Visoka kola za primjenjene i pravne nauke

PrometejBanja Luka
_________________________________________________________
Ul.Knjaza Milosa 10A, tel. 051/315-780, fax. 051/315-820, e mail: prometej@prometejbl.com, www.

Prometej.com

SEMINARSKI RAD

-MOTORI SUS-

PROCES IZMJENE RADNE MATERIJE KOD

DVOTAKTNOG MOTORA SUS

Student: Broj indeksa: Mentor:

Duko Lovri TI-260 Mr.Simo Vidovi

Banjaluka,maj 2017
 SADRAJ

Uvod..1

Sistem za izmjenu radne materije..3

Proces izmjene radne materije4

Proces izmjene radne materij kod dvotaktnih motora5

Poprecno I povratno ispiranje.8

Zakljucak10

Literatura11

2
 UVOD

Motori sa unutranjim sagorijevanjem (SUS motori) su toplotni motori

kod kojih produkti sagorijevanja (koji su vieg energetskog potencijala,
nastalog oslobaanjem toplote), svojim direktnim dejstvom vre
mehaniki rad.

Motor sa unutranjim sagorijevanjem podrazumijeva uredjaj kod koga i

reaktanti sagorijevanja (oksidant, najee vazduh, i gorivo) i produkti
sagorijevanja slue dobijanju radne energije. Konkretnije, energija se
dobija iz toplote oslobodjene sagorijevanjem smjee oksidanta i goriva.
Koristan rad dobija se kao rezultat djelovanja vrelih, gasovitih
produkata sagorijevanja na pokretnim dijelovima motora kao to su
klipovi, lopatice turbine ili brizgaljka.

Prema tipu ciklusa motori sa unutranjim sagorijevanjem dele se na

dvije grupe motore sa kontinualnim i motore sa isprekidanim
sagorijevanjem. Kontinualno sagorijevanje podrazumijeva stalan protok
goriva i vazduha kao i njihovo konstantno paljenje (mlazni motori kod
aviona, npr.). Isprekidano sagorijevanje podrazumeva da se u
odredjenom ciklusu,periodino, konane koliine vazduha i goriva pale i
potom prolaze kroz ostale delove ciklusa. Ovo je tipino za benzinske i
dizel motore sa klipovima kakve vidjamo u automobilima.

Pored ove, postoje i podele motora sa unutranjim sagorevanjem

prema tipu goriva i metodi ubrizgavanja, nainu paljenja, nainu
kretanja klipova (pravolinijski i rotacioni), rasporedu cilindara, broju
taktova u ciklusu (dvotaktni, etvorotaktni), tipu rashladnog sistema i
prema tipu ventila i njihovoj lokaciji.
Rad motora sa unutranjim sagorijevanjem predstavlja se kao niz
termodinamikih procesa. Kod motora sa kontinualnim sagorijevanjem
ovi procesi se odigravaju simultano dok kod druge vrste procesi slijede
jedan za drugim i njihovo vremensko pojavljivanje se moe jasno

3
ograniiti. Sa izuzetkom raketnih motora, motori sa unutranjim
sagorijevanjem uvlae vazduh spolja a zatim ili uvode gorivo u vazduh
ili obrnuto i kompresuju dobijenu smeu, pale je, ekstraktuju rad
gasovitih produkta sagorijevanja ekspanzijom i na kraju izduvavaju
ostatak gasova.

Dvotaktni motor je,pored cetvorotaktnog,najcesci oblik pogonskog

stroja sa unutranjim sagorijevanjem koji se danas koristi za pokretanje
vozila. Odlikuje se velikim brzinama obrtaja I manjim brojem pokretnih
dijelova.
Kod dvotaktnog motora smjea goriva izraka nalazi se u kuitu
koljenastog vratila I dvotaktni motor ostvaruje jedan radni ciklus za
svaki okretaj koljenastog vratila zbog ega dvotaktni motori razvijaju
veu snagu za isti brij okretaja.

4
 SLIKA: Princip rada dvotaktnog motora

OSNOVNE PREDNOSTI MOTORA SUS:

1. Dobra ekonominost goriva
2. Dobra specifina snaga(razvijena snaga iz jedinice motora)
3. Dobra kompaktnost pogonskog agregata
4. Koriste gorivo visoke enrgetske sabijenosti to omoguuje dobar
radijus kretanja
5. Brza spremnost za rad po startovanju
6. Troe gorivo samo dok rade

NEDOSTATCI MOTORA SUS:

1. Velika zavisnost od kvaliteta goriva
2. Loe ekoloke karakteristike
3. Nesamostalan poetak rada
4. Komplikovanost konstrukcije I izrade
5. Zahtijeva struno rukovanje
6. Velika cijena proizvidnje motora
7. Deficitarnost fosilnog goriva

SISTEM ZA IZMJENU RADNE MATERIJE

5
 Sistem za izmjenu radne materije slui za punjenje cilindra svjeom
radnom materijom I pranjenje cilindra od produkata sagorijevanja.
Snaga I ekonominost motora uznatnoj mjeri zavise od pravilnog
rada ovog sistema.

Izmjena radne materije moe da se ostvari sa:

- ventilskim razvodom
- zasunskim razvodom,
- kombinovanim ventilsko-zasunskim

Ventilski razvod se primjenjuje kod etvorotaktnih motora.Kod ovog

motora ventili su razvodni organi.

Zasunski razvod se primjenjuje kod dvotaktnih motora,s tim sto

ulogu zasuna najee obavlja sam klip

Kombinovani sistem ima primjenu kod dvotaktnih motora sa

jednosmjernim ispiranjem. Kod njega razvoenje svjee materije
vri klip a razvoenje produkata sagorijevanja vri izduvni ventil.

PROCES IZMJENE RADNE MATERIJE

Zadatak ovog procesa je da :

1. to potpunije odstrani interne produkte sagorijevanja iz

prethodnog ciklusa
2. Punjenje cilindra svjeom random materijom

Kvalitet ovog procesa se definise na osnovu tri faktora:

1. Koeficijenta zaostalih gasova ,koji odreuje relativnu koliinu

inertnih zaostalih gasova koji se iz prethodnog prenesu u novi
ciklus. Ovaj koeficijent predstavlja mjerilo pranjenja cilindra
nakon izbacivanja iskorienih produkata sagorijevanja.

Moe se izraziti kao :

6
Gdje je koliina (broj molova) zaostalih produkata i

koliina (broj molova) svjeeg punjenja

2. Koeficijent punjenja predstavlja mjerilo kvaliteta punjenja

cilindra svjeom random materijom

Gdje je masa svjeeg punjenja nakon procesa punjenja I

teorijska masa punjenja radnog prostora

3. Specifini rad procesa izmjene radne materije( srednji pritisak

pumpnog rada). Predstavlja mjerilo energije utroene na
savlaivanje stujnih otpora procesa punjenja I pranjenja cilindra.
Kada se punjenje vri prirodnim usisavanjem (putem depresije
stvorene u cilindru) ovaj rad je negativan. Ovaj rad je pozitivan
kad se punjenje radne materije vri prinudom tj pod
nadpritiskom.

PROCES IZMJENE RADNE MATERIJE KOD

DVOTAKTNIH MOTORA
Izmjena radne materije kod ovih motora tj pranjenje I punjenje se
veim dijelom obavlja istovremeno (oko UMT). Cijeli proces zahvata
manji dio irenja (kraj) I poetak sabijanja. Ovaj proces traje do 150KV
. Kod cetorotaktnih motora ovaj process traje do 450KV

7
1-sabijanje
2- irenje
IK-izlazni kanal

8
UK-ulazni kanal

Cijeli proces se moe izdvojiti u 3 karakteristine faze:

a-otvaranje izlaznog kanala

b-otvaranje ulaznog kanala
c-UMT
d-zatvaranje ulaznog kanala
e-zatvaranje izaznog kanala
IK-izlazni kanal
PK-ulazni kanal
Pk-pritisak prelivanja
Pi-pritisak u izduvu

Prva faza, a-b slobodno isticanje,zapoinje otvaranjem IK I pod

dejstvom pritiska u cilindru produkti sagorijevanja istrujavaju.

Druga faza,b-c-d-ispiranje cilindra,zapoinje otvaranjem PK,tako da

istovremeno pod uticajem nadpritiska dolazi do ubacivanja svjeeg
punjenja I izbacivanja produkata sagorijevanja. Ovaj procs traje sve
dok klip posle prolaska kroz UMT ne zatvori PK.

Trea faza,d-e-naknadno isticanje. Ovu fazu imaju motori kod kojih klip
prvo zatvara PK pa onda IK. Ova faza nije poeljna je se gubi I dio
svjeeg punjenja

Prema nainu ispiranja cilindra,dvotaktni motori mogu biti:

1. Sa istosmjernim ispiranjem
2. Sa poprenim ispiranjem
3. Sa povratnim ispiranjem

9
 Slika: Nain ispiranja dvotaktnih Dieselovih motora

POPRENO ISPIRANJE:

Takvi motori posjeduju izlazne I ulazne kanale jedne naspram drugih.

Radi to boljeg ispiranja cilindra, kli na elu posjeduje deflector koji
usmjerava svjei gas navie du jedne strane zida cilindra a zatim niz
drugu stranu izlazi napolje. Uprkos tome,u centralno dijelu cilindra
ostaje mnogo sagorjelih produkata pa je kvalitet ispiranja ovih motora
slab I ovaj tip motora se malo koristi.

10
POVRATNO ISPIRANJE:

Takvi motori posjeduju izlazne I ulazne kanale jedne pored drugih.

Svjee punjenje se ubacuje sa obe strane cilindra,prolazi du bonih
zidova I vraa se kroz sredinu cilindra,odakle izbacuje sagorjele gasove
kroz otvoren izlazni kanal. Kvalitet ispiranja cilindra je ovde mnogo
bolji. Ovi motori se zbog jednostavnosti masovno koriste za pogone
manjih snaga ali I za brodske motore koji rade na niskom broju obrtaja.

11
 Slika- povratno ispiranje sa nesimetrinom emom
razvoda
Usisni kanali su vii od izduvnih. To je omogueno ugradnjom jednosmjernih
ventila u usisne kanale,koji pri kraju ekspanzije sprecavaju izlaz gasova pod
visokim pritiskom iz cilindra u usisni kanal a dozvoljavaju ulaz
komprimovanog zraka u cilindar.

ZAKLJUAK

Motori sa unutranjim sagorijevanjem (SUS motori) su toplotni motori kod

kojih produkti sagorijevanja (koji su vieg energetskog potencijala, nastalog
oslobaanjem toplote), svojim direktnim dejstvom vre mehaniki rad.

Dvotaktni motor je,pored cetvorotaktnog,najcesci oblik pogonskog

stroja sa unutranjim sagorijevanjem koji se danas koristi za pokretanje

12
vozila. Odlikuje se velikim brzinama obrtaja I manjim brojem pokretnih
dijelova.

Sistem za izmjenu radne materije slui za punjenje cilindra svjeom

radnom materijom I pranjenje cilindra od produkata sagorijevanja.
Snaga I ekonominost motora uznatnoj mjeri zavise od pravilnog rada
ovog sistema.

Dvotaktni motori posjeduju vee vrijednosti koeficijenta zaostalih

gasova I manje koeficijente punjenja od etvorotaktnih motora.
Dodatni problem dvotaktnih motora su I vea termika optereenja.

Ono to ih ini konkurentnim kod motora je to to mogu razviti veu

snagu iz iste radne zapremine,zbog veeg broja radnih ciklusa u
jedinici vremena.

LITERATURA

Motori sa unutrasnjim sagorijevanjem,Masinski fakultet Beograd

http://www.volkswagen.co.yu/sve_o_volkswagen_u/inovacije/motori/tsi/tsi/

Dragana Sudarevi, Ana Kozi, Uticaj alternativnih goriva u motorima sus na

ouvanje ivotne sredine, 2005

13
Predrag uki, Osnove hibridizacije

14