BAB 1

PENGENALAN KEPADA PERAKAUNAN

Pendedahan kepada Penyata Kewangan

Penyata Kewangan terbahagi kepada 2 jenis:

i) Penyata Pendapatan/Akaun Perdagangan dan Untungrugi
ii) Kunci kira-kira

Tujuan Penyata Kewangan:

Penyata Pendapatan disediakan untuk mencari Untung Kasar dan Untung Bersih.
Kunci kira-kira disediakan untuk menentukan kedudukan perniagaan pada akhir
tahun perakaunan.

Tajuk Penyata Kewangan

Tajuk penyata pendapatan ditulis sebagai Penyata Pendapatan bagi tahun

berakhir 31 Disember 2010.
Tajuk kunci kira-kira ditulis sebagai Kunci Kira-Kira pada 31 Disember 2010.

Contoh:

Nama dan
SYARIKAT MERPATI PUTIH SDN. BHD. tajuk
PENYATA PENDAPATAN BAGI TAHUN BERAKHIR 31 DISEMBER 2012

Jualan
Jualan Bersih X
Tolak Kos Jualan:
Stok awal X
Belian X

Kos barang untuk dijual X

Tolak Stok akhir X
Kos Jualan X

Untung Kasar X
Campur Hasil:
Komisen diterima X
Faedah diterima X
Diskaun diterima X
Sewa diterima X
Hutang lapuk terpulih X
(Pengurangan peruntukan
hutang ragu) X X

Tolak Belanja :
Gaji X
Iklan X
Angkutan keluar X
Kadar Bayaran X
Insurans X
Belanja am X
Komisen jurujual/jualan X
Sewa dibayar X
Belanja membaiki X
Alat tulis X
Cukai pintu X
Faedah dibayar X
Diskaun diberi X
Hutang lapuk X
Belanja hutang ragu X
Belanja pos X
Caj bank X
Belanja susut nilai X X

Untung Bersih (atau Rugi Bersih) X

Utg Kasar = Jualan Kos Jualan

Utg Bersih = Hasil - Belanja

Penyata Pendapatan terdiri daripada komponen hasil dan belanja.

Contoh Kunci Kira-Kira: Nama dan
SYARIKAT MERPATI PUTIH SDN. BHD. tajuk
KUNCI KIRA-KIRA PADA 31 DISEMBER 2012
Aset Bukan Semasa
Kenderaan X
Perabot X
Alatan pejabat X
Mesin X
X
Aset Semasa
Penghutang X
Stok Akhir X
Bank X
Tunai X

X
Tolak :Liabiliti Semasa
Pemiutang X
Modal Kerja X

Jumlah Aset XX

Dibiayai oleh: Ekuiti Pemilik

Modal Awal X
+ Utg Bersih X
SAMA X
- Ambilan X
Modal Akhir X
Liabiliti Bukan Semasa
Pinjaman X XX

Modal Kerja = Aset Senasa Liabiliti Semasa

Kunci Kira-kira terdiri daripada komponen Aset, Liabiliti

dan Ekuiti Pemilik.

Pihak yang bertanggungjawab ke atas penyediaan Penyata Kewangan

Pemilik adalah orang yang bertanggungjawab di atas penyediaan Penyata

Kewangan.
Pihak-pihak lain yang terlibat dalam penyediaan Penyata Kewangan ialah;

i) Akauntan
memberi nasihat, merancang dan melaksanakan dasar sistem
belanjawan, kawalan akaun dan perakaunan lain.
Menyediakan dan mengesahkan Penyata Kewangan untuk
dibentangkan kepada pihak-pihak tertentu.

ii) Pengurus Kewangan

Mengurus pelaporan kewangan supaya berjalan lancar.
Menyediakan akaun bulanan dan laporan kpd pihak atasan.
Menyediakan akaun tahunan.

iii) Pengurus akaun

 Menyelenggara rekod lengkap semua rekod transaksi kewangan
sesebuah pernigaan dgn bimbingan akauntan.
Mengesahkan ketepatan dokumen dan rekod yang berkaitan
pembayaran, penerimaan dan transaksi kewangan lain.
Menyediakan penyata dan laporan kewangan tempoh tertentu.
Menjalankan pengiraan perakaunan dgn menggunakan pakej perisian
komputer yang standard.

SEJARAH PERAKAUNAN SECARA RINGKAS

Permulaan menyimpan rekod sejak tamadun purba.

Catatan tertua catatan pembayaran upah di Babylonia pada tahun 3500 S.M.
Pada peringkat awal, catatan dibuat pada kepingan tanah liat. Kemudian menjadi
lebih maju setelah terciptanya papyrus (kertas) dan calamus (pen) di Mesir pada
tahun 400 S.M.
Wang digunakan sebagai alat perantaraan bagi penilaian dan pertukaran apabila
sistem kewangan bermula pada abad ke-5 dan ke 6 S.M. Rekod perakaunan
menggunakan nilai wang sebagai ukuran.
Pada tahun 850 M, sistem angka Hindu-Arab digunakan yang dicipta oleh orang
India.
Sistem catatan bergu bermula apabila perdagangan semakin pesat di Itali pada
1200-1500 S.M. Sistem ini dicipta oleh seorang rahib dari Itali bernama Luca
Pacioli bertujuan dapat menyimpan rekod yang lengkap dan sistematik.
Luca Pacioli dianggap sebagai bapa perakaunan kerana bukunya merupakan
terbitan perakaunan yang pertama dicetak dan beliau telah membentuk asas
perakaunan yang diamalkan sehingga kini.
Revolusi Perindustrian di England pada abad ke 17 dan ke 18 telah
memperkembangkan lagi sistem perakaunan. Pengenalan kepada perakaunan kos.
Pada akhir abad ke 19 dan ke 20, bidang perakaunan mencapai taraf profesional.
Pada tahun 1973, Jawatankuasa Piawaian Perakaunan Antarabangsa
(International Accounting Standards Committee)-IASC ditubuhkan oleh badan
perakaunan dunia di Sydney untuk menerbitkan Piawaian Perakaunan
Antarabangsa (International Accounting Standards)-IAS supaya akaun-akaun dan
penyata kewangan disediakan mengikut piawaian asas serta mengawal profesion
perakaunan.

Perkembangan Sistem Perakaunan

i) Falsafah Perakaunan Islam dan Konvensional
 Sistem kewangan Islam telah berkembang maju dan menjadi bahagian
penting dalam sistem kewangan antarabangsa.
Sumber perakaunan Islam berlandaskan Al Quran dan Sunnah yang hanya
menekankan keadah dan aktiviti perakaunan yang dibenarkan syarak.
Perakaunan Islam menekankan aspek akhlak dan etika berpandukan konsep
hibah.
Akauntan (Muhtasib) mesti seorang amanah, benar,b/jawab, adil dan
berakhlak mulia dalam menjalankan tugas.
Perakaunan Islam turut menekankan aspek halal dan kesan moral dan sosial.

ii) Falsafah Perakaunan Konvensional

Mengambilkira perkara yang diukur dgn nilai kewangan.
Keputusan berdasarkan keuntungan semata-mata.
Kurang mengambilkira kesan tindakan ke atas masyarakat dan alam sekitar.

Konsep Pendedahan vs Konsep Penemuan (Disclosure vs

Discovery)

Konsep pendedahan menyatakan bahawa semua maklumat penting perlu

didedahkan dan tidak boleh ditinggal atau disembunyikan.
Nilai yang dilaporkan dalam Penyata Kewangan sepatutnya adalah nilai yang
memang sepatutnya dilaporkan.
Perkara yang perlu didedahkan adalah nota kpd Penyata Kewangan spt
pengiraan susutnilai. Perkara lain yang perlu didedahkan adalah seperti
angggaran perakaunan dan liabiliti luarjangka.
Maklumat perlu disusun dgn teratur agar senang dibaca dan difahamiagar
pengguna maklumat itu dapat membantu mereka dalam membuat keputusan
atau perancangan dgn firma itu,
Konsep penemuan pula menyatakan maklumat hanya didedahkan
sekiranya perkara itu dibangkitkan atau dipersoalkan oleh pihak luar.
Sebagai contoh, penjual tidak perlu mendedahkan kekurangan pada barang
yang dijual kecuali dipersoalkan oleh pembeli.

Falsafah Pelaporan Kos Sejarah dan Nilai Saksama

Kos sejarah adalah kos yang benar-benar berlaku dan bukannya

anggaran.
Nilai saksama adalah anggaran nilai terhadap harga pasaran
yang realistik dan munasabah.
 Nilai kos sebenar masih digunakan sbg nilai utk direkod ke dalam jurnal
namun pada tarikh Penyata Kewangan disediakan nilai/angka dalam buku
perlu disemak utk memastikan nilai dalm buku perakaunan adalah nilai
saksama.
Semua item kos sejarah perlu diselaraskan agar menunjukkan nilai saksama
selaras dgn gambaran terkini perniagaan.

Proses perakaunan (Manual dan berkomputer)

Secara manual media penyimpanan maklumat adalah buku-buku perakaunan
spt Jurnal, Buku Tunai dan Lejar.
Secara berkomputer media penyimpanan maklumat adalah media elektronik
spt disket dan cakera optik.

Perakaunan sebagai profesion

Maksud pekerjaan profesion atau ikthisas yang dilakukan seseorang yg
memiliki kemahiran tertentu dan terlatih dalm bidang itu.

Akauntan sebagai pemimpin

a) Mengkhusus dalam bidang perakaunan dan bertindak sbg penasihat
perniagaan.
b) Perlu bertindak sbg pemimpin berakauntabiliti
c) Perlu ada ciri-ciri spt akauntabiliti, jujur, amanah dan berintegriti.

Antara t/jawab akauntan ialah:

a) Menyediakan Penyata Kewangan
b) Membuat keputusan
c) Merancang belanjawan
d) Juruaudit dalaman
e) Penasihat dan perancang percukaian

Keperluan Kod Etika Profesion Perakaunan

Berdasarkan Kod Etika utk Akauntan Profesional oleh IFAC.

Etika adalah perkara yang betul dalam apa jua keadaan.

BADAN PERAKAUNAN PROFESIONAL DI MALAYSIA

a. Lembaga Piawaian Perakaunan Malaysia (Malaysian Accounting Standard
Board) MASB
Ditubuhkan
di bawah Akta Laporan Kewangan 1977
Lembaga
ini mempunyai kuasa tersendiri untuk memaju dan menerbitkan piawaian
perakaunan dan laporan kewangan di Malaysia.
Fungsi
dan kuasa MASB;

o Menerbit piawaian perakaunan baru

o Menyemak dan membaiki piawaian perakaunan sedia ada
o Menentukan skop dan penggunaan piawaian perakaunan
o Melaksanakan tugas sebagai penasihat awam
o Menentukan kehendak minimum dan garis panduan utk penyediaan laporan
kewangan di Malaysia.

b. Institut Akauntan Awam Bertauliah Malaysia (Malaysian Institute of Certified

Publics Accountants) MICPA

Ditubuhkan pada tahun 1965 di bawah Akta Syarikat 1965.

Bertujuan untuk memajukan profesion perakaunan di Malaysia dengan memberi
latihan dan peperiksaan.

Antara syarat ntuk menjadi ahli MICPA;

1. Lulus semua bahagian peperiksaan yang dikendalikan oleh MICPA>
2. Mempunyai pengalaman bekerja sekurang-kurangnya 3 tahun.

c. Institut Akauntan Malaysia (Malaysia Institute of Accountants) MIA

Ditubuhkan
pada tahun 1969 di bawah Akta Akauntan 1967.
Bertujuan
untuk memperkembangkan profesion di Malaysia dan bertindak sebagai
pendaftar akauntan.
Ahli-ahli
MIA digelar akauntan awam (PA), akauntan berdaftar (RA) dan akauntan
berlesen (LA
SIMPAN KIRA VS PERAKAUNAN

SIMPAN KIRA VS SIMPAN KIRA PERAKAUNAN

PERAKAUNAN
CIRI-CIRI
Takrif Proses mengenal pasti Proses mengenal pasti,
dan merekod urus merekod, mentafsir,
niaga perniagaan menganalisis,
secara teratur dan tepat melaporkan maklumat
mengikut sistem kewangan dan
catatan bergu. merancang serta
mengawal kegiatan
perniagaan.
Tujuan
a. Bukti urus niaga a. Mengumpulkan
berlaku maklumat berdasarkan
b. Mengumpul etika yang ditetapkan.
maklumat b. Menganalisis dan
c. Membuat keputusan mentafsir maklumat.
dan perancangan c. Menyediakan
d. Mencatat urus niaga laporan kewangan bagi
e. Mencatat nama membantu membuat
penghutang, pemiutang keputusan.
dan nilai hutang

BENTUK-BENTUK ORGANISASI PERNIAGAAN

Terbahagi kepada empat jenis iaitu Milikan Tunggal, Perkongsian ,Syarikat Berhad dan
Koperasi.

CIRI-CIRI MILIKAN PERKONGSIAN

TUNGGAL
Seorang pemilik 2 20 orang
1. Pemilikan 2 50 orang
(perkongsian
profesional)
 Pemilik sendiri Sumbangan pekongsi
2. Modal

Didaftar dengan Didaftar dengan

Pendaftar Perniagaan Pendaftar Perniagaan
3. Pembentukan dan Majlis Kerajaan dan Majlis Kerajaan
Tempatan Tempatan
Pemilik sendiri Pekongsi aktif -
4. Kawalan dan menyumbangkan
Pengurusan modal dan ambil
bahagian pengurusan

5. Liabiliti
Tidak terhad Tidak terhad (kecuali
pekongsi berhad)

Diperoleh oleh pemilik Dibahagikan kepada

6. Keuntungan pekongsi mengikut
perjajnian perkongsian
Cukai pendapatan Cukai pendapatan
7. Cukai perseorangan perseorangan

8. Mesyuarat Agong Tidak wajib Tidak Wajib

Tahunan

***Pekongsi lelap - hanya menyumbangkan modal sahaja dan tidak

mengambil bahagian dalam pengurusan.
***Pekongsi namaan/nominal hanya menyumbangkan nama sahaja.
*** Pekongsi aktif melibatkan diri dalam perniagaan perkongsian

KOPERASI

Ciri-ciri
1.Tujuan Memberi kebajikan kepada ahli-
ahli/anggota koperasi.
2.Penubuhan Didaftarkan dgn Ketua Pendaftar
Koperasi.
3. Liabiliti Tidak Terhad

4.Modal Sumbangan saham oleh setiap

ahli/anggota

5. Kuasa dan keahlian Satu undi untuk setiap ahli/anggota.

6.Pentadbiran/Kawalan Ditadbir oleh ALK yang dilantik

semasa MAT.

7. Dividen Berdasarkan jumlah saham

disumbang oleh ahli/anggota koperasi
sekiranya mendapat keuntungan.

SYARIKAT BERHAD

- Dibahagikan kepada dua jenis iaitu Syarikat Sendirian Berhad dan Syarikat Awam
Berhad.
- Didaftarkan dengan Suruhanjaya Syarikat Malaysia (SSM) mengikut Akta Syarikat
1965.
- Modal syarikat berhad dikumpulkan melalui terbitan saham kepada orang awam.
- Pemegang saham akan menerima untung dalam bentuk dividen.
- Liabiliti syarikat berhad adalah terhad kepada jumlah modal.
- Cukai pendapatan syarikat.

Ciri-ciri Syarikat Sendirian Berhad Syarikat Awam Berhad

1. Bilangan Minimum 2 orang dan maksimum Minimum 2 orang dan
ahli 50 orang. maksimum tiada had.

2. Pemilikan Terhad kepada individu tertentu. Terbuka kepada orang ramai.

saham
3. Pindah Saham tidak boleh dipindah milik Bebas dipindah milik dan mudah
milik saham tanpa persetujuan daripada dijual beli melalui broker saham
pemegang saham yang lain. di Bursa Saham.

4. Status Saham tidak boleh disenaraikan Saham boleh disenaraikan dan

saham atau diurus niaga di bursa saham. diniagakan secara bebas di bursa
saham.

5. Laporan Penyata kewangan tidak perlu Penyata kewangan perlu

kewangan didedahkan kepada orang ramai. didedahkan kepada orang awam
dalam akhbar.
Laporan kewangan dibentang
dan diluluskan dalam MAT.

Laporan kewangan tahunan

perlu diserahkan kpd SSM
SUB BIDANG PERAKAUNAN

Terdiri daripada:
Perakaunan Kewangan
> Pelaporan prestasi perniagaan (untung atau rugi) dalam sesuatu tempoh
perakaunan, pelaporan kedudukan kewangan, aliran masuk dan keluar yg
berkaitan dgn perniagaan.
> Maklumat berguna utk mereka yang berkepentingan.

Perakaunan Pengurusan
> khusus kpd penyediaan maklumat utk kegunaan dalaman perniagaan spt
pihak pengurusan dan kakitangan.
> digunakan utk perancangan, kawalan dan membuat keputusan.

Audit
> proses sistematik utk memperoleh dan menilai bukti secara objektif
berkaitan dgn kegiatan perniagaan.
> proses pemeriksaan dokumen-dokumen perniagaan yang megesahkan
urusniaga yang direkod itu memang sebenarnya berlaku.
> dilakukan oleh juruaudit yang bertauliah.

Percukaian
> perundingan percukaian, perancangan percukaian dan penyediaan penyata
cukai.

Sistem Maklumat Perakaunan

> sistem penjanaan maklumat perakaunan .
> satu rangkaian prosedur yang berhubungan antara satu maklumat perakaunan
dgn satu yang lain.
> memproses data agar dpt digunakan oleh perniagaan dalam membuat
keputusan.
KONSEP DAN PRINSIP ASAS PERAKAUNAN

1. Wang sebagai Ukuran

- Semua urus niaga perniagaan direkod dan dilaporkan dalam nilai wang; Ringgit
Malaysia (RM).

2. Catatan Bergu
- Setiap urus niaga harus direkod di sebelah debit dan kredit dengan jumlah dan tarikh
yang sama di dalam sekurang-kurangnya dua akaun.

3. Entiti Berasingan
- Sesebuah perniagaan dianggap sebagai satu unit yang tersendiri dan terpisah dengan
pemiliknya dari segi perakaunan.
- Sebarang urusan antara perniagaan dengan pemiliknya dianggap dua pihak yang
berasingan.
- Hanya urus niaga perniagaan dicatat dalam buku perniagaan.

4. Tempoh Perakaunan
- Pembahagian hayat perniagaan kepada suatu jangka masa yang tetap bagi tujuan
laporan perakaunan.
- Contoh 6 bulan atau setahun.

5. Kos Sejarah
- Kos belian yang direkod kekal dalam buku perakaunan tanpa mengambil kira
perubahan nilai dalam pasaran .(direkod mengikut harga kos semasa belian di buat)
- Tujuan konsep ini adalah supaya rekod dan laporan kewangan dibuat dengan lebi
objektif.

6. Usaha Berterusan
- Perniagaan diandaikan wujud untuk jangka masa yang panjang dan berterusan.

7. Asas Perakaunan Akruan

- Kos sebenar yang terlibat dibandingkan dengan hasil yang diperoleh untuk suatu
tempoh tertentu.

8. Ketekalan
- dikenali sebagai malar atau konsistensi.
- Kaedah perakaunan yang sama digunakan secara berterusan untuk setiap tempoh
perakaunan.
- bagi setiap tempoh perakaunan satu kaedah merekod perakaunan yang sama diamalkan
dalam setiap laporan penyata kewangan.
- tujuan konsep ini adalah untuk mengelakkkan kekeliruan dalam penyata kewangan dan
dapat memberi gambaran paling tepat tentang aktiviti perniagaan

9. Materialiti
- Suatu catatan perakaunan dianggap material sekiranya keciciran butiran tersebut
memberikan kesan terhadap penyata kewangan yang disediakan.
- Belanja perniagaan yang bukan kebendaan aKan direkod sebagai belanja.
- Belanja yang bersifat kebendaan direkod sebagai aset dalam penyata kewangan.

10. Konservatisme
- Hasil dan Untung perniagaan direkodkan jika benar-benar berlaku.
- Segala kerugian yang dijangka hendaklah diambilkira sebagai belanja dalam Penyata
Pendapatan tetapi segala keuntungan yang dijangka tidak boleh diiktiraf sbg keuntungan
sehingga diperolehi.

11. Pelaporan Berasaskan Nilai Saksama

- Penyata Kewangan perlu memberikan maklumat yang tepat, tidak mempunyai
sebarang kesilapan yang material serta dapat memberikan gambaran yang benar dan
saksama.

CIRI KUALITATIF PENYATA KEWANGAN

Kebolehfahaman
i) Pengguna maklumat mest dapat memahami isi kandungan maklumat yang
disampaikan kepada mereka.

Relevan
i) Mesti relevan/tepat dgn tujuan maklumat tersebut disediakan .
ii) Maklumat yang disediakan haruslah berkaitan dgn aktiviti-aktiviti perniagaan
masa kini dan hadapan.
iii) dapat mempengaruhi keputusan yang dilakukan oleh pengguna
 Kebolehpercayaan
i) maklumat mestilah bebas daripada sebarang ralat atau kesilapan dan disertakan
bukti kukuh.
ii) mesti bebas dari sebarang pengaruh dan tekanan pihak tertentu dan disahkan
oleh juruaudit.

Kebolehbandingan
i) maklumat digunakan sebagai asas sesuatu perbandingan .
ii) Maklumat kewangan mudah dibandingkan dgn prestasi tahun-tahun lepas atau
perniagaan lain.

Tepat masa
i) maklumat harus diperoleh pada masa maklumat tersebut diperlukan dan perlu
lebih kerap.

KITARAN PERAKAUNAN

Proses perakaunan yang dilaksanakan mengikut urutan yang bersistem dalam satu
tempoh perakaunan.

1. Dokumen Sumber

2. Buku Catatan Pertama

3. Pengeposan ke Lejar

4. Penyediaan Imbangan Duga

5. Pelarasan

6. Imbangan Duga selepas Pelarasan

7. Penyediaan Penyata Kewangan

8. Catatan Penutup

BAB 2

ASET, LIABILITI, EKUITI PEMILIK, HASIL DAN BELANJA

ASET

Harta benda bernilai yang dimiliki oleh sesebuah syarikat yang digunakan
untuk menjalankan aktiviti perniagaan bagi mendapatkan keuntungan.

ASET BUKAN SEMASA

Digunakan untuk menjalankan perniagaan dan bukan untuk tujuan jualan semula.
Aset yang tahan lama dan kekal untuk beberapa tempoh perakaunan.
Contoh mesin, kenderaan, premis, lekapan dan lengkapan, perabot, alatan
pejabat.
Bukan utk dijual bagi mendapatkan keuntungan tapi digunakan utk menjalankan
aktiviti perniagaan.
ASET SEMASA
Harta yang senang berubah bentuk dan nilai dalam sesuatu tempoh
perakaunan.
Aset yang boleh bertukar menjadi wang tunai dalam tempoh yang cepat atau
digunakan dalam satu tempoh perakaunan.
Contoh tunai, stok akhir, penghutang, stok alatulis, hasil terakru dan belanja
terdahulu.

LIABILITI

Tanggungan hutang perniagaan kepada pihak luar yang perlu dijelaskan

dengan wang tunai, barang atau perkhidmatan.
Tuntutan terhadap aset perniagaan kerana yang memberi pinjaman berhak
untuk menuntut bayaran daripada perniagaan.

LIABILITI BUKAN SEMASA

Tanggungan hutang yang perlu dibayar balik dalam tempoh masa yang lebih
panjang iaitu lebih daripada satu tahun.
Contoh pinjaman bank, gadai janji

LIABILITI SEMASA
Tanggungan hutang yang perlu dijelaskan dalam jangka masa pendek iaitu dalam
satu tempoh perakaunan atau setahun.
Contoh pemiutang, overdraf bank, belanja terakru, hasil terdahulu.

EKUITI PEMILIK

Pelaburan pemilik dalam perniagaan.

Tanggungan perniagaan kepada pemilik; jumlah modal yang dilaburkan oleh
pemilik dalam perniagaan dan untung yang diperolehi daripada aktiviti
perniagaan.
Keuntungan akan menambahkan ekuiti pemilik.
Kerugian akan mengurangkan ekuti pemilik.
Ambilan akan mengurangkan ekuiti pemilik.
 MODAL AWAL + UNTUNG BERSIH / (RUGI BERSIH) AMBILAN =
MODAL AKHIR

HASIL

Pendapatan yang diterima atau yang akan diterima oleh perniagaan pada suatu
tarikh daripada aktiviti jualan barang niaga atau perkhidmatan yang diberikan.

HASIL BUKAN KENDALIAN

Pendapatan
yang diterima secara tidak langsung / tidak berkaitan dengan aktiviti
utama sesuatu perniagaan.
Contoh; sewa diterima, faedah atas simpanan bank, dividen pelaburan, untung
pelupusan aset bukan semasa.

HASIL KENDALIAN
Pendapatan yang diterima secara langsung daripada aktiviti utama sesuatu
perniagaan.
Contoh; klinik, firma audit hasil daripada perkhidmatan yang diberi, kedai jam
hasil diperolehi daripada hasil jualan jam.

BELANJA

Wang yang dibayar atau akan dibayar oleh sesebuah perniagaan.

Kos perkhidmatan atau barangan yang digunakan untuk mendapatkan
hasil.

BELANJA BUKAN KENDALIAN

Belanja yang tidak terlibat secara langsung dalam operasi urus niaga harian.
Contoh; belanja faedah pinjaman bank, rugi jualan aset bukan semasa, rugi daripada
risiko banjir, kerosakan, kecurian dan sebagainya.

BELANJA KENDALIAN
Belanja yang terlibat secara langsung dalam operasi urus niaga harian.
Contoh; sewa kedai,gaji pekerja, promosi, insurans, alat tulis dan sebagainya.

AKAUN KONTRA

Definisi
> akaun yang mengurangkan nilai dalam akaun induk
> memberi nilai bersih bagi akaun-akaun seperti Akaun ABS, Akaun
Penghutang, Akaun Pemiutang, Akaun Jualan, Akaun Belian dan Akaun Modal.
> Contoh: Akaun Susutnilai terkumpul/PSN
Akaun Peruntukan Hutang Ragu
Akaun Pulangan Belian
Akaun Pulangan Jualan
Akaun Diskaun diberi/Diskaun diterima
Akaun Ambilan

> Contoh:
Akaun Kontra Akaun Induk
Akaun Susutnilai terkumpul Akaun Aset Bukan Semasa
Akaun Peruntukan Hutang Ragu Akaun Penghutang
Akaun Pulangan Belian dan Akaun Akaun Belian
Diskaun Diterima
Akaun Pulangan Jualan dan Akaun Akaun Jualan
Diskaun Diberi
> Akaun Induk perlu ditolak dengan akaun kontra apabila dicatat dalam Penyata
Kewangan.

CARTA AKAUN

Penyenaraian tajuk dan nombor akaun secara sistematik yang digunakan dalam
sistem perakaunan berkomputer sesebuah perniagaan.
Pengelasan akaun disusun mengikut jenis akaun spt aset, liabiliti, ekuiti pemilik,
hasil dan belanja.
Menggunakan sistem nombor atau abjad atau kedua-duanya.
 Fungsi
Tapak utk menukar nama , menambah akaun dan memberikan maklumat
tambahan kpd akaun yang ditambah.

Penyediaan Carta Akaun

Kenalpasti semua akaun berdasarkan urusniaga yg perlu direkod

mengikut pengelasan akaun.
Bandingkan senarai akaun tersebut dengan senarai akaun dalam
perisian.
Beri perhatian kpd nama akaun, klasifikasi akaun dan maklumat
lain.
Masukkan maklumat Carta Akaun ke dlm perisian.

Inventori

Item yang menjadi barang niaga sesebuah perniagaan.

Sistem Inventori

Inventori berkala
Tidak menyimpan rekod yang
terperinci utk mengesan semua
inventori yang diterima dan
dikeluarkan.
Inventori Berterusan
Menyimpan rekod yang terperinci utk
mengesan semua inventori yang
diterima dan dikeluarkan.

Ditentukan melalui pengiraan fizikal Kuantiti dan nilai stok boleh dipastikan
inventori tersebut. bila-bila masa.

Biasanya digunakan oleh peruncit yg

barang berharga rendah.
 PERSAMAAN
PERAKAUNAN

1. Tanpa hasil dan belanja

ASET = LIABILITI + EKUITI PEMILIK
Aset Ekuiti Pemilik + Liabiliti
+ +
- -
+- TK
TK +-

Aset Ekuiti Pemilik

+ Liabiliti

2. Mengambil kira hasil dan belanja

ASET = LIABILITI + (MODAL + HASIL BELANJA)

Butiran Modal Untung

Hasil + +
Belanja - -
Untung + +
Rugi - -
Ambilan - TK
Modal + TK
tambahan
TK Tiada Kesan
Hasil menambahkan modal
Belanja/Ambilan mengurangkan modal

Sistem Catatan Bergu

1. Setiap urus niaga mesti melibatkan sekurang-kurangnya dua akaun yang berasingan.
2. Satu akaun didebitkan dan satu akaun dikreditkan dengan jumlah dan tarikh yang
sama.
3. Ia adalah satu sistem merekod urus niaga yang tepat dan bersistematik.
4. Prinsip perakaunan sistem catatan bergu ialah debit akaun yang menerima dan kredit
akaun yang memberi sesuatu amaun.

5.Format Akaun Lejar

Nama Akaun
Debit Kredit

Jenis Akaun Debit Kredit

Aset (Debit) Bertambah Berkurang
Liabiliti (Kredit) Berkurang Bertambah
Ekuiti Pemilik Berkurang Bertambah
(Kredit)
Hasil (Kredit) Berkurang Bertambah
Belanja (Debit) Bertambah Berkurang

DOKUMEN PERNIAGAAN

sebagai sumber maklumat perakaunan.

memberi maklumat tentang sesuatu urus niaga .
dijadikan bukti bagi sesuatu urus niaga.
mengingatkan peniaga tentang hutang dalam urus niaga .
sebagai rujukan pada masa hadapan.

Terbahagi kepada dua jenis iaitu:

1) Dokumen untuk rujukan

(tidak perlu dicatat dalam buku perakaunan)

1. Surat tanya
2. Sebut harga
3. Katalog
4. Nota pesanan / Pesanan belian
5. Nota serahan
6. Penyata akaun

2) Dokumen sebagai sumber maklumat

(perlu dicatat dalam buku perakaunan)

1. Invois
2. Nota kredit
3. Nota debit
4. Resit
5. Cek atau keratan cek
6. Baucar Pembayaran
7. Bil tunai
8. Makluman debit
9. Makluman kredit
10. Memo
11. Borang wang masuk
12. Penyata Gaji
13.Folio Pelanggan
14.Slip Pindahan Wang

DOKUMEN PERNIAGAAN DAN FUNGSINYA

Jenis Dokumen Urus niaga Buku Catatan

Pertama
Surat tanya Dihantar oleh pembeli Tiada
kepada penjual untuk
mendapatkan
maklumat barang-
barang yang hendak
dibeli.
Maklumat yang
 diperlukan; harga
barang, cara
pembekalan, diskaun
dan cara pembayaran.

Sebut Harga Dihantar oleh penjual Tiada

kepada pembeli
sebagai jawapan
kepada surat tanya.
Maklumat yang
diberi; harga barang
yang hendak dibeli,
syarat penghantaran
dan pembayaran.

Katalog Penjual hantar Tiada

bersama dengan sebut
harga.
Senarai harga bagi
semua barang yang
dibekalkan oleh
penjual.

Nota pesanan atau Dihantar oleh pembeli Tiada

Pesanan belian kepada penjual yang
mengandungi
maklumat tentang
barang yang hendak
dibeli.
Maklumat yang perlu
ada; jenis barang,
jenama, kuantiti,
 harga, syarat serahan,
syarat pembayaran
dan kadar diskaun.

Nota serahan Dihantar oleh penjual Tiada

kepada pembeli
bersama-sama dengan
barang.
Membolehkan
pembeli menyemak
barang-barang yang
dihantar dan sebagai
perakuan bahawa
barang-barang telah
dihantar dengan
selamat.
Jenis barang dan
kuantiti sahaja
disenaraikan. Harga
barang tidak
dinyatakan.
Penyata Akaun Dihantar oleh penjual Tiada
kepada pembeli.
Nota makluman dan
peringatan kepada
penghutang yang
dihantar setiap akhir
bulan.
Maklumat terdiri
daripada baki hutang
pada awal bulan,
jumlah jualan,
pulangan, bayaran dan
baki hutang akhir
bulan yang perlu
dijelaskan.

Dihantar oleh penjual

kepada pembeli
apabila penjual
membenarkan
pembeli membeli
barang niaga atau aset Belian barang niaga
Invois secara kredit. kredit;
Maklumat yang ada; Invois Asal Jurnal
nama dan alamat Belian
pembeli dan penjual, Invois Salinan
tarikh urus niaga, Jurnal Jualan
nombor invois, Belian aset kredit
kuantiti dan harga, Jurnal Am
jumlah belian, syarat
serahan dan bayaran
dan K. & K. di K.
Disediakan dalam tiga
salinan. Salinan asal
 dihantar kepada
pembeli dan salinan
pendua disimpan oleh
penjual

Nota Kredit Nota Kredit Asal

Dihantar oleh penjual Jurnal Pulangan
kepada pembeli untuk Belian
memberitahu pembeli Nota Kredit Salinan
bahawa hutangnya Jurnal Pulangan
akan dikurangkan Jualan
(akaun dikreditkan)
dihantar disebabkan
oleh;
1. terdapat pulangan
barang yang rosak,
salah jenama atau
tidak berkualiti.
2. bayaran yang
dikenakan terlebih
daripada harga
sepatutnya.
3. terdapat pulangan
bekas kosong yang
telah dikenakan
bayaran dalam invois.
4. jumlah hutang
terlebih kerana salah
pengiraan.
5. pembeli diberi
elaun atau komisen.

Resit Rasmi Dikeluarkan oleh Resit Asal Buku

penjual apabila Tunai (Kt) / Jurnal
menerima bayaran Pembayaran Tunai
 daripada pembeli.
Bukti penerimaan dan Resit Salinan Buku
pembayaran yang Tunai (Dt) / Jurnal
telah dibuat. Penerimaan Tunai

Cek atau keratan cek Cek digunakan untuk Buku Tunai (Kt)
membuat lajur bank
pembayaran.

Buku Tunai catatan

Keratan cek kontra
digunakan sebagai
rujukan dan sumber
rekod.

Baucar Pembayaran Dokumen dalaman Buku Tunai (Kt) /

yang disediakan oleh Jurnal Pembayaran
peniaga untuk Tunai
merekodkan segala
jenis pembayaran.
Bukti pembayaran
telah dibuat.

Bil Tunai / Slip Daftar Dikeluarkan oleh Bil Tunai Asal Buku
Tunai penjual kepada Tunai (Kt) / Jurnal
pembeli bagi Pembayaran Tunai
pembayaran untuk (Belian Tunai)
belian barang niaga
dengan wang tunai Bil Tunai Salinan
atau cek. Buku Tunai (Dt) /
Bukti bagi aset yang Jurnal Penerimaan
dibeli secara tunai Tunai (Jualan tunai)
atau perkhidmatan
yang dibuat secara
 tunai.

Nota Debit (Invois Dihantar oleh penjual

tambahan) kepada pembeli Nota Debit Asal
apabila bayaran yang Jurnal Belian
dikenakan dalam
invois terkurang. Nota Debit Salinan
Akaun pembeli akan Jurnal Jualan
didebitkan untuk
menambahkan harga
pada invois (hutang
bertambah).
Digunakan apabila;
1. Ada ketinggalan
catatan dalam invois
(kos angkutan)
2. Bayaran yang
dikenakan terkurang
3. Faedah dikenakan
ke atas bayaran lewat
oleh pembeli
4. Jumlah hutang
terkurang (kesilapan
pengiraan)
5. Bayaran tambahan
(pertukaran barang)
 Satu penyata yang
Makluman Debit dikeluarkan oleh Buku Tunai (Kt)
pihak bank.
Memaklumkan akaun
pemilik telah
didebitkan
(dikurangkan) dengan
satu jumlah tertentu
berserta dengan sebab.
Cth; Caj bank, Buku
Cek.

Makluman Kredit
Satu penyata yang
dikeluarkan oleh Buku Tunai (Dt)
pihak bank.
Memaklumkan akaun
pemilik telah
dikreditkan
(ditambahkan) dengan
satu jumlah tertentu
berserta dengan sebab.
Cth: Faedah, Dividen.

Digunakan untuk
merekod pengeluaran Jurnal Am
barang niaga atau
Memo
wang untuk kegunaan
peribadi atau
kegunaan perniagaan
atau memasukkan
modal tambahan
dalam perniagaan.
Borang Wang Masuk / Borang yang Buku Tunai catatan
Slip Bank dikeluarkan oleh bank kontra
untuk merekod urus
niaga menyimpan atau
mengeluarkan wang
oleh pelanggan.

Baucer Pembayaran Dokumen dikeluarkan

termasuk Penyata Gaji peniaga kepada
pekerja sekali atau Buku Tunai (kt)
dua kali sebulan.

Mengandungi
maklumat jumlah
pendapatan pekerja
dan potongan gaji dlm
tempoh tersebut.

Penyata yang
Folio pelanggan menunjukkan rekod
caj yg dikeluarkan Buku Tunai (kt)
oleh perniagaan
perkhidmatan kepada
pelanggan. Contohnya
perhotelan.

Dokumen yg
Slip Pindahan Wang digunakan utk Buku Tunai (kt)
memindahkan wang
pelanggan kepada
 pihak ketiga secara
elektronik.
Dibuat antara dua
bank yang berbeza.

ALIRAN DOKUMEN ANTARA PEMBELI DAN PENJUAL

 P Surat Tanya
Surat Jawapan P
E Pesanan Belian
N E
Nota Serahan
J Nota Debit M
U
Nota Kredit B
Cek
A E
Resit
L L
Penyata Akaun
I

DISKAUN NIAGA

Potongan harga ke atas harga senarai, harga katalog atau harga kos.
Diberi oleh penjual kepada pembeli dalam bentuk peratus.
Untuk menggalakkan pembeli membeli dengan banyak. (belian secara
pukal)
Semakin banyak barang dibeli semakin tinggi kadar diskaun niagayang
diberikan.
Ditunjukkan hanya dalam jurnal sahaja.
Diskaun Niaga = Harga Senarai X Kadar Diskaun

DISKAUN TUNAI

Potongan daripada jumlah bersih dalam invois sekiranya bayaran dibuat

dalam tempoh diskaun yang ditetapkan.
 Bertujuan menggalakkan pelanggan membayar hutang mereka dengan
segera bagi mengelakkan masal pusingan modal.
Semakin singkat tempoh kredit semakin tinggi kadar diskaun tunai.
2 jenis diskaun tunai:

a) diskaun diberi diskaun tunai yang diberi kepada penghutang yang

menjelaskan hutangnya dlm tempoh kredit ditetapkan.

b) diskaun diterima diskaun tunai yang diterima daripada pemiutang jika peniaga memenuhi
syarat kredit ditetapkan pemiutang

A) KENALPASTI DOKUMEN

BCP Kata Kunci Dokumen Catatan

BUKU TUNAI Menjelaskan Invois Resit Rasmi Kt Pemiutang,

(BT) - Tunai, (Diskaun RMxxx) ASAL Kt Diskaun
Cek atau Bank

Menjelaskan Invois Resit Rasmi Dt Penghutang,

(Diskaun RMxxx) SALINAN Dt Diskaun

Kegunaan Dt Tunai, Kt
Perniagaan (Kontra) Keratan Cek Bank

Nama Pemiutang Keratan Cek Kt Pemiutang

Bayar untuk Keratan Cek Kt Belanja/ABS

Belanja/ABS
Borang Wang Dt Bank, Kt
Catatan Kontra Masuk Tunai
 SALINAN

Ambilan Memo Kt Ambilan

Tunai/Bank

Belanja Baucer Kt Belanja

Pembayaran

Bayar tambang Baucer Kt Angkutan

hantar barang Pembayaran Keluar

Caj Bank, Buku Cek Makluman Debit Kt Caj

Bank/Buku Cek

Faedah Makluman Dt Faedah

Kredit

Kepada 'Peniaga' Kt Belian

(KITA) Bil Tunai /
Mesin Daftar
Tunai KT Gaji
Bayar gaji pekerja Dt Jualan
Kepada 'Sykt X' Penyata Gaji
Bil Tunai /
Perhotelan Mesin Daftar Kt Caj Hotel
Tunai
Bayaran secara Kt Nama
elektronik Folio Pelanggan pemiutang

JURNAL AM Catatan Pembukaan Slip pindahan Dt Aset Kt

(JA) Wang Liabiliti/Epemili
 k
Bukan Barang Belian ABS Permulaan
Niaga soalan Dt Belian, Kt
Pemiutang
Contoh Aset Jualan
Bukan Semasa Invois ASAL Dt Penghutang
Kt Jualan

ABS Invois
Caj angkutan SALINAN
Dt Angkutan
/Angkutan
Masuk, Kt
Nota Debit Pemiutang
- Ambilan untuk ASAL
Kegunaan Sendiri

a) Barang Niaga
Dt Ambilan Kt
b) ABS Belian
-Ambilan untuk Dt Ambilan, Kt
Kegunaan Memo ABS
Perniagaan
Memo
a) Promosi Dt Promosi, Kt
Belian
b) Sumbangan/
Dt Sumbangan,
Memo Kt Belian
c) Derma
Memo Dt Derma, Kt
Belian

Memo
JURNAL JURNAL BELIAN
KHAS - Barang Butiran : Nama
Niaga sahaja Pemiutang

Invois ASAL Butiran : Nama

Pemiutang
Nota Debit
ASAL

JURNAL JUALAN
Butiran : Nama
Penghutang

Invois Butiran : Nama

SALINAN Penghutang

Nota Debit
SALINAN

B) PINDAH KE LEJER DARI BCP

-Setiap lejer mesti diimbang dan ditutup pada setiap hujung hulan.

BI BCP LEJAR
L
1 BUKU TUNAI DT KT
2 BUKU TUNAI KT DT
3 JURNAL AM DT DT
4 JURNAL AM KT KT
5 JURNAL BELIAN - Dt Belian, Kt
 Pemiutang
6 JURNAL JUALAN - Dt Penghutang, Kt
Jualan
7 JURNAL PULANGAN BELIAN - Dt Pemiutang, Kt
Pulangan Belian

8 JURNAL PULANGAN JUALAN - Dt Pulangan Jualan,

Kt Penghutang

C) PINDAH DARI LEJER KE IMBANGAN DUGA

Semua baki akhir setiap lejer dipindahkan ke Imbangan Duga

Imbangan Duga mestilah dijumlahkan bagi kedua-dua Dt dan Kt

LEJER IMBANGAN DUGA

Baki akhir / Baki b/b DT DT
Baki akhir / Baki b/b KT KT

BUKU CATATAN PERTAMA

Terdiri daripada Jurnal, Buku Tunai dan Buku Tunai Runcit.

 Semua urus niaga dicatatkan terlebih dahulu ke dalam Buku Catatan
Pertama sebelum dipindahkan ke dalam lejar dengan mengikut
urutan tarikh urus niaga.
Urusniaga tunai direkodkan ke dalam Buku Tunai, Buku tunai
Runcit, Jurnal Penerimaan Tunai dan Jurnal Pembayaran Tunai.
Urusniaga kredit pula direkodkan ke dalam Jurnal Am dan Jurnal
Khas.

BAB 4

JURNAL

Terbahagi dua iaitu;

Jurnal Am dan
Jurnal Khas (Jurnal Belian, Jurnal Jualan, Jurnal Pulangan Jualan,
Pulangan Belian)
Menunjukkan catatan yang lengkap tentang satu urus niaga
mengikut urutan tarikh beserta butir dan keterangan.
Memudahkan membuat rujukan dan memberi panduan catatan
pindahan ke lejar.
Dapat mengesan kesilapan dengan cepat dan mengelakkan penipuan.

JURNAL URUS NIAGA DOKUMEN

1. JURNAL AM a. Catatan permulaan

atau
pembukaan
perniagaan .

b. Catatan penutupan
dan pemindahan baki-
baki akaun
 Memo
c. Membeli dan
menjual aset bukan
semasa secara kredit.

d. Ambilan barang Invois

niaga untuk kegunaan (belian/jualan aset
peribadi atau bukan semasa
perniagaan . secara kredit)

e. Membawa masuk
modal tambahan.

f. Catatan pelarasan .

g. Membetulkan
kesilapan .

h. Merekodlan
pembubaran
perniagaan.

FORMAT JURNAL AM

Tarikh Butir Folio Debit Kredit

RM RM
21/10/2009 Alatan Kedai 6,000
Modal 6,000
( Membawa masuk mesin fotostat
untuk kegunaan perniagaan )
2. JURNAL KHAS Merekod urus niaga berkaitan dengan barangniaga
dan kekerapannya berlaku dalam perniagaan adalah tinggi.

JURNAL URUSNIAGA DOKUMEN

TERLIBAT
a. Jurnal Belian Belian barang niaga secara Invois Asal
kredit daripada pembekal Nota Debit Asal
b. Jurnal Jualan barang niaga secara Invois Salinan
Jualan kredit kepada pelanggan Nota Debit Salinan
c. Jurnal Merekodkan pulangan barang Nota Kredit Asal
Pulangan niaga kepada pembekal
Belian
d. Jurnal Merekodkan pulangan barang Nota Kredit Salinan
Pulangan niaga daripada pelanggan
Jualan

FORMAT JURNAL KHAS

JURNAL BELIAN
TARIKH BUTIRAN FOLIO JUMLAH

02/06/200 Syarikat Samudera Lautan RM 4 800

9 Salju Sdn Bhd. 5 200
22/06/200 Akaun Belian DT 10 000
9
30/06/200
9
 JURNAL JUALAN
TARIKH BUTIRAN FOLIO JUMLAH

08/06/200 Sejati Enterprise RM 6 000

9 Encik Ahmad 1 200
26/06/200 Akaun Jualan KT 7 200
9
30/06/200
9

JURNAL PULANGAN JUALAN

TARIKH BUTIRAN FOLIO JUMLAH

11/06/200 Sejati Enterprise RM 80

9 Encik Ahmad 120
29/06/200 Akaun Jualan DT 200
9
30/06/200
9

JURNAL PULANGAN BELIAN

TARIKH BUTIRAN FOLIO JUMLAH

06/06/200 Samudera Lautan RM 400

9 Salju Sdn. Bhd. 350
25/06/200 Akaun Pulangan Belian KT 750
9
30/06/200
9

BUKU TUNAI

Gabungan
Akaun Tunai dan Akaun Bank
Merekod
semua urus secara tunai dan cek termasuk penerimaan dan
pembayaran secara cek.

Kebaikan
Buku Tunai;
- Catatan dalam lejar dapat dikurangkan.
- Peniaga lebih mudah dalam mengawal tunai perniagaannya.
- Mudah membuat rujukan bagi Akaun Tunai dan Akaun Bank.

Buku Tunai Tiga Lajur

Mengandungi
tiga lajur utama iaitu lajur tunai, lajur bank dan lajur diskaun
di sebelah debit dan kredit.

Debit lajur tunai Semua penerimaan wang tunai

Debit lajur bank Semua penerimaan yang
dibankkan

Debit lajur diskaun Semua diskaun diberi

Kredit lajur tunai Semua pembayaran dengan wang

tunai

Kredit lajur bank Semua pembayaran dengan cek

Kredit lajur diskaun Semua diskaun diterima

Lajur tunai dan bank perlu diimbangkan pada akhir suatu tempoh
perakaunan
Lajur diskaun tidak perlu diimbangkan tetapi dijumlahkan sahaja dan
jumlah diskaun ini akan diposkan ke lejar dalam Akaun Diskaun yang
berkenaan.
Format
Buku Tunai Tiga Lajur;

BUKU TUNAI

Tarikh Butir Fol Diskaun Tunai Bank Tarikh Butir Fol Diskaun Tunai Bank

Catatan Kontra

Catatan pemindahan wang tunai dari pejabat ke bank atau dari bank ke
pejabat.
Melibatkan catatan dalam lajur tunai dan lajur bank Buku Tunai yang sama
iaitu satu akaun didebitkan dan satu lagi akaun dikreditkan.
Dua keadaan;
1. Pindahan wang tunai dari pejabat ke bank
Dokumen perniagaan Borang Wang Masuk
Dt lajur bank, Kt lajur tunai

2. Pindahan wang tunai dari bank ke pejabat

Dokumen perniagaan Keratan Cek

Dt lajur tunai, Kt lajur bank

BUKU TUNAI RUNCIT

Kegunaan Buku Tunai Runcit ;

1) Membayar belanja yang amaunnya kecil spt alatulis, belanja pos,
tambang dan pelbagai belanja lain yang kecil amaunnya dan tidak
sesuai menggunakan cek.
2) Membolehkan pembahagian tugas dilakukan(juruwang ditugaskan utk
menjaga Buku Tunai Runcit)
3) Mengelakkan daripada terlalu banyak catatan dalam buku tunai 3 lajur.

Penerimaa Tarik Butir Folio No Pembayara Analisis Pembayaran

n h Bauce n
Dt r Kt
Alatuli Tamban Pos Pelbaga
s g i
SISTEM PANJAR

Ketua juruwang akan memberikan sejumlah wang tertentu untuk

membiayai semua perbelanjaan runcit bagi satu tempoh tertentu dan
pada akhir tempoh, ketua juruwang akan membayar semula jumlah
yang dibelanjakan oleh juruwang runcit.
Jumlah wang yang biasanya diperuntukkan adalah antara RM 100 ke
RM 250 bergantung kepada polisi perniagaan.

BAB 5

LEJAR

Buku akaun paling utama yang digunakan untuk merekodkan urus niaga
perniagaan.
Akaun
berbentuk T ;

Format:

Debit Nama Akaun Kredit

Tarikh Butir Folio Jumlah Tarikh Butir Folio Jumlah

Lajur tarikh - Mencatat tarikh urus niaga

Lajur butir mencatat nama akaun
Lajur folio mencatat nombor rujukan Buku Catatan Pertama (mengesan
catatan dalam akaun)
Lajur jumlah mencatat nilai wang sesuatu urus niaga

Akaun lejar terbahagi dua iaitu;

1. Akaun Perorangan penghutang, pemiutang, ambilan dan modal.

2. Akaun Bukan Perorangan akaun nyata (akaun aset) dan akaun
nominal/namaan (akaun hasil dan belanja).

Mengimbang dan Menutup Akaun

Untuk mengetahui baki setiap akaun di akhir suatu tempoh (biasanys

setiap hujung bulan)
Mengimbang akaun mencari perbezaan di antara jumlah debit dan
jumlah kredit dalam akaun.
Menutup akaun hasil dan belanja dengan memindahkannya ke Akaun
Perdagangan atau Akaun Untung Rugi.
Tujuan menutup akaun untuk ;

1) memulakan akaun hasil dan belanja dengan baki sifar pada suatu
tempoh perakaunan.
2) mengemaskini Akaun Modal; hasil menambahkan ekuiti pemilik dan
belanja mengurangkan ekuiti pemilik.

Folio

Rujukan untuk mengesan sumber catatan pertama atau pasangan catatan

bergu rujukan muka surat akaun dalam Buku Catatan Pertama dan lejar.
Mengurangkan kesilapan merekod atau terlupa melengkapkan catatan
bergu.
Diisi jika pengeposan telah dilakukan iaitu memindahkan catatan dalam
Buku Catatan Pertama ke lejar.
lajur folio akaun lejar dicatatkan dalam halaman jurnal dari mana
pengeposan dibuat,
 PEMBAHAGIAN LEJAR

LEJAR AM LEJAR
(a) Akaun Nominal SUBSIDIARI
(akaun hasil dan
belanja)
(b) Akaun Nyata (a) Lejar Belian /
(akaun aset semasa Lejar Pemiutang
dan aset bukan [barangniaga shj]
semasa)
(c) Akaun penghutang
(b) Lejar Jualan /
dan pemiutang aset
bukan semasa (akaun Lejar Penghutang
kawalan penghutang [barangniaga shj]
dan akaun kawalan
pemiutang)
(d) Akaun Modal

Tujuan pembahagian lejar;

a. Dapat menjalankan pengkhususan dan pembahagian kerja
b. Dapat menugaskan seorang eksekutif akaun untuk mengendalikan satu
bahagian lejar sahaja.
c. Mudah untuk menguruskan pengurusan dan pengawalan.
d. Dapat meningkatkan kecekapan dan mengurangkan kesilapan merekod.
e. Dapat mengurangkan bilangan akaun dalam lejar yang terlalu banyak
dalam lejar am.

AKAUN KAWALAN

TUJUAN

a. Memudahkan jabatan kredit memperoleh jumlah baki keseluruhan

penghutang dan pemiutang.
b. Kesilapan dan kesalahan Imbangan Duga mudah dan cepat dikesan.
c. Dapat menentukan ketepatan dan kesahihan catatan di dalam lejar.
d. Penipuan atau pemalsuan dapat dikesan dan dicegah.

JENIS
a) Akaun Kawalan Penghutang
b) Akaun Kawalan Pemiutang

AKAUN KAWALAN PENGHUTANG

Akaun Belum Terima / Akaun Kawalan Lejar Jualan

Menunjukkan jumlah penghutang yang terdapat di
dalam Lejar Jualan bagi satu tempoh tertentu.
FORMAT AKAUN KAWALAN

Tambah Akaun Kawalan Penghutang Kurang

Baki b/b XX Baki b/b (kredit) XX
Jualan (kredit) XX Bank XX
Bank (cek tak layan) XX (Penerimaan) XX
Diskaun diberi XX Diskaun diberi XX
(dibatalkan) Pulangan Jualan XX
Faedah XX Hutang Lapuk (a)
Angkutan keluar XX Kontra (Pindahan
Baki h/b XX ke Lejar Belian) (b)
Kontra (Pindahan
dari Lejar Belian) XX
Baki h/b
XX XX
Baki b/b XX Baki b/b (kredit) XX

Sumber Rujukan;

i) Jurnal Am - Baki b/b, diskaun diberi (dibatalkan), faedah, hutang lapuk, angkutan
keluar dan kontra/pindahan.
ii)Jurnal Jualan - Jualan (kredit).
iii). Jurnal Pulangan Jualan - pulangan jualan.
iv) Buku Tunai - bank (cek tak laku), bank (penerimaan), dan diskaun diberi.

AKAUN KAWALAN PEMIUTANG

Akaun Belum Bayar / Akaun Kawalan Lejar Belian
Menunjukkan jumlah pemiutang yang terdapat di dalam Lejar Belian
bagi satu tempoh tertentu.

KURANG AKAUN KAWALAN PEMIUTANG TAMBAH

Baki b/b (debit) XX Baki b/b XX
Bank (Pembayaran) XX Belian (kredit) XX
Diskaun di Terima XX Faedah XX
Pulangan Belian XX Angkutan masuk XX
Kontra (Pindahan dari (a) Baki h/b XX
Lejar Jualan)
Kontra (Pindahan ke
Lejar Jualan) (b)
Baki h/b XX

XXX XXX
Baki b/b (debit) XX Baki b/b XX

Sumber Rujukan;

i) Jurnal Am - baki b/b, kontra, faedah, kontra/pindahan dan angkutan masuk.

ii). Jurnal Belian - belian (kredit).
iii). Jurnal Pulangan Belian - pulangan belian.
iv) Buku Tunai - bank (pembayaran), dan diskaun diterima.

TIPS

Kedua-dua Pindahan (a) dan (b) mesti disebelah yang

mengurangkan.
Hanya jualan kredit dan belian kredit barangniaga sahaja direkodkan.
Jualan tunai dan belian tunai hendaklah diabaikan,
Butiran mestilah nama akaun.
Peruntukan Hutang Ragu tidak dimasukkan.
Hutang lapuk terpulih tidak direkod dalam Akaun Kawalan Penghutang dan perlu
ditolak daripada jumlah penerimaan tunai daripada penghutang.

CATATAN KONTRA

Berlaku apabila sesebuah perniagaan menjual secara kredit dan juga

membeli secara kredit daripada pihak yang sama.
Peniaga adalah penghutang dan pemiutang kepada perniagaan pada masa
yang sama.
Hutang di antara penghutang dengan pemiutang diselaraskan
pembayarannya melalui catatan kontra.
 Dengan cara memindahkan baki akaun yang mempunyai baki yang lebih
kecil ke akaun yang mempunyai baki yang lebih besar.
Hanya satu amaun sahaja yang wujud dan perlu dibayar atau diterima oleh
perniagaan.
Terdapat 2 jenis Catatan Kontra :

1) Dari Lejar Jualan ke Lejar Belian.

a. debit Akaun Pemiutang dan kredit Akaun Penghutang

2) Dari Lejar Belian ke Lejar Jualan.

b. debit Akaun Pemiutang dan kredit Akaun Penghutang

BAKI KREDIT (AKAUN KAWALAN PENGHUTANG)

Penghutang terlebih bayar kepada perniagaan.

Penghutang memulangkan barang (pulangan jualan) selepas akaunnya
dijelaskan.
Pemberian elaun kepada penghutang atau potongan harga selepas
akaunnya dijelaskan.

BAKI DEBIT (AKAUN KAWALAN PEMIUTANG)

Perniagaan terlebih bayar kepada pemiutang.

Peniaga memulangkan barang (pulangan belian) selepas akaunnya
dijelaskan.
Pemiutang memberi elaun atau potongan harga ke atas barang yang
dibeli dan telah dibayar.

Bab 6
IMBANGAN DUGA

Merupakan satu senarai baki-baki debit dan kredit akaun yang diambil
daripada lejar am, lejar subsidiari dan Buku Tunai pada suatu tempoh
tertentu.

Fungsi Imbangan Duga untuk;

Menyemak ketepatan kemasukan catatan bergu.
Menguji ketepatan pengiraan.
Membolehkan penyediaan Akaun Perdagangan, Akaun Untung
Rugi dan Kunci Kira-kira
Menyemak ketepatan pengeposan drpd BCP ke lejar.

Jumlah di sebelah debit mesti sama dengan jumlah di sebelah kredit.

Mempunyai batasan atau had/pengehadan.

(Imbangan Duga yang seimbang tidak bererti semua catatan dalam lejar
betul kerana mungkin terdapat beberapa kesilapan yang ketara atau tidak
ketara dalam Imbangan Duga tersebut)

PENYEDIAAN IMBANGAN DUGA

a) Catatkan semua baki debit di sebelah debit Imbangan Duga.
b) Catatkan semua baki kredit di sebelah kredit Imbangan Duga..

Penyediaan Imbangan Duga dalam Bentuk Lajur:

Syarikat Maju Sejahtera
Imbangan Duga pada 31 Disember 2010

Butiran Debit Kredit

Akaun Aset RM 5 000

Akaun Belanja RM 3 000
Akaun Liabiliti RM 1 000
Akaun Modal RM 3 000
Akaun Hasil RM 4 000

RM 8 000 RM 8 000

PEMBETULAN KESILAPAN

Pada akhir tahun kewangan, sebelum Akaun Penamat dan Kunci Kira-
Kira disediakan, satu Imbangan Duga (ID) perlu disediakan dengan
tujuan untuk menentukan ketepatan sistem catatan bergu dalam lejar
am.
Imbangan duga yang tidak seimbang menunjukkan kesilapan telah
berlaku dan perlu diingatkan juga Imbangan Duga yang seimbang
TIDAK semestinya menunjukkan TIADA kesilapan.
Kesilapan apabila berlaku perlu dibetulkan dengan melalui catatan
jurnal.
Pembetulan mesti dilakukan sebelum Akaun Penamat dan Kunci Kira-
Kira disediakan

KESILAPAN KETARA Cara pembetulan; Dibetulkan dengan

membatalkan angka yang salah dan
kemudian menurunkan tandatangan
ringkas di tepinya.

o Imbangan Duga tidak seimbang/sama.

o Jumlah debit TIDAK SAMA dengan jumlah kredit .
Jenis Kesilapan Ketara dalam Imbangan Duga.

1) Kesilapan Ketinggalan Salah Satu Catatan

Catatan
bergu tidak lengkap disebabkan ketinggalan catatan debit atau
kredit. Ini bermakna sesuatu urus niaga hanya dicatat sekali sahaja.
2) Kesilapan Catatan Di Sebelah Yang Sama
Dalam
sesuatu urus niaga, kedua-dua akaun yang terlibat dicatatkan di
sebelah yang sama.

3) Kesilapan Catatan Amaun

Walaupun
prinsip catatan bergu betul, tetapi angka atau jumlah dari jurnal
telah salah dicatatkan ke lejar kerana salah kiraan.

4) Kesilapan Pengiraan
Pengiraan
yang salah semasa penyediaan jurnal, lejar atau ID.

5) Kesilapan Dalam Imbangan Duga

Jumlah
dalam ID tersalah tambah.
Tersilap
menyenaraikan baki sama ada sebelah debit atau kredit.

Cara pembetulan;
Dibetulkan melalui Jurnal
Am dan diposkan ke lejar
berkaitan.
KESILAPAN TIDAK KETARA

Imbangan Duga seimbang tapi masih berlaku kesilapan yang tidak

dapat dilihat dalam Imbangan Duga.
Jumlah debit MASIH SAMA dengan jumlah kredit.

Jenis Kesilapan tidak Ketara dalam Imbangan Duga.

1) Kesilapan Ketinggalan Satu Urus Niaga

Sesuatu
urus niaga tertinggal terus daripada catatan, di mana tidak
direkodkan dalam mana-mana buku.

2) Kesilapan Amaun
Satu
urus niaga telah direkodkan di sebelah debit dan kredit dengan amaun
yang salah. Ia boleh berlaku semasa catatan dibuat dalam buku catatan
pertama.

3) Kesilapan Terbalik/Songsang
Catatan
bergu dibuat dalam akaun yang betul tetapi di sebelah yang salah.

4) Kesilapan Prinsip
Pembukuan
dibuat mengikut prinsip bergu yang betul tetapi catatan debit
atau kredit direkodkan dalam akaun yang salah.

5) Kesilapan Komisen
Ikut
prinsip catatan bergu dalam amaun yang betul tetapi catatan debit dan
kredit direkodkan dalam akaun perorangan yang salah.

6) Kesilapan Saling Mengimbangi

Suatu
kesilapan urus niaga yang salah direkodkan telah dimbangi oleh
kesilapan yang lain.
Ia diperbetulkan melalui cara pembetulan sahaja (tandatangan).
Kesilapan
sebelah debit sahaja, kesilapan sebelah kredit sahaja dan
kesilapan sebelah kredit dan debit.

PENUTUPAN AKAUN & PENYEDIAAN PENYATA KEWANGAN

PERAKAUNAN ASAS TUNAI VS PERAKAUNAN ASAS AKRUAN

Perakaunan Asas Tunai Perakaunan Asas Akruan

 Untung dikira dengan
Untung dikira dengan mencari membuat pemadanan hasil
perbezaan antara tunai yang bagi tempoh perakaunan
diterima sebagai hasil dan tertentu kepada belanja
tunai yang dibayar sebagai yang terlibat.
belanja bagi suatu tempoh
perakaunan
Perniagaan kecil-kecilan
Perniagaan kecil-kecilan dan dan perniagaan
perniagaan perkhidmatan. perkhidmatan.

Hasil sepatutnya Belanja

Hasil Diterima Belanja Dibayar
terlibat = Untung
= Untung

PELARASAN PADA TARIKH IMBANGAN

1. Belanja Terakru dan Belanja Terdahulu

2. Hasil Terakru dan Hasil Terdahulu
3. Hutang Lapuk
4. Hutang Lapuk Terpulih
5. Peruntukan Hutang Ragu
6. Susut Nilai dan Peruntukan Susut Nilai
Belanja Terakru dan Belanja Terdahulu

Maksud Catatan Jurnal Penyata Kunci Kira-kira

Pendapatan

Belanja Terakru
(Belanja yang Dt Belanja
dibuat dalam Tambah Liabiliti semasa
tempoh Kt Belanja
perakaunan Terakru
semasa tetapi
belum dijelaskan
sehingga akhir
tempoh
perakaunan
tersebut)

Belanja
Terdahulu Dt Belanja Tolak Aset Semasa
(Perbelanjaan Terdahulu
bagi tempoh Dt Belanja
perakaunan yang
akan datang
tetapi
telahdijelaskan
pembayarannya
dalam tempoh
perakaunan
semasa)
Hasil Terakru dan Hasil Terdahulu

Maksud Catatan Penyata Kunci kira-

Jurnal Pendapatan kira

Hasil
Terakru Dt Hasil
(Hasil Terakru Tambah Aset Semasa
yang Kt Hasil
diperolehi
bagi
sesuatu
tempoh
tetapi hasil
tersebut
belum
diterima) Dt Hasil Tolak Liabiliti
Kt Hasil Semasa
Hasil Terdahulu
Terdahulu
( Hasil
yang
diperolehi
bagi
tempoh
perakauna
n yang
akan
datang
tetapi telah
diterima
dalam
tempoh
perakauna
n semasa)

PERINGATAN

Butiran HASIL HASIL

TERAKRU TERDAHULU
BELANJA TAMBAH LIABILITI
TERAKRU (PP) SEMASA
( KKK )

BELANJA ASET TOLAK

TERDAHULU SEMASA ( PP )
( KKK)

Hutang Lapuk, Peruntukan Hutang Ragu dan Hutang Lapuk Terpulih

Hutang lapuk

hutang yang pasti tidak dapat dikutip daripada penghutang.

Sebab-sebab berlakunya hutang lapuk

Penghutang menipu dan melarikan

diri.
Penghutang meninggal dunia.
Penghutang diisytiharkan
muflis/bankrap oleh mahkamah.
Penghutang tidak mampu bayar
hutangnya.

Akaun Penghutang perlu ditutup dengan mengkreditkan akaun

penghutang itu.
Kerugian kepada perniagaan dan didebitkan ke dalam Akaun Untung
rugi.
Hutang lapuk perlu ditolak daripada penghutang dalam Kinci kira-kira.

Cara merekod hutang lapuk

.Debit Akaun Hutang Lapuk

Kredit Akaun Penghutang Apabila hutang lapuk
berlakudihapuskan berlaku
Debit Akaun Untung rugi
Kredit Akaun Hutang lapuk Pemindahan hutang lapuk ke
Akaun Untung Rugi
Hutang Lapuk Terpulih

Hutang yang dapat dikutip semula setelah dihapuskan sebagai hutang

lapuk.
Merupakan keuntungan kepada perniagaan dan dikreditkan ke Akaun
Untung rugi (hasil).

Cara merekod:

Debit Akaun Bank

Kredit Akaun Hutang Lapuk Terpulih

Debit Akaun Hutang Lapuk Terpulih

Kredit Akaun Untung rugi

Peruntukan Hutang Ragu

Peruntukan yang di buat untuk hutang perniagaan yang mungkin tidak

dapat dikutip balik.

Merupakan kerugian kepada perniagaan dan di debitkan ke adalam Akaun

Untungrugi.

Dikira berdasarkan peratus daripada jumlah penghutang yang tidak

berupaya menjelaskan hutangnya.
 Cara merekod Peruntukan Hutang Ragu

Mewujudkan Peruntukan Hutang

Ragu

Debit Akaun Untung Rugi

Kredit Akaun Peruntukan Hutang Ragu

Penambahan Peruntukan Hutang

Ragu

Debit Akaun Untung Rugi

Kredit Akaun Peruntukan Hutang Ragu

Pengurangan Peruntukan Hutang

Ragu

Debit Akaun Peruntukan Hutang Ragu

Kredit Akaun Untung Rugi

Peruntukan Hutang ragu apabila terdapat Akaun Hutang lapuk

 Peruntukan Hutang Ragu dilakukan berdasarkan jumlah bersih
penghutang .
Jika butiran hutang lapuk hanya ada dalam Imbangan Duga sahaja
maka penghutang dalam Imbangan Duga adalah penghutang bersih.
Jika hutang lapuk terdapat dalam maklumat tambahan maka angka
penghutang di dalam Imbangan Duga perlu ditolak dengan jumlah
hutang lapuk itu.

SUSUTNILAI DAN PERUNTUKAN SUSUTNILAI