Professional Documents
Culture Documents
Bai Giang Pho 3 For Teacher
Bai Giang Pho 3 For Teacher
a) b)
c)
Hnh II.2 : S thay i a) momen quay
b) momen dao ng
c) momen kch thch in t qua s tng tc vi cc tia
in t
Cc qu trnh ny u i hi mt nng lng xc nh, c tn s ring gi
l tn s quay ( q ), tn s dao ng d , tn s kch thch in t e .
V vy, khi chiu 1 chm bc x in t vi cc tn s khc nhau vo phn
t th n ch hp th c bc x in t c tn s ng bng cc tn s ring ni
trn ( q , d , e ). Do s hp th chn lc ny m khi chiu chm bc x in t
vi gii tn s khc nhau i qua mt mi trng vt cht th sau khi i qua, chm
bc x ny s b mt i mt s bc x c tn s xc nh, ngha l cc tia ny
b phn t hp th.
Chng ta c th xem xt mt cch chi tit nh sau: Eel > Ed > Eqy, tc
mi trng thi electron (c bn hoc kch thch) bao gm mt s trng thi dao
ng khc nhau, n lt n mi trng thi dao ng li bao gm mt s trng
thi quay khc nhau.
Cc bc x c nng lng thp nh sng cc ngn hoc hng ngoi xa ch
lm thay i trng thi quay ca phn t. Do khi nghin cu s hp th bc
x trong vng vi sng hoc vng hng ngoi xa ta x thu c ph quay thun
tu. Ph quay thun tu gm cc vch rt xt gn nhau v cch u nhau, mi
vch c tn s:
E qy
qy
h
Khi phn t hp th bc x vng hng ngoi gn, trng thi dao ng b
kch thch (trng thi electron vn khng thay i), nhng lng t nng lng
tng ng s c tn s:
E dd
dd
h
V Ed >> Eqy nn cng vi s bin thin nng lng dao ng lun c
bin thin nng lng quay. V th ta khng thu c ph dao ng thun tu m
thu c ph dao ng quay, thng vn c gi n gin l ph dao ng
hoc ph hng ngoi. Do kt qu chng cht nhng lng t quay ln nhng
lng t dao ng nn ph hng ngoi ta khng thu c cc vch mnh nh
ph quay m ch thu c cc m vch vi tn s = d + qy.
Cui cng nu phn t hp th cc bc x c nng lng ln hn nh bc
x kh kin hoc bc x t ngoi th nng lng electron ca chng b thay i.
Nu ch c trng thi electron thay i th vch hp th tng ng s c tn s:
E el
el
h
Tuy nhin, ng thi vi s thay i trng thi electron lun lun c c s
thay i trng thi dao ng v trng thi quay nn ta khng thu c cc vch
vi tn s el m thu c cc m vch vi tn s = el + d + qy. Ph thu
c trong trng hp ny c gi l ph hp th electron, hoc gn hn l ph
electron. V ph electron c th hin vng t ngoi v kh kin nn cng c
gi l ph t ngoi kh kin.
Biu din ph hp th phn t:
Ph hng ngoi thng c ghi di dng ng cong s ph thuc ca %
truyn qua vo s sng (hoc bc sng) ca bc x. i vi vng t ngoi v kh
kin cc my ph thng ghi cho ta ng cong s ph thuc ca mt quang
D(A) vo bc sng (hoc s sng). so snh gia cc cht, gia cc cu to
khc nhau ngi ta thng biu din ph t ngoi kh kin di dng s ph
thuc ca h s hp th mol (hoc lg) vo bc sng. vng vi sng, ngi ta
li ghi ph di dng s ph thuc ca cng hp th vo tn s.
II.3. nh lut Lambert-Beer
Khi chiu mt chm tia sng n sc i qua mt mi trng vt cht th sau
khi i qua cng bc x b gi m (do khuych tn hay hp th trong lp mng
vt cht).
Gi s cng ca bc x lc ban u l I 0, chiu qua lp mng vt cht
c chiu chiu dy dx b hp th mt lng l dI. Sau khi i qua lp mng vt
cht, cng bc x cn li l: I 1= I0- dI
I
T s: 1 .100 0 0 T gi l truyn qua
I0
I 0 I1
.100 0 0 A gi l hp th
I1
I0 I1
I
Trong : C Nng (mol/l)
dx- chiu dy lp mng (cm)
- H s t l ph thuc vo bn cht ca cht nghin cu
Ly tch phn 2 v:
I1
dI
1
I I .C.0 dx
'
I
ln 1 ' .C.d
I0
I
lg 1 .C.d vi 2,3 '
I0
E .C.d (II.5)
*nh lut Lambert Beer:
I
F = lg 1 l mt quang ca dd nghin cu vi nh sng c di sng
I0
l h s tt phn t
C l nng dd
d l chiu dy lp mng (chiu dy Cuvet)
- nh lut Lambert Beer ch ng trong trng hp nh sng n sc.
T phng trnh (II.5) ta nhn thy i vi 1 cht nht nh th gi tr E ch ph
thuc vo nng dd E f c . Do , ta c th lp th E f c di y:
E
271
2,2
2,0 286
1,6 264
1,2
0,8
0,4 C.103
r.m 2 r1
r1 (II.6) r2
m1 m 2
r.m1
r2 (II.7) r
m1 m 2 Hnh II.5: S mu phn t gm 2 nguyn t
Theo c hc c in ta c:
Momen qun tnh I ca vt c tnh theo cng thc:
I m i .ri2 (II.8)
i
Trong :
E 'q - Nng lng quay ca phn t mc cao hn
E J 1. 2 J 1 (II.16) J0
v0
8 2 I 4 2 I
*Kt hp (II.14) & (II.16) ta c: J2
J1
J0
h2 v3
h..c 2 J 1 J2
J1
4 I J0
v2
J2
h2
J 1
J1
2 J0
v1
4 I.hc J2
J1
J0
2B v0
J 1 (II.17)
hc
* Nh vy momen qun tnh I khng thay i th s chnh lch gia 2 s sng ca
di ph lin nhau trong chuyn ng quay lun hng s.
2B
hc
C ngha l gi tr lun cch u nhau do trn ph s c cc nh hp th
cch u nhau
J 0 1 2 3
2B/hc 4B/hc 6B/hc 8B/hc
* Tuy nhin, trn thc t quang ph quay ca cc phn t ghi c khng phi l
cch u nhau m cng v sau cng st li gn nhau. iu ny thc t l do trong
khi quay, khong cch gia cc nguyn t trong phn t thay i, n s gin ra
hoc p li.
Mu quay nh vy gi l Rotato khng vng chc.
II.2. S dao ng ca phn t Ph dao ng.
ng thi vi chuyn ng quay, cc nguyn t trong phn t cng c th
dao ng, tc l khong cch gia chng tng gim theo chu k nht nh.
* Ta c th hnh dung nh sau: i vi phn t gm 2 nguyn t , khi gi yn mt
nguyn t v ko nguyn t kia ra mt on d r ri b t do, n s dao ng quanh
v tr cn bng vi bin d r khng i. Dao ng ny gi l dao ng t iu
ha. dr dr
r0
h2 1
E qd 2 J J 1 v h (II.21)
8 I 2
- iu kin la chn vi phn t dao ng quay l: J = 1
v = 1,2,3
II.4. Hiu ng Raman.
- Khi chiu 1 chm tia sng vo mt dung dch keo ri qu an st theo hng thng
gc vi tia chiu ban u t a c th nhn thy chm tia khu ch tn.
- Thay th dung dch keo bng dung dch tht, ngi ta cng nhn c cc tia
khuych tn hng thng vung gc vi tia ban u, c tn s 0 bng tn s ca
tia kch thch ban u. Hin tng ny gi l khuych tn Rayleigh.
- Ngoi ra cn nhn c cc tia c tn s nh hn 0-d(vch STOKE) v tia c
tn s ln hn (vch ANTI STOKE) [0+d], c cng yu hn vch 0
- Nhng tia c tn s 0d gi l tia khuych tn Raman
- Nguyn nhn xut hin tia Raman l do tng tc ca tia sng kch thch vi cc
phn t lm bin dng tun hon lp v in t dn n dao ng cc ht nhn
nguyn t vi tn s d .
REILEIGH
Hnh II.8: Cc vch ph Raman
- Nng lng ca tia Raman bng tng hoc hiu nng lng ca cc tia kch
thch ban u v nng lng dao ng.
E Raman E 0 E d h 0 d (II.22)
II.5.Dao ng ring ca phn t.
trn, ta mi ch xem xt cc trng hp phn t c 2 nguyn t. Nhng
trng hp phn t c nhiu nguyn t th s ..
Cc nguyn t trong phn t dao ng theo 3 hng trong khng gian gi l
dao ng ring ca phn t.
S dao ng ring trong phn t c N nguyn t ti a bng 3N- 5 (phn t
thng nh CO2) hoc 3N- 6 (phn t khng thng nh H 2O. Mi dao ng ring
c mt mc nng lng nht nh, tuy nhin c trng hp 2,3 dao ng ring c
cng mc nng lng.
- Ngi ta phn bit dao ng ring lm 2 loi.
* Dao ng ho tr [] thay i chiu di lin kt, khng thay i gc lin
kt.
* Dao ng bin dng [ ] thay i gc lin kt, khng thay i chiu di
lin kt.
- Mi loi dao ng chia lm2 nhm
* i xng: s, s
* bt i xng: a, a
s , a
V d: CO 2 c 3 nguyn t nn s dao ng ring: 3 3 - 5 = 4
2. s
O C O [ s ]
OCO OCC
[s] [a]
O C O [s]
(-) (+) (-)
(Trn thc t ch c 2 vch 2349 cm -1 v 667 cm -1)
s , a
H2O c 3 nguyn t nn s dao ng ring: 3 3 - 6 = 3
s
(2)
(2)
Piston
Gng B (di ng)
Gng A
(c nh)
Ngun sng
Gng quay
Mu
Detector
Computer Tb ghi
A: 3100 cm -1 (y) : =CH2 (CH ca anken u mch: xem Biu 2.1 v bng 2.7)
B: 3040 cm -1 (y) : CH ca anken gia mch (xem Biu 2.1 v bng 2.7)
C: ~2960 cm -1 (m) : CH no (xem Biu 2.1 v bng 2.6)
D: 1640 cm -1 (tb) : C=C (khng phn bit gia hai ni i, xem biu 2.4 vbng 2.14)
E: 1450 cm -1 (m) : CH (CH2, CH3 , xem biu 2.15 v bng 2.6)
F: 1380 cm -1 (tb) : CH3 (dao ng bin dng i xng ca CH3 , xem biu 2.15 v bng 2.6)
G: ~890 cm -1 (m) : CH ca ni i u mch (biu 2.5 v bng 2.7)
H: ~800 cm -1 (tb) : CH ca ni i gia mch (biu 2.5 v bng 2.7)
V d 2: Ph IR ca xeton (o trong CCl 4)
2) nh hng lp th.
Hiu ng lp th nh ng phn cis, trans, tnh ng phng ca phn t c
nh hng n cc i hp th.
* Tnh ng phng.
Ta bit s ko di mch lin hp ca phn t lm cc i hp th chuyn
dch v pha sng di. S lin hp ch c c khi phn t nm trn 1 mt phng.
Khi tnh ng phng mt i th s lin hp b ph v.
Trn sc ph c th nhn thy khi tnh ng phng mt i, di bc sng
ca cc i hp th thay i t nhng thay i nhiu. C th ly lm thc o
tnh ng phng ca phn t. Ta c th ly axetophenon lm v d:
Bng II.7- nh hng nhm th axetophenon.
Nhm th max(nm) max ,
Khng th 243 13.200 0
2- CH3 242 8700 40
2,6- Dimetyl 240 2.000 67
2,4,6- Trimetyl 242 2.500 68
* ng phn cis, trans.
Cc i hp th ca cc ng phn cis, trans c s khc bit:
- ng phn trans c cng hp th cao hn ng phn cis.
- Cc i hp th ca ng phn trans chuyn dch mt t v pha sng di
so vi ng phn cis.
- ng phn cis c xut hin thm hoc lm tng cng mt cc i
hp th v pha sng ngn.
n* 279 1,2
C= O (CH3)2C= O Heptan
* 188 3,3
C 4H 9
max = 253 (0)
+ 25 (5 nhm th gc)
+ 60 (2 lin kt i ko di)
+ 15 (3 vng exo)
353 nm
H3CCOO (Thc t: max = 356 nm)
max = 253 (0)
+ 25 (5 nhm th gc)
+ 60 (2 lin kt i ko di)
+ 5 (1 vng exo)
343 nm
H3CCOO
(Thc t: max = 356 nm)
R=H 250 nm
R = Ankyl, vng 246 nm
R = OH, O-ankyl, O-vng 230 nm
Ai Octo Meta Para
Ankyl 3 3 10
OH, O-ankyl 7 7 25
-O 11 20 78
-Br 2 2 15
-Cl 0 0 10
-NH2 15 15 58
-N(ankyl)2 20 20 85
V d 1:
max = 246 (0)
O CH 3 + 25 (para O-ankyl)
+ 3 (ankyl-O)
274 nm (Thc t: 276 nm)
O
V d 2:
max = 246 (0)
+ 7 (m O-ankyl)
+ 3 (ankyl-O)
O CH3
256 nm (Thc t: 257 nm)
O
V d 3:
O max = 250 nm (0)
CH (Thc t: 257 nm)
III.6. S my ph t ngoi.
(2)
Hnh II.21: S my ph t ngoi
1- Ngun sng km thit b tch nh sng n sc.
2- Curet ng mu.
3- Thit b quang hc (Lng knh thch anh, gng quay, t bo quang in)
4- B khuych i tn hiu.
5- B ghi.
- Cc my ch to o c vng t ngoi v kh kin (800 - 200nm) ngun
sng cn 2 loi n.
- n Deuteri dng cho vng t ngoi (400- 200nm)
- n nh sng thng cho vng t ngoi kh kin (800 - 400nm)
- V nh sng t ngoi khng qua thu tinh nn cc lng knh v ca s Cu vet u
phi bng thch anh.
C th o mu dng hi hoc dng dung dch ng trong cuvet th ch anh
Dung mi ghi ph t ngoi: CH 3OH, C2H5OH, C5H12, C6H14, Clorofoc,
* Phng php ghi mu.
- Khi o mu dng hi ch cn nh 1 t cht lng vo y Curet, y kn np
hi ho tan trong Cuvet.
* Yu cu dung mi.
- Ho tan mu o vi nng nht nh, ng thi khng c phn ng vi cc
mu o
- Dung mi khng c hp th trong vng cn o ( thng l cc dung mi khng
c ni i trong phn ng).
- Dung mi tht tinh khit (thng phi tinh ch theo phng php ring)
Chng IV Ph cng hng t Ht nhn
p
N
i
S
.p
Khng c t trng
H0
z z E
H0
1 h
Pz p z
2 2
1 h
z
Pz p 2 2
x
y
Hnh 5.2: Kh nng nh hng ca momen t trong t trng ngoi
h
pz mi. (II.29)
2
h
. H 0 h 0
2
1
0 H 0 (II.34)
2
iu kin cng hng: Gi s cc ht nhn c spin I=1/2 c t trong mt t
trng H0 th cc ht nhn s c 2 cch nh hng tc l s phn b hai mc
nng lng. By gi nu ta chiu vo mu sng v tuyn c tn s xc nh th
cc ht nhn mc nng lng thp s hp th nng lng ca sng v tuyn
chuyn ln mc cao. Ngi ta ni lc xy ra cng hng t ht nhn
(Nuclear Magnetic Resonance: NMR). Qu trnh cc ht nhn mc nng lng
cao gii phng phn nng lng hp th c tr v mc nng lng thp gi
l qu trnh hi phc.
1
m (E2)
2
E
E
Vng t
trng 1
m (E1)
C t trng 2
Hnh 5.3: S phn b mc nng lng ca ht n hn c I=1/2 trong t trng ngoi
b) S nguyn l ca my ph cng hng t ht nhn
B khuch m
Thit b o dao
ng hoc b ghi
My to s
qut
CH3
C CH 3
CH3
O
TMS
CH3 C
10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 ,ppm
1
Hnh 5.5. Ph H NMR ca CH 3COC(CH 3)3 vi cht chun TMS
Ba proton ca nhm metyl xeton l tng ng nhau nhng khc vi 9
proton ca nhm tert - butyl ( ng thi cng khc vi 12 proton ca TMS). Trn
hnh ta thy theo chiu tng ca cng t trng, cc proton nhm metyl xeton
(Ha) cho tn hiu cng hng trc, tip theo n cc proton ca nhm tert -butyl
(Hb) v cui cng l cc proton ca cht chun (H TMS). Nh th cc nhm proton
cng hng cc trng m nh yu khc nhau. Nu dng tn s c trng
cho cng t trng th cc proton H a, Hb, HTMS ln lt cng hng cc tn
s a , b , TMS tng ng.
Cc i lng a , b , TMS v do hiu s gia chng khng nhng
ph thuc vo cu to ha hc m cn ph thuc vo tn s lm vic ca my ( 0)
do khng dng c trng cho cc loi proton c. Th nhng t s /0
li khng ph thuc vo my ph m ch ph thuc vo cu to ha hc ca cc
proton.
Ngi ta nh ngha chuyn dch ha hc () nh sau:
TMS X 6
.10 6 .10 (ppm) (II.35)
0 0
b. Cc yu t ni phn t nh hng n chuyn dch ha hc
Hai yu t ni phn t nh hng ln n chuyn dch ha hc (cdhh) l
nh hng ca cc electron bao quanh ht nhn (s ch n ti ch) v nh hng
ca cc electron ca cc nguyn t bn cnh (s chn t xa).
*) S chn ti ch
Trc ht ta hy xt trng hp proton, trong phn t proton t nhiu u
c bao quanh bi electron. Di tc dng ca t trng H 0, electron s chuyn
ng thnh mt dng in quanh proton. Dng in ny pht sinh mt t trng
cm ng m ng sc ca n c v bng cc ng nt t. vng gn ht
nhn, t trng cm ng ny ngc chiu vi t trng H 0, n chng li t trng
sinh ra n v lm cho t trng hiu dng H hd quanh proton gim i so vi H 0.
Nh th electron che chn cho proton. Ngi ta gi l s chn mn
electron ti ch hay ni gn hn l s chn ti ch. V s chn ti ch lm gim
cng t trng tc ng ti ht nhn, do nu ht nhn cng c chn mn
nhiu th cho n i vo cng hng cn phi tng cng t trng. Ni mt
cch khc ht nhn cng c chn mn nhiu th tnh hiu ca n cng dch
chuyn v pha trng mnh.
H tng
e
ng CH3F
+ sc t
trng
CH3Cl
CH3Br
H0 CH3I
Hnh 5.6. T trng cm ng ca dng in m in tng
vng
Hnh 5.7. nh hng ca m in c a
halogen n chhh ca proton nhm metyl.
12 11 10 9 8 7 6 5 4 3 2 1 0 , ppm
Trng yu Trng mnh
Hnh 5.8. chuyn dch ha hc ca proton mt vi hp cht
Hnh trn cho thy trt t v chuyn dch ha hc khng phi lc no
cng tng ng vi trt t v m in. Chng hn, proton ca benzene cho tn
hiu trng yu hn proton ca ety len v proton ca axetylen mc d m
in ca C sp2 nh hn ca C sp. Thm na tn hiu ca proton ca benzene th hin
trng yu hn so vi proton CH 2Cl2 v H2O mc d mt electron xung
quanh proton cc hp cht ny khng tng ng vi s tha y i v chuyn
dch ha hc nh th.
Nhng nguyn t hoc nhm nguyn t bn cnh proton, c bit l
nhng nhm khng no, nhm vng thm, hoc cc nguyn t c cha cp
electron khng lin kt c th l ngun gc ca nhng dng in vng mnh hn
v to ra xung quanh proton cc t trng c hiu sut ln hn t trng ca cc
electron ha tr ca chnh proton . Chnh v th nhng nhm nguyn t bn
cnh proton cng c tc dng che chn i vi proton. l s chn t xa. S
chn t xa cn c gi l s chn bt ng hng v hng ny th b chn cn
hng kia th li b phn chn.
Ta hy xt s chn bt ng hng ca vng benzene. Di tc dng ca
trng H0, h 6 electron lin hp kn ca nhn benzene to thnh mt dng in
vng m t trng ca n (t trng cm ng) c biu din bi cc ng sc
nh hnh v: (+)
H0
(-) H
(-)
(+)
(+)
CC (+)
(-)
(-) C=C (-) (-) C C (-)
(+) (+)
a)
b) c)
Hnh 5.12. Ph 13C NMR kh hon ton tng tc spin - spin ca 2 - clo - 1,4 -
dimetoxyl benzen
5.4. S tch vn ph do tng tc s pin - spin
Vi mi ht nhn hoc mt nhm ht nhn ngi ta nhn c tn hiu c
trng ch c 1 nh nhng cng c khi gm 1 nhm 2,3,4,5 nh khc nhau.
V d ph cng hng t ht nhn ca C 2H5OH nhn cc tn hiu c trng
cho OH (12 nh), CH2(4 nh), CH 3(3 nh)
13 13
- Tng tc C v C cnh nhau cng rt nh.
b) Ph 13
C NMR xa tng tc 13C - 1 H
Ph 13 C tng tc 1 H cho nhiu nhm nh do s khc nhau v s proton
trong cc nhm CH, CH2, CH3 nhng cng ca nhiu nh qu nh ln vi c
nhiu ca my, do vic gii ph gp nhiu kh khn, v vy ngi ta ta a
ra cch lm n gin ha bn ph chn mt s thng tin cn thit, bng cch
xa i cc vch tng tc C-H, by gi ng vi mi nguyn t C ch c mt vch
ph.
Cng cc vch ph trong ph xa tng tc 13C - 1H ph thuc:
- S nguyn t hiro gn vi nguyn t cacbon
- S nguyn t cacbon tng ng
Thng th nhm CH 2 v CH3 cho cng vch ph nh nh au, nhng
nhm CH v C cho cng yu hn.
c) chuyn dch ha hc
V tr ca cc tn hiu cng hng rt quan trng cho vic xc nh cu to
cc hp cht. chuyn dch ha hc 13C nm trong mt vng rng hn so vi
ph 1H NMR, t 0 200 ppm. Hin nay cht chun thng dng l TMS, dung
mi ghi ph thng dng l cc cht d 6 - axeton, d 6 - benzen
chuyn dch ha hc 13C c xc nh bi:
- Mc lai ha ca nguyn t cacbon
- m in ca cc nhm th nguyn t cacbon
Cc nhm th nh hng mnh n s thay i v tr chuyn dch ha
hc, v d:
CH3I CH3Br CH3Cl CH3F
-33 9 24 75 ppm
Ngy nay ngi ta lp c bng thc nghim tnh chuyn dch
ha hc ca mt s hp cht:
5.6) Mt s v d tnh ton chuyn dch ha hc c a ph 13C - NMR
5.6)
5.7)
5.9)
5.8)
5.8)
Bng 5.6:
Bng 5.7:
Bng 5.8:
X1-CC-X2 , =
Bng 5.9:
5.7. Mt s v d v quy kt cc vn ph trong ph 1H NMR
V d 1: Ph 1H NMR ca hp cht cha It c M = 156
Nguyn tc tch ion theo khi lng : Hnh 6.1. Xc sut c mt ion mnh axeton
Cc ion c khi lng m, in tch e ngi ta gi t s m/e l s khi
ca cc ion.
Khi cho cc ion qua mt in trng mnh (800 - 8000V) th tc chuyn
ng ca chng tng v t gi tr ln (xem hnh 6.2):
2eU
v (II.36)
m
Trong : v l tc ion.
e l in tch ion
m l khi lng ion
U l th in trng
Sau cc ion ny c dn qua mt t trng ng c cng H, chng
s chuyn ng theo hnh vng cung c bn knh r m khc nhau, bn knh ny ph
thuc vo s khi ca cc ion (m/e).
m.v
rm (II.37)
e.H
m 2U 1 m
Hay rm2 . 2 rm . 2 U. (II.38)
e H H e
Nh vy, mi ion c s khi khc nhau s c bn knh vng trn chuyn
ng khc nhau( Nu cng t trng & th tng tc khng i). Da vo
nguyn tc ny, ngi ta nhn bit c s c mt ca cc ion bng phng php
khc nhau.
b) S cu to my ph khi
Da trn nguyn tc chung, my ph khi gm 4 b phn chnh.
1- Bung ho kh mu: Cc mu rn hay lng c a vo bung mu, ti y p
sut 10-6mmHg, mu chuyn thnh dn g kh. Bung mu cn thit l 0,1 -1mmHg.
2- B phn to ion: Dng phn t kh c dn qua mt dng electron c hng
vung gc vi n to ra cc ion, sau i qua in trng tng tc.( Ghi
ch: dng electron c sinh ra t 2 tm in cc t s ong song).
3- B phn tch ion theo khi lng.
4- Nhn bit ion bng detect.
5- Ghi ph
Hnh 6.2. S cu to my ph khi
1-Bung ho kh mu
2-B phn to ion
3-B phn tch ion theo khi lng
4-Detect
5-Ghi ph
c) Phn loi cc ion
1- Ion phn t
Ion phn t c hnh thnh do mt 1 electron.
L ion c s khi ln nht, chnh bng trng lng phn t ca cht mu.
K hiu ion phn t l M +
2- Ion ng v
Trong t nhin, cc nguyn t ho hc tn ti cc ng v c t l khc nhau.
V d: 13
C& 12
C (0,011:1); 15
N& 14
N; 17
O, 18
O & 16
O
Chnh v vy, bn cnh vch chnh vi ion M + cn c cc vch ph(M+1) +,
(M+2)+ vi cng nh hn.
3- Ion mnh
Ion mnh c hnh thnh do s ph v phn t khi va chm vi electron. Tu
theo nng lng va chm ln hay nh m phn t v thnh nhiu mnh khc
nhau. Thng thng nng lng va chm khong 70eV
Qu trnh ny l phn ho: u tin phn t mt 1e to thnh ion dng gc
ri chuyn dch theo cc trng hp:
a) To thnh 1 ion dng v 1 gc
b) To thnh 1 ion dng v 1 gc nhng v tr mch cacbon b gy b thay i
c) C s chuyn ch ca 1 gc H . to thnh 1 ion gc mi
4- Ion lc
Cc ion phi c thi gian sng(>10 -5s) nht nh th mi c th ghi li c. Mt
s ion(m*) xut hin bc trung gian gia ion c khi lng m 1& m2, c thi
gian sng khng ghi nhn c, nhng ngi ta c th nh du c s c mt
ca n.
Ion ny gi l ion metastable (m*)
(m*) m 22 / m1
C| C| C|
C C
| |
C
|
| | | |
C| C| X
C C
| |
X (X = OH, Hal, SH, OR)
2- Tch olefin
Nhng ion ankyl mch di c th tch loi 1 phn t ole fin nh sau:
| | | | |
|
C| C| C|
CC
| |
C
|
3) Tch allyl
Nhng phn t olefin mch di do mt i 1e nn c s chuyn dch in t
trong phn t dn n vic tch loi 1 gc metyl:
| | | | | | |
C C C C C C C C
e
| | | | | |
| | | | |
C C C C
C C C
| | | | | | |
CH2 R CH2
+ R
+
5) C ch tch Retro-Diels-Alder
Cc hp cht vng cha ni i thng tch theo c ch sau cho cc
olefin:
+.
+ hoc +.
+
A
H
O
. + A
H
O
. +
X = O, CH 2, NH, S
Y = O, CH 2,
+ |
Y C Y C A = C , CH, CH2
X X
|
*Vng thm v anken:
H .
+ .
+
H2C CH2 CH2 CH3
+
H2C CH CH2 CH
C C
7) Chuyn v gc
+ + +
O O O
H . .
.
C
H
C
+ C CH
+
. CH2
.+
CH2 + - C 2H4
.
- C 2H5
H H
H
m/e 91 + -C3H2
+ C +
C 3 H3
m/e 77 m/e 39
-HC CH -HC CH
+
C
+
m/e 51
m/e 65
2- Ancol, Phenol
- Ancol:
S khi thng gp: 31,45,59 M+ yu t xut hin.
Khuynh hng thng d tch H 2O cho ion M +=18.
- Phenyl ancol: khuynh hng tch cho 1 ion thm.
- Phenol: trong qu trnh ph v p hn t tch ra CO (M +=18) v CHO (M +=29) l
ch yu. C ch phn ha:
OH
.
+ O
H .
+ H H
.
+
H - CO -H
. +
m/e 94 m/e 65
m/e 66
3- Xeton: S khi thng gp: 58,72,86,
V d: n - butyl benzoat
C ch phn ho:
.
+
O
H
CH 3
.
+
OH
O O
CH3
+
CH2
m/e 178 (M +) m/e122 m/e 56
.
O+
H
CH 3
+
O
O
m/e105
H
O CH 3 O
CH 2
. O
+
O
+
C ch phn ha:
+
O . O
+
H3 C O
H3 C O +
H3C O C
OH
m/e 107
m/e 135
H O .
+
O
.
+
O
OH OH
m/e 122
5- Amin:
S khi thng gp: 41,58,72, Cng vch ion phn t M + nh. i
vi mch di nhnh th cng M + ln hn.
Trong qu trnh phn ho, lin kt C - C bn cnh N thng xy ra
V d: Ph khi ca N,N - di- isopropyl methylamin thy xut hin cc s khi :
115,100,86,72,58,43,.
C ch phn ha:
H3C
N
+ . CH3 H3C
N
+
NH +
+ CH2
H3C
m/e 115 H m/e 58
m/e 100
6.7. Mt s v d v quy kt cc pc trong ph Khi lng
V d 1: Xc nh cng thc cu to ca mt hp cht c cng thc C 7H8O
Trc tin ta lp bng hiu s m/e rt t
ph ra (xem bng s khi ca mt s ion
mnh):
m/e 108 107 91 79 77
107 1
91 17 16
79 29 28 12
77 31 30 14 2
65 43 42 26 14 12
Trn ph xut hin cc s khi m/e = 91, 79, 77, 65, iu ny chng t vng
benzen gn vi nhm CH 2 trong phn t
+ CH+2
H
+ .
OH
+O
. O
+
H
m/e 108
-H
.
m/e 106
-CH2OH
-C2H2
C+ + CH+2 +
O+ m/e 91
m/e 77 m/e 65
m/e 105
V d 2: Xc nh cng thc cu to ca hp cht c cng thc phn t C 6H15N
Trc tin ta lp bng hiu s m/e rt t
ph ra (xem bng s khi ca mt s ion
mnh):
m/e 101 86 58 44
86 15
58 43 28
44 57 42 14
29 72 57 29 15
+
+ NH2 hay NH m/e 92