Professional Documents
Culture Documents
gi tr tuyt i
BT PHNG TRNH
C CHA DU GI TR TUYT I
Trn Vn Ton,
Trng THPT chuyn Lng Th Vinh,
Bin Ho, ng Nai.
Tm tt ni dung
Bt phng trnh c cha du gi tr tuyt i c hc trong chng trnh Ton Trung
hc ph thng. Tuy nhin, trong chng trnh hin hnh, cng ch a ra mt vi bi ton
nh m phng php gii ch yu l dng nh ngha v gi tr tuyt i hoc xt du ca
biu thc bn trong du gi tr tuyt i sao cho bt phng trnh ang xt khng cn
cha du gi tr tuyt i na. Ly tng chnh t mt bi vit trong [1], ti vit ti
ny vi mc ch l a thm mt cch gii na, ch yu l trnh vic xt du biu thc
bn trong du gi tr tuyt i, m cng vic xt du ny i khi tht s khng n gin.
1 Cc bt phng trnh c bn
Sch Gio vin i s lp 10 ca Nh xut bn Gio dc, xut bn nm 2006, trang 107 c
chng minh rng nu a l mt s thc bt k th ta c
1. |f (x)| 6 a a 6 f (x) 6 a.
"
f (x) > a
2. |f (x)| > a
f (x) 6 a
1
Ta ch xt trng hp g(x0 ) > 0.
Vy ta c
|f (x)| 6 g(x) g(x) 6 f (x) 6 g(x).
2
Cng t cc kt qu trn, ta c
"
f (x) 6 g(x) 6 h(x)
f (x) 6 |g(x)| 6 h(x)
f (x) 6 g(x) 6 h(x)
|x 6| < x2 5x + 9. (1.4)
o
v d trn, vic xt du ca cc biu thc x3 7x 3 v x3 + x2 + 3 l rt kh.
Li gii. Ta c
x < 2 x
|x| 1 < 1 x |x| < 2 x
||x| 1| < 1 x x < 2 x x < 0. o
|x| + 1 < 1 x x < |x|
x < 0.
|x| 1
V d 1.6. Gii bt phng trnh 1 > .
1 + |x| 2
Li gii. Ta c
|x| 1 |x| 1
1 > 6
"
1 |x| 1
> 1 + |x| 2
1 + |x| 2 |x| 6 1
1 + |x| 2 |x| 1 |x| 3 1 + |x| 6 0
1 + > >
1 + |x| 2 1 + |x| 2
1 6 x 6 1. o
3
V d 1.7. Tm tp gi tr ca biu thc x + a, bit rng
|y 2| + 2|y 2a + 2| 6 3. (1.7)
hay
1 + 2|y 2a + 2| 6 y 6 5 2|y 2a + 2|. (1.8)
T (1.8) suy ra y [1; 5].
1
y = 1 khi v ch khi 1 2a + 2 = 0 a = .
2
7
y = 5 khi v ch khi 5 2a + 2 = 0 a = .
2
Vy tp gi tr ca x + a l on [1; 5]. o
Li gii.
|x2 3x 7| + 2x 1 < x2 8x 5 |x2 3x 7| < x2 10x 4
(1.9)
|x2 3x 7| + 2x 1 > x2 + 8x + 5 |x2 3x 7| > x2 + 6x + 6
x2 3x 7 < x2 10x 4
7x > 3
x2 + 3x + 7 < x2 10x 4
2x2 13x 11 > 0
x2 3x 7 > x2 + 6x + 6
2x2 9x 13 > 0
x2 + 3x + 7 > x2 + 6x + 6
3x 1 > 0
3
x >
7
13 257
x<
4
13 + 257
x> 13 257
4 x< .
9 85 4
x<
4
9 + 85
x>
4
x < 13
o
4
1+ 19 2+ 16
Gii tng tng t, nghim bt phng trnh trn l <x< .
2 2
V d 1.10. Tm m bt phng trnh x2 + |x + m| < 2 c t nht mt nghim m.
x 2 + x + m 2 < 0
2
Li gii. Ta c x + |x + m| < 2 x2 x 2 < m < x2 x + 2.
x 2 x m 2 < 0
9
Bng th, ta tm c < m < 2.
4
o
|x 1| + |x 2| > 3 x. (1.10)
"
x 1 > 3 x |x 2|,
Li gii. Ta c |x 1| + |x 2| > 3 x |x 1| > 3 x |x 2|
x + 1 > 3 x |x 2|
x 2 > 4, x > 6,
" x < 2, "
|x 2| > 4, x + 2 > 4, x > 6,
4
|x 2| > 2x + 2 x 2 > 2x + 2, x < 3
x < 0.
x + 2 > 2x + 2 x<0
o
|x2 4x| + 3
V d 1.12. Gii bt phng trnh log3 > 0.
x2 + |x 5|
Li gii. Ta c
|x2 4x| + 3 |x2 4x| + 3
log3 2 >0 2 > 1 |x2 4x| > x2 3 + |x 5|
" x + |x 5| x + |x 5|"
x2 4x > x2 3 + |x 5|, |x 5| 6 3 4x,
x2 + 4x > x2 3 + |x 5| |x 5| 6 2x2 + 4x + 3
x 5 6 3 4x,
2
x + 5 6 3 4x x6 ,
1
3 o
2
x 5 6 2x + 4x + 3,
6 x 6 2.
2
x + 5 6 2x2 + 4x + 3
Xin a ra mt s cc kt qu sau:
f1 (x) < 0,
f (x) < 0,
2
1. max{f1 (x), f2 (x), . . . , fn (x)} < 0.
. . . . . . . . .
fn (x) < 0
f1 (x) 6 0,
f (x) 6 0,
2
2. max{f1 (x), f2 (x), . . . , fn (x)} 6 0.
.........
fn (x) 6 0
5
f1 (x) > 0,
f (x) > 0,
2
3. min{f1 (x), f2 (x), . . . , fn (x)} > 0.
.........
fn (x) > 0
f1 (x) > 0,
f (x) > 0,
2
4. min{f1 (x), f2 (x), . . . , fn (x)} > 0.
.........
fn (x) > 0
f1 (x) < 0,
f (x) < 0,
2
5. min{f1 (x), f2 (x), . . . , fn (x)} < 0.
.........
fn (x) < 0
f1 (x) 6 0,
f (x) 6 0,
2
6. min{f1 (x), f2 (x), . . . , fn (x)} 6 0.
.........
fn (x) 6 0
f1 (x) > 0,
f (x) > 0,
2
7. max{f1 (x), f2 (x), . . . , fn (x)} > 0.
.........
fn (x) > 0
f1 (x) > 0,
f (x) > 0,
2
8. max{f1 (x), f2 (x), . . . , fn (x)} > 0.
.........
fn (x) > 0
Li gii.
f < h |g|, |g| < h f,
(1.11) |f | < h |g|
f < h |g| |g| < h + f,
g < h f,
f + g < h,
g < h f,
f g < h,
g < h + f,
f + g < h,
g < h + f f g < h.