koga se odnosi dispozicija moe sam stvoriti dispoziciju kojom e regulisati

sopstvenoponaanje ili ponaanje drugih subjekata.

5.PRETPOSTAVKA (HIPOTEZA) SANKCIJE
Pretpostavka (hipoteza) sankcije sastoji se u opisu prekraja dispozicije, a ovaj se sastojiu
nepostovanju dispozicije, tj. u ponaanju koje je suprotno ponaanju koje
propisujedispozicija. Ni ova pretpostavka nema normativan karakter. Navedena norma se
zavravar i j e i ma ` ` u p r o t i v n o m , b i e k a n j e n ` ` , g d j e r i j e i ` ` u p r o t i v n o m ` ` j e s u
p r e t p o s t a v k e sankcije, jer opisuju delikt.Sankcija se sastoji u pravilu o ponaanju onog
lica na koje se odnosila dispozicija, ali k o j e j e o v u i p r e k r i l o , t j . n i j e s e p o n a a o
p o n j o j , k a o i o p o n a a n j u o d g o v a r a j u e g d r a v n o g o r ga n a k o j i p r e m a t o m l i c u
i m a d a u p o t r i j e b i o d g o v a r a j u u m j e r u d r a v n e prinude, ako ono nee da se ponaa po
sankciji. U navedenom sluaju, sankciju ine rijei``bice kanjen``.Sankcija predstavlja
sekundarnu dispoziciju, dispoziciju koja stupa na snagu i postaje obavezna tek kada se
ispuni primarna dispozicija i koja je podeena tako da uvijek moeda se ispuni dravnom
prinudom.
5.1.VRSTE SANKCIJA
Teina sankcije zavisi od vrste i teine odgovarajuih prekraja. S druge strane,
prematome da li se primjenjuju prema licima ili prema aktima, sankcije se dijele na:

sankcije prema licima,

sankcije prema aktima.Postoje dvije glavne vrste prekraja:

krivina djela,7

graansko-pravni delikti.Sankcije za krivina djela su kazne, dok se graansko-pravne

sankcije sastoje u naknaditete. Kae se da krivine sankcije imaju za cilj da izvre
odmazdu prema krivcu ili da predupre dalje vrenje krivinih dijela, dok graanske sankcije
imaju za cilj
dan a d o k n a d e t e t u k o j a j e o d g o v a r a j u e m s u b j e k t u , o s t e c e n i k u , p r i i n j e n a i z v r
e n j e m graanskog
delikta.D r u g a j e r a z l i k a p o s a s t a v u s a n k c i j a k r i v i n a s a n k c i j a s e s a s t o
j i u t r a j n o m i l i privremenom oduzimanju raznih dobara prekrioca: ivota, sl
o b o d e , a s t i , i mo v i n e , prava, itd.; dok graansko-pravna sankcija daje se samom
oteenom.Za disciplinske prekraje postoje posebne sankcije disciplinske kazne, a
zaadminstrativne prekraje opet postoje posebne sankcije adminstrativne kazne,
slinekrivinim kaznama.Ove sankcije se primjenjuju neposredno prema licima. Meutim, takoe
se prema licima,ali posredno, primjenjuju sankcije prema aktima, kako se nazivaju mjere koje su
upereneneposredno protiv pravnih akata i koje se sastoje u ponitavanju izvjesnih akata
koji bi,inae, proizveli posljedice koje su protivne nekoj pravnoj normi.Kako su sankcije
opasne zbog toga sto znae primjenu prinude prema graanima, to, dabi se izbjegla
zoupotreba prinude, sankcije moraju biti ograniene i tano odreene ispecificirane.
Organima za prinudu ne smije se pustiti velika sloboda u odreivanju iprimjeni
sankcija. Ovo naruito vai za krivine sankcije, jer su one najtee i zato
setamo primjenjuje naelo
nullum crimen, nulla poena sine lege
, t j . s a n k c i j a s e n e m o e primjeniti na djelo koje nije unaprijed odreeno zakonom,
niti ako ona sama (sankcija) n i j e t a k o e u n a p r i j e d o d r e e n a z a k o n o m, i t o t a n o
o d r e e n a t z v.
naelo legaliteta
(zakonitosti) u krivinom pravu.
6.POVEZIVANJE PRAVNIH NORMI U PRAVNI POREDAK
P r a v n e n o r me , k o j e s u mn o g o b r o j n e , p o v e z u j u s e me u s o b o m u p r a v n i
p o r e d a k p o utvrenim pravilima.8

Odnos izmeu opte i pojedinane norme takav je da opta norma slui kao podloga,
kaoo s n o v p o j e d i n a n o j . P o j e d i n a n e n o r m e s e s t v a r a j u p r e m a o p t i m , o n e o v e
` ` s a mo primjenjuju``, one izviru iz optih normi. Opte norme su, dakle, vie od
pojedinanihnormi, koje su u odnosu na njih nie. Time se uspostavlja jedna vrsta
hijerarhije normiime se one svrstavaju u poredak. Nie norme ne smiju da
protivrjee viim, moraju bitiu saglasnosti s njima, a postoje i sredstva kojima se to postie.S
druge strane, izmeu samih optih normi se moe uspostavljati razlika s obzirom
nanjihovu vanost i znaaj. Tako se i izmeu njih samih moe uspostaviti hijerarhija i mogus e
s v r s t a t i u p o r e d a k , u k o me n i e o p t e n o r m e i m a j u m a n j u p r a v n u s n a g u o d
v i i h i moraju biti u saglasnosti s njima. To moe biti, iako dosta rjee, i u odnosu izmeu
samihp o j e d i n a n i h n o r mi . Tak o s e d o b i j a o d o z g o n a d o l e j e d n a s l o e n a
h i j e r a r h i j a n o r m i , njihov sloen poredak, poevi od najvie opte, pa do najnie
pojedinane norme, i utom poretku svaka nza norma zavisi od prethodne vie, a ova od sebi
prethodne vie, itd.,sve do najvie, koja ne zavisi ni od koje druge pravne norme.Najvia pravna
norma se sastoji od jedne dispozicije i jedne sankcije, upuene na jedandravni organ
za prinudu iznad koga nema nijednog vieg organa, u krajnjoj liniji na s u v e r e n
o r ga n . S a n k c i j a u p u e n a n a s u v e r e n o rg a n , k a d s e s h v a t i k a o d i s p o z i c i j a
u o d n o s u n a n j e g a , n e m a p r a v n i k a r a k t e r u t o m s mi s l u d a i z a n j e s t o j i n o v a
s a n k c i j a . Medjutim, ako je pravilo da pojedinane norme proistiu iz optih, da se
donose premaoptim normama, ono ima i izuzetaka. Mogu se neke opte norme
primjenjivati i bezpojedinanih normi, neposredno, jer im je sadrina (pravilo
ponaanja) pogodna za to,isto tako, mogu se izvjesne pojedinane norme donositi bez naslona
na optu normu, zatosto takva opta norma uopte ne postoji. Tada kaemo da u pravu postoji
praznina.Poredak pravnih normi moe biti razliit. On moe biti sasvim prost da se sastoji samoiz
dva lana: iz jedne opte i jedne pojedinane norme, koja se neposredno izvodi iz ove:kao sto se
moe sastojati samo iz jednog lana, bilo samo iz opte norme, ako na osnovunje neposredno
nastupa pravni odnos (tj. ako su na osnovu nje ljudi neposredno obaveznid a s e p o n a a j u , b e z
p o t r e b e d a s e s t v a r a p o j e d i n a n a n o r ma u t u s v r h u ) , b i l o s a mo i z pojedinane
norme, u sluaju pravne praznine.9

LITERATURA :

Luki, R. ; Kouti, B. ; Uvod u pravo, devetnaesto izdanje, Beograd2003.godine