WYMIANA CIEPA

ZAKRES TEMATYCZNY
Studia niestacjonarne I-go stop. - sem. zimowy roku akad. 2014/2015

Zawarto
1. Rodzaje wymiany ciepa w konstrukcjach lotniczych ...........................................................2
1.1. Wymie podstawowe mechanizmy wymiany ciepa i opisz na czym polega wymiana
ciepa przez promieniowanie .................................................................................................2
1.2. Prawo Fouriera przewodzenia ciepa. Wzr, interpretacja, jednostki ............................2
1.3. Opory przewodzenia ciepa (pytka paska, walcowa i sferyczna) wzory ...................3
1.4. Co to jest przenikanie ciepa. Prawo Pecleta ..................................................................6
1.5. Rwnania nieustalonego przewodzenia ciepa ...............................................................7
1.6. Rodzaje warunkw brzegowych. ....................................................................................8
1.7. Posta warunku brzegowego dla styku rzeczywistego (przepyw ciepa przez ruchomy
styk dwch cia staych) ........................................................................................................8
1.8. Rozkad gstoci strumienia emisji promieniowania ciaa czarnego - funkcja Plancka
(wzr i rysunek) .....................................................................................................................9
1.9. Prawo Stefana-Boltzmanna, prawo Wiena, prawo Kirchhofa, prawo Lamberta ............9
1.10. Od czego i jak zaley przewodno cieplna stopw metali ........................................10
2. Ustalona wymiana ciepa w wielowarstwowych ciankach paskich i cylindrycznych ......11
2.1. Podaj wzr oglny na opr przepywu ciepa Ri-j pomidzy dwoma ssiadujcymi
elementami rnicowymi .....................................................................................................11
2.2. Opr przepywu ciepa przez prostoktny oraz prostopadocienny element rnicowy .
11
2.3. Szeregowe czenie oporw cieplnych .........................................................................11
2.4. Rwnolege czenie oporw cieplnych .......................................................................12
2.5. Napisz wyraenie na bilans energii elementu rnicowego w stanie ustalonym .........12
2.6. Jak definiujemy wspczynnik ksztatu S przewodzenia ciepa ...................................12
3. Ustalona wymiana ciepa przez prty i ebra ......................................................................13
3.1. Przedstaw bilans ciepa dla elementarnej objtoci dV prta w stanie ustalonym i na tej
podstawie wyprowad rwnanie rniczkowe opisujce ustalon wymian ciepa. ..........13
3.2. Napisz rozwizanie oglne rwnania rniczkowego opisujcego ustalon wymian
ciepa w prcie. Jak zdefiniowany jest parametr m2 ...........................................................14
3.3. Jakie jest gwne zadanie stawiane ebrom ..................................................................14
3.4. Do czego wykorzystujemy ebra ..................................................................................14
 3.5. W jaki sposb uwzgldniamy przejmowanie ciepa od powierzchni czoowej ebra
napisz wzr na skorygowan wysoko ebra h ................................................................14
3.6. Co to jest sprawno ebra ...........................................................................................14
3.7. Przedstaw na wykresie zaleno sprawnoci ebra prostego i bezwymiarowego
strumienia ciepa od parametru (mh). ..............................................................................15
3.8. Podaj warunek poprawnej pracy ebra .........................................................................15
4. Oglna charakterystyka przejmowania ciepa .....................................................................15
4.1. Prawo Newtona przejmowania ciepa. Od czego zaley wspczynnik przejmowania
ciepa ....................................................................................................................................15
4.2. Podaj twierdzenie teorii podobiestwa Kirpiczowa-Guchmana ...................................15
4.3. Korzystajc z teorii podobiestwa wyprowad wzr na liczb podobiestwa Nusselta-
Nu ........................................................................................................................................15
4.4. W oparciu o jakie rwnania bilansowe wyprowadza si liczby podobiestwa. Wymie
te rwnania. .........................................................................................................................16
4.5. Zdefiniuj nastpujce liczby podobiestwa (Fo, Pr, Re, Nu, Gr). Co charakteryzuje
liczba podobiestwa Reynoldsa? .........................................................................................16
4.6. Jak okrelamy redni temperatur pynu w poprzecznym przekroju kanau
przepywowego ....................................................................................................................17
4.7. Podaj wzr na temperatur odniesienia przyjmowan za Eckertem. W jakim przypadku
uywa si tej temperatury? ..................................................................................................17
4.8. Zdefiniuj redni wspczynnik przejmowania ciepa ...................................................17
4.10. Przedstaw na wykresie rozkad miejscowej liczby Nusselta na obwodzie opatki
turbiny...................................................................................................................................18

1. Rodzaje wymiany ciepa w konstrukcjach lotniczych

1.1. Wymie podstawowe mechanizmy wymiany ciepa i opisz na czym polega wymiana
ciepa przez promieniowanie
Rodzaje wymiany ciepa wynikajce z odmiennoci mechanizmu transportu energii:
- przewodzenie polega na przekazywaniu energii kinetycznej przy bezwadnych zderzeniach
czsteczek w gazach i cieczach, natomiast w ciaach staych przez swobodne elektrony (metale i
stopy metali) i drgania atomw w sieci krystalicznej.
- konwekcja polega na zmianie pooenia czsteczek ciaa, w ktrych jest przenoszone ciepo;
w pynie nastpuje mieszanie si jego makroskopowych objtoci; wystpuje konwekcja
wymuszona (ruch objtoci pynu wywoany sztucznie) i naturalna (ruch objtoci pynu
wywoany rnic gstoci zwizan z niejednorodnoci temperatury).
- promieniowanie polega na transporcie energii przez kwanty promieniowania
elektromagnetycznego wypromieniowywane przez kade ciao o temperaturze T>0K; nie wymaga
orodka materialnego; wyemitowane kwanty promieniowania po napotkaniu innego (lub po
powrocie do tego samego) orodka zostaj przez niego zaabsorbowane, zwikszajc jego energi
wewntrzn i temperatur

1.2. Prawo Fouriera przewodzenia ciepa. Wzr, interpretacja, jednostki

Prawo Fouriera gsto przewodzonego strumienia ciepa jest wprost proporcjonalna do gradientu
temperatury:
 +

+
1.3. Opory przewodzenia ciepa (pytka paska, walcowa i sferyczna) wzory
Przypadek 1. Ustalone przewodzenie ciepa przez ciank pask.

+
Ustalone przewodzenie ciepa charakteryzuje si tym, e strumie przewodzonego ciepa jest stay
(nie zmienia si w czasie). W przypadku jednowymiarowym wychodzc z ilociowego prawa Fouriera
przy warunkach granicznych

+
+

Przypadek 2. Ustalone przewodzenie ciepa przez ciank walcow

+
+

+
 1.4. Co to jest przenikanie ciepa. Prawo Pecleta

+
 1.5. Rwnania nieustalonego przewodzenia ciepa

+
 1.6. Rodzaje warunkw brzegowych.
Warunki brzegowe dla przewodzenia ciepa w ciaach staych mog by okrelane rnymi
sposobami. Ze wzgldu na zastosowania praktyczne szczeglne znaczenie maj cztery ponisze
sposoby:
Warunki brzegowe pierwszego rodzaju (warunki Dirichleta) okrelone s przez rozkad
temperatury Ts na powierzchni ciaa w kadej chwili
Warunki brzegowe drugiego rodzaju (warunki Neumanna) podane s przez rozkad gstoci
strumienia ciepa na powierzchni ciaa w kadej chwili
Warunki brzegowe trzeciego rodzaju (warunki Fouriera) polegaj na podaniu temperatury
Tp pynu otaczajcego ciao i wspczynnika przejmowania ciepa w kadym miejscu
powierzchni ciaa i w kadej chwili.
Warunek brzegowy czwartego rodzaju wystpuje wtedy gdy przewodzenie ciepa po
obydwu stronach powierzchni idealnego styku dwch cia staych jest opisane przez prawo
Fouriera. Warunki brzegowe obejmuj w tym przypadku rwno temperatury obydwu cia
na powierzchni styku

oraz rwno gstoci strumieni ciepa po obydwu stronach powierzchni styku

Std otrzymujemy

1.7. Posta warunku brzegowego dla styku rzeczywistego (przepyw ciepa przez
ruchomy styk dwch cia staych)

+
 1.8. Rozkad gstoci strumienia emisji promieniowania ciaa czarnego - funkcja Plancka
(wzr i rysunek)

1.9. Prawo Stefana-Boltzmanna, prawo Wiena, prawo Kirchhofa, prawo Lamberta

+
 +

prawo Wiena wraz ze wzrostem temperatury T widmo promieniowania przesuwa si w stron fal
b
krtszych zgodnie ze wzorem: +
max =
, gdzie:
T

- max [m] dugo fali odpowiadajc najwikszej spektralnej gstoci emisji,

- b=2,89810-3 mK staa Wiena;

1.10. Od czego i jak zaley przewodno cieplna stopw metali

Przewodno cieplna : dla stopw metali silnie zaley od
- temperatury
- skadu chemicznego stopu
- wielkoci uytych domieszek
- technologii otrzymywania stopw i wykonywania z nich czci
Zaleno przewodnoci cieplnej od skadu stopu nie podlega oglnym prawidowociom, a jedynie
ma miejsce zaleno gwatownego obnienia jej wartoci nawet jeli zostanie dodana do metalu o
duej przewodnoci cieplnej niewielka domieszka gorzej przewodzcego ciepo metalu.
Przewodno cieplna stali i stopw elaza zmniejsza si ze wzrostem temperatury.
Przewodno cieplna stopw aluminium zwiksza si ze wzrostem temperatury.

+
2. Ustalona wymiana ciepa w wielowarstwowych ciankach paskich i cylindrycznych
2.1. Podaj wzr oglny na opr przepywu ciepa Ri-j pomidzy dwoma ssiadujcymi
elementami rnicowymi

2.2. Opr przepywu ciepa przez prostoktny oraz prostopadocienny element

rnicowy

+
2.3. Szeregowe czenie oporw cieplnych

+
 2.4. Rwnolege czenie oporw cieplnych

+
2.5. Napisz wyraenie na bilans energii elementu rnicowego w stanie ustalonym

+
2.6. Jak definiujemy wspczynnik ksztatu S przewodzenia ciepa

+
3. Ustalona wymiana ciepa przez prty i ebra
3.1. Przedstaw bilans ciepa dla elementarnej objtoci dV prta w stanie ustalonym i na
tej podstawie wyprowad rwnanie rniczkowe opisujce ustalon wymian ciepa.

+
 3.2. Napisz rozwizanie oglne rwnania rniczkowego opisujcego ustalon wymian
ciepa w prcie. Jak zdefiniowany jest parametr m2

+
3.3. Jakie jest gwne zadanie stawiane ebrom

+
3.4. Do czego wykorzystujemy ebra

+
3.5. W jaki sposb uwzgldniamy przejmowanie ciepa od powierzchni czoowej ebra
napisz wzr na skorygowan wysoko ebra h

+
3.6. Co to jest sprawno ebra

+
 3.7. Przedstaw na wykresie zaleno sprawnoci ebra prostego i bezwymiarowego
strumienia ciepa od parametru (mh).

+
3.8. Podaj warunek poprawnej pracy ebra

+
4. Oglna charakterystyka przejmowania ciepa
4.1. Prawo Newtona przejmowania ciepa. Od czego zaley wspczynnik przejmowania
ciepa
- prawo Newtona przejmowania ciepa gsto strumienia ciepa q przejmowanego od pynu o
q = (TS TP )
temperaturze Ts przez ciao o temperaturze Tp jest rwny: + ;
- wspczynnik przejmowania ciepa, zaleny od:
- ksztatu opywanej powierzchni,
- prdkoci i charakteru przepywu (laminarny / turbulentny),
- wasnoci termofizycznych opywanego ciaa i pynu;

4.2. Podaj twierdzenie teorii podobiestwa Kirpiczowa-Guchmana

teoria Kirpiczowa-Gruchmana warunkiem koniecznym i wystarczajcym podobiestwa zjawisk
fizycznych jest rwno liczb podobiestwa wynikajcych z rwna rniczkowych opisujcych dane
zjawisko i warunkw jednoznacznoci ich rozwizania.

4.3. Korzystajc z teorii podobiestwa wyprowad wzr na liczb podobiestwa

Nusselta- Nu
- indeksy:
- 0 odnosi si do ukadu wyjciowego,
- brak indeksu odnosi si do ukadu podobnego,
- + odnosi si do ukadu bezwymiarowego;
- rwnania wyjciowe dla ukadw wyjciowego i podobnego wynikajce z praw Newtona i
Fouriera:
T0 T
0 (TS , 0 TP , 0 )= (TS TP ) =
+
n0 n ;
wprowadzenie wielkoci bezwymiarowych:
T T T n
= + , = + , = S = P = T+ , = x+
0 0 T0 TS ,0 TP,0 n0
+ ;
podstawienie ww. wielkoci do rwnania wyjciowego:
 T+ T0
+ 0 T+ (TS ,0 TP,0 )= + 0
+
x+ n0 ,
+ x+ T
0 (TS ,0 TP ,0 )= 0
+
+ n0 ,
T0
Nu 0 (TS , 0 TP , 0 )=
+ ;
n0
x
Nu =
- wzr opisujcy liczb Nusselta: + .

4.4. W oparciu o jakie rwnania bilansowe wyprowadza si liczby podobiestwa.

Wymie te rwnania.
Z bilansu energii (rwnanie Kirchhoffa-Fouriera)

+
Z bilansu pdu w kierunku osi x dla jednostki masy pynu nieciliwego (rwnanie Naviera-Stokesa)

+
4.5. Zdefiniuj nastpujce liczby podobiestwa (Fo, Pr, Re, Nu, Gr). Co charakteryzuje
liczba podobiestwa Reynoldsa?
Kolejne liczby podobiestwa i wyraajce je zalenoci:
a t
Fo =
-+ l2 - liczba Fouriera;

Pr =
-+ a - liczba Prandtla;
wl
Re =
-+
- liczba Reynoldsa okrela stosunek si bezwadnoci do si lepkoci i decyduje o
charakterze przepywu (tj. laminarny / turbulentny).
x
Nu =
-+ - liczba Nusselta;
g l3
Gr = 2 T
-+ - liczba Grashofa;
Wielkoci wystpujce w kolejnych zalenociach:
- a [m2/s] dyfuzyjno cieplna;
- t [s] czas charakterystyczny;
- l [m] liniowy wymiar charakterystyczny;
- [m2/s] lepko kinematyczna;
- w [m/s] prdko;
- [W/( m2K)] wspczynnik przejmowania ciepa;
- [W/( m2K)] przewodno cieplana;
 - [m3/K] wspczynnik rozszerzalnoci objtociowej.

4.6. Jak okrelamy redni temperatur pynu w poprzecznym przekroju kanau

przepywowego
redni temperatur pynu w przekroju poprzecznym kanau przepywowego okrela si w
oparciu o wyraenie na entalpi przepywajcego przeze w jednostce czasu czynnik.

4.7. Podaj wzr na temperatur odniesienia przyjmowan za Eckertem. W jakim

przypadku uywa si tej temperatury?
Temperatura odniesienia przyjmowana za Eckertem dotyczy przypadkw duych prdkoci
przepywu:
1
Tod = T + (Ts T )+ 0,22 (Tr T )
+ 2 .
Wystpujce we wzorze wielkoci:
T - temperatura spoczynkowa pynu poza warstw przycienn,
TS temperatura powierzchni cianki,
Tr temperatura cianki adiabatycznej.

4.8. Zdefiniuj redni wspczynnik przejmowania ciepa

redni wspczynnik przejmowania ciepa okrelony jest wzorem:
A (TS T p ) dA
sr =
A (TS T p ) dA
+ ,

lub przy zaoeniu e +

(T S T p )= const
,
dA
A
sr =
wzorem: + A .
4.9. W jaki sposb wybieramy najczciej charakterystyczny wymiar liniowy l ?
Okrelenie charakterystycznego wymiaru liniowego l.
Najczciej za l wybieramy:
- rednic dla przejmowania ciepa przez ciank walcow;
- odlego od krawdzi, na ktra napywa czynnik (dla pyty);
- dugo ciciwy dla opatki;
- promie lub rednic dla tarczy turbiny
 4.10. Przedstaw na wykresie rozkad miejscowej liczby Nusselta na obwodzie opatki
turbiny