https://books.google.com.tr/books?

id=IBLmmnea5sQC&pg=PA874&lpg=PA874&dq=materials+selection+in+solar+collectors&source=bl&ots=qfb28l1FQd&sig=ZTa
mWNiSwxNhjC7EkanWOaP9hMY&hl=tr&sa=X&sqi=2&ved=0ahUKEwjHgf32vPfTAhWEQZoKHa4xCKYQ6AEIbDAJ#v=onepag
e&q&f=false

yutucu plaka:

Yutucu plaka, kollektorun, gunes snlarn s enerjisine donusturen ve bu sy akskana aktaran onemli bir
parcasdr. Bakr, aluminyum, paslanmaz celik, DKP sac, plastik vb. sl iletkenlii uygun herhangi bir
malzemeden imal edilebilir. Tasma kanallar roll-bond, ekstruzyon, presleme, kaynak, lehim gibi islemlerle
ortasnda, ustunde veya altnda olacak sekilde imal edilebilir. Yutucu plakann ve tasma kanallarnn ayn cins
malzemeden bir butun olarak imal edilmesi tercih edilmelidir. Cunku farkl cins malzeme kullanmnda korozyon,
hava filmi, nem birikmesi gibi olumsuzluklarla karslaslmaktadr. Yutucu yuzey kalnlnn bakr icin 0.3-2.5
mm, aluminyum icin 1.5-2.5 mm arasnda olmas istenir. Kollektor verimi de plaka kalnlnn artmasyla
artar. Bu da maliyeti arttran bir unsurdur. Optimum kalnlk olarak aluminyum icin 2 mm, bakr icin 1.8 mm
alnabilir. Yaplan karslastrmal bir calsmada, en yuksek verim, tasma kanallar ortada ve bakrdan
yaplan plakada gozlenmistir.

Son yllarda kollektor firmalar yurtdsndan plastik yutucu plaka ithal etmektedirler. Bu tip plakalar dusuk
scaklk uygulamalarnda tercih edilmektedir. Plastik kollektorlerin dezavantaj dusuk s iletiminden dolay
yutucu plaka ve akskan arasndaki s transferinin dusuk olmasndan dolay kollektor verimini dusurmektedir.
Ayrca maliyet acsndan piyasadaki kollektorlerden daha pahaldr.

3.1. Kollektor Ortusu

Kollektor ust ortusu, 3mm-4mm'lik camdan veya esdeeri saydamlk ve mor otesi (ultraviole) snlara kars
yeterli saydamlkta malzemeden yaplmaldr. Ust ortunun gecirgenlii zamanla onemli olcude azalmamaldr ve
yuksek scaklklara kars
dayankl olmaldr. Saydam plastikler, cama gore dayankl ve elastiktir. Ancak cizilmeye ve asnmaya kars
relatif olarak daha dusuk direnclidir (3). Ortu malzemesinin en onemli avantaj kollektorun s kayplarn
azaltmasdr.
Cam ortunun, toplam sk gecirme oran da kollektor verimini etkilemektedir. Cam, uzerine dusen gunes snn
gorulebilir ksmnn %85-90'n gecirir. Geriye kalan ksm, sn camdan gecisi srasnda cam tarafndan yutulur
veya yanstlr. Yutulan sk miktar, camn icerdii demir oksit (Fe2O3) oranna baldr. Demir orann artmasyla
absorbe edilen sk miktar da artar.
Sekil 2'de gorulduu gibi sk gecirgenlii %85 olan pencere cam yerine, %90 olan su beyaz cam
kullanldnda kollektor veriminde %5.4'luk bir arts salanabilir.

2.6 Collector Sealants

The integrity and long term durability of a collector depends strongly on the
design
and the quality of the sealing assembly around the cover and around the fluid
inlet
and outlet pipes.

The sealants need to be resistant to the temperatures involved and to
weathering.
They should remain flexible in order to ensure water-tightness and to permit
thermal movement of the collector components throughout the expected lifetime
of the collector. They also must remain firmly in place. Pre-formed cover sealants
should be kept in place (and also protected from solar radiation and attack by
birds) by a separate aluminium profile.
EPDM (Ethylene Propylene, Diene Monomer) is commonly used in collectors. It
is relatively expensive, but it has good temperature and weathering resistance.
Silicone sealants are also used, because they are durable over a wide range of
temperatures and they have good resistance to atmospheric ageing. Curing
period
should be considered in the production process.

2.7 Collector Qualification Testing

A series of tests are included in the standards shown in references [11] and [12].
The Rain Penetration test and the Exposure test are very important ones. The
manufacturer can conduct both of them without any difficulty, and he can obtain
very useful information for the collectors under consideration.
For the rain penetration test, the collector is not filled and the inlet and outlet
fluid pipes of the collector are sealed. It is placed in a tilt of 30o - 45o. The
collector
is sprayed on all sides with water for some period. Having the collector facing the
sun, any rain penetration will be apparent by the condensation of water inside
the glazing. In case of water penetration, investigation should be conducted to
determine the point of entry of the water.
The exposure test provides a low-cost indication of the aging effects, which are
likely to occur during a longer period of natural aging. The collector is mounted
outdoors, but is not filled with fluid. All of its fluid pipes are sealed to prevent
cooling by natural circulation of air except one, which is left open to permit free
expansion of air in the absorber.
The collector is exposed to the sun for a period of four or five weeks under some
reasonable irradiation conditions. At the end of the exposure test, the collector
is inspected for damage or degradation related to glazing, insulation, absorber
surface and the design of the whole collector.

Solar Collector Glazing Materials

This page gives my take on glazing material candidates for solar collectors.

Solar collectors are a fairly tough test of glazing materials. Collectors glazing is exposed to high tem
time outdoor exposure, impacts from hail and/or vandals, while also requiring high light transmission
cost.

The ideal glazing material for solar collectors would have these properties:
High temperature capability

Transmit light very well

Long life when exposed to UV and high temperatures

Good impact resistant

Light weight and easy to work

Opaque to long IR to reduce heat loss

Low cost
No single glazing material exhibits all of these properties, so
picking the best material for your application is going to be a
tradeoff.

Here is a table of glazing candidates and the pros and cons as I see them.
http://www.builditsolar.com/References/materialspecrs.htm

http://www.hewalex.eu/en/offer/flat-plate-collectors/solar-collector-ks2100-tlp-
ac.html

http://makinecim.com/bilgi_7813_Domestik-Sicak-Su-Ureten-Gunes-Sistemlerinin-
Uretiminde-Kullanilan-Malzemeler-Ve-Guvenilirlikleri

https://www.e-education.psu.edu/eme811/node/685

Dzlemsel Toplayclarn Temel Elemanlar

Dzlemsel toplayclar genel olarak saydam rt, enerji toplayan yzey, yutucu yzeye balanm s tayc borular, yaltm malzemesi ve kasadan ibarettir.

Saydam rt zerine gelen gne enerjisinin bir ksm yansyarak evreye giderken dier ksm yutucu yzey zerine gelir. Yutucu yzey zerine gelen nmn
byk bir ksm yutucu yzey tarafndan yutulur, bir ksm da uzun dalga boyu nm olarak saydam rtye doru yansr. Saydam rtye yansyan bu nmn
bir ksm tekrar yutucu yzeye yansr bir ksmda saydam rty geerek evreye gider. Isnan yutucu yzey enerjisinin byk bir ksmn s tayc akkana
iletir. Bir ksm da iletim ve tanm yoluyla kasadan evreye yaylr.

Is tayc akkan olarak su kullanldnda, yutucu plakalarn maliyeti daha yksek olmaktadr. Su kullanlarak alan, deiik tipte birok kollektr vardr. Su
kullanlan kolektrlerde korozyon ve donma dikkate alnmas gereken iki nemli husustur. Normal musluk suyu olduka korozif olduundan korozyona kar
baz tedbirler alnmaldr. Herhangi bir metal belirli artlar altnda kullanlmaldr.
Sistemde kullanlan suyun antifrizli olmas doymay, dolaysyla donmadan meydana gelecek zararlar nlerken, antifriz suya zg problemleri de beraberinde
getirir, antifrizli su sisteme ek baz maliyeler getirir. Antifrizli su kullanldnda, sistemde bir s deitirgeci kullanma zorunluluu vardr. nk antifrizli suyu
direkt olarak kullanamayz. Bylece antifrizli su ile kullanma suyunun devresi birbirinden ayrlm olur. Is deitiricisi kullanmakta sistemin verimini biraz
drr. Antifriz maddesi olarak kullanlan glikol, yksek scaklkta glikolik asit oluturarak korozyon etkisi yapmaktadr. Bu yzden yksek scaklklara
klmamaldr.

Svl kollektrlerde, s tayc akkan olarak su dnda baz akkanlar da kullanlabilir. Suyun dndki akkanlarda aranacak baz zellikler yksek
alevlenme ve kaynama noktas scakl, dk donma scakl ve korozyon etkisi olmamasdr.

Svl toplayclarda ak kanallar, yutucu plakann tm yzeyini kaplayamaz. Bu nedenle s, yutucu plakadan iletim yoluyla akkana ular. Is tayc borular
yutucu plaka zerine aralklarla yerletiririler. Borular arasnda kalan yutucu plaka yzeyleri borulara tutturulmu kanatlar eklinde grev yaparlar. Is bu
kanallardan borulara, borular da ilerinde ki svy (genellikle su) aktarlr. Yksek sl iletkenlii olan ve korozyondan etkilenmeyen bakr ve alminyum iyi bir
yutucu plaka malzemesidir.

Yutucu plaka zerinde ki boru aralklar, kanat verimliliine ve boru maliyetine bal deimektedir. Yutucu yzey genelde bakr kullanld zaman yaklak 0,5
mm kalnlnda ve bakr borularn aralarnda uzaklk ta 10-15 cm'dir. Kanat verimlilii %97'ye kadar kabilir.

1. Saydam rt

Saydam rtnn esas grevi toplaycdan evreye tanm ile olan s kaybn azaltmak ve yutucu yzeyin yamur, dolu ve toz gibi d etkenlerden korumaktr.
Gneten gelen nm ksa dalga boyludur, yutucu yzeyden yansyan ve yaylan nm uzun dalga boyludur. Bu yzeyden saydam rtnn; ksa dalga boylu
nmn geirme orannn byk, yutucu levhadan yaylan uzun dalga boylu nmlar da geirme orann kk olmas istenir. Ayrca kullanlan rt malzemesi
yksek geirgenlik oranna sahip olmal, yutma ve yanstma oranlar minimum olmaldr.

Saydam rtden istenen zellikler;

1) Gne nmn byk bir ksmn geirmeli

2) Uzun dalga boyu olan s nmn geirmemeli

3) Scaklk iel ekil deitirmemeli

4) En az 100oC scakla dayanmal

5) Kolay krlmamal, anmamal ve izilmemelidir.

6) Zamanla mor tesi (ultraviyole) nmdan bozumamal

7) Hafif ve ucuz olmal

Camlar
Camlar 0,3 m ile 3 m arasndaki ksa dalga boylu gne nmn byk bir ksmn geirirler. Yutucu yzeyden yaylan uzun dalga boyu (3 m ile 50 m)
nm geirme oranlar dktr. Anmaya ve izilmeye kar direnlidir. Bu zelliklerinden dolay camlar saydam rt olarak yaygn bir ekilde
kullanlmaktadr. Camlarn sakncas krlgan olmalar plastik esasl rtlere gre ar olmalardr.

Cam, zerine den gne nn grlebilir ksmnn %85-90'n geirir. Geriye kalan ksm, n camdan geii srasnda cam tarafndan yutulur. Yutulan
k miktar camn ihtiva ettii demir oksit (Fe 2O3) oranna baldr. Demir orann artmasyla yutulan k miktar da artar. Buda camlarn toplam nm geirme
orann azaltr. Bu sebeple Fe 2O3 oran 0,0005'den kk olanlar tercih edilmelidir. Pencere camlar bu orann zerindedir. Bu yzden gne kollektrlerinde
saydam rt olarak kullanlacak camlarn zel imal edilmesi gerekir. Pencere camlarnn kesilen ksmlar yeil renkli grnr, bu durum camn fazla demir oksit
ierdiindendir. Ayrca camlarn nm geirme oranna ara yzeydeki yanstmada etki etmektedir. Bu yanstmay azaltmak st yzey krlma indisi kk olan
teflon gibi malzemelerle ok ince olarak kaplanmaldr. Yutucu yzeyden evreye olan uzun dalga boyu nm kayplarn azaltmak iin camn i yzeyine de
kzl alt nm yanstclar ile kaplamak gerekir. Bular metal oksit ve kalay oksit filmleri gibi malzemelerdir.

Uygulama daha ok dk demir oksitli tempreli ve pirizmatik camlar kullanlmaktadr. Temperli olmasnn nedeni krldnda kl gibi paralara ayrlarak
yaralanmalara yol amamas iindir. Camlar prizmatik olmasnn nedeni de zerine eik gelen nmlarn yanstma orann azaltmaktr.

Saydam rt malzemelerinin optik zelliklerinin dnda mekanik zellikleri de test edilmelidir. Dolu hasar ve kar ykne kar direnci belirlenmelidir. Yksek
miktarda kar yann olduu blgelerde minimum 30o eim as olmaldr.

Saydam rtler yutucu yzeyden evreye olan tanm kayplarn azaltmak iin kullanlmaktadr. Bu yzden souk iklim blgelerinde bir saydam rt yerine iki
saydam rt kullanlmas gerekmektedir. ki saydam rt kullanldnda evreye olan tanm kayplar azalmaktadr ama yutma geirme arpan
klmektedir. Bu yzden iyi bir analiz yaplarak iki saydam rt kullanlmas yoluna gidilmelidir.

Plastik rtler

Plastik rtiler aktilik, teflon, poli-karbonat, cam takviyeli plastik esasl malzemelerden yaplrlar. En yaygn bilineni plexsiglastr. Plastik rtlerin gne nmn
geirme oran dk demir oksitli camlar gibi yksektir, krlmaz ve ucudurlar. Fakat yutucudan yansyan sl nm geirme orannn yksek olmas, sl
genleme katsaynn byk olmas, yksek scakla dayankl olmamas, mor tesi nmdan zamanla bozularak nm geirme orannn bozulmas ve
anmaya kar direni olmayndan dolay pek tercih edilmez.

2. Yutucu Yzey

Gne nmn yutan ve sy borulardaki akkana ileten ksmdr. Yutucu yzey malzemesi olarak genellikle bakr, alminyum ve elik kullanlr. Bakr ve
alminyumun sl iletim katsays yksek olmasna karn elie gre pahaldr. elik daha ucuzdur ama korozyona kar direnli deildir. Yutucu olarak seilen
malzemelin lehim ve kaynak gibi imalat zellikleri de nemlidir.

Yutucu malzemelerden istenen zellikler

1) Gne nmn yutma oran yksek olmaldr.

2) Uzun dalga boylu sl nm yayma oran kk olmal.

3) Is iletim katsays byk olmal.

4) Korozyona kar direnli olmal.

5) Levha ince imal edilmelidir.

6) yi ilenebilmeli.

Yutucu yzeyden en ok istenen zellik aadaki ekilde belirtildii gibi ksa dalga boylu nmlar yutma orannn byk, uzun dalga boyu sl nm yayma
oranlarnn dk olmas istenir. deal siyah yzeylerin nm yutma oran en yksek, sl nm yayma oran da en yksektir (=1 (epsilon)). Siyah boyal
yzeyler ideal siyah yzeye yakndr. Bu yzden siyah boyal yzeyler yutucu yzey iin tam ideal yzeyler deildir. Yaplan aratrmalar sonunda nm yutma
oran yksek ayn zamanda sl nm yayma oran ise dk olan yzeyler elde edilir. Bu yzeylere seici (selektif) yzeyler denir. Toplayclarnda iki eitli
yutucu yzey kullanlr.

1) Siyah yzeyler

2) Seici yzeyler

1) Siyah Yzeyler

Siyah yzeyler gnee dayankl mat siyah boya ile yutucu yzeyin boyanmas ile elde edilir. Ucuzdur ve imalat kolaydr. Bu yzeyler yukarda da belirtildii
gibi ksa dalga boylu nmlar yutma oran byk olduu gibi, sl nm yama oranlar da yksektir (=0,90~0,95). deal siyah yzeyler btn dalga boylarnda
ki her adan gelen nmn tamamn yutar. Tam ideal olmayan gri yzey olarak adlandrlan siyah yzeyler nmn bir ksmn geli asna bal olarak
yanstr. Aadaki izelgede grnd gibi beyaz boyann nm yutma katsaysnn ok kk, yayma katsaysnn da yksek olmas nedeni ile yaz scann
ok fazla olduu yerlerde evlerin d yzeylerinin beyaza boyanmas konutlarn snmasn azaltr.

2) Seici yzeyler

Ksa dalga boylu nmn tamamna yakn yutan ve uzun dalga boylu nm ok az yayan yzeylere seici yzey denir. yi bir seici yzey ideal bir yutucudur.
Son yllarda gne toplayclarnn byk ksmnda seici yzey kullanlmaktadr. Seici yzeyler alminyum, elik, bakr gibi malzemelerin zerine siyah nikel,
siyah bakr, siyah krom gibi kaplamalar yaplarak elde edilir. s de iyi bir seici yzeydir ama yzey zerine kaplanmas zordur. Kaplamalar kimyasal banyo,
pskrtme yntemi veya elektro kaplama eklinde yaplmaktadr. Kaplanm yzeyler mikroskopla incelendiinde mikron mertebesinde yzeyin ukurlarla
kaplanm olduu grlmektedir. Bu ukurlara giren nn dar kmas byk oranda azalmakta ve durum yutma katsaysn artrmaktadr. Seici yzeye
bakldnda koyu renkli grnmesine ramen gerekte siyah bir yzey olmad iin nm yayma oran kktr. Genellikle seici yzeylerde yutma
katsaysnn yayma katsaysna (/) orannn 4'ten byk olmas istenir. Uygulamada yayma oran ok klnce yutma oran da klmektedir. Bu yzden
/ orannn ok byk olmas seici yzeyin ok iyi olduunu gstermez. Gnmzde bakr ve alminyum zerine yaplan yzeyler daha ok kullanlmaktadr.

Gne kollektrlerinin en nemli ksmn yutucu yzey oluturmaktadr. Kollektrn verim yutucu yzey kaplanmasna, geometrisine ve yzey iin seilen
malzemenin zelliine bal olarak deiir. Akkan kanallar roll-bond, ekstrzyon, presleme veya benzeri ilemlerden biri ile dorudan plaka iinde, stnde ve
altnda meydana getirilebilir.
Neme kar direnli olmayan seici yzeyler kullanldnda yutucu yzey zerine yamur sularnn hi gelmemesi iin iyi bir szdrmazlk salanmaldr. En
fazla tercih edilen krom kaplama seici yzeylerdir.

Gne nmlarnn geli as yutma katsays () etkiler. Gne geli asnn 60 oC ye kadar olan deerleri iin yutma katsays byk deiim gstermez
ancak daha yksek geli alarnda yutma hzla der. Yani sabahlar ve akamlar yutma katsays kk len saatlerinde yksektir.

3. Is Yaltm

Toplayclarda yaltm malzemesi olarak cam yn, ta yn, polireten kpk ve benzeri yaltm malzemeleri kullanlr. Cam yn veya ta yn kullanlmas
durumu gaz k incelenmelidir. Mineral ynlerin balayc malzemelerinde kan gazlar, gereken tedbir alnmazsa saydam rtde birikebilir ve nm geirme
orann drebilir. Kasann yan ve alt yzeyleri ile yutucu arasndaki yaltm, cam yn ise srayla 30-50 mm ve 50-100 mm, polireten levha 30-85 mm,
polireten kpk ise en az 95 mm alnmaldr. Ayrca yutucu plaka ile alt yaltm arasnda 1-2 cm boluk braklmaldr. Yaltm yutucu plakaya bakan ksm
alminyum folyo ile kaplanarak uzun dalga boylu nlarn yutucuya geri dn salanmaldr. Yaltm yamur rzgr gibi atmosfer artlarndan
etkilenmeyecek ekilde kaplanmaldr. Yaltmn yan ve alt yzeylerinin kaplama malzemesi scakla dayankl, nem ve yamura kar direnli, zamanla ekil
deitirmemelidir, yanmaya kar direnli ve sl iletim katsays kk olmaldr.

4. Toplayc Kasa

Toplayc kasa olarak alminyum, paslanmaz elik, galveniz elik ve plastik gibi eitli malzemeler kullanlmaktadr. Kullanlan malzemeye gre grev tasarm
deiiklik gsterir. Birok modl toplayc ekstrze alminyum profilde yaplmtr. Ekstrze alminyum profil hafiftir. Modl boyutlarnda mmkn olan en
yksek esneklie sahiptir. Maliyetleri de olduka dktr. Galveniz sac veya paslanmaz elik kullanlan kasalar olduka ardr. Kasa imalat yaltkann
slanmasn nleyecek szdrmazlk olmaldr. zellikle toplayc giri ve klarnda kasann tam szdrmazl salanmaldr. Yapmnda kullanlan malzemelerin
sl genleme de dikkate alnmaldr.

5. Akkan Borular

Yutucu yzeye gelen enerjinin, byk bir ksm sl akkan borularna geerken (faydal s) bir ksm toplaycda depolanr, geri kalan ksm nm, tanm ve
iletimle evreye gider. Borular yutucu yzeye temas sl direnci ok kk olacak ekilde lehim ya da eitli kaynak yntemleri ile tutturulmaldr. Borular s
iletim katsays yksek olan malzemelerden yaplmaldr. Yaygn olarak bakr, paslanmaz elik ve alminyum borular kullanlmaktadr. Boru ap 12 mm'den
byk seilmelidir. Bilhassa doal dolaml sistemlerde su sirklsyonunun iyi olabilmesi iin daha byk apl borular kullanlmaldr.