Professional Documents
Culture Documents
GiaotrinhGIS Va AV PDF
GiaotrinhGIS Va AV PDF
1
Mc lc
Li ni u ............................................................................................................................. 8
Phn 1. C s H thng thng tin a l............................................................ 9
Chng 1. Gii thiu H thng thng tin a l (GIS)............................... 10
1.1. M u ............................................................................................................ 10
1.2. Nhng ct mc trong lch s hnh thnh v pht trin cng ngh
GIS. ......................................................................................................................... 11
1.3. Cc thnh phn ca GIS............................................................................. 12
1.3.1. Phn cng................................................................................................. 12
1.3.2. Cc modul phn mm ca h thng thng tin a l.............................. 13
1.4. i tng ca GIS....................................................................................... 15
Chng 2. D liu s dng trong GIS ................................................................... 16
2.1. Cc d liu a l ......................................................................................... 16
2.2. Cc d liu khng gian v cc d liu thuc tnh................................ 16
2.3. Cc cu trc d liu a l ......................................................................... 17
2.3.1. Cu trc d liu Phn cp ....................................................................... 17
2.3.2. Cu trc d liu Mng ............................................................................. 18
2.3.3. Cu trc d liu Quan h ........................................................................ 18
2.4. Cc m hnh d liu a l ......................................................................... 19
2.4.1. Vector v Raster....................................................................................... 20
2.4.2. So snh cc m hnh d liu Vector v Raster ....................................... 20
2.5. Cc lp thng tin a l .............................................................................. 21
Chng 3. Cc Php chiu bn ........................................................................... 22
3.1. M u ............................................................................................................ 22
3.2. Kin thc c s ............................................................................................. 22
3.3. H to cu................................................................................................. 22
3.4. Cc Tnh cht ca php chiu bn ..................................................... 24
3.5. Phn loi cc php chiu bn .............................................................. 24
3.5.1. Cc php chiu nn .................................................................................. 24
3.5.2. Cc php chiu tr ................................................................................... 25
3.5.3. Cc php chiu phng .............................................................................. 26
Chng 4. ng dng GIS ................................................................................................ 27
4.1. V cc ng dng GIS ................................................................................... 27
2
4.1.1. Cc ng dng kim k ............................................................................. 27
4.1.2. Cc ng dng phn tch ........................................................................... 27
4.1.3. Cc ng dng qun l .............................................................................. 27
4. 2. ng dng GIS trong vic xy dng v qun l c s d liu tng hp27
4.2.1. C s d liu tng hp.............................................................................. 27
4.2.2. GIS trong vic thit k c s d liu ....................................................... 28
4.2.3. GIS trong vic xy dng v qun l c s d liu................................... 29
4.3. Mt s kt qu ng dng GIS trong nghin cu hi dng hc v
qun l ti nguyn mi trng bin Vit nam .......................................... 32
4.3.1. V bn bin ng v cc vng bin Vit Nam................................... 32
4.3.2. Xy dng m hnh d bo c khai thc phc v nh bt xa b vng
bin Vit Nam .................................................................................................... 32
4.3.3. Nghin cu tc ng ca qu trnh th ho ln cht lng nc vnh
H Long .............................................................................................................. 33
4.3.4. Nghin cu qun l tng hp ti nguyn mi trng vnh Vn Phong,
Khnh Ha ......................................................................................................... 34
4.4. Gii thiu mt s phn mm x l ho v GIS thng dng.......... 34
4.4.1. Phn bit cc phn mm x l GIS v cc phn mm ha my tnh34
4.4.2. Cc phn mm x l ho bng my tnh............................................ 35
4.4.3. Cc phn mm x l GIS ......................................................................... 35
Phn 2. Gii thiu phn mm ArcView GIS ......................................................... 38
Chng 1. C s ca phn mm ArcView GIS ..................................................... 39
1.1. ArcView l g? ............................................................................................... 39
1.1.1.V ESRI ..................................................................................................... 39
1.1.2. Bn c g vi ArcView?............................................................................. 39
1.1.3. GIS bn l g? ...................................................................................... 40
1.1.4. GIS bn lm vic nh th no?........................................................... 40
I.2. Tm hiu Giao din ca ArcView .............................................................. 41
1.2.1.Cc ca s ti liu ..................................................................................... 41
1.2.2. Cc ti liu ca ArcView.......................................................................... 42
1.2.3. Cc D n ca ArcView ........................................................................... 44
I.2.4. Gii thiu cc cnh (views) v cc lp thng tin (themes)...................... 44
1.2.5. Cc thao tc vi theme............................................................................. 45
1.2.6. Gii thiu cc bng................................................................................... 45
1.2.7. Gii thiu th ....................................................................................... 46
1.2.8. Gii thiu Bn v trang tr ...................................................................... 47
1.2.9. Gii thiu cc M ngun .......................................................................... 47
3
1.2.10. S dng h thng tr gip ca ArcView ............................................... 48
Bi tp cho chng 1 .......................................................................................... 49
Chng 2. a d liu vo ArcView ...................................................................... 50
2.1. To cc Cnh v cc lp thng tin ........................................................... 50
2.1.1. Cc lp thng tin (Themes)...................................................................... 50
2.1.2. Cc ngun d liu khng gian cho cc themes ....................................... 51
2.1.3. Cc ngun d liu b sung cho cc Themes ............................................ 52
2.1.4. To mi mt View..................................................................................... 52
2.1.5. Thm mt theme i tng vo mt View .............................................. 53
2.1.6. Thm nh vo View.................................................................................. 54
2.1.7. Thm mt theme cha cc to x,y vo mt View............................... 54
2.1.8. Cc bng ca theme ................................................................................. 55
2.1.9. Ct gi mt D n.................................................................................... 56
2.2. Tham chiu cc View vi th gii thc ................................................... 57
2.2.1. nh v bng kinh v v ....................................................................... 57
2.2.2. Xc lp tnh cht cho view ....................................................................... 57
2.2.3. Khai bo h chiu ca view bng chc nng ngm nh ca ArcView . 58
Bi tp cho chng 2 .......................................................................................... 60
Chng 3. Hin th cc themes................................................................................. 61
3.1. Xy dng cc bn chuyn bng cng c to lp ch gii ........ 61
3.1.1. M Legend Editor..................................................................................... 61
3.1.2. Chn loi ch gii..................................................................................... 61
3.2. La chn phng php phn lp ............................................................. 64
3.2.1. S dng phng php ngm nh ........................................................... 64
3.2.2. Thay i phng php phn lp .............................................................. 64
3.2.3. Chun ho d liu.................................................................................... 67
3.2.4. Thao tc vi cc lp .................................................................................. 67
3.3. Chnh sa cc thnh phn ch gii ......................................................... 68
3.3.1. Lm vic vi cc gi tr rng.................................................................... 69
3.3.2. Thay i cc biu tng bng ca s biu tng .................................... 69
3.3.3. Ct gi v ti cc ch gii ....................................................................... 70
3.4. Qun l vic hin th Theme bng Theme Properties......................... 70
3.4.1. Xc nh mt tp con ca theme ............................................................. 71
3.4.2. Xc lp cn trn cho t l hin th........................................................... 72
3.4.3. To nhn cho cc i tng ca theme ................................................... 73
3.4.4. S dng chc nng to nhn t ng (Auto-Label)................................ 73
34.5. Ni kt nng cc i tng ca theme ..................................................... 74
4
3.4.6. Kho cc c tnh ca theme................................................................... 75
Bi tp cho chng 3 .......................................................................................... 76
Chng 4. Lm vic vi cc bng ............................................................................ 77
4.1. S dng cc bng ca ArcView ................................................................ 77
4.1.1. To bng t cc ngun c sn............................................................. 77
4.1.2. To mt bng v mt tp mi .................................................................. 78
4.1.3. Thm trng cho mt bng...................................................................... 78
4.1.4. Thm hng vo mt bng ........................................................................ 79
4.1.5. Chnh sa d liu trong mt bng .......................................................... 79
4.1.6. Tnh ton vi cc trng .......................................................................... 80
4.2. Tra vn cc bng .......................................................................................... 81
4.2.1. Hin th kt qu chn .............................................................................. 82
4.2.2. Bin i s chn la ................................................................................. 82
4.2.3. Hin th cc s liu thng k ................................................................... 82
4.2.4. Tng kt bng........................................................................................... 83
4.2.5. Kt qu tng kt cc s liu thng k ..................................................... 84
4.3. Thit lp quan h gia cc bng .............................................................. 85
4.3.1. Cc khi nim c bn v c s d liu quan h....................................... 85
4.3.2. Quan h gia cc bng............................................................................. 86
4.3.3. Gp bng................................................................................................... 86
4.3.4. Kt qu gp bng ..................................................................................... 86
4.3.5. Ni kt bng ............................................................................................. 87
4.4. To th t cc bng................................................................................. 88
4.4.1. To mt th .......................................................................................... 88
4.4.2. Cc thnh phn ca th....................................................................... 88
4.4.3. Chn loi th ........................................................................................ 89
4.4.4. Sa i cc thnh phn ca th .......................................................... 90
4.4.5. Thay i cc c tnh ca ch gii .......................................................... 91
4.4.6. Thay i cc c tnh ca trc................................................................. 91
4.4.7. Thay i cao v thm vo cc ng k ............................................. 92
4.4.8. Chuyn i gia cc chui v cc nhm.................................................. 92
Bi tp cho chng 4 .......................................................................................... 93
Chng 5. To v chnh sa shapefiles .............................................................. 94
5.1. Lm vic vi cc shape-files ...................................................................... 94
5.1.1. Chuyn i mt theme v dng Shape-file ............................................. 94
5.1.2. Chuyn i cc i tng chn v dng shapefile ............................. 95
5.2. To mt theme mi t shape-file .............................................................. 95
5
5.2.1. Thm cc i tng cho theme mi dng shape-file.............................. 96
5.2.2. Thm cc thuc tnh................................................................................. 97
5.3. Chnh sa cc shape-file............................................................................. 98
5.3.1. Thay i hnh dng cc i tng ........................................................... 99
5.3.2. Ni (Snapping) cc i tng................................................................. 100
5.3.3. Xc lp chc nng ni ............................................................................ 100
5.3.4. Ct cc ng v a gic........................................................................ 101
5.3.5. Cp nht thuc tnh bng chc nng Ct (Split).................................. 102
5.3.6. Gp cc i tng bng Union............................................................... 103
5.3.7. Cp nht thuc tnh bng chc nng Gp (Union)............................... 104
5.3.8. Cc thao tc chnh sa cc i tng chng nhau................................ 104
5.3.9. Hu b thao tc chnh sa ..................................................................... 106
5.3.10. Ct gi cc kt qu chnh sa ............................................................. 106
Chng 6. Tra vn v phn tch cc themes .................................................. 107
6.1. Phn tch cc mi quan h khng gian................................................. 107
6.1.1. Php chn theme trn theme................................................................ 107
6.1.2. Chn cc im gn mt ng............................................................... 108
6.1.3. Chn cc a gic nm k........................................................................ 109
6.1.4. Php chn ng trn a gic ............................................................... 110
6.1.5. Php chn im trong a gic ............................................................... 111
6.2. Thc hin cc php gp khng gian khc theme v cng theme.. 111
6.2.1. Php gp khng gian khc theme vi quan h inside.......................... 112
6.2.2. Php gp khng gian khc theme vi quan h nearest ........................ 113
6.2.3. Gp cc i tng ................................................................................... 113
6.2.4. Quy trnh gp ......................................................................................... 114
Bi tp cho chng 6 ........................................................................................ 115
Chng 7. To cc bn v trang tr (layouts) ............................................ 116
7.1. Cc bn v trang tr l g?........................................................................ 116
7.1.1. To mt Bn v trang tr ....................................................................... 116
7.1.2. Xc nh trang v ................................................................................... 117
7.2. Xc nh cc loi khung ........................................................................... 118
7.2.1. To khung............................................................................................... 118
7.2.2. Xc lp cc tnh cht ca khung View .................................................. 119
7.2.3. Xc lp t l cho khung View................................................................. 120
7.2.4. Kim sot t l v phm vi bn trong khung View ......................... 121
7.2.5. V li bn v trang tr............................................................................ 122
7.2.6. Xc lp cc tnh cht ca khung ch gii ............................................. 123
6
7.2.7. Xc lp cc tnh cht khung thc t l................................................ 124
7.2.8. Cc loi khung khc............................................................................... 125
7.3. B sung ha............................................................................................ 125
7.3.1. Chnh sa ho.................................................................................... 126
7.3.2. S dng v to cc bn v trang tr mu.............................................. 127
7.4. In mt bn v trang tr ............................................................................. 128
Bi tp cho chng 7 ........................................................................................ 129
7
Li ni u
Ngy nay, khi mi s vt trong th gii xung quanh ta, t ngi nh, ng
ph, hng cy n khu rng, dy ni hay bin c, tt c u c th c thu nh li
v nm gn trong tm tay ca chng ta nh mt cng c v cng mnh m: cng
ngh H thng thng tin a l (gi tt theo tn ting Anh l GIS), th ngy cng c
nhiu ngi n vi GIS.
Cun sch ny s gii thiu vi cc bn v cng ngh GIS. V mc d y l
cun gio trnh bin son cho sinh vin khoa Kh tng thu vn v Hi dng hc,
trng i hc khoa hc t nhin, n cng c th tr nn b ch cho nhng ai ln
u tin lm quen vi khi nim ny, v c nhng ai mun nm bt cng ngh ny
v bin n tr thnh mt cng c c lc trong cng vic chuyn mn ca mnh
trong tng lai.
Gio trnh ny bao gm hai phn chnh. Phn th nht l phn l thuyt,
gii thiu khi nim v nhng nguyn l c bn nht ca GIS. Phn th hai l
phn thc hnh, vi ni dung hng dn ngi c s dng phn mm ArcView
GIS, mt trong nhng cng c x l mnh cho php lm vic trn mi trng PC.
Trong phn hai cn c cc bi tp thc hnh i km theo mi chng. Vic gii cc
bi tp thc hnh ny khng ch gip cho cc hc vin hiu su thm v nhng vn
l thuyt c hc, m cn c th s dng thnh tho phn mm ny nh
mt cng c mnh v c c nhng ng dng thit thc trong cng tc chuyn
mn sau khi kt thc kho hc.
Do y l ln u bin son, gio trnh khng khi c nhng thiu st.
Chng ti hoan nghnh kin ng gp t pha cc bn sinh vin, nhng ngi c
v s dng cun gio trnh ny cho cht lng ca gio trnh v hiu qu ca cc
ng dng sau kho hc ngy cng c nng cao.
8
Phn 1. C s H thng thng tin a l
9
Chng 1. Gii thiu H thng thng tin a l (GIS)
1.1. M u
Qu trnh pht trin x hi loi ngi ny sinh yu cu giao lu gia nhng
ngi ng thi vi nhau v gia ngi i trc v ngi i sau. Nhng ni
dung h thng tin vi nhau l phi vt cht nhng cn c th hin thng qua mt
hnh thc no nh hnh v, m hnh, ch vit...
Vic sinh ra ch vit l mt bc ngot ln ca nhn loi v kh nng thng
tin. Bng mt quyn sch nh h c th miu t chi tit mt s vt, mt hin tng
t nhin hay x hi v lu tr li cho cc th h sau ny nhn thc li. Th ri
thng tin ch vit vn cha tho mn c nhu cu ngy cng cao ca qu trnh
trao i thng tin khng gian nht l nhiu thng tin trn mt din rng th vic
biu din bng vn bn bc l nhng yu im.
Mt hnh thc thng tin khc ra i, l bn . Ngi ta biu din cc
thng tin khng gian bng cch thu nh kch thc s vt theo mt t l no ri
v ln mt phng. biu din cao thp th dng cc dng k hiu ring (mu,
ghi cao, ng bnh ). Nhng thng tin biu din cc im tnh cht ca s vt
th gii thch bng ch v s km theo cc s vt c biu din. S c mt ca h
thng tin bn lm cho nhiu ngnh khoa hc k thut pht trin thm mt
bc di, nht l khoa hc qun s.
T lu bn l mt cng c thng tin quen thuc i vi loi ngi. Trong
qu trnh pht trin kinh t k thut, bn lun c ci tin sao cho ngy cng
y thng tin hn, ngy cng chnh xc hn. Khi khi lng thng tin qu ln
trn mt n v din tch bn th ngi ta tin n vic lp bn chuyn .
bn chuyn , ch c nhng thng tin theo mt chuyn no c biu
din. Trn mt n v din tch a l s c nhiu loi bn chuyn : bn a
hnh, bn hnh chnh, bn a cht, bn du lch, bn giao thng, bn
hin trng xy dng...
Trong nhng nm u thp k 60 (1963-1964) cc nh khoa hc Canada
cho ra i h thng tin a l. H thng thng tin a l k tha mi thnh tu
trong ngnh bn c v tng ln thnh tu ca k thut bn . H thng tin
a l bt u hot ng cng bng vic thu thp d liu theo nh hng tu thuc
vo mc tiu t ra.
Bn cnh Canada, nhiu trng i hc M cng tin hnh nghin cu v
xy dng H thng tin a l. Trong cc H thng tin a l c to ra cng c rt
nhiu h khng tn ti c lu v n c thit k cng knh m gi thnh li cao.
Lc ngi ta t ln hng u vic khc phc nhng kh khn ny sinh trong
qu trnh x l cc s liu ha truyn thng. H tp trung gii quyt vn a
bn , hnh dng, hnh nh, s liu vo my tnh bng phng php s x l
cc d liu ny. Tuy k thut s ha c s dng t nm 1950 nhng im mi
10
ca giai on ny chnh l cc bn c s ha c th lin kt vi nhau to ra
mt bc tranh tng th v ti nguyn thin nhin ca mt khu vc. T my tnh
c s dng v phn tch cc c trng ca cc ngun ti nguyn , cung cp cc
thng tin b ch, kp thi cho vic quy hoch. Vic hon thin mt H thng tin a
l cn ph thuc vo cng ngh phn cng m thi k ny cc my tnh IBM 1401
cn cha mnh. Giai on u nhng nm 60 nh du s ra i ca H thng
tin a l m n ch yu c phc v cho cng tc iu tra qun l ti nguyn.
n gia thp k 60 th H thng tin a l pht trin n vic phc v cng tc
khai thc v qun l th nh DIME ca c quan kim ton M, GRDSR ca c
quan thng k Canada, ... Nm 1968, Hi a l quc t quyt nh thnh lp y
ban thu thp v x l d liu a l.
Trong nhng nm 70 Bc M c s quan tm nhiu hn n vic bo v
mi trng v pht trin H thng tin a l. Cng trong khung cnh , hng lot
yu t thay i mt cch thun li cho s pht trin ca H thng tin a l, c
bit l s gim gi thnh cng vi s tng kch thc b nh, tng tc tnh tan ca
my tnh. Chnh nh nhng thun li ny m H thng tin a l dn dn c
thng mi ha. ng u trong lnh vc thng mi phi k n cc c quan, cng
ty: ESRI, GIMNS, Intergraph.... Chnh thi k ny xy ra lon khun dng
d liu v vn phi nghin cu kh nng giao din gia cc khun dng. Nm
1977 c 54 H thng tin a l khc nhau trn th gii. Bn cnh H thng tin
a l, thi k ny cn pht trin mnh m cc k thut x l nh vin thm. Mt
hng nghin cu kt hp H thng tin a l v vin thm c t ra v cng bt
u thc hin.
Thp k 80 c nh du bi cc nhu cu s dng H thng tin a l ngy
cng tng vi cc quy m khc nhau. Ngi ta tip tc gii quyt nhng tn ti ca
nhng nm trc m ni ln l vn s ha d liu: sai s, chuyn i khun
dng... thi k ny c s nhy vt v tc tnh ton, s mm do trong vic x l
d liu khng gian. Thp k ny c nh du bi s ny sinh cc nhu cu mi
trong ng dng H thng tin a l nh : kho st th trng, nh gi kh thi cc
phng n quy hoch, s dng ti u cc ngun ti nguyn, cc bi ton giao thng,
cp thot nc... C th ni y l thi k bng n H thng tin a l.
Nhng nm u ca thp k 90 c nh du bng vic nghin cu s ho
nhp gia vin thm v H thng thng tin a l. Cc nc Bc M v chu u gt
hi c nhiu thnh cng trong lnh vc ny. Khu vc chu -
Thi Bnh Dng cng thnh lp c nhiu trung tm nghin cu vin
thm v H thng thng tin a l. Rt nhiu hi tho quc t v ng dng vin
thm v H thng thng tin a l c t chc nhm trao i kinh nghim v tho
lun v kh nng pht trin cc ng dng ca cng ngh H thng thng tin a l.
H thng tin a l c th c nh ngha nh l tp hp cc cng c thu
thp, lu tr, chnh sa, truy cp, phn tch v cp nht cc thng tin a l cho
mt mc ch chuyn bit.
1.2. Nhng ct mc trong lch s hnh thnh v pht trin cng
ngh GIS.
Di y lit k vn tt nhng thi im, s kin lch s, tn tui cc t chc
v cc nh khoa hc c ng gp quan trng vo qu trnh hnh thnh v pht
11
trin ca cng ngh GIS.
1963 Phng ha vi tnh ca trng i hc tng hp Harvard (R.
Fisher, J. Dangermond, D. Sinton, N. Chrisman, G. Dutton, S. Morehouse, T.
Peuker).
1963 thnh lp Hip hi cc h thng thng tin th v khu vc
(URISA).
1964 Symap ra i (H thng phn mm v bn c s do i hc tng
hp Harvard xy dng).
Gia nhng nm 1960 Tng cc iu tra dn s ca M xy dng quy
trnh v bn a chnh theo a ch (D. Cooke, M. White xy dng l thuyt
v quan h khng gian cho cc d liu a l).
1967 GIS Canaa ra i (R. Tomlinson l tc gi ca thut ng GIS).
1967 Thnh lp C quan o v bn thc nghim Anh (Boyle, Rhind).
1969 Thnh lp Intergraph v ESRI (Dangermond v Morehouse).
1973 Cc hi ngh v H thng thng tin th (URPIS) c t chc ti
xtrylia dn n s thnh lp ca T chc cc h thng thng tin th
xtrylia (AURISA) nm 1975.
1974 - Cc hi ngh v AutoCarto c t chc.
1973 ODYSSEY (tin thn ca phn mm GIS do Tng hp Harvard xy
dng) ra i. 1978 H thng hin th thng tin ni a Nh Trng (M) ra i.
1980 Phn mm ArcINFO ra i. 1987 - Phn mm MapINFO ra i.
1987- Tp ch GIS quc t ra i.
1.3. Cc thnh phn ca GIS
H thng thng tin a l bao gm bn thnh phn quan trng l phn cng
ca my tnh, tp hp cc modul phn mm ng dng, c s d liu GIS v yu t
con ngi. Yu t con ngi y bao hm c cc chuyn gia trong lnh vc GIS ln
lnh vc chuyn mn hp l i tng ca cc ng dng GIS. y l thnh phn
quan trng nht, v ch c con ngi mi c th s dng cc cng c GIS xy
dng c s d liu v to ra cc sn phm GIS. C s d liu GIS s c cp
n trong chng II. Di y s gii thiu chi tit hn v cc phn cng v phn
mm, vn c chc nng nh l cc cng c ca mt h thng thng tin a l.
1.3.1. Phn cng
Phn cng tng qut ca H thng thng tin a l gm nhng thit b c
th hin theo s sau (Hnh 1.1):
B phn a
s ha B x l
trung tm
My v bng t
B phn
Hin th
12
n v x l trung tm c kt ni vi n v lu tr gm a, bng t
lu tr d liu v chng trnh. Bn s ha hoc cc thit b tng t khc c x
l dng cho chuyn i d liu trong bn thnh dng s v gi vo my tnh.
My v hoc cc thit b hin th khc dng hin th cc kt qu x l d liu.
Bng t cn s dng truyn thng vi cc h thng khc. Vic kt ni truyn
thng cc my tnh c thc hin thng qua h thng mng vi cc ng d liu
c bit hoc ng in thoi qua modem. Thit b hnh l thit b giao tip hin
th nh mn hnh, thng qua ngi s dng iu khin my tnh.
1.3.2. Cc modul phn mm ca h thng thng tin a l
Cc thnh phn phn mm c bn ca H thng thng tin a l c th
hin qua s trn hnh 1.2. H thng phn mm ca H thng thng tin a l li
bao gm nm thnh phn c bn, thc hin cc chc nng sau:
Nhp v kim tra d liu.
Lu tr v qun l c s d liu.
Xut d liu.
Chnh sa d liu.
Tng tc vi ngi s dng.
Di y trnh by chi tit bn chc nng chnh ca h thng phn mm s
dng trong mt h thng thng tin a l. l cc chc nng nhp, lu tr-qun
l, bin i v xut d liu.
Nhp v kim
tra d liu
Tng tc vi Lu tr v qun
ngi s dng l d liu
1) Nhp d liu.
H thng ny bao gm tt c cc cng c v phng php thc hin quy
trnh bin i d liu dng bn , d liu quan trc, cc d liu o t cc b
cm bin (bao gm nh v tr, nh hng khng, thit b ghi) thnh dng s tng
thch. Rt nhiu cng c my tnh sn c cho cng vic ny bao gm cc thit b u
cui tng tc, thit b hin th nhn thy c, thit b s ha, thit b qut, cc d
liu trong tp vn bn. D liu nhp vo s c lu tr trn thit b t nh a
bng, bng t. Qu trnh nhp v kim tra d liu rt cn thit cho vic xy dng
13
c s d liu a l. S h thng nhp d liu trong mt h thng tin a l c
minh ha trn hnh 1.3.
Cc bn o c B cm
xut bn ngoi tri bin
u Bn s Tp vn My Cc phng
tng tc ha bn qut tin t
Nhp s liu
Nhp d liu
C s d liu
Cc yu C s d liu a l
cu hi p V tr
a hnh Thuc tnh
H thng qun l
Tm kim Chnh sa
14
v cp nht chng. Modul ny p dng cc phng php phn tch d liu khc
nhau tm ra cu tr li cho cc yu cu, cc cu hi ca h thng thng tin a
l. Vic chnh sa d liu c th thc hin ring bit i vi cc d liu khng gian
v thng tin thuc tnh hoc ng thi i vi c hai loi d liu ny. Chnh sa d
liu c th hiu nh cc hnh ng c kt ni vi vic thay i t l, ph hp d
liu khi chuyn sang li chiu mi, tnh ton chu vi din tch... Ni chung cc
thao tc ph thuc vo mc ch c th ca ng dng h thng thng tin a l.
Chnh sa
Hin th v bo co
15
Chng 2. D liu s dng trong GIS
2.1. Cc d liu a l
Thng thng, chi ph cho vic thu thp v qun l d liu trong cc d n
GIS chim mt t l kh ln, trong nhiu trng hp t ti 60 80% tng kinh ph
chi cho ton b d n. Thc t cho thy rng, cc d liu s dng trong mt H
thng thng tin a l mang c tnh a khi nim, hay ni cch khc l chng
thng rt phc tp v th loi, khun dng, t l, tin cy, v.v... Chnh v vy,
vn xy dng v qun l c s d liu GIS thng ng vai tr quan trng trong
ton b quy trnh thc hin mt D n GIS.
Trong chng ny, chng ta s lm quen vi cc d liu c s dng trong
mt H thng thng tin a l. Cc d liu ny c gi l cc d liu a l.
D liu a l c to bi thc t cha ng cc thng tin v v tr, v nhng
mi quan h khng gian tt yu v nhng thuc tnh ca cc i tng c ghi
nhn li. Cc mi quan h khng gian ca d liu a l c to ra bi nhng h
thng thit k cho th v bn mt cch c bit. Kiu d liu ny khc vi cc
kiu h thng d liu c s dng nh h thng nh bng, th vin, hng
khng....
D liu a l c tham chiu ti cc v tr trn b mt tri t thng qua
vic s dng mt h thng cc ta chun. H thng ny c th mang tnh cht
cc b nh trong trng hp kho st mt khu vc c din tch nh, hoc cng c
th c nh v trong mt h to mang tnh quc gia hoc quc t (ta a l,
to UTM, v.v...). D liu a l thng c cng nhn v c miu t trong cc
giai on thit lp ca i tng a l hoc hin tng. Mi ngnh hc ca a l
u s dng nhng khi nim c hin tng ha nh th trn, sng, bi ph
sa, ... lm c s phn tch v t hp cc thng tin phc tp xy dng nn cc
khi. Cc khi mang tnh hin tng thng c nhm li hoc chia vo cc nhm
di nhng gc khc nhau dng nh ngha nhng nguyn tc phn cp. V
d s phn cp t nc-thnh ph-th trn-a ht, s phn cp ca cc lp ng
thc vt... Cn lu rng, mc d nhiu hin tng a l c cc nh khoa
hc miu t nh l cc i tng c th song chnh xc v kch thc ca chng
c th thay i theo thi gian v cn nhiu tranh ci.
2.2. Cc d liu khng gian v cc d liu thuc tnh
Cc d liu a l c phn ra thnh cc d liu khng gian v d liu
thuc tnh.
Cc d liu khng gian biu din cc i tng a l ng vi nhng s vt
c nh v ca th gii thc. Trong H thng thng tin a l, cc d liu
khng gian c quy v v biu din di dng ba i tng c bn nht l im,
ng v min.
16
Cc d liu thuc tnh m t cc c im ca cc i tng a l, chng
hn:
Tn ca mt ng ph;
Chiu rng mt chic cu,
Phn loi lp ph thc vt;
Cht liu lm nn mt con ng...
Trn bn , cc s vt trn th gii thc c biu th qua cc tp hp
im, ng v min, trong khi cc k hiu, nhn v ch gii truyn t cc thng
tin v thuc tnh. Trong mt H thng thng tin a l, cc d liu khng gian v
thuc tnh c lin kt vi nhau mt cch cht ch, khin cho mi bn c th
tr thnh mt cng c tra vn khng gian rt hiu qu.
Cc v d sau y minh ho cho mi lin h gia d liu khng gian v d
liu thuc tnh:
Biu din mt ng ph v tn gi ca n trn bn ;
Biu din mt ci cu v chiu rng ca n trn bn ;
Biu din mt khonh t v lp ph thc vt ca n trn bn ;
2.3. Cc cu trc d liu a l
Sau khi cc d liu a l c nhp vo my tnh, vic la chn mt cu
trc d liu s quyt nh hai yu t rt quan trng l: khng gian lu tr d liu
v hiu qu ca cc php x l. C nhiu cch t chc d liu trong mt H thng
thng tin a l, nhng ph bin nht hin nay vn l: cu trc d liu phn
cp, cu trc d liu mng v cu trc d liu quan h.
2.3.1. Cu trc d liu Phn cp
Cu trc d liu phn cp lu tr d liu theo mt trt t v th bc
c thit lp gia cc mc ca d liu. Mi im nt c th c chia ra thnh
mt hay nhiu im nt con. S cc nt con tng ln t l thun vi s cp, ging
nh s phn nhnh trn mt ci cy.
Trn hnh 2.1. minh ha mt th d v cch t chc d liu a l theo cc
m hnh Phn cp v Mng cho bn M, biu din hai min I v II di dng hai
a gic vi cc nh c nh s (1, 2, 3, 4 cho a gic I v 4, 3, 5, 6 cho a gic II)
v cc cnh k hiu bng cc ch (a, b, c, d cho a gic I v c, e, f, g cho a gic II).
D liu phn cp c t chc theo quan h cha/con hoc 1 - nhiu (V d
nh qun l nh dn dng theo cp I, cp II, cp III, cp IV). Cu trc ny to
thun li cho vic truy nhp d liu. H thng phn cp chp nhn mi phn ca
cp a ra s dng mt kha m n th hin y cu trc d liu. Cho php c
mt s tng quan gia cc thuc tnh kt hp v mc d liu c th c.
H thng ny cng tin li cho vic b sung, sa i v m rng, tin li cho
vic truy nhp d liu theo thuc tnh kha, nhng kh khn cho nhng thuc tnh
khng phi l kha.
Bt li ca cu trc d liu phn cp l tp ch s ln cn phi c duy tr v
cc gi tr ca thuc tnh cn phi c lp li nhiu ln gy ra d tha d liu lm
tng chi ph lu tr v truy nhp.
17
2.3.2. Cu trc d liu Mng
Cu trc d liu mng tng t nh cu trc d liu phn cp, ch c
khc l trong cu trc ny mi im nt con c th c nhiu hn mt im nt cha.
ng thi, mi im nt li c th c chia ra thnh mt hay nhiu im nt con.
Trong cu trc d liu a l, vic th hin cc mc m tng ng trn bn
hay s l gn nhau th li l cc phn khc xa nhau ca c s d liu. H thng
mng rt cn thit th hin dng ny.
Cu trc mng ph hp khi quan h v mi lin kt c xc nh trc,
trnh c d tha d liu. Bt tin cho vic m rng bi tng s cc im. Vic sa
i v duy tr c s d liu khi thay i cu trc cc im i hi tng chi ph ln...
18
- Bn - ng
M I II I a 1 2
I b 2 3
- Vng I c 3 4
I a b c d I d 4 1
II c e f g II e 3 5
II f 5 6
II g 6 4
II c 4 3
Hnh 2.2. Cu trc d liu quan h
2.4. Cc m hnh d liu a l
M hnh d liu a l l s hnh dung th gii thc c s dng trong
GIS to cc bn , trnh din cc tra vn gia ngi v my, v thc hin cc
php x l-phn tch. Hai m hnh d liu a l ph bin nht trong mt H thng
thng tin a l l d liu vector v d liu raster. Trn hnh 2.3 minh ha vic
s dng hai m hnh d liu khc nhau ny biu din cng mt s vt l ci gh.
G
G G
G G G
G G G G
G G G G
G G
G G
G G G G
G G G G G G
G G G G G G G
G G G G G G G
G G G G G
G G G
G G G
G
G
G
a b
Hnh 2.3. Ci gh c biu din dng raster(a) v dng vector (b)
19
2.4.1. Vector v Raster
M hnh d liu vector s dng cc ng hay im, c xc nh tng
minh bng cc to x, y ca chng trn bn . Cc i tng ri rc (trong c
c cc i tng a gic), c to bi s lin kt cc on cung (ng) v cc im
nt.
im nt: dng cho tt c cc i tng khng gian c biu din nh
mt cp to (X,Y). Ngoi gi tr to (X,Y), im cn th hin kiu im,
mu, hnh dng v d liu thuc tnh i km. Do trn bn im c th
c biu hin bng k hiu hoc text
Cung: dng biu din tt c cc thc th c dng tuyn, c to nn t
hai hoc hn cp to (X,Y). V d ng dng biu din h thng ng
giao thng, h thng ng thot nc. Ngoi to , ng cn c th bao hm c
gc quay ti u mt.
Vng: l mt i tng hnh hc 2 chiu. Vng c th l mt a gic n
gin hay hp ca nhiu a gic n gin. Mc tiu ca cu trc d liu a gic
l biu din cho vng. Do mt vng c cu to t cc a gic nn cu trc d
liu ca a gic phi ghi li c s hin din ca cc thnh phn ny v cc
phn t cu to nn a gic.
M hnh d liu raster s dng mt tp hp cc . Cu trc n gin nht
l mng gm cc ca bn . Mi trn bn c biu din bi t hp ta
(hng, ct), v mt gi tr biu din kiu hoc thuc tnh ca trn cc bn .
Trong cu trc ny mi tng ng l mt im. Khi nim ng l mt dng cc
lin nhau. Min l mt nhm cc lin nhau. Dng d liu ny d lu tr, thao
tc v th hin. Cu trc d liu ny cng cn c ngha l nhng khu vc c kch
thc nh hn mt th khng th hin c.
D liu raster c dung lng rt ln nu khng c cch lu tr thch hp. V
d trn cho ta thy c rt nhiu gi tr ging nhau, do c nhiu phng php nn
tp d liu lu tr tr nn nh. Thng thng ngi ta hay dng cc phng
php nn TIFF, RLE, JPEG, GIF. . .
Pixel l n v phn t nh nht m mt thit b c th hin th trn mn
hnh my tnh, v hnh nh trn mn hnh c xy dng nn t cc phn t .
2.4.2. So snh cc m hnh d liu Vector v Raster
1) D liu Vector
u im
Biu din tt cc i tng a l
D liu nh, gn
Cc quan h topo c xc nh bng mng kt ni
Chnh xc v hnh hc
Kh nng sa cha, b sung, thay i cc d liu hnh hc cng nh thuc
tnh nhanh, tin li.
Nhc im
Cu trc d liu phc tp
20
Chng xp bn phc tp
Cc bi ton m phng thng kh gii v mi n v khng gian c cu trc
khc nhau
K thut x l phc tp
Rt kh thc hin cc bi ton phn tch v cc php lc.
2) D liu Raster
u im
Cu trc rt n gin
D dng s dng cc php ton chng xp v cc php ton x l nh vin
thm
D dng thc hin nhiu php ton phn tch khc nhau
Bi ton m phng l c th thc hin c do n v khng gian l ging
nhau ( n v)
K thut x l n gin.
Nhc im
Dung lng d liu ln
chnh xc c th gim nu s dng khng hp l kch thc cc n v
Bn hin th khng p
Cc bi ton mng rt kh thc hin
Khi lng tnh ton chuyn i to l rt ln.
Nhn chung, cc m hnh vector thng c s dng m t cc i tng
ri rc, trong khi cc m hnh raster c dng biu din cc i tng bin
thin lin tc. C hai m hnh d liu ny u c nhng u im v nhc im
cn c xem xt trong qu trnh thit k c s d liu hay thit lp cc m hnh x
l GIS.
2.5. Cc lp thng tin a l
Yu cu chung v truy cp ti cc dng thc d liu khc nhau dn n
vic t chc cc d liu a l s dng trong GIS thnh cc lp thng tin a l
ring bit (Layers, Themes hay Coverages). Cc lp thng tin c p dng cho
c cc d liu vctor v raster.
Cc lp thng tin c th c kt hp vi nhau theo nhiu cch to ra cc
lp thng tin mi hay l tng hp ca cc lp thng tin thnh phn. Phng php
kt hp cc lp thng tin n gin nht l s chng ghp cc lp thng tin ln nhau.
Ngoi ra, cng ngh GIS cho php s dng nhiu cng c x l khng gian phc tp
nh giao (intersection), hp (union), phn r (dissolve), v.v... lm vic vi cc lp
thng tin a l.
21
Chng 3. Cc Php chiu bn
3.1. M u
Php chiu bn l s chuyn i d liu a l t dng ba chiu v dng
hai chiu. Trong lch s, ti ny c khng t cc nh khoa hc li lc trong
nhng lnh vc chuyn mn rt khc nhau quan tm nh: nh ton hc Gauss, nh
trit hc Roger Bacon, nh vt l hc Lambert, nh thin vn hc Cassini v c
ngh s Durer. Cng chnh v vy, c rt nhiu m hnh php chiu bn c
pht minh cho n nay. Cc cng thc s dng trong cc php chiu l cc biu
thc ton hc cho php chuyn i d liu t mt v tr a l (c nh v bng
kinh v v ), nm trn mt cu hay gi cu (spheroid) v mt v tr tng ng
trn mt mt phng.
Cc bn c v trn cc mt phng, trong khi trong thc t, b mt m
chng biu din li l nhng mt cong. Do , vic thc hin mt php chiu ng
nhin s ko theo sai s ca t nht mt trong cc tnh cht ca s vt c m t
trn bn : l hnh dng, din tch, khong cch v hng. V th, iu quan
trng i vi mt ngi s dng bn nh mt cng c phn tch l anh ta cn
bit c php chiu no s dn n sai s ca c tnh no, v vi mc ra sao.
3.2. Kin thc c s
Mc d trong thc t, Tri t c dng mt hnh gi cu (spheroid), trong
nhiu trng hp, thun tin cho cc php tnh ton, n c m phng bng
mt mt cu. i vi cc bn c t l nh, c th chp nhn gi thit v hnh
dng cu ca Tri t, nhng i vi cc bn t l ln, cn thit phi s dng
cc php x l i vi dng gi cu hay dng ellipsoid.
Hnh gi cu chnh l mt hnh ellipsoid c hnh dng xp x ca mt hnh
cu. Nu ta quay mt ng trn quanh trc ca chnh n, ta s c mt mt cu,
cn nu quay mt hnh lp xung quanh mt trong cc trc ca n, ta s c mt
hnh llipsoid. dt ca mt hnh cu hay ellipsoid c c trng bi i lng
c gi l tnh lp (ellipticity). Cc i lng ny c gi tr bng 0,0 i vi mt
cu, v bng 0,003353 i vi Tri t.
Cng ngh quan trc bng v tinh pht hin thm mt s lch ca
Tri t so vi mt hnh ellpsoid. Chng hn, cc nam ca Tri t gn vi xch
o hn so vi cc bc. T cc nghin cu, ngi ta to ra rt nhiu hnh
spheroid m phng hnh dng Tri t. Tuy nhin, mi m hnh ch p dng tt
nht cho mt khu vc c th ca th gii.
3.3. H to cu
Trong h ta cu, b mt Tri t c chia thnh cc ng chy theo
phng nm ngang (c gi l cc v tuyn) v cc ng chy theo phng thng
ng (c gi l cc kinh tuyn). Tt c cc ng ny to nn mt mng li c
22
gi l li a l. Cc Nam v cc Bc l hai im ti cc ng kinh tuyn gp
nhau. Gc ta a l c xc nh ti giao im ca Kinh tuyn gc chy qua
Greenwich (Anh) v ng xch o. Cng nh gc ta cc, gc ta cu
cng c cc gi tr (0,0). Trn c s gc ta , b mt ca Tri t c chia thnh
bn phn c tn gi theo hng ca a bn l ng, Ty, Nam v Bc. V v
kinh l gi tr ca cc gc tm to bi cc bn knh ca Tri t chy qua cc
im nm trn b mt ca n, do kinh v v ca mt im xc nh v tr
ca im trn b mt Tri t.
23
3.4. Cc Tnh cht ca php chiu bn
Nh cp trn, cc tnh cht sau y ca cc i tng s c kh nng
b thay i sai lch khi thc hin mt php chiu bn : l hnh dng, din tch,
khong cch v hng. Cc php chiu khc nhau c lu ti vic bo tn nhng
c tnh khc nhau, v cho n nay vn cha c bin php hu hiu no cho php
bo tn tt c cc c tnh nu trn trong cng mt php chiu.
Cc php chiu bo tn hnh dng ch trng duy tr hnh dng cc i
tng mc a phng. c im ca cc php chiu ny l cc li a
l c dng hnh vung. Tuy nhin, khng c php chiu no c th bo tn
c hnh dng i tng trn cc vng rt ln.
Cc php chiu bo tn din tch, cn c gi l cc php chiu ng
din tch hay cc php chiu tng ng. Cc php chiu ny c gng
duy tr din tch ca cc min trn bn v do , cc gc to bi cc kinh
tuyn v v tuyn c th khng chnh xc.
Cc php chiu bo tn khong cch, cn c gi l cc php chiu
ng khong cch biu din chnh xc khong cch gia cc im trn
bn . Thc ra, tn gi ca php chiu ny ch ng mt cch tng i.
Thng thng i vi mi php chiu loi ny, nu t l bn l chnh xc
theo phng kinh tuyn th bn c coi l ng khong cch theo
phng kinh tuyn, cn nu t l bn l chnh xc theo phng v tuyn
th bn c coi l ng khong cch theo phng v tuyn. Khng c bn
no ng khong cch theo mi hng.
Cc php chiu bo tn hng, cn c gi l cc php chiu theo gc
phng v c s dng ni cc im nm trn b mt Tri t theo
hng hay gc phng v cho trc, hay ni cch khc l xc nh cung ngn
nht ni hai im vi nhau. y l cung trng vi ng trn ln ca qu
a cu
3.5. Phn loi cc php chiu bn
V bn l mt mt phng nn cc php chiu n gin nht thng s
dng cc hnh hnh hc c th tri ln mt mt phng m khng phi ko cng b
mt ca chng ra. Ba hnh hnh hc tho mn tt nht iu kin ny l cc hnh
nn, tr v mt phng.
chiu mt mt phng ln mt mt phng khc, bc u tin l phi to
ra mt hoc nhiu im tip xc. Cc im ny gi l cc tip im. Nh c th
thy trn cc hnh t 3.3 n 3.5, php chiu phng ch c mt tip im vi mt
cu. Cc php chiu nn v tr tip xc vi mt cu qua mt ng thng. Nu mt
chiu ct qua hnh cu thay v tip xc vi b mt cu th php chiu c gi l
php chiu ct thay v php chiu tip xc.
Trong s cc php chiu hin ang c s dng, c rt nhiu php chiu c
th quy v mt trong cc php chiu Nn, Tr v Phng cn c vo b mt chiu.
3.5.1. Cc php chiu nn
Php chiu Nn n gin nht tip xc vi mt qu a cu qua mt v
tuyn. V tuyn ny c gi l v tuyn chun ca php chiu ang xt. Cc kinh
24
tuyn c chiu ln mt nn v ct nhau ti nh ca hnh nn. Cc v tuyn
chiu ln mt nn thnh hnh cc ng trn ng tm. Hnh nn c ct theo
mt kinh tuyn v tri phng ra. Kinh tuyn nm i din vi ng ct c gi l
Kinh tuyn trung tm.
Nhn chung, bin dng tng dn theo hng bc v nam ca v tuyn
chun. Do , nu ct bt phn chp ca hnh nn s cho mt kt qu chiu chnh
xc hn. Trong thc t, iu ny c th thc hin bng cch khng s dng php
chiu cho cc khu vc nm gn cc.
Cc Php chiu Nn phc tp hn s dng hai v tuyn chun v c gi l
cc Php chiu Nn ct. bin dng ca cc Php chiu Nn ct khng ng u
ti cc vng nm bn trong v bn ngoi hai v tuyn chun ny. Phc tp hn na,
trong cc Php chiu Nn xin, trc ca hnh nn khng trng vi trc ca qu a
cu.
a)
b)
Hnh 3.3. Cc php chiu Nn: tip xc (a) v ct (b)
3.5.2. Cc php chiu tr
Cc Php chiu Tr cng c mt tip tuyn hoc hai ct tuyn vi qu a
cu. Trong s cc Cc Php chiu Tr, php chiu Mercator l ph bin nht, vi
tip tuyn chnh l ng xch o. Cc kinh tuyn c chiu ln mt tr mt cch
hnh hc, cn cc v tuyn c chiu ln hnh tr mt cch ton hc, to ra cc gc
li 900. Hnh tr c th b ct dc theo mt kinh tuyn bt k to ra mt li
chiu Tr. Cc kinh tuyn cch u nhau, trong khi khong cch gia cc v tuyn
tng dn v pha hai cc. y l php chiu bo tn hnh dng v phn nh chnh
xc v hng dc theo cc ng thng.
Nu cc kinh tuyn c s dng lm tip tuyn th php chiu c gi l
Php chiu Tr ngang. Trong trng hp ny, chnh xc v t l c bo tn
theo hng Bc-Nam. Trng hp tip tuyn nm xin (khng trng vi ng xch
o hoc kinh tuyn) th php chiu uc gi l Php chiu Tr xin.
25
a) b) c)
Hnh 3.4. Cc php chiu Tr: Thng (a), Ngang (b) v Xin (c)
3.5.3. Cc php chiu phng
Cc Php chiu Phng chiu d liu bn ln mt mt phng tip xc vi
qu a cu. Cc Php chiu Phng thng tip xc vi qu a cu ti mt im,
nhng cng c trng hp ct. Tip im c th l Cc Bc, Cc Nam c th nm
trn ng xch o hay ti mt im bt k khc ca qu a cu, tng ng vi
la chn ny l cc php chiu Phng mang tn gi Cc, Xch o hay Xin.
Php chiu Cc l php chiu n gin nht trong s cc php chiu phng.
Trong php chiu ny, cc v tuyn to t cc thnh nhng ng trn ng tm,
cn kinh tuyn l cc ng thng ct nhau ti cc. Ti mi v tr khc, php chiu
Phng c cc gc li bng 900. Hng t tiu im l hng chnh xc.
a) b) c)
Hnh 3.5. Cc php chiu Phng: Cc (a), Xch o (b) v Xin (c)
26
Chng 4. ng dng GIS
27
4.2.2. GIS trong vic thit k c s d liu
Thit k C s d liu l mt qu trnh phc tp nhm a vo p dng
nhng khun dng chun ho ang c dng rng ri trn th gii, ng thi cng
phi p dng cc tin b khoa hc v cng ngh to ra nhng cng c qun l v
x l tht tin li v thn thin i vi ngi s dng.
1) Thit k v tu bin giao din ho
GIS l mt cng c mnh cho php thit k giao din ho cc c s d
liu. Thng thng, cc c s d liu thng c xy dng trn giao din ca cc
phn mm qun l ha thng dng. Tuy nhin, vic tp hp ton b cc kt qu
c tnh phn d cao v th loi v hnh thc trn cng mt mi trng lm vic i
hi p dng nhng cng c c tnh nng k thut cao. Mt khc, vic xy dng mt
c s d liu tng hp vi c ch qun tr mnh, c th ni kt nhiu th loi d liu
v sn phm ha khc nhau trn cng mt giao din nn cng i hi nhng
chc nng chuyn bit vt ra ngoi khun kh cc chc nng ngm nh ca cc
phn mm s dng.
Trong trng hp , hng lot cc chc nng ni kt v qun l sn phm
ha mc cao c b sung bng cch tu bin giao din ca cc phn mm
qun l ha c s dng. Qu trnh tu bin c thc hin bng cch vit
thm cc on chng trnh trn ngn ng lp trnh ngm nh ca phn mm
qun l ha s dng. Kt qu ca qu trnh ny l vic to ra mt giao din
ha mi, vi cc mi lin kt, cc lnh n v nt lnh mi cho php thc hin cc
chc nng chuyn bit v qun l v x l c s d liu khng c trong giao din
ngm nh.
Trn hnh 4.1 minh ho giao din ho ca mt c s d liu tng hp xy
dng cho khu vc qun o Trng Sa. Qu trnh tu bin giao din ca phn mm
ArcView GIS to ra mt s cc lnh n v nt lnh mi, cho php truy cp d
dng ti cc c s d liu thnh phn hay chy cc chng trnh chuyn dng bn
trong c s d liu tng hp.
Hnh 4.1. Giao din ho cho ngi s dng ca c s d liu Trng Sa vi cc lnh n v cc
nt lnh c to mi.
2) Kh nng ni kt vi cc ng dng khc
Cng ngh GIS cng cho php thng nht cc c s d liu thnh phn trong
mt c s d liu tng hp bng cc ni kt rt phong ph cc ng dng tn ti c
lp. Chng hn, vic ni kt cc phn mm chuyn dng dng qun l v x l
28
cc c s d liu thnh phn v cng mt giao din nn chung s c ch li ln trong
vic s dng nhng ti nguyn sn c ca c quan (chng hn, cc phn mm do
cc chuyn gia ca c quan xy dng t trc) m khng tn thi gian v kinh ph
to mi. Trn hnh 4.2 minh ho vic chy mt chng trnh x l cc d liu hi
vn bin vit bng ngn ng Pascal trn nn giao din ho chung ca mt c s
d liu tng hp hi dng hc-ngh c.
29
Copy hoc ti d liu t cc c s d liu bn ngoi hay t mng Internet.
V.v
2) Kh nng hin th d liu
Trong mi trng GIS, cc d liu c hai khun dng thuc tnh v khng
gian u c th c hin th d dng do chng c ni kt rt cht ch vi nhau.
Cc d liu thuc tnh c hin th di dng cc bng thuc tnh, cn cc d liu
khng gian c hin th di dng cc lp thng tin ho chng ghp ln nhau
trn mt bn . Tu theo nhu cu, mi loi d liu ny c th c hin th c lp
hay ng thi. Cc cng c ngm nh ca cc phn mm GIS cho php hin th d
liu trn mn hnh mt cch tin li v n gin bng thao tc nhn chut. Trn
hnh 4.3 minh ho vic hin th bn v xem bng thuc tnh ca cc ng ng
su t bn su y bin.
31
Hnh 4.5. Cng c chuyn i h chiu ca phn mm ArcView.
4.3. Mt s kt qu ng dng GIS trong nghin cu hi dng hc
v qun l ti nguyn mi trng bin Vit nam
gp phn lm sng t bn cht v ngha thc tin ca GIS, mc ny s
lit k v m t ngn gn mt s ng dng ca cng ngh GIS trong nghin cu hi
dng hc v qun l ti nguyn mi trng bin Vit Nam.
4.3.1. V bn bin ng v cc vng bin Vit Nam
Trn c s thu thp cc s liu quan trc v o c trn bin t nhiu ngun
khc nhau, cng ngh GIS cho php xy dng cc bn m t cc yu t ng lc
v mi trng bin ti nhiu vng bin ca Vit nam cng nh trn ton bin ng
vi t l v chnh xc cao. Cc bn biu th cc trng hi vn, thu ho, ng
lc bin v cc trng a vt l t nhin ti nhiu vng bin khc nhau ca t
nc c th c s dng trong cc lnh vc khoa hc cng ngh, phc v pht trin
kinh t v quc phng.
32
phn b v bin ng ca cc n c c gi tr kinh t cao cn khai thc, trn c s
nghin cu mi quan h gia cu trc nhit ng lc hc hi dng v cc s liu
v phn b, bin ng v sn lng ca cc loi c kinh t trn cc vng bin ca
t nc.
Cc kt qu phn tch c gi tr thc tin cao, cung cp nhng thng tin d
bo c ch cho mt tng lp rng ri cc i tng quan tm, t cc nh hoch nh
chnh sch ti cc ng dn trc tip tham gia nh bt c xa b.
33
ng qu trnh th ho ln mi trng nc vnh H Long ang tng ln v c
bit mnh vo ma ma do s ra tri ca khu vc th v nc thi tun ra t
cc hot ng du lch v dn c.
4.3.4. Nghin cu qun l tng hp ti nguyn mi trng vnh Vn
Phong, Khnh Ha
Vnh Vn Phong l mt trong nhng vnh p nht ca vng duyn hi
min trung Vit Nam, nm pha bc thnh ph Nha Trang, tnh Khnh Ho. Vi
mt tim nng to ln cho pht trin nhiu loi hnh kinh t nh: du lch, giao thng
vn ti bin, nui trng hi sn...), khu vc ny cng ng trc sc p ca s mu
thun ngy cng tng gia pht trin kinh t v bo v ti nguyn mi trng,
pht trin bn vng.
36
NT, Windows 2000 v Windows XP. Cc phin bn ArcINFO cho my tnh trm
(workstation) c th chy trn Windows NT, Windows 2000, Windows XP v mt s
nn cng thuc h iu hnh UNIX.
5) Phn mm ArcView
Cng l sn phm ca ESRI, Arcview c mnh danh l cng c GIS
bn v phn mm v bn ph dng nht trn th gii hin nay. Ra i nm
1992, ngay trong vng su thng u tin c 10 000 phin bn ca phn mm
ny c mua, do tnh cht d s dng, r tin v cc chc nng phn tch khng
gian mnh ca phn mm ny. Cng nh ArcINFO, Arcview c h tr bi mt
lot cc ng dng m rng vi nhng chc nng chuyn bit, c th c ti vo s
dng trn mi trng Arcview hoc tho g tu theo nhu cu ca ngi s dng.
Vi mc ch gip cho ngi c hiu su v nm vng cc nguyn l c bn
ca GIS, phn mm ArcView GIS c chn gii thiu trong phn 2 ca gio
trnh ny. y l mt phn mm cho mi trnh , bi n khng ch tin li cho
cng tc o to nhng ngi mi bt u hc GIS, m cn l mt cng c mnh
cho cc nh khoa hc v cc chuyn gia trong lnh vc GIS, cho php thc hin cc
php phn tch khng gian, xy dng cc m hnh phc tp v to cc ng dng
GIS mc cao.
37
Phn 2. Gii thiu phn mm ArcView GIS
38
Chng 1. C s ca phn mm ArcView GIS
39
Tu bin bng S dng Avenue, ngn ng lp trnh ca ArcView, bn
Avenue c th tu bin giao din ca ArcView, to thm cc lnh n,
cc phm chc nng hay cc phm cng c cho ng dng ca
mnh. Hn na, bn c th t ng ho cc nhim v chung v
bin chng thnh mt phn ca giao din.
Cc ng dng m Cc ng dng m rng l cc chng trnh c xy
rng cho cc chc dng cung cp thm cc chc nng GIS chuyn bit cho
nng chuyn bit ArcView. Cc ng dng m rng quan trng nht c cung
cp km theo vi ArcView tu thuc phin bn ca phn
mm, bao gm:
CadReader: H tr cc d liu dng CAD;
Digitizer: H tr cc thao tc vi bn s;
JPEG Image: H tr hin th cc tp nh dng JPEG.
41
Thanh chc nng
Thanh lnh n
Thanh tiu
Thanh cng c
Ca s ti liu
Ca s
D n
Thanh trng thi
42
Cnh (View)
Bng
th
Bn v trang tr
43
M ngun
44
Hnh 1.4. View v Theme ca ArcView
1.2.5. Cc thao Trong mt view c cha cc themes, bn c th bt hay
tc vi theme tt cc themes ny, kch hot chng thc hin cc thao tc
vi chng, v thay i th t hin th chng.
Bt v tt cc themes hin th mt theme trong mt View, ta cn bt n ln
bng cch kch chut vo hp kim tra ca theme trong
Mc lc. Nu kch chut mt ln na s lm cho theme b tt
i. Khi mt theme ang c bt, ArcView s hin th n trong
phn hin th bn ca View; cn khi theme ang b tt, ta
s khng nhn thy theme trong phn hin th bn . Tuy
nhin vic tt mt theme i ch tc ng ti vic hin th n,
hay ni cch khc l cc i tng vn khng b xo khi
theme. Mt theme cng khng nht thit phi bt ln khi bn
ang thc hin mt tc ng ln n.
Kch hot mt Nhiu thao tc ch c tc dng vi nhng themes ang
theme c kch hot. Khi mt theme c kch hot, n s ni cm
ln trong Mc lc. iu ny cng c ngha l n sn sng
bn thc hin cc thao tc vi n. Bn kch hot theme
bng cch kch chut vo phn Mc lc ghi tn n. Nu mun
kch hot nhiu themes mt lc, bn c th gi phm Shift,
ng thi kch chut ln tng theme m bn mun kch hot.
Thay i th t ArcView hin th ln lt cc themes c trong View, bt
hin th u t cc theme nm pha di cng, v kt thc bng cc
themes nm trn cng ca Mc lc. thay i th t hin
th ny, bn hy t tr chut vo mt theme trong phn Mc
lc, sau gi chut v ko theme ti v tr mi (ln hoc
xung) trong Mc lc.
1.2.6. Gii Trong ArcView, bng dng hin th cc d liu thuc
thiu cc bng tnh. Mi bng cha cc thng tin m t cc i tng trn
bn (chng hn cc quc gia, cc khch hng). Mi hng
45
ca bng, hay cn gi l mt thanh ghi, xc nh mt thnh
vin i din ca nhm. Mi ct, hay trng, xc nh mt
thuc tnh n l ca tt c cc thnh vin ca nhm, chng
hn nh tn nc, m s khch hng, hay a ch.
Bn c th lm g vi Cc bng cho php lm vic vi cc d liu t nhiu
cc bng ngun d liu thuc tnh khc nhau. Vi cc bng ca
ArcView, bn c th truy cp ti hu nh bt k mt ti
nguyn d liu thuc tnh no trong c s d liu ca bn.
Bn c th hin th, tra vn, v phn tch cc thng tin
cha trong cc bng. Nu trong mt bng c cha cc thng
tin v v tr nh cc ta a l hay a ch, bn c th hin
th chng trong mt View c s hnh dung v khng gian
a l ca cc d liu ca bn.
Cc bng thuc tnh Cc bng thuc tnh ca mt theme cha cc thng tin
ca theme m t v cc i tng a l trong theme . Bn c th truy
cp ti cc thuc tnh ca mt theme trc tip t mt View.
ArcView qun l mi quan h gia cc themes vi cc bng
thuc tnh ca chng mt cch t ng, nn bn khng cn
phi quan tm n vic ti cc bng ny vo ArcView.
Trong chng Lm vic vi cc bng, bn s thc hnh
chi tit hn vi cc bng ca ArcView.
Trng
Thanh ghi
46
khc nhau (min, thanh, ct, tuyn, bnh v im xy).
Bn s nghin cu thm v th trong chng Lm
vic vi cc bng.
Giao din ho
ca th
Hnh 1.6. th
1.2.8. Gii Trong Bn v trang tr, bn c th kt hp nhiu loi ti
thiu Bn v liu ca ArcView, cc yu t bn nh Mi tn ch hng
trang tr bc, Thanh t l xch, khung bn hay cc biu tng to
mt bn c hnh thc p. Chng hn, mt Bn v trang tr
c th bao gm hai cnh khc nhau, mt th dng so
snh, mt mi tn ch hng bc v mc ca ton b bn
v. Khi to mt Bn v trang tr, bn c th in n ra bng
my in hay my v di nhiu khun kh khc nhau, hay
thm ch c th ct gi n di dng khun mu cho cc bn
s c thnh lp sau .
Bn s nghin cu thm v Bn v trang tr trong
chng To cc bn v trang tr.
Giao din ha
ca bn v trang tr
47
bn thc hin cc nhim v, b sung thm cc kh nng mi
cho ArcView, v xy dng cc ng dng ca ring mnh.
Giao din ha
ca M ngun
48
kim theo chuyn .
S dng vn bn Phn Tr gip ca ArcView s dng cc chc nng kt
kt ni ni vn bn cho php bn nhy t chuyn ny sang chuyn
(Hypertext) khc bng cch kch tr chut vo cc t hoc cm t mu
xanh.
Bi tp cho chng 1
Bi tp 1: Gii thiu phn mm ArcView.
49
Chng 2. a d liu vo ArcView
51
Vi ng dng m rng CAD Reader ca ArcView, bn c
th s dng cc sn phm ca AutoCAD di dng cc tp
.DXF v .DWG (ch cho mi trng Windows) to cc
themes trong ArcView.
2.1.3. Cc Ngoi cc ngun d liu khng gian, bn c th to
ngun d liu themes t cc ngun d liu dng nh v dng bng.
b sung cho
cc Themes
D liu nh D liu nh l cc d liu raster, tc l cc d liu c
qun l theo , trong mi , hay pixel, c xc nh bng
mt gi tr. Cc v d v d liu nh bao gm nh v tinh, nh
my bay, v cc ti liu c qut bng my qut. Bn c th
cng thm cc d liu nh vo ArcView v hin th chng nh
cc themes. Thng thng, ngi ta s dng nh lm nn cho
cc view, hoc dng s ho cc lp thng tin khc. ArcView
h tr cc khun dng d liu nh sau y:
TIFF, TIFF/LZW dng nn
ERDAS; IMAGINE (vi ng dng m rng IMAGINE
image ca ArcView)
Cc tp raster dng SUN
BMP
JPEG (vi ng dng m rng JPEG image ca ArcView)
GRID ca ARC/INFO.
Cc d liu dng Cc d liu dng bng c th bao gm hu nh bt k
bng loi thng tin no. Thng thng, chng cha cc thng tin
m t cc i tng trn bn . Bng cch gn cc d liu
ny vo mt theme, bn s lm tng kh nng hin th v tra
vn cc theme ca ArcView.
Trong trng hp bng c cha cc thng tin v v tr,
bn c th s dng d liu ny hin th trc tip cc i
tng trn mt view.
2.1.4. To mi Mt view c to mi trong khun kh mt D n ca
mt View ArcView. D n ny c th l mt D n c sn hoc cng
c to mi. Mt D n c th cha mt s lng bt k cc
views. Mt D n khi c to mi th khng cha bt k mt
view hay mt ti liu no khc (nh bng, th hay bn v
trang tr. Theo ngm nh, tn ca mt D n c to mi s
l Untitled.apr. Bn c th i tn ny khi ct gi D n.
Khi bn to mi mt view trong D n, n l mt view
rng, tc l khng cha mt theme no. Khi bn thc hin
thao tc thm mt view vo D n, view ny s c lit k
trong mt danh sch trong ca s D n. Theo ngm nh, tn
ca view mi s l ViewX, trong X l s view (chng hn,
52
View1 s l tn ca view u tin c thm vo mt D n).
Bn cng c th i tn ca mt view trong hp thoi View
Properties.
2.1.5. Thm Thm mt theme vo mt view v thc cht l dng
mt theme i ArcView truy cp v hin th cc d liu a l. Cc themes
tng vo mt ch tham chiu ti cc tp d liu ngun, nn khi bn thm
View mt theme vo view, khng c d liu no b trng lp hay b
copy vo tp D n.
Thm mt theme i Mt theme i tng l mt theme c xy dng trn c
tng s ca mt ngun d liu khng gian dng vc t, chng hn
nh mt tp dng Shapefile, coverage ca ARC/INFO hay
CAD. Trong mt ngun d liu khng gian, thng tin v v tr
c lu tr di dng cc to x,y. Chng hn, cc i
tng dng im c lu di dng cc cp to x,y n l;
cc ng, k c ng bin ca cc a gic c lu di
dng mt chui cc cp to x,y.
S dng thm mt theme i tng vo mt view, vic u
chc nng Add tin bn cn lm l kch hot view, sau kch tr chut vo
Theme phm Add Theme hay chn mc Add Theme t lnh n View.
Trong hp thoi Add Theme, chn Feature Data Source t
danh sch Data Source Type, ri dng cng c duyt tp
truy cp ti th mc cha cc tp d liu ngun.
53
Hnh 2.3. Thm mt theme vo view
Chn cc ngun d Bn chn mt ngun d liu bng cch kch chut vo
liu n n ng sang mu sm. chn nhiu ngun d liu mt
lc, gi phm Shift trong khi kch chut vo cc ngun d liu
cn chn. Mi ngun d liu c chn s tr thnh mt theme
ring bit trong view.
Cc themes mi Sau khi bn thm cc themes vo mt view, ArcView
trong mt view s hin th chng trong phn Mc lc ca view. Theo ngm
nh, cc themes mi ny s khng c hin th cho n khi
bn bt chng ln bng cch kch chut vo hp kim tra ca
chng.
2.1.6. Thm Mt theme nh c to trn c s ngun d liu nh,
nh vo View chng hn mt nh chp t my bay hay nh chp t v tinh.
Cc ngun d liu nh cha cc thng tin khng gian c
khun dng mt mng cc c kch thc u nhau hay mt
ma trn c t chc thnh mt tp hp cc hng v ct. Mi
trong d liu nh cha mt gi tr, ghi c bi cc thit b
quang hc hay in t. Chng hn, mi pixel trong mt nh v
tinh biu din mt nng lng nh sng c bc x t b mt
tri t.
Bn c th thm mt tp grid ca ARC/INFO vo mt
view di dng mt theme nh n knh. Trong mt tp grid
ca ARC/INFO, mi cha mt gi tr s biu th mt i
tng a l (chng hn nh loi t, n v s dng t,
cao a hnh, dc).
S dng thm mt theme nh vo mt view, vic u tin bn
chc nng Add cn lm l kch hot view, sau kch tr chut vo phm Add
Theme Theme hay chn mc Add Theme t lnh n View. Trong hp
thoi Add Theme, chn Image Data Source t danh sch Data
Source Type, ri dng cng c duyt tp truy cp ti th
mc cha cc tp nh. Chn mt ngun d liu nh bng cch
kch chut ln n. Ngun d liu nh m bn chn s c a
vo view ang c kch hot nh mt theme.
2.1.7. Thm Khi mt bng c cha cc ta x,y, n c gi l mt
mt theme bng cc s kin v c th c s dng to ra mt theme
54
cha cc to trong ArcView. Cc d liu ca bng s kin cho php bn
x,y vo mt thnh lp bn c cha cc v tr a l, nhng khng phi
View khun dng chun ca cc d liu khng gian.
Cc ngun d liu Tp to cha v tr chnh xc ca cc i tng di
cha ta x,y dng cc to x,y. Cc to c xc nh bng nhiu cch,
chng hn cn t bn , o c ngoi thc a hay o bng
my nh v v tinh ton cu (GPS). n v ca cc to x,y
c th bt k h chiu no, chng hn kinh-v hay mt.
Thm mt tp vo Bn c th thm mt tp dng INFO, dBASEIII,
D n dBASEIV, hoc tp cc k t ngn cch bng du phy, hoc
bng du cch vo D n ca mnh nh thm mt bng. Khi
bn thm vo mt tp vn bn, ArcView s c vo tng hng
ca tp v a cc chui k t ngn cch nhau bi du phy
hay du cch vo mi trng (ct) ring ca mt bng. Dng
u tin ca tp ginh lu tr tn cc trng ca bng.
To mt theme t Sau khi bng c thm vo D n, hy chn mc
mt bng Add Event Theme t lnh n View v dng hp thoi Add
Event Theme to mt theme im mi t bng cho.
55
khng gian hay cc d liu s kin, bn c th truy cp ti
bng thuc tnh ny bng cch nhn chut vo phm Open
Theme Table. ArcView t ng qun l mi quan h gia cc
i tng a l v cc thuc tnh ca chng, v vy bn khng
phi mt cng nhp bng thuc tnh vo ArcView.
Trng Hnh dng Nu mt theme c to t cc d liu khng gian hay
(Shape) d liu bng th trong bng thuc tnh ca n s c mt trng
gi l trng Hnh dng (Shape). Trng ny xc nh th loi
ca mi i tng ca theme (im, ng hay min). Trng
ny cng cho php phn bit bng thuc tnh ca theme vi
bt k loi bng no khc trong ArcView.
Cc trng v hnh Khi mt theme c to t mt coverage ca ARC/INFO,
hc bng thuc tnh ca n s cha cc trng v hnh hc ca i
tng. Cc trng hnh hc c th khc nhau tu theo loi i
tng.
Cc trng Mi i tng c to t mt coverage ca ARC/INFO
ch s s c hai trng c trng l: trng Coverage# v trng
Coverage-ID, vi cc t Coverage c thay bi tn ca
Coverage.
Cc trng thc th Mi theme c xut x t cc d liu dng CAD s c mt
bng cha c tnh ca cc thc th nh mu sc, loi ng,
cao , dy, v.v...
56
c ct gi cng mt lc. Tp <project>.apr c cp nht v
lu v tr hin ti ca tt c cc ca s, cc i tng c
chn v cc theme ang hin th, k c biu tng v mu sc.
Bn cng c th s dng Save Project As ct gi D n di
mt tn khc.
Hnh 2.6. Ct gi mt D n
2.2. Tham chiu V tr ca cc i tng trn bn c tham chiu ti v
cc View vi tr thc trn b mt tri t ca cc vt th m chng i
th gii thc din.
2.2.1. nh v V tr ca cc i tng nm trn b mt cong ca tri
bng kinh v t c o bng kinh v v , hay cn c gi l cc to
v a l. c chia thnh cc n v nh hn l pht v
giy.
nh v bng cc to Trn bn , v tr ca cc i tng c xc nh bng
x v y h to phng hai chiu. H ta phng m t khong cch
ca i tng t gc to (0,0) theo hai trc, trong trc
nm ngang x biu th phng ng-ty, cn trc thng ng y
biu th phng bc-nam.
p dng php chiu V b mt ca tri t l mt mt cong, trong khi bn
bn li l mt mt phng, nn vic chuyn i v tr cc i tng
t b mt cong sang mt mt phng i hi s dng cng thc
ton hc m ngi ta thng gi l php chiu bn . (tham
kho chng 3, phn 1 ca gio trnh).
2.2.2. Xc lp Trong ArcView, bn c th lm vic vi cc d liu
tnh cht cho khng gian c hai dng: dng to a l cha c p
view dng php chiu (gi tt l cha c chiu) v dng c to
x,y c p dng php chiu (gi tt l c chiu).
Lm vic vi cc d D liu cha c chiu l cc d liu c lu dng
liu cha c chiu thp phn (tc l kinh hay v c biu th n v
thp phn thay v n v -pht-giy). Chng hn, gi tr
v a l 4503030 khi chuyn sang thp phn s c
biu din di dng 45,5083. chuyn i sang thp
phn, ngi ta chia s pht cho 60 v chia s giy cho 3600 v
cng cc kt qu li vi phn nguyn ca .
u im ca cc d liu cha c p dng php chiu
l:
57
ArcView c th biu din chng qua mt php chiu bt
k;
ArcView c th c cc gi tr ta ca cc d liu v
hin th chng di dng cc bn 2 chiu.
Nu d liu ca bn c khun dng thp phn v
bn khng mun p dng php chiu ln chng, bn c th
khai bo n v bn ca view bn ang lm vic l thp
phn v gn n v o khong cch ph hp vi yu cu ca
cng vic.
58
Chn OK trn hp thoi View Properties. ArcView s t
ng v li bn trn view trong h chiu mi p dng.
Cc h chiu chun Bn c th p dng mt h chiu chun hay mt h
v tu bin chiu ngm nh cho mt view. Cc h chiu chun khng cho
php bn thay i bt k tham s no ca chng. Vi h chiu
tu bin, bn c th a vo cc tham s do chnh bn chn.
Ch : Khi bn p dng mt h chiu, ch c hnh dng
ca view l thay i, cn ta ca cc d liu gc vn khng
thay i.
Thay i n v o Ngay sau khi bn xc lp h chiu ca view, ArcView s
trn bn t ng gn n v o bn l mt (mc nh) v hin th tn
h chiu pha trn phm Projection. Mt khi h chiu ca
bn c xc lp, bn c th thay i n v o trn bn
theo mun, chng hn t mt sang pht.
Hu b xc lp h hu b p dng h chiu cho mt view, bn ch cn i
chiu n v o trn bn thnh khng r (unknown) hoc thp
phn (decimal degrees).
59
Hnh 2.8. Thay i n v o trn bn .
Khai bo h chiu Bt u t phin bn 3.2, ArcView cung cp mt cng c
ca view bng ng ht sc tin li cho php t ng chuyn i mt hay nhiu
dng m rng ca theme ca D n t mt h chiu ny sang mt h chiu khc.
ArcView y l mt ng dng m rng ca ArcView c tn gi l
Projection Utility Wizard. Nu ArcView ca bn c np
ng dng m rng ny, bn ch cn vo lnh n File, chn
Extensions v nh du vo hp kim ca Projection Utility
Wizard. Sau , ArcView s hng dn bn thc hin tng
bc quy trnh chuyn i h chiu bn cho cc lp thng
tin ca D n bn ang lm vic.
Bi tp cho chng 2
Bi tp 2a: Thm mt Theme vo mt View.
Bi tp 2b: Xc lp cc tnh cht ca mt View.
60
Chng 3. Hin th cc themes
61
Biu tng th (Chart Symbol)
Ch gii theo biu Ch gii ngm nh ca ArcView l Biu tng n. Loi
tng n ch gii ny ch s dng mt biu tng biu din tt c
cc i tng ca theme. Ch gii ny c s dng trong
trng hp bn mun biu din v tr ca cc i tng trn
bn hn l mun biu din bt k mt thuc tnh no ca
chng.
Ch gii theo gi tr i vi mi trng thuc tnh cho trc, bn c th dng
duy nht mt biu tng duy nht biu din mi gi tr thuc tnh
duy nht (tc l gi tr khng b trng lp). Phng php ny
c hiu qu nht khi bn mun hin th cc d liu c xc
nh r rng, nh cc quc gia, tnh, huyn, v.v...
Ch gii theo cp Loi ch gii ny nh mu cho cc i tng theo cp .
mu Ch gii theo cp mu c dng nhiu trong cc trng
hp d liu c dng s v c xu hng pht trin hay dao ng
trong mt khong gi tr no , chng hn nhit , dn s,
v.v...
Ch gii theo cp Loi ch gii ny s dng mt biu tng c kch thc
biu tng tng hay gim dn biu din cc i tng. Ch gii theo
cp biu tng c dng trong trng hp cc d liu c
kch thc hay ln khc nhau. Loi ch gii ny ch p
dng c cho cc i tng dng im hoc ng.
Ch gii theo mt Bn c th biu din cc i tng ca theme a gic
im bng cc im ng vi cc gi tr trong mt trng thuc tnh.
Phng php ny pht huy hiu qu tt trong trng hp bn
mun biu din s phn b ca mt loa thuc tnh, (nh dn
s, cc trang tri, s thng du th, v.v) theo khng gian.
Chng hn, mt bn mt im c th cho thy cc khu
vc c s lng dn sinh sng nhiu nht l dc theo b sng
hay ti cc di ven bin.
62
Hnh 3.2. Cc ch gii loi Biu tng n, Gi tr duy nht v Cp mu
63
Ch gii theo biu Bn c th biu din nhiu thuc tnh khc nhau ca
tng th cc i tng bng cc th dng bnh hay dng ct. Mi lt
( th dng bnh) hay ct ( th dng ct) tng ng vi mt
thuc tnh, v kch thc ca mi lt hay ct ny c xc
nh bi gi tr ca mi thuc tnh. Loi ch gii ny tin cho
vic so snh cc thuc tnh a tr, chng hn nh cc dn tc
trong mt quc gia hay cc loi ng vt qu him tm thy
trong mt khu bo tn, v.v
64
S dng phng Phng php ngt t nhin l phng php phn lp
php ngt t nhin ngm nh ca ArcView. Phng php ny xc nh cc im
ngt gia cc gi tr to ra cc lp c cha cc cm gi tr
d liu c mt cao. Phng php ny cho php khm ph
ra nhng m hnh nhm tn ti c hu trong d liu ca bn.
65
Hnh 3.7. Phn lp bng phng php ng khong
S dng phng Phng php ng din tch phn chia cc i tng a
php ng din tch gic sao cho tng din tch cc a gic trong mi lp xp x
bng nhau. (ArcView xc nh tng din tch ca cc i tng
c cc gi tr d liu hp l, sau chia i lng ny cho s
lp xc nh din tch ng vi mi lp).
Thng thng, nu kch thc ca tt c cc i tng l
tng ng nh nhau th cc lp xc nh theo phng php
ny rt ging vi cc lp c xc nh theo phng php
Quantile. Hai phng php ch khc nhau nu cc i tng
c kch thc rt tng phn nhau.
66
gi tr ny bao gm: cc tiu, cc i, tn sut, tng, trung
bnh v lch chun.
3.2.4. Thao tc ArcView cho php thc hin cc thay i trong qu trnh
vi cc lp phn lp d liu bng nhiu cch.
67
Thm vo hay xo i Ngoi vic thay i s lp trong hp thoi Classify,
cc lp ArcView cho php thm vo hoc xo i cc lp d liu ngay
trong Legend Editor. Bng cch kch v ko tr chut, bn
cng c th thay i th t ca cc lp. Chng hn, bn c th
chuyn lp Khng c d liu t hng di cng ca Mc lc
ln hng trn cng.
Chnh sa cc gi tr Bn c th chnh sa cc gi tr trong ct Values thay
v cc nhn i ranh gii gia cc lp. Bn cng c th g mt xu k t
vo ct Labels n xut hin trong ch gii ca Theme trong
Mc lc. Sau khi chnh sa xong, bn cn kch tr chut
vo phm Apply v li view vi cc gi tr hoc nhn mi.
3.3. Chnh sa ArcView cho php chnh sa cc thnh phn ca ch
cc thnh gii tu bin hnh thc hin th bn .
phn ch gii
Sp xp cc gi tr Bn c th sp xp cc trng Values hay Labels ca
hay cc nhn Legend Editor bng cch s dng cc phm Sort Ascending
hay Sort descending pha di Legend Editor. Bn cng c
th sp xp trng Count trong la chn loi ch gii Gi tr
duy nht. Cc trng Values v Count c sp xp theo s,
cn trng Labels c sp xp theo theo th t abc.
o th t cc biu Bn c th thay i th t ca cc biu tng trong
tng trng Symbol bng cch kch chut vo phm o biu tng
pha di Legend Editor (Phm c in hnh thang mu v hai
mi tn). Chng hn, nu cc lp d liu ca bn c nh
mu t trng sang , th sau khi kch chut vo phm ny,
th t nh mu s c i li t sang trng. o th t
cc biu tng khng lm thay i th t ca cc nhn.
68
Thang mu theo Phm Thang mu (c hnh thang mu v mt mi tn)
m nht cho php to mt thang mu theo m nht gia mu u
v mu cui hay gia mu u tin vi mt mu c chn
khc trong ch gii ca bn. Bn cng c th dng phm ny
to thang mu gia hai mu c chn, hay gia mt mu
c chn vi mu cui cng trong ch gii ca bn.
S dng phm Undo Phm Undo cho php quay tr li ch gii trc. Bn c
th s dng phm ny quay ngc v cc ch gii trc
nm ln.
3.3.1. Lm vic Cc gi tr rng l cc gi tr m bn khng mun a
vi cc gi tr vo s dng trong qu trnh phn lp. C hai loi gi tr rng,
rng loi th nht vn c sn trong khun dng cc tp c s d
liu, chng hn cc tp dBASE, v loi th hai l cc gi tr
c c nhp vo d liu. ArcView c th t ng nhn dng
cc gi tr rng lin quan ti khun dng c s d liu.
Cc gi tr rng c c nhp vo trong trng hp
ngi nhp liu mun ch ra mt i tng a l khng c s
liu thuc tnh, hay h mun giu cc d liu ny, hay s liu
khng s dng c.
Nu mt trng d liu ang c phn lp c cha cc
gi tr rng, bn phi thng bo cho ArcView bit rng bn
mun b qua cc d liu loi ny trong qu trnh phn lp,
hay bn khng mun a chng vo ch gia.
V d v cc gi tr Cc gi tr rng bng s thng rt d nhn ra, chng
rng hn chng thng c biu th di dng 9999. S khng
cng thng c dng biu th gi tr rng. i vi cc
thuc tnh dng k t, gi tr rng thng l mt du trng.
Cn lu rng khng c biu tng Khng c s liu ngm
nh trong thang mu.
70
Sau khi xc lp cc c tnh ca theme, bn c th
kho cc c tnh ny bng cch gn mt khu.
71
Xc lp tiu chun Bn c th s dng Query Builder xc lp tiu chun
chn mt tp con chn mt tp con. Mi tiu chun chn c dng mt biu thc
cha mt trng, mt ton t v mt gi tr. Bn cng c th
lin kt cc biu thc li a tiu chun chn tr v mt
biu thc lgch c cha nhiu hn mt trng v nhiu hn
mt gi tr.
72
3.4.3. To nhn Bn c th chn k t vo view m t cc i tng
cho cc i ca theme. Cc k t ny bao gm cc t c g vo t bn
tng ca phm, thng tin t bng, cc ch gii to trn Arc/INFO hay
theme AUTOCAD. Mi xu k t l mt yu t ho c th c
a vo view vi kch thc tu , ti cc v tr tu .
To vn bn t mt Hp thoi Theme Properties l ni bn c th m t
bng trng thuc tnh c thng tin vn bn c ly ra to
nhn cho cc i tng v v tr ca cc nhn vn bn ny
trong view. to tng nhn mt, bn s dng cng c Label
Feature (c hnh chut), cn nu mun to nhn cho tt c cc
i tng mt lc, bn chn Auto-label t lnh n Theme.
Nu trong mt theme c mt hay mt vi i tng ang c
chn th ch c cc i tng ny c to nhn.
S dng coverage Bn c th to mt theme vn bn t cc ch gii ca
ca ARC/INFO hay mt coverage ca ARC/INFO hay tp AUTOCAD. thm
tp AUTOCAD lm mt theme ch gii, s dng phm Add Theme v chn loi i
ngun vn bn ch tng t th mc cha d liu ngun. Cc theme ch gii c
gii lu tr v hin th nh tt c cc theme khc trong view.
73
nhau bn c th chn chc nng cho php cc nhn nm ln
nhau (Allow Overlapping Labels). Cc nhn ln nhau s c
mu xanh l cy. Sau y l mt vi phng php qun l cc
nhn ln nhau:
Xo cc nhn ln nhau bng lnh Remove Overlapping
Labels t lnh n Theme.
a cc nhn b ti cc v tr khc tt hn. u tin
dng cng c tr (hnh mi tn) chn cc nhn b v t
nht mt nhn c v tr tt v c phng ch bn mun s
dng. Sau chn lnh Covert Overlapping Labels. Cui
cng, li dng cng c tr hiu chnh v tr ca tng
nhn.
Lm vic vi cc Chn Remove Duplicates loi cc nhn b trng ra
nhn b trng lp khi view.
74
file), Ni ti tp nh (Link to image file), Ni ti ti liu (Link
to document), v Ni ti D n (Link to project).
M ngun Khi bn chn mt hnh ng xc nh trc, mt m
ngun cng s c chn. Tuy nhin, bn c th thay i xc
lp ny bng cch chn mt m ngun khc c sn (chng hn
m ngun do chnh bn vit) thc hin hnh ng ni kt
nng. bit thm chi tit, xem mc Hot Link with script
example trong phn Tr gip.
Cc khun dng h Chc nng ni kt nng ca ArcView c th c p
tr hin th nh dng cho cc khun dng nh sau: X-Bitmap, MacPaint,
Microsoft DIB (Device-Independent Bitmap), SunRaster, XWD
(X Windows Dump Format), GIF, TIFF v TIFF/LZW.
75
khu gii hn truy cp vo hp thoi Theme Properties.
Sau khi cc c tnh ca theme b kho, hp thoi
Theme Properties ch c th c truy cp vo nu bn g
chnh xc mt khu ny (Hnh 3.18).
76
Chng 4. Lm vic vi cc bng
77
Hnh 4.1. Thm mt bng t ngun d liu bn ngoi vo ArcView.
4.1.2. To Bn c th s dng ArcView to mt bng v mt tp
mt bng v d liu ngun mi.
mt tp mi to mt bng mi, chn biu tng Table t ca s D
n v kch tr chut vo New. Trong hp thoi New Table, bn
ch ng dn ti th mc mun lu tp mi v t tn cho tp.
ArcView s to mt bng mi, cha c hng v ct, v mt tp
ngun c khun dng dBASE (ui .dbf).
Lc ny, bn c th thm hng v ct cho bng mi v
nhp cc d liu vo tng . Nhng bng mi to ny c th c
ni hay hp vi cc bng thuc tnh ca theme b sung thm
thng tin v cc i tng.
78
Lu thm trng vo mt bng, trc tin bn cn m chc
nng chnh sa bng ca ArcView bng cch chn Start Editing
t lnh n Edit.
79
Editing t lnh n Table. Bn s c nhc phi ct gi hay b
qua nhng chnh sa va thc hin. Bn khng nn dng chc
nng Stop Editing nu bn mun chnh sa mt bng khc. Ch
cn kch hot bng m bn mun chnh sa v chn Start
Editing.
Chnh sa Ch c cc tp dng dBASE v INFO c th c chnh sa
trong mi trng ArcView. ArcView khng cho php chnh sa cc
tp dng vn bn v SQL. Tuy nhin, bn lun lun c th kt
xut cc tp dng ny ra di dng dBASE, sau a vo chnh
sa trong ArcView. Bn c th thc hin vic ny bng cch chn
Export t lnh n File.
80
tr s, trng xu cha cc k t, trng lgic cha cc gi tr
ng hay sai, v trng Ngy thng cha cc d liu c khun
dng tm ch s (yyymmdd).
M t tiu chun Tiu chun chn c biu din di dng mt hay nhiu
chn biu thc lgic, trong mi biu thc bao gm mt trng, mt
ton t v mt gi tr. Bn c th gp cc biu thc vi nhau bng
cch m t nhiu hn mt trng hoc nhiu hn mt tp gi tr.
81
S dng cc du Cn m bo chnh xc khi gp cc biu thc vi nhau.
ngoc trong cc Cc du ngoc cho php bn xc nh th t u tin ca cc tiu
biu thc phc chun m t trong biu thc phc hp. Trong trng hp khng
hp c du ngoc n, biu thc s c thc hin theo trnh t t
tri sang phi.
Cc k t c K t i din cho nhiu k t bt k l du sao * ([State
bit name]=Ar*).
K t i din cho mt k t n bt k l du hi ?
([Name]=?athy).
Ngy thng c a vo di dng yyyymmdd
([Date]>20020401).
4.2.1. Hin Kt qu ca php chn c t ng nh mu vng c trong
th kt qu View ln trong bng. S thanh ghi c chn v tng s cc thanh
chn ghi cng c hin th trn thanh cng c ca ca s bng.
Bn hy s dng phm Promote y tt c cc thanh ghi
c chn ln nhng hng u ca bng.
Theo ngm nh, mu ca cc i tng hay thanh ghi c
chn l mu vng. Tuy nhin, bn c th i mu ngm nh ny
bng cch kch hot ca s D n, sau chn Properties t lnh
n Project. Trong hp thoi Project Properties, kch tr chut vo
phm Select Color, ri chn mt mu mi.
4.2.2. Bin Sau khi thc hin mt php chn, c th bn s mun
i s chn tinh lc thm tiu chun chn ca mnh. iu ny ng ngha vi
la vic thm vo hay bt i mt s thanh ghi t tp hp cc thanh
ghi c chn, hay to mt tp hp mi cc thanh ghi. Bng
cch , bn c th thc hin nhng thay i nh trong tp s
liu c chn m khng phi thc hin nhng thao tc phc
tp i vi ton b d liu trong bng.
S dng cc Kch tr chut vo phm Select All s cho php chn tt c
phm cc thanh ghi trong bng; kch tr chut vo phm Select None s
hu chn la hin ti trong bng; v kch tr chut vo phm
Switch Selection chn li tt c nhng thanh ghi trc cha
c chn.
83
lch chun
Phng sai
Gi tr u tin
Gi tr cui cng
S m
Phm Add Phm Add xc nh trng s c to trong bng kt qu.
Khi bn s dng phm Add, cc kt qu c chn trong cc danh
sch Field v Summarize by c a vo hp Summary
Statistics ( bn phi). i vi mi loi s liu thng k, ArcView
to mt trng trong tp kt qu dng dBASE lu.
Phm Save As ng dn y ti tp kt qu c hin th trong hp
vn bn cnh phm Save As. Bn hy kch tr chut vo phm
Save As m t ng dn mi v tn tp mi.
84
Lu Bng tng kt mi c th c ni hoc gp vi bng thuc
tnh ca theme. Khi , bn c th tra vn hoc hin th theme
theo d liu cha trong bng tng kt.
85
Hnh 4.12. Kho chnh v kha ngoi lai.
4.3.2. Quan S dng k thut ca c s d liu quan h, bn c th thc
h gia cc hin vic lin h gia cc bng mt cch nhanh chng.
bng
Cc loi quan h thc hin vic lin h cc bng mt cch chnh xc, bn
cn bit c nhng loi quan h no tn ti gia cc thanh ghi.
Trong ArcView, phng php lin h bng ph thuc vo loi
quan h gia cc thanh ghi. Cc loi quan h ny bao gm: quan
h mt-mt, quan h nhiu-mt, v quan h mt nhiu.
4.3.3. Gp Gp l cc thao tc lm tng xng v cng cc thanh ghi
bng ca hai bng. Bn hy chn trng chung ca mi bng (Trng
kho chnh v trng kho ngoi lai) ri kch hot bng ch. Khi
php gp bng kt thc, cc thanh ghi t bng ngun s c
cng thm vo bng ch.
Quan h gia Php gp c p dng ch yu i vi cc bng c mi quan
cc thanh ghi h mt-mt, nhng cng c th s dng cho cc bng c mi quan
h nhiu-mt. Mi thanh ghi trong bng ch (d c gi tr duy
nht hay khng) c lm tng xng vi mt thanh ghi duy
nht trong bng ngun.
Gp nhiu bng gp nhiu hn hai bng, u tin ta tin hnh php gp
cho hai bng, ri lp li quy trnh gp nhng s dng bng ch
t php gp trc v mt bng ngun mi.
Lu Mt bng thuc tnh ca theme nu c s dng trong
php gp s lun lun l bng ch. Bng ch phi c kch
hot trc khi bn kch tr chut vo phm Join.
87
4.4. To th ca ArcView c tnh ng cao v l s hin th ho
th t cc ca d liu cha trong cc bng.
bng
4.4.1. To Bn c th to th t mt bng bt k. Trc tin, bn cn
mt th m mt bng v kch hot n. T thanh chc nng, bn chn
phm Create Chart hin th hp thoi Chart Properties.
Nu trong bng c mt s thanh ghi ang c chn th
th s biu th cc thanh ghi ny, nu khng, th s c v cho
d liu ca ton bng.
Hp thoi Chart T hp thoi Chart Properties, hy chn cc trng m t cc
Properties nhm v chui s liu s c biu din trn th.
xc nh cc nhm, hy chn mt hay mt vi tn trng
t danh mc Field ri kch tr chut vo phm Add a chng
vo danh sch nhm.
xc nh cc chui, t danh sch x Label series using,
hy chn mt trng c cc gi tr m bn mun a vo ch gii
ca th. Gi tr ngm nh ca trng ny l <None>, vi vic
hin th cc s thanh ghi trong phn ch gii.
88
Cc chui v cc nhm c xc nh v chnh sa bng hp
thoi Chart Properties.
Chui Chui l mt tp hp gi tr d liu c ArcView so snh
trong mt th. Chng c to bi cc trng hay cc thanh
ghi. Cc biu tng d liu s dng cng mt mu sc biu th
mi chui. Chui lun lun c gn nhn trong ch gii ca
th.
Nhm Nhm l mt tp hp gi tr d liu c ArcView s dng
trong mt th m t cng mt i lng bin thin. Khi mt
th biu din nhiu hn mt nhm, mi nhm s bao gm d
liu t nhiu chui khc nhau. Tn ca cc nhm lun lun xut
hin nh l nhn gn cho trc x hay nh mc ca cc th
dng bnh.
mc
Trc y
Ch gii
(Chui)
89
din nhng bin thin theo thi gian hay vic sp xp k hoch,
do hiu ng theo phng nm ngang ca chng. Nu thm vo
cc ng k , bn s lm sc nt hn cc gi tr tuyt i.
Cc th dng th bnh biu din cc mi tng quan gia cc mu bnh
bnh vi nhau hay gia mu bnh vi ton b chic bnh. Bn c th
tch ri tng ming bnh ra lm tng thm mc quan trng
ca tng mu bnh.
Cc th dng Cc th dng im phn b theo xy biu din xu th hay
im phn b m hnh theo lut nhn qu.
theo xy
91
Nhn cho ng Cc nhn cho ng chia trn cc trc x v y c th c
chia thm vo, chnh sa, bt ln hay tt i.
Nhn nhm Vic thay i mt nhn nhm (tn trng) s ko theo s
thay i tn trng trong bng. Mt tn gi (Alias) c to trong
bng thay th cho tn trng tht.
V tr ca cc V tr ca cc trc x v y c th c o t trn xung di
trc hoc t tri sang phi.
93
Chng 5. To v chnh sa shapefiles
94
Thm mt Bn c th thm mt Shapefile di dng mt theme vo
Shapefile di View ang lm vic hoc lu n dng vo lc khc. Nu bn
dng theme thm Shapefile vo View ang lm vic, theme mi s khng
c kch hot v trng thi tt.
to mt theme t mt Shapefile, bn chn Add Theme t
lnh n View v chn Shapefile t ngun d liu vc t.
95
Xc nh Nu bn thm mt theme mi vo mt View, khun kh v
khun kh v n v ca theme mi s c xc nh cho ph hp vi cc themes
n v cho mt c sn trong View. Nu View ang lm vic khng cha theme
theme mi to no th khun kh v n v ca theme mi s c xc nh bi
chnh View ang lm vic.
Chn loi i Trong hp thoi New theme, chn loi i tng bn mun
tng to theme: im, ng hay a gic.
Khi mt theme Bn s c nhc t tn v ch ra ng dn lu tr
dng shapefile shapefile m ArcView s to. Sau khi c thm vo View, theme
c thm vo mi s trng thi sn sng bn thm cc i tng v thuc
View tnh vo.
96
S ho trn Bn c th v cc i tng trong mt View trn c s ca
mn hnh mt theme khc dng lm nn, thao tc ny c gi l s ho trn
mn hnh (haycn gi l heads-up digitizing). Trong thao tc ny,
bn khng cn s dng n bn s. Theme c dng lm nn c
th l mt theme nh hay mt theme dng vc t. Khun kh v
n v ca theme mi s c xc nh bi khun kh v n v ca
theme nn.
S ho bng Bn cng c th to cc i tng cho theme mi bng cch
bn s dng bn s s ho mt bn c v trn giy. lm vic
ny, bn cn bt ng dng m rng Digitizer ca ArcView. Hp
thoi Digitizer Setup s cho php bn ng k cc thng s ca bn
giy m bn s s ho bng bn s.
Cng c im
Cng c ng
Cng c ng gp khc
Cng c v hnh ch nht
Cng c ng trn
Cng c a gic
Cng c ct ng
Cng c ct a gic
Cng c t hon thnh
Hnh 5.4. Cc cng c v to i tng mi.
5.2.2. Thm Khi bn to mt theme mi trong ArcView, mt bng thuc
cc thuc tnh ca theme c t ng to ra. ArcView thm mt thanh ghi
tnh trng vo bng ny ng vi mi i tng mi c thm vo
theme. u tin, bng ny ch c mt trng l trng Shape.
Trng Shape cha thng tin v loi i tng, dng tham
chiu ti cc ta nh v i tng. ArcView lun duy tr v
khng cho php chnh sa trng ny.
Thm thng tin thm thng tin vo mt bng thuc tnh ca theme, trc
vo mt bng tin bn phi m bng ra. Bn c th thm cc trng vo bng
thuc tnh ca bng cch chn Add Field t lnh n Edit ca ti liu Table.
theme Trong hp thoi Field Definition hin ra sau , bn hy in tn
trng, chn loi trng v m t rng ca trng.
thm mt gi tr thuc tnh vo trng mi, kch tr chut
vo bn trong mi sau khi chn cng c Edit t thanh cng c
ca ti liu Table, sau g gi tr vo trng.
Hai cch thm C hai cch thm thuc tnh cho cc i tng mi to. Theo
thuc tnh cch th nht, bn c th thm thuc tnh ngay trong khi bn ang
v i tng. Theo cch th hai, bn s thm thuc tnh vo bng
sau khi v xong tt c cc i tng.
97
Mi i tng mt thanh ghi; thm trng
Thm gi tr.
Hnh 5.5. Thm thuc tnh vo bng.
5.3. Chnh Trc khi chnh sa mt theme dng shapefile, bn phi c
sa cc php chnh sa n. lm cho mt theme c th chnh sa c,
shape-file hy chn Start Editing t lnh n Theme. Khi mt theme c th
chnh sa c, xung quanh hp kim ca n trong Mc lc View
s xut hin mt ng vin ri nt.
Sau khi chnh sa xong mt theme, bn hy chn Stop
Editing t lnh n Theme. ArcView s nhc bn lu cc thay i
sau qu trnh chnh sa. Sau khi bn chn Stop Editing, ng
vin ri nt xung quanh hp kim ca theme s bin mt.
Chn cc i Bn c th s dng cng c tr (hnh mi tn) chn mt
tng i tng bng cch kch tr chut ln n, hay ko chut thnh mt
hnh ch nht xung quanh n. Khi mt i tng trong View c
chn, xung quanh n s hin ra cc chm ch nht en.
Thay i hnh Bn c th s dng cng c Chnh sa nh thay i hnh
dng cc i dng ca mt i tng bng cch di chuyn, thm vo hay xo cc
tng nh.
Ni cc i Bn c th s dng cng c Ni (Snapping) ni kt v cn
tng cc i tng mi to.
Ct cc i Bn c th s dng cng c Line Split hay Polygon Split
tng ct cc ng v cc a gic.
Bin i cc Bn c th thc hin hng lot cc thao tc ni hay ct cc
i tng i tng. Trc tin, bn cn chn cc i tng, sau bn c th
chn mt trong cc phng n sau y t lnh n Edit: Union
Features, Intersect Features, Substract Features.
Lu Cc thao tc chnh sa m t trn c th p dng cho c cc
i tng cng nh cc ho (graphics).
98
Chn i tng;
Bt i tng;
Ct i tng;
Bin i cc i tng:
- Gp
- Kt hp
- Giao
- Tr
Bt u chnh sa;
Hnh 5.6. Chnh sa cc shapefile.
5.3.1. Thay Bn c th s dng cng c Chnh sa nh thay i hnh
i hnh dng ca mt i tng bng cch di chuyn, thm vo hay xo cc
dng cc nh.
i tng
Thay i hnh thay i hnh dng mt a gic n hay mt ng n,
dng mt a kch tr chut vo bn trong a gic hay trc tip ln i tng
gic n hay ng. Khi , cc hnh vung nh s xut hin ti cc nh. By
mt ng n gi, mi thao tc nh thm vo, xo i, hay di chuyn mt nh, ch
c tc dng i vi a gic n hay ng n c chn.
Thay i hnh thay i hnh dng ca mt ng bin chung ca hai a
dng mt gic, bn hy kch tr chut ln ng bin chung ny. Khi , mt
ng bin ng trn nh s xut hin ti mi u ca ng bin chung v
chung mt hnh vung nh s xut hin gia ng bin chung. By gi,
nu bn thm vo, xo i, hay di chuyn mt nh, c hai a gic
u s b bin i.
Xo cc nh xo mt nh, bn hy t tr chut ln nh m bn
mun xo (tr chut s bin thnh hnh ch thp) ri nhn phm
DELETE trn bn phm.
99
5.3.2. Ni Nu trong khi thm cc ng vo mt theme, bn mun cc
(Snapping) cc ng giao nhau v c cng chung mt im cui m khng b
i tng ct tha hay ct thiu, bn hy dng chc nng Ni.
Khi chc nng Ni c xc lp, ArcView s t ng ni cc
nh hay cc on thng cho khp vi cc nh hay cc on thng
c sn cn c vo cc khong cch c xc lp trc.
Bn cng c th s dng chc nng Ni trong trng hp bn
mun thm cc a gic mi vo mt theme sao cho cc a gic mi
ny khp vi cc a gic c sn trong theme m khng c cc
khong trng gia cc a gic nm cnh nhau, hoc chng khng
b chng ln nhau.
Ni chung Nu bn mun cc i tng mi to c ni cho khp vi
(General cc i tng c trong vng mt khong cch c xc nh
Snapping) trc, hy s dng chc nng ni chung. Chc nng ni chung
c thc hin ngay sau khi mt i tng c thm vo theme.
Ni tng tc Chc nng ni tng tc cho php can thip nhiu hn vo
(Interactive qu trnh ni cc i tng mi to khp vo vi cc i tng c
Snapping) sn. Vi ni tng tc, bn c th p dng cc quy tc ni khc
nhau i vi tng nh ca i tng khi a chng vo theme. Khi
thm mt i tng vo View, bn c th chn mt trong cc quy
tc ni sau y t lnh n s xung:
Ni vo nh: Ni nh ca i tng mi to vi nh gn
nht ca mt ng hay mt a gic c sn;
Ni vo ranh gii: Ni nh ca i tng mi to vi cung
gn nht ca mt ng
c sn hay vi ranh gii ca mt a gic c sn;
Ni vo giao im: Ni nh ca i tng mi to vi nh
chung gn nht ca hai ng hay hai a gic c sn;
Ni vo im cui: Ni nh ca i tng mi to vi im
cui gn nht ca mt ng c sn;
100
php phm, bn phi chc chn rng theme bn mun chnh sa ang
c kch hot. Khi , bn hy m hp thoi Theme Properties v
chn biu tng Editting. xc lp phng php ni, hy kch tr
chut vo mt trong cc hp kim General hoc Interactive v g
gi tr khong cho php vo trng Tolerance.
Bt Snapping ln
Xc nh khong
cch
Kch tr chut
phi
Ni chung
Ni tng
tc
102
Xc lp quy tc ct cho mi
trng.
Trc khi ct
Sau khi ct
Hnh 5.11. Cp nht thuc tnh cho chc nng Ct.
5.3.6. Gp ArcView cho php gp cc i tng bng chc nng Hp
cc i (Union). lm vic ny, trc tin, bn phi chn cc i tng
tng bng bn mun gp bng cng c Tr, sau chn Union Features t
Union lnh n Edit.
Cc a gic nm cnh nhau Cc a gic khng nm cnh Cc a gic nm ln nhau
nhau
2 a 2 a
gic, 2 thanh ghi 2 a gic, 2 thanh ghi
gic, 2 thanh ghi
1 a 1 a 1 a
gic, 1 thanh ghi gic, 1 thanh ghi gic, 1 thanh ghi
103
c chn nm ln nhau, Union Features s xo i phn chung
ca cc a gic to mt a gic n mi.
Gp cc ng Nu cc ng c chn ct nhau ti mt im, Union
Features s to ra mt ng lin tc mi. Nu cc ng c
chn khng ct nhau v cng khng nm trng ln nhau, kt qu
ca Union Features l mt ng c nhiu on. Nu cc ng
c chn c cc on trng nhau, Union Features s gi li cc
on trng nhau.
Lu Khi bn gp cc i tng bng Union, cc thanh ghi ng vi
cc i tng ny trong bng thuc tnh ca theme s b xo i, v
mt thanh ghi mi s c thm vo bng i din cho i tng
mi c to.
5.3.7. Cp Khi bn s dng Union Features gp cc i tng, bn c
nht thuc th nh ra quy tc cho cc thuc tnh ca cc i tng mi gp
tnh bng c xc nh trn c s thuc tnh ca cc i tng ban u.
chc nng
Gp
(Union)
Xc lp quy tc i vi mi trng trong bng thuc tnh ca theme, bn c
Gp th chn mt trong cc quy tc gp sau y:
Blank (trng): thanh ghi mi s c trng;
Copy: Cc gi tr ban u s c gn cho c hai thanh ghi
mi;
Proportion (t l): cc gi tr s t l theo din tch ca cc a
gic mi to (hoc theo chiu di ca cc on thng mi to
trong trng hp ct ng).
Add (thm vo): cc gi tr cng c gn cho cc thanh ghi
kt qu.
Average (trung bnh): gi tr trung bnh c gn cho thanh
ghi kt qu.
Shape Area (din tch): gi tr din tch ca a gic mi to s
c nhp vo (ngm nh i vi trng Area);
Shape Perimeter (chu vi): gi tr chu vi ca a gic mi to s
c nhp vo (ngm nh i vi trng Perimeter);
Shape Length ( di): gi tr di ca ng mi to s
c nhp vo (ngm nh i vi trng Length);
5.3.8. Cc ArcView cho php bn thc hin cc thao tc nh t hp
thao tc (combine), giao (intersect) v tr (substract) chnh sa cc i
chnh sa tng chng nhau.
cc i
tng
chng
nhau
104
Kt hp cc i Bn c th s dng Combine Features to ra mt a gic
tng phc tp c cha mt a gic khc bn trong. Vi Combine
(Combine Features, cc a gic c chn s c gp li, ng thi ArcView
Features) s xo i cc phn trng nhau ca cc a gic c chn to ra
mt l hng bn trong a gic kt qu.
Nu cc a gic khng chng nhau, Combine Features cho kt
qu ging nh kt qu s dng Union Features.
Xc lp quy
tc gp cho
mi trng.
Trc khi
Gp
Sau khi gp
Hnh 5.13. Cp nht thuc tnh cho chc nng Gp.
Giao cc i Bn c th s dng Intersect Features to mt a gic mi
tng t phn trng nhau ca cc a gic c chn.
(Intersect
Features)
Tr cc i Khi bn s dng Substract Features, ArcView s thc hin
tng (Substract php tr gia hai i tng chng nhau. i tng nm trn s
Features) chim u th so vi i tng nm di. Phn trng nhau ca i
tng nm di s b mt i, cn i tng nm trn vn c gi
nguyn hnh dng.
Bn c th thay i th t ca php tr ny (v i vai tr
ca hai i tng nm trn v nm di) bng cch gi phm Shift
trong lc chn Substract Features t lnh n Edit.
105
Kt hp Giao Tr
106
Bi tp cho chng 5: Bi tp 5: To v chnh sa cc shapefile.
Hon Kim
Cc trm quan trc cch trung tm <3 km Khch sn cch ng st < 2km
109
Theme chn V bn mun tm kim cc a gic nm k mt a gic trong
cng mt theme nn theme chn cng ng thi l theme ch.
Khong cch Khi khong cch chn bng khng (0), php tm kim c
chn thc hin i vi cc i tng nm k i tng c chn.
1. Kch hot theme a gic v
chn mt hoc mt vi a gic
110
Hnh 6.5. Php chn ng trn a gic.
6.1.5. Php Php chn ny tr li nhng cu hi nh:
chn im C bao nhiu khch hng ca ngn hng sng trong a
trong a phn qun Hon Kim?
gic
Trong khu vn ca ti c bao nhiu cy?
Theme ch Theme ch l mt theme im, v php tm kim c thc
hin i vi cc im nm bn trong mt a gic.
Theme chn Theme chn cha cc a gic, c th c nhiu hn mt theme
chn.
Quan h Are Mi quan h khng gian ny c th c s dng chn cc
Completely im, ng hay a gic nm hon ton bn trong mt a gic
Within (Nm khc.
hon ton bn
trong)
a gic;
2. Xc nh theme ch (im);
112
cc ch s khng gian ca cc i tng. Hai tp ny ch c to
ra sau khi mt trong cc la chn sau y c thc hin: php
chn theme trn theme, php gp khng gian khc theme hay la
chn Create Index. Cc tp ny c lu trong th mc ca d liu
ngun.
Gp bng, s dng trng Shape chung
Bng kt qu
113
Bng ch Bng ngun
Mt theme mi v mt bng
thuc tnh ca theme mi c
to:
115
Chng 7. To cc bn v trang tr (layouts)
7.1. Cc bn Bn v trang tr l mt ti liu ca ArcView dng to cc
v trang tr bn c cht lng cao, hnh thc p a ra in n hay kt
l g? xut ra cc tp in khc.
Bn v trang tr cha cc ti liu, ho v vn bn khc
nhau. Bt k ti liu no trong mt D n ca ArcView u c
th a vo Bn v trang tr.
Giao din ha cho ngi s dng ca ca s Layout c
cha cc cng c thnh lp, chnh sa, thay i v tr cc bn
v cc sn phm ha khc.
116
7.1.2. Xc Trang v l mt v tr trn mn hnh c hnh dung nh
nh trang mt trang giy trong ca s ca Bn v trang tr, cho php bn
v thit k bn v ca mnh. Bn c th thay i cc c tnh ca
trang v bng cch s dng cc mc Properties v Page Setup
ca lnh n Layout.
Kch thc Kch thc ngm nh ca trang v l 8.5x11 inh. Bn c th
la chn cc kch thc chun khc t danh mc c sn, hoc
chn Custom t danh sch s Page Size ri m t kch thc
trang thch hp.
Kch thc ca trang v c th c thay i khng ph
thuc vo ca s Layout.
Hng t giy C hai hng t giy l Chn dung (thng ng) v Phong
cnh (nm ngang).
L Bn c th xc nh kch thc l trong hp thoi Page
Setup. Nu bn mun kch thc l c kim sot bi my in,
hy nh du vo hp kim Use Printer Border.
Li im Li im ca trang v trong layout thc ra ch l cng c
gip bn nh v chnh xc v d dng hn cc thnh phn trong
bn v. Bn c th xc nh khong cch gia cc im li trong
hp thoi Layout Properties.
Chc nng Snap to Grid l tu chn. Khi chc nng ny
c bt ln trong Layout Properties, cc thnh phn bn m
bn a vo bn v s t ng khp vo im li gn nht.
117
ton cnh. Ton b trang v s c hin th mc cc i c
th trn ca s Layout.
Chc nng Zoom to Actual Size hin th Bn v trang tr
trong ca s Layout kch thc thit thc nht ( c nh
trc trong hp thoi Page Setup).
7.2. Xc nh Cc khung trong Bn v trang tr s bao hm cc thng tin
cc loi v cc thnh phn bn m bn a vo bn v. Chng hn,
khung nu bn mun a mt View vo bn v th trc tin bn phi
to mt khung View.
to mt khung, dng tr chut v mt hnh ch nht trn
trang v sau khi kch vo mt cng c thch hp. Mt hp
thoi Properties s hin ra, cho php bn xc nh ngun d liu
s cha trong khung va to.
Loi khung Cng c v khung trn thanh cng c ca ca s Layout
c s dng to ra cc loi khung sau:
Khung View cha ni dung ca mt View v c th c ni
kt vi cc khung ca ch gii v thc t l xch.
Khung ch gii cha mc lc ca cc theme ang bt trong
View.
Khung thc t l xch hin th t l ca d liu cha trong
View.
Cc loi khung khc cha mi tn ch hng bc, th,
bng, nh, v.v...
Thm vn bn Cng c vn bn trn thanh cng c ca ca s Layout c
s dng a vn bn vo Bn v trang tr.
7.2.1. To Bn c th to khung bng tp hp cc cng c to khung.
khung
Cng c Khung Kch tr chut vo tp hp cng c to khung, chn mt cng
c thch hp t danh sch x xung.
V mt hnh ch Sau khi kch tr chut vo mt cng c to khung, bn ko
nht trn trang v tr chut v mt khung hnh vung hay ch nht trn trang
v.
Xc lp cc tnh Hp thoi Frame Properties cho php bn xc lp cc quy tc
cht ca khung hin th cc thng tin bn trong khung va c to.
Bin i cc tnh Sau khi xc lp cc tnh cht ca khung, bn c th thay
cht ca khung i cc tnh cht ny bt k lc no bng cch s dng cng c
Tr kch p tr chut ln khung. Hp thoi Frame Properties
tng ng s hin ln sau thao tc ny.
118
Hnh 7.3. To khung
7.2.2. Xc lp Tt c cc View hin c trong D n c lit k trong hp
cc tnh cht thoi View Frame Properties. Bn c th chn mt View hoc
ca khung chn <Empty View>(View trng). Mt khung cho View trng c
View th c s dng a mt View vo sau . Nu bn chn mt
View, bn xc lp mi lin kt gia ti liu View v khung
View.
Bn c th hin th hp thoi View Frame Properties bt k
lc no bng cch kch tr chut vo cng c Tr ri kch p ln
khung View.
Lin kt ng y l s lin kt ng gia ti liu View v khung View.
(Live Link) Khi mi lin kt ny c bt ln, mi thay i trong ti liu
View s c t ng phn nh trong khun kh ca khung
View. Chng hn, nu bn phng to bn trong ca s View,
bn trong khung View trn Bn v trang tr cng c phng
to theo.
Nu lin kt ng khng c nh du trong hp kim (b
tt i), khung View s cha mt bn tnh (phn nh ti liu
View). Khi View thay i, ni dung trong khung View trn Bn
v trang tr s khng thay i theo.
119
Hnh 7.4. Xc lp tnh cht cho khung View.
7.2.3. Xc lp Bn c th kim sot mi quan h gia t l ca ti liu
t l cho View v t l ca khung View trong Bn v trang tr.
khung View
View scale (1:36 441 745) Automatic (cn theo chiu rng khung View)
Preserve View scale (1:36 441 745) User specified scale (1: 35 000 000)
120
7.2.4. Kim Trong khi s dng ArcView, bn c hai cch xc lp phm vi
sot t l v hin th cc d liu ca bn trong khung View.
phm vi bn
trong
khung View
Fill View Frame Nu bn chn chc nng Fill View Frame, ti liu View s
(Lp y khung c hin th sao cho khung View c lp y. Cc i tng
View) khng nhn thy trong View cng c th c hin th trong
khung View.
Clip to View (Ct Nu bn chn chc nng Clip to View, khung View trong
theo khung View) Bn v trang tr s c ct trng vi khung bn trong ti
liu View.
View
121
Automatic/ Fill View Frame (ngm nh): View c gn t
l c hin th va vn trong khung View. D liu
khng nhn thy trong ti liu View cng c th xut hin
trong khung View ca Bn v trang tr.
Automatic/ Clip to View: View c gn t l c hin
th va vn trong khung View. Ch c cc d liu nhn thy
trong ti liu View mi c hin th trong khung View.
Preserve View Scale/ Fill View Frame: View v khung View
c hin th cng mt t l. Khung View c lp y
bi bn c cng t l vi ti liu View. D liu khng
nhn thy trong ti liu View cng s c hin th trong
khung View ca Bn v trang tr.
Preserve View Scale/ Clip to View: View v khung View
c hin th cng mt t l. Ch c cc d liu nhn thy
trong ti liu View mi c hin th trong khung View.
User specfied scale/ Fill View Frame: View c hin th
trong khung View c t l xc lp trc. Khung View c
lp y bi d liu ca View t l xc lp trc. D liu
khng nhn thy trong ti liu View cng c th xut hin
trong khung View ca Bn v trang tr(*).
User specfied scale/ Clip to View: View c hin th trong
khung View c t l xc lp trc. Ch c cc d liu nhn
thy trong ti liu View mi c hin th trong khung
View(*).
(*) Nu phm vi nhn thy ca ti liu View ln hn khung
View, ch c phn bn nm bn trong khung View c v.
7.2.5. V li ArcView cho php v li khung View v cho php la chn
bn v trang cht lng hin th.
tr
Display: When Khi bn chn Always, khung View s c v li mi khi c
Active /Always thay i trong ti liu View. Nu bn chn When Active, khung
(Hin th: khi View s ch c v li khi ca s Layout c kch hot.
c kch hot
hay Lun lun)
Quality: Draft/ Khi bn chn cht lng Draft, khung View s c v rt
Presentation nhanh bi n ch hin th mt hnh ch nht mu xm. Khi bn
(Cht lng: chn cht lng Presentation, khung View s c v lu hn v
Nhp hay Trnh n s hin th ti liu View trong khung View.
din)
122
View Display Always
View:
123
Hp thoi Legend Frame Properties
124
Intervals (S La chn Intervals cho php bn xc nh s khong chia.
khong chia) Chng hn, nu bn chn n v o l dm, Khong chia bng
1000 v s khong chia l 3, thc t l s c ba khong chia
nm v bn phi gi tr khng, mi khong biu th di 1000
dm. Theo ngm nh, gi tr ny s thay i khi bn thay i
n v o hay s s khong chia ca thc t l.
125
cc ng gp khc, cc hnh ch nht, hnh trn v a gic. Sau
khi chn mt trong cc cng c v ny, bn a tr chut ln
trang v v ha vo bn v trang tr. Trong khi bn v,
kch thc ca ha ( di cung hay bn knh ca ng
trn) s hin ln trn thanh trng thi. Cc kch thc ny phn
nh n v o hin thi ca trang v c xc lp trong mc
Page Setup ca bn v trang tr.
Sau khi to mt ho, bn c th dng Ca s biu
tng thay i biu tng hay mu sc ca n. Ca s biu
tng (Symbol Window) c th c truy cp t lnh n
Window.
Cng c vn bn Cng c vn bn cho php bn a vn bn vo bn v trang
tr. Sau khi chn cng c vn bn, bn hy a tr chut ln
trang v v kch p vo mt v tr a vn bn vo. G dng
vn bn vo hp thoi Text Properties.
Sau khi to mt dng vn bn, bn c th s dng Text
Symbol Palette thay i phng ch, kch thc v kiu ch
ca dng vn bn.
Cng c vn bn
Cng c v
126
Graphics. Align cng cho php bn hiu chnh khong cch gia
cc ha v thay i kch thc cc ha chn chng c
cng mt chiu cao hay chiu rng.
Nhm v thay i Cc ha chn c th c nhm li bng cch s dng
th t ha Group t lnh n Graphics hoc bng cch kch tr chut vo
phm Group. Cc ha c nhm s c th c di chuyn hay
thay i kch thc nh l mt ha. Tng t, cc ha c
nhm cng c th c tch ra bn c th lm vic vi chng
nh cc thnh phn ring bit.
Theo ngm nh, cc ha c v theo th t m chng
c a vo bn v trang tr. thay i th t ny, bn hy
chn ha m bn mun hin th cui cng v kch tr chut
vo phm Bring to Front. Tng t, bn c th kch tr chut vo
phm Sent to Back hin th sau cng ha chn.
S dng Undo Bn c th s dng phm Undo quay li thao tc gn nht
trc ca mnh trong bn v trang tr. Chng hn, nu bn
di chuyn, thay i kch thc, n gin ho, nhm hay tch mt
ha, th khi kch tr chut vo
phm Undo, bn s quay tr li kt qu trc thao tc .
S dng bn Bn c th di chuyn ha c chn bng cc phm mi
phm tn trn bn phm my tnh ca bn.
Di chuyn v thay i kch thc ha
Cn thng hng ha
Nhm v thay i th t ha
To mu ring
128
Hnh 7.14. In bn v trang tr.
Bi tp cho chng 7
Bi tp 7: To mt bn v trang tr.
129
Ti liu tham kho
1. Burrough P. A. and McDonell R.A., (1998). Principles of geographical
information systems. Oxford University Press.
2. ESRI, (1996). Introduction to ArcView GIS.
3. Michael Zeiler, (1999) Modeling our world: the ESRI Guide to
geodatabase design. ESRI Press.
130