Elementi elektroenergetskih

sistema

Kritini raspon
Kritina temepratura
Montane krive
Mehanika sigurnost provodnika
 2.1.5 Kritini raspon
Kod temperatura prema kojima se vri proraun dalekovoda, definisali
smo:- minimalnu temperaturu tmin=-20C
- temperatura pri kojoj se hvata led tL=-5C
- maksimalna temperatura tmax=40C

Kritian raspon je raspon pri kome su naprezanja provodnika pri temperaturi

od -20C bez dodatnog optereenja usled leda i pri temperaturi od -5C sa
dodatnim optereenjem usled leda JEDNAKA.

Kritini raspon ima smisla raunati samo za umerene raspone, jer je kod
velikih raspona dominantan uticaj dodatnog tereta usled leda i maksimalno
naprezanje javlja se na t= -5C sa dodatnim optereenjem usled leda. Kod manjih
raspona, uticaj dodatnog optereenja usled leda je manji, te se maksimalno
naprezanje moe pojaviti pri minimalnoj temperaturi od -20C.
2.1.5 Kritini raspon
Mogui su sledei sluajevi: Raspon je kritian ako su:
I
0=nd t0=-5C 0=r=+nd
=nd t=-20C =

II

0=nd t0=-20C 0=
=nd t=-5C =r=+nd
2.1.5 Kritini raspon
nd=normalna dodatna specifina teina usled leda:

0.18 d daN
nd= k nd min , nd =k
s m mm 2

=specifina teina provodnika

2.1.5 Kritini raspon
Zamenom vrednosti iz I ili II u jednainu promene
stanja provodnika za umerene raspone:
a 2 cos 2 2 02 0
2 2 = (t t0 ) +
24 0 E cos

Stavljajui a=akr, i kada se rei:

nd 360
akr =
cos r2 + 2
2.1.5 Kritini raspon
Nakon izraunavanja akr (kritini raspon)
potrebno je stvarni raspon uporediti sa kritinim.

Stvarni raspon: a > akr ili a < akr

Ako je stvarni raspon vei od kritinog, maksimalno

naprezanje se javlja pri temperaturi t= -5C sa dodatnom
specifinom teinom usled leda. Prema tome u ovakvim
sluajevima je poetna temperatura t= -5C, a poetna
specifina teina 0=r=+nd.
2.1.5 Kritini raspon
(1) Ako je a > akr , maksimalno naprezanje: max = nd , t0 = 5C
sa dodatnom teinom usled leda, pa je 0 = r = + nd

Ako je a > akr , za poetne vrednosti usvajaju se:

, ,0 ' ' 0 = nd t0=-5C 0=r=+nd

Jednaina promene stanja provodnika je:

a 2 cos 2 2 r2 nd
2 2 = (t + 5) +
24 nd E cos
 2.1.5 Kritini raspon
Gornja jednaina je = f (t ), ali se uvek crta t = ( ) ,
uglavnom je potrebno izraunati precizno naprezanje na
zadatoj temperaturi.

a > akr nd = 5 + led

 2.1.5 Kritini raspon
Ako je stvarni raspon manji od kritinog, maksimalno
naprezanje se javlja pri temperaturi od -20C, pri kojoj se
ne javlja dodatno optereenje usled leda. U ovakvim
sluajevima t0 = 20C , a 0 =

(2) Ako je a < akr , tada je max = nd , pri t0 = 20C

i optereenju 0 =
2.1.5 Kritini raspon
Ako je a < akr , usvajaju se za poetne vrednosti:
,,0 0 = nd , t0 = 20C , 0 =

Jednaina promene stanja provodnika je:

a 2 2 cos2 1 1 nd
2 2 = (t + 20) +
24 nd E cos
2.1.5 Kritini raspon
Opet se ima jednaina = f (t ), a crta se t = ( )

a < akr nd > 5 + led

Taka 5C je opet taka diskontinuiteta.

2.1.5 Kritini raspon
Ukoliko se eli za odredjenu temperaturu
izraunati naprezanje provodnika, jednaina stanja
se pie u obliku kubne jednaine:

+ A = B
3 2
2.1.5 Kritini raspon
Znai prethodne relacije treba napisati u formi
kubne jednaine po ( ), gde su A i B:

a > akr 3

E cos (t + 5) +
a 2 r cos 2
2
a2
2
E cos
nd
t0 = 5C 24 nd
2
24

a < akr
a 2 2 cos2 a 2
2
E cos
3
E cos (t + 20) + nd
t0 = 20C 2
24 nd 24
 2.1.6 Kritina temepratura
def: Najvei ugib provodnika moe se pojaviti na maksimalnoj
temperaturi + 40C , ili na temperaturi t L = 5C , uz prisustvo dodatne
specifine teine usled leda.

Pre=max. ugib s obzirom na to gde se javlja na vodu (ako je prav raspon

na sredini, gde je tangenta paralelna sa spojnicom taaka veanja), a u budue
s obzirom na temperaturu.

def: Na kritinoj temperaturi ugib provodnika = je njegovom ugibu na

temperaturi 5C , uz prisustvo dodatne specifine teine usled leda
2.1.6 Kritina temepratura
def:

f m ( 5C + led ) = f L f m (t = tkr ) = f tkr

f tkr = f Led
2.1.6 Kritina temepratura
Pre za maksimalni ugib:

a2 a 4 3 cos
f max k = +
8 cos 384 3

a2 a2 r
=
8 tkr cos 8 L cos

tkr = L
r
 2.1.6 Kritina temepratura
=
Dva stanja: t = tkr , = kr = L ,
r

Smenom u jednainu promene stanja za umerene

raspone dobija se:
a 2 cos 2 02 0
2 2 = (t t0 ) +
24 0 E cos

a 2 cos2 2 02 r L 0
2 = (tkr t0 ) + - plus treba izabrati poetne uslove
2
0 E cos
L
24

r
2.1.6 Kritina temepratura
Da bi se odredila kritina temperatura (tkr ) ,
potrebno je izabrati poetne uslove za ovu relaciju.
Najjednostavnija relacija se dobija ako se za stanje
,,0 izabere:
,,0 t0 = 5C , 0 = r , 0 = L

Zamenom ,,0 u prethodnoj jednaini dobija se:

r2 r2 L
2 2
= 0 t = 1 5

L L
kr
E cos r
2.1.6 Kritina temepratura
Postoje dva sluaja:
1. Za raspone a > akr , ova relacija je
direktno primenljiva, jer je naprezanje:
L = nd
2. Za raspone a < akr , unapred se ne zna
naprezanje L , jer je ono u takvim
sluajevima manje od maksimalno
dozvoljenog.
2.1.6 Kritina temepratura
U ovakvim sluajevima se prvo mora odrediti
naprezanje iz jednaine stanja u koju treba uvrstiti
sledee veliine.

t0 = 20C 0 = 0 = nd

t = 5C = r L = ?
2.1.6 Kritina temepratura
Jednaina stanja provodnika za umerene raspone:
a 2 cos 2 2 02 0
2 2 = (t t0 ) +
24 0 E cos

Uvrstiti gornje parametre i dobija se:

L3 + A L 2 = B

a 2 2 E cos3
A = 15 E cos + nd
24 nd
2

a 2 r E cos 3
2
B=
24
2.1.6 Kritina temepratura
Sraunato L , ide u tkr
a.) Ako je kritina temperatura tkr > 40C ,
maksimalni ugib javlja se pri temperaturi
tkr = 5C , uz prisustvo dodatne
specifine teine leda.
b.) Ako je kritina temperatura t kr < 40C ,
maksimalni ugib javlja se pri temperaturi
t kr = +40C
 2.1.6 Kritina temepratura
a2 , t (raste), (opada), f (raste).
f =
8 cos
L
tkr = 1 5
E cos r

1. za a > akr L = nd tkr

tkr < 40C f m = f 40C
tkr > 40C f m = f 5C + led
2. za a < akr L = ? , iz L 3 + A L 2 = B tkr

tkr < 40C f m = f 40C

tkr > 40C f m = f 5C + led

2.1.7 Montane krive
Krive odnosno zavisnosti (t ) i f (t ) , nazivaju se
montanim krivama i koriste se za odredjivanje
naprezanja i ugiba, pri montai nadzemnog voda.
Montaa se vri obino po lepom vremenu, sem
kada su havarije.
2.1.7 Montane krive
Pri montai, provodnici se pre konanog
privrivanja za izolatore, stavljaju na koturae,
koje su privremeno vezane za izolatore. Na ovaj
nain postie se izjednaavanje naprezanja u svim
rasponima jednog zateznog polja. Pre konanog
fiksiranja provodnika za izolatore, proveravaju se
ugibi, a na zateznom ugibu se mere sile zatezanja
provodnika pomou dinamometra.
i

2.1.7 Montane krive

Potrebene vrednosti ugiba ili sile zatezanja
oitavaju se sa montanih krivih. Na slici su
prikazane montane krive za a > akr i a < akr .
Pretpostavljene vrednosti kritinih temperatura su
odabrane proizvoljno.
i

2.1.7 Montane krive

Montane krive
a) u sluaju kada je
raspon vei od
kritinog, i kada je
kritina temperatura
vea od 40(C)
b) u sluaju kada je
raspon manji od
kritinog, i kada je
kritina temperatura
manja od 40( C);
t,f,-temperatura, ugib i
naprezanje pri montai
2.1.8 Mehanika sigurnost
provodnika
Za svaki raspon moe se definisati koeficijent
mehanike sigurnosti provodnika kao odnos
izuzetne dodatne specifine teine usled leda id )( *

pri kojoj se u takama veanja dostie izuzetno

dozvoljeno naprezanje ( id ) i usvojene normalne
dodatne specifine teine usled leda ( nd = k nd min ).
 2.1.8 Mehanika sigurnost
provodnika

*
m* = id - faktor mnogostrukosti dodatnog optereenja
nd

ir * = + id * = + m* nd - izuzetna rezultantna specifina teina usled

leda
2.1.8 Mehanika sigurnost
provodnika
Za izraunavanje m*, polazi se od jednaine stanja
provodnika, ako je:
1.) a > akr , stanje ,,0 pri kome se javlja
maksimalno naprezanje provodnika je:

t0 = 5C 0 = nd 0 = + nd

t = 5C = id = ir * = + m* nd
2.1.8 Mehanika sigurnost
provodnika
Zamenom u:
a 2 cos 2 2 02 0
2 2 = (t t0 ) +
24 0 E cos

Dobija se koeficijent mehanike sigurnosti:

2
id 24 + nd
m* = 2 ( ) +
nd a E cos
3 id nd
nd nd
2.1.8 Mehanika sigurnost
provodnika
2.) a < akr , stanje ,,0 pri kome se javlja
maksimalno naprezanje je:

t0 = 20C 0 = nd 0 =

t = 5C = id = ir * = + m* nd
2.1.8 Mehanika sigurnost
provodnika
Zamenom u jednainu stanja provodnika dobija
se:
2
id 24
m =
*
2 (15 E cos + id nd ) +
nd a E cos
3
nd nd

id
Po propisu, najmanja dozvoljena vrednost m= ,
nd
je 2, pr. (m2).
2.1.8 Mehanika sigurnost
provodnika
Na mestima ukrtanja nadzemnog voda sa drugim
nadzemnim ili telekomunikacionim vodom, sa
putem ili eleznikom prugom propis definie
minimalnu vrednost koeficijenta mehanike
sigurnosti:
- m3, za ukrtanje nadzemnog voda sa
telekomunikacionim vodom
- m4, za ukrtanje nadzemnog voda sa
eleznikom prugom
2.1.8 Mehanika sigurnost
provodnika

m m*

Koeficijent mehanike sigurnosti (m ), moe se

*

poveati smanjivanjem raspona ili izborom boljeg

ueta (sa veim id )