SupraEvangelistaostenditquomodogratiamapostoliacceperuntaChristo,eofaciente;hicostendit

quomodoacceperuntabipsoeamdocente.Etcircahoctriafacit.Primoostendithuiusdoctrinae
necessitatem,dicensDeumnemoviditunquam;secundodoctorisaddocendumeamfacultatem,ibi
unigenitusquiestinsinupatris;tertioipsamdoctrinamdeclarat,ibienarravit.Necessitasautemhuius
doctrinaeeratdefectussapientiaeinhominibus,quemquidemdefectumEvangelistainsinuabatper
ignorantiamDei,quaeinhominibusabundabat,dicensDeumnemoviditunquam.Ethocfacitcongrue:
namsapientiaproprieincognitioneDei,etdivinorumconsistit.UndeAugustinusdicit,quodsapientiaest
divinarumrerumcognitio,sicutetscientiahumanarum.QuodautemhicdicitEvangelistaDeumnemo
viditunquamcontrariarivideturpluribusauctoritatibusdivinaeScripturae.DiciturenimIs.VI,1:vidi
dominumsedentemsupersoliumexcelsumetelevatum;IIReg.VI,2,fereidemhabetur:nomendomini
sedentissuperCherubimetc.;Matth.V,v.8,dicitdominus:beatimundocorde,quoniamipsiDeum
videbunt.Sedsialiquisresponderetadhocultimum,dicens,verumessequodinpraeteritonullusvidit,
sedinfuturovidebit,sicutdominuspromittit,apostolushocexcludit,dicensITim.ult.,16:lucemhabitat
inaccessibilem,quamnullushominumvidit,sednecviderepotest.Sedquiaapostolusdicit:nullus
hominumvidit,possetaliquisdicere,quodsinonabhominibusvideripossit,saltemvideturabAngelis;
praesertimcumDeusdicatMatth.XVIII,10:Angelieorumincaelissempervidentfaciempatris.Sednec
istomododicipotest:quia,utdiciturMatth.XXII,30:filiiresurrectioniseruntsicutAngeliDeiincaelo.
SiergoAngelividentDeumincaelo,manifestumestetiamquodetfiliiresurrectioniseumvident;IIo.
III,2:cumapparuerit,simileseierimus,etvidebimuseumsicutest.Quomodoergointelligendumesthoc
quoddicitEvangelistaDeumnemoviditunquam?Adhuiusergointellectumsciendumest,quodDeus
diciturvideritripliciter.Unoquidemmodopersubiectamcreaturam,visuicorporalipropositam;sicut
crediturAbrahamvidisseDeum,quandotresvidit,etunumadoravit,Gen.XVIII;unumquidemadoravit,
quiatres,quospriushominesreputaverat,etpostmodumAngeloscredidit,recognovitmysterium
Trinitatis.Aliomodoperrepraesentatamimaginationem;etsicIsaiasviditdominumsedentemsuper
soliumexcelsumetelevatum.PluresvisioneshuicsimilesinScripturisreperiuntur.Alioveromodo
videturperaliquamspeciemintelligibilemasensibilibusabstractam,abhisquiperconsiderationem
magnitudiniscreaturarum,intellectuintuenturmagnitudinemcreatoris,utdiciturSap.XIII,5:a
magnitudinespecieietcreaturaecognoscibiliterpoteritcreatorhorumvideri,etRom.I,20:invisibilia
Deiacreaturamundipereaquaefactasunt,intellectaconspiciuntur.Aliomodoperaliquodspirituale
lumenaDeoinfusumspiritualibusmentibusincontemplatione;ethocmodoviditIacobDeumfaciead
faciem,Gen.XXXII,30quaevisio,secundumGregorium,factaestperaltamcontemplationem.Sedper
nullamistarumvisionum,advisionemdivinaeessentiaepervenitur:nullaenimspeciesfacta,sivequa
informatursensusexterior,sivequainformaturimaginatio,sivequainformaturintellectus,est
repraesentativadivinaeessentiaesicutest.Illudautemhomoperessentiamcognoscitquodspeciesquam
habetinintellectu,repraesentatutest:pernullamergospeciemadvisionemdivinaeessentiaepervenitur.
Quodautemnullacreataspeciesdivinamessentiamrepraesentet,patet:quianullumfinitumpotest
repraesentareinfinitumutest;omnisautemspeciescreataestfinita:ergoetcetera.Praeterea,Deusest
suumesse;etideoeiussapientiaetbonitas,etquaecumquealia,idemsunt;perunumautemcreatumnon
possentomniaistarepraesentari:ergocognitioquaDeuspercreaturasvidetur,nonestipsiusessentia,sed
aenigmaticaetspecularis,etaremotis.IobXXXVI,25:omneshominesvidenteum,aliquodictorum
modorum,sedunusquisqueintueturprocul,quiaperomnesillascognitionesnonsciturdeDeoquidest,
sedquidnonest,velanest.UndedicitDionysiuslibromysticaetheologiae,quodperfectusmodusquo
Deusinvitapraesenticognoscitur,estperprivationemomniumcreaturarum,etintellectorumanobis.
Fueruntautemaliquidicentes,quoddivinaessentianumquamvidebiturabaliquointellectucreato,et
quodnecabAngelisvelbeatisvidetur.Sedhaecpropositioostendituressefalsaethaereticatripliciter.
Primoquidem,quiacontrariaturauctoritatidivinaeScripturae;IIo.III,2:videbimuseumsicutiest;et
infraXVII,3:haecestvitaaeternautcognoscanttesolumDeumverum,etquemmisistiIesumChristum.
SecundoquiaclaritasDeinonestaliudquameiussubstantia:nonenimestlucensperparticipationem
luminis,sedperseipsam.Tertioquiaimpossibileestquodaliquisperfectambeatitudinemconsequatur,
nisiinvisionedivinaeessentiae:quianaturaledesideriumintellectusestscireetcognoscerecausas
omniumeffectuumcognitorumabeo;quodnonpotestimplerinisiscitaetcognitaprimauniversali
omniumcausa,quaenonestcompositaexeffectuetcausa,sicutcausaesecundae.Etideoauferre
possibilitatemvisionisdivinaeessentiaeabhominibus,estauferreipsambeatitudinem.Necesseestergo
adbeatitudinemintellectuscreati,utdivinaessentiavideatur,Matth.V,8:beatimundocorde,quoniam
ipsiDeumvidebunt.Quoadvisionemautemdivinaeessentiae,oportettriaattendere.Primo,quia
numquamvidebituroculocorporali,velaliquosensu,velimaginatione,cumpersensusnonpercipiantur
nisisensatacorporea;Deusautemincorporeusest;infraIV,v.24:Deusspiritusest.Secundo,quia
intellectushumanusquamdiucorporiestconiunctus,Deumviderenonpotest,quiaaggravatura
corruptibilicorpore,nepossitadsummumcontemplationispertingere.Etindeestquodanimaquanto
magisestapassionibuslibera,etpurgataabaffectibusterrenorum,tantoampliusincontemplationem
veritatisascendit,etgustatquamsuavisestdominus.Summusgradusautemcontemplationisestvidere
Deumperessentiam;etideoquamdiuhomoincorporesubiectoexnecessitatepassionibusmultisvivit,
Deumnonpotestperessentiamvidere.Ex.c.XXXIII,20:nonvidebitmehomoetvivet.Adhocergo
quodintellectushumanusdivinamessentiamvideat,necesseestuttotaliterdeseratcorpus;velper
mortem,sicutapostolusdicitIICor.V,8:audemus,etbonamvoluntatemhabemusmagisperegrinaria
corpore,etpraesentesesseaddominum;velquodtotaliterabstrahaturperraptumacorporissensibus,
sicutdePaulolegiturIICor.c.XII,3.Tertiomodo,quodnullusintellectuscreatusquantumcumque
abstractus,sivepermortem,velacorporeseparatus,vidensdivinamessentiam,ipsamnullomodo
comprehenderepotest.Etideocommuniterdicitur,quod,licetdivinaessentiatotavideaturabeatis,cum
sitsimplicissimaetpartibuscarens,tamennonvideturtotaliter,quiahocesseteamcomprehendere.Hoc
enimquoddicototaliter,dicitmodumquemdam.QuilibetautemmodusDeiestdivinaessentia;undequi
nonvideteumtotaliter,noncomprehenditeum.Comprehendereautempropriedicituraliquisaliquam
remcognoscendo,quicognoscitremillamquantuminsecognoscibilisest;alias,quamviscognoscateam,
nontamencomprehendit.Sicutquicognoscithancpropositionem:triangulushabettresangulosaequales
duobusrectis,syllogismodialectico,noncognosciteamquantumcognoscibilisest,etideononcognoscit
totaliter;sedquicognosciteamsyllogismodemonstrativo,totalitersciteam.Unumquodqueenimtantum
cognoscibileest,quantumhabetdeenteetveritate;sedipsecognoscenstantumcognoscitquantumhabet
devirtutecognoscitiva.Omnisautemsubstantiaintellectualiscreataestfinita:ergofinitecognoscit.Cum
ergoDeussitinfinitaevirtutisetentitatis,etperconsequensinfinitecognoscibilis,anullointellectu
creatocognoscipotestquantumestcognoscibilis;etideoomniintellectuicreatoremanet
incomprehensibilis;IobXXXVI,26:ecceDeusmagnusvincensscientiamnostram.Solusautemipse
comprehendendocontemplaturseipsum,quiatantaesteiusvirtusincognoscendoquantaesteiusentitas
inessendo.Ier.XXXII,18:fortissime,magne,potensdominusexercituumnomentibi,magnusconsilio,
incomprehensibiliscogitatu.Sicergo,secundumpraemissa,intelligiturDeumnemoviditunquam.Primo
sic:nemo,idestnullushominum,viditDeum,idestessentiamdivinam,oculocorporalietimaginario.
Secundonemo,inhacmortalivitavivens,viditdivinamessentiaminseipsa.Tertionemo,homovel
Angelus,viditDeum,visionecomprehensionis.Quodautemdealiquibusdicitur,quodDeumviderunt
oculo,seuviventesincorpore,intelligiturnonperessentiam,sedpersubiectamcreaturam,utdictumest.
Sicergonecessariumeratquodreciperemussapientiam,quiaDeumnemoviditunquam.Huiusautem
sapientiaesufficiensdoctornobisproponiturabEvangelista,cumsubditunigenitusfiliusquiestinsinu
patris,inquoostenditnobisdoctorisipsiusfacultatempertria.Scilicetpernaturalemsimilitudinem,et
persingularemexcellentiam,etperperfectissimamconsubstantialitatem.Pernaturalemsimilitudinem,
quiafiliusnaturalitersimilitudinempatrishabet.EtindeestetiamquodintantumaliquisdiciturfiliusDei,
inquantumsimilitudinemfiliinaturalisparticipat;etintantumcognoscit,inquantumdesimilitudineeius
habet:quiacognitiofitperassimilationem.IIo.III,2:nuncfiliiDeisumus,etsequitur:cumapparuerit,
simileseierimus,etvidebimuseumsicutiest.EtideoinhocquodEvangelistadicitfilius,importatur
similitudo,etaptitudoadcognoscendumDeum.SedquiaistedoctorspecialiusquamaliifiliiDeum
cognoscit,ideoEvangelistahocinsinuatperexcellentiamsingularem,cumdicitunigenitus;quasidicat:
istecognoscitDeumpraealiisfiliis.Ideodiciturunigenitus,quiaestfiliusnaturalis,eamdemhabenscum
patrenaturametcognitionem;Ps.II,7:dominusdixitadme:filiusmeusestu.Quamvisautem
singularitercognosceret,possettamensibideessefacultasdocendi,sinoncognoscerettotaliter;etideo
addittertium,scilicetconsubstantialitatemeiusadpatrem,cumdicitinsinupatris:utnonaccipiatursinus
proutinhominibusvestepraecinctisdiciconsuevit,sedpropatrisocculto.Illudeniminoccultogerimus,
quodinsinuportamus.Occultumautempatrisest,quiasuperexceditomnemvirtutem,etcognitionem,
cumdivinaessentiasitinfinita.Inilloergosinu,idestinoccultissimopaternaenaturaeetessentiae,quae
exceditomnemvirtutemcreaturae,estunigenitusfilius;etideoconsubstantialisestpatri.Etquod
EvangelistahicsignificavitpersinumhocDavidexpressitperuterum,dicensPs.CIX,3:exuteroante
Luciferum,idestexintimoetoccultomeaeessentiae,incomprehensibiliomniintellectuicreato,genuite,
etconsubstantialemmihi,eteiusdemnaturaeetvirtutisetpotestatisetcognitionis;ICor.II,v.11:quae
sunthominis,nemonovitnisispiritushominis(...)etquaesuntDei,nemonovitnisispiritusDei.
Comprehenditergodivinamessentiam,quaesuaest.AnimaautemChristiDeumcognoscendonon
comprehendit,quiahocnondicitur,nisideunigenito,quiestinsinupatris.UndeetdominusdicitMatth.
XI,27:nemonovitpatrem,nisifilius,etcuivolueritfiliusrevelare;ututrumqueintelligaturdenotitia
comprehensionis,dequahicvideturloquiEvangelista.Nullusenimdivinamcomprehenditessentiam,
nisisolusDeuspater,etfilius,etspiritussanctus.Sicergopatetfacultasdoctorisaddocendum.
Notandumetiam,quodperhocquoddicitquiestinsinupatris,excluditurerrorquorumdam,dicentium,
patreminvisibilemesse,filiumverovisibilem,etnonvisumfuisseinveteritestamento.Nam,exhoc
quodestinabsconditopatris,manifestumestquodnaturaliterinvisibilisest,sicutpater.Etpropterhoc
dicebatdeipsoIs.XLV,15:tuesvereDeusabsconditus.EtideoinScripturadivinafitmentiode
incomprehensibilitatefilii;Matth.XI,27:nemonovitfiliumnisipater,nequepatremquisnovitnisifilius;
Prov.XXX,4:quodnomenfiliieius,sinosti?ConsequenterEvangelistamodumtradendiipsam
doctrinaminsinuat,cumdicitipseenarravit.OlimenimunigenitusfiliusmanifestavitDeicognitionem
perprophetas,quieumintantumannuntiaveruntinquantumaeterniverbifueruntparticipes.Unde
dicebant:factumestverbumdominietcetera.Sednuncipseunigenitus,filius,enarravitfidelibus.Is.LII,
6:egoipsequiloquebar,ecceadsum;Hebr.I,1:multifariam,multisquemodisolimDeusloquens
patribusinprophetis,novissimediebusistislocutusestnobisinfilio.Ethaecdoctrinaideoomnibusaliis
doctrinissupereminetdignitate,auctoritateetutilitate,quiaabunigenitofilio,quiestprimasapientia,
immediateesttradita.Hebr.II,3:quaecuminitiumaccepissetenarrariperdominum,abeisqui
audierunt,innosconfirmataest.SedquidnarravitnisiunumDeum?HocipsumetMoysesenarravit,
Deut.VI,4:audi,Israel:dominusDeustuus,dominusunusest.QuidergoampliusMoyse?Multumper
omnemmodum,quiamysteriumTrinitatis,etmultaalia,quaenecMoyses,necaliquisprophetarum
narravit.