ch thc mt khng
gian thuc v ring chng ti, ph hp vi nhng
nhu cu ca chng ti. Steve t mnh thit k tr
s Pixar, v ta nh chnh y n tng chng ti
ngy hm nay l thnh qu t n lc ca Steve Jobs.
Tuy nhin, iu khng n mt cch d dng.

Thit k u tin ca Steve da trn mt s

tng k l ca anh v vic thc y s tng tc
gia mi ngi. Vo nm 1998, ti mt bui hp
nhn vin bn ngoi cng ty nhm tho lun nhng
k hoch ny, mt s nhn vin phn nn v vic
Steve nh xy dng ch mt nh v sinh nam v mt
nh v sinh n. Steve nhng b, nhng r rng kh
chu khi mi ngi khng hiu nhng g anh ang c
gng thc hin: Mang mi ngi n gn nhau hn.
Ban u, Steve gp kh khn trong vic tm ra cch
tt nht thc hin iu .

Tip , anh hnh dung ra mi d n phim c

mt ta nh ring bit vi tng l mi nhm lm
phim s c li nu c mt khng gian ring, khng
b xao nhng. Ti khng chc chn lm v iu ,
bi vy ti ngh anh i thc t.

Vi Steve th trm nghe khng bng mt thy

nn ti ngh anh cng i n Burbank thm tha
nh Northside bn tng c xy dng t nhm v
knh i l Thornton. Disney Animation tip
qun ton nh ny vo nm 1997, v s dng n lm
ch cho nhm sn xut b phim hot hnh 3D u
tin ca h, Khng long (Dinasour).

Tuy nhin, ta nh ny ni ting hn bi mt l

do khc. Vo nhng nm 1940, n l b phn tuyt
mt Skunk Works ca Lockheed, b phn ch to
ra nhng chic my bay chin u, my bay gin
ip, v t nht mt chic my bay tng hnh. Ti
thch mu chuyn lch s ny v c vic ci tn
Skunk Works c mn t lot truyn tranh hi Lil
Abner ng trn bo ca Al Capp. Trong lot truyn
, c mt cu chuyn a v mt ni b n v hi
hm su trong rng c tn l Skonk Works.
yc mt loi ung mnh c pha t nhng con
chn hi, nhng i giy c, cng nhng thnh phn
k l khc.
 Steve bit rng mc ch ca ti ngy khng
phi l cng tho lun vi anh v lot truyn tranh
hi hay v lch s ngnh hng khng, m l cho anh
xem ta nh - mt khng gian thoi mi, ni hng
trm nh lm phim hot hnh thc hin nhiu d n
cng lc, di cng mt mi nh. Ti thch nhng
hnh lang m. Ti nh rng Steve phn nn v
mt s kha cnh trong thit k ca ta nh, nhng
sau mt gi thm quan, ti c th chc chn rng anh
hiu c thng ip: Xy dng nhng ta nh
tch bit cho tng b phim ng ngha vi vic c lp
chng. Anh trc tip thy cch cc nhn vin
Disney tn dng khng gian m trong vic chia s
thng tin v a ra nhng tng. Steve cc k tin
tng vo sc mnh ca vic trn ln ngu nhin;
anh bit rng sng to khng phi l mt n lc n
c. Nhng chuyn i ca chng ti n Northside
lm tng tr nn r rng hn. Trong mt cng
ty sng to, vic phn cc nhn vin ca bn vo
nhng khng gian ring bit, d n A y, d n B
kia, c th phn tc dng.

Sau chuyn i y, anh gp cc kin trc s ca

mnh mt ln na v a ra nhng quy tc v mt
ta nh n nht. Anh coi vic thit k tr s mi cho
Pixar l trch nhim c nhn.

Bn chc hn tng nghe khu hiu Nhn vin l

ti sn qu gi nht m bn c. i vi a phn cc
gim c iu hnh, ch l so ng tht ra lm
vui lng nhn vin - mc d chng c th c xem
l ng, nhng rt t nh lnh o chu thay i cch
ng x hoc ra quyt nh da trn khu hiu y.
Tuy nhin Steve thc hin nhng quy tc v
xy dng tr s ca chng ti da trn chng. Ni
ny c thit k nhm khuyn khch mi ngi ha
ng, gp g v giao tip nng cao kh nng lm
vic cng nhau nhm h tr qu trnh thc hin b
phim.

Cui cng, Steve ch o tng chi tit trong vic

xy dng ta nh mi ca chng ti, t nhng chic
cu thp cong bc qua trung tm hi trng n cc
loi gh trong phng trnh chiu. Anh khng mun
to ra bt c ro cn no, do vy chng ti c nhng
chic cu thang m v lun to cm gic cho n
mi ngi gh thm. Anh mun ch c mt li vo
chng ti c th gp nhau khi i vo ta nh. Chng
ti c nhng phng hp, phng v sinh, phng th,
ba phng chiu, mt khng gian gii tr, v mt khu
n ung, tt c u trong khu vc trung tm ca hi
trng (cho n by gi cc nhn vin vn t tp ti
y cng n ung, chi bng bn, hoc nghe cc nh
lnh o Pixar ni vn tt v nhng g ang din ra
trong cng ty). Tt c nhng iu ny u khin
mi ngi c c hi gp nhau tnh c mi ngy, t
thc y vic giao tip v tng kh nng xut hin c
hi. Bn c th cm nhn c ngun nng lng
trong cng ty. Steve suy ngh v tt c nhng iu
ny vi t duy logic ca mt trit gia v s t m ca
mt ngh nhn. Anh tin vo nhng vt liu tuy n
gin nhng c xy dng mt cch k cng. Anh
mun tt c thp u nguyn, ch khng sn. Anh
mun tt c nhng cnh ca knh ngang bng vi
tng. Khng ngc nhin khi ta nh chnh thc hot
ng vo ma thu nm 2000, sau bn nm ln k
hoch v xy dng, cc nhn vin Pixar, nhng
ngi khng ngng ngh thc hin nhng d n phim
trong sut bn nm , t cho ta nh ny mt
ci tn l Steves movie (B phim ca Steve).

Ti tha nhn rng c thi im ti lo lng Pixar

s ri vo tnh trng ch lo xy nhng tr s sang
trng tha mn ci ti ca nh lnh o. Nhng
nhng lo lng tr thnh v cn c. T ngy
chng ti chuyn n, vo l T n nm 2000, ta
nh tr thnh mt ngi nh mu m v phi
thng. Hn na, trong suy ngh ca cc nhn vin
Pixar, ta nh ny bin Steve t ngi ngoi
thnh mt phn ca Pixar. Mi trng lm vic
mang m du n ca Steve n ni mi ngi trn
trng ng gp to ln cng nh nhng hiu bit ca
anh i vi cch lm vic ca chng ti.

S trn trng l mt bc pht trin tch cc

bi nh ti cp, khi gp Steve, mi ngi
thng phi thch nghi vi phong cch ca anh. Brad
Bird nh l trong mt cuc gp mt trong qu trnh
thc hin Gia nh siu nhn, ngay sau khi anh gia
nhp hng phim, Steve khin anh kh chu khi ni
rng mt s bc v ca Gia nh siu nhn trng nh
mt loi sng th By mun m ch cc phim
hot hnh c kinh ph thp c sn xut bi Hanna
Barbera v nhng ngi khc. Trong th gii ca
ti, cu ging nh l, M my ton i lng nhng
y, Brad hi tng. Ti gin in ngi. Khi bui
hp kt thc, ti n tm Andrew v phn nn,
Steve va ni mt iu khin ti pht in. V
Andrew, thm ch cn khng bun hi Steve ni
g, ch ni, Ch mt iu thi ? Brad lc hiu
rng Steve khng ni nh th mnh l nh ph bnh,
anh ni vi t cch l ngi ng h nhit thnh nht.
Nhng siu anh hng trong phim hot hnh thng
c to ra vi ngun kinh ph thp v trng cng r
tin tng ng y l im m Steve v Brad u
ng . Anh ang ng rng Gia nh siu nhn phi
hng n mc tiu cao hn na. Anh y ch mun
ni rng chng ti cn phi th hin mt iu ln lao
hn, Brad ni. V iu ny mang m tnh cch
Steve.

C mt iu ngi ngoi Pixar khng h hay

bit, l Steve pht trin mt mi gn b lu di
vi cc o din ca chng ti. Ban u, ti ch cho
rng l bi anh nh gi cao s sng to cng nh
kh nng lnh o ca h, v h, p li, trn
trng nhng ng h v nhn thc su sc m anh
em n. Nhng khi ch hn, ti nhn ra rng h
ang cng nhau chia s mt iu g rt quan
trng. Chng hn, khi cc o din trnh by mt
tng, h s cng hin ton b vo tng , ngay
c khi mt phn trong h bit rng cui cng, c th
tng s khng hiu qu. Trnh by tng l
mt cch th nghim ni dung,nh gi n, v
quan trng hn, l cng c n, bng vic quan st
xem n tc ng n khn gi nh th no. Nhng
nu tng khng hiu qu, h cc k thnh tho
trong vic loi b n v tip tc. l mt k nng
him c, mt k nng m Steve cng s hu.

Steve c nng khiu ng kinh ngc trong vic

loi b nhng th khng hiu qu. Nu bn tranh ci
vi anh y, v bn thuyt phc anh y rng bn ng,
anh y s ngay lp tc thay i suy ngh ca mnh.
Anh khng bm cht vo mt tng ch bi anh
tng tin rng n sng sut. Ci ti ca anh khng gn
vi nhng xut ca anh, ngay c khi anh dn ht
tm huyt vo chng. Khi Steve thy cc o din
Pixar lm iu tng t, anh nhn ra rng h c
chung tinh thn.

Mt trong nhng ri ro ca cch tip cn ny c

th l khi bn trnh by mt cch tp trung, s nhit
tnh ca bn c th khin ngi khc ngi a ra
nhn xt thng thn. Khi ai c c tnh mnh,
nhng ngi khc c th e d khi i mt vi h. Lm
th no ngn chn iu ny? B quyt l, trong bt
c bui hp no, hy ngng ch vo vic tng
bt ngun t u, m thay vo , ch quan tm n
bn thn tng . Mi ngi thng qu xem
trng ngun gc ca mt tng, chp nhn n (hoc
khng ch trch n) bi n n t Steve hay cc v
o din ng knh khc. Nhng Steve khng quan
tm n s cng nhn . V s ln, ti chng kin
anh a ra nhng tng - nhng tng kh xa vi
- mt cch bng qu ch xem chng mang li phn
ng nh th no. Nu chng khng hiu qu th anh
s b qua. ging nh mt hnh thc k chuyn -
tm cch tt nht nh hnh v truyn t mt
tng. Nu mi ngi khng hiu Steve, h s hiu
sai rng vic Steve xut nhng tng mt cch
bng qu l anh ang ng h. V h s cm nhn sai
v s nhit tnh v s kin quyt ca Steve, cho rng
l bn tnh khng nhng b v ngoan c ca anh.
Thay vo , anh ch ang nh gi nhng phn ng
i vi nhng tng ca anh cn nhc xem liu
c nn ng h chng khng.

Thng thng, ngi ta khng coi Steve l mt

ngi k chuyn, v anh cng lun thn trng khi ni
rng anh khng bit g v ngnh cng nghip sn xut
phim. Tuy nhin, mt phn ca s gn kt gia anh
v cc o din ca chng ti bt ngun t thc t
rng anh bit r vic xy dng mt cu chuyn c
th kt ni vi mi ngi quan trng th no. l k
nng anh s dng trong nhng bui thuyt trnh ca
mnh ti Apple. Khi anh xut hin trc khn gi
gii thiu mt sn phm mi, anh hiu rng nu anh
a ra mt cu chuyn, th anh s truyn t hiu
qu hn, v bt c ai tng tham d nhng bui
thuyt trnh u c th ni vi bn rng Steve
t m v phi thng n mc no.

Ti Pixar, Steve c th tham gia vo qu trnh

nhng ngi khc sng to cu chuyn ca h v ti
tin rng vic ny gip anh hiu r hn v ng lc
ca con ngi. Khi p dng tr tu ca mnh vo cm
xc ca mt b phim - N c hiu qu khng? N c
chn thc khng? - c iu g gii phng
Steve, v anh bt u thy rng thnh cng ca Pixar
ph thuc vo s kt ni su sc gia b phim vi
khn gi. Da vo cch ng x trc kia ca Steve,
bn c th ngh rng Steve khng th t nh khi a
ra nhng phn hi mang tnh xy dng cho mt o
din d b tn thng v mt b phim vn cha hon
thin. Nhng trn thc t, qua thi gian, anh tr
nn rt kho lo. Pete Docter nh Steve tng ni vi
anh rng nu c kip sau, anh mun tr thnh mt
o din ca Pixar. Ti chc chn rng nu iu
xy ra tht, th Steve s tr thnh mt trong nhng
o din ti nng nht.

Ma thu nm 2003, Steve cng ngy cng kh lin

lc. Anh tng ni ting vi vic tr li th in t ch
trong vng vi pht, bt k lc no d l ngy hay
m. Nhng gi y, cho d ti gi in hay gi th
th u khng th lin lc c vi anh. Vo thng
Mi, anh bt ng gh qua Pixar, iu ny rt bt
thng bi nu khng c cuc hp ban gim c th
chng ti thng ch ni chuyn qua in thoi. Khi
John v ti ngi vi Steve, anh ng ca li v ni
vi chng ti rng cn au lng ca anh mi m vn
cha khi. Sau khi i chp ct lp theo li khuyn
ca bc s, anh pht hin mnh b ung th tuyn ty.
95% bnh nhn mc bnh ny u khng th sng
qu nm nm. Steve ni rng anh quyt tm chng
chi vi bnh tt, nhng anh bit c th mnh s
khng chin thng.

Trong vng tm nm, Steve tri qua v s

phng php iu tr, c theo cch truyn thng ln
nhng th nghim mi. Khi anh tr nn suy yu, s
tip xc ca chng ti tha tht dn i, mc d anh
vn gi cho chng ti hng tun kim tra, a ra
li khuyn cng nh nhng lo lng. C ln, John v
ti li xe n Apple n tra vi Steve. Sau ,
Steve dn chng ti vo mt cn phng b mt, ni
Apple lu gi cc sn phm tuyt mt v cho chng
ti xem nguyn mu ca mt th tn l iPhone. Sn
phm c mn hnh cm ng tng tc vi ngi
dng, khin vic iu hng khng ch n gin m
cn th v. Chng ti ngay lp tc cm thy rng
nhng chic in thoi ang nm trong ti mnh
chng khc no c. Anh ni anh rt phn khch v
n v mc tiu ca anh khng ch l to ra mt chic
in thoi mi ngi s dng m l mt chic in
thoi mi ngi yu qy mt chic in thoi gip
cuc sng ca h tt hn, c v mt chc nng v
thm m. Anh cho rng Apple thnh cng trong
vic to ra thit b .

Khi chng ti bc ra khi cn phng, Steve

dng li hnh lang v ni rng anh ang ln danh
sch ba vic m anh mun lm - ti nh chnh xc
tng t anh ni lc - trc khi ti ra i. Mt
mc tiu v cng quan trng vi anh l tung ra sn
phm m anh va gii thiu vi chng ti, cng vi
mt s sn phm khc m anh tin rng s m bo
tng lai vng chc ca Apple. Mc tiu th hai l
tip tc bo m thnh cng ca Pixar. V mc tiu
th ba, cng l mc tiu quan trng nht, l t ba
a con bnht ca mnh vo mt con ng ng.
Ti nh Steve ni rng anh hy vng c th nhn
thy cu con trai Reed, khi ang hc lp Tm, tt
nghip cp ba. Lng nghe mt ngi n ng cha
tng b nh bi y thu gn nhng hy vng v tham
vng ca mnh thnh ch cn mt vi iu c cui
cng, thc s rt au lng. Tuy nhin, ti nh rng
Steve ni ra nhng iu rt thn nhin. Ti cm
gic nh Steve bnh thn chp nhn rng s ra i
ca anh l tt yu vy.

Cui cng, anh s t c c ba mc tiu .

Vo mt bui chiu Ch Nht thng Hai nm 2007,

con gi ti, Jeannie v ti bc ra khi xe, i trn
tm thm di v bt cht thy Steve Jobs. l
mt vi gi trc khi L trao Gii thng Hn lm
in nh thng nin ln th 79 bt u, v n
c ch ngi ca mnh, c ba chng ti phi chen
qua mt m ng bn ngoi nh ht Kodak trung
tm Hollywood. Vng quc xe hi c c
hng mc Phim hot hnh xut sc nht, v cng
ging nh nhng ng c vin khc, chng ti khng
khi bn chn. Nhng khi ba chng ti ang chen
ln, Steve nhn ng xung quanh, quan st nhng qu
ng, qu b thanh lch, nhng phng vin ang
tranh ginh vi nhau, nhng tay sn nh, nhng
khn gi ang la ht, mt hng di nhng chic xe
limousine ni ui nhau, ri ni, Th cn thiu
trong cnh ny l mt nh s t thiu chnh mnh.

Quan im l mt th rt kh nm bt. Ti
lm vic vi Steve hn mt phn t th k, lu hn
bt c ai, v ti cng bit rng cuc i ca anh
khng ging vi nhng bc chn dung mt chiu, m
t s cu ton v tm v Steve m ti thy trn tp
ch, trn bo hay thm ch trong chnh t truyn v
Steve. Mt Steve nghim khc, th l, thng tu,
nhng khng bit quan tm n cm xc ca ngi
khc m chng ti ln u tin gp mt, thay i
thnh mt ngi hon ton khc trong sut hai mi
nm cui i. Tt c chng ti, nhng ngi bit r
Steve, u ch n s thay i ny. Anh tr nn
nhy cm hn khng ch i vi cm xc ca ngi
khc m cn i vi nhng ng gp ca h vo qu
trnh sng to.
 Nhng g anh tri qua cng Pixar cng l mt
phn ca s thay i . Steve mong mun to ra
nhng th va thc dng va c th em li nim
vui; l cch anh khin th gii tr nn tt p hn.
cng l mt phn l do Pixar khin anh ta t ho,
bi anh cm thy th gii s tt p hn nh nhng b
phim chng ti thc hin. Anh tng nhc i nhc li
rng cho d nhng sn phm ca Apple c xut sc
n u, th cui cng chng cng tr thnh b.
Nhng tri li, nhng b phim ca Pixar s tn ti
mi mi. Anh, cng nh ti, tin rng, bi v nhng b
phim ca chng ti o su tm ti s tht, cho
nn chng s sng mi vi thi gian v anh nhn thy
v p trong tng . John gi l nim kiu
hnh ca nhng ngi lm ngh gii tr. Steve hiu
s mnh ny rt r, c bit l trong nhng nm cui
i, v anh cng bit rng ngnh cng nghip gii tr
khng phi l lnh vc chnh ca mnh, nn anh cm
thy tht may mn khi tr thnh mt phn trong .

Pixar gi v tr c bit trong th gii ca Steve,

v vai tr ca anh tng dn trong sut nhng nm
chng ti cng tc. Trong nhng nm u, anh l
nh t thin ca chng ti, ngi tr tin duy
tr cng ty. Sau , anh tr thnh ngi bo v cho
chng ti, bn trong l mt nh ph bnh, a ra
nhng gp mang tnh xy dng ni b cn bn
ngoi l ngi bo h mnh m nht cho chng ti.
Chc chn, chng ti nhiu ln cng nhau n lc,
nhng qua nhng kh khn , chng ti xy dng
nn mt mi gn kt him c. Ti lun ngh rng
Pixar ging nh mt a con ring m Steve rt yu
qu. C th a con c thai nghn trc khi
anh tin vo cuc sng ca chng ti, nhng n
c anh nui nng trong giai on trng thnh.
Trong khong thi gian mi nm trc khi Steve
qua i, ti chng kin Steve thay i Pixar cng
nh Pixar thay i anh. Ti ni iu ny vi s tha
nhn rng trong c mt i ngi, khng th tch bit
bt c mt giai on no khi phn cn li; l d
nhin, Steve lun lun hc hi t gia nh v nhng
ng nghip ti Apple. Nhng cng c mt iu c
bit trong qung thi gian anh lm vic cng chng
ti - l n ngy cng c ci thin bi chnh mt
thc t kh mu thun l Pixar ch l cng vic ngoi
l ca Steve. V v con ci ca anh tt nhin l quan
trng nht, Apple l thnh qu u tin v d thy
nht v mt ngh nghip ca Steve; Pixar l ni anh
c th th gin v do chi mt cht. Mc d anh
khng bao gi nh mt s quyt lit ca mnh,
nhng chng ti cng thy anh pht trin kh
nng lng nghe. Cng ngy, Steve cng th hin s
ng cm, quan tm v tnh kin nhn ca mnh.
Anh tr nn thc s khn ngoan. S thay i Steve
l thc v su.

chng 5, ti cp n vic mnh khng

khng khng cho Steve tham d nhng cuc hp
Braintrust. Nhng anh vn thng a ra nhng gp
sau khi cc b phim c chiu cho hi ng qun
tr ca Pixar xem. C mi b phim, mt hai ln, khi
du hiu ca khng hong l m xut hin, anh s n
v ni mt s iu c th gip thay i nhn thc ca
chng ti v ci thin b phim. Bt c khi no a ra
mt gp , anh lun lun bt u bng cu ni: Ti
khng phi l mt nh lm phim thc th, v th cc
anh c th pht l nhng g ti ni. Sau , vi s
hiu qu ng kinh ngc, anh s chn on chnh xc
nhng vn m chng ti ang gp phi. Steve tp
trung vo bn thn vn , thay v tp trung vo cc
nh lm phim, iu ny cng khin nhng li nhn
xt ca anh c tc ng ln hn. Nu bn cm thy
mt li ch trch hng n nhng l do c nhn, bn
c th d dng b ngoi tai. Nhng bn khng th
pht l Steve. Mi b phim c anh gp u c
li t nhng nhn thc su sc ca anh.

Mc d nhng ngy u, quan im ca anh s

dao ng rt mnh v cch anh truyn t cng c
phn cc lc, nhng sau ny, qua thi gian, anh tr
nn r rng hn v bit quan st cm xc ca mi
ngi hn. Anh hc c cch quan tm n
khng kh trong phng, th hin nhng k nng m
trong nhng nm u ti ngh l anh khng c. Mt
s ngi tng ni anh tr nn nh nhng hn khi gi
i, nhng ti khng cho rng l mt m t y
cho s thay i ca Steve; n nghe c v th ng,
nh th anh ch n gin l bung nhiu th i hn.
S thay i ca Steve mang tnh ch ng. Anh vn
tip tc tham gia; ch l thay i cch thc tham gia
m thi.

C mt cm t m nhiu ngi s dng miu

t nng khiu ca Steve trong vic t c nhng
iu bt kh thi. H ni Steve s dng mt k nng
bp mo thc t. Trong cun t truyn v Steve,
Walter Isaacson dnh hn mt chng vit v
iu ny, trong dn li Andy Hertzfekd, mt
thnh vin trong i u tin m nhn d n Mac
ti Apple, nh sau, K nng bp mo thc t bao
gm phong cch hng bin li cun, ch bt khut,
v s say m trong vic b cong bt c s thc no
ph hp vi mc ch. Ti cng thng xuyn
nghe thy cm t ny Pixar. Mt s ngi, sau khi
lng nghe Steve, s cm thy rng h chm ti mt
cp mi ca s hiu bit, ch nhn ra sau
rng h khng th ti to li cc bc trong l lun
ca anh; ri s hiu bit y cng s bay hi, b mc
h v u bt tc v dn i vo ng ct. chnh l
bp mo thc t.

Ti khng thch cm t ny bi n mang mt

ngha tiu cc - vic ng rng Steve c gng bin
mt th gii tng tng thnh th gii thc ch
tha mn thch ca mnh, m khng quan tm n
cch anh khng chu chp nhn thc t, tc l mun
ni, tt c mi ngi xung quanh anh s phi lm vic
cc nhc hng m, v cuc sng ca h b o ln,
ch bi hy vng s p ng c nhng k vng
khng th p ng ca Steve. C rt nhiu th
c to ra t vic Steve khng chu lm theo cc
quy tc, hay cc thc t, m nhng ngi khc chp
nhn; chng hn nh, anh khng gn bin s cho
chic xe ca mnh. Nhng nu qu tp trung vo iu
, chng ta s l mt nhng iu quan trng. Anh
nhn ra rng nhiu quy tc trn thc t rt ty tin.
Vng, anh th nghim nhng gii hn v thnh
thong cng vt qua cc ln ranh. Di gc nhn
mt c im v hnh vi, iuny c xem l chng
i x hi nhng nu n tnh c thay i th gii,
n c th khin mi ngi nh gi bn l ngi c
tm nhn. Chng ti thng ng h tng l nn
thch thc cc ranh gii trn l thuyt, khng gp
phi nhng rc ri m n c th mang li trong thc
t.

Trc khi Pixar c tn l Pixar, n c thnh

lp thc hin nhng iu cha tng c trc y.
i vi ti, l mc tiu c i, v nhng ng
nghip ca ti Pixar (bao gm c Steve) cng sn
sng theo ui mc tiu ny, trc c khi my tnh
c tc v b nh bin mc tiu ny thnh
hin thc. Mt c trng ca nhng con ngi sng
to l h lun tng tng ra vic bin iu khng
th thnh c th. Vic tng tng - c m, th
nghim, t chi to tn nhng iu ang l ng (ti
thi im ) - l cch chng ti khm ph ra nhng
iu mi m hay quan trng. Steve hiu r gi tr ca
khoa hc v php lut, song anh cng hiu rng
nhng h thng phc tp s phn ng li theo nhng
cch khng th lng trc v phi tuyn tnh. V s
sng to c th khin tt c chng ta kinh ngc.

i vi ti, bp mo thc t cn mang mt

ngha khc. N bt ngun t nim tin rng nhng
quyt nh v hnh ng ca chng ta u li hu
qu v nhng hu qu s nh hnh tng lai ca
chng ta. Nhng hnh ng ca chng ta thay i
thc t ca chng ta. nh ca chng ta mi quan
trng. Hu ht mi ngi u tin rng nhng hnh
ng ca h s li hu qu nhng khng h suy
ngh n ngha ng sau nim tin . Steve li
khc. Anh v ti u tin rng, chnh nh hnh ng
theo ng cc nh v gi tr ca mnh m chng ta
c th thay i th gii.

Ngy 24 thng Tm nm 2011, Steve t chc gim

c iu hnh Apple, khi anh khng cn c th theo
kp s khc nghit ca cng vic m anh yu qu.
Mt thi gian ngn sau , vo mt bui sng sm,
khi ang tp th dc ti nh, ti nhn c in thoi
t Steve. Thnh thc m ni, ti khng th nh
chnh xc nhng g anh ni, bi ti bit Steve ang i
n nhng giy pht cui cng ca cuc i, v qu
thc rt au n khi phi i mt vi thc t kh
khn y. Nhng ti nh rng khi ni v nhng nm
thng lm vic cng nhau cng nh s bit n ca
anh khi c c c hi tri nghim qung thi gian
, ging ni ca Steve vn cn rt mnh m nu da
trn tnh trng ca anh lc by gi. Ti nh Steve
ni rng anh cm thy vinh d khi c tr thnh
mt phn trong thnh cng ca Pixar. Ti ni vi
anh rng ti cng cm thy vinh d v v cng bit
n tnh bn ca anh, tm gng ca anh v s trung
thnh ca anh. Khi chng ti kt thc cuc gi, ti
t nh rng, C l l cuc gi vnh bit. V ti
ng. Steve sng thm su tun, song ti khng
bao gi c th nghe c ging ni ca anh mt ln
no na.

Vo mt bui sng th Hai, nm ngy sau khi

Steve ra i, ton b nhn vin Pixar tp trung ti hi
trng ca ta nh Steve by t s tic thng v
tng nh anh. Vo 11 gi sng, hi trng kn
ngi v l lc bt u. Ti ng mt bn, suy
ngh v ngi n ng tng l nh v ch mnh m
nht ca Pixar v cng l mt ngi bn tri k ca
mnh. Ti l ngi bt u bui l.
 Ti c rt nhiu iu mun ni v Steve, v vic
anh mua li b phn m sau ny tr thnh Pixar t
George Lucas vo nm 1986, cu chng ti khi
nguy c b bin mt; v vic anh khuyn khch chng
ti thc hin b phim u tin, Cu chuyn chi,
vo thi im ba nm sau, khi tng v vic thc
hin phim hot hnh bng my tnh vn cn qu xa
vi; v vic anh m bo tng lai ca chng ti bng
cch bn Pixar cho Disney v sau vn bo v
quyn t ch ca Pixar bng cch sp t mt s sp
nhp to ra mt quan h i tc ch thc; v vic
anh gip chng ti tng t 43 nhn vin ln n
1.200 con ngi ang ng trc mt ti by gi.
Khi nhn li, ti c th nh c nhng khonh khc
u tin trong mi quan h ca chng ti, Steve lun
thm d v tm ti, cn ti lun mi da v cng c
nhng tng ca mnh. Anh khin ti tp trung
hn, bn b hn, thng minh hn, v tt hn. Qua
nhiu nm, ti tr nn ph thuc vo tnh thch i
hi ca Steve, iu m lun gip ti lm r suy ngh
camnh. Ti bt u cm nhn c p lc khi
thiu vng s hin din ca Steve.

Ti nh 20 nm trc y, vo thng Hai,

ngy m Pixar thnh lp, ti bt u, hi tng li
thi im chng ti tp trung ti phng hi tho ca
hng phim Lucas k giy t chuyn quyn s hu
cho Steve. Chng ti u mt mi bi dnh hng
thng tri tm kim i tc thch hp trc khi Steve
xut hin. i vi nhng ai khng c mt ti Pixar t
nhng ngy u, ti k li cch Steve ko Alvy Ray
Smith v ti sang mt bn, vng tay quanh chng ti
v ni, V chng ta hon thnh tha thun ny
ri, cho nn ti c mt ngh. l chng ta hy
trung thnh vi nhau nh. Ti ni vi nhng ng
nghip ca mnh rng Steve lun l mt ngi bit
gi li ha. Nhng nm qua, Pixar v Steve cng
nhau tri qua rt nhiu thay i v kh khn, ti
ni. l nhng khong thi gian en ti. Pixar gn
nh sp . Tt c cc nh u t u t b. Nhng
Steve khng t b. Anh i hi bn thn chnh iu
anh i hi chng ti: s trung thnh.

Ti khng bit tng lai s ra sao, ti kt thc

khi nhng tia nng chiu xung cn phng qua
nhng ca s. Nhng ti tin rng s coi trng am
m v cht lng ca Steve s a chng ta n
nhng ni chng ta cha th hiu c. V ti thc
s rt bit n iu . Ti thi im , ti cng
nhn thc r hn bao gi ht tm quan trng ca vic
hiu c v bo v nhng g khin Steve t ho.
Mc tiu ca ti s lun lun l to ra ti Pixar mt
nn vn ha c th tn ti lu hn nhng nh lnh
o ca n - Steve, John v ti. Gi y, mt trong
s chng ti xin ngh qu sm, v trng trch
cng c nn vn ha , m bo n cth t duy tr,
c t trn vai John v ti.

Khi ti kt thc, ti chuyn micro cho nhng

ngi khc cng c quan h thn thit vi Steve, v
tng ngi mt bc ln bc. Andrew Stanton miu
t Steve l bc tng la sng to. Vi s hin din
ca Steve, mi nhn vin Pixar ging nh nhng
ch g c t do rong chi, anh ni v khin mi
ngi bt ci, Steve s lm bt c iu g chng
ta c an ton v mt sng to.

Ngi lun quan st, Pete Docter, tip tc pht

biu v nh li mt trong nhng hnh nh ng nh
nht v Steve. Trong mt cuc hp c ngy nhiu
nm trc, Pete thy trn ng qun b ca Steve c
hai l nh ging ht nhau. Khi Steve i ch, Pete
nhn ra trn ng qun cn li ca Steve cng c hai
l nh ging nh vy ng v tr , ngay pha trn
mt c chn. Khi Peter c gng (v tht bi) tng
tng ra l do ti sao li c nhng l nh i xng
nh vy, Steve bng ci xung ko tt ca anh ln
bng cch cho ngn tay qua chic qun anh
nhng ngn tay vo ng v tr nhng chic l. y,
mt Steve ng gi hng triu , song r rng vic
mua mt chic qun mi, i vi anh, khng ng
bn tm, Pete bng a. Hoc c l anh cn nhng
i tt mi c tnh co gin tt hn. D th no th
cng l mt kha cnh rt i thng ca con ngi v
i ny.

Brad Bird nh li ln u tin anh tr chuyn vi

Pixar v vic sn xut Gia nh siu nhn, anh khng
chc liu anh c nn chp nhn li ngh ca chng
ti khng: Anh vn ang cn nhc vic li Warner
Bros., ni pht hnh b phim trc ca anh,
Ngi khng l st. Tuy nhin, ti mt mt thng
tri mi c gp lnh o hng phim m ti va
hon thnh mt b phim cho h, Brad ni. Trong
khi , Steve bit tn ca v ti, hi thm nhng
a tr ca ti bng tn ca chng anh chun b
rt k. Ti ngh, Mnh ang lm ci qui g Warner
Bros. vy? V th l tha thun c thng qua.

Steve lun t cht lng ln hng u, Brad

tip tc. Anh lun lun c k hoch lu di. Anh
theo o Pht, nhng ti thy nhiu th anh hn l
mt ngi tm linh. Ti phi tin rng anh tin c mt
th g vt xa nhng iu ny anh ngp ngng
giy lt, v l ni chng ta s gp li anh. Ni
trn ngp tng. Xin chc phc cho cc bn, cho
Steve, v cho tng lai lu di.

Lc ny n lt John pht biu. Cn phng tr

nn im lng, nhng bn c th cm nhn c th
cm xc bao trm tt c chng ti. Bc ln bc,
John by t nim vinh hnh c tr thnh bn ca
Steve khi anh thay i tr nn tt hn cng nh
tt c chng ti.

Khi Steve mi mua li chng ta, John ni,

anh c mt s t tin mnh m. Mt s ngi c
th coi l kiu ngo; cn ti, ti gi l t tin.
Nhng n c bn l mt loi nim tin rng anh c th
lm cng vic ca bt c ai tt hn chnh bn thn
h. l l do ti sao mi ngi ght vic ng
chung mt thang my vi Steve Apple, bi h cm
thy trong khong thi gian thang my i n tng
cao nht, h c nguy c b sa thi. Mt ln na, cn
phng r ln ting ci. Nhng khi Pixar pht trin
thnh mt hng phim hot hnh, anh bt u xem xt
tt c nhng cng vic m chng ta ang thc hin,
v anh kinh ngc. Anh nhn ra rng anh cn lu mi
lm c nhng g m chng ta c th lm. Ti
thng ngh rng khi anh xy dng Pixar, khi anh v
Laurene t chc hn l v c con, khi anh nhn ra
cc nhn vin Pixar xut sc nh th no, tt c
nhng iu khin anh tr thnh mt lnh o
tuyt vi.

Ba tun trc , John n thm Steve ln

cui. Chng ti ngi vi nhau khong mt gi bn
v nhng d n sp ti m anh cc k hng th,
John ni, ging tr nn li cun. Ti nhn anh v
nhn ra rng ngi n ng ny cho ti, cho tt c
chng ta, mi th m chng ta hng ao c. Ti m
Steve tht cht. Ti hn ln m anh thay tt c mi
ngi - v John khc - ti ni, Cm n anh. Ti
yu anh, Steve .

C cn phng dy ln ting v tay, v ch ngt i

khi mt trong nhng ca s ca Pixar ln sn khu.
Bng mt ging nh nh, anh thng bo rng, cng
ging nh vic nhm nhc acapella ca chng ti
tng ht ti tt c nhng ba tic sau khi hon thnh
phim ti Pixar, nhm gi y ct ting ht v Steve.
ng trong ta nh m tt c chng ti gi l B
phim ca Steve, ti khng th khng ngh n vic
anh s thch bi ht ny mt kt thc hon ho cho
d n mang tn Steve Jobs.

Chic tu ln dng li v mt ngi bn tri

k xung tu, nhng chuyn i m chng ti cng
tham gia ny tht ng nh. Mt hnh trnh nh i.
 IM KHI U

NHNG SUY NGH V VIC QUN L MT NN

VN HA SNG TO

Ti mun cp n nhng nguyn tc chng ti

pht trin trong sut nhng nm qua nhm khuyn
khch v bo v mt nn vn ha sng to lnh mnh.
Ti bit rng khi bn c ng mt tng phc tp
thnh mt dng khu hiu n gin in trn o phng,
bn c th s to ra nhng o tng v s hiu bit, v
trong qu trnh , s bo mn sc mnh ca
tng. Vic lp i lp li mt cu ngn ng cng ng
ngha vi vic bn ang tr nn lc . Kt qu l bn
ch to ra c mt th ni th d nhng khng to
c mi lin h n hnh vi. Mc d ti khng a
vo cun sch ny nhng s tht b n gin ha qu
mc, nhng ti ngh c th c ch nu ti chia s vi
cc bn mt s nguyn tc quan trng nht i vi
ti. B quyt l hy ngh v tng iu y nh mt
im khi u, nh mt li gi gip cc bn tm ti
k cng hn, thay v nh mt kt lun.

a ra mt tng hay cho mt nhm nhn

vin bnh thng, h s lm hng n. a mt
tng bnh thng cho mt nhm nhn vin
xut sc, th h s chnh sa n hoc ngh ra
tng tt hn. Nu bn chn ng ngi, nhiu
kh nng l h s thc hin ng cc tng.

Khi tuyn nhn vin, hy quan tm n tim

nng pht trin hn trnh hin ti ca h.
Nhng g h c th lm trong tng lai quan
trng hn nhng g h c th thc hin c
ngy hm nay.

Lun c gng tuyn dng nhng nhn vin gii

hn bn. Lun nm bt c hi tr nn tt hn,
cho d c phi mo him.

Nu trong cng ty c nhng nhn vin cm thy

h khng c t do a ra kin th bn tht
bi ri. ng bao gi xem thng nhng tng
bt ngun t ni chng ta khng ng n.
Ngun cm hng c th n t bt c u.

Ch ci m n nhn kin t nhng ngi khc

l khng . Vic thu ht sc mnh tr tu tp
th t nhng ng nghip ca bn l mt qu
trnh ch ng v lin tc. L mt nh qun l,
bn phi bit cch khi gi nhng tng t cc
nhn vin ca mnh v khng ngng khuyn
khch h ng gp nhng tng .

C rt nhiu l do hp l gii thch ti sao cc

nhn vin li khng thnh thc vi nhau trong
mi trng lm vic. Nhim v ca bn l phi
tm ra nhng l do v gii quyt chng.

Tng t, nu ai khng tn thnh kin ca

bn, phi c mt l do. Nhim v u tin ca
chng ta l hiu c l do ng sau s kt lun
ca h.
Hn na, nu ni s hi tn ti trong mt cng
ty, th tt yu phi c nguyn nhn ca n, v
cng vic ca chng ta l (a) tm ra nguyn
nhn , (b) hiu c n, v (c) c gng loi b
tn gc.

Nu bn mun phn bc li mt quan im i

lp, khng c cch no hiu qu hn l thuyt
phc rng bn ng.

Nhn chung, mi ngi thng do d khi phi

ni ra nhng iu c th lm xo trn tnh hnh.
Nhng cuc hp Braintrust, nhng bui dailies,
nhng bui hp tng kt, v Ngy Gp l
nhng n lc truyn ti thng ip rng bn
hon ton c quyn c th hin kin bn
thn. Chng u l nhng phng php t
nh gi bn thn nhm tm kim s tht.

Nu c nhiu s tht trn nhng hnh lang hn

l trong nhng cuc hp, th bn ang gp vn
.

Nhiu nh qun l cm thy rng nu h khng

c thng bo v nhng vn trc nhng
ngi khc hoc nu h b mt iu g gy
ngc nhin trong mt cuc hp, th l du
hiu ca s thiu tn trng. Hy vt qua n.

Nhng thng ip cn trng nhm lm du vn

s khin ngi ta ngh bn l mt k ni di,
la gt, ngu ngc v v tm. Chia s vn l
mt hnh ng ci m khin nhn vin ca bn
cm nhn c h l mt phn trong tp th ln
ny.

Nhng kt lun u tin chng ta rt ra t

nhng thnh cng v tht bi ca mnh thng
khng chnh xc. Mi m o m kt qu m
khng nh gi qu trnh l suy ngh sai lm.

ng chm m trong o tng rng bn s

khng phm phi nhng sai lm cn sa cha
nu bn ngn chn c chng trc . S tht
l, chi ph ngn chn sai lm thng cao hn rt
nhiu so vi chi ph sa cha chng.

S thay i v khng chc chn l mt phn ca

cuc sng. Cng vic ca chng ta khng phi l
chng li chng, m l xy dng kh nng phc
hi khi nhng s vic khng mong i xy ra.
Nu bn khng lin tc c gng pht hin nhng
th bn khng thy v hiu c bn cht ca
chng, bn s tht bi trong vic lnh o.

Tng t, cng vic ca mt nh qun l khng

phi l ngn chn ri ro, m l m bo s an
ton khi chp nhn nhng ri ro .

Tht bi khng nht thit l mt iu xu. Trn

thc t, tht bi khng h xu. Tht bi l mt
kt qu cn thit khi bn th lm mt iu g
mi m.

Tin tng khng c ngha l bn tin rng ai

s khng phm sai lm, n c ngha l bn tin h
ngay c khi h phm sai lm.

Nhng ngi c trch nhim cui cng trong

vic thc hin mt k hoch phi c cho php
ra quyt nh khi xy ra s c, k c khi quyt
nh cha c chp thun. Tm kim v sa
cha vn l trch nhim ca tt c mi ngi.
Bt c ai cng nn c cho php tm dng qu
trnh sn xut.
Mong mun mi vic tri chy l mt mc tiu
sai lm, n khin con ngi b nh gi qua
nhng sai lm h mc phi thay v qua kh nng
gii quyt vn .

ng ch i mi th tr nn hon ho th bn
mi chia s chng vi nhng ngi khc. Hy
chia s ngay lp tc v chia s mt cch thng
xuyn. ch n th kh tuyt, con ng th
khng tuyt lm u. V l l t nhin.

C cu giao tip ca mt cng ty khng nn

phn chiu cu trc t chc ca cng ty . Mi
ngi nn c khuyn khch giao tip vi bt
k ai.

Hy thn trng khi a ra qu nhiu quy tc.

Quy tc c th n gin ha cng vic ca cc
nh qun l, nhng chng khin 95% nhng
ngi c x ng mc khng thoi mi. ng
to ra nhng quy tc ch kim ch 5% kia
hy ch ra tng c nhn c x khng ng mc.
N vt v hn nhng cui cng s lnh mnh
hn.
p t gii hn c th khuyn khch phn hi
sng to. Mt s th hin xut sc c th ny
sinh t nhng tnh hung kh khn.

Tham gia gii quyt nhng vn cc k kh

buc chng ta phi i mi t duy.

T chc th bo th hn v kh thay i hn so
vi cc c nhn to nn n. ng ngh rng mt
tha thun chung s dn n s thay i - cn rt
nhiu nng lng th mi thay i c tp th,
ngay c khi mi thnh vin u tham gia.

Nhng t chc mnh nht c to thnh t

nhng b phn tuy c k hoch khc bit,
nhng mc tiu li ph thuc ln nhau. Nu c
mt k hoch vt tri, th tt c chng ta u
tht bi.

Cng vic ca nh qun l trong nhng mi

trng sng to l bo v nhng tng mi m
khi nhng ngi khng hiu rng, tr nn v
i, nht thit phi tri qua nhng giai on
cha v i lm. Hy bo v tng lai, thay v
qu kh.
Nhng cuc khng hong mi khng phi lc
no cng ti t, bi chng ng vai tr th
thch v kim chng gi tr ca mt cng ty.
Qu trnh gii quyt vn thng gn kt mi
ngi vi nhau v bo v nn vn ha hin ti.

Xut sc, cht lng v tt p nn l nhng t

ng c ngi khc dng ca ngi chng ta,
thay v chng ta dng t ca ngi bn thn
mnh.

ng v tnh coi n nh l mt mc tiu. Cn

bng quan trng hn n nh.

ng nhm ln qu trnh vi mc ch. Tm

cch khin cc quy trnh ca chng ta tr nn
tt hn, d dng hn, v hiu qu hn l mt
hot ng khng th thiu v c tnh lin tc,
nhng khng phi l mc tiu. Sn xut ra
nhng sn phm cht lng mi l mc tiu.
Henry David Thoreau (1817 1862): Trit gia, thi s, nh
tiu lun ngi M.
Hanukkah: Mt l hi truyn thng ko di 8 ngy ca
ngi Do Thi.
M Teresa (1910 1997): Mt n tu Cng gio ngi
Albania, l nh sng lp Dng Tha sai Bc i Calcutta,
n , nm 1950. Trong hn 40 nm, b chm sc
ngi ngho, ngi bnh tt, tr m ci, ngi hp hi,
trong khi hon tt nhim v lnh o dng tu pht trin
khp n v n cc quc gia khc.
Albert Schweitzer (1875 1965): Tin s, bc s, nh
trit hc, thn hc ngi c. ng ot gii Nobel Ha
bnh nm 1952 v c cng ln trong gip ngi
chu Phi, bt chp gian kh, bnh tt.
Auschwitz: Tri giam gi t nhn kht ting tn bo ca
c quc x.
Leonard Bernstein (1918 1990): Huyn thoi ca nhc
c in M. ng c xem l nhc trng v i, mt
pianist hon ho, ng thi l mt trong s nhng nh
son nhc xut sc nht nc M.
Holocaust: Tn gi nn tn st khong 6 triu ngi Do
Thi v nhiu nhm thiu s khc chu u v Bc Phi
do pht xt c v cc nc cng phe gy ra trong Th
chin th hai.
Duomo Pieta: Nh th Duomo ca c xy dng vo
th k 14, bn trong c bc tng Pieta mt tuyt tc
bng cm thch ca kin trc s v i Michelangelo
(1475 1564).
Dylan Thomas( 1014 1953): Nh th ni ting nc
Anh.
Johann Sebastian Bach (1685 1750): Nh son nhc
thin ti ngi c.
Inuit: Mt tc ngi sng vng Bc M, gn Bc Cc,
trn o Groenland, ti eo bin Bering.
Camillo: Mt tn gi kh ph bin ca ngi .
Model-T: Mu xe xe hi ni ting ca cng ty Ford,
c tung ra th trng ln u tin vo nm 1908 v
chm dt sn xut vo nm 1927 vi hn 15 triu chic
c bn ra. y l dng xe hi u tin tip cn vi
gii bnh dn, c xem l sn phm m ra thi i xe
hi cho th gii v c bnh chn l mu xe ca th
k.
Kipbi: Mt loi bi ph bin cc nc ni ting Anh, c
th chi c t 2 n 4 ngi.
1. Cn kch l mt th loi kch truyn thng ca Trung
Quc.
Mary Kay Ash (1918 2001): N doanh nhn ngi
M, ngi sng lp nn hng m phm Mary Kay ND.
John Wesley (1703 1791): Nh thn hc, nh truyn
gio v l nh sng lp Phong tro gim l ND.
 Virgil (70 TCN 19 TCN): Tn thng gi ca
Publius Vergilius Maro, nh th ln ca La M c i,
ngi sng to ra th loi th s thi ND.
Walter Wheeler (1841 1907): Cu th bng chy
ngi Anh ND.
Super Bowl: Gii v ch ca Lin on bng bu dc
quc gia, hip hi hng u ca bng bu dc M k t
nm 1967. Trong hu ht cc nm qua, Super Bowl l
chng trnh c theo di nhiu nht trong cc chng
trnh pht sng ca truyn hnh M. Ngy u chung
kt ca gii Super Bowl khng ch l mt trong nhng
s kin th thao ln nht m by gi c coi nh ngy
l ca Hoa K ND.
Ray Kroc (1902 1984): Mt trong nhng nhn vt
c nh hng nht th gii do tp ch Times bnh chn.
Nm 1955, c tha k mt cng ty quy m nh
McDonalds, Kroc xy dng, pht trin n tr thnh
thng hiu thc n nhanh ni ting nht th gii. Chnh
s thnh cng ca tp on ny khng ch mang li cho
ng li nhun ln vi hn 500 triu USD m cn gip
Ray Kroc c bit n vi danh hiu bt h Vua
hamburger ND.
Hannibal (247 TCN 183 TCN): Mt tng lnh v
nh chin thut qun s ngi Carthage. Ch Hannibal
ngha l nim vui ca thn Baal (v thn ch ca ngi
Carthage), cn dng h Barca ca ng c ngha l tia
chp. ng c cng nhn l mt trong nhng v
tng v nh chin thut ti ba nht trong lch s qun
s th gii. ng cng c bit n vi mt cu ni ni
ting: Chng ta s hoc tm, hoc to ra mt con
ng ND.
Hunter S. Thompson: Nh bo M ni ting vi th
loi phng s ND.
Hare Krishnas: Tn y l The International Society
for Krishna Consciousness, l mt t chc tn gio ca
o Hi, c thnh lp thnh ph New York nm
1966 ND.
Margaret Mead (1901 1978): Nh nhn loi hc
ngi M v l din gi thng xuyn xut hin trn cc
phng tin thng tin i chng nhng nm 60 v 70
ND.
Felix Adler (1851 1933): Nh nghin cu o c,
chnh tr v x hi ngi Do Thi v l mt nh ci cch
x hi. ng l ngi to nn Phong tro vn ha o
c v c xem l mt trong nhng ngi c nh
hng nht ti phong tro Ch ngha Do Thi nhn vn
ND.
Eldrige Cleaver (1935 1998): Thnh vin lnh o
ca ng Bo en v tc gi ca cun sch Soul on Ice
ND.
 Nordstrom: Chui ca hng bch ha do gia nh
Nordstrom thnh lp nm 1901 ti Seattle, Washington,
Hoa K, t dch v khch hng ln lm tn ch cao nht
ND.
PBX (Private Branch Exchange): C ngha l tng i
in thoi ni b, l mt mng in thoi ring c s
dng trong phm vi mt cng ty ND.
Dale Carnegie (1888 1955): Tn y l Dale
Breckenridge Carnegie, l nh vn, nh thuyt trnh
ngi M, ni ting vi cun sch How to win friends
and influence peope (c nhn tm) c vit nm
1936, mt cun sch thuc hng bn chy nht v c
bit n nhiu nht cho n tn ngy nay ND.
Susan RoAne: Nh vn, din gi hng u th gii
ngi M ND.
Lord Chandos: Nhn vt h cu trong tc phm The
Letter of Lord Chandos (Bc th ca Lord Chandos)
ca tc gi Hugo von Hofmannsthal BT.
Francois de La Rochefoucauld (1613 1680): Nhn
vt thuc i th su ca dng h La Rochefoucauld.
ng lu danh hu th vi t cch nh vn, nh trit hc
vi nhng chim nghim nhn sinh c c kt thnh
nhng cu danh ngn bt h BT.
Joseph Pulitzer (1847 1911): Ch bt bo New York
World New York World, l ngi xut gii Pulitzer
gii thng c trao cho nhiu lnh vc, trong quan
trng hn c l bo ch v vn hc ND.
Thomas Jefferson (1743 1826): Tng thng th 3
ca Hoa K, l ngi d tho bn Tuyn ngn c lp
nm 1776 v ngi thit lp nn trng i hc Virginia
ND.
Adolf Hitler (1889 1945): Ngi ng u ch
pht xt c, gy nn cuc chin tranh th gii th Hai
ND.
Ambrose Bierce (1842 1914): Nh bo, nh ph bnh
vn hc, cy bt truyn ngn ngi M. V quan im
nho bng cng nh s si ni trong vai nh ph bnh,
ng c t bit hiu Bitter Bierce (Bierce chua cay).
ng ni ting n mc ngi ta ni rng kin ng v
bi bo hay bi th c th bt u hay kt thc s nghip
ca mt tc gi ND.
IPO (Initial Public Offering): Pht hnh ln u (c
phiu) ra cng chng ND.
Philip Gilbert Hamerton (1834 1894): Tc gi chuyn
vit sch hc lm ngi, l tc gi cun Human
Intercourse ND.
MySQL: H qun tr c s d liu m ngun m ph
bin nht th gii v c cc nh pht trin rt a
chung trong qu trnh pht trin ng dng v MySQL l
c s d liu tc cao, n nh, d s dng, c tnh
kh chuyn, hot ng trn nhiu h iu hnh, cung
cp mt h thng ln cc hm tin ch rt mnh ND.
Dorothy Sarnoff: N din gi hng u ngi M
ND.
Dorothy Parker (1893 1967): Nh th, nh ph bnh,
nh vn ngi M ni ting vi ti hm hnh v chm
bim ND.
Jane Wagner: Nh vit kch, nh vn, mt trong nhng
tc gi ca lot truyn Chicken Soup for the Soul ND.
Oracle: Tn ca mt hng phn mm, mt h qun tr
c s d liu ph bin trn th gii. Hng Oracle ra i
vo nhng nm 70 ca th k XX ti Hoa K ND.
Sun: Mt cng ty sn xut phn mm, bng bn dn
v my tnh c thnh lp nm 1983, c tr s ti
Thung lng Silicon ND.
Larry Ellison (1944 ): ng sng lp v CEO ca
hng phn mm doanh nghip ln Oracle, l mt t ph
vt ln s phn ND.
Morgan Stanley: Ngn hng u t, mt cng ty
chng khon c tr s chnh ti Hoa K, c thnh lp
nm 1935. y l mt trong nhng th ch ti chnh ln
nht ca th gii, phc v nhng nhm i tng l
chnh ph, t chc ti chnh khc v c nhn ND.
McKinsey & Company: Cng ty t vn ni ting, c
sn n v thnh cng bn vng. i ng chuyn gia
chin lc u t ca cng ty o to c nhiu
CEO hng u th gii ND.
Anton Chekhov (1860 1904): Nh vit kch ngi
Nga ni ting v c nh hng ln trn th gii vi th
loi truyn ngn ND.
Evelyn Waugh (1903 1966): L mt nh vn ngi
Anh. ng vit tiu thuyt, t truyn v sch du lch. ng
l tc gi cun tiu thuyt ni ting Brideshead Revisited
(Thm li Brideshead) c o din Julian Jarrold
chuyn th thnh phim ND.
Walt Mossberg (1947 ): Cy bt cng ngh ca tp
ch The Wall Street Journal, ngi c rt nhiu nm lm
vic trong lnh vc vit v cng ngh v l ngi sp t
cho cuc gp mt lch s gia Steve Jobs v Bill Gate
nm 2008 ND.
TechCrunch: Blog cng ngh ni ting nht th gii
ND.
Fox Interactive: Mt n v ca tp on News
Corporation bao gm gii tr, tin thi s, th thao trn
Internet ND.
CalIPERS: H thng hu tr cng chc California. C
quan ph trch hu tr v cc khon phc li y t cho
cc cng chc ca bang California BT.
Steve Wozniak (1950 ): K s my tnh ngi M v
l ngi ng sng lp nn cng ty my tnh ni ting
Apple ND.
Hewlett-Packard: Vit tt l HP, l tp on cng ngh
thng tin ln nht th gii tnh theo doanh thu, c
thnh lp nm 1939 ti Palo Alto, Hoa K v hin c tr
s ti Cupertino, bang California, Hoa K ND.
Tickle.com: Trang web cho php mi ngi nh gi
c tnh v chnh bn thn mnh thng qua cc bi test
[m phn ln] c cn c khoa hc nhm tm hiu v
hnh vi con ngi. Tickle c Monster mua li nm
2004 vi gi khong 100 triu la ND.
Paul Graham (1964 ): Lp trnh vin, nh u t mo
him, Paul ni ting vi vic sng lp nn Viaweb (sau
ny Yahoo mua li i thnh Yahoo! Store) v sng lp
ca Y-Combinator qu u t mo him ch dnh cho
vic u t vo cc tng mi. Cng vi Guy
Kawasaki (tc gi cun sch ny), Paul Graham c
bit n nh l mt trong hai tng i sng trong th
gii khi nghip cng ngh. Nhng bi hc cng li
khuyn ca ng lun lun l kim ch nam cho bt k mt
cng ty no mun khi nghip trong lnh vc cng ngh
ND.
Ann Winbald: N lp trnh c nh hng nht trong
th gii cng ngh ND.
Adobe: Mt tp on phn mm my tnh ca Hoa K
c tr s chnh t ti San Jose, California, Hoa K,
c John Warnock v Charles Geschke thnh lp vo
thng 12 nm 1982 ND.
Xerox: Mt cng ty dch v k thut tr gi 8,54 t
bng Anh v l mt trong nhng thng hiu c cng
nhn ngay lp tc trn th gii ND.
Sequoia Capital: Tn mt cng ty qu u t ni ting
M ND.
Herbert Hoover (1874 1964): Tng thng th 31 ca
Hoa K, l mt k s m ni ting v l mt nh cm
quyn theo ch ngha nhn o. ng l ngi xc tin
hin i ha nn kinh t di thi hai tng thng Warren
Harding v Calvin Coolidge ND.
Ezra Pound (1885 1972): Nh th, dch gi, nh ph
bnh ngi M, mt i din xut sc ca tro lu vn
hc Anh M hin i na u th k XX. Trong s
nhng ngi cn sng, ng l ngi lm nhiu nht
nh thc nhng kht khao mi m trong th ca,
theo li nh th Carl Sandburg ND.
Doanh nhn ni ti: nhng ngi khi nghip t cng
ty ang hot ng BT.
George Bernard Shaw (1856 1950): Nh son kch
ngi Anh gc Ireland ot gii Nobel vn hc nm
1925 ND.
Con b hi ra tin (cash cow): ch sn phm ni
ting ND.
 Hai g gara: ch Steve Jobs v Steve Wozniak, hai
ngi ng sng lp Apple ND.
MIT: Hc vin cng ngh Massachusetts, Hoa K
ND.
John Milton (1608 1674): Nh th, son gi, nh
bnh lun vn hc ngi Anh. ng ni ting vi bi th
Thin ng mt (Paradise Lost), Thin ng tr
li (Paradise Regained) v Areopagitica bi lun ln n
s kim duyt ND.
Bin cng ngh thnh sn phm ND.
William Shakespeare (1564 1616): Nh th, nh son
kch thin ti ngi Anh ND.
Wendy: Tn y l Wendys Old Fashioned
Hamburgers, l mt h thng nh hng n nhanh ni
ting v hamburger ND.
Csar Chvez (1927 1993): Cng nhn, nh lnh o
ngi lao ng, nh hot ng v dn quyn ngi M.
ng l ngi ng sng lp Hip hi ngi lao ng
nng tri quc gia Hoa K ND.
Nelson Mandela (1918 ): Tng thng Nam Phi t
1994 1999 v l tng thng u tin c bu c dn
ch theo phng thc ph thng u phiu. Trc khi
tr thnh tng thng, ng l nh hot ng chng ch
ngha phn bit chng tc v l ngi ng u phi v
trang ca ng quc i (ANC). ng cng l ngi
nhn c gii thng Nobel Ha bnh nm 1993 ND.
David Livingstone (1813 1873): Nh truyn gio
ngi Scotland thuc Hi truyn gio London v l nh
thm him khm ph khu vc Trung Phi. ng l ngi
chu u u tin nhn thy thc Victoria. David
Livingstone l nhn vt th 98 trong s 100 ngi Anh
v i nht thuc mi thi i theo kt qu mt cuc bu
chn c i BBC tin hnh nm 2002 ND.
Jaguar (bo m): Hng sn xut xe t hng sang
ca Anh c thnh lp nm 1922, c tr s ti Whitley,
Coventry, Vng quc Anh ND.
G. B. Trudeau: theo di v tm hiu 40 nm ca
nn vn ha M qua su cuc chin tranh v tm chnh
quyn tng thng BT.
David Letterman: Ngi dn chng trnh truyn hnh
v mt din vin hi. ng ph trch chng trnh Tr
chuyn m khuya trn knh truyn hnh CBS. Nm
1996, ng c bnh chn l mt trong 50 ngi sao
truyn hnh ni ting mi thi i ND.
Guy Lombardo (1902 1977): Ngh s violin ni ting
ngi M gc Canada ND.
Lo T: Nhn vt chnh yu trong trit hc Trung
Quc, sng vo khong th k th 6 TCN, c coi l
ngi vit o c kinh (cun sch ca o gio c
nh hng ln), v c cng nhn l khai t ca o
gio ND.
David Ogilvy (1911 1999): c mnh danh l cha
ca ngnh qung co ND.
R & D: Hot ng nghin cu v pht trin BT.
Tom Bodett (1955 ): Tc gi, din vin lng ting,
ngi dn chng trnh truyn thanh ni ting ngi M
ND.
Mortimer Feinberg v John J. Tarrant: ng tc gi
cun sch Ti sao ngi thng minh li lm iu ngu
ngc BT.
Gary Hart v Donna Rice: c coi l mt trong
nhng v b bi tnh i ni ting trong lch s M gia
ng c vin hng u cho v tr tng thng ca ng
Dn ch, Gary Hart vi Donna Rice ND.
Dennis Kozlowski: CEO ca cng ty Tyco
International Ltd, b kt ti vo ngy 17/6/2005 v ti
gian ln cng qu v phi nhn hnh pht 25 nm t
ND.
Vua David: Chng trai chn cu khn ngoan, nh
bi g khng l Goliah t a v thp hn tr thnh v
vua danh ting vi nhng chin cng ly lng.
Bathsheba: Con gi ca Eliam, vn l v ca Uriah x
Hittite, sau ly vua David.
Watergate: V b bi chnh tr khin tng thng
Nixon phi tuyn b t chc. Nixon l tng thng duy
nht ca nc M phi ri khi chic gh quyn lc khi
cha ht nhim k ND.
Whitewater: Cuc iu tra bt ng sn lin quan n
gia nh tng thng Bill Clinton, tuy nhin kt lun a ra
l Clinton khng dnh lu g trong v tai ting ny ND.
Anton Lavey (1930 1997): Ngi sng lp ca gio
hi Satan. ng tng tuyn b khng c nhng cm
hng nh Hu thn ND.
Enron Corporation: c thnh lp vo nm 1985, vi
doanh thu ln n 101 t USD trong nm 2000. H tng
l tp on nng lng hng mnh nht ca M, hot
ng trn 40 nc v hu thun mnh m cho Tng
thng Bush. Th nhng, qua nhiu v lm n man tr,
hi l, hin nay cc khon n ln n 15 t USD v cng
ty hon ton mt kh nng chi tr ND.
Chuck Palahniuk: Tc gi ca nhiu tiu thuyt
c chuyn th thnh phim, trong c tiu thuyt i
u hay cht mn (c dng thnh b phim Fight
Club) c xem l cun sch gi u ging ca nhng
nh ph bnh vn chng v vn mu thun x hi
trong th gii hu hin i ND
Friedrich Nietzsche (1844 1900): Nh trit hc ngi
Ph, khng c nh gi cao trong thi i ca ng,
nhng u th k XX, ng c gii tr thc c,
Php v Anh cng nhn. Nietzsche l ngi c nh
hng trc tip v gin tip ti thuyt hin sinh, ch
ngha hu hin i, phn tm hc v nhiu t tng theo
sau ND.
Su sigma: H thng bao gm cc cng c v chin
lc nhm nng cao qu trnh hot ng do hng
Motorola pht trin u tin vo nm 1985. Mc ch
ca su sigma l nng cao cht lng ca qu trnh cho
ra thnh phm bng cch nhn din v loi b nhng
nguyn nhn gy li v khuyt tt, gim thiu ti a
bt nh trong sn xut v hot ng kinh doanh BT.
Carl Rogers (1902 1987): c bit n l mt trong
nhng ngi t nn tng cho vic nghin cu liu php
tm l v c vinh danh v nhng cng hin tin phong
ca ng trong cch tip cn nhn vn c tm nh hng
su rng trong tm l hc. Rogers c xem l mt
trong su nh tm l hc kit xut nht ca th k XX
v c xp th hai sau Sigmund Freud ND.
Dwight D. Eisenhower (1890 1969): Tng 5 sao
trong lc qun Hoa K v l Tng thng Hoa K th 34
t nm 1953 n 1961 ND.
Robert W. Sarnoff (1918 1997): Ch tch ca NBC
v RCA tp on truyn thng v radio ca M BT.
Wayne Gretzky: Danh th khc cn cu ND.
Waterfall Forecast: M hnh c cc chuyn gia s
dng phn tch cc hng mc chnh xc nh l,
li v cn bng doanh thu ND.
Don Marquis (1878 1937): Nh vn, nh bo ngi
M BT.
Alexa: Cng ty chi nhnh ca Amazon.com, chuyn
cung cp thng tin v lu lng truy cp n cc
website BT.
Johann Wolfgang Von Goethe (1749 1832): c coi
l mt trong nhng v nhn ca nn vn chng th gii.
ng l mt nh th, nh vit kch, tiu thuyt gia, nh
vn, nh khoa hc, ha s ca c. Tc phm kch th
Faust ca ng l mt trong nhng nh cao ca nn vn
chng th gii ND.
Lydia Sigourney (1791 1865): Nh th n ngi M
ni ting trong nhng nm u v gia th k XIX. B
thng c nhc n nh n s ngt ngo ca
Hartfold ND.
Alain Van Der Heide (1970 ): Ha s thit k c nhiu
ng gp cho cc a danh thng mi v cng cng
khp ni trn th gii ND.
Bn cng: Da vo ni lo s, lng tham ca ngi
mua h ra quyt nh mua mt cch nhanh chng.
Tuy nhin v mc ch l tng doanh s t l thun vi
thit hi cho khch hng nn bn cng b lit vo danh
sch chi khng p trong marketing BT.
Martin Veitch: Cy bt cng ngh khi nghip t tp
ch PC Week. Cc bi vit ca anh thng xuyn xut
hin trn The Wall Street Journal phin bn chu u,
BBC News Online, CFO v the Guardian, v nhiu tp
ch danh ting khc ND.
Henry Ward Beecher (1813 1887): Nh ci cch x
hi, din gi na cui th k 19 ND.
CAPTCHA: Chui k t m thnh vin phi in vo
khi m ti khon, l mt dng sp t ch u ca
Completely Automated Public Turing test to tell
Computers and Humans Apart (Php th Turing cng
cng hon ton t ng phn bit my tnh vi
ngi), c i hc Carnegie Mellon c gng ng k
thng hiu nhng b bc b. y l qu trnh my
tnh yu cu ngi dng hon tt mt kim tra n gin
m my tnh c th d dng to ra v nh gi nhng
khng th t gii n c. V my tnh khng th gii
c CAPTCHA, nn i tng no nhp ng chui k
t s c coi l con ngi ND.
Katherine Paterson (1932 ): Nh vn M chuyn vit
truyn cho thiu nhi ND.
Geodude v Lickitung: Hai nhn vt trong phim hot
hnh Pokmon BT.
Abraham Lincoln (1809 1865): Tng thng th 16
ca Hoa K. ng l mt trong nhng ngi thit lp
ng Cng ha nm 1854, lnh o Hoa K vt qua
cuc khng hong v chm dt ch n l ND.
Mazel tov: T thng c dng chc tng trong
trng hp hoc s kin vui v, c ngha tng ng
good luck (chc may mn) hay Congratulations
(chc mng) ND.
Stephen Jay Gould (1941 2002): Mt trong nhng
tc gi dng sch khoa hc ph thng c lng ngi
c ng o nht thi ng. Phn ln thi gian, ng
ging dy sinh hc i hc Harvard ND.
Lyman Bryson (1888 1959 ): Nh gio dc, c vn
truyn thng cho i CBS ND.
Fall Out Boy: Nhm nhc rock ca M c thnh lp
nm 2001 v c xp hng th 93 trong s nhng
ngh s xut sc nht t nm 2000 n nm 2010 do
Billboard bu chn ND.
Arctic Monkeys: Nhm nhc rock ca Anh c
thnh lp nm 2002 v l mt trong nhng ban nhc ni
danh nh Internet. Arctic Monkeys c xem l ban
nhc thay i cch thc hnh thnh cng nh marketing
ca cc nhm nhc thi i mi ND.
My Chemical Romance: Ban nhc rock ca M tng
c c gii thng m nhc M v gii Grammy,
c thnh lp nm 2001, gm cc thnh vin Gerard
Way, Mikey Way, Frank Iero, Ray Toro v Bob Bryar
ND.
 Black-Eyed Peas: Ban nhc rap, pop, hip hop n t
Los Angeles, M. Ban nhc tng 6 ln ginh gii
thng Grammy cho ban nhc th hin pop hay nht,
th hin rap hay nht, video m nhc thi lng ngn
hay nht trong cc nm 2005, 2006, 2007 v 2010
ND.
Sidney Madwed (1948 ): Tc gi, din gi ngi M
chuyn vit v din thuyt v vn s dng ngi
trong cc cng ty, th ch, t chc ND.
Peter Drucker (1909 2005): Chuyn gia hng u th
gii v t vn qun tr. ng c coi l cha ca
ngnh Qun tr kinh doanh hin i, l tc gi nhiu cun
sch qun l ni ting, trong c cun Nhng thch
thc ca qun l trong th k 21. Nhng ng gp ca
ng c nh gi rt cao, tp ch Financial Times (Thi
bo ti chnh) bnh chn ng l mt trong bn nh
qun l bc thy ca mi thi i (cng vi Jack Welch,
Philip Kotler v Bill Gates) ND.
John F. Kennedy (1917 1963): Tng thng th 35
ca Hoa K. ng l chnh khch tr tui nht tng c
c Tng thng Hoa K ND.
Rick Cook (1944 ): Mt nh bo, mt tin tc my
tnh v l cy bt ni danh v s hi hc ca mnh
ND.
George Carlin (1937 2008): Tc gia, nh ph bnh x
hi v din vin hi ngi M tng 5 ln ginh gii
thng Grammy danh gi cho cc album hi ca ng
ND.
Cookie: Nhng phn d liu nh c cu trc c chia
s gia trang web v trnh duyt ca ngi dng, c
lu tr di nhng tp d liu nh dng vn bn (dung
lng di 4k). Chng c cc trang to ra lu
tr/truy tm/nhn bit cc thng tin v ngi dng
gh thm trang v nhng vng m h i qua trong trang
ND.
Dch ngha: Ny X Li T, sc chng khc g khng,
khng chng khc g sc, sc chnh l khng, khng
chnh l sc, Th, Tng, Hnh, Thc cng u nh
th BT.
Carnegie Hall: Nh ht ln thnh ph New York, M,
ni thng t chc cc bui hi tho, din thuyt ca
nhng din gi hng u th gii ND.
Jascha Heifetz (1901 1987): c xem l ngh s
violin v i nht ca mi thi i ND.
Carl Philipp Emanuel Bach (1714 1788): Nh son
nhc ni ting ngi c ND.
Rosalind Russell (1907 1976): N din vin ni ting
ngi M ND.
Robert C. Murphy (1926 2000): Lut s, tng gi
chc Chnh n ta n ti cao Maryland t nm 1972 n
nm 1996 ND.
iu lut quy nh ngi b bt c quyn gi im lng
ND.
Franklin D. Roosevelt (1882 1945): Tng thng th
32 ca Hoa K, l gng mt trung tm ca cc s kin
th gii gia th k XX khi ng lnh o Hoa K sut
thi gian c cuc khng hong kinh t ton cu v chin
tranh th gii ND.
Technorati: Tn y l Technorati Media, do Dave
Sifry thnh lp c tr s chnh San Francisco,
California, Hoa K. Sn phm ca Technorati Media l
technorati, mt cng c tm kim internet dng tm
blog, cnh tranh vi Google, Yahoo! v IceRocket. Tnh
n thng 4 nm 2007, Technorati c ph lc gm 75
triu trang blog ND.
Malcolm S. Forbes (1919 1990): Doanh nhn ngi
M, ngi sng lp nn tp ch Forbes ND.
George Eliot (1819 1880): Bt danh ca n nh vn
ngi Anh Mary Anne Evans. B l mt trong nhng nh
vn tin phong ca thi i Victoria. Nhng tiu thuyt
ca b phn nh i sng trung lu ti min nng thn
nc Anh, ni ting vi nhng m t hin thc n gin,
tnh cm, tm l. B s dng bt danh nam cho cc tc
phm m bo rng tc phm ca b c ch trng,
mnh khng b coi l mt nh vn lng mn n thun
 ND.
Red flag: Ngha en l c , m ch hoc bo ng
mi nguy sp ti ND.
Buzz Lightyear: Tn mt nhn vt hot hnh trong b
phim Toy Story (Cu chuyn chi) ND.
Quyn chn (options): Mt loi chng khon pht
sinh, th hin quyn c chn bn hoc mua mt loi
c phiu no BT.
Craigslist: Mt cng ng trc tuyn c tnh nng
phong ph, ni mua bn, trao i cc sn phm dch v,
cc qung co tm vic v c c cc mc c nhn, vi 4
t lt truy cp mi thng ND.
Ernest Henry Shackleton (1874 1922): Nh thm
him ngi Ireland gc Anh, l ngi dn u bn cuc
thm him n chu Nam Cc ND.
Carol Dweck: Gio s tm l thuc i hc Stanford,
ngi tin hnh nghin cu trn hn 400 hc sinh tiu
hc khp nc M trong sut mt thp k rt ra
kt lun: khen ngi, nhn mnh hay ch trng s n lc
ca tr s gip ci thin tnh kin tr cng nh kt qu
cng vic tr lm hn nhiu so vi khen tr thng minh
ND.
Ken Iverson: Gim c iu hnh bin mt cng ty
gn ph sn vo nhng nm 60 ca th k trc thnh
cng ty sn xut thp ln nht v thnh cng nht M
 ND.
P. J. Orourke: Nh bo, nh chm bim chnh tr
ngi M ni ting, c so snh ngang vi Mark Twain
v hi hc ND.
Piranha: Loi c nc ngt Nam M chuyn tn
cng v n tht cc ng vt sng ND.
1. Henry David Thoreau (1817 1862): Nh vn, nh
th, s gia v trit gia ngi M ND.
1. Thung lng Silicon: Ni c hng ngn tp on cng
ngh, trong c c cc cng ty nm trong danh sch
Forbes 500 ND.
2. Frank Sinatra (1915 1998): Mt ca s, din vin
ngi M tng ot gii Oscar cho nam din vin ph
xut sc nht cho b phim From Here to Eternity ND.
3. Macintosh: hay Mac, l mt dng sn phm my tnh
c nhn ca hng Apple BT.
(1) Masterwort: Mt loi cy lu nm c tn khoa hc l
Peucedanum ostruthium, r ca n c cng dng khng
khun, li tiu, gim au v tng cng min dch.
(2) Gypsywort: Mt loi cy lu nm c tn khoa hc l
Lycopus europaeus, c cng dng cha lnh cc vt
thng v gim st.
(3) Motherwort (Leonurus cardiaca): Mt loi tho mc
lu nm, c s dng nh mt v thuc trong y hc c
truyn, c tc dng ngn nga nhim trng t cung
ph n, gip an thn v tng cng sc khe tim mch.
(4) Nguyn vn Jack-o-lantern, dch st tng ch c
ngha l Jack cm lng n chnh l chic lng n
lm bng c ci hay b ng trong dp l Halloween. Theo
thn thoi Ireland, c mt anh chng tn Jack rt lm
lnh, rn mt, ch thch i la ngi khc. Gp ai g
cng la, n qu cng chng cha. Mt ln Jack la
mt con qu tro ln cy sau khi n nh la Jack ly
cp linh hn. Qu tro ln cy ri, Jack khc hnh
thnh gi quanh thn cy. Qu khng th tro xung v
n rt s hnh ch thp, th l qu bt u van xin. N
th s khng bao gi cp linh hn Jack na nu g chu
xa ht cc hnh thnh gi trn cy n leo xung. Khi
Jack cht, thin ng khng m ca cho g bi qu
kh ton i la ngi, th l g li thi i xung a
ngc.Nhng khi ti cng a ngc, qu nhn ra Jack v
nh ti tha thun khi xa nn Jack khng c vo tr
ng. Th l linh hn ca Jack chng cn ni nh c v
c quanh qun chng bit i v u. C phi qu qung
trong m ti, Jack xin qu cht la soi ng. Cui
cng qu thng tnh nm cho anh chng hn than ly
t bp la a ngc khng bao gi tt. V Jack ly mt
c ci em khot rng thnh hnh mt qu, bn trong
t hn than. V c th m Jack mi lang thang trong
ln ranh thc-h, gia thin ng v a ngc, vi
chic lng n trn tay... Sau ny vo th k 19 khi
ngi Ireland di c n M th c ci c thay th
bng b ng v hnh tng y n gi tr thnh biu
trng ca l Halloween trn khp ton cu.
99. Tc Yeltsin.
100. Chu Thnh Ct T Hn, tng ch huy qun Mng
C tin nh chu u, thng tr nc Nga vo th k
XIII v lp ra quc gia Kim Trng.
101. Ta phi ni thm rng vi tha thun Belovezh do
Yeltsin k, lnh th nc Nga b mt i nhiu hn nhiu
so vi ha c Brest s nhc. (Ch thch ca tc gi).
102. Tn cc tng ch huy qun Bch v chng li nh
nc X vit trong nhng nm ni chin (1917-1923).
103. Ngi sp nhp Crimea vo lnh th Nga nm
1783.
104. Ngi ra lnh xy dng pho i Groznaya, sau
ny l thnh ph Grozny, th ph Chechnya sau khi
nhm chc T lnh qun i Nga Gruzia.
105. G. E. Burbulis (sinh nm 1945): tng gi cc chc
v Quc v khanh Lin bang Nga, Ph Th tng th
nht, Quc v khanh thuc Tng thng Nga. Tt nghip
khoa trit hc i hc Tng hp Ural.
106. V Yeltsin.
85. Tn nhng Dn y Ni v (ngnh cng an) di thi
Stalin.
86. Thnh phn y ban gm: Ch nhim y ban kim
tra ng thuc Trung ng ng Cng sn Lin X N.
M. Shvernik (ch tch y ban), Ch tch Hi ng B
trng nc CHXHCN X vit Gruzia G. D.
Dzhavakhishvili (thay cho B th th nht Trung ng
ng Cng sn Gruzia V. P. Mzhavanadze b m t
ngt), B th th nht Thnh y Moskva ng Cng
sn Lin X, P. N. Demichev, Ch tch y ban an ninh
quc gia Lin X A. N. Shelepin v Ch tch X vit
Moskva N. I. Dygai (gai). (Ch thch ca tc gi).
87. Cu ni trn c Pushkin t vo ming Mozart
trong tc phm bi kch Mozart v Salieri ca ng.
115. Khodynka: v gim p chen nhau nhn qu trong
ngy ng quang ca Sa hong ti bi Khodyn ngy 18
(30 theo lch mi) thng 5 nm 1896, khin cho hn
1300 ngi cht v hng ngn ngi b thng. Sau
Sa hong vn tip tc chng trnh d hi, khiu v.
Tsusima (i M): o ca Nht Bn gip eo Triu Tin
v eo Tsusima, thng gia bin Nht Bn v bin Hoa
ng, ni xy ra trn hi chin Nga-Nht (1905) vi tht
bi nng n ca qun Nga. Ngy Ch nht m mu 9
(22)-1-1905: qun i Sa hong n p on biu tnh
Saint Petersburg, lm hng trm, thm ch gn mt ngn
ngi cht, vi trm ngi b thng. V thm st Lena:
v bn git cng nhn bi cng m vng gn sng
Lena (Siberia) ngy 4 (17)-4-1912 lm khong 270
ngi cht v 250-500 ngi b thng.
116. Thng ph gio ch Tikhon sinh nm 1865, mt
nm 1925.
117. Tn tht l Minei Gubelman (1878-1943), y vin
UBT, c thi k l B th CS Lin X. Nh t tng
v tn gio ca CS Lin X, thi hnh chnh sch v
thn, chng tn gio mnh m.
91. c qun Bch v thi ni chin sau Cch mng
Thng Mi Nga, b x t nm 1920.
92. Tha c xa b Lin X, thnh lp Cng ng cc
quc gia c lp do ba nh lnh o Nga (Yeltsin),
Belarus (Shushkevich) v Ukraina (Kravchuk) k ngy
8-12-1991.
93. E. D. Stasova (1873-1966): y vin Trung ng
CS Nga (1918-1920), sau lm vic Quc t Cng
sn. Tro ct c an tng trn tng thnh Kremli. L. A.
Fotieva (1881-1975): th k ring ca Lenin (1918-
1924).
94. Tn ny c t theo kiu c, phin theo ting
Anh l Saint-Petersburg (thnh ph Thnh Pyotr/Peter).
n nm 1914 i sang tn kiu Nga l Petrograd. Thi
k 1924-1991 mang tn Leningrad.
95. Tp ch Lun chng v s kin.
70. Nh vn Nga (1891-1926), chnh y s on
Chapaev, tc gi tiu thuyt Chapaev dch ra ting Vit
(Sa-pa-p).
71. Chng ti cng mun nhc cc c gi hin nay
nm c chc v ca cc nh lnh o : I. V. Stalin
- Tng b th UBT CS Nga (Bolshevik), N. I.
Bukharin - Tng bin tp bo S tht, M. I. Kalinin -
Ch tch BCHT Lin X (v mt danh ngha l nguyn
th quc gia), L. B. Kamenev v A. I. Rykov - Ph Ch
tch Hi ng dn y (Ph Th tng) Lin X, L. D.
Trotsky - Dn y ph trch qun i v hi qun kim
Ch tch Hi ng qun s cch mng Lin X.
Bukharin v Kalinin l y vin d khuyt BCT UBT
CS, nhng ngi cn li l y vin chnh thc BCT.
Vng mt trong cuc hp l hai y vin BCT UBT
CS: Ch tch Ban chp hnh Quc t Cng sn G. Ye.
Zinoviev (ai cng bit l ng pht biu ng h ngh
p xc) v Ch tch Hi ng trung ng cc cng
on ton lin bang M. P. Tomsky. (Ch thch ca tc
gi).
72. Nay thuc Ukaina.
73. Nay thuc Estonia.
74. Pantaleon (khong 275-khong 303), sinh
Nicomedia (nay thuc Th Nh K), lm ngh thy
thuc, b hong La M x t v theo o. Athos l tn
bn o ng Hy Lp, ni c ngn ni cng tn v 20
tu vin.
82. Mt iu th v l L. B. Krasin, ngi nm 1924 chu
trch nhim gim st cng tc p xc Lenin, nm 1887
tt nghip trng trung hc ny. Liu Krasin c on
trc c rng thi hi Vladimir Ilyich gi li nm trong
ta nh ngi trng qu hng ca ng Siberia khng!
(Ch thch ca tc gi).
83. Trong nhng nm 1990 nguyn ph gio s I.
Zbarsky, ngi trc nhiu ln khng nh rng thi
hi Lenin t trong Lng l mt bu vt ca dn tc,
rng vic gn gi thi hi ca Ngi l chin cng ca
nn khoa hc X vit, nhng nay li a ra nhng tuyn
b theo chiu hng khc hn: rng, thi hi Lenin trn
Qung trng l biu tng ca mt thi bo
quyn, vic gn gi thi hi l mt hnh ng d man
khng ph hp vi truyn thng ca cc dn tc vn
minh, v ng ta, tc I. Zbarsky, cha bao gi yu qu
Lenin (bo S tht thanh nin ra ngy 23 thng 2 nm
2000) v rng phi em chn Lenin. Trong thi gian
Chin tranh V quc v i, v ph gio s mi 30 tui
ny, trong khi cc bn ng trang la ang chin u
ngoi mt trn vi bn pht xt, u c dm ku gi
chn ct Lenin, v nu th th anh ta chc chn phi ra
mt trn. Sut cuc chin tranh anh ta trn trong hu
phng mt ni xa tt, di s che ch p ca ngi
cha, hay ni mt cch hnh tng l np sau thi hi
Lenin. Nm 1942 thm ch anh ta cn gia nhp ng
Cng sn Nga (Bolshevik). Tnh cch v o c pht
l n mc kinh tm ca mt k c hi thy r trong
nhng li bc bch ca ng ta hin nay. Ti lun lun
phi ni tri lng mnh, k c hi th nhn, lm
cng vic tuyn truyn v thm ch l thnh vin cp y
ng (I. Zbarsky, Mc tiu s 1, trang 191). Lenin tng
l thn tng, ngun nui sng, to ra i sng sung
tc, danh vng v phn thng cho I. Zbarsky. Chnh
trong Phng th nghim ca Lng, I. Zbarsky trng
thnh v nh hnh thnh nh khoa hc. Nhng khi thi
th i thay, Lenin b cng kch, bi nh th I. Zbarsky,
lc ny tr thnh vin s, li chy sang vi ch mi.
Hnh ng gi l o ng trong chin u. (Ch thch
ca tc gi).
84. Dng phng truyn thng sinh vin sinh hot, hi
hp.
58. T Mavzoley (Lng trong ting Nga) bt ngun t
tn gi vua Mausolus. Lng m ng vua ny c xy
dng Halicarnassus (Tiu ) bi cc kin trc s
Pythis v Satyrus vo gia th k IV trc Cng nguyn
(Ch thch ca tc gi).
59. Thi im vit nhng k c ny l vo nm 1937
(Ch thch ca tc gi).
60. Bela Kun (1886-1938): mt trong nhng ngi sng
lp CS Hungary v lnh o nc Cng ha X vit
Hungary (1919), tham gia Ban lnh o Quc t cng
sn. B Stalin x bn Nga.
61. Nguyn vn: Vasily Blazhennyi (Chn phc Vasily),
chuyn sang ting Anh l Saint Basil [the Blessed].
62. Hin nay l c c lu gi ti cc kho tng ca chi
nhnh Bo tng Lch s quc gia l Bo tng V. I.
Lenin Moskva. (Ch thch ca tc gi).
63. Cc m hnh thu nh ca ta Lng th hai c lu
gi ti cc kho tng ca chi nhnh Bo tng lch s quc
gia l Bo tng V. I. Lenin v ca Bo tng nghin cu
khoa hc kin trc quc gia mang tn A. V. Shchusev
Moskva. (Ch thch ca tc gi).
64. Giy v cao cp kh ty xa, t theo tn nh cng
nghip sn xut giy ngi Anh J. Whatman.
65. Tn vit tt Lin bang Cng ha X hi ch ngha
X vit (Lin X) bng ting Nga.
66. Bia trn m Napolon Paris cng c lm
bng thch anh ca vng Karelia. (Ch thch ca tc
gi).
67. Tham gia ban gim kho l cc kin trc s ni ting
nht: L. N. Benua, I. V. Zholtovsky, I. I. Rerberg, I. A.
Fomin, V. A. Shchuko, A. B. Shchusev v nhiu ngi
khc na. (Ch thch ca tc gi).
68. Kch thc ca n l 185 220 cm2. (Ch thch
ca tc gi).
69. B ch ci Arp vo nhng nm c dng
nc Cng ho X hi ch ngha X vit Azerbaijan.
(Ch thch ca tc gi).
107. Tr s X vit Ti cao Lin bang Nga (ngh vin
c), nay l tr s Chnh ph Nga. Cn gi l Nh Trng.
97. Nay l Istaravshan, thuc Tajikistan.
98. Nay l Turkmenbasy, thuc Turkmenistan.
1. Li bi hnh khc cnh mng Cc ng ch, can m
i u bc ca Leonid Radin (Radin).
2. Li ca trong v opera Sng ng m m, nhc I.I.
Dzerzhinsky, li th ca L.I. Dzerzhinsky.
3. ni khu hiu T do, Bnh ng, Bc i. (Cc ch
thch u ca ngi dch v Ban bin tp ting Vit, tr
khi c ghi ch khc).
4. 1797: nm din ra chnh bin cng c nn cng ha
Php sau khi phi hu nm quyn. 1830: nm Cch
mng, lin sau Louis-Phillippe ln ngi vua. 1848:
nm Cch mng v nn Cng ha th hai ra i. 1871:
Napolon III thoi v sau khi thua trn trong chin tranh
Php-Ph, dn ti s ra i ca nn Cng ha th ba.
5. Xem phn ph lc cui sch.
6. V. A. Soloukhin (1924-1997): nh vn Nga. Tng lm
lnh gc in Kremli (1942-1945).
7. A. N. Yakovlev (1923-2005): Tin s khoa hc lch s,
vin s thng tn Vin hn lm khoa hc Nga. Tng l
lnh b binh chng pht xt c. Nguyn Vin trng
Vin kinh t th gii v quan h quc t thuc Vin hn
lm khoa hc Lin X, Trng Ban Tuyn truyn Trung
ng ng Cng sn Lin X, B th Trung ng ng,
y vin B chnh tr Trung ng ng. ng h mnh m
ng li ci t ca Gorbachev.
8. Mt hi kn coi nhau l huynh , vn bt ngun t
phng hi ca cc th n Anh t thi trung i (v th
c tn l freemasonry), sau tr thnh mt hi on
hng n l tng cao c nh bc i, bnh ng v ho
bnh. Cc thnh vin c cc tng lp (chnh khch,
ngh s, nh khoa hc,...), trong c nhiu nhn vt
trng yu ca cuc cch mng Php.
9. Tc Nicholas/Nikolai II, Nga hong cui cng, b
chnh quyn cch mng git cht cng gia nh nm
1918.
10. Hai nh cch mng Php: Jean-Paul Marat (1743-
1793), b mt n thch khch m cht, v Honore-
Gabriel Mirabeau (1749-1791).
11. o Nam i Ty Dng, ni Napolon b y ln
th hai cho n khi cht.
12. Ngy chim ngc Bastille 14-7-1789, c ly lm
ngy Quc khnh Php.
13. L k nim 200 nm Cch mng Php c t chc
nm 1989.
14. Ch () trong tn gi Qung trng
vn c dng theo ngha c l p. Mt s thnh ph
c ca Nga cng c cc qung trng chnh mang tn
/p tng t.
15. Phong tro ca nhng ngi Nga lu vong, ch yu
l tr thc, thay i thi t ch chng i chnh
quyn X-vit sang tha nhn chnh quyn ny. Tn gi
i ct mc xut pht t tn t tp ch (Smena vekh)
ca phong tro, xut bn Pari thi k 1921-1922. N.
Ustryalov (1890-1937), nh t tng ca phong tro
i ct mc, quay v Lin X nm 1935 sau khi
lu vong, nhng n nm 1937 b kt ti lm gin ip
v b x t.
16. i Cng tc Moskva, ngi nh bi qun
Tatar (Mng C) trong trn Kulikovo (1380).
90. A. A. Vlasov (1900-1946) trung tng Lin X, b
c bt lm t binh v hp tc vi c chng li Lin
X. Sau chin tranh b x t v ti phn quc.
109. Khasan: h vng Vin ng, gn bin gii vi
Triu Tin. Khalkhin-Gol (Cp Lp Cp H): sng vng
bin gii Mng C v Trung Quc, ni qun i Lin X
cng qun i Mng C nh thng qun Quan ng
ca Nht Bn nm 1939.
114. D. A. Volkogonov (1928-1995): Tin s s hc, vin
s thng tn Vin hn lm khoa hc Nga, thng tng.
Tng lm Vin trng Vin lch s qun s thuc B
Quc phng Lin X nhng b mt chc nm 1991 v
ti bi en lch s Lin X, sau lm c vn v quc
phng cho Tng thng Nga Yeltsin. C cha b x bn v
m b lu y di thi Stalin. B ba tc phm vit v
Lenin, Stalin v Trotsky c gii thng Nh nc Nga
1996 v vn hc ngh thut.
111. T ph Nga (sinh nm 1946), tin s khoa hc k
thut ngnh ton, vin s thng tn Vin hn lm Nga.
Tng lm Ph th k Hi ng An ninh thi Yeltsin,
nhng n thi Putin b kt ti v phi sng lu vong.
112. Yushenkov (1950-2003) nguyn l i t qun i.
Ph tin s trit hc. Mt trong nhng th lnh ca ng
Nc Nga t do, i biu uma quc gia. B m st
cht.
113. Nc Nga ban u c chia thnh 89 ch th
hnh chnh, nay gim cn 83 ch th. Mt ch th c
th l mt tnh, mt vng, mt thnh ph lin bang, mt
khu t tr hay mt nc cng ha.
96. Karbovanets l n v tin t ca Ukraina thi k
1992-1996; manat l n v tin t ca Azerbaijan v
Turkmenistan.
108. Chng ti trch dn thng tin bo ch. (Ch thch
ca tc gi).
17. Gorki ( - khu i nh): khu dinh th tnh
Moskva, cch ng vnh ai thnh ph Moskva
khong 10 km v pha nam, ni dng bnh ca Lnin
trc khi mt. Sau khi Lnin mt c i tn l
Leninskiye Gorki v tr thnh bo tng. Cn phn bit
vi Gorky () l tn c ca thnh ph Nizhny
Novgorod t nm 1932 n 1990, t theo tn ca vn
ho Maxim Gorky.
18. Th Mayakovsky trong trng ca Vladimir Ilyich
Lenin (1924). Bn dch ca Hong Ngc Hin trong
Maiacpxki, con ngi, cuc i v th, NXB i hc
v trung hc chuyn nghip, 1976.
19. L. B. Kamenev (1883-1936): y vin B Chnh tr
Trung ng ng Cng sn (BCT T CS) Bolshevik
Nga v Ph Ch tch Hi ng Dn y Nga, tng ch tr
cc phin hp ca B Chnh tr khi Lenin m. Sau ny b
Stalin bi chc, khai tr khi ng v b x bn. G. Ye.
Zinoviev (1883-1936): y vin BCT T CS Bolshevik
Nga, Ch tch Ban chp hnh Quc t Cng sn (1919-
1926). Sau ny b bi chc, khai tr khi ng v b x
bn cng vi Kamenev, cng c phc hi danh d
nm 1988. M. I. Kalinin (1875-1946): ngi ng u
nh nc Lin X v danh ngha trong nhiu nm, vi
cng v Ch tch Ban chp hnh Trung ng (BCHT)
ton Nga v Lin X (c quan quyn lc lp php ti
cao), sau l Ch tch X vit Ti cao Lin X.
20. V. D. Bonch-Bruevich (1875-1955): nh cch mng,
tin s khoa hc lch s, tng lm Chnh vn phng Hi
ng Dn y Nga.
21. Tc Krupskaya, v Lenin.
22. A. S. Yenukidze (1877-1937): bn thi tr ca Stalin,
th k on Ch tch BCHT Lin X (1922-1935).
Sau b khai tr ng v b x bn. c phc hi danh
d nm 1960.
23. F. E. Dzerzhinsky (1877-1926): th trng u tin
ca c quan an ninh Lin X vi chc danh Ch tch y
ban c bit ton Nga. V. V. Kuybyshev (1888- 1935):
y vin BCT v B th Trung ng CS Bolshevik Nga,
Ph Ch tch th nht Hi ng Dn y kim Ch nhim
y ban K hoch Nh nc. T. V. Sapronov (1877-
1937): tng lm th k on Ch tch BCHT ton Nga
v y vin on Ch tch kim th k Hi ng Trung
ng cc Cng on Lin X (n nm 1924). Sau b
khai tr ng v b n p, c phc hi danh d sau
khi cht. Ye. M. Yaroslavsky (1878-1943): y vin Trung
ng ng, y vin y ban Kim tra Trung ng, vin
s, y vin ban Bin tp bo S tht.
24. Li bi Hnh khc a tang, li th ca A.
Arkhangelsky, thng s dng trong l tang cch mng.
25. G. G. Yagoda (1891-1938): Dn y (tc B trng)
Ni v (1934-1936), sau b Stalin x t.
26. B. V. Petrovsky (1908-2004): nh ngoi khoa, B
trng Y t Lin X (1965- 1980), vin s Vin Hn lm
Lin X/Nga v Vin Hn lm Y hc Lin X/Nga.
27. Chi tit hn v nguyn nhn ci cht ca V. I. Lenin
c ni trong bi bo ca vin s B. Petrovsky Vt
thng v bnh tnh ca V. I. Lenin (bo S tht, 25,
26 thng 11 nm 1990) v trong tr li phng vn ca
vin s Vin Hn lm Y hc Yu. Lopukhin Bnh tnh v
ci cht ca V. I. Lenin: ba t v s thc (tun bo
Cng khai, 18 thng 10 nm 1990) (Ch thch ca tc
gi).
28. Trch trong trng ca Vladimir IIyich Lenin ca
Mayakovsky.
29. Hin nay vin n c lu gi ti chi nhnh Bo
tng V. I. Lenin ca Bo tng lch s quc gia
Moskva (Ch thch ca tc gi).
30. Th trn bn b vnh Phn Lan, ni Lenin n nu
trnh s truy lng gt gao ca Chnh ph lm thi.
31. Xin lu rng nhng li ni th hin tinh thn lc
quan cch mng ca G. M. Krzhizhanovsky tr thnh
nhng li tin tri: t nc ca Lenin tr thnh quc
gia m gn nh ai cng bit c bit vit, chm dt nn
tht nghip, t c nhng nh cao khoa hc v k
thut, vn hc v ngh thut, cu cc dn tc chu
u khi ch pht xt, a ngi ln v tr (Ch thch
ca tc gi).
32. Xin lu y khng phi c quan ca ng Cng
sn Nga (y ban Trung ng) m l c quan quyn lc
ti cao v mt lp php ca Lin X, do i hi cc X
vit bu ra. T nm 1938 n c thay th bng X vit
Ti cao Lin X.
33. Th Gruzia.
34. Tn tht l Ismet Inonu (1884-1973), Pasha l tc
hiu cao qu. Sau ny ng l Tng thng th hai ca
Th Nh K.
35. Nay l ngoi pha bc Paris.
36. Tc La Habana, th Cuba.'''
37. Tn gi c ca Ulan Bator, th Mng C.
38. Tn gi c ca Oslo, th Na Uy.
39. Trch trong trng ca Vladimir Ilyich Lenin ca
Mayakovsky, bn dch ca Hong Ngc Hin (sd).
40. Trch trng ca ca Mayakovsky.
41. Trch trng ca ca Mayakovsky.
42. Nay l ga Leninskaya (Ch thch ca tc gi).
43. Tc cc b trng.
44. Otzovisty: phi cu Bolshevik hnh thnh nm 1908,
i triu hi cc ng vin x hi dn ch ra khi uma
quc gia, chm dt hot ng hp php, lm ng X
hi dn ch b tch ri khi qun chng. Nm 1909 nhp
vo nhm Tin ln.
45. Mezhrayontsy: phi ng vin x hi dn ch tn ti
Petrograd thi k 1913-1917, gm nhm Trtkit,
Menshevik, cu Bolshevik tha hip, a s thnh vin
nhm Tin ln. Ch trng dung ha hai phi
Bolshevik (a s) v Menshevik (Thiu s) trong
mt ng X hi dn ch thng nht. n nm 1917
a s h on tuyt vi nhm Menshevik phng th, tr
thnh nhng ngi Bolshevik.
46. Nhm trong ng Cng sn Lin X nm 1918,
gm N. I. Bukharin, K. B. Radek, G. L. Pyatakov,...
chng vic k ha c Brest vi c, h ho tip tc
chin tranh cch mng.
47. Detsisty: phi c hi trong ng Cng sn Lin X
thi k 1920-1921, gii thch nguyn tc tp trung dn
ch theo cch i c t do phe phi trong ng.
48. Khuynh hng trong ng Cng sn Lin X thi k
1920-1922, gm A. G. Shlyapnikov,. A. M. Kollontay,...
coi cng on ch khng phi ng Cng sn l hnh
thc t chc cao nht ca giai cp cng nhn.
49. Trch trng ca Vladimir Ilyich Lenin ca
Mayakovsky.
50. Ban u Lng c gi l hm m (sklep) (Ch
thch ca tc gi).
51. Chi tit hn v vic ny xem mc K thut p xc
hon ho (Ch thch ca tc gi).
52. Dmitriy Ilyich Ulyanov (1874-1943): em trai Lenin;
Maria Ilyinichna Ulyanova (1878-1937): em gi Lenin;
Anna Ilyinichna Yelizarova-Ulyanova (1864-1935): ch
gi Lenin.
53. Li ca bi ht c dng lm hnh khc a tang
Lin X trc y. Ph th ca A. Arkhangelsky.
54. Th Belarus.
55. Tin thn ca ng Cng sn Nga (Bolshevik), sau
ny l ng Cng sn Lin X.
56. Th Uzbekistan.
57. Th Azerbaijan.
88. Nhn vt thiu nhi trong tiu thuyt Nhng ngi
khn kh ca nh vn Php Victor Hugo.
89. xagien = 2,134 m.
110. Nay l Kaliningrad.
75. Nhng hc vin s quan ca trng qun s mang
tn BCHT Lin bang X vit cng chu trch nhim
tun tra canh gc in Kremli. (Ch thch ca tc gi).
76. Nng dn ngho kh.
77. Phong tro Hi gio Trung ni dy chng chnh
quyn X-vit ngay t nm 1917 cho n thp k 1930.
78. Chi tit hn v i v binh danh d thuc Lng
Lenin c k li trong cun sch Nhng ngi lnh gc
 v tr gc s 1ca A. Abramov. (Ch thch ca tc
gi).
79. Sau ny trng i tn thnh Trng i hc S
quan ch huy (tc Trng Qun s) mang tn X vit
Ti cao CHXHCNXVLB Nga (1958-1993), nay l trng
Ch huy Qun s Moskva.
80. Nhc n cuc tranh ginh quyn lc gia tng
thng Yeltsin v X-vit Ti cao dn n xung t v
trang vi phn thng thuc v Yeltsin.
81. B trng B tuyn truyn thng tin ca ch c
quc x, ni ting v phng chm c lp i lp li li
ni di th ngi ta s tin.
(1) Biu mui: em h.
(2) Biu ca: anh h.
(3) Thi mui: c th hiu mt cch n gin l n
lu manh.
(4) Thanh: xanh; xch: ; to: en; bch: trng.
(1) Zombie: Thy ma sng li nh ph php. Th nui
Zombie l nhn vt trong game My Pet Zombie.
(1) Cng nhau st cnh bay cao, ni tnh cm nam n
n i, tm u hp, mi khng chia la.
(2) y l vnh kt ng tm, ch v chng n i,
ha hp, bn nhau n gi.
(3) Tri ngc vi chnh kh, gn ging nh t kh.
(4) Bi ht T b - Nhm nhc Yu.
(1) c chin: quan st v c thc trn nh.
(1) Qut hm ca Trung Quc, thng lm bng g, c
th m ra, dng qut bp l.
(2) Ng t l t dng ch mt c gi hi t nhiu
yu t: chn chn, nho nh, kin cng, t tin, im
m, c tr tu, bao dung, c kh cht
(1) To khang (tao khang): ngi v ly t lc cn
ngho kh, ngoi ra , ngoi ra cn ch nhng th v
dng, b b i.
(2) Mi quan h thn thit, chn thnh, khng c bt c
iu g giu gim i phng. Nhng y, Nhc
Nht mun ni l hai ngi tng c nhng lc khng
mnh vi che thn khi trc mt i phng.
(1) Nng tnh khi ra tay.
(1) Kh ma st: Mt loi th kh nh sng m sinh ra
khi con ngi nhp ma, c th gy ra ri lon tinh thn,
c th lm gim tu vi.
(1) Ngi c phong thi ti hoa khng ai snh kp.
(1) Khng ni trong khi n v ng.
(1) Vn l mt cu th trong bi Hip khch hnh ca
L Bch, trong bi Hip khch hnh ca L Bch,
nguyn vn: Thp b st nht nhn, thin l bt lu
hnh.
(1) Tn mt huyt o trn mu bn tay.
(1) V Mc Mc c cch pht m l m m, gn m
vi t s, c l m nn d khin ngi ta nghe nhm.
(2) Tnh yu gia n v n.
(1) M Cnh o l nam din vin i Loan, sinh ngy
10212, nh o l nam din vin i Loan, sinh ngy
16/02/1962, sau khi tt nghip ngnh in nh, anh c
mi tham gia nhiu b phim truyn hnh chuyn th t
tiu thuyt Qunh Dao nh: Tuyt Kha, C non bn b
nc sng trong xanh, Mai Hoa tam lng
(1) Chu B Thng () l mt nhn vt c tht
trong lch s Trung Quc, ng sng vo cui thi Bc
Tng, c nh hng ln trong vic sng lp Ton Chn
gio. T sau nm 157, nhiu ngi bit n ng nh mt
nhn vt trong tiu thuyt v hip ca Kim Dung.
(2) Hp tinh i php l mt mn v cng trong tiu
thuyt Kim Dung, ngi s dng mn v cng ny c
th hp th ni cng ca i th, bin ni cng ca i
th thnh ca mnh.
(1) on trch trong bi Giang thnh t ca T Thc,
nh th i Tng.
(1) Dng mt vt th tn cng mt th g .
(1) l i thuyn ni khng c sng gi m cng lt,
qu l xui xo.
(2) Quc ha hay cn gi l tranh Trung Quc, l nhng
bc tranh c v trn la, giy Tuyn Thnh, c trc
cun. Quc ha l hnh thc hi ha truyn thng ca
dn tc Hn. ti ca cc bc quc ha l con ngi,
sng ni, hoa c, chim chc th hin s nhn thc
ca c nhn v t nhin, x hi v cc lnh vc lin quan
nh chnh tr, trit hc, o c
(3) Mt loi bt php c bit trong th php, gia nt
v c nhng vt trng. Phi bch cng l mt biu hin
in hnh ca s kt hp hi ha gia h v thc trong
ngh thut quan truyn thng ca Trung Quc.
(1) V vi ngi khng kho n ni hoc ngi c tnh
cch lnh lng, t ni.
(1) Trnh Gio Kim (??5 2025), tn t Tri Tit, l cng
thn Trnh Gio Kim (??5 2025), tn t Tri Tit, l cng
thn khai quc nh ng, 1 trong 24 cng thn Lng
Yn cc. Cu ny ch s vic bt ng xy ra, nm ngoi
d liu.
(1) Nguyn vn: k ba, vn l mt loi hoa p qu
him, nay thng c dng chm chc nhng
ngi c hnh vi qui n, khc vi ngi thng.
(1) T gc Hn ca ra en l quy. V quy (
gu) c m c quy. V quy (w gu) c m c
gn ging vi quy (w gu) nn Nhc Nht nghe
nhm.
(1) Xem tinh tng: xem s sng ti v v tr ca cc
ngi sao on ng: xem s sng ti v v tr ca cc
ngi sao on im ct hung ha phc ca ngi v
vic.
(2) Trng ngha l m.
(1) Trong ting Trung, t (byolin) ngha l
khng bit xu h, ngha mt ch l khng cn mt.
(1) ni gc u xung ng.
(1) it nhi: Chu.
(188) Ch ny c l tc gi nhm ln 30 thay v 50, on
di nhn vt ny k hc lp 7 vo nm 1972 th hin
nay phi trn 50 tui ri.
(189) Chuyn di (transference) l hin tng trong tr
liu tm l khi bnh nhn coi ngi t vn tm l nh
mt ngi quen thn ca mnh, thng l nhn vt chnh
trong cu chuyn ca mnh hn l ch l ngi lng nghe
v tr gip tho g vn , ngi bnh c th ny
sinh nhng cm xc nh i vi nhn vt ng nht m
c th nh hng n hiu qu ca vic iu tr.
(190) D. Grossman, Death as a way of life: From Oslo
to the Geneva agreement (Tm dch: Cht nh l mt
cch sng: t hip nh Oslo n hip nh Geneva).
New York: Picador, 2004, trang 8.
(191) Nh ch thch 204, trang 7.
(192) Nh ch thch 204, trang 30.
(193) Nh ch thch 204, trang 43.
(194) Nh ch thch 204, trang 44.
(195) L hi ngy 25 thng 3 tng nh vic Maria c
thng bo b s l m ca Cha Jesus.
(196) D. Grossman, To the end of the land, trang 633.
(197) R. Cooke, David Grossman: I cannot afford the
luxury of despair (Tm dch: David Grossman: Ti
khng sc trang tri cho ni tuyt vng), Observer,
29 thng tm, 2010.
(198) Avraham Balaban, The unquenchable
bereavement of losing a child (Tm dch: Ni au
khng th no ngui ca vic mt mt a con),
Haaretz, 9 thng 10, 2011.
(199) David Grossman, Falling out of time (Tm dch:
Lc bc thi gian). Tel Aviv: New Library, 2011, trang
120, 138 39. Ting Hebrew.
(200) Mt dng t v, c s dng vi mc ch tn
gio, trong c l Yom Kippur ca ngi Do Thi, xut
hin nhiu trong Kinh Thnh.
(201) Moshe Amirav, Jerusalem symdrom: The
Palestinian Israeli battle for the Holy City (Tm dch:
Hi chng Jerusalem: cuc chin Palestine Israel ginh
git Thnh ph Thing). Eastbourne: Sussex Academic
press, 2009.
(202) Oz Almog, The Sabra.
(203) T gc: permanent collection, ch b su tp
thuc s hu ca bo tng, thng c trng by vnh
vin.
(204) Nhip nh gia ngi Israel, sinh nm 1966.
(205) Ngha l ch trch kch lit.
(206) Oz Almog, Farewell to Srulik: Changing values
among the Israel elite (Tm dch: Vnh bit srulik:
nhng gi tr thay i trong gii tinh hoa Israel). Tel
Aviv: Zmora-Bitan, 2004.
(207) David Brooks, A loud and promised land (Tm
dch: vng t ha n o), New York Times, 16 thng
t, 2009.
(208) A. Falk, Fratricide in the Holy Land.
(209) D. Grossman, Death as a way of life.
(210) Nh ch thch 222, E. Shalit, The relationship
between aggression and fear of annihilation in Israel
(Tm dch: Mi quan h gia s hung hng v ni s b
hy dit ca Israel), Political Spsychology s 15 (1994),
trang 415 34. O. Grosbard, Israel on the couch.
(211) Y. Ezrahi, Rubber bullets., trang 251.
(212) D. Grossman, To the end of the land, trang 592.
(213) D. Grossman, Falling out of time, trang 99.
(214) Dalia Karpel, He will return (or not) (Tm dch:
Anh y s tr v (hoc khng)), Haaretz, 2 2 thng 10,
2002. Ting Hebrew.
(215) Almog, The sabra.
(216) Yaron Peleg, Heroic conduct: Homoeroticism and
the creation of modern, Jewish masculinities (Tm
dch: Phm cht anh hng: ng tnh luyn i v s to
thnh phm cht nam tnh ca ngi Do Thi hin i),
Jewish social studies 13, s 1 (thu 2006), trang 31 58.
(217) Yoram Kaniuk, 1948, trang 113 21.
(218) Vit tt ca chng ri lon stress sau sang chn.
(219) John Wayne (1907 1979): Din vin, o din
ngi M ni ting vi th loi phim cao bi.
(220) Karpel, sd.
(221) i tng nim thc cht l hai h nc c xy
dng trn chnh v tr ca hai ta nh b nh sp, nay
khng cn. Kin trc s t tn cho hai h ny nh
vy ni chng phn chiu (reflecting) khong trng ni
hai ta thp tng hin din (absence), nhng cng l ni
du khch n y chim nghim (mt ngha khc ca
reflecting, y c php a ngha) v s vng mt ny,
cng l v ci v thng, ci cht, bin mt.
(222) Dan Senor v Saul Singer, Quc gia khi nghip:
Cu chuyn thn k v nn kinh t Israel. New York:
Twelve, 2009.
(223) Almog, The sabra, trang 234.
(224) Bruno Boccara, Policy making and its
psychoanalytic underpinnings (Tm dch: Lm chnh
sch v nn tng phn tm hc ca n).
www.socioanalyticdialogue.org.
(1) Ting Hebrew l bar mitzvah. Nghi l c t chc
nh du thi im trng thnh cho tr em n tui 13.
L dnh cho b trai l bar mitzvah (bar ngha l con trai),
cho b gi l bat mitzvah. Mitzvah c ngha l iu rn.
(2) Holocaust: l cuc dit chng do c Quc x tin
hnh v dn ti ci cht ca khong 6 triu ngi Do
Thi. Mt s nh s hc s dng nh ngha ny bao
gm c 5 triu nn nhn khng phi Do Thi thit mng
v cc cuc thm st ca c Quc x, a tng s nn
nhn ln con s 11 triu ngi.
(3) Khong 45 mt.
(4) Th trn Do Thi nh.
(5) Ch v cu tinh n gii phng dn tc Do Thi.
(6) L Vt Qua (hay cn gi l l Qu Hi) l l quan
trng nht ca ngi Do Thi, ko di mt tun trong
khong thng 3 hoc 4 dng lch. L c c hnh
nh mt cuc tng nim nhm gip mi ngi sng li
kinh nghim ca cha ng gii phng mnh khi ch
n l ca Ai Cp xa kia.
(7) Nm 1917, ngoi trng Anh Arthur Balfour tuyn
b cng nhn vng t Palestine l t ca ngi Do
Thi.
(8) Ch nhng cuc thm st ngi Do Thi ca Nga
hong.
(9) Diaspora: ch ngi Do Thi phi b x Israel lang
thang phiu bt k t th k VI trc Cng Nguyn.
y ni h quay v Israel.
(10) Ngy ngh hng tun bt u trc lc mt tri ln
vo th Su cho n trc khi mt tri ln vo th By.
(11) L n ti, din ra vo thng th 7, ngy th 10.
(12) Khu ch ngi Hi gio.
(13) Nhng mn n ca ngi Hi gio.
(14) V din ra ngay vo ngy l ny nn n c t tn
nh vy.
(15) y tc gi chi ch, t gc college cn c ngha
lng l nh t, s lin quan n phn tc gi c th
ra cui on ny.
(16) Ngi Do Thi c sinh ra Israel.
(17) Ch ngha Zion l mt hnh thc ca ch ngha dn
tc ca ngi Do Thi v vn ha Do Thi, ng h mt
nh nc quc gia Do Thi trong lnh th c xc nh
l vng t Israel. Ch ngha Zion ng h ngi Do Thi
pht huy bn sc Do Thi ca h v chng li s ng
ha ngi Do Thi vo cc x hi khc cng nh ng
h vic tr li ca ngi Do Thi Israel, nh cho ngi
Do Thi c gii thot khi s phn bit i x chng
ngi Do Thi, trc xut v bc hi xy ra trong cc
x hi khc.
(18) ch cnh hu v cnh t. Sau ny tc gi ni rt
nhiu v s tn ti song song ca hai phe ny trong bn
chnh tr Israel.
(19) L phng php rt gn d liu, tm mi lin quan
gia cc bin lin tc, nhm cc bin c lin quan...
(20) Hermann Rorschach (1884 - 1922), nh tm thn
hc, nh phn tm hc ni ting theo trng phi Freud
Thy S. ng ni ting vi th nghim i tng th
nghim quan st mt bc tranh c nhng vt du mc
loang i xng. Thng qua miu t ca i tng th
nghim v bc tranh h lin tng thy c, ngi ta
rt ra kt lun v tnh cch v nhng ham mun trong
v thc ca h.
(21) Trong trng hp ny n c ngha l ngay / chnh
xc l by gi.
(22) Do Thi ng u.
(23) Vit tt ca Weapon of mass destruction: V kh
hy dit hng lot.
(24) Tn gi chung cho cuc ni dy ca ngi
Palestine chng ngi Israel.
(25) Phng vn trc tip Tom Segev, thng 8 2005.
(TG)
(26) Phng vn trc tip Emanuel Berman, nm 2005.
(TG)
(27) Martin Fletcher, Walking Israel: A Personal Search
for the Soul of a Nation (Tm dch: Rong rui min
Israel: Cuc tm kim tm hn t nc ca mt c
nhn). New York: St. Martins Press, 2010.
(28) Ethan Bronner, An Israeli Novelist Writes of Pain,
Private and Public, (Tm dch: Tiu thuyt gia Israel
vit v ni au, c nhn v cng chng), New York
Times, 16 thng 11, 2010.
(29) Mt loi ru nho .
(30) Mt dng ngi Do Thi hin chim s ng nhng
ngi Do Thi.
(31) R. Cramer, How Israel lost: The four questions
(Tm dch: Israel mt mt nh th no: bn cu hi).
New York: Simon & Schuster, 2004.
(32) Vit tt ca Special Weapon And Tactics: i chin
thut v v kh c bit, l mt n v chin thut u t
trong cc c quan thi hnh php lut, c o to
thc hin nhng nhim v nguy him nm ngoi kh
nng ca cnh st thng thng.
(33) ch nhng ngi cnh t t do, c bit cm
thng v u tranh cho nhng tng lp thit thi.
(34) David Biale, Power and powerlessness in Jewish
history (Tm dch: Quyn lc v bt lc trong lch s
Do Thi). New York: Schocken Books, 1986, tr. 39.
(35) L t chc u tin c trch nhim v vn nhp
c v tip nhn ngi Do Thi, t Diaspora n
Palestine.
(36) Khong 27 mt.
(37) Mt t chc phi chnh ph ti Israel, mc tiu phn
i v gim st hot ng xy dng cc khu nh c ca
chnh quyn Israel.
(38) Kiu hnh hnh ca bn phn bit chng tc M vi
nhng ngi da en.
(39) M n ng Do Thi i khi cu nguyn.
(40) Th tng Rabin c mt s nghip qun s ly
lng trc khi lm th tng, ng cng l ngi ng
nhn gii Nobel ha bnh cng Shimon Peres v Yasser
Arafat.
(41) T gc: sociopath, ch nhng ngi ri lon nhn
cch, chng i x hi, c nhng hnh vi bt chp lut
php, tp tc, quyn li... ca x hi.
(42) Thut ng c ngha khc nhau trong Kinh Thnh
v trong i sng chnh tr. Trong Kinh Thnh, t ny
bin i theo thi gian, ch yu v vn bin gii v
phm vi lnh th.
(43) c lut php Israel cng nhn l ban rabbi ti
cao v i sng tm linh tn gio Do Thi Israel.
(44) Ting Yiddish: Ci mng.
(45) C. Kluckhohn v H. A. Murray, Personality in
nature, society and culture (Tm dch: Tnh cch trong
t nhin, x hi v vn ha), New York: Alfred Knopf,
1948.
(46) Raphael Patai, The Arab Mind (Tm dch: Tm thc
ngi Rp), Long Island City, N.Y: Hatherleigh Press,
2002.
(47) Phng vn trc tip Yaron Ezrahi, 12 thng 8, 2005.
(48) Theo www.jewpi.com
(49) T gc: computer worm, ging nh virus nhng
sc ph hoi ln hn, c th t ti to.
(50) Mt hnh nh i lp li vi b cu ha bnh.
(51) y, tc gi p dng thuyt v su cp khong
cch trong cc mi quan h x hi. y l mt hc
thuyt cha c chng minh ni rng th gii rt nh
b, bt c ai trn hnh tinh ny cng kt ni vi ngi
khc trong mt chui lin kt vi nhau, xa nht l cn ti
su mi trung gian lin h c vi nhau. C th thy
r hn v thuyt ny trong cc mng x hi nh
Facebook, Linkdle...
(52) David Biale, sd, 28.
(53) Qua nhiu v tn st, hy dit, nhiu ngi Do Thi
ci sang o khc, mt s ngi th khng.
(54) M. Botticini v Z. Eckstein, The chosen few: How
education shaped Jewish history, 70 - 1492 (S t c
la chn: Gio dc hnh thnh nn lch s Do Thi nh
th no, 70 1492). Princeton, N.J.: Princeton
University, 2012.
(55) B. Beit-Hallahmi, Original sins: Reflections on the
history of Zionism and Israel (Tm dch: Ti t tng: Vi
suy ngh v lch s ch ngha Zion v Israel).
Northampton, Mass: Interlink Publishing Group, 1998.
(56) Nh ch thch 53.
(57) Tom Segev, One Palestine, Complete: Jew and
Arabs under the British mandate (Tm dch: Mt
Palestine, trn vn: ngi Do Thi v ngi Rp di
ch y tr car Anh). New York: Picador, 2001, trang
1.
(58) T gc: Mayflower, tn ca mt chic thuyn
bum ch nhng ngi theo o Ki t c lp vi Anh
gio t vng Trung nc Anh di c n Hoa K bt
u mt cuc sng mi vo nm 1620. T , ci tn
Mayflower c coi l biu tng ch s di dn t chu
u sang Hoa K. Nhiu gia nh quyn qu M hin
nay u mong mun xem xt t tin mnh nm trong s
nhng ngi trn con tu .
(59) Beit-Hallahmi, sd, trang 77.
(60) Nh ch thch 57.
(61) George Orwell, nh vn Anh vi nhng tc phm
ni ting nh Chuyn nng tri (Animal Farm) 1984...
(62) Theo www.jerusalemofgold.co.il.
(63) Moshe Amirav, Jerusalem syndrome: the Palestinian
Israeli battle for the Holy city (Tm dch: Hi chng
Jerusalem: cuc chin Palestine Israel ginh li thnh
ph Thing). Eastbourne: Sussex Academic Press, 2009.
(64) Ting Anh: the facts on the ground.
(65) Sergio DellaPergola, Sergio DellaPergola vs. the
author of Voodoo Demographics (Tm dch: Sergio
DellaPergola vs. tc gi cun Nhn khu hc voodoo),
Azure Online 27 (ng nm 2007).
(66) Cng Jaffa.
(67) Martin Fletcher, sd, trang 753.
(68) Nurit Gerzt, Captive of a dream: National myth in
Israeli culture (Tm dch: Truy tm mt gic mng:
huyn thoi dn tc trong vn ha Israel). Tel Aviv:
Amoved publishers Ltd,. 1995, bn ting Hebrew.
(69) ni v Sng kin phng th chin lc c
Reagan gii thiu vo nm 1983, b t tn nhi l Chin
tranh gia cc v sao, tn mt b phim ni ting ca M,
v Reagan xut thn l mt din vin Hollywood. y l
mt d n quc phng s s dng cc h thng c cn
c trn khng gian v mt t bo v Hoa K khi
cc cuc tn cng bng tn la ht nhn lin lc a
chin lc v khng loi tr s c pht trin thm
phng th trc kh nng tn cng t ngoi v tr.
(70) Mt thnh ph cng ng bng duyn hi min
nam Israel.
(71) Mt nhnh Do Thi gio chnh thng, cn c tn
ting Vit l H Ty c.
(72) Martin Fletcher, sd, trang 753.
(73) Mt cuc thm hi gia nh h hng thn thit va
c ngi qua i.
(74) Ting c, ngha l m ca nhng mnh v, l
cuc tn st ngi Do Thi din ra trn hu khp lnh
th nc c v mt phn nc o, xy ra vo m
mng 9 rng mng 10 thng 11 nm 1938 (m ,
nhng ngi cng dn c c ton quyn tra tn,
cng hip hoc git ngi Do Thi) v din ra n sng
ngy hm sau, nhng mnh v knh ri rc y ng
ph ni c nhng ca hiu v ch ca ngi Do Thi.
y l khi u ca cuc tn st chng tc Holocaust.
(75) Cng ng ngi Do Thi Palestine tin nh nc
Do Thi.
(76) Tom Segev, sd.
(77) Ch nhng nhm tc ngi ni chung ngn ng
Semitic, trong ting Hebrew, ting Rp.
(78) Avner Falk, Fratricide in the Holy Land: A
pschyoanalytic view of the Arab Israeli conflict (Tm
dch: Huynh tng tn trn t Thnh: xung t
Rp Israel nhn t phn tm hc). Madison WI:
University of Wisconsin Press, 2010.
(79) Martin Fletcher, sd, trang 635.
(80) Yael S. Feldman, Glory and Agony: Isaacs
Sacrifice and National Narrative (Tm dch: Vinh quang
v au n: S hi sinh ca Isaac v cu chuyn dn
tc). Stanford, Calif.: Stanford University Press, 2010.
(81) Hng hng khng ln nht ca Israel.
(82) Nh t bn, nh u t, nh bt ng sn, ngi sao
truyn hnh v l ngi vit sch ni ting M, hin
ang chy ua vo chc Tng thng M. Trong tay ng
hin c nhiu ta cao c ni ting M.
(83) Tm dch: Kinneret ca ti. Kinneret l tn bin h
Galilee.
(84) Nm pha ty nam nc c, c bao bc pha
ty v nam bi thung lng sng Rhine.
(85) Thnh ph ca o, ni ting vi nhng khu ph c
v nhng ni c xp hng di sn thin nhin th gii.
(86) E. Ben-Ari v Y. Bilu, Grasping land: Space and
place in contemporary Israeli discourse and experience
(Tm dch: Vng t ham h: Khng gian v ni chn
trong din ngn v tri nghim ca ngi Israel). Albany,
N.Y.: State University of New York Press, 1997.
(87) Israel V i hn.
(88) Sidra DeKoven Erzahi, To what shall I compare
you?: Jerusalem as ground zero of the Hebrew
imagination (Tm dch: Ta s so snh ngi l g:
Jerusalem nh l mnh t hoang vu trong tr tng
tng Hebrew.). PLMA 122, s 1, (Thng 1 nm 2007).
(89) Avner Falk, sd.
(90) H. Kohut, The analysis of the self (Tm dch: Phn
tch bn thn). New York: International Universities
Press, 1971.
(91) Sidra DeKoven Erzahi, sd.
(92) Hay cn c vit l Judah Halevi (1075 - 1141):
nh th, nh vt l hc Do Thi ngi Ty Ban Nha.
(93) Hayyim Nahman Bialik (1873 - 1934): nh th Do
Thi, c coi l nh th ca dn tc Israel.
(94) Gershon Rivlin, The Temple Mount is in our hand:
Report from general Motta Gur (Tm dch: Ni n
trong tay chng ta: Bo ci ca tng Motta Gur). Tel
Aviv: Maarachot, 1973, trang 317, ting Hebrew.
(95) Y. Erzahi, Rubber bullets: Power and conscience in
modern Israel (Tm dch: n cao su: Sc mnh v
thc trong Israel hin i). Berkeley: University of
California press, 1998.
(96) L. Eisenberg, Traditions and transition in Israel
studies (Tm dch: Truyn thng v s dch chuyn
trong nghin cu Israel). Albany: State University of
New York press, 2003.
(97) Theo www.jewpi.com.
(98) Tn ting Anh: bipolar disorder hay manic-
depressive disorder: Ngi b chng ny c lc high
(manic) ngha l vui v qu mc; v c lc low
(depression) ngha l bun ru n mc t lit c th.
ngh, cch lm vic, x s bt thng... nm ngoi s
kim sot ca ngi bnh v thng gy ra nhng kh
khn trong cng vic cng nh giao tip bnh thng.
Trng thi vui nu khng c cha tr s tr thnh
tnh trng hoang tng (psychotic).
(99) Tom Segev, The seventh million: the Israelis and
Holocaust (Tm dch: 7 triu: ngi Israel v Holocaust).
New York: Picador, 2000.
(100) Anwar Sadat (1918 1981): Tng thng th ba
ca Ai Cp (1970 1981).
(101) Nh tm l hc ni ting sinh o nm 1913, mt
nm 1981.
(102) B. Susser v C. Liebman, Choosing Survival:
strategies for a Jewish future (Tm dch: La chn sng
st: nhng chin lc cho mt tng lai Do Thi).
Oxford: Oxford University press, 1997.
(103) David Grossman, To the end of the land (Tm
dch: Ni tn cng ca t). New York: Knopf, 2010,
trang 376.
(104) Israel Defense Forces: Lc lng quc phng
Israel.
(105) Lin th i k (narcissism contiuum) i t khe
mnh n n nh, ri hy dit v cui cng l bnh l.
(106) T. Friedman, From Beirut to Jerusalem (T Beirut
n Jerusalem). New York: Anchor Books, 1990, trang
126.
(107) Tom Segev, One Palestine, complete.
(108) Trn ng chy trn khi Ai Cp, ngi Do Thi
b nhng chin binh Amalek chn nh.
(109) Tom Segev, One Palestine, complete, trang 292.
(110) Tom Segev, One Palestine, complete, trang 291.
(111) N. Gertz, Myth in Israel: Captive of a dream (Tm
dch: Huyn thoi Israel: truy lnh mt gic m).
Portlnd, Ore: Vallentine Mitchell, 2000.
(112) Mt cuc thm st ngi Do Thi di thi Nga
hong.
(113) Tom Segev, One Palestine, compete, trang 325.
(114) Oz Almog, The sabra: the creation of New Jew
(Tm dch: Sabra: Ngi Do Thi mi). Berkeley:
University of California press, 2000.
(115) O. Grossbard, Israel on the couch: the psychology
of the peace progress (Tm dch: Israel trong phng
mch: tm l trong tin trnh ha bnh). New York: State
University of New York press, 2000.
(116) Nguyn vn: shoot the messenger (git ngi a
tin), mt thnh ng ch vic li cho ngi a tin xu
ch khng phi l ngi gy ra li.
(117) Esther l hong hu ngi Do Thi ca vua Ba T
Ahasuerus. Cu chuyn v vic b cu dn tc Do
Thi l nn tng cho mt l hi truyn thng ca ngi
Do Thi, l Purim. Ngy m k th d nh tuyt dit
dn Do Thi c ly lm ngy l Purim nhm tng
nh b.
(118) Y. Erzahi, Rubber Bullets.
(119) B. Beit-Hallahmi, sd.
(120) Bo Jerusalem Post, 31 thng nm, 2010.
(121) Yael Shilo, phng vn trc tip.
(122) Pogram l mt cuc ni lon bo lc nhm
khng b hay tn st mt nhm dn tc hay nhm ngi
theo o thiu s, c bit l nhm voo ngi Do Thi.
(123) Amos Oz, A tale of love and darkness (Tm dch:
Chuyn tnh v bng ti). New York: Harcourt, 2003,
trang 14..
(124) Kibbutz theo ting Do Thi c ngha l t hp -
mt hnh thc t chc kinh t nng - cng nghip nng
thn c nht v nh trn th gii ang tn ti Israel.
(125) Mt ngi hc, ngi tp s trong ngi trng Do
Thi chnh thng gio.
(126) Amos Oz, sd, trang 485.
(127) A. Falk, sd, trang 247.
(128) Gideon Levy, A (second) passport for every
worker (Tm dch: H chiu (th hai) cho mi cng
nhn), Haaretz, 2 thng Su, 2011. Ting Hebrew.
(129) Nguyn l mt pho i c xa ca ngi Do Thi
nm pha ty nam Bin Cht, nay thuc lnh th Israel.
Pho i nm trn vng t cao, vch thng ng.
(130) Y. Kaniuk, Adam Ben Kelev. Tl Aviv: Sifriat
Poalim, 1969. Ting Hebrew.
(131) Richard Strauss (1864 - 1949): Nh son nhc
giao hng ni ting ngi c.
(132) y chng ti dng cch cu to t nh Hn
gian, Vit gian.
(133) Tom Segev. The seventh million, trang 4.
(134) Mt loi thuc gy o gic.
(135) Ka-Tzetnik, Tzofan-Edma. Bnei Brak, Israel:
Hakibbutz Hameuchad, 1987, trang 25-26. Ting
Hebrew.
(136) Tom Segev, The seventh million, trang 196.
(137) H. Yablonka, The state of Israel vs. Adolf
Eichmann (Tm dch: Nh nc Israel v Adolf
Eichmann). Tel Aviv: Yediot Ahronot, 2001, trang 49-59.
Ting Hebrew.
(138) Tom Segev, The seventh million, trang 117.
(139) Nh ch thch 146, trang 97-98.
(140) ch m knh v.
(141) Khi nim trong trit hc v ngh thut, l tc
ng mang tnh cm xc ca bi kch i vi ngi xem,
thng qua ni lo s v thng cm m bi kch ny sinh
ra nhng tc ng thanh lc tm hn, tinh thn con
ngi.
(142) G. Hausner, The Jerusalem Trial (Tm dch: V
xt x ti Jerusalem). Tel Aviv: Beit Lohamei Hagetaot v
Hakinnutz Hameuchad, 1980, trang 245, 327.
(143) H. Guri, Facing the glass booth: the Jerusalem trial
(Tm dch: i mt trong bung knh: V xt x ti
Jerusalem). Tel Aviv: Hakibbutz Hameuchad, 1962, trang
73.
(144) H. Yablonka v O. Cummings, Survivors of the
Holocaust: Israel after the war (Tm dch: Nhng nn
nhn sng st ca v Holocaust: Israel sau chin tranh).
New York: New York University press, 1999.
(145) Mt hot ng trng cho tr. Tr mang n lp
mt vt v k chuyn v n.
(146) Nghi l nh du s thay i a v x hi c trong
nhiu tn gio, o Do Thi c th l l Bar Mitzvah.
(147) D. Grossman, The carrier pigeon of the
Holocaust trong Death as a way of life (Tm dch: B
cu a th trong Holocaust; Cht nh l mt cch
sng). Tel Aviv: Hakibbutz Hameuchad, 2003, trang 23.
Ting Hebrew.
(148) Steven Erlanger, New museum, putting a human
face on the Holocaust, opens in Israel (Tm dch: Bo
tng mi trng by nhng khun mt ngi trong
Holocaust, m ca Israel). New York Times, 16 thng
ba, 2005, A1.
(149) Yaron London, phng vn trc tip, 2014.
(150) Yoram Kaniuk, 1948. Tel Aviv: Miskal Yedioth
Ahronoth Books v Chemed Books, 2010, trang 25.
Ting Hebrew.
(151) Hannah Arendt, Eichmann in Jerusalem (Tm dch:
Eichmann Jerusalem). New York: Penguin Books,
1994, trang 118.
(152) Tom Segev, The seventh million, trang 196.
(153) D. Ben-Gurion, The revewed state of Israel (Tm
dch: Nh nc Israel mi). Tel Aviv: Am Oved, 1969,
trang 546.
(154) Avraham Shapira, The seventh day (Tm dch:
Ngy th by). London: Andre Deutsch, 1970, trang
160.
(155) Tom Segev, The seventh million, trang 392.
(156) D. Bar-On v O. Selah, The vicious circle
between relating to reality and relating to the Holocaust
among young Israelis (Tm dch: Vng lun qun gia
lin h vi thc t v vi Holocaust trong gii tr Israel),
bo co nghin cu. Beer Sheva, Israel: Ben-Gurion
University, Khoa Nghin cu hnh vi, 1990, trang 39.
(157) Y. Oron, Jewish Israeli identity (Tm dch: Danh
tnh Do Thi Israel). Tel Aviv: Kibbutz College School
of Education, 1992, trang 58.
(158) Gideon Alon, Begin: If Iraq tries again to build a
nuclear reactor, we will act against it (Tm dch: Begin:
Nu Iraq c xy dng nh my phn ng ht nhn mt
ln na, chng ta s ra tay ngn chn), Haaretz, 10
thng 6 nm 1981, trang nht.
(159) Tri hy dit ca c Quc x Ba Lan.
(160) Trch dn trong The seventh million ca Tom
Segev.
(161) D. Grossman, The carrier pigeon of the
Holocaust, trang 22.
(162) O. Grosbard, Israel ong the couch, trang 35.
(163) Arendt, Eichmann in Jerusalem.
(164) Ghetto: L t m t khu vc m ngi Do Thi
buc phi sng.
(165) Bar-Yosef Yehoshua, On the Kfar Kassem
Incident (Tm dch: Ti s kin Kfar Kassem), Davar,
18 thng 12, 1956, trang 2. Trch dn trong The seventh
million ca Tom Segev.
(166) S kin din ra vo ngy 16/9/1982.
(167) D. Rabikowitz, You dont kill a baby twice (Tm
dch: Bn khng git hai ln mt a tr), True love. Tel
Aviv: Hakibbutz Hameuchad, 1987, trang 64.
(168) Amos Oz, Mr. Prime Minister, Hitler is already
dead (Tm dch: Tha ngi th tng, Hitler cht
ri), Yediot Ahronot, 21 thng Su, 1982, trang 6. Ting
Hebrew.
(169) Tom Segev, The seventh million, trang 401.
(170) Lut chng ngi Do Thi, c ton i hi biu
quyt, ra i trong i hi ng thng nin ca ng
c Quc x nm 1935 ti thnh ph Nuremberg, tuyt
i cm ngi gc Do Thi khng c mang quc tch
c, tuyt i cm nhng lin h hn phi hay tnh cm
gia ngi gc Do Thi v ngi chng tc Aryens
(ngi c thun ging).
(171) Bar-On v Selah, sd.
(172) Tom Segev, The seventh million, trang 4.
(173) Hnh hnh kiu Lins: Kiu hnh hnh man d, tn
c i vi nhng ngi da en chu M, tng ko di
khp cc bang ca nc M.
(174) Theo www.haaretz.co.il.
(175) T cm thn, ngun gc ting Yiddish, tng
ng vi Cha i, Tri i.
(176) T cm thn, ting Yiddish, tng ng vi M
kip, Ch cht.
(177) D. Rosenblum, Israeli Blues (Tm dch: Nhng ni
bun Israel). Tel Aviv: Am Oved, 1998, trang 95. Ting
Hebrew.
(178) Dina Porat, An Entangled leadership: the Yishuv
and the Holocaust 1942 1945 (Tm dch: Lnh o
lng tng: Yishuv v Holocaust 1942 - 1945). Tel Aviv:
Am Oved Publishers, 1987, trang 65 66. Ting
Hebrew.
(179) Judd Neeman, The tragic sense of Zionism:
Shadow cinema and the Holocaust (Tm dch: Cm
thc bi kch v ch ngha Phc quc Do Thi: Shadow
Cinema vHolocaust), Shofar: An Interdisciplinary
journal of Jewish studies 24, s 1, (Thu nm 2005)
trang 22 36.
(180) Daniel Boyarin, Unheroic conduct: the rise of
heterosexuality and the invention of the Jewish man
(Tm dch: Th tm hiu s ni dy ca chng d tnh
luyn i v pht minh ca ngi Do Thi). Berkeley:
University of California press, 1997. Raz Yosef, Beyond
flesh: Queer masculinities and nationalism in Israeli
cinema (Tm dch: Vt ngoi xc phm: Tnh nam k
quc v ch ngha dn tc trong in nh Israel). New
Brunswick, N.J., v London: Rutgers University press,
2004
(181) Y. Kaniuk, Adam Ben Kelev, trang 177.
(182) Adi Hagin, Israelis in Germany: Choosing to live
in a country with an awful history, but where you can
survive (Tm dch: Nhng ngi Israel c: Chn
sng mt t nc vi lch s khng khip nhng li l
ni c th tn ti), Markerweek, 9 thng Tm, 2011.
Ting Hebrew.
(183) Don Handelman, Models and mirrors: towards an
anthropology of public events (Tm dch: Mu v gng:
theo mt thuyt nhn chng hc v nhng s kin i
chng). Cambridge, Anh: Cambridge University press,
1990.
(184) T ting Anh: the unthought known, l thut ng
tm l hc c nh tm l Christopher Ballos s dng
ln u tin nm 1987.
(185) Y. Ezrahi, Rubber bullets.
(186) Yehuda Elkana, For forgetting (Tm dch: m
qun), Haaretz, 2 thng Ba, 1998. Ting Hebrew.
(187) Tom Segev, The seventh million, trang 504.
(225) Tom Segev, 1967, Israel, the war and the year that
transformed the Middle East (Tm dch: 1967, Israel,
chin tranh v mt nm rung chuyn Trung ng). New
York: Metropolitan Books, Henry Holt, 2005, trang 494.
(226) Nh ch thch 240, trang 501.
(227) Ethan Bronner v Isabel Kershner, Israel facing a
seismic rift over role of women (Tm dch: Ngi
Israel ang phi i mt vi mt cn chn ng chn vi
vai tr ca ph n), New York Times, 14 thng Mt,
2012.
(228) Lut tn gio ca ngi Do Thi.
(229) Yael S. Feldman, Glory and Agony.
(230) Ting Aram: Vic tri.
(231) A. B. Yehoshua, From myth to history (Tm
dch: T huyn thoi n lch s), AJS review, 28 thng
Mt, 2004, trang 210.
(232) L ngi Israel thi xa, phn bit vi Israel hin
i.
(233) Feldman, Glory and Agony, trang 141.
(234) Haim Beer, Haesh Vehaetzim, Al Tishlah Yadkha
el Hanaar. Jerusalem: Keter, 2002, trang 11. Ting
Hebrew.
(235) Jeffrey Goldberg, Among the Settlers: Will they
destroy Israel? (Tm dch: Ngi nh c: H s tiu
dit Israel?), New Yorker, 31 thng Nm, 2004.
(236) Evyatar Banai, Avot Ubanim, NMC Music Ltd.,
1997. Ting Hebrew.
(237) Sigmund Freud, Remembering, repeating and
working-through (Tm dch: Nh, lp li v gii quyt),
Standard edition of the complete psychological works of
Sigmund Freud. London: Hogarth press, 1953 74, 12,
trang 147 56.
(238) Falk, Fratricide in the Holy Land, trang 19.
(239) T. Friedman, www.nytimes.com.
(240) D. Grossman, Death as a way of life, trang 41.
(241) Avener Falk, Moshe Dayan, the man and the
legend: a psychoanalytical biography (Tm dch: Moshe
Dayan, con ngi v huyn thoi: tiu s phn tm hc).
Tel Aviv: Sifriyat Maariv, 1985. Ting Hebrew.
(242) Feldman, Glory and Agony, 145.
(243) Tri thc ha l mt trong nhng c ch phng v
tm l theo quan im ca Freud, l qu trnh ch th
tch cm xc ca bn thn ra khi mt vn no v
tp trung vo trn phng din tri thc, hiu bit v vn
thay v l tp trung vo thc t. Tr thc ha bo
v bn thn chng li s lo u bng cch ngn chn
nhng cm xc c lin quan n vn m chng ta
ang i mt.
(244) Meduzot, kch bn v o din: Etgar Keret. Tel
Aviv: Lama Films, 2007.
(245) Trong Do Thi gio, t ny ch Cha, dch nguyn
ngha l Danh Cha.
(246) Joseph Hodara, Does Israel have a future? In-
depth and clear (Tm dch: Phn tch su sc v sng
t: Israel c mt tng lai?), Haaretz, 20 thng hai,
2012. Ting Hebrew.
(247) R. Patai, The Arab Mind (Tm dch: Tm thc
Rp). Long Island City, N. Y.: Hatherleigh press, 2002.
(248) A. Falk, Fratricide in the Holy Land. O. Grosbard,
Israel on the couch. Mira M. Sucharov, The international
self: psychoanalysis and the search for Israeli
Palestinian peace (Tm dch: Bn ng ph qut: phn tm
hc v cuc kim tm ha bnh Israel Palestine).
Albany: State University of New York press, 2006.
(249) K ch thi xa ca ngi Do Thi nam Israel.
(250) Sei Rachlevsky, Netanyahu Must Not Demolish
the Strategic Alliance with U.S. (Tm dch: Netanyahu
khng c xa s lin minh chin lc vi M),
Haaretz, 21 thng Hai, 2012.
(251) Ethan Bronner, Israel Senses Bluffing in Irans
Threats of Retaliation (Tm dch: Israel cm thy
chuyn la gt trong nhng c tr a ca Iran), New
York Times, 26 thng Mt, 2012.
(252) Thomas Friedman, Bibi and Barack, the Sequel
(Tm dch: Bibi v Barack, tip theo), New York Times,
3 thng 12, 2013, www.nytimes.com.
(253) Jeffrey Goldberg, The crisis in US Israel
relations Is officially here, (Tm dch: Khng hong M
- Israel chnh thc l y), Atlantic, 28 thng 10,
2014, www.theatlantic.com.
(254) Meron Benvenisti, Intimate Enemies: Jews and
Arabs in a Shared Land (Tm dch: Nhng k th thn
thit: Ngi Do Thi v ngi Rp t Shared).
Berkeley: University of California press, 1995. Shmuel
Rosner, The one-state problem (Tm dch: Vn mt
nh nc), New York Times, 6 thng ba, 2012,
latitude.blogs.nytimes.com.
(255) Abba Eban (1915 2012): nh ngoi giao, chnh
tr gia ca Israel.
(256) Tn gi khc ca hip nh Oslo.
(257) Sucharov, International Self.
(258) Thomas L. Friedman, Lessons from Tahrir
Square (Tm dch: Bi hc t qung trng Tahrir),
New York Times, 24 thng Nm, 2011.
(259) Jeffrey Goldberg, Goldblog is a pro - J Street
Blog (Tm dch: Goldblog thn vi J Street blog),
Atlantic, 28 thng Ba, 2011.
(260) Peter Beinart, The Crisis of Zionism (Tm dch:
Khng hong ch ngha Phc quc Do Thi). New York:
Times Books, Henry Holt, 2012.
(261) Theodore Sasson, The New American Zionism
(Tm dch: Tn ch ngha Do Thi M). New York v
London: New York University Press, 2014.
(262) L c ch tm l con ngi c xu hng lm
ngc li nhng iu c yu cu.
(263) Roger Cohen, The Goldstone Chronicles (Tm
dch: Bin nin s Goldstone), New York Times, 7 thng
T, 2011.
1\. Cc ch hu triu Chu chia ra cc tc v Cng,
Hu, B, T, Nam. Cng tc l ch hu th nht
1\. Nhng Di: Bi xch, nh cc dn tc Di; Nhng
l nh.
1\. So: , nh ca ngi nguyn thu.
2\. Toi l dng c ly la. (Ch : tt c cc ch thch
trong sch ny u l ca ngi bin son).
1\. ng o, ng o ch: Ngi ch ba tic, ngi
tht khch.
1\. Trong ba ngi cng i ng, tt s c ngi lm
thy ca ta , n ci c bit c ci mi. Bit th
ni bit, khng bit th ni l khng bit, th mi l bit!
2\. C v khng i lp nhau m sinh ra, kh v d i
lp vi nhau m hnh thnh, di v ngn i lp nhau m
th hin ra, cao v thp i lp vi nhau m tn ti. Tai
ha ? Hnh phc k st bn cnh n. Hnh phc ? Tai
ha tng n bn trong n.
3\. Cai tr (dn chng) phi thun theo t nhin.
4\. Khng bit g v chng mun ni g.
1\. Ch tnh in: trong x hi n l Trung Quc, ch
n phn chia rung t thnh nhng vung hnh ch
tnh (l ci ging) d b trng coi n l lao ng.
1\. Khch Khanh: chc quan ngi nc ngoi.
1\. nh : Nay thuc pha Bc huyn Giang Lng tnh
H Bc, l th ca nc S.
1\. Trong Tam T Kinh Vng ng Lm i Tng c
cu: u huyn lng, Chy thch c b bt gio, t
cn kh ngha l Tn Kinh treo u ln x nh ( hc)
T Tn ly di m vo i ( hc), ngi ta khng
c i hc m vn chm ch chuyn cn (t hc). C
y c ngha l di.
1\. n st: loi n c c 16 dy v 25 dy.
1\. Bo Bnh Khu: Ngha l Ming bnh qu
1\. Doanh Chnh: Doanh l thng li, l ginh c,
Doanh chnh l ginh c chnh quyn.
1\. Trc: loi n c c 13 dy, ging n tranh, dng
thc tre nh vo dy pht ra m thanh.
1\. Ch tnh c ngha l ci ging, t gia l ca
ch n phong kin, 8 t xung quanh l ca nng n,
t in.
1\. Hong Lo chi hc: Ch hc thuyt ca Lo T
(Trang T).
2\. V vi nhi tr: cai tr dn chng thun theo l t nhin.
1\. Ci nga, bn tn, n mc nh ngi H, bin vic
nh nhau bng xe l chnh, i thnh ci nga tc
chin l chnh. Xem Triu Ung - h phc k x, tr 175
n tr.185, Mu Lc Gia, tp 5 (Qun s mu lc
gia). Nxb Cng An nhn dn, H Ni, 1999. Dng Thu
i bin dch.
(*) Danh thm thng c dng ch tn ca cc c
gi tr, Tam Sinh bt chc cc chng cng t trong
sch nn mi hi nh vy.
(**) Hc Bch V Thng: Theo truyn thuyt dn gian
Trung Quc, V Thng l qu, v vy cn gi l Qu
V Thng, Qu V Thng li c hai loi: Hc V
Thng v Bch V Thng. Nhim v ca Hc Bch
V Thng l bt gi cc linh hn, tc i sinh mnh
con ngi, em linh hn ca con ngi xung m ph,
ch Dim Vng x l.
(*) Mi tnh ng tnh.
(*) Cu ny nguyn vn l phn vn thi, trong ting
Trung phn vn ng m vi t duyn phn nn n
cng c s dng vi ngha duyn phn, nhng vi sc
thi giu ct, a ct. (N. d)
(*) Trong ting Trung, bch tu (ru trng) v Bch
Cu ng m. (N. d)
(*) Tht khiu: gm hai tai, hai mt, hai l mi v ming.
(N. d)
(*) B tt a Tng: Mt v B tt chuyn cu sinh
linh trong a ngc v tr con cht yu. C khi B tt
a Tng cng c xem l B tt chuyn cu gip
ngi l hnh phng xa.
(*) Th vin l mt hnh thc t chc gio dc a
phng, xut hin vo thi ng, pht trin thi
Tng, lc u ch do ngi dn t thnh lp, sau c s
tham gia ca triu nh.
(*) Trong thi c, n ng trn hai mi tui mi c
coi l trng thnh.
(*) t n nu hc: Ly n lm ci, nu chim hc lm
n, ni ph hoi ci p.
(*) V ta.
(*) Gim st vic hnh hnh.
L oregano: l mt loi l gia v m ngi hay dng
trong ch bin bnh pizza, spaghetti hoc lm nc xt
c chua. (ND)
Air Force One l chuyn c dnh ring cho cc chuyn
cng du ca tng thng M. (ND)
Yo hablo espanol: Bn phi hc ting Ty Ban Nha.
SUV: Kiu xe th thao a chc nng, c th vt nhng
a hnh xu.
Tr chi m mi ngi by gh thnh vng trn, sau
va di chuyn xung quanh va nhy theo nhc, n khi
nhc dng th mi ngi phi ngi vo gh, ai khng kp
ngi m b ngi khc tranh mt ht gh th b loi.
Nhng on phim th, cha qua chnh sa; hoc y
c th hiu l nhng bui xem v nhn xt v nhng
on phim . Chng c gi nh vy l do trong qu
trnh lm phim, vo cui ngy, nhng cnh quay trong
ngy s c tp hp, chn thm m thanh, ri in ln
phim hm sau cho o din v cc thnh vin trong
on lm phim xem.
Loi kha gm hai di bng, mt di cha hng nghn
ci mc li ti, mt di cha hng nghn vng trn cng
nh khng km. Khi ghp hai di bng ny li, mc s
gn vo vng to nn mt c ch gi ht sc chc chn
nhng vn rt d g ra. N xut hin trn rt nhiu loi
dng nh quai giy, cp xch, v.v
Nhn vt ngi m trong phim hot hnh Gia nh siu
nhn.
Nhn vt ngi con trai t trong phim hot hnh Gia
nh siu nhn.
Disneys Nine Old Men: nhng nh lm phim hot hnh
ch cht ca Walt Disney, to ra nhiu b phim hot
hnh kinh in ca Disney nh Nng Bch Tuyt v by
ch Ln, Ngi p ng trong rng, Pinocchio v.v
Ci tn ny do chnh Walt Disney t cho h.
Vit tt ca kindergarten, tc l mm non, dnh cho tr
t 4-6 tui
Multi-plane camera: mt loi my quay c bit c kh
nng to ra hiu ng khng gian ba chiu trong phim
hot hnh, tri ngc vi nhng bc v hai chiu c
dng sn xut phim hot hnh truyn thng.
Ingmar Bergman (1918-2007) l o din ni ting ca
c, c gi l ngi a cc cn chn thng ca
chng ta ln mn nh. Cc b phim ca ng c vai tr
v nh hng v cng ln i vi i sng vn ha
phng Ty thi im .
1. H. Kaback, Felix Rohatyn: Thc o cc ban lnh
o thi nay, Gim c v ban iu hnh, Xun 2003,
trang 20.
2. F. Kocourek, C. Burger v B. Richard, Qun tr tp
on: s tht cay ng v hnh vi n ha, Chin lc
v kinh doanh, nm 2003, 30, 60. (Chin lc v kinh
doanh do Booz Allen Hamilton xut bn.)
3. J. Hill v T. Dalziel, Ban gim c v hiu sut cng
ty, Bo co Hc vin Qun tr, thng 07/2003, trang
385.
4. Lucier, R. Schuyt v J. Handa, Him ha ng sau
s qun l tt, Chin lc v Kinh doanh, nm 2004,
35, 3.
5. Kho st Ban iu hnh USC/Mercer Delta nm 2003,
2004 (New York: Mercer Delta Consulting, nm 2004,
2005).
6. J. W. Lorsch v D. Nadler, Bo co ca y ban Ruy-
bng Xanh NACD v B my Lnh o (Washington,
D.C.: Hip hi Cc Ban iu hnh Tp on Quc gia,
nm 2004).
7. D. A. Nadler, T l nghi n cng vic tht s: Ban
iu hnh mt i ng,Gim c v ban iu hnh,
H 1998, trang 28-31.
8. J. A. Sonnenfield, iu lm nn cc ban lnh o
tuyt vi, Harvard Business Review,thng 09/2002,
trang 106.
9. D. A. Bailey v W. E. Knepper, Trch nhim ca gim
c v cn b doanh nghip (Dayton, Ohio: Matthew
Bender & Co., nm 2002).
1. Ch s Ban lnh o Spencer Stuart: Xu th v hot
ng ca ban iu hnh ti cc tp on Hoa K khng
l (Chicago: Spencer Stuart, nm 2004), trang 7.
2. A. Raghavan, CEO ni Khng vi ban lnh o,
Wall Street Journal, thng 01/2005, trang B1.
3. M. Schroeder, Ci cch doanh nghip: Nm u tin:
Hy sng sch, lm giu khng d gii ch trch cho
rng Lut Sarbanes-Oxley gy kh d cho th trng
chng khon, ng bng s mo him, nhng hiu qu
li khng xng ng, Wall Street Journal, ngy
22/07/2003, trang C1.
4. E. Dash, K vng ln dnh cho cc gim c (v ci
gi phi tr), New York Times, ngy 04/04/2004, trang
C10.
5. Ch s Ban lnh o Spencer Stuart, nm 2004, trang
7.
1. Ch s Ban lnh o Spencer Stuart: Xu th v hot
ng ca ban iu hnh ti cc tp on Hoa K khng
l (Chicago: Spencer Stuart, nm 2000), trang 14.
2. J. R. Engen, Thi hong kim ca gim c danh
d, Thnh vin Lnh o Doanh nghip, thng 01-
02/2005, 8(1), 30-32.
3. Hi ngh y ban lnh o v lng tin cng chng v
doanh nghip t nhn (New York: Hi ngh Ban iu
hnh, nm 2003), trang 21.
1. Phn tch vai tr CEO/ch tch (Portland, Me.: Th
vin Doanh nghip, thng 03/2004.)
http://www.thecorporate-library.com/Governance-
Research/spotlight-
topics/spotlight/boardsanddirectors/SplitChairs2004.html.
Cp nht thng 03/2005.
2. C. Lucier, R. Schuyt v J. Handa, Him ha ng sau
s qun l tt, Chin lc v Kinh doanh, nm 2004,
35, 3. (Chin lc v kinh doanh do Booz Allen Hamilton
xut bn.)
1. M. Millstein, Quy trnh qun tr t iu chnh, Gim
c v ban iu hnh, Xun 2003, trang 26-31.
2. Ch s Ban lnh o Spencer Stuart: Xu th v hot
ng ca ban iu hnh ti cc tp on Hoa K khng
l (Chicago: Spencer Stuart, nm 2000), trang 30.
1. D. A. Nadler, T l nghi n cng vic tht s: Ban
iu hnh mt i ng, Gim c v ban iu hnh,
H 1998, trang 28-31.
2. D. A. Nadler, Xy dng b my iu hnh vng
mnh, Harvard Business Review, trang 102-111.
3. J. A. Sonnenfield, iu lm nn cc ban lnh o
tuyt vi, Harvard Business Review, thng 09/2002,
trang 106.
4. M. Langely, Nhng ngy huyn no cui cng ca
ch tch AIG sau 37 nm cai tr, Wall Street Journal,
ngy 01/04/2005, trang 1.
5. K. M. Eisnhart, Chin thut ra quyt nh chin
lc, Sloan Management Review, Xun 1999, trang 65-
72.
1. J. Slywotzky v D. J. Morrison, Cc hnh mu li
nhun (New York: Times Business, 1999).
2. Hi ngh y ban lnh o v lng tin cng chng v
doanh nghip t nhn (New York: Hi ngh Ban iu
hnh, nm 2003), trang 9.
3. D. A. Nadler, Qun qun thay i (San Francisco:
Jossey-Bass, nm 1998).
4. P. Plitch, sn sng cha? Wall Street Journal,
ngy 24/02/2003, trang R3; J. S. Lublin, Li ch nhiu,
trch nhim ln, Wall Street Journal, ngy 24/02/2003,
trang R4.
1. S. Craig and K. Brown, Schwab Ousts Pottruck
nhm chc CEO, Tp ch Ph Wall, ngy 21/07/2004,
trang A1.
2. J. A. Conger, E. E. Lawler III, v D. L. Finegold,
Gi vng trch nhim lnh o, ng lc t chc, H
1998, trang 7-20.
3. R. E. Berenbeim, Ban iu hnh doanh nghip: Tuyn
chn, nh gi v k nhim CEO (Bo co s: 110395-
RR) (New York: Hi ngh Ban iu hnh, nm 1995),
trang 36.
4. C. K. Brancato v D.Hervig, Hi ng ph trch
lng thng: Nhng phng php xy dng mc lng
gim c hiu qu nht (Bo co s: R-130601-RR)
(New York: Hi ngh Ban iu hnh, nm 2001), trang
33.
5. Berenbeim, Cc ban iu hnh doanh nghip, trang
28.
6. nh gi Tng gim c (Los Angeles: Korn/Ferry
International/Khoa Kinh doanh i hc Nam
California), nm 1998, trang 10-11.
7. J. A. Conger, E. E. Lawler III, v D. L. Finegold, Ban
iu hnh doanh nghip: Nhng chin lc ng gp gi
tr trong hng ng lnh o (San Francisco: Jossey-Bass,
nm 2001).
1. W. A. Pasmore v R. Torres, La chn CEO k tip:
K nhim l qu trnh, khng phi mt cuc ua. Tp
ch Mercer Management, nm 2003, 16, 67-75.
2. Kho st Ban iu hnh tp on USC/Mercer Delta
nm 2004 (New York: Mercer Delta Consulting, nm
2005).
3. 100 ngy u tin: Thch thc mi ca CEO,
Mercer Delta Insight, nm 2001.
4. R. Charan, S. Drotter, v J. Noel, Ngun cung lnh
o: Xy dng mt cng ty lnh o hiu qu nh th
no (San Francisco: Jossey-Bass, nm 2001).
1. M. Langley v I.McDonald, V phm php ca
Marsh Averts vi CEO mi, Wall Street Journal, ngy
26/10/2002, trang A1.
2. C. Roux-Dufort, V sao cc t chc khng hc hi
t khng hong, i hc hc St. John, Cao ng Qun
tr Kinh doanh, Bo co nh gi doanh nghip, nm
2000, 21(3), 25-30.
1. B. Behan and J. Brant, nh gi vic xy dng ban
iu hnh hiu qu, NACD Directors Monthly, thng
06/2004, trang 9-11. Directors Monthly do Hip hi cc
Ban iu hnh Tp on Quc gia, Washington, D.C.
pht hnh; xem http://www.nacdonline.org.
1. M. Quigley v G. Scott, Qun tr bnh vin v trch
nhim ti Ontario (Ontario, Canada: Hip hi Bnh vin
Ontario, thng 02/2005), chng 7.
2. Bo co tnh hnh ti vn phng Tng Kim ton H
vin (Canada: B trng Cng trnh cng cng v Cng
tc Chnh ph, thng 02/2005), chng 7.
3. G. Bragues, Nhim v phn i: Dn ch c ng
khng c ch trong th trng vn s hu: Nh u t
c quyn la chn v tin ca h nu c c hi,
National Post, ngy 19/05/2004, trang FP19.
4. J. Kay, Khng b bi: Trong th gii Hu Enron-
Worldcom-Hollinger, ban iu hnh v cc gim c s
phi chu sc p ci cch bn thn, National Post, ngy
01/04/2004, trang FP11.
5. P. Desmarais, Kim sot l kim sot: p dng cc
 xut ca gim c c lp vo cc cng ty sp c
phn ha hin nay s khin quyn li ti sn b tn cng
v tc ot, National Post, ngy 31/01/2004, trang
FP11.
6. G. Fabrikant, Cc gia tc v doanh nghip ln ha
hp vi nhau? New York Times, ngy 24/04/2005,
trang C1.
7. S. Prashad, Doanh nghip gia nh khng m bo
thnh cng: Nghin cu cho thy cc cng ty ny
thng tht bi th h th hai hoc th ba, Toronto
Star, ngy 02/09/2004, trang ONT D22.
1. Xp hng nng lc qun tr ton cu nm 2004 (New
York: Governance Metrics International, thng 05/2005).
http://www.gmiratings.com. Truy co thng 05/2005.
2. D. Higgs, nh gi vai tr v tnh hiu qu ca gim
c c vn (Bo co Higgs) (London: The Stationery
Office, thng 06/2002), trang 323.
3. Hi ng Bo co Ti chnh, B lut Hn hp Sau
mt nm, ngy 13/01/2005.
http://www.frc.org.uk/press-/pub0738.html. Cp nht
thng 03/2005.
4. L. Urquhart, Inchcape b nhim Tng gim c tri
vi khuyn ngh ca Higgs, Financial Times (London),
ngy 01/03/2005, trang 25.
5. Bo co hot ng qun tr doanh nghip thng nin
(London: y ban C vn Nghin cu u t Tr cp,
nm 2004).
6. L. Tyson, Bo co b nhim v pht trin cc gim
c c vn (London: Trng Kinh doanh London, thng
06/2003).
7. Bo co v n gii trong FTSE nm 2004 (Cranfield,
Bedford, Vng quc Anh: Khoa Qun tr i hc
Cranfield, nm 2004).
8. Bo co v hiu qu ban iu hnh: Bo co kho st
thng nin nhm FTSE 100, nm 2004, (London:
Independent Audit Limited, nm 2004).
9. B. Hudson, nh gi ban iu hnh: Vai tr ca ch
tch, Chuyn pht trin ban iu hnh ca Mercer
Delta, nm 2004, trang 3.
10. Kho st ch tch c lp v gim c c vn
(London: Independent Remuneration Solutions, thng
01/2005).
11. Kho st lng thng dnh cho gim c (London:
Watson Wyatt, thng 10/2004).
12. Th lao cho gim c c vn theo Thng co Higgs
(London: PricewaterhouseCoopers, nm 2004), trang 3,
http://www.pricewaterhousecoopers.co.uk. Cp nht
thng 03/2005.
13. Nghin cu ban gim c thng nin nm 2004
(Los Angeles: Korn/Ferry International, nm 2004).