Austrija (njem. sterreich [sta]; slubeno Republika Austrija, njem.

Republik
sterreich), srednjoevropska drava koja granii na sjeveru s Njemakom i ekom, na istoku sa
Slovakom i Maarskom, na jugu sa Slovenijom i Italijom, te na zapadu sa vicarskom i
Lihtentajnom. Povrina Austrije je 83.871 km. Glavni grad drave je Be. Ukupni broj
stanovnika je 8.331.930.[5] Austrija je lanica organizacije Ujedinjenih naroda od 1955. godine,
a Evropske unije od 1995. godine. Od 2009-10. godine, Austrija je nestalna lanica Vijea
sigurnosti Ujedinjenih naroda.

Sadraj
1 Historija
1.1 Starije kameno doba
1.2 Kelti, rimske provincije
1.3 Srednji vijek
1.4 Austrijsko Carstvo
1.5 Austro-Ugarska monarhija
1.6 Drugi svjetski rat
1.7 Savremeno doba
2 Geografija
2.1 Najvii planinski vrhovi
2.2 Rijeke
2.3 Jezera
2.4 Nacionalni parkovi
2.5 Klima
3 Politika
3.1 Predsjednik
3.2 Skuptina
3.3 Vlada
3.4 Predsjednik vlade
3.5 Ministarstva
3.6 Politike partije
3.7 Izbori u Austriji
3.7.1 Izbori za Evropski parlament
4 Politike podjele
5 Privreda
6 Stanovnitvo
6.1 Religija
7 Kultura
8 Obrazovanje
8.1 Osnovno i srednje obrazovanje
8.2 Visoko obazovanje
9 Turizam
10 Sport
11 Relevantni lanci
12 Reference
13 Literatura
14 Vanjske veze
Historija
Starije kameno doba[uredi - | uredi izvor]
Podruje Austrije bilo je naseljeno i u starijem kamenom dobu, o emu svjedoi i jedan od
najvrijednijih nalaza arheologije u Austriji tzv. Willendorfska Venera. Nastala je oko 25.000
godina p.n.e na podruju dananjeg Willendorfa kod Wachaua u Donjoj Austriji. Pronaena je
1908. godine, a danas se nalazi u Prirodno-historijskom muzeju u Beu

Kelti, rimske provincije

Na podruju dananje Austrije keltska plemena - Ambidraven, Ambisonten, Boier, Kampi i
Noriker, osnivaju kraljevstvo Noricum. Ovo kraljevstvo bilo je poznato po izvozu eljeza, sve do
podruja dananje Italije, kao i po svojim konjima. Imali su i svoju kovnicu novca. irenjem
Rimskog carstva, kroz mirno osvajanje, pod rimskim vojskovoama i carskim sinovima
Tiberijem i Druzom 15. godine pne. podruje dananjeg Tirola i Vorarlberga prelazi u posjed
Rima. Rimljani osnivaju provincije Norikum, Panonija i Retija. Vei rimski gradovi u to vrijeme
bili su : Solva - kod mjesta Wagna, Ovilava - Wels, Lauriacum - Lorch kod Ennsa, Cetium -
Sankt Plten, Vidobona - Be, Iuavavum - Salzburg.
Srednji vijek[uredi - | uredi izvor]
Nakon to su teritorij dananje Austrije osvajali Rimljani, Huni, Lombardi, Ostrogoti, Bavarci i
Franci, ona dolazi pod vlast dinastije Babenberga od 10. do 13. vijeka, kad su ih naslijedili
Habsburgovci. 976. godine spominje se markgrof Leopold I iz dinastije Babenberg, kao
povjerenik cara Otona I. Prvo pominjanje Austrije, kao Ostarrchi [6] zabiljeeno je 1. novembra
996. godine u ugovoru o poklonu 950 ha zemljita, cara Otona III, biskupu od Freisinga u okolini
dananje opine Neuhofen an der Ybbs u Donjoj Austriji rjeima:

...in regione vulgari vocabulo Ostarrchi in marcha et in comitatu Heinrici comitis filii Luitpaldi
marchionis.
Oko 1000. godine pojavljuju se imena za Austriju, koja imaju i druga znaenja, kao npr. in
orientali regno, in oriente, Osterland Austria i terra orientalis. Danas veina jezika naziva
Austriju tim imenom, izuzev slovakog Raksko, ekog Rakousko i finskog jezika Itvalta.

Izumiranjem dinastije Babenberg, Rudolf Habsburki 1240. godine postaje prvi njemaki kralj iz
dinastije Habsburg, te uzima ime Rudolf I. vojvoda austrijski i tajerski. Dinastija Habsburg
vladala je Austrijom sve do svog izumiranja 1780. godine, kada ju je naslijedila lotarinka
dinastija pod imenom Habsburg-Lotaringija.

Austrijsko Carstvo[uredi - | uredi izvor]

Raspadom Svetog Rimskog Carstva 1804. godine, Franjo II, kao poslijednji vladar tog carstva
osniva Austrijsko Carstvo i uzima ime Franjo I, austrijski car. Carstvo se prostiralo na
podrujima dananje Austrije, eke, Slovake, Rumunije, Hrvatske, Slovenije, Srbije,
Maarske, sjevernih dijelova Italije, kao i dijelova Poljske,Njemake i Bosne i Hercegovine.

Austro-Ugarska monarhija[uredi - | uredi izvor]

Austrijsko Carstvo je 1867. godine podijeljeno je kao dvojna monarhija, Austro-Ugarske na
austrijski i maarski dio. Odlukom Berlinskog kongresa Austrija okupira Bosnu i Hercegovinu,
koju 1908. godine anektira. Napadom Austro-Ugarske na Srbiju 1914. godine zapoeo je Prvi
svjetski rat. Sa ukupnom povrinom od 676.615 km Austro-Ugarska je bila druga po veliini
zemlja u Evropi, a po broju stanovnika sa oko 53 miliona 1914. godine, trea u Evropi. Austro-
Ugarska se raspala nakon to je izgubila Prvi svjetski rat, pa je mirovnim ugovorom u Saint-
Germainu i mirovnim sporazumom u Trianonu 1918. godine, nastala Austrija u dananjim
granicama, nazvana Prva Republika, sa prvim predsjednikom vlade Karlom Rennerom. 1938.
godine Austriju je pripojila nacistika Njemaka.
Drugi svjetski rat[uredi - | uredi izvor]
Krajem Drugog svjetskog rata 1945. godine saveznici su podijelili Austriju na etiri okupacione
zone sve do 1955. godine, kad je stekla potpunu nezavisnost, pod uvjetima da ostane neutralna,
te da se odrekne tenji za ponovnim pripojenjem Njemakoj. 27. aprila 1945. godine proglaena
je privremena vlada na elu sa Karlom Rennerom. Ta vlada proglaava uspostavljenje tzv. Druge
republike i upravlja Austrijom, sa manjim promjenama, sve do prvih legitimnih izbora 1949.
godine.

Savremeno doba[uredi - | uredi izvor]

Austrija je 1995. godine postala lanica Evropske Unije, a 1999. je uvela valutu euro.

Geografija[uredi - | uredi izvor]

Austrija se protee maksimalno u smjeru zapad-istok 575 km, a u sjeverno-junom pravcu 294
km. Oko 60% povrine Austrije je brdovito i dio je planinskog vijenca Alpe. Na istonoj granici
prema ekoj, nalaze se obronci Karpata. Nizine se nalaze istono i uzdu toka Dunava, te u
junoj tajerskoj i [[Gradie|Gradije je na rubu Panonske nizije. Ukupno 43% Austrije je
poumljeno. Najnia taka Austrije je Hedwighof u opini Apetlon u Gradiu 114 m, a najvii
vrh je Groglockner sa 3.798 m

Najvii planinski vrhovi[uredi - | uredi izvor]

Najvii planinski vrh Groglockner 3.798 m u Austriji nalazi se u saveznoj pokrajini Korukoj.
Osim njega Austrija ima preko 900 vrhova sa visinom veom od 3.000 m.[7] Neki vei vrhovi
su:

Wildspitze 3.774 m,
Weisskugel 3.738 m,
Grovenediger 3.662 m,
Hinterer Brochkogel 3.628 m,
Hintere Schwrze 3.624 m,
Similaun 3.607 m,
Wiesbachhorn 3.564 m,
Rainerhorn 3.560 m
Rijeke[uredi - | uredi izvor]
Najvei dio Austrije, oko 80.566 km pripada Dunavskom slivu, a samo mala podruja na zapadu
pripadaju slivu Rajne (2.366 km), te na sjeveru slivu Elbe sa povrinom od 918 km.

Ostale vee rijeke u Austriji su: Lech, Isar, Inn, Salzach, Traun, Enns, Ybbs, Erlauf, Pielach,
Traisen, Wienfluss, Fischa, Groe Mhl, Kleine Mhl, Rodl, Aist, Kamp, Gllersbach, Rubach,
Thaya, March, Mura i Lainsitz.

Jezera[uredi - | uredi izvor]

Najvee jezero u Austriji je Neusiedler See u Gradiu. Ukupno 77% povrine od ukupno 315
km pripada Austriji, a ostatak pripada Maarskoj. Drugo najvee jezero je Attersee sa 46 km u
Gornjoj Austriji, te Traunsee sa 24 km. Na tromei sa Njemakom i vicarskom Austriji pripada
i manji dio Bodenskog jezera. Tana granica izmeu drava na Bodenskom jezeru nije
definirana. Osim njih, posebno za turizam, su vana jezera u Korukoj: Wrthersee, Millsttter
See, Ossiacher See i Weiensee. Druga poznatija jezera u Austriji su Mondsee i Wolfgangsee.
Austrija je kontinentalna drava. to znai da nema izlaz na more.

Nacionalni parkovi[uredi - | uredi izvor]

Austrija ima sedam nacionalnih parkova: Hohe Tauern, Gesuse, Nockberge i Kalkalpen,
Neusiedler See - Seewinkel, Thayatal i Donauauen.

Klima[uredi - | uredi izvor]

U zapadnom i sredinjem dijelu prevladava snjena klima s izrazitim padalinama i niskim
zimskim temperaturama. Ljetne temperature su do 20 C. U dolinama su este magle i
temperaturne inverzije. Prema istoku prevladava umjereno kontinentalna klima.

Politika[uredi - | uredi izvor]

Po austrijskom Ustavu iz 1920., te dopunama iz 1929. godine godine Austrija je federalna,
parlamentarna demokratska republika, koja se sastoji od devet saveznih pokrajina.[8] Ustav je
ponovo stupio na snagu nakon zavretka Drugog svjetskog rata 1945. godine.

Aktivno pravo glasa na izborima u Austriji imaju sve osobe koje su:
dravljani Austrije.
osobe koje na dan izbora imaju napunjenih 16 godina. Do 2007. godine starosna granica bila je
18 godina.
Pasivno pravo glasa, imaju sve osobe koje na dan izbora imaju napunjenih 18 godina, osim ako
nisu izuzeti iz prava za glasanje.

Predsjednik[uredi - | uredi izvor]

ef drave je predsjednik, koji se bira direktno na izborima svakih est godina. Po austrijskom
Ustavu, mandat se predsjedniku moe samo jednom produiti, sa narednih est godina.
Predsjednik ima funkciju proglaavanja i mogunost rasputanja vlade, savezne skuptine, kao i
pokrajinskih skuptina, glavni je zapovjednik oruanih snaga Austrije, kao i slubeni predstavnik
Austrije na meunarodnom nivou. Sadanji predsjednik Austrije je Heinz Fischer, lan
Socijalistike partije Austrije (SP) izabran je prvi put na izborima 25. aprila 2004., a drugi put,
kao nezavisni kandidat na izbori za predsjednika Austrije, 25. aprila 2010. godine.

Skuptina[uredi - | uredi izvor]

Austrijska skuptina sastoji se od dva doma:

Dravno vijee (njem:Nationalrat) sastoji se od 183 zastupnika, koji se biraju na direktnim i

tajnim izborima svakih pet godina. Do 2007. godine mandat u skuptini trajao je etiri godine.
Skuptina donosi najvanije zakone, te je za njihovo usvajanje potrebna, obino apsolutna veina
(najee dvotreinska). Za ulazak u skuptinu postavljena je granica od 4%. Glasovi partija,
koje osvoje manje od 4%, dijele se partijama sa veim procentualnim udjelom. Dravnim
vijeem predsjedavaju tri predsedjnik koji se biraju iz redova tri najjae partije. U mandatu od
2008. godine predsjednica vijea je Barbara Prammer (SP), drugi predsjednik je Fritz
Neugebauer (VP), a trei, lan FP Martin Graf.
Savezno vijee (njem:Bundesrat) lanovi se biraju iz pokrajinskih skuptina. Savezno vijee ima
pravo veta na odluke, koje se u dravnom vijeu, moe pobiti. Samo u iznimnim sluajevima,
ako su prava pokrajina ugroena, savezno vijee ima apsolutno pravo veta. Politiki kritiari,
zbog zastupanja partijskih interesa zastupnika, a ne interesa pokrajina, esto smatraju ovo vijee
nepotrebnim.
Na izborima 2008. godine za skuptinu koji su odrani 28. septembra izabrane su sljedee
partije:

Socijalistika partija Austrije (SP) 29,26% i 57 predstavnika,

Narodna partija Austrije (VP) 25,98% i 51 predstavnik
Slobodarska partija Austrije (FP) 17,54% i 34 predstavnika
Savez za budunost Austrije (BZ) 8,26% i 21 predstavnik
Zeleni 8,05% i 20 predstavnika
Ostale partije dobile su manje od 4 % te nisu imale pravo za ulazak u parlament
Zbog najvie osvojenih glasova mandat za sastav vlade povjeren je lanu Socijalistike partije
Austrije (SP) Werneru Faymannu.

Vlada[uredi - | uredi izvor]

U Austriji je vlada, pored predsjednika drave najvii organ uprave. lanovi vlade su predsjednik
vlade (njem:Bundeskanzler), podpredsjednik vlade (njem:Vizekanzler) i savezni ministri.

Predsjednik vlade[uredi - | uredi izvor]

Predsjednika vlade postavlja predsjednik drave, uobiajeno ga predlae nakon izbora, najjaa
partija u parlamentu, mada to nije pravilo. Vlada predlae predsjednika vlade, predsjedniku i on
predlog moe takoer odbiti. Predsjednik drave ima ovlasti, da na osnovu prijedloga vlade,
raspusti skuptinu te raspie nove izbore. Predsjednik vlade je primus inter pares u vladi,
predlae i otputa ministre, mada nema ovlasti mjeanja u resor pojedinog ministarstva. Nakon
izbora u septembru 2008. godine, te nakon 56 dana pregovaranja, SP je uao u koaliciju sa
VP, te je za predsjednika vlade izabran Werner Faymann, a za podpredsjednika, Josef Prll,
lan VP.

Ministarstva[uredi - | uredi izvor]

Austrijska vlada, izabrana na izborima 2008. godine, ima etrnaest lanova, ukljuujui
predsjednika i podpredsjednika vlade. Broj lanova je promjenljiv, te je u zavisnosti od pojedine
vlade. Podpredsjednik vlade Josef Prll obavlja i funkciju ministra financija.

Glavni lanak: Vlada Austrije (Izbori 2008.godine)

Politike partije[uredi - | uredi izvor]
Izbori u Austriji[uredi - | uredi izvor]

Podjela Austrije
Izbori za Evropski parlament[uredi - | uredi izvor]
Austriju zastupa u Evropskom parlamentu 18 predstavnika, koji se biraju svakih pet godina na
izborima. Birai glasaju za birake liste politikih partija, te mogu i direktno svoj glas dati
kandidatu na izabranoj listi politike partije. Od 2009. godine Austriju e predstavljat 17
predstavnika. Na izborima za Evropski parlament odranim 8. juna 2009. godine u Austriji,
pobijedila je Narodna partija Austrije (VP) sa 29,8 % i 6 predstavnika u parlamentu. Na
drugom mjestu je Socijalistika partija Austrije sa 23,9% i 5 predstavnika

Politike podjele[uredi - | uredi izvor]

Austrija je savezna republika i dijeli se na devet saveznih pokrajina. Pokrajine su podijeljene na
okruge i statutarne gradove. Okruzi su podijeljeni na gradove, opine i opine sa tzv. markt
statusom.