SVEUILITE JOSIPA JURJA STROSSMAYERA

U OSIJEKU
GRAEVINSKI FAKULTET OSIJEK

ZAVRNI RAD

Osijek, 15. rujna 2016. godine elimir Ki

1
 SVEUILITE JOSIPA JURJA STROSSMAYERA
U OSIJEKU
GRAEVINSKI FAKULTET OSIJEK

ZAVRNI RAD

TEMA: TEHNOLOGIJA IZVOENJA ZAVRNIH SLOJEVA RAVNOG

NEPROHODNOG KROVA

Osijek, 15. rujna 2016. godine elimir Ki

_________________
2
 SVEUILITE JOSIPA JURJA STROSSMAYERA
U OSIJEKU
GRAEVINSKI FAKULTET OSIJEK

ZNANSTVENO PODRUJE: TEHNIKE ZNANOSTI

ZNANSTVENO POLJE: GRAEVINARSTVO
ZNANSTVENA GRANA: ORGANIZACIJA RADA I PROIZVODNJE
TEMA: TEHNOLOGIJA IZVOENJA ZAVRNIH
SLOJEVA RAVNOG NEPROHODNOG
KROVA
PRISTUPNIK: ELIMIR KI
NAZIV STUDIJA: PREDDIPLOMSKI SVEUILINI STUDIJ

Tekst zadatka:
U radu je potrebno opisati tehnologiju izvoenja zavrnih slojeva ravnih neprohodnih krovova.
Potrebno je opisati vrste ravnih krovova, sve slojeve ravnog neprohodnog krova i tehnologiju
izvoenja. U radu e se definirati materijali koji se koriste za izvoenje toplinske i hidroizolacije,
redoslijed izvoenja i osnovne karakteristike ravnih neprohodnih krovova.

Rad treba predati u 3 primjerka (original + 2 kopije), spiralno uvezan u A4 formatu i cijelovitu
elektroniku datoteku na CD-u.

Osijek, 15. rujna 2016.

Mentor: Predsjednica Odbora za

zavrne i diplomske ispite

________________________ _____________________________

doc.dr.sc. Hrvoje Krsti, dipl.ing.gra. izv.prof.dr.sc. Mirjana Bonjak-Kleina

3
SAETAK

Predmet rada je tehnologija izvoenja zavrnih slojeva ravnog neprohodnog krova. U

uvodnom dijelu rada je ukratko opisan razvoj ravnih krovova kroz povijest. Opisana je openita
podjela ravnih krovova, prema nagibu, prema prohodnosti i prema provjetravanju. Opisani su
slojevi i funkcije pojedinih slojeva koji se koriste u projektiranju ravnog neprohodnog krova.
Navedeni su i opisani razni materijali koji se koriste za toplinsku i hidroizolaciju ravnog
neprohodnog krova. Govori se o nainu i uvjetima projektiranja pojedinih vrsta ravnih
neprohodnih krovova, te o dokumantaciji koju treba sadravati jedan projekt izvedbe ravnog
neprohodnog krova. Na kraju rada je opisana tehnologija izvoenja svih slojeva ravnog
neprohodnog krova uz poseban naglasak na tehnologiju izvoenja zavrnih slojeva ravnog
neprohodnog krova.

Kljune rijei: tehnologija, ravni neprohodni krov, slojevi ravnog krova

4
 SADRAJ

1. O RAVNIM KROVOVIMA 6
2. PODJELA RAVNIH KROVOVA 8
2.1. Prema nagibu 8
2.2. Prema prohodnosti 8
2.3. Prema provjetravanju 10
3. SLOJEVI RAVNOG NEPROHODNOG KROVA 15
3.1. Stropovi 15
3.2. Nosive krovne ploe ili nosive konstrukcije krovnih pokrivaa 15
3.3. Slojevi za nagib 17
3.4. Slojevi za izjednaavanje 18
3.5. Parne brane 19
3.6. Toplinska izolacija 20
3.7. Hidroizolacija 21
3.8. Zatita krovnih izolacija 23
4. MATERIJALI 24
4.1. Materijali za toplinsku izolaciju 24
4.2. Materijali za hidroizolacije 29
5. PROJEKTIRANJE RAVNIH KROVOVA 36
6. TEHNOLOGIJA IZVOENJA RAVNOG NEPROHODNOG KROVA 40
7. ZAKLJUAK 43
8. LITERATURA 44

5
1. O RAVNIM KROVOVIMA

Otkako je ovjek poeo graditi sklonite i prebivalite za sebe, da bi se zatitio od kie,

sunca, vjetra i ivotinja, nastali su i krovovi i zamisao o njima. Kako se ovjek razvijao
progresivno i stalno, tako su se i koncepcije krovova razvijale: od granja, prua, slame, kamenih
ploa do dananjeg vremena. to se tie ravnih krovova i kad poinje njihova primjena, to se ni
priblino ne moe odrediti i datirati.
U dananje vrijeme pojam ravni krov sve se vie koristi kao sustavni dio naina
modernog graenja, to se vidi na slici 1. Osamdesetih i devedesetih godina dolazi do velikih
promjena u projektiranju i graenju kako velikih tako i malih urbanih cjelina, gdje se ravni
krovovi koriste ne samo kao dio konstrukcije koji je neophodan nego i savreno iskoristiva
povrina za ugodniji ivot. Ravni krovovi su se uvelike mijenjali tijekom povijesti irom svijeta,
ali danas se moe rei da su ti tipovi krovova vrlo prihvaeni naini izgradnje irom svijeta, zbog
napredovanja tehnologije materijala. Efektivno koritenje krovova se u novijoj povijesti uvelike
promijenilo, u smislu da su to povrine koje ine zajedniki dio stambenih jedinica i da svi
korisnici i stanari imaju pristup tim povrinama.

Slika 1. Ravni krov na obiteljskoj kui

Ravnim krovom omogueno je potpuno slobodno rjeavanje tlocrta, tj. funkcionalna

raspodjela prostorija u horizontalnom smjeru je pojednostavljena, dok strmi krov prisiljava na
mnogo sloeniju raspodjelu.

6
 Glavni problem kod strmih krovita je ispravna zatita od prokinjavanja. Sreom se
takvo procurivanje moe odmah konstatirati pa prema tome i smjesta pristupiti popravku, koji je
u poetku jednostavniji. Veliki uzduni prostor potkrovlja djeluje kao tamponski sloj protiv
atmosferlija s gornje (vanjske) strane, kao i transporta vlage i termikih faktora s donje
(unutarnje) strane. Taj tampon ustvari rjeava sve ove probleme. Meutim, ravni krov je jedna
povezana konstrukcija, iz veeg ili manjeg broja slojeva koji se gotovo nikako ne mogu
kontrolirati. S obzirom na to, potrebno je obratiti jednaku panju kod projektiranja kao i kod
realizacije.
eli li se provesti ispravna konstrukcija ravnog krova, treba poznavati sve utjecajne
komponente koje djeluju bilo s vanjske, bilo s unutarnje strane. Tek nakon toga se moe
pristupiti proraunu, dati potrebno oblikovanje i stanovito usklaenje konstrukcije cijelom
graevnom objektu u njegovoj zamisli. Treba poznavati statike i prostorne prilike, kao i
meteoroloke i kemijske probleme.
Najvanije su sljedee komponente:
a) Vanjski utjecaji
- kia, tua, snijeg
- sunane zrake i toplinska apsorpcija
- vjetar
- vanjski promet i opasnost od poara
b) Unutarnji utjecaji
- grijanje
- vodene pare
- naprave i postrojenja za hlaenje
- kondenzat

Ravni krovovi su do krajnjih granica izotrili graevinsko-fizike probleme jer su oni

najvaniji i najsloeniji dio objekta. Istraivanja su pokazala da razliiti materijali upijaju ili
odbijaju suneve zrake na razliite naine. Ispitivanja na takvim krovovima pokazala su da
temperature na povrini ravnog krova u ljetnom periodu mogu biti ak i do dva puta vee od
temperature zraka. Sve to ovisi o boji i vrsti pokrivaa i o tome kako su poredani slojevi
(konstrukcija, sloj za pad, termoizolacija, hidroizolacija, itd.)
Praksa graenja ravnih krovova i njihova primjena poinje kod nas, donekle intenzivnije i
suvremenije, negdje oko 1970. godine. Poetni standardi doneseni su 1980. godine, a za neke od
njih uslijedile su inovacije i unapreenja postupka.

7
2. PODJELA RAVNIH KROVOVA

2.1. PREMA NAGIBU

Prema veliini nagiba izvedenog zbog otjecanja vode u noseoj krovnoj ploi ili u nekom
od drugih elemenata ili slojeva krovnog pokrova ispod hidroizolacije, razlikuju se ovi ravni
krovovi:
a) s malim nagibom 0,5 1,0%
b) s normalnim nagibom 1.0 2,5%
c) s veim nagibom 2,5 4,0%
d) s velikim nagibom 4,0 15%

Nagibi za ravne krovove ne smiju biti manji od 0,5%, jer oni izmeu 0,5 i 1,0% nisu
pogodni za dobro odvodnjavanje i zato se samo izuzetno mogu primjenjivati.

2.2. PREMA PROHODNOSTI

S obzirom na namjenu, upotrebu i stupanj zatite od oteenja, razlikuju se prohodni i

neprohodni ravni krovovi :

a) prohodni ravni krov

Pored svoje osnovne funkcije (ako se za to prethodno projektiraju, izraunaju i izvedu)
mogu posluiti i u druge svrhe. Na primjer:
- terase za izlazak i boravak ljudi slika 2.
- prostori za ostavljanje materijala
- prostori za smjetaj ureaja
Krovni pokrivai prohodnih ravnih krovova i terasa zavravaju se tekom zatitama od
tvrdog materijala koji uvaju donje elemente i slojeve ravnog krova ili terasa od oteenja.
Najpovoljniji nagibi za ravne prohodne krovove su izmeu 1 i 2,5%

Slika 2. Ravni prohodni krov (Terasa)

8
 b) neprohodni ravni krov

Na njima se ne dozvoljava prolazak i boravak ljudi, ni skladitenje materijala, strojeva ili

ambalae.
Preko neprohodnih ravnih krovova dozvoljava se samo neophodni prolazak strunih ljudi
koji kontroliraju i odravaju krov, elektrine i druge instalacije, dimnjake, ventilacije, limariju,
bravariju. ienje snijega sa ravnih neprohodnih krovova doputa se iskljuivo kad su zatieni
tekom i tvrdom zatitom. Na slici 3. je prikazan jedan takav krov.
Na zgradama za stanovanje se teko moe zadovoljiti zahtjev neprohodnog krova, a pri
tome se pokazao i kao nepraktian, podloan oteenjima. Zbog toga ga (osim u izuzetnim
sluajevima) ne bi trebalo primjenjivati.

Slika 3. Ravni neprohodni krov

9
 2.3. PREMA PROVJETRAVANJU

a) Neprovjetreni jednoljuskasti krovovi (topli)

Sastoji se od:
- nosive konstrukcije
- sloja za nagib
- sloja za izjednaavanje
- parne brane
- hidroizolacije
- sloja ili slojeva za zatitu izolacije
- drugih raznih slojeva ili elemenata, koji se mogu predviati u sustavu ravnog krova
kada je rije o krovu specijalne namjene ili kada je potrebno odvojiti pojedine slojeve
kao elemente ravnog krova.

b) Neprovjetreni jednostruki krovovi

Predviaju se i izvode za normalne i neto povoljnije, vanjske i unutarnje klimatske

uvjete. Kod ovih krovova, svi slojevi krovnog pokrivaa su smjeteni na po jednoj noseoj
krovnoj ploi meu kojima nema slojeva zraka (veih debljina), preko kojih bi se moglo vriti
kvalitetno provjetravanje krova.

c) Topli ravni krovovi

Ovakvi krovovi su najei u pimjeni, na javnim zgradama i zgradama za stanovanje.

Kod takvih krovova nije obavezan sloj za izjednaavanje parcijalnih tlakova difuzne vodene pare
i uglavnom se izostavlja, osim ako nije potreban iz drugih razloga.

Uobiajeno se sastoje od:

- stropa, odgovarajue obrade
- nosive krovne ploe
- sloja za nagib (i eventualno sloja za izjednaavanje preko njega)
- sloja za izjednaavanje parcijalnih tlakova vodene difuzne pare i vlage (ako su
krovovi iznad prostorija s veom relativnom vlagom zraka i neto topliji)
- parne brane
- toplinske izolacije
- hidroizolacije
- zatite izolacije
- raznih drugih meuslojeva koji se predviaju za odvajanje slojeva iz sastava
pokrivaa i slojeva na krovovima posebne namjene

10
 Slika 4. Topli krov, neprohodan

Sloj za nagib od lakog betona sa padom 1,5%

1 strop
2 nosiva krovna-ravna ploa
3 sloj za izjednaavanje
4 parna brana
5 sloj za nagib
6 toplinska izolacija
7 sloj za izjednaavanje
8 hidroizolacija
9 sloj za odvajanje
10 granulirani ljunak

Na slici 4. prikazan je klasian raspored slojeva toplog ravnog krova pri kojemu su svi
slojevi zatieni zavrnim hidroizolacijskim slojem.

11
 d) Provjetreni dvoljuskasti krovovi

Predviaju se i izvode za nepovoljne vanjske i unutranje klimatske uvjete.

Kod ove vrste krovova su, po pravilu, svi slojevi u krovu (osim hidroizolacije) smjeteni
na glavnoj nosivoj, donjoj krovnoj ploi, a hidroizolacija preko druge, gornje ploe. Izmeu ove
druge ploe i ostalih elemenata u donjoj ploi, ostavljen je zrani prostor. Taj prostor se
provjetrava putem predvienog broja otvora za ulazak i izlazak vanjskog zraka u meuprostor.
Ovakvi krovovi se mogu izvoditi sa parnom branom ili bez nje, ovisno o rezultatima
odgovarajuih prorauna, o unutarnjim i vanjskim klimatskim uvjetima, o razlici izmeu gornje i
donje nosive ploe, o svojstvima usvojenih materijala za toplinsku izolaciju. Kod ovih krovova
je neophodan pravilan izraun otvora za ulazak i izlazak zraka, i takva klima u meuprostoru
koja osigurava da ne doe do kondenzacije na donjoj ploi. Zbog ovih razloga, nebi trebali
postojati drugi otvori u meuprostoru, osim onih koji su proraunati za ulazak zraka.
Sastoje se od:
- nosive donje konstrukcije (glavne nosive krovne ploe)
- toplinske izolacije
- zranog meuprostora (iznad toplinske izolacije, koji se ventilira do odreene mjere)
- nosive gornje ploe (obino se naslanja na donju plou preko za to izvedene
konstrukcije ili specijalnih podmetaa)
- hidroizolacije
- sloja ili slojeva za zatitu hidroizolacije

e) Hladni krovovi

Prvenstveno su namijenjeni da pokrivaju prostoriju s nepovoljnim vanjskim i unutranjim

klimatskim uvjetima. Oni se primjenjuju na raznim industrijskim, poljoprivrednim i drugim
objektima gdje relativna vlanost zraka prelazi 80%, a temperatura je vea od 25 C i gdje se
ovakva unutarnja klima ne moe izbjei zbog namjene objekta (procesa proizvodnje).
Na zgradama za stanovanje se ovi krovovi u praksi gotovo uope ne primjenjuju.

12
 Slika 5. Neprohodan ravni krov

Gornja ploa od lakog betona

1 strop
2 nosiva krovna ploa
3 parna brana
4 toplinska izolacija
5 zrani meuprostor
6 buka za izravnanje
7 grede od aero betona
8 ploa od aero betona
9 polulijepljena hidroizolacija
10 laka zatita

13
 Na slici 5. prikazani su uobiajeni sastavi hladnih krovova, pri emi se podrazumijeva da
su nagibi krovova rijeeni donjom i gornjom ploom, i da su hidroizolacije predviene s
mjestiminim lijepljenjem za podlogu. Kod hladnih krovova su mogue razne kombinacije i
rjeenja gornjih i donjih ploa.

f) Ravni krovovi po broju slojeva

Postoji mogunost (to nije praksa) da se podjela napravi i prema broju slojeva. Neki
proizvoai su to i uradili u svojim katalozima i uputstvima. Na primjeru hidroizolacije krovova:
dvoslojna, troslojna, etveosloja, petoslojna.
Ima mogunost za podjelu i s obzirom na veoma razliite namjene. Na primjer:
- prostor za postavljanje ureaja, strojeva
- skladitenje materijala
- kranovi za ienje prozora na visokim javnim zgradama s oblogom fasada od stakla
- reklamni panoi
- veliki antenski ureaji
- zelene povrine
- bazeni
- sletne staze za helikoptere i mnoge druge namjene

14
3. SLOJEVI RAVNOG NEPROHODNOG KROVA

3.1. STROPOVI

Stropne konstrukcije ispod glavnih nosivih krovnih ploa se, po pravilu smatraju
sastavnim dijelovima ravnih krovova. To su, kod tih krovova, najdonji vidljivi dijelovi ravnih
krovova, koji pored estetske mogu imati i druge funkcije. Na primjer, parozatitnu, toplinsko-
izolacijsku, priguivanje zvuka, skrivanje instalacija, ventilaciju prostorije, itd.

3.2. NOSIVE KROVNE PLOE ILI NOSIVE KONSTRUKCIJE

KROVNIH POKRIVAA

Pod nosivim krovnim ploama u ravnim krovovima podrazumijeva se najvie-krovne

ploe na zadnjem katu, koje kod toplih krovova, pored svojeg, primaju i optereenja od ostalih
slojeva ravnog krova, kao i druga optereenja predviena statikim proraunom (snijeg, vjetar...)
Kod hladnih krovova, nosee, donje krovne ploe najee primaju i optereenja od
gornjih ploa i njihovih oslonaca (greda, gredica), osim u nekim sluajevima kada su gornje
ploe sraunate kao masivne pa trpe vee optereenje. Tada se ta optereenja direktno prenose na
nosee konstrukcije ( stupove, grede, zidove).
Nosee krovne ploe mogu biti armirano-betonske, armirano-keramike, metalne, drvene
i druge, kombinirane od njih. Na industrijskim i drugim objektima s neprohodnim ravnim
krovovima, esto se primjenjuju krovne ploe od montanih elemenata. Na slici 6. su prikazani
ravni krovovi sa nosivim konstrukcijama od armiranog betona i polumontanog fert stropa. U
nekim sluajevima imaju i ulogu toplinskog izolatora (ako zadovoljavaju zahtjeve termikog
prorauna).
Ove ploe mogu biti razliitog oblika, a to ovisi o statikom proraunu odreenog
objekta, projektnog zadatka, urbanistikih uvjeta, pa i klimatske zone:
- monolitne-ravne
- armirano-betonske ploe
- sitnorebraste lijevane na licu mjesta
- sitnorebraste lijevane na licu mjesta s ispunama od ljake ili keramiko-glinenih
blokova
- od polumontanih nosaa
- od raznih industrijskih ploa i sistema
Za hladne krovove vrijede isti uvjeti i propisi za glavne nosee krovne ploe (donje), i u
principu sve to je reeno o krovnim ploama ravnih krovova.
Za gornje ploe koje nose same sebe i optereenje od hidroizolacije, rjeenja su prilino
razliita.

15
Slika 6. Razliiti naini izvedbe nosive krovne konstrukcije
ravnog neprohodnog krova

16
 3.3. SLOJEVI ZA NAGIB

Kako se krovne nosive ploe s ravnim i toplim krovovima predviaju kao horizontalne,
za otjecanje atmosferskih voda moraju postojati nagibi. Ako same krovne ploe nemaju pad, na
njima se moraju izvesti slojevi za pad nagib, kao to je prikazano na slici 7. Ti slojevi se
najee izvode od betona ili lakog betona. Minimalni padovi na ravnim krovovima ne bi trebalo
da budu ispod 0,5% (to bi trebalo izbjegavati), a najpovoljniji su oni od 1 do 2,5%. Ako se za
nagib radi lagani beton koji se nalazi ispod parne brane, toplinsko difuznim proraunom
potrebno je provjeriti dolazi li do pojave nepoeljne kondenzacije. U pojedinim rjeenjima, ovaj
sloj se moe nalaziti i iznad termoizolacijskoj sloja, ali tada treba biti pravilno dilatiran zbog
toplinskog rada.

Slika 7. Sheme razliitih primjera odvodnjavanja (izrade sloja za nagib)

Budui da ovi slojevi na ravnim krovovima slue kao podloga slojeva za parnu branu, i
za izjednaavanje tlaka ili za hidorizolaciju, trebali bi imati odgovarajuu vrstou. Slojevi za
pad se najee izvode od:
- nearmiranog betona
- sitnozrnatog nearmiranog betona
- cementnog morta 1:3
- lakih perlit-betona
- karamzit-betona

17
 3.4. SLOJEVI ZA IZJEDNAAVANJE

Ovi slojevi se postavljaju ispod parne brane i ispod hidroizolacije, koji ih odvajaju od
njihovih podlonih slojeva.
Uloga slojeva za izjednaavanje je u ovome:
- da izjednae tlakove od difuzne vodene pare, od skupljene graevinske ili druge vlage
(od ostale vlage tokom izvoenja)
- da omogue premoivanje manjih neravnina i ve nastalih prskotina i riseva u
podlozi, kao i onih koje mogu da nastanu kasnije (ispod parne brane ili
hidroizolacije), takoer i spojnice izmeu termoizolacijskih ploa (ispod
hidroizolacije u sluaju kada se hidroizolacija izvodi direktno preko toplinske)
- da omogue, u odreenim situacijama kad se to ne moe izbjei, izvoenje parne
brane ili hidroizolacije preko podloge koja nije propisno suha (u manjoj mjeri
vlana)
- ovim slojevima se ujedno (u veini sluajeva) izbjegavaju tetne pojave u parnoj
brani, kao to su: pojava klobuka, prskotina zbog skupljanja uslijed promjena
temperature i dilatacijskog rada podlonih slojeva, nabiranje zbog irenja i skupljanja
izazvanih promjenama temperature, itd.

Slika 8. Shematski prikaz sloja za

izjednaavanje parnog pritiska

18
 Slika 8. prikazuje razliite materijale i kombinacije materijala pomou kojih se izvodi
sloj za izjednaavanje parnog pitiska.
Rade se kao:
- trake s ulokom od staklenog voala, s gornje strane posute sitnim mineralnim
materijalom, a s donje polistirolom ili polistirol-kuglicama. (najee su u uporabi)
- bitumenizirani perforirani stakleni voal, sa sitnim mineralnim posipom s gornje srane,
a s donje krupnijim posipom s najmanjom veliinom zrna od 1,5mm
- bitumenska traka s ulokom od staklenog voala, neperforiran, sa mineralnim posipom
- bitumenske trake s ulokom od staklenog voala sa sitnim mineralnim posipoms
gornje stranei krupnim posipom naizmjenino (u trakama), s donje strane

3.5. PARNE BRANE

Parne brane su visokovrijedni izolacijski slojevi koji se postavljaju ispod toplinske

izolacije, sa zadatkom da u prvom redu sprijee prodiranje vodene pare iz potkrovnih prostorija u
sloj toplinske izolacije. Na ovaj nain se izbjegava kondenziranje u toplinskim izolacijama.
Tamo gdje su potrebne parne brane (naroito u toplim krajevima), vrlo su vane za trajnost i
efikasnost toplinskih izolacija.
Veliina potrebnog otpora difuziji vodene pare (*d) odreuje se prema oekivanom
optereenju pritiskom vodene pare. Veliina difuznog otpora parne brane mora biti znatno vea
od otpora hidroizolacijskog sloja.
Pri oekivanoj veoj vlanosti zraka unutarnjeg prostora ovaj se sloj povezuje s vanjskim
zrakom i to odzranim elementima na povrini krova ili otvorima po obodu graevine. Kod
stambenih zgrada prostori poveane vlanosti (>75%) nalaze se u tlocrtnom rasporedu
mjestimino (kupaonice), te se para unutar parorasternog sloja rasporeuje na veu povrinu i
bez dodatnog prozraivanja.
Za parne brane se mogu primjenjivati bitumenizirane i bitumenske trake, folije od
sintetikih materijala d = 0,50 20mm, metalne folije druge trake i folije koje, na osnovu
prorauna difuzije vodene pare i na osnovu onoga to se s parnom branom eli postii, mogu
zadovoljiti. Zbog prednosti se ipak upotrebljavaju metalne, odnosno aluminijske folije, a
sredstvo za lijepljenje je bitumen po vruem postupku. Upotrebljavaju se i trake sa ulocima od
aluminijskih folija, s donje strane posute polietilen-kuglicama.

19
 Slika 9. Skica parne brane

Slika 9. prikazuje klasini ozelenjeni ravni krov u kojem se nalazi parna brana koja se
uvijek ugrauje ispod toplinske izolacije; njena uloga je da sprijei prodiranje vika vodene pare
iz unutranjosti konstrukcije u sloj toplinske izolacije.

3.6. TOPLINSKA IZOLACIJA

Ispravan poloaj toplinske izolacije je na vanjskoj strani krova iznad nosivih dijelova
krovne konstrukcije. Idealan poloaj bio bi iznad svih slojeva ravnog krova, ali zbog
karakteristika veine termo izolacijskih materijala takav poloaj nije mogu pa se kao optimalan
uzima poloaj ispod hidroizolacije. Iznimno se dio toplinske izolacije (najvie 25%) moe
postaviti kao unutarnja dodatna toplinska izolacija kod prostora koji se zagrijavaju povremeno
(kino dvorane, kazalita, crkve ...). Takva postava zahtjeva detaljan toplinsko difuzni proraun
konstrukcije za ekstremne uvjete, kako bi se izbjegle mogue tete.
Za toplinsku izolaciju ravnog krova koristimo se tvrdim sintetskim pjenama
(polistirenom, poliuretanom), ploama od kamene vune i ploama od staklene pjene (foamglass).
Izolacijski materijali biljnog porijekla kao npr. pluto ili drvena vuna, u sluaju vlaenja i
isuivanja podvrgnuti su truljenju te se ne preporuaju kod ravnih krovova. Izuzetak su
ekspandirane i bitumenom vezane ploe od pluta. Ovi materijali se ugrauju uglavnom u obliku
ploa kao to se moe vidjeti na slici 10.

20
 Namjena toplinske izolacije je:
- da smanje gubitke topline (kroz krovove) iz prostorija potkrovlja i omogue da se u tim
prostorijama lake, s manje trokova, odri potrebna temperatura u hladnim danima
- da sprijee stvaranje kondenzata u krovnim konstrukcijama
- da sprijee pregrijavanje krovnih slojeva ispod toplinskih izolacija (sunevim zrakama) i
omogue udobniji boravak u njima u toplim danima
- da iskljue nastajanje tetnih pojava, tj. riseva, prskotina, pomjeranja i krivljenje slojeva i
drugog, to bi se moglo pojaviti u krovnim nosivim konstrukcijama, ploama i slojevima
krovova kao posljedica veeg skupljanja i istezanja, nastalih napona stvorenih velikim
razlikama u temperaturi tokom godine.

Slika 10. Polaganje toplinske izolacije od kamene vune

21
 3.7. HIDROIZOLACIJA

Pod hidroizolacijama ovih krovova podrazumijevaju se slojevi od ugljikovodinih,

odnosno bitumenskih materijala, kao i od kombinacija drugih materijala s njima (npr.
sintetikih), ija je namjena da slojeve ravnih krovova kao i prostorije ispod njih trajno i efikasno
sauvaju od prodora atmosferske vode.
Hidroizolacije na ravnim krovovima gotovo uvijek se predviaju kao najvii slojevi
(osim na tzv. Obrnutim, klima-ravnim krovovima), i preko njih se predviaju samo zatite
krovnih izolacija. S obzirom na njihovu ulogu, moe se rei da se ubrajaju meu najvanije
slojeve. Hidroizolacije na ravnim krovovima se razlikuju i dijele prema primijenjenim
materijalima, nainu izvoenja i stupnju zalijepljenosti za podlogu. Predviaju se,
dimenzioniraju i izvode s obzirom na nagibe, namjene krovova, vanjske i unutarnje utjecaje, kao
i na odabrane slojeve krovova. Na slici 11. moe se vidjeti postavljanje hidroizolacije od
bitumenskih traka varenjem.

Slika 11. Postavljanje hidroizolacije od bitumenskih traka na ravni krov

22
 3.8. ZATITA KROVNIH IZOLACIJA

Na svim ravnim krovovima, krovne izolacije (posebno hidroizolacije), s ostalim

slojevima, moraju se zatititi od utjecaja sunevih zraka i drugih vanjskih utjecaja. Neprohodni
krovovi, tj. oni koji vre samo funkciju normalnih krovova bez drugih posebnih namjena
zatiuju se lakim zatitama, to je prikazano na slici 12.
Prijanjih su godina ravni neprohodni krovovi imali zatitu izvedenu uvaljanim ljunkom
u vrui bitumen. S vremenom bitumen izmeu zrna ljunka nestane pod djelovanjem
ultraljubiastih zraka, vode i zraka te se zrnca ljunka oborinskom vodom i vjetrom isperu sa
povrine krova. Danas se zatita izolacije izvodi nasipom oblutaka ( 16-32mm) debljine sloja
najmanje 5cm. Zatita oblucima osigurava mehaniku zatitu, ali i zatitu od insolacije. Na
tritu postoje i zatitni premazi koji se nanose na posljednju izolacijsku traku i slue kao
reflektirajui sloj za zatitu od insolacije, ali ne pruaju potrebnu mehaniku zatitu.

Slika 12. Zatita hidroizolacije

23
4. MATERIJALI

Materijali od kojih se sastoje krovne vieslojne izolacije u svakom smislu razlikuju se od

uobiajenih osnovnih graevinskih materijala (beton, elik, kamen, drvo, itd.). Projektanti
naviknuti da raunaju s brojevima vrstoe, koeficijentima elastinosti, statikim momentima i
slinim vrijednostima, ulaze u njima sasvim novi svijet pojmova kada se ponu poblie baviti
izolacijskim materijalima. Sama injenica da se mase za lijepljenje koje ine stvarni zapuni
sastavni dio izolacijske kouljice, ubrajaju u tzv. vrste tenosti pa se stoga, suprotno od svih
drugih graevinskih materijala, i poslije zavretka graevine, ne nalaze u vrstom agregatnom
stanju. U tome se vidi sva posebnost izolacijskih materijala u odnosu na druge graevinske
materijale.
Iz ovih posebnosti proizlaze dvije injenice: jedna je ta da se vrlo kasno upoznaju
meusobne uzajamnosti, stranih po vrsti, graevinskih i izolacijskih materijala, kao i posljedice
koje iz toga proizlaze, kako po graevinu tako i po izolacijske slojeve. Druga injenica je ta da je
neophodna suradnja graevinskih inenjera, odnosno arhitekata-strunjaka za izolaciju, koja je u
ovome neophodna. Na alost, ona najee izostaje, i to na tetu objekta.
Svaki strunjak za izolacije je iskusio da je suradnja mogua s takvim graditeljima koji su
ve jednom promaili, koji su morali doi do saznanja da je izolacija u graevini (koju su oni
projektirali ili vodili) sasvim otkazala. Razumijevanje za esto promaene zahtjeve, koji se u
izolacijskom i tehnikom smislu moraju ispuniti kod projektiranja i izvoenja, poinju
saznanjem o posebnosti ovih izolacijskih materijala.

4.1. MATERIJALI ZA TOPLINSKU IZOLACIJU

Za ovu vrstu izolacija, kako u toplim tako i u hladnim krovovima, odabrani su oni
materijali koji svojim osobinama i kvalitetom najvie ispunjavaju sve uvjete u primjeni. U ovu
vrstu izolacija mogu se nabrojati sljedei materijali:
- pjenoplasti
- ekspandirana pluta
- mineralna vuna
- staklena vuna i slina mineralna vuna
- pjenoplast staklo (staklena pjena)

Gornji materijali (ili grupe materijala) imaju koeficijent provodljivosti manje od 0,10
W/MK.
Pod pjenoplastima koji se kod nas primjenjuju za toplinsku izolaciju, smatraju se
sintetiki materijali od tvrde pjene na bazi ekspandiranog polistirena i polistirola (tvrdog
poliuretana). Ekspandirani polistirol ili polistiren za toplinsku izolaciju krova trebao bi da
ima:
- zapreminsku masu veu od 20kg/m
- da je samogasiv
- da ne upija vodu i da je prije ugraivanja odleao najmanje 90 dana. Za ovu namjenu
primjenjuju se ploe dimenzija 1,00 x 0,50m, razliitih debljina

24
 Poliuretan ima sljedee karakteristike:
- zapreminsku masu 30-50kg/m
- da je samogasiv
- da mu je malo upijanje vode (2% za 24 sata)

Pjenasti materijali na bazi fenolformaldehidne smole trebali bi imati zapreminsku teinu

najmanje 45 kg/m.
Ovi materijali se ugrauju uglavnom u obliku ploa. Preporuuje se izvedba toplinske
izolacije u dva sloja sa meusobnim preklapanjem sudara ploa da bi se izbjegla pojava
toplinskih mostova. Na tritu postoje i ploe s profiliranim rubom koje omoguuju izvedbu u
jednom sloju s preklapanjem spojeva. Pojedini proizvoai na tritu nude i ploe koje
osiguravaju nagib krova pa beton za nagib u tom sluaju nije potreban, a proraunska debljina
toplinske izolacije iz projekta mora biti osigurana na najtanjem mjestu presjeka kroz krovnu
konstrukciju. U sluaju veeg optereenja ravnog krova mogua je izvedba betona za nagib iznad
sloja toplinske izolacije. Tada se izvodi dilatiranje betona za nagib u manja polja, a
hidroizolacijski sloj ne smije biti vrsto vezan za podlogu. Primjenom staklene pjene (foamglass)
ili ekspandiranog polistirena moemo izvoditi obrnute (inverzne) krovove kod kojih sloj
toplinske izolacije dolazi iznad hidroizolacije. Ekspandirani polistiren je materijal potpuno
zatvorenih strukturnih elija te ne upija vodu i ne mijenja svojstva pod njezinim utjecajem. Ovaj
materijal je potrebno dodatno opteretiti nasipom oblutaka (16 32mm) ili betonskim ploama.
Debljina tog sloja je 5 9 cm (obluci), odnosno 4 - 6 cm (betonske ploe), a odreuje se prema
debljini ploa izolacije.

Autoekspandirana pluta

Ove ploe se dobivaju od kore izdrobljenog, mljevenog plutnjaka u zrnu, posebnom

tehnologijom zagrijavanja. Njihov koeficijent toplinske provodljivosti je =0,041 W/MK.

Slika 13. Ploe od pluta

25
 Slika 13. Prikazuje ploe od preanog pluta - standard je sloeni aglomerat odreenog
granulata plute i specijalnog vezivnog sredstva.

Mineralna vuna

Ova vrsta vune se upotrebljava za toplinsku izolaciju u hladnim, provjetrenim krovovima

(kao tvrde ploe), zbog svoje stiljivosti nije preko njih mogue izvesti hidroizolaciju.
Zapreminska masa mineralne vune je :
- tvrdih ploa 80-200 kg/m
- ploe 40-80 kg/m
- madraca i jastuka 70-100 kg/m
- roli 40-70 kg/m, a proizvode se u debljinama od 3-10cm.

Slika 14. prikazuje razliite oblike u kojima se moe upotrijebiti mineralna vuna.

Slika 14. Mineralna vuna

26
 Tablica 1. Primjer ploa od mineralne vune
kakve se mogu nabaviti na tritu
Debljina irina Duina m/roll Vrijednost R
(mm) (mm) (mm) (W/mK) (mK/W)
60 1200 9000 10,80 0,035 1,70
80 1200 7000 8,40 0,035 2,25
100 1200 6300 7,56 0,035 2,85
120 1200 5300 6,36 0,035 3,40
140 1200 4500 5,40 0,035 4,00
160 1200 4000 4,80 0,035 4,55
180 1200 3500 4,20 0,035 5,10
200 1200 3200 3,84 0,035 5,70
220 1200 3300 3,96 0,035 6,25
240 1200 3000 3,60 0,035 6,85

U tablici broj 1. moemo vidjeti u kojim veliinama se prodaju ploe od mineralne vune,
takoer se vide i njihove fizikalne karakteristike poput koeficijenta toplinske provodljivosti i
toplinskog otpora.

Staklena vuna

Proizvodi se u rastresitom stanju, jastucima, ploama i kao stakleni voal koji je prikazan
na slici 15., a primjenjuje se kod ravnih provjetravanih krovova.

Slika 15. Staklena vuna

27
 Tablica 2. Primjer ploa od staklene vune
koje se mogu nabaviti na tritu

Debljina Duljina irina Koliina Koliina Toplinski otpor

(mm) (mm) (mm) (m/paket) (m/paleti) RD
(mK/W)
50 11200 1200 13,44 241,92 1,45
60 9600 1200 11,52 207,36 1,70
100 5600 1200 6,72 120,96 2,85
140 4000 1200 4,80 86,40 4,00
160 3500 1200 4,20 75,60 4,55
200 2800 1200 3,36 60,48 5,70
Tablica 2. prikazuje u kojim veliinama se prodaju ploe od mineralne vune, takoer se
vide i njihova glavna fizikalna karakteristika, a to je toplinski otpor.

Pjenasto staklo

Ovaj materijal se malo upotrebljava, i pored kvalitete, a i cijena mu je visoka. Njegov

koeficijent toplinske provodljivosti je = 0,056 W/MK, nesagoriv je, ne upija vodu i postojan je
(ne mijenja dimenzije).

Slika 16. Pjenasto staklo (foamglas)

Slika 16. prikazuje ploe od pjenastog stakla koje su jako kvalitetan materijal toplinske
izolacije, ali zbog cijene se malo koriste.

28
 4.2. MATERIJALI ZA HIDROIZOLACIJE

Prema primijenjenom materijalu, nainu ugraivanja i drugim uvjetima, razlikuju se

sljedee hidroizolacije ravnih krovova.

Vieslojne bitumenske hidroizolacije

Ove hidroizolacije su sastavljene od bitumenskih i bitumeniziranih izolacijskih traka i

premaza ili nanosa bitumena ili bitumenskih masa koje se ugrauju u vruem stanju. Kod ovih
hidroizolacija, broj slojeva se odreuje brojem slojeva primijenjenih izolacijskih traka (npr. tri
sloja traka troslojna, etiri sloja traka etveroslojna hidroizolacija), a namazi bitumena ili
bitumenske mase ne raunaju se u te slojeve. Takoer broj slojeva, odnosno premaza i uloaka
ovisi o nagibu samog krova, to je prikazano u tablici 3. U broj slojeva se ne raunaju ni
perforirane bitumenske trake, kao ni trake iji preklopi nisu zalijepljeni iz slojeva za
izjednaavanje parnih tlakova ispod hidroizolacije, a raunaju se ako su neperforirane sa
zalijepljenim preklopima (sloj za izjednaenje ispod hidroizolacije rauna se kao sastavni dio
izolacije.

Tablica 3. Broj premaza i uloaka

ovisno o nagibu krova
NAGIB KROVA BROJ PREMAZA I ULOAKA
%
0,5 1,0 5+6
1,0 2,5 4+5
2,5 4,0 3+4

Vieslojne bitumenske hidroizolacije koje se ugrauju varenjem

Ove vieslojne hidroizolacije, u veini sluajeva, ne sadre namaze od bitumena ili

bitumenskih masa, nego se ove trake meusobno spajaju (lijepe) svojom masom iz trake, tj.
varenjem zagrijavanjem plamenikom, trake se lijepe jedna za drugu to je prikazano na slici
17. Broj slojeva ove izolacije rauna se brojem primijenjenih, ugraenih traka neperforiranih.
Perforirane i neperforirane trake iz slojeva za izjednaavanje tlaka ispod hidroizolacije raunaju
se u slojeve izolacije, ako su neperforirane sa zalijepljenim preklopima, a perforirane trake se ne
ubrajaju u slojeve izolacije.
Postoje i druge hidroizolacije od bitumenskih pasta, koje se ugrauju u nezagrijanom
stanju, i hidroizolacije od sintetikih traka.

29
 Slika 17. Postavljanje polimer bitumenske trake

Materijali vieslojnih hidroizolacija ugraenih vruim postupkom

TRAKE S ULOKOM OD STAKLENIH TKANINA

U ove materijale se ubrajaju bitumenske trake s ulokom od staklene tkanine s

najmanjom prekidnom silom 250N uzduno i popreno. Proizvode se i oznaavaju prema
koliini bitumena po jedinici povrine:
- za oznake 20 ili 2 1200 g/m
- za oznake 30 ili 3 2000 g/m
- za oznake 40 ili 4 2800 g/m
- za oznake 50 ili 5 3400 g/m
Uloci od staklene tkanine razlikuju se prema masi g/m i oznauju brojevima 50,
100 ili 150 (to znai da masa uloka moe biti 50 100 g/m, od 100 150 g/m i od 150 200
g/m)

30
TRAKE S ULOKOM OD STAKLENIH VOALA

Bitumenske trake s ulokom od staklenog voala moraju imati prekidnu silu od najmanje
250N uzduno i 150N popreno. Proizvodi se oznaavaju prema koliini bitumena po jedinici
povrine, koja mora biti najmanja:
- za oznake 20 ili 2 1200 g/m
- za oznake 30 ili 3 2000 g/m
- za oznake 40 ili 4 2800 g/m
- za oznake 50 ili 5 3400 g/m

Dobre su osobine traka s ulokom od staklene tkanine i staklenog voala to to pri spajanju
u vodi upijaju relativno malo vode (i ne trule), to hidroizolacija od ovih traka i slojeva ini da ne
klobuaju po pojedinanim slojevima, zatita ovih traka vri se mineralnim posipom (moe i
drugim, odgovarajuim materijalom).
Sve spomenute trake se proizvode u rolama - svicima duine 10m ili prema zahtjevu
potroaa, irine su do 1,25m pri emu se, pored ostalih oznaka koje na roli moraju biti ispisani,
moraju navesti duine i irine role.
Ostale standardizirane izolacijske trake na bazi uloka i bitumena, koje se mogu
primijeniti u hidroizolacijama ravnih krovova su: Bitumenske trake s ulokom od sirovog
krovnog kartona s prekidnom silom najmanje 300N uzduno i 250N popreno. Proizvode se i
oznaavaju prema koliini bitumena , pri emu one moraju biti najmanje:
- za oznake 30 ili 3 1500 g/m
- za oznake 40 ili 4 2300 g/m
- za oznake 50 ili 5 3000 g/m
Bitumenizirani krovni karton moe, kao uloak, da ima sirovi krovni karton razliite
mase po jedinici povrine, pri emu koliina bitumena za bitumeniziranje mora biti najmanje
150% u odnosu na masu uporabljenog krovnog kartona.
Zatita traka s ulokom od krovnog kartona pri proizvodnji vri se mineralnim posipom i
drugim pogodnim materijalima, osim impregniranog krovnog kartona, neposutog bitumenom
koji se niim ne posipa.
Bitumenske trake s ulokom od sirovog krovnog kartona proizvode se plastificiranjem
bitumenom i ugrauju varenjem pomou plamenika ili ljepljenjem odgovarajuim bitumenom ili
bitumenskom masom po toplom postupku, ako karakteristike ovih traka odgovaraju uvjetima
standarda. Trake od impregnirane jutene tkanine imaju fizike, mehanike i druge osobine
odreene odgovarajuim standardom.
Bitumenske trake s ulokom od aluminijskih folija, i s jedne strane bitumenom obloene
aluminijske foline, primjenjuju se za parne brane. Za hidroizolacije se mogu primijeniti samo
tamo gdje se moe raunom u projektu dokazati da krov u pogledu difuzije odgovara i da
hidroizolacija nee pucati zbog temperaturnih optereenja. Ove trake se proizvode u folijama
razliite debljine (0,08; 0,10; 0,15; 0,20 mm)i s razliitim koliinama nanesenog bitumena.
Oznake za ove trake su:
- za oznake 10 ili 1 700 g/m
- za oznake 20 ili 2 1000 g/m
- za oznake 30 ili 3 2600 g/m
- za oznake 40 ili 4 2800 g/m
- za oznake 50 ili 5 3200 g/m

31
 Zatita navedenih traka s ulokom od aluminijske folije vri se mineralnom pastom ili
drugim pogodnim materijalom, dok su ostale osobine ovih traka odreene odgovarajuim
standardom. I ove rake se mogu obloiti plastificiranim bitumenom, a uloak od aluminijske
folije moe se kombinirati i s drugim ulocima. U sluajevima kada postoji mogunost da se
primjene za hidroizolacije ravnih krovova, bitumenske trake s ulokom od aluminijske folije, ili
njihove varijacije, primjenjuju se kao sloj unutar hidroizolacije, a aluminijske folije obloene s
jedne strane, ili njihove varijacije, samo za zavrni sloj.
Pri primjeni u hidroizolacijama na ravnim krovovima, sve izolacijske trake s ulokom od
aluminijske folije, bez obzira na proizvodne duine svitaka (10m), ne ugrauju se u duinama
veim od 2,5m.
Za hidroizolacije ravnih krovova, za odreene uvjete mogu se primijeniti i razne
sintetike folije, trake i paste. Njihova primjena dolazi u obzir samo ako za njih postoji uvjerenje
o kvalitetu registrirane organizacije za tu djelatnost da se mogu primijeniti za predmetne
izolacije.

Materijali za bitumenske vieslojne krovne hidroizolacije ugraene po vruem

postupku varenjem

Ove trake se ugrauju po vruem postupku varenjem, pri emu se zagrijevaju samo trake
odgovarajuim plamenicima, pa se bitumenska masa iz traka dovodi u vrue stanje tako da se
trake mogu sljepljivati za vieslojne hidroizolacije koje se ugrauju varenjem. Kod ovog
postupka mogu se ugraivati samo deblje trake zbog toga to u sebi sadre vie mase, a to su
trake 4 i 5. U praksi se pokazalo da se trake 3 ne mogu variti i primjenjivati, jer se varenjem
ogole djelomino zbog manjeg sadraja punila. U praksi, esto dolazi do nesporazuma izmeu
izvoaa ovih radova, s jedne strane i nadzora s investitorom, s druge. To se dogaa jer
neupueni smatraju da je oznaka 4 i 5 obavezna debljina. Najmanja debljina traka oznake 4 je
3,6mm, a trake 5 najmanje 4,5mm. Pojedinosti o kvalitetu i standardu ovih traka su odreene
odgovarajuim standardima.
Ove trake mogu biti s ulokom od staklenog voala, s ulokom od staklene tkanine i sa
ulokom od poliesterskog filca.

Materijali za hidroizolacije na bazi bitumenskih pasta s ugraivanjem hladnim

postupkom

Ovdje je rije samo o materijalima za hidroizolacije koje se sastoje samo od bitumenskih

pasta s umecima od staklene, jutene tkanine i sintetikih tkanina, a ugrauju se hladnim
postupkom. Ovi materijali bitumenske paste ugraene takvim postupkom nisu se u praksi
dokazale kao kvalitetne pa ih nebi trebalo upotrebljavati.
Danas se proizvode paste za ugraivanje po toplom i po hladnom postupku. Ove paste,
takoer, sadre bitumen (rastvoren ili emulgiran) i punila. Najvaniji aditivi su kauuk i
polipropilen, i drugo, to ih poslije suenja ini elastinijim i popunjenijim. Primjena
ugraivanje ovih pasta je s obaveznim umecima mreicama koje mogu biti staklene,
polipropilenske, poliesterske, impregnirane jutene, itd. Na slici 18. Moe se vidjeti hidroizolacija
polimercementnom pastom.

32
 Slika 18. Hidroizolacija ravnog krova pastom

Sintetike hidroizolacijske folije

Kada se provedu sve faze u odabiru hidroizolacijskih sustava, u najveem broju sluajeva
kao pravilan izbor namee se ugradnja sintetikih hidroizolacija zbog brzine ugradnje,
zahtijevane trajnosti te konane cijene. Zbog toga su sintetike hidroizolacijske folije danas u
graevinarstvu jako rairene te ih se uspjeno primjenjuje kod hidroizolacija ravnih krovova.

Prednosti raznih vrsta sintetikih folija u usporedbi s klasinim bitumenskim hidro

izolacijama:
jedna sintetika folija zamjenjuje dva sloja bitumenske trake
sintetika hidroizolacija je 5 puta laka od tradicionalnog vieslojnog sustava
sintetike folije se ugrauju vruim zrakom, nema upotrebe otvorenog plamena
samogasive su, to znai da se u sluaju otvorenog plamena na njihovoj povrini ne moe
proiriti vatra
mogunost reciklae (TPO), stare sintetike folije nakon kraja ivotnog vijeka mogu se
reciklirati u nove sirovine kako bi se ouvali vrijedni resursi
sintetike folije su paropropusne, to im omoguuje da diu oko 15 puta vie od
tradicionalnih vieslojnih bitumenskih hidroizolacija
s estetskog stajalita, mogu se prilagoditi veini krovnih povrina, dostupne su u velikom
izboru boja, a preklopi su im praktino nevidljivi

33
 Sintetike hidroizolacije trebaju zadovoljavati trenutno vaee norme i propise ovisno o
namjeni za hidroizolaciju krovova, zatitu od vlage iz tla i vode iz tla, hidroizolaciju vanjskih i
unutarnjih jezera i ribnjaka, kanala i sprinkler sustava ili za izgradnju tunela i podzemnih
graevina. Svaki tehniki list ima u svom sastavu tablicu karakteristinih svojstava proizvoda.
Treba naglasiti rije karakteristinih zato to su svojstva materijala ispitana u odreenim
uvjetima definiranima po propisanoj normi.
Neke od kljunih karakteristika sintetikih folija na koje treba obratiti panju su: sirovina,
boja, debljina, irina, duljina i masa po jedinici povrine, vlana vrstoa pri slomu (granina
vlana vrstoa), izduenje pri slomu, vodonepropusnost i otpornost na difuziju vodene pare,
otpornost na paranje, progibljivost pri niskoj temperaturi, koeficijent linearnog temperaturnog
rastezanja, mikrobioloka otpornost, otpornost na oksidaciju i prodiranje korijenja, reakcija na
poar, otpornost na UV zrake i dr. Neke od tih karakteristika prikazane su na slici 19. S obzirom
na nain proizvodnje, sintetike hidroizolacijske folije mogu se podijeliti na dvije vrste:
elastomerne i termoplastine.

Slika 19. Karakteristike sintetikih folija

34
ELASTOMERNE HIDROIZOLACIJE

Elastomerne hidroizolacije se dobivaju procesom vulkanizacije(kemijska reakcija kojom

se linearne makromolekule (ugljikovodici kauuka) popreno povezuju stvarajui umreene
strukture (dodavanjem sumpora ili metalnih oksida) kada se polimeri prevode iz plastinog u
elastino stanje. Hidroizolacije na bazi butil gume(proizvedene kopolimerizacijom izobutilena i
izoprena te vulkanizacije) malo se koriste na krovovima jer im spojevi nemaju trajnost.
Uglavnom se jo koriste na dilatacijama i u podzemnim dijelovima konstrukcija. EPDM traka
izraena je od 100% vulkanizirane sintetike gume sastavljene od monomera etilena, propilena i
diena. Krajnji proizvod ima svojstva slina prirodnoj gumi.

TERMOPLASTINE HIDROIZOLACIJE

Ovakav tip hidroizolacije omekava kada se zagrije pa se moe lako ekstrudirati ili
modelirati. Razlikuje se od elastomernih jer nema umreavanja ili vulkanizacije. Spajanje
koristei toplinu ili otapalo je jednostavno i pri tome se stvaraju nove molekularne veze tijekom
uporabe. TPO (termopoliolefini) su ekoloki prihvatljive hidroizolacije budui da se 100% mogu
recliklirati. U odnosu na polivinil kloride (PVC) kod njih nema migracije plastifikatora i nisu
potrebni razdjelni slojevi s toplinskom izolacijom. Kompatibilni su s vruim bitumenom, ali se
preporua upotreba razdjelnog sloja geotekstila od 200 g/m. Laki su od PVC-a, imaju bolju
otpornost na temperature i odlinu otpornost na prodiranje korijenja. Imaju nemetale stabilizatore
i nemaju biocide. Iz toga proizlazi prednost u primjeni u vodospremama.
Prilikom varenja ne isputaju tetne plinove,a u usporedbi s PVC-om su jedino malo
krui pri ugradnji. Prednosti u odnosu na bitumen su da dolaze u jednom sloju zbog ega dolazi
do utede ugradnje, nema otvorenog plamena pri ugradnji i oslobaanja otrovnih plinova.
Takoer, lako se obojaju i ekoloki su prihvatljivi. U odnosu na EPDM prednosti su im da kod
TPO hidroizolacija nema migracije plastifikatora, mogue je spajanje vruim zrakom, lagane su
za ugradnju i imaju odlinu otpornost na korijenje. PVC (polivinil klorid) je danas jedna od
najkoritenijih termoplastinih hidroizolacija. Proizvodi se postupkom polimerizacije monomera
vinil klorida, pri emu nastaje plin iz reakcije etilena s kisikom i kloridnom kiselinom.
Ta reakcija daje kemijsku vezu koja je zasiena i visoko inertna. Proizvode se
koritenjem jednim od tri poznata postupka (kalendiranje, ekstrudiranje i premazivanje). Postoje
tri tipa sintetikih folija: neojaane, lagano ojaane s vlaknima ili tkaninama, koje djeluju kao
ojaanje, i ojaane folije sa staklenim i/ili poliepoliesterskim vlaknima ili tkaninama. Neojaane
folije se proizvode kalendiranjem ili ekstrudiranjem. Ojaane folije mogu se proizvoditi
laminiranjem dvaju sloja neojaane folije sa slojem ojaanja izmeu njih. Bitno svojstvo je
otpornost na industrijske zagaivae, razvoj bakterija i ekstremne vremenske uvjete.
Ako PVC folija doe u direktan kontakt s novom bitumenskom hidroizolacijom ili EPS
toplinskom izolacijom, dolazi do izluivanja plastifikatora iz PVC hidroizolacije i poveanja
krtosti. U novije vrijeme poboljanim tehnologijama proizvodnje uz uporabu plastifikatora velike
molekularne mase uvelike je smanjena sklonost migracije plastifikatora iz PVC smole. To se
postie dodacima (plastifikatorima, punilima, stabilizatorima, pigmentima), to omoguuje
zadovoljavajuu fleksibilnost, UV stabilnost i otpornost na poar.

35
 5. PROJEKTIRANJE RAVNIH KROVOVA

"O ovoj problematici kod nas ne postoje propisi koji bi utvrivali kada za ravni krov
mora postojati poseban projekt, ili projekt u sastavu glavnog projekta.- Momilo Radovi:
Ravni krovovi, Graevinska knjiga 2006.
Zanimljivo je to da, uz svaki glavni projekt objekata postoje projekti sa shemama i
detaljima (na primjer, za stolariju ili bravariju), a za ravne krovove ne postoji. Zanemarena je
vanost projekta za hidroizolacije krova, iako su oni izuzetno vani, ak i meu najvanijima,
raunajui posebno zatitu prostorija (raznih namjena) i konstrukcija ispod njih.
Ravni krovovi se moraju promatrati kao cjelina, uzimajui u obzir urbanistike uvjete,
konstrukciju krova, namjenu objekta i sve okolnosti koje utjeu na krov. Ovdje se misli na
zatitu prostorija od vlage i zatitu od svih drugih utjecaja promjena vremena i klime kao to su:
toplina, osunanost, kia, mraz, snijeg, vjetar, itd. U glavnim projektima (naroito zgrada za
stanovanje), ovaj problem nije jako obuhvatan, najee gotovo ni malo. Zapravo, tako malo da
je to zbunjivalo izvoae i omoguavalo im da i oni rade paualno. Ta problematika se, veoma
esto, u tako nereguliranim odnosima, preputala majstorima oni koji o svemu ovome moraju
da imaju najmanje udjela. Nije majstorovo da zna kakav je utjecaj klimatskih zona, niti vrste
objekta. Kada je rije o vrsti objekta, to su razliiti utjecaji (npr. temperatura zraka, relativna
vlanost u prostorijama razliitih namjena, i za proraun difuzne pare kree se , za temperaturu
zraka od 18 - 60C, to svakako nije isto). Nije ista ni relativna vlanost koja se takoer kree od
30 99% (ljekarne, industrija kroba). Nije posao majstora izvoaa visokostruni proraun
koeficijenata prolaza topline, toplinskih otpora, proraun difuzije vodene pare... Na kraju, ispada
da mi uzimamo mjeru ravnim krovovima, jer se prema njima esto ponaamo amaterski i
neodgovorno. Razumljiv je onda i rezultat: ravni krovovi nam ne valjaju, proputaju vlagu. Istu
sudbinu doivljavaju parne brane i otparivai. Slojevi za pad se rjeavaju tako da ne osiguravaju
odvod vode s razliitih slivnih povrina.
Toplinska izolacija se i po izboru i po dimenzijama (debljini) odreuje odoka, od onoga
to se ima pri ruci. Ovo se naroito odnosi na toplinsku izolaciju (to ne zadovoljava toplinske
uvjete, a pri dodiru s vlagom trule, gube stiljivost, pa dolazi do oteenja hidroizolacije). Pri
svemu ovome zaboravlja se na sitnice koje izolaciju ine kvalitetnom i trajnijom. Na primjer:
slivnici za svaku slivnu povrinu razliito dimenzionirani, otparivai, dilatacije, razni opavi od
lima, bravarija razne ograde, antenski ureaji, instalacije gromobrana, instalacije za reklame,
smicanje povrina, lift i druge kuice, otvori vrata za izlaz na krov, vrsta zatite s
dilatacijama...

36
 Slika 20. Nepravilno izvedeni padovi
na ravnom krovu

Topli krovovi se kod nas najvie izvode tamo gdje je temperatura zraka (naroito u
potkrovljima) via od 25C, a relativna vlanost zraka oko 85%. Stanovi u potkrovlju se
izbjegavaju , jer je ljeti u njima vrue, a zimi hladnije zato to krovovi nisu propisno
projektirani i izvoeni. Nepropisno projektiranje i izvoenje nastaje zbog neodgovarajue
toplinske izolacije, zbog nepropisno rijeene parne brane i sloja za izjednaavanje pritiska.
Hladni krovovi se izvode bez potpunih projekata, a uvjetovani su, kada su unutranja
temperature zraka vie od 25C i visokom unutranjom relativnom vlanou (veom od 80%).
Ovi sluajevi tople i vlane klime su uvjetovani tehnologijom za neke industrijske objekte.
U ravnim krovovima je sve u meuovisnosti izmeu slojeva, to se prilikom projektiranja
mora uzeti u obzir.
Na slici 20. moe se vidjeti kako loe projektiranje i/ili loa izvedba mogu dovesti do
skupljanja vode na krovu, a to moe dovesti do oteenja hidroizolacije, to umanjuje
funkcionalnost krova.
Bez obzira na to da li za krovne izolacije postoji poseban projekt ili su dio glavnog
projekta, njihova obrada mora biti u skladu sa postojeim propisima za izolacije.
Iz projekta se mora jasno vidjeti kako su izolacije konstruktivno predviene, od kojih
materijala i kako e se izvoditi.

37
Dokumentacija mora obavezno sadravati:
a) Crte osnove krova ( u mjerilu 1:50 do 1:100) sa upisanim visinskim kotama i
dimenzijama krova, sa ucrtanim prodorima kroz krov, tj. ventilacijama,
dimnjacima, ogradama, dilatacijama, slivnicima, antenama i svim ostalim to se
sree na dotinom krovu ili prodire kroz njega, sa oznaenim pravcima i
veliinama nagiba krova, uvala kanala i sa naznaenim mjestima presjeka detalja.
b) Crte potrebnih presjeka kroz krov u istom mjerilu (1:50 do 1:100), sa ucrtanim
nazivima, zidovima, dimnjacima, ventilacijama i drugo, sa dimenzijama.
c) Crte presjeka sastava konstrukcije ravnog krova u veem mjerilu (1:5 do 1:10),
sa ucrtanim slojevima i upisanim nazivima i debljinama slojeva, tako da se jasno
mogu vidjeti svi slojevi ravnog krova i njihove debljine. Prikazano na slici 21.

ljunak frakcije 16-32, 5cm

Sloj za odvajanje (PE folija)

Toplinska izolacija 10cm

Hidroizolacija i parna brana 1,5cm

Nosiva konstrukcija u padu 5% 20cm

Slika 21. Presjek kroz obrnuti (inverzni) neprohodni ravni krov

d) Crte presjeka svih izolacija koje u krovu postoje (parne brane, termoizolacije,
hidroizolacije) u mjerilu 1:1 ili 1:2, sa naznaenim svim premazima, namazima,
nanosima i slojevima trakaili drugih izolacijskih materijala
e) Crtee presjeka svih detalja vanih za ravne krovove, sa crteima osnova i po
potrebi prikazanih i aksonometrijski
f) Tekstualno ili tablino izveden proraun toplinske izolacije, difuzije vodene pare i
pokazatelja toplinske stabilnosti za ljetno razdoblje, sa potrebnim grafikonima
temperature i parnih tlakova kroz krovnu konstrukciju
g) Tekstualni dio sa naznaenjem svih slojeva ravnog krova (od dolje prema gore),
sa naznaenim debljinama slojeva i kraim opisom slojeva koji ne predstavljaju
izolacije, odnosno sa irtim opisima za one slojeve koji predstavljaju izolacije i sa
naznaenjem svih premaza, namaza, nanosa, slojeva izolacijskih traka i
izolacijskih materijala i njihovim debljinama

38
 h) Tekstualni dio, sa opisom naina izvoenja svih slojeva u krovu i ostalim to je
vano za kvalitet, trajnost i efikasnost krova, kao npr. kvaliteta i nagib podloge,
najmanje i najvee debljine pojedinih slojeva, izdjeljenost fugama i veliine tih
fuga, potreba za odvajanjem pojedinih slojeva od onih iznad ili ispod njih i nain
toga odvajanja, poluljepljenje parne brane i hidroizolacije i nain postizanja
poluljepljenja, izjednaenje pritiska od difuzne pare i nain postizanja
izjednaenja, osiguranje izolacije od atmosferske vode i vlage u toku izvoenja,
uvanje izolacije pri izvoenju izolacijskih i drugih radova od oteenja

Slika 22. Nekadanji projekt ravnog krova

Slika 22. prikazuje kako je nekada u sastavu projekta bila osnova koja prikazuje krov sa
slivnicima i padovima koji nisu detaljnije oznaeni od prikazanog.

39
 6. TEHNOLOGIJA IZVOENJA RAVNOG NEPROHODNOG
KROVA

Na izraenoj krovnoj AB ploi se izrauje parna brana. Povrina na koju se ugrauje

parna brana mora biti izuzetno ravna i bez neravnina. Preporuuje se upotreba helikoptera" kod
povrinskog tretmana AB ploe. U sluajevima kada je ploa neravna, moe se upotrijebiti sloj
poliesterskog ili polipropilenskog filca kao zatita parnoj brani od probijanja.

Parna brana treba biti ugraena u kompletnoj horizontalnoj projekciji krova, povezana i u
vertikalnim ravnima do visine toplinske zatite objekta odnosno do visine ugradnje
termoizolacije. Spoj betonske povrine i parne brane obraditi po uputstvu proizvoaa parne
brane. Na ugraenoj parnoj brani zabranjeno je kretanje svima osim izolaterskim ekipama.

Na ugraenu parnu branu odmah se ugrauje sloj termoizolacije. Ovisno o proraunu

graevinske fizike i prijedloga projektanta, ugrauje se sloj termoizolacije.

Na ugraenu termoizolaciju, a po ugradnji odvajajueg sloja od tanke PE folije, vri se

izrada sloja za pad. Sloj za pad se izrauje od sitnozrnog betona u padovima predvienim
projektom, a ka slivnicima u prosjenoj visini od 3-5 cm. Ovako izvedeni slojevi predstavljaju
podlogu za ugradnju hidroizolacije krova.

Izrada hidroizolacije po horizontalnoj ravnini po sistemu Elastoseal EPDM 1,2 mm, se

sastoji od slobodno poloene hidroizolacijske folije. Sa donje strane se postavlja sloj geotekstila
od 300 gr/m. Geotekstil se ugrauje i preko hidroizolacije. Hidroizolacijska folija se na
gradilite donosi u panelima pripremljenim u radionici, ime se rad na gradilitu znatno ubrzava.
Povezivanje montanih panela se vri vulkaniziranjem na licu mjesta prijenosnim
vulkanizerskim strojevima.

Na ugraen sloj od geotekstila ugrauje se polietilenska folija, a nakon toga vri ugradnja
podloge za gotov pod ( ploice, kamen i sl.).

Na izvedenu hidroizolaciju je mogue i ugraditi vegetativne slojeve i krov ozeleniti,

odnosno pretvoriti ga u krovni vrt.

40
 Slika 23. Redoslijed izvoenja ravnog neprohodnog krova

1 AB konstrukcija
2 Parna brana
3 Toplinska izolacija
4 Odvajajui sloj
5 Sloj za pad
6 Hidroizolacija
7 Poliestercki filc
8 ljunak

Slika 23. je prikaz klasinog redoslijeda slojeva ravnog neprohodnog krova. Taj
redoslijed moe biti i drugaiji, ovisno o namjeni krova i potrebama investitora.

41
Parne brane

Slobodno se polau, sa preklopima od minimalno 5 cm (preporua se 10 cm). Svaki

preklop potrebno je vrsto zalijepiti sa obostrano ljepljivom trakom na bazi butil kauuka, a na
krajevima potrebno je zalijepiti na zid ili atiku krova. Izuzetno je vano da se pokrije kompletna
povrina ispod termo izolacije da ne bi dolo do prolaska vodene pare u istu. Nakon ulaska
vodene pare u sloj, termo izolacija gubi svoja termo izolacijska svojstva zbog vlage.

Termo izolacija

Polae se na sloj parne brane te se fiksira sa odreenim vijcima prema specifikaciji

proizvoaa (postoji mogunost lijepljenja) u dijagonalnom smislu. Najee se ugrauju slojevi
u obliku ploa koje se eono spajaju u horizontalnom smislu. Vrsta I debljina termo izolacijskog
materijala ovisi o proraunu graevinske fizike samog objekta.

Sintetike membrane

Ugrauju se na nain da se slobodno polau, lijepe, optereuju ili prskaju ovisno o

primjeni ili samom tipu membrane. Kod neprohodnih krovnih sistema ugradnja se bazira na
slobodnom polaganju, mehanikom fiksiranju u podlogu po obodu membrane nakon ega se
membrana preklopi izmeu 5-8 cm te se tijelo membrane zavaruje vruim zrakom u irini vara
od 3 cm.
Standardne dimenzije membrana iznose 2 m irine i 20 m duine, a standardna debljina
iznosi 1,5 mm. Membrane se zavaruju specijalnim aparatima na vrui zrak pri temperaturi od
350-4500C ovisno o tipu membrane. Materijal koji se koristi u proizvodnji membrana jest
termoplastinih svojstava to omoguuje taljenje tijela membrane I odlino spajanje materijala
(homogeni spojevi). Ako se membrane polae na termoizolaciju na bazi polistirenskih materijala
potrebno je poloiti razdvajajui sloj geotekstila minimalne teine 120 g/m . Kod konstrukcija
gdje membranu moramo tititi od potencijalnih mehanikih oteenja preporua se polaganje
zatitnog sloja geotekstila teine min. 300 g/m (polaganje na drvo, beton ili nekompatibilni
materijal). U sluaju lijepljenja membrane ugradnja se izvodi punoplonim ili trakastim
lijepljenjem sa specijalnim ljepilima. Nakon zavarivanja membrane potrebno je obavezno
napraviti kontrolu svih varova ili kontrolu vodonepropusnosti cijele konstrukcije vodenom
probom u vremenu od min. 24 h (potrebno je izvesti tono prema vaeoj normi).

42
 7. ZAKLJUAK

Kua s ravnim krovom ima povoljniji faktor oblika od kua s kosim krovnim plohama,
odnosno manji volumen u odnosu na korisnu povrinu, pa je to ujedno racionalnije rjeenje u
pogledu utede energije.
Jednostavnost kua s ravnim krovom nije samo u geometriji ve i u detaljima. U
usporedbi s kuama s kosim krovovima koji sadre oluke, ljebove, snjegobrane, antene,
dimnjake i sl., ravni krovovi su ii. On je i geometrijski najracionalnije rjeenje u pogledu
utede energije, jer kua s ravnim krovom ima povoljniji faktor oblika od kua s kosim krovnim
plohama, odnosno manji volumen u odnosu na korisnu povrinu.
Suvremena graditeljska praksa ravnog krova stara je stotinjak godina. ak jedan od
naziva moderne arhitekture, tzv. 'internacionalni stil', najee podrazumijeva ravno oblikovane
krovove. Drugim rijeima, ravan krov pripada globalnom stilu i uklapa se u sva podruja.
Upravo se kue s ravnim, za razliku od tradicionalnog kosog krova, izdvajaju iz veine. No, uz
estetsku komponentu, kao najei argument protiv ravnog krova navest e opasnost od
njegovog procurivanja. Oba su ova argumenta u stvari, paualna i kriva.
Razlozi proputanja i potrebe za sanacijom ravnih krovova najee su: zastarjela
tehnologija ugradnje, dotrajali krovni sustavi, mehanika oteenja hidroizolacijskih krovnih
sustava, ugradnja satelitskih, radio i tv antena. Zato je vano predvidjeti sve sadraje i aktivnosti
na ravnim krovovima kako se ne bi otetila hidroizolacijska membrana. Jednako tako, tehnike
karakteristike novih hidroizolacijskih materijala moraju biti takva, da podnesu sva konstrukcijska
naprezanja koja nastaju na krovu uslijed velikih temperaturnih razlika, ali i naprezanja
uzrokovana slijeganjem zgrade.
Ravni krov moe preuzeti razne vrste sadraja kao neprohodna povrina (uvaljani
ljunak, hidroizolacijske trake, membrane i dr.), prohodna terasa ( poploenje ili dr. za sunanje,
rotiljanje, odmor, vizure itd.), ili zelena povrina - trava. Na ravnom krovu mogu se postavljati i
fotonaponski ili sunani paneli kao besplatni, obnovljivi izvor sunane energije, koji proizvode
struju ili zagrijavaju toplu vodu.

43
 8. LITERATURA

Momilo Radovi, Ravni krovovi - Odravanje i popravke, Graevinska knjiga 2006.

Vjekoslav Faltus, Ravni krovovi Zagreb, 1963.

Karl Lufski, Hidroizolacije u graevinarstvu, Beograd 1963.

asopis Graevinar br. 57, Zoran Veri, Graevne konstrukcije, Zagreb 2005.

44