You are on page 1of 96

KH CNG Y O VIT NAM

Cu chuyn ng y
tp 2

Bnh mt ng kinh nin


T cha bnh mt ng d hay kh
Cai thuc l d hay kh
Y hc Trung Quc ngy nay
Tm hiu phng phpKhm bnh-nh bnh-v
Cha bnh ca ng y
S lin quan gia Kh cng v Huyt

C NGC

1
2
Tp th kh cng t cha bnh :

Bnh
mt ng kinh nin
A.NGUYN NHN :
Bnh mt ng c nhiu l do m chng ta thng
gp nh :

1.Do thi quen :


a. Ung nc nhiu trc khi i ng hoc ung thuc ng
vi nhiu nc lm cho na m phi thc gic i tiu,
hoc lm dng thuc ng thnh quen thuc.
b. n cm ti qa tr vi thc n kh tiu hoc c thi
quen n ti trc khi i ng.
c. n t gim cn, ch n ngy mt ba, ti bng i
lm bao t bo bt xt d ng khng yn.
d. Ng tri gi, ban ngy ng, m i lm, hoc ban ngy
ng g ng gt, tng s gi ng chim khong 8 gi mt
ngy nn m khng ng c.

2.Do thi tit, mi trng :


a.Thi tit thay i bt thng, nng hay lnh qa ng
khng c, hoc b di ng thi tit lm kh chu khng
th ng c.
b.Ng ni l ch l nh mt thi gian tm b khng
quen, mt t nhin khng c thoi mi tr thnh bnh
mt ng hoc ng ni c nhiu ting ng n o.

3.Do bin i tm l :
Vui qa, bun qa, gin qa, s qa, lo ngh qa
lm thn kinh qa hng phn hoc c ch bt bnh thng.

3
4.Do c th b bnh :
Nh au ni ngoi thng hnh h lm mt ng.
Do bnh cao p huyt mu dn ln no kch thch thn
kinh, hoc do thiu mu no khng mu nui thn kinh
lm ngi bn thn kh ng. Do bnh suyn kh th, do
xo trn tiu ha, do th cht v thn kinh suy nhc....

5.Do lm dng thuc :


Do lm dng ung nhiu th thuc cha nhiu
bnh mt ln, i khi cc loi thuc tng phn nhau lm
ri lon thn kinh gy nn bnh mt ng.

B. CCH TP LUYN HI TH :
Theo l thuyt ca kh cng, khi c th c bnh,
u lm thay i nhp th sinh hc khc vi bnh thng.
Bnh mt ng cng khng ngoi l, khi trn trc thao thc
khng ng c lm xo trn nhp th sinh hc, cn
phi tp luyn chnh li hi th cho u.

1. Chun b :
Trc khi i ng, khng ung nc, i tiu, tiu v
tm ra vi nc m nng cho ngi khe khon, mc
qun o rng. Nm nga thng ngi, u khng k gi,
chm hai gt chn, cun li ln vm hng trn, ngm
ming bnh thng khng ngi ngoi thy bit c
b dng ca mnh ang cun li ngm ming, mt bnh
thn. Tp th ra ht vo u bng mi ni mch m
dng Nhm-c, trong khi tp, nc ming tro ra th
nut vo , khng b kh c, ming c nc ming khng
b ha dn ln lm au kh c hng, lm nhc u v lm
tu ha nhp ma ( d ha b u lm hi thn kinh
thnh in cung ).
t bn tay ln hai im quan trng l an in thn, (
im quy t ha kh, gia mm xng c ), v an in
4
tinh ( di rn chng 3-5cm ). n b t tay phi ln
an in thn, n ng t tay tri ln an in thn, tay
kia t ln an in tinh.

2. Tp nghe hi th :
Hai mt nhm li, tai ch lng nghe ni bng di
rn ch t bn tay ni an in tinh. Theo di trong thm
lng, hi th bnh thng t nhin, khng c ht vo th
ra, ch theo di hi th t nhin n vo n ra lm sao. Khi
th vo, chng ta cm thy bng phng ln nh, trong u
ghi nhn l phng, khi hi th ra, ta cm thy bng xp
xung, trong u ghi nhn l xp. Lc mi u tp, hi th
vo-ra cha u, tn s sng no ang giai on lm
vic, thuc sng bta 13-20 hertz. C cho tm tnh lng
theo di phng xp chng 5-10 pht cho quen, lc tn
s sng no chuyn sang giai on ngh ngi thuc sng
alpha 8-13 hertz v ta cm nhn c hi th vo ra
phng xp r rng, sau chuyn sang giai on kim
sot hi th.

3. Kim sot hi th :
Kim sot hi th l thin cn tnh thc thuc giai
on sng thta 4-7 hertz, cng l ngng ca ca giai
on hn trm lm bun ng.

C hai cch kim sot hi th :

a-Theo di hi th phng-xp bng cch m (


s tc ).

Nhm mt ,cun li ngm ming, ht th bng mi t


nhin. Bt u quan st v kim sot hi th bng cch
m thm trong u. Khi bng phnh ln, ta ghi nhn
trong u l phng, khi bng xp, ta ghi nhn trong u l
xp v m thm l 1 ln, ri tip tc c mi ln theo di
5
hi th vo hi th ra m thm phng-xp 2, ri phng-
xp 3, phng-xp 4, phng-xp 5, phng-xp 6, phng-xp
7, phng-xp 8, phng-xp 9, phng-xp 10, ri m tr
li t phng-xp 1 ti phng-xp 10 nhiu ln.

Nh rng khng c ht vo, khng c th ra, hi


th lc no cng t nhin nh ngi ang ng, n th
xong th mnh m thm kim sot n th c nh
vy bao nhiu ln, ch khng phi l mnh m cho n
th, v lm nh vy l c dng sc p hi th s b
mt, ht hi, thn kinh cng thng, tn s sng no li
tng thnh giai on sng bta 13-20 hertz l tn s thc
khi ang lm vic, thay v gim xung tnh trng hn trm
thuc sng theta 4-7 hertz t t vo gic ng su thuc
giai on sng delta 1-3 hertz.
C theo di hi th u u, sng no xung thp dn
thip vo gic ng. Nu trong m b thc gic, li tp
theo di hi th duy tr li sng thta 4-7 hertz s mau
ri vo giai on hn trm n gic ng su.

b.Theo di hi th bng mt chu k u :

Chng ta c th tp th theo mt chu k nht nh vi


nhp th sinh hc 5-5.,p dng hai cu th hay hai cu ht
loi 5 ch . Khi c hay ht thm mi cu s ko di trong
5 giy ng h, c 5 giy ht vo, 5 giy th ra u n
to ra nhp th sinh hc 5-5.
Th d chn cu :
Th, vo, tm, tnh, lng.
Th, ra, ming, mm, ci.

Nhm mt, cun li, ngm ming, ht th bnh


thng, th ht vo, trong u c nhm : th, vo, tm,
tnh, lng. Nh l th t nhin, c lm sao cho nm ch
theo kp cho trng vi hi th, hi th khng theo lnh
cu c, m cu c phi theo n nhp vi hi th . Khi
th ra ,c cu : th, ra, ming, mm, ci cng phi n
nhp va ht hi th ra, mi u hi th ngn th cu c

6
phi nhanh cho kp bng vi hi th,( nhp th sinh hc l
3-3, tc l mt hi th vo-ra di 6 giy ), tiu chun l
tng l nhp sinh hc 5-5, tc l mt hi th vo-ra di
10 giy ,trong mt pht th c 6 hi, s t cha c
rt nhiu bnh. Tip tc luyn thm cu c v hi th
trng nhau, lin tc, u n, khng ngng ngh. Cng lc
tp trung , ngh n lng bn tay di ni an in tinh
,nghe v theo di xem lng bn tay y m nng cha, hay
bng si v ku lc c cha.
Khi cn tnh thc theo di hi th v cu c
l ang tp kh cng t cha bnh, nu khng c bnh c
th s tng tnh hp th v chuyn ho thc n ra kh huyt
lm tng hng cu, tng cng h mim nhim, h hp,
tiu ho, bi tit, sinh dc..
Nu khng tnh thc m ri vo hn trm ,tc l
hai tay bung li, khng c cu theo hi th, chng ta s
ri vo gic ng t t ch chng 30 pht tp ng.

C-NHNG DIN TIN K L KHI


THEO DI HI TH :
Bi tp theo di m hi th c th tp ban ngy
dng t cha bnh, hay khi b mt mi cng thng thn
kinh, cn phi tp tinh thn th gin phc hi sc khe.
Ngay c khi mt ng kinh nin, thay v nm thao thc trn
trc sut nhiu m khin mt my hc hc tiu ty, tinh
thn suy nhc, hy tp theo di hi th ,bin dng cn
bn gim khng lm tiu hao nhiu nng lng m kh
huyt li lu thng d dng.
Tp trong 30 pht, nghe thy bng si, nhng hi
b ngn nghn lng ngc i xung, mnh cm thy th
c nhiu hn trc, t bng trn c ci g chuyn xung
bng di gip tiu ha tt, n bit ngon, mau i, d tiu,
nghe bng m ri dn dn c th m, c tp s khm ph
ra tai nghe r hn, cm thy c nhp p ca mch mu
di lng bn tay, thnh thong nghe n nhy mt ci, tp
trung vo lng bn tay nghe cho k hn, cm nhn n
7
p mnh hn, nhiu ln hn, u hn, ri phn bit c
mch trong bng p, nghe na cng lc cng r ting p
ca ng mch bng p to dn nghe bch, bch , nghe
chn ri chng ta ri vo gic ng su, m m, khng
mng m khi tnh dy th tri sng lc no khng hay.
Mt th d d thy t sng bta n thta lm th
gin thn kinh gn c trong trng hp con chng ta ham
chi qa khuya, s hot ng hng phn thn kinh to ra
sng bta, chng ta bt n i ng, n vn cn ham chi
khng th no ng c. Nhng nu chng ta bt n ngi
yn mt ch khng cho i ng, khng cho chi chy nhy
n a na, sng no i sang sng alpha l tnh trng
ngh ngi, lm n s chn v ng gc d ri vo trng thi
sng thta, thn kinh th gin, chn tay mm r, b n vo
ging ng chng ta cm thy chn tay n v lc khng
cn cng nh lc n thc. Hoc nh mt ngi th my
khi ng lm vic t nhin chn v lc, t ng xung,
khng phi l chn yu m do bun ng gc, iu
chng t h thn kinh iu chnh t ng t giai on lm
vic qa ( sng bta )sang giai on th gin ( sng
thta ).
Vy khi chng ta ch ng tp th i vo c
giai on sng thta ng c th bnh au nhc thn
kinh, c bp, xng, gn, ct, au nhc do tn thng
tng ph s bin mt m khng cn phi dng nhiu n
thuc nh trong lc thc. Ngc li, nu c th khng ng
c, do au n khi mang bnh, li lm dng thuc gim
au, hoc dng thuc cha bnh kch thch thn kinh hng
phn s lm t lit s nhy cm thn kinh mt tnh ch
ng iu chnh t cha bnh.

D. CC PHNG PHP KHC :

b sung phng php cha bnh mt ng kinh


nin bng cch tp th kh cng ( phn tnh cng ), chng
ta cng cn phi tp th dc kh cng (phn ng cng)
chng ti s ni n mt bi vit khc.

8
Bi tp theo di hi th trn dng cho ngi ln
tui, th lc yu, b bnh mt ng kinh nin.
Ngi tr tui nu v l do g b mt ng, c th
bt lm vic bng tr c, chu kh vn ng c th nh
nh qun vt, bi li, chy b, nm bng, nh cu.. lm
cho kh huyt lu thng. Tm nc nng trc khi i ng.

C mt thanh nin mt ng 15 nm phi ung


thuc ng mI ti m vn khng ng c, trn trc sut
m suy ngh, thn kinh b m nh lo s cho rng c
ngi hm hi u c bng thuc hi thn kinh khi thi
gian cn i lm cha b bnh tm thn. Bnh nhn thng
minh, kin thc rng, khe mnh, yu cu ti gip cho
ng c.

Ti giao iu kin trc khi cha bnh theo bi


tp trn, bnh nhn phi thc lin tc 2 tun l khng
c ng. Bnh nhn nhn li v cho l qu d i vi
mnh. Qa tht d nu bnh nhn t do tm vin m
th hot ng sng no lc no cng thuc sng bta. Ti
giao iu kin phi thc hin nhng ch dn sau y ri
mI cha :

1-Ti 8-10 gi chy b quanh cng vin nhiu


vng ( khong 10 km ) lm suy gim thn kinh hng
phn, sng bta s gim.
2-Tm nc nng trc khi i nm cho kh huyt
lu thng .
3- n c sch, thc sut m c mt loi
sch khng a thch, kh c kh nh nh mt quyn kinh
ch latin hoc ch phn, nu thng minh phi hc thuc
lng trong mt m mt on hay nhiu on, mc ch
git th gi qua m tp khng ng, ch khng c ngh
ngh chuyn khc, d chn cng khng c b cuc,
lm nh vy c ch thn kinh khin c th mi mt t
ng cn ngh ngi th gin th sng thta s n.
Kt qa mt tun l sau bnh nhn n tuyn b
thua cuc, v hm u, tnh ho thng khin tinh thn tp

9
trung hc thuc nhng cu kinh lm thn kinh qa c
ch sinh mt mi t ng th gin ngh ngi, ri vo
hn trm, ng c lin tip 2 gi mi thc li. Ngy hm
sau s gi ng tng ln, n cui tun tng ln c 6 gi
ng m khng thuc c ht quyn kinh. V cng do
thi quen khng thch c kinh sch, mi ti khi phi hc
thuc kinh, thn kinh b c ch ct tm vo mt vic
ging nh phng php thin nh, thn kinh tr nn i
khng, t ng sng no iu chnh gip c th th gin
ri vo sng thta nhanh hn.

p dng phng php trn y l phng php c


ch thn kinh to phn x thn kinh chng i t ng
thnh th gin. Cn phng php tp th l nh tm an
thn gip thn tm an lc, i vo gic ng m m, gip
c th chng ta t ng iu chnh c s kh ha ca
lc ph ng tng phng chng bnh tt, tng cng sc
khng, pht trin tr thng minh, tng cng tr nh,gip
chng ta nhn i bng mt kha cnh lc quan, yu i v
v tha hn.

E-Cha bnh mt ng bng n ung

Ngoi ra chng ta c th dng lun phin thay i


cc loi mn n thay thuc gip ng ngon nh :

A-Bnh mt ng do nhit chng, dng chng ,


mu cao :

1-Canh c sen tht heo nc :


Nu canh c sen 300g hm vi tht nc heo
100g, ly nc ung mi ti, gip an thn, ng ngon.

2-Canh ht sen :
Nu canh ht sen tui b tim 100g, tht nc heo
50g, vi gi u xanh, nm nm cho va n.

10
3-Cho np u xanh :
Nu cho go np 100g, u xanh 50g, ht sen
50g, sn heo 200g nm nm va n.

4-Cho c mi , tim heo :


Nu cho go t 100g, tim heo 1 qa, ht sen
50g, c mi ti 100g nm nm va n.

5-Nc ung hoa nhi :


Dng hoa nhi ti hay kh 10 ci pha vi 1 ly
nc si 250cc, ngm sau 15 pht l dng c, ung
trc khi i ng.

6-Nc to nhn hoa cc :


Ht to nhn mua tim thuc bc 30 ht, cc
o hoa vng 10 ci, nu vi 300cc nc cho si, ung
trc khi i ng.

7-Nc tm sen, l du :
Tm sen, l du kh mI th 3-5g nu vi 300
cc nc cho si, ung trc khi i ng.

B-Bnh mt ng do hn chng, m chng, thiu


mu, p huyt thp :

1-Canh b :
Nu 200g b vi 100g nc heo, nm nm va
n.
2-Cho b :
Nu cho go np 100g, b gi 200g, ht sen
50g, sn heo 200g, nm nm va n.

3-Nc long nhn :


Nu long nhn kh 10g, mch mn 5g vi 300 cc
nc, un si, ung trc khi i ng.

4-Nc long nhn tm sen :


11
Nu khng bit ngi thuc hn hay nhit, nu
long nhn, mch mn, tm sen, to nhn, mi th 5g vi
300cc nc, un si, ung trc khi i ng.

12
T cha
Bnh mt ng
d hay kh ?

Hng b bnh mt ng t lu, mi m thc gic


trn trc khng ng li c, c phi ung thuc m cng
chng m no ng ngon gic, c th do bnh migraine,
mi mt bn c, u au nhc ngm ngm mt bn khng
nhiu lm nhng kh chu, u c lc no cng cng
thng, lng lng, chng mt, hi hp.
Mt ngi bn l hc vin lp kh cng y o cho
bit kh cng t cha bnh c th cha c rt nhiu
bnh, Hng hi thm a ch v hai v chng mng r
hm h ghi danh theo hc, gp Ch Mai, mt hc vin lm
thin nguyn ghi tn nhn bnh nhn hi Hng b bnh
g, Hng k bnh, ch ti ci bo bnh d cha,
mt hai ln l khi. Hng ngc nhin nhn gng mt
ch, cm thy rt t tin. sau ch sp xp Anh c hng
dn cho Hng, li chnh l ngi bn ca Hng.
Hng c gii huyt, tp nhng ng tc th dc kh
cng, trn ng v nh cm thy khe, hy vng m nay
s ng c m khng cn thuc.
Bn m ng c d dng, nhng nhng m
sau li thao thc cho ti 6 gi sng phi dy i lm, c th
rt mt mi nh trc. Chiu v lm, Hng gi in
thoi ln Montral hi thy Ngc rng ti sao Hng vn
tp kh cng ca thy do t thy hng dn m vn
cha ng c ngon gic. Thy hi, khi np kh trung tiu
c tp trung bng nghe c ting si bng cha? Qu
tht Hng cha tp trung , Hng t nh ti nay phi
c gng.
Trc khi ng, Hng c bi vit v cch th
cha bnh mt ng trong quyn Cu chuyn ng y, c
n cu mt gi thin bng hai gi ng, tht l th. m

13
, Hng np kh trung tiu xong, bt u tay ln an
in, th theo nhp 5-5, v theo di tng hi th, nghe
c nhng ting ku lc bc nh trong bng, trong im
lng tnh mch, tinh thn bnh thn khng cn lo s khng
ng c, v thin gi thn tm yn tnh c mt gi
tng ng vi hai gi ng. Qu tht Hng cm thy
thin lm cho u c nh nhng, minh mn, khng ngh
vn v, khng mt mi, tm tnh lng nh mt nc h
thu, n dn Hng vo gic ng su t lc no khng
bit, khi tnh dy, tinh thn sng khoi .
Thi gian tri qua thm thot 4 thng, Hng
khng h dng mt vin thuc ng, v khng cn bit lo
s bnh mt ng na, cc triu chng khc cng bin mt.
Tp kh cng t cha bnh tr thnh ham thch nh
mt thi quen, c ngy hai ln sng v chiu tp na gi,
cho nn mi ti vo ging nm thin chng 5 pht l i
vo gic ng su, c th khe mnh khng mt mi na.
V chng Hng cm thy hnh phc, khng lo
lng bnh tt, nay c hai tr thnh hc vin, sn sng
tnh nguyn ht lng gip hng dn cho nhng ai
tng kh s v nhng chng bnh ging nh Hng c
li mt i sng vui ti kho mnh.

Nguyn th Hng (Mississauga )

Thn gi K. H,

Bnh mt ng ca c do suy ngh nhiu qu, danh t


Pht gio gi l Tm vin m,(tm nh con vn,
nhy t cnh cy ny sang cnh cy khc lun tay
khng ngng, nh con nga, lc no cng chy) C
ngha l khi nm ng, tm va ngh n M, th
nh con nga chy sang M o su thm chi tit,
no l gia nh anh hai ch ba v cc chu by gi ra
sao..ri tm li ngh i ngh h Cuba, th l li o
su vn ngh cc cuc ngh h Cuba...ri tm li
14
ngh n VN, li chy nh con nga n VN o
su vn chi tit VN...tm v c ngh c chy
sut m, cho n sng thc dy i lm. Th l mt
ng trin min.

Ngay thi gian ny, tm v c mun chy n ch


c Hng o su chi tit xem c Hng cha
bnh mt ng ra lm sao, nu c ai mch mt phng
php cha mt ng khc th tm li chy na.
Mun cha mt ng hy ct tm li, khi i ng nm
th ch ngh n bng phng xp, v tp m phng
xp t 1-10, ri li t 1-10, c m sut m, v
theo di kt qu ca vic nm th, phi t c
nhng hin tng sau y : bn tay v bng nng,
xut rn m hi, ting si bng sut m c bao
nhiu ln, kh trong ngi chy t u n u . Nh
rng khng cn ng , v ng no mnh cng mt
ng 3 nm ri , c mt ng thm 1 tun cng khng
hi g , v nm th thin chnh l ng trong tnh thc ,
1 gi thin bng 2 gi ng, sng dy i lm cng
khng mt mi. Cc v thin s rt t ng ,hu nh
khng ng m cc ngi vn kho mnh . cc thin
vin ,gi ngi thin 1 ngy 4 bui, mi bui lu 2 gi
t 0-2gi sng, t 6-8 gi sng, t 12-14 gi, t 18-
20 gi , nh vy thin 8 ting 1 ngy l tng
ng vi 16 gi ng nn khng cn phi ng. Ring
ti i lm v khuya, tr li email n 2 gi sng mi
i ng, nm xung thin l ng ngay, khi tnh dy l
7 gi sng, i lm n khuya mi v, khng c thi
gi n tra, ch n cm chiu m sc kho vn tt.
Trc kia khi cha tp kh cng ,ti cn phi ng 10
ting 1 ngy m cm thy cha ,v m ng
tm vin m xy nhiu mng cho tng lai qu m
chng mng no thnh , nm nng n 10 ting m
vn mt ng, ban ngy ng g ng gt , l phn
15
ng t nhin ca c th ng b. Khi ti hc ngi
thin, th chng thin v m hi th c ,li b ng
gc ,danh t chuyn mn ca thin gi l hn trm
,sau ti ngh ra cch, khi thin th bun ng, vy ti
sao khng nm thin, nu tnh thc th tr no c
pht trin minh mn sng sut, cn khng th b hn
trm bun ng, s c ng ngon , khi phi lo n
bnh mt ng , mn ny l mn thin li, gi tn
cho vn v mt cht l ngo thin. Vy ngo thin l
phng php cha bnh mt ng hay nht m khng
cn phi dng thuc ng.

C hy p dng, ng tm vin m chy n c


Hng lm g , hy ct tm li mt ch bng, vng
an in Kh hi, theo di hi th sut m ri s b
hn trm i vo gic ng su, sng dy rt tnh to
kho mnh khng mt mi. V p dng cch n ung
ch dn bi trn. C s tr thnh c Hng th
hai ngi khc bt chc.

Chc c thnh cng, v bo cho mi ngi trn din


n bit kt qu sau 1 tun ngo thin nh !

Thn
doducngoc

16
Cai thuc l
d hay kh ?

A-iu kin cai thuc :


Vn cai thuc l c t ra t lu m s
ngi gim ht thuc khng c bao nhiu, cn s ngi
ht thuc c cng ngy cng tng, nn s lng thuc l
sn xut mi ngy mt nhiu hn, n ni c quan y t th
gii phi bo ng v nhng tai hi ca thuc l lm
nhiu ngi cht v ung th phi v gan gia tng. Cc
quc gia phi t vn cai thuc l ln hng chnh
sch, mt mt tng ga thuc l v tng thu thuc l khin
gi thnh mt bao thuc qa cao hy vng s chn ng
c mt s ngi khng c tin mua thuc hoc mt
s ngi khng ghin my cm thy mnh phung ph
tin bc khng phi l nhu cu cn thit, mt khc, cc c
quan y t cp quc gia tn dng h thng truyn thng ph
bin nhng tai hi him ngho c hi n sc khe ca
vic ht thuc, v ph bin chng trnh gip min ph
cho nhng ai mun cai thuc l. Kt qa trng thy r l
nhng ngi nghin thuc ang b thuc, cn s ngi
b thuc c mt thi gian li ht tr li. Ti sao li mu
thun nh vy ?
Thc ra n lc trn ch l phng tin gin tip
gip cho nhng ngi mun cai thuc, cn phng
tin trc tip gip cho ngi nghin mun thc s b
thuc chnh l bn thn h li l thuc vo ba yu t
quan trng sau y :

1-Mc ch cai thuc :

17
Trc ht phi nh mc ch, ti sao phi cai thuc, c 3
mc ch chnh :

a-V sc khe :

Nhng ngi nghin thuc l cm thy sc khe


ca mnh cng ti t, tim mch xo trn, mch p nhanh,
p huyt cao, nhc u, chng mt, ho khan, th hn hn,
suyn, tnh tnh nng ny, gn c co rt, cng u gi, i
li kh khn.. nhng du hiu bnh tt ny xy n trn c
th h mi ngy mt gia tng c th nguy him n tnh
mng . H cn mun sng s cht, h t nguyn b
thuc l khng ht na.

b-V hnh phc gia nh :


C nhng ngi khi cn c thn, lm bn vi
thuc l cho bt c n, tm ngu hng th hn theo khi
thuc, v ngh nghip cn phi x giao.. nhng khi lp gia
nh, ngi hn phi khng chu ni khi thuc l,
nghi mnh b thuc, hoc khi v mang thai ngi thy mi
thuc b nn ma lm mt, hoc s trong mu nhim c
thuc l s lm hi bo thai, hoc s con ci trong nh s
b nh hng khi thuc lm hi n sc khe, hoc s
mnh l bc cha m s lm gng xu cho con ci bt
chc s khng tt cho con mnh, hoc khi chng ta cn
chung vi ng b cha m khng thch ht thuc, mnh cm
thy ht trc mt h l bt knh, nu chng ta l nhng
ngi c l knh n cha m, khi cha m khuyn mnh
b thuc ,mnh c vn ht s cm thy mnh bt hiu
khng vng li cha m, mt yu cu nh m mnh khng
lm c sau ny mnh dy d con mnh d g chng tun
theo. Cho nn nhng ngi nghin thuc v hnh phc gia
nh, sn sng hy sinh nhu cu ca bn thn mnh th d
dng b thuc.

18
c-V kinh t :
a s nhng ngi ngho l nhng ngi nghin
thuc l. Tin kim c khng n, li b cn ghin t
chy ti, nn h phi min cng gim bt chi tiu v
thuc l dnh tin mua lng thc hoc nhng th khc
cn thit hn, chng hn nh mt a con ln trong gia
nh hc trung hc, cn cha m cho tin mua mt my
computeur, cha m khng c tin c kht thng ny sang
thng khc m khng thc hin ni n ni mt mt vi
con ci, nh phi cai thuc dnh tin mua my cho con,
sau thi gian b bt buc ngh ht thuc mt cch min
cng ri u li vo y, cho nn v l do kinh t kh m
cai thuc c, thm ch nghin thuc, tht nghip khng
c tin mua thuc, phi xin thuc t bn b hoc xin tin
ngi khc mua thuc hoc n cp vt c tin mua
thuc ht qua cn nghin.

B- Nhn cch :
Nhn cch cng ng mt vai tr quan trng trong
vn cai thuc l.
Khi vn cai thuc l tr thnh chnh sch
ca mt quc gia, th t v nguyn th quc gia n cc
nh lnh o, tng b trng, cc bc s, cc c quan y t,
bnh vin, cc nh gio dc, cc nh truyn thng .. nu
khng t mnh cai b thuc trc lm gng th dn
chng lm sao m hng ng tun theo.

Nhn cch u tin trong vn cai thuc l tnh


t trng, mnh khng tn trng mnh lm sao ngi khc
tn trng mnh cho c, cho nn t mnh phi gi li
ha, ni l phi lm lm gng, khng ni lo, khng
ht ln lt, chng hn bn l mt bc s khuyn bnh nhn
cai thuc v sc khe ca bnh nhn, h tin theo li
khuyn ca bn v l do sc khe, nhng bt cht h thy
19
bn ln lt ht thuc trong xe hi ca bn ni bi u xe
sau khi tan s th cn u l nhn cch ca bn na.

Nhng ngi c chc phn a v trong x hi u


c o to t ngnh gio dc, nn nhn cch ca cc
gio s c nh hng n nhn cch ca hc tr khi ra
trng, cho nn nhn cch ca ton x hi c cao hay
thp l phi trng vo gng ca cc thy c gio. Nhn
cch c nh hng t hc ng, c duy tr cng c t
gia nh v c ng dng thnh thi quen ngoi x hi,
nn hu ht nhng ngi c hc u c nhn cch, nhng
ti sao trong gii ny cng c nhiu ngi nghin thuc l
?

Trong gio l Pht gio, mi ngi u c ba


tnh tham-sn-si, ch khc nhau ch bn tnh ca n
c l ra mt cch th l, trng trn thy r, hoc vi t
khng thy c. Nhng ngi c hc thc trnh c
tnh tham-sn-si th, cn vi t khng trnh c v khng
bit. Si l m mui, m ci g m khng b c gi l si
,cho nn tham m c bc, ru ch, trai gi, l th, thy r
c, h ai cm cn mt quyn t do tham m ca mnh l
mnh ni gin phn i lin gi sn, nhng m thuc l
khng b c cng l si vi t, v mnh khng thy l
si, nu v con cm cn, ni n tai hi ca thuc l c nh
hng n hnh phc gia nh, mnh cm thy mt t do,
chm t i, ni gin ng ng, chng ngy bin. Ch
c tham-si mi nI gin v l, nh vy mnh cng u c
t trng mnh. Trong gii tr thc, ngi nghin thuc l
a s l nh vn, nn ci si m vi t ny khng thy, h
khng ni gin, nhng ngy bin cho rng nh khi thuc
vn mi lai lng, khng c thuc s mt hng vit vn,
thc ra cc vn nhn thi s thi Trung hoa c i lm g c
thuc l ht, h tm cm hng yn-s-phi-l-thun
(inspiration ) sng tc vn th nh ngoi cnh, nh vo
cc chung tr, hoc sang hn na t thm l trm ta
hng thm lng lng yn tnh tm hng vn th, tht
l tao nh c nhn cch.

20
Nhn cch l mt gii lut v hnh rng buc,
gip cho mnh cai thuc l c d dng, ngi nh mt
nhn cch th c i sng thiu t tin, bung th bt cn
i v bt cn tn trng bn thn mnh th lm g ni n
vn cai thuc l.

C- Thi cai thuc l :

C hai thi cai thuc l : Tiu cc v tch cc .

1-Thi tiu cc :
Thi tiu cc l na mun cai thuc, na cn
s nhng bin chng khi ln cn nghin dn vt, h l
ngi thiu ch, thiu qa quyt, h mun nh vo
ngi khc gip , hoc nh vo mt phng php hoc
mt c quan hay mt t chc cai thuc no hon ho gip
nh dng mt loi thuc cha bnh gim ht thuc,
hoc tham d vo nhng kha cm tri ngoi tri trong
mt tp th c t chc dnh ring cho nhng ngi mun
cai thuc, H cn phi c mt hnh thc k lut mi c th
vt qua c nhng kh khn ca cn nghin thuc,
nht l cn nghin ca thuc phin v s-ke cn vt v kh
s hn cn ghin thuc l.
Vit Nam sau gii phng 1975, nhng ngi
nghin thuc phin rt kh s b cn ghin hnh h, cho
nn vn ln lt tm mua ht, hoc co xi cn dnh li
bn n, ng iu. Khi b bt i ci to, cng sn p dng
cu chm ngn lao ng l vinh quang, khng lm th
cht i , lc nhng ngi nghin d c b dn vt kh
s n u, cai t cng b mc, t mnh phi chng chi
qua cn nghin, phi lao ng mi c cm n s tr thnh
mt nhu cu thit yu hn, nh dn nghin khng
mun cai cng khng c. Cn nu nh cai t bt gp
khi khm xt thc n v qa ca thn nhn gI vo tip t
c ln lt gi xi thuc du trong cm, trong rut bnh m,
cai t s bt pht giam cm chn trong x lim bit giam
21
khng cho n ung mt hai tun l ,sau th ra cng khng
dm ti phm.
x t do, khng c php vi phm nhn
quyn, nn vn cai thuc l t nguyn. Nu chng ta l
nghin thuc l m mun cai thuc phi t a ra mt
hnh thc k lut cho bn thn bng mt trong cc phng
php sau y :

a- Trong u lc no cng t nhc nh : Ti


mun cai thuc ; v khi tay ng n thuc l th hy
mnh dn vt b khng chn ch hi tic, lc sot ngn
t, ngn ko, ti qun, ti o nu c thuc hy vt ht vo
thng rc.

b-Tha thun vi v con, bn b gip bng


cch h thy mnh ph pho iu thuc th nhc nh mnh
vt i, v tm nhng iu cn li trong ti cng vt i
lun.
c-Nu mnh qun nhn cch, l ti phm, v con
bn b ni chng n thua g cn lm mnh qu thm, th t
mnh pht mnh bng tin b ng, mi ln ht mt iu
pht b ng 5 ng, nu pht tin thy nhm chn, lm l
khng b ng th t mnh pht mnh bng tt tai 5 ci cho
mt iu thuc.

d-Nu mnh cn l lm, t mnh khng tun theo


k lut do mnh t ra v nhu nhc, khng can m v
qa quyt, mnh thu hn mt ngi theo st bn mnh d
nhc nh mnh, nu khng c kt qa, hy dng bin php
mnh hn, mnh lm mt t giao ko tha thun vi h,
nu thy ti ht thuc hy tt ti 5 ci ,bin php ny bt
c d, v qu tht mnh qa si m ngu mui , mnh va
mt tin thu ngi va b ngI tt mnh nhc nh
mnh phi b thuc m mnh vn cha b c th ng
bao gi m tng n vn cai b thuc c thnh
cng.

2-Thi tch cc :
22
Thi tch cc l quyt ch b ngay, t mnh a
ra ti hu th, hay mt li th, li ha, k t nay ti khng
ht thuc na.
Ngy xa, bn Trung hoa, mi ngi ham c
c sc khe tt, sng lu, h thy mt v thin s ngoi
80 tui m vn khe mnh tr trung nh tui 50-60 ,h hi
nh s c b quyt g xin ch dy. Thin s p : i th
n, kht th ung, mt th ng .H ni vi thin s :
Tng ngi c b quyt g hay, ch nhng iu nh th
con nt 8 tui cng bit. .Ngi p : Phi, Con nt 8
tui cng bit, nhng n 80 tui lm vn cha xong.
Qa tht lc no vn cn duy tr c nhng iu n
gin bit v thc hnh lun khng ngng ngh nh v
thin s dy th sc khe mi c tt mi. Cng nh
th, vic cai thuc ch l mt hnh ng n gin l bn
tay khng c cm n iu thuc l, l t cai thuc,
nhng c duy tr c mi hay khng khi trng thy ngi
khc ht thuc hay mi thuc mnh cng vn dng dng
khng b cm d mi l thi tch cc. Chnh k vit bi
ny do ngh nghip giao tip khch hng theo quan nim
xa, (ming tru ), iu thuc l phn m u cu chuyn
ca cc cng ty kinh doanh thng mi, nn vic ht
thuc giao t khng trnh khi, lu dn thnh thi
quen, mi ngy hai bao thuc Ruby, mt thi gian sau
phi nng, ho, nhit trong lng ngc nng ran ln pht
s, mun b thuc ngay nhng iu kin khng cho php.
Nu mnh b thuc khng ht th s nh hng xu n
cng vic x giao, khch hng s cho rng cng ty mnh
ngho khng tin mua thuc tip khch, cn nu tip
tc gi ngh th khng gi c hai l phi tt, sau
nht c lng tin, mnh mi khch mt iu, mnh mt
iu, thuc t ln thay v ht vo phi th mnh thi ra
cng ph pho nh ai, hoc ch cm hoi tay thnh
thong mi a ln mi thi ra khi cho ging ngi ht
thuc chuyn nghip. Tin chi ph giao t v khon c ph
thuc l cng tng, th cng vic kinh doanh cng pht t,
m hai l phi mnh vn c an ton, l mt trong

23
nhng thi tch cc chng ta cn phi c mi cai b
c thuc l d dng.

S d nhiu ngi khng cai thuc c l v


khng c mc ch r rng, khng c nhn cch, khng c
thi tch cc. Chng ta hy xem vic cai thuc ging
nh hnh ng mt tn trm n cp vt mun b ngh xu
xa ny. Bit hnh ng n cp vt l phm php, xu xa,
khng c nhn cch, khi mun b l b ngay khng ti
phm, ch khng th no ha ti s b t t. Chng ta ha
lc trc ti ht 20 iu mt ngy, cho ti b t t gim
dn cn 15 iu, cn 10 iu, cn 5 iu, 3 iu, 2 iu, l
iu cho n khi dt b lun. Ni th d, khng khc no
thng n cp ha trc kia ti n cp bc ngn, nay cho ti
gim t t ch n cp nhng vt ng bc trm, dn n
bc chc sau mi c th b lun c. Tnh tham-si cn
thy r, cha n cp kiu ny khng th chp nhn c,
n cp nhiu hay t vn l n cp, n l thi h tt xu phi
b ngay tc khc. Khi chng ta h s b thuc t t ,t
20 iu xung cn 10, cn 5 hay cn 1 ri b lun, nghe
c l, trng hp ny l tham-si vi t mi ngi khng
thy r nn d chp nhn gii php ny, thc ra n cng
ging nh tham-si th ca n cp.
Ch khi no c ai ng chm vo ci quyn li
tham-sn-si ca mnh, mnh mi ni sn gin ln. Cho
nn, nu mt dn nghin thuc l no c nh cai
thuc t t, khi c n y m ni gin, thc mc ti sao
khng cai thuc t t c, th h cha thy c ci sai
lm vi t, nn cha hi yu t nhn cch cai thuc,
cho nn vic cai thuc i vi h rt l kh, v c cai ri
sau cng ht tr li.
Nhng ngI hi ba yu t mc ch-nhn
cch-thi , bit t lm ch ly mnh, th d c ra k
lut kht khe nh nu ai vi phm n cp hay ht thuc s
b t hnh h cng dng dng khng s hi ,khng tc
gin cho l bt cng ,nu h khng n cp, khng ht
thuc, lut ny khng ng chm n quyn li ca h
.Nhng i vi th gii ca nhng ngi nghin thuc

24
khng mun b, khng mun ai ng chm n quyn li
ring t ca h th h s tranh ci bo v quyn n cp
v ht thuc ca h mt mc gii hn no , chnh ci
gii hn ny dung tng thi h tt xu ca h thm.

D- Y hc vi vn cai thuc l :

gip cc bn mun cai thuc l mt cch c


hiu qa v khng gy nguy hi cho sc khe, chng ti
ch r cho cc bn phn bit hai phng php bit s
lI hi ca tng phng php :

1-Phng php b o :
Bt k cha bng phng php no m kt qa
l trc mt, hi sau lng u coi l b o nh :
a-Bng dc tho sassafras l loi c c khi
ung vo vi liu cao lm cho bn khi ht thuc s c
phn ng i ma v s thuc l.
b-Nhng loi thuc l nng nu thnh cao, bn
ung phi s i ma lm hi tim, gan, hoa mt chng mt
do hm lng c t qa cao dng trong mt ln em vo
c th to ra phn ng tc khc lm cho s mi thuc l.
c- Kch thch bng huyt chm cu lm xo trn
kinh mch tng ph, khi ht thuc s cm thy xy xm,
nhc u, chng mt, chn n, mt ng, ho nhiu,khin
cho s ht thuc v lm cho p huyt bt n nh gy ra
mt bnh khc. Nhiu ngi cho rng ng y chm cu
huyt th chm hay nh chm,c th cha cho cai b
thuc l l iu khng ng . Khi ht thuc nhiu gan
cha nhiu c t, khi chc nng gan cn mnh n mi
to ra phn ng chng li, sinh ra nhng phn ng ph,
khi t ng b thuc ,gan s phc hi loi b c t
nhanh. Ngc li mun chm cu cho cai thuc ,thy
thuc phi lm cho gan c phn ng nhanh bng hai cch,
mt l lm cho chc nng ca gan hot ng mnh khe
hn ln loi nhanh c t ra ngoi, h gan khe th ht
25
thuc khng c phn ng s thuc l nn cng ht nhiu
hn. Hai l lm cho chc nng ca gan yu i cho nhanh,
ngi thy mi khi thuc c phn ng kh chu khin cho
s khng th no c ht c na, Nhng ci li trc
mt l khi ht thuc s cm thy khng thch, nht ming,
kh chu.. l kt qa thy r. Ci hi sau lng c th
n ngay, nhng sau ny chc nng gan suy sp khng
phc hi li sc khe nh xa , bin chng thnh chai gan
v ung th, nn ai ni thy no chm cu cai c thuc
l l t o khng nn theo.

2-Phng php vng o :


Phng php vng o thc ra khng cha trc
tip gip bn cai thuc l. Bn phi hiu c ba iu kin
cai thuc l v quyt nh cai thuc chnh bn thn sau
phng php vng o gip cho bn trnh c
nhng phn ng ca cn nghin.
a-Theo Ty y, dn cao cai thuc l iu chnh
s iu tit hormone khi c th mt qun bnh do ngng
thuc l. i khi ming cao dn c th khng c cht
thuc m bn khng bit, bn vn cm thy c kt qa
.Nu bn c bin chng g kh chu khc ,cc c quan y t
v cc bc s sn sng theo di gip thm.
b-Theo ng y chm cu, bn phi t quyt nh
b thuc, sau ng y hay chm cu mi iu ha kh
huyt ,thng kinh lc, gii c t l chnh. Nu bn c
thm triu chng bun i, chn n, hay chy nc ming
hoc kh ming hoc u phin, hoc to bn, nng u,
hoa mt, m mt, chng mt, nhc u, p huyt tng hay
gim, mt ng hoc ng nhiu, hi hp.. l tt c cc
loi bnh m thy thuc ng y chm cu khi bt mch
chn bnh s thy v iu chnh cho bn.
Nh vy thy thuc ng ty y cha theo
vng o khng phi gip cho bn b c thuc l,
chnh bn phi t b ly, cc thy thuc ch gip bn nga
bin chng, mt thi gian c th c iu ha tr li
bnh thng khng b cn nghin hnh h l xong giai
on cai thuc l. Nu bn tip tc duy tr b thuc khng

26
bao gi ng n th bn cn g cho bn c nhn cch,
nu bn t tht ha, mt tnh t trng, chnh bn lm
mt nhn cch ca bn.
Tm li, vic cai thuc l mt hnh ng rt d
lm, khi tay cm n thuc l hy vt ngay vo thng rc
nu bn mun thc s b thuc l. Chc cc bn thnh
cng.

27
Y hc trung quc ngy nay
TY Y TRUNG QUC p dng nhng bi
thuc y hc c truyn cha bnh ung
th.

UNG TH l chng bnh nan y t trc n nay


vn l mi e da khng khip cp i mng sng ca
con ngi cng ngy cng nhiu theo pht trin ca nn
cng nghip hin i, v n cng l mt thch thc cc
nh y hc ang mun tm cch ngn chn khng ch s
pht trin gy tc hi t vong ca cn bnh ny.

Theo quan nim ty y, ung th l mt bnh ca t


bo, pht trin bt bnh thng so vi cc t bo khc, c
hnh dng to hn, nhn t bo ln hn, b nt khng u,
sinh sn nhanh, pht trin v t chc, xm ln ,ph hoi
cc t bo khc chung quanh v khu tr lu di c th
lu t 10 n 15 nm trong thi k tin ung th lm tr
ngi s tun hon kh huyt ,lm xo trn chc nng ca
lc ph ng tng, khi xut hin r trn lm sng th n
pht trin rt nhanh ,vic cha tr mun , kh cha hn
l khi n cha pht bnh, cn trong thi k tin ung
th..

ThI k tin ung th cn tim n trong c th, ty


y khng th xc nh bnh nhn c b bnh ung th hay
khng, th ng y bt mch, nh bnh vn khm ra c
cn bnh xy ra mi giai on v c cch cha mi
giai on khc nhau theo tn bnh c ca ng y c i
nh chng thch th ( ung th xng), thch ung ( ung
th hch ) ,sau ny Trung quc thng nht tn gi ,dng t
thng lu ch chung cc loi ung th, dng t nham ch
cc loi ung th c khi cng nh nh nham ( ung th v
),ph nham (ung th phi ), t cung nham (ung th t

28
cung ), nhc lu ( bu tht ), lm ba nhc lu( ung th
hch lymphosarcome )..

V trong sch v ca y hc c truyn Trung quc


c cp n cc loi bnh ung th v cch cha nhng
khng c thng k kt qa v theo di nh ty y nn
khng ng tin cy, cho nn cc loi bnh ung th u
phi iu tr bng phng php y hc hin i nh phu
tr, x tr, hoc ha tr. Tuy nhin 3 phng php ny cha
hon ho, hu qa ca cch iu tr theo ty y dn n
nhng tc hi khc i vi c th to nn chng bnh nan
y khc cng khng hn ch c ci cht do bnh ung th
em li.

a-Phng php phu tr :

L ct b khi ung th, ch c gi tr khi khi ung


cn khu tr cha di cn, m cng l mt phng php ph
hoi c th li cho bnh nhn nhng di chng kh s
sut i.

b-Phng php x tr :

Dng tia phng x git t bo ung th cn khu tr


gii hn mt vng cha lan ra ton thn nh ung th bao
t, rut gi, ty tng..nhng bin chng do x tr em li
gy tn thng cc m lnh, cc mch mu, lm chai cng
cc m chung quanh ,lm chy mu mng m gy l lot
lu lnh gy ra bin chng .

c-Phng php dng ha tr :

L dng ha cht trong trng hp phu tr v x


tr b tay nh ung th lan ton thn, ung th mu, ung th
hch, ung th lymphom..Ho cht cng l mt c t gy
29
bin chng suy ty, suy tim, au thn, mt mu, mt hng
cu ,bch cu, v gy ra mt bnh ung th khc.

Ngoi ba phng php trn cn c phng php


khc nh dng ni tit t hormone nh kch thch t nam
testostrone cha ung th v, cortisone tr ung th mu
cp tnh, c tnh cch nng cao th trng bnh nhn, lm
khi bnh tm thi. Phng php dng Interfron nh
dng sc nng kch thch c th sn xut nhng cht sinh
hc to ra cc sinh t A,B,C. chng li virus, nga
bnh. V phng php min dch cng l ti ang
nghin cu ca cc nh khoa hc cho l an ton v hon
ho nht nhm tng cng kh nng chng t nhin
ca c th .

d-Phng php ng y hc :

Trc kia y hc hin i khng n, ngy


nay ty y Trung quc nghin cu, tin hnh nhiu ti v
cch bo ch thuc v dng thuc ng y cha ung th v
theo di, th nghim hn 40 nm v kt qa lm sng,
cng so snh vi ba phng php chnh ca ty y , thy
c kt qa .
Nhn thc mi ca cc nh y hc Trung quc
trong vic cha tr ung th l i tm phng php no phi
t c nhng yu t c li trong vic bo v sc khe
bnh nhn nh :
-Nng cao sc khe cho bnh nhn chng c s
ph hoi ca cc t bo ung th nh dng thuc b kh, b
huyt, b m, b dng..
-Hn ch s pht trin ca t bo ung th.
-Hn ch nhng au n, chy mu, chn p gy
b tc tun hon nh php tiu m, hnh kh tiu m,
thng hot huyt ha , lng huyt tiu c, thanh nhit
ch huyt (lm mt mu, cm chy mu )..

30
A-Nhng v thuc nghin cu v cng nhn c
gi tr cha ung th trung quc theo tiu chun
ty y.

1- Bch hoa x thit tho : ( Oldenlandia diffusa ),


c tc dng phn lit hch t bo ung th, thanh
nhit gii c.
2- Bch u ng : ( Pylsatillaregel chinensis Bge ),
c tc dng gim au trong cc bnh vim, vim
a thn kinh, thanh nhit gii c.
3- Bch linh : (Poria cocos ), c tc dng li thp,
chng t bo ung th.
4- Bch cp : ( Bletilla striata ), c tc dng nh
khng sinh,cm mu, chng ung th.
5- Bch trut : ( Atractylodis macrocephalae ) , dng
chng li s pht trin ca t bo ung th.
6- Bn lin chi : ( Scutellaria barbata D. Don ), c
tc dng thanh nhit gii c, c ch t bo ung
th no.
7- B cng anh : ( Taracecum Mongolicum Hand. ),
c tc dng khng khun, kch thch tnh min
dch, bo v gan mt.
8- Bn h : (Pinellia ternata ) , c tc dng tiu m,
cm nn, c ch t bo ung th.
9- Cu k t : ( Lycium sinense Mill ), c tc dng
b huyt, c ch t bo ung th.
10- i hong : ( Rheum palmatum L. Rh
Tanguticum ),c tc dng khng khun, li niu,
li mt, tr suy thn.
11- a mit trung :( Eupolyphaga sinensis ), c tc
dng ph huyt tc lm thng huyt, c ch t
bo ung th bch cu.
12- a ct b : ( Lycium chinense Mill ), c tc dng
gii nhit, h p huyt, h cholesterol, h ng
huyt, hng phn t cung.
13- H th trng : (Polugonum multiforum ), c tc
dng b huyt, c ch hot tnh t bo ung th.

31
14- Kh hnh nhn : (Prunus armeniaca L.) c tc
dng khng t bo ung th, cm ho suyn.
15- Khng lang: (con b hung ) (Catharsius
molossus ), c tc dng ph chng ung th.
16- Linh chi : ( Ganoderma japonicum ), c tc dng
an thn, chng t bo ung th.
17- Mc qua : ( Cha enomeles lagenaria ), dng c
ch t bo ung th km bng nc.
18- Nga trut : ( Curcuma zedoaria ), c tc dng ph
huyt ch thng, c ch v ph hy t bo ung th.
19- Ng gia b : ( Acanthopanax gracilistylus W. ) ,c
tc dng tr phong thp, c ch t bo ung th.
20- Ng tinh tho : (houttunia cordata ), c tc dng
c ch t bo ung th.
21- Phng k : ( Stephania tetrandra S. Moore ), dng
tr ung th phi.
22- Tam lng : Sparganium stomiferum Buch. ), c
tc dng c ch t bo ung th.
23- Thin nam tinh : (Arizaema consanguineum
Schott. ), c tc dng ho m, c ch t bo ung
th.
24- Thng trut : ( Atractylodes lancea ), c tc
dng tr thp, c ch t bo ung th thc qun.
25- Thuyn tho : ( Rubia cordiolia L.), c tc dng
cm mu, chng ung th.
26- Vng bt lu hnh : Vaccaria segetalis ), c tc
dng ph huyt, c ch t bo ung th phi.
27- Xch thc : ( Paeonia veitchii ), c tc dng c
ch t bo ung th.
28- Xuyn sn gip : Manis Pentadactyla L. ), c tc
dng ph huyt, tr ung th bung trng.
29- d : (Coix lacryma-jobi ),c tc dng tho thp
chng ung th.

32
b-Nhng bi thuc chng au cha ung
th :

1-Cao thim t : ( nghin cu ca Bnh vin Long Hoa,


Thng Hi ), c tc dng hot huyt ha , tiu thng,
ch thng.
Thnh phn : Thim t, sinh xuyn , tht dip nht chi
hoa, hng hoa, nga trut, bng phin, ch thnh vi cao
dn vo ch au.
Th nghim : Chn 332 ca ung th phi, gan ,bao t, dn
cao v theo di kt qa. Nhng bnh nhn c p cao 177
ngi ,sau khi dn cao 30 pht gim au n, duy tr gim
au ko di, khng gy nghin v khng c phn ng ph,
kt qa tt 164 ngi, khng kt qa 13 ngi. Bnh
nhn khng dn cao, dng thuc gim au theo ty y c
155 ngi ,c kt qa gim au c 76 ngi.

2-Khng qu hnh kh : ( p dng trong BV. Long Hoa


),c tc dng ha m tn kt, l kh ha gim au.
Thnh phn : Khng hong ,ch xc, qu tm, ng
quy, hng ang, hu phc, ng cng, ut kim, si h, n
sm (u 30 gram ), nam tinh ch, bn h ch, i hong
(u 18 gram) ,bch thc 60 gram, chch tho 12 gram,
tn thnh bt mn ung.
Th nghim : Tr 44 ca ung th gan b au. Sau 2 ngy c
9 ca ht au. Sau 3 ngy c thm 14 ca ht au, sau 4 ngy
c thm 10 ca ht au.

3.Bng phin ch thng : ( nghin cu ca Khoa Ung th


Bnh vin Dng To, Tnh H Bc ), c tc dng thanh
nhit, thng khiu, ch thng.
Thnh phn : Bng phin 50 gram, ru trng 500 ml ch
thnh dung dch xoa bp ni au.
Th nghim : Tr 44 ca ung th thc qun, ung th bao t,
32 ca gim au, 7 ca khng c kt qa.

33
4-T hong ch thng : ( nghin cu ca Vin Ung th
Dng B, Thng Hi ),c tc dng tiu ph, gii c,
ch thng.
Thnh phn : i hong, khng hong, hong b, b tiu,
l ph dung (u 50 gram) bng phin, sinh nam tinh, nh
hng, mt dc ( u 20 gram ), hng hong 30 gram,
thin hoa phn 100 gram, tn mn thnh bt trn nc
thnh h p trn bu au.
Th nghim : Tr 13 ca ung th gan, gim au r rt
mc khc nhau.

c-Nhng bi thuc phng tr bin chng do


x tr v ha tr.

1-Hong k ng to thang : ( nghin cu ca Bnh Vin


dn tc Choang, Tnh Qung Ty ),c tc dng ch kh b
huyt, tr chng bch cu gim do ha x tr.
Thnh phn : Hong k 30 gram, K huyt ng, i to
u 60 gram, N trinh t , n sm u 12 gram, Hong
tinh 18 gram. Sc ly nc ung.
Th nghim : Tr 27 ca bch cu gim, ung thuc sau 7
ngy, bch cu tng trung bnh 1400 /mm3. Tr 20 ca sau
khi bch cu tng lc ngh ha x tr, vn tip tc ung
thuc v x tr song song, tng s bch cu gi mc
trung bnh 5000/mm3.

2-Thng bch phng : ( nghin cu ca i hc y khoa


Ty An, Thim Ty ),c tc dng tng bch cu.
Thnh phn : B ct ch, Hong k, i to, H trng
u 30 gram, Dm dng hoc, Bt rau thai, Sn th
nhc, ng quy, n sm u 15 gram, N trinh t, K
huyt ng u 60 gram, Bt tam tht 9 gram, ch thnh
vin nng 1,85 gram.

34
Th nghim : Tr 46 ca ung th c tnh , bch cu gim do
ha tr. 44 ca c kt qa khi ht liu trnh ha tr, bch
cu vn tng, khng kt qa 2 ca.

3Thng huyt thang : ( nghin cu ca Bnh vin Trung y


Bc Kinh ),c tc dng tng bch cu v hng cu.
Thnh phn : Sinh hong k, Thi t sm, K huyt ng
u 30 gram, Bch trut, Phc linh u 10 gram, Cu k
t, N trinh t ,Th ty t u 15 gram, sc nc ung.
Th nghim : Tr 23 ca ung th bao t giai on mun
dng thuc kt hp vi ty y v 23 ca khc cha hon
ton theo ty y. Kt qa ca nhm kt hp, trc khi ung
thuc, tiu cu 16,16 +1,43 vn/mm3 tng ln 19,05 +1,88
vn/mm3, bch cu sau ha tr khng gim, th trng bnh
nhn trung bnh trc khi dng thuc 58,50 kg, sau khi
dng thuc tng ln 60,66 kg.

4-Bch sm quy k thang : ( nghin cu ca Khoa Ung th


Bnh vin 3, Tnh Ct Lm) ,c tc dng tng bch cu.
Thnh phn : Bch thc 12 gram, n sm, K huyt
ng, Thc a, H th u 30 gram, ng quy, ng
sm u 15 gram, Nhc qu 2 gram, to tu 10 qa. Sc
nc ung.
Th nghim : Tr 70 ca ung th gim bch cu do ha x
tr. Ung trong 3 thng c 57 ca bch cu tng ln mc
bnh thng.

5-Sm k b huyt thang : ( nghin cu ca Bnh vin


Qung an Mn, Bc kinh ), c tc dng tng tiu cu.
Thnh phn : Sinh hong k, Thi t sm, K huyt ng,
Thch v u 30 gram, Bch trut, Bn h, Sn dc ,
ng quy u 10 gram, Cu k t, N trinh t, H th ,
Hong tinh u 15 gram, Tri mu 6 gram, Trn b 8 gram,
i to 5 qa. Sc ly nc ung ha chung vi 3 gram
bt Tam tht.
Th nghim : Dng trong nhiu ca gim tiu cu c kt
qa.

35
6-ng sm hoa phn phng : ( nghin cu ca Y hc
vin Cn Minh, Vn Nam ), c tc dng tng mu, tng
bch cu, tng tiu cu.
Thnh phn : L ng sm, Hoa phn, lng bng nhau
tn bt mn, ung 16 gram vi nc m, chia hai ln trong
ngy, ung lin tip 30 ngy l 1 liu trnh.
Th nghim : Tr 26 ca gim bch cu c 25 ca bch cu
tng, 1 ca khng kt qa. Tr 10 ca thiu mu c 6 ca hng
cu, bch cu tng, 4 ca khng kt qa. Tr 5 ca tiu cu
gim c 4 ca tiu cu tng, 1 ca khng kt qa.

7-Huyt ngng : (ca S nghin cu dc Thng Hi ).


C tc dng tng bch cu.
Thnh phn : Dng mu ngng sy kh thnh vin 250
mg, mi ln ung 5-7 vin, ung 3-4 ln trong ngy.
Th nghim : Tr 190 ca ung th c tnh cha ha x tr
lm bch cu gim, c 130 ca bch cu tng bnh thng.

8-Khng nh bn h thang : ( nghin cu ca Bnh vin


ung th Lin Ninh ), c tc dng tng bch cu.
Thnh phn : Hng sm, Khng bn h, Ch thc, Trn
b u 15 gram. Phc linh, Trc nh, Sinh khng u 20
gram, Cam tho 10 gram. Sc ung.
Th nghim : Tr 100 ca ung th c phn ng nhim c
trng v, i chng vi 100 ca khc khng dng ng
dc. Kt qa t c dng thuc, phn ng tiu ha tt
43%, t i chng ch c 18%.

9-Sm k quy n phng : ( nghin cu ca S phng tr


bnh ngh nghip Tnh Sn Ty),c tc dng tng bch
cu.
Thnh phn : Hong k 1400 gram, Thi t sm, ng
quy, Thch v u 1200 gram, Trch t 700 gram, T
n sm, K huyt ng u 2000 gram, Trn b 800
gram, sc ri vt xc nu thnh cao, ch vin 10 gram,
ngy ung 2 vin sng ti.
Th nghim : Tr 62 ca ung th c t cung x tr, dng
thuc t lc bt u x tr n ht thi gian x tr m bch

36
cu khng gim. Tr 32 ca lc liu x tr t 2000-3000
rad, bch cu gim n 2000-4000/mm3 mi bt u dng
thuc ng y m vn tip tc x tr, bch cu khng
xung na, ung lin tc 10 ngy bch cu tng ln
1200mm3.

10-T hong k thang : (nghin cu ca Tng y vin Lam


Chu, Cam Tc ),c tc dng tng bch cu.
Thnh phn : Hong k, T n sm u 15 gram, Ton
ng quy, Bch thc u 12 gram, dc, Hong cm
9 gram, K huyt ng, Can a hong u 30 gram,
Chch cam tho 5 gram, sc ung.
Th nghim : Tr 360 ca cc loi b gim bch cu do x
tr. C 333 ca bch cu tng 2000 /mm3, t l 92,5% tt.

11-Huyn sm lin o thang : ( nghin cu ca Bnh


Vin Ung th Nam Thng, Giang T),c tc dng tng
bch cu.
Thnh phn : Sinh a, Huyn sm, Mch mn, Sa sm
u 15 gram, Lin kiu, o nhn, n b, Cam tho, u
10 gram, Ngn hoa 30 gram, Thch cao 60 gram, sc
ung.
Th nghim : Tr 42 ca ung th thc qun dng x tr, c
38 ca c kt qa tng bch cu, c 4 ca khng kt qa.

12-K tinh b huyt thang : ( nghin cu ca Bnh vin


Bc T, Tnh Giang T ), c tc dng tng bch cu.
Thnh phn : Sinh a hong, Hong tinh, Sinh d nhn
u 30 gram, Cu k t 15 gram, B ct ch 10 gram,
Chch tho 6 gram, sc ung.
Th nghim : Tr 84 ca ung th gim bch cu do ha tr,
dng thuc trong thi gian 1-3tun, c 66 ca bch cu tr
li bnh thng, c 13 ca bch cu tng trn 50 %, c 6 ca
khng kt qu.

37
d-Nhng bi thuc kinh nghim c kt qa
tr ung th trn lm sng

1-Bi thuc tr ung th v : Ngu hong tiu thng


phng : ( nghin cu ca Khoa Ung th Bnh vin
Qung an Mn, Bc Kinh ).
Thnh phn : Ngu hong 10 gram, ch Nh hng, ch
Mt dc, Hi long u 15 gram, Hong k, Sn t c,
Hng duyn, Tam tin sao, u 30 gram, H kh tho,
bt Tam tht, H th , d nhn, T hoa a inh, Nga
trut, Tin linh t u 60 gram, tn bt lm thnh vin,
mi ln ung 3 gram ,ngy ung 2 ln.
Th nghim :Tr 134 ca trong c 16 ca phu thut,
cn li l ha x tr. Kt qa sau iu tr song song vi
thuc ng dc, sng c trn 5 nm l 88,80%.

2-Bi thuc tr ung th no : Tc phong nhuyn kin


thang :(nghin cu ca Hc vin Trung y Trit Giang)

Thnh phn : Ton yt 5 gram, ng cng 6 con, n sm


20 gram, Xuyn khung 5 gram, Cng tm, a long, Bn
h, Bch trut, Thin ma, Bi mu u 9 gram, Cu ng,
Thin qy t, N trinh t, Cu k t, Phn tm tho, u
15 gram, H kh tho 30 gram. Sc ung.
Th nghim : Tr 7 ca ung th s no trong c 3 ca ung
th tuyn yn, 2 ca ung th no tht, 1 ca ung th khoang
s, 1 ca ung th chm. Sau iu tr, thi gian sng lu nht
c 16 nm, ngn nht l 5 nm 3 thng.

e-Nhng bi thuc cn bn chung ca


ng y v cch dng :
1.THANH NHIT GII C :

38
Ung th lm bnh nhn st cao, kht nc, ming
ng, li , ru li vng, bc rt, thng gp trong
bnh ung th mu, t cung, ung th da c l lot.

Nhng bi thuc ch sn :

Thuc thnh phm c bn cc tim thuc Bc :


a/ Ph t tiu c m : gm c cc cht hong lin, hong
cm, trn b, cam tho, lin kiu, bn lam cn, m bt, l
bng t, bc h, cng tm, thng ma, si h, ct cnh .

b/ Hong lin gii c thang : gm c hong lin , hong


cm, hong b, chi t .

c/ Tin phng hot mnh m : gm c xuyn sn gip,


bch ch, thin hoa phn, to gic thch, quy v ,xch
thc, cam tho, nh hng, mt dc, phng phong, bi
mu, trn b, kim ngn hoa .

d/ Ng v tiu c m : gm c kim ngn hoa, b cng


anh, t hoa a inh, t bi, thin qy .

e/ T diu dng an hon : gm c huyn sm, ng quy,


kim ngn hoa, cam tho.

2.L NG HUYT, CH HUYT :

Ung th c triu chng chy mu nh mu cam,


rng li chy mu, nn ra mu, tiu tiu ra mu .. khm
li thy , ngi nng.

Nhng bi thuc ch sn :
a/ Thanh dinh thang gia v : gm c t gic, sinh a,
huyn sm, tim l tre, mch mn, n sm, kim ngn hoa,
lin kiu, gia thm hoa he sao tn tnh tn bt.
39
b/ T gic a hong hon : gm c t gic, sinh a, xch
thc, n b, gia thm thp khi sao tn tnh tn ra bt (
thp khi gm i, tiu k, l sen, l ngi cu, trc b
dip,mao cn, i hong, chi t, tng l b, ty tho cn ).

3.T M THANH NHIT :

Ung th st m ko di tng st v chiu v m


ra m hi, kh ng, hay ung nhiu nc, nc tiu vng,
bn, li thu nh, ru vng kh.

Nhng bi thuc ch sn :
A-Dng cha ung th phi v ng h hp :

a/ Thanh to cu ph thang : gm c tang dip, thch cao,


ng sm, cam tho, h ma nhn, a giao, mch mn, hnh
nhn, t b dip.
b/ Sa sm mch mn thang : gm c sa sm, mch mn,
ngc trc, cam tho ,tang dip, sinh bin u, thin hoa
phn.
c/ Dng m thanh ph thang : gm c sinh a, mch
mn, cam tho, huyn sm, bi mu, n b, bc h, bch
thc.
d/ Bch hp c kim hon : gm c sinh, thc a, bi mu,
bch hp, mch mn, huyn sm, ng quy, bch thc,
cam tho, ct cnh.

B-Dng cha ung th c du hiu can thn m h gy h


ha lm da nng, bc rt, st v chiu, m ra m hi
trm, au tc sn ngc, ho ra mu:

a/ i b m hon : gm c hong b, tri mu, thc a,


quy bn.
b/ Nht qun tin : gm c bc sa sm, ng quy, sinh
a, k t, xuyn luyn t.

40
C-Dng cha ung th c hi chng m h :

a/ Lc v a hong hon : gm c thc a, sn dc, sn


th, phc linh, trch t, n b .
b/ Tri b a hong hon : gm c lc v a hong hon
gia thm tri mu v hong b.
c/ K cc a hong hon : gm lc v hon gia thm cu
k t, cc hoa.
d/ Mch v a hong hon : gm c lc v hon gia thm
mch mm, ng v t.

4.H NH KH HOT HUYT :

Ung th c au do khi u chn p, ng y phn


bit do kh tc tr tr ngi lu thng ca kh, lm au tc
v lan truyn sang vng khc, do huyt t tc th au
nh dao m c nh mt ch vo giai on khi u pht
trin ln, km theo c th suy nhc, nn trong thuc hot
huyt ha c v b kh huyt.

A-Nhng bi thuc ch sn thng kh,


hnh kh :
a/ Vit cc hon : gm c thng trut, hng ph, xuyn
khung, thn khc, sn chi t sao. Dng cha ung th
bao t, y tc bng, i, n khng tiu.
b/ Bn h hu phc thang : gm c bn h ch, hu phc,
phc linh, sinh khng, t dip. Tr ung th phi, h hp
yu, ngc sn y tc, ho c m lm kh th.
c/ dc tn : gm c dc, mc hng, tiu hi
hng, thanh b, cao lng khng, bnh lang, xuyn
luyn t, ba u ch ,c tc dng gim au.
d/ Qut hch hon : gm c qut hch, hi to, cn b,
xuyn luyn t, o nhn, hu phc, mc thng ch thc,
din h sch, qu tm, mc hng. Tr thng nhng ch
au do tc kt t .

41
e/ Qut b trc nh thang : gm c qut b, trc nh, i
to, sinh khng, cam tho, ng sm.Tr nn ma.

B-Nhng bi thuc ch sn thng huyt,


hot huyt :
a/ o nhn tha kh thang : gm c o nhn, i hong,
qu chi, chch tho, mang tiu.
b/ Huyt ph trc thang : gm c ng quy, sinh a,
o nhn, hng hoa, ch xc, xch thc, si h, cam tho,
ct cnh, xuyn khung ,ngu tt.
c/ Cch h trc thang : gm c ng linh ch (sao)
,ng quy, xuyn khung, o nhn, n b, xch thc ,
dc, din h, cam tho, hng ph, hng hoa, ch xc.
Cha huyt tc lm au vng cch m.
d/ Tiu phc trc thang : gm c tiu hi, cn khng,
din h, mt dc, xuyn khung, ng quy, nhc qu,
xch thc, b hong, ng linh ch sao. Cha huyt tc
lm au bng.
e/ Thn thng trc thang : gm c tn giao, xuyn
khung, o nhn, hng hoa, cam tho, khng hot, mt
dc, ng quy, ng linh ch sao, hng ph, ngu tt,
a long.

C-Nhng bi thuc b kh hot huyt :


a/ B dng hon ng thang : gm c hong k, ng
quy v, xch thc, a long, xuyn khung ,o nhn, hng
hoa. Tr ung th gy lit , mo ming mn, kh ni.
b/ Tht tiu tn : gm c b hong, ng linh chi.
c/ Sinh ha thang : gm c ng quy, xuyn khung, o
nhn, bo khng, chch tho.

Thuc hnh kh hot huyt c th nghim


trn chut v trn ngi, Nht bn v Trung quc cng
nhn n c tc dng c ch t bo ung th ,nn dng
loi thuc hnh kh hot huyt phng bnh ung th ,
hoc nga ung th ti pht.
42
5-B KH HUYT :

Cc bnh ung th cha theo ty y a s u lm


cho kh huyt suy km, thiu mu, hng cu v bch cu.
Ngy nay y hc Trung quc p dng thuc b kh huyt
nng cao sc chng , tng cng sc bo v c th
trong thi k suy nhc.

A-Nhng bi thuc ch sn b kh :
a/ c sm thang : Mt v thuc duy nht l nhn sm.
b/ T qun t thang : gm c ng sm, bch trut, bch
linh, chch tho.
c/ Lc qun t thang : gm c t qun t, thm trn b,
bn h.
d/ Hng sa lc qun : gm c lc qun t, thm mc
hng, sa nhn.
e/ Sm linh bch trut tn : gm c t qun t, thm hoi
sn, bin u, lin nhc, d, ct cnh, sa nhn.
f/ B trung ch kh hon : gm c hong k, ng sm,
bch trut, chch tho, ng quy, trn b, thng ma, si
h.
g/ Sinh mch tn : gm c nhn sm, mch mn, ng v.

B-Nhng bi thuc ch sn b huyt :

a/ T vt thang : gm c thc a, ng quy, bch thc,


xuyn khung.
b/ Dao ngi thang : gm c xuyn khung, a dao, cam tho,
ngi dip, ng quy ,bch thc, can a hong.
c/ ng quy b huyt thang : gm c ng quy, hong
k.

C-Nhng bi thuc ch sn va b kh b
huyt:

43
a/ Bt trn thang : gm hai bi t qun v t vt hp li.
b/ H sa i to hon : gm c t h sa, nhn sm, sinh
a , trng, thin mn, mch mn, quy bn, hong b,
phc linh, ngu tt .
c/ H nhn m : gm c h th , nhn sm, ng quy,
trn b, sinh khng.

6-B DNG :
Mc ch n b t, n b thn hoc b c hai ,
cha chn tay lnh, hay tiu chy, n khng tiu, bng
y, ph thng, suy nhc, p huyt xung thp, mch
thoi thp, suy kit.

Nhng bi thuc ch sn:

a/ Thn kh hon : gm c can a hong, hoi sn, sn


th, trch t, bch linh, n b, qu nhc, ch ph t.
b/ Hu quy hon : gm c thc a, sn dc, sn th,
thc ph t, qu nhc, cu k t, trng, th ti t, ng
quy, lc gic dao.
c/ Chn v thang : gm c bch linh, bch trut, bch
thc, sinh khng, nhn sm, ch ph t.

7-HA M NHUYN KIN.

Lm tiu khi u do m kt thnh hch to, s


dng loi ny phi kt hp vi thng hay b kh huyt,
thanh nhit gii c, ty theo tnh trng bnh lc chn
on lm sng.

Nhng bi thuc ch sn :

a/ Nh trn thang : gm c bn h ch, trn b, bch linh,


chch tho, sinh khng, mai.
b/ n m thang : gm c bi nh trn thang thm trc
nh, ch thc, c tc dng cm nn.
44
c/ ch m hon : gm nh trn thang thm nam tinh, ch
thc, ng sm, xng b, trc nh, p dng trong trng
hp nghn m lm hn m, kh ni.
d/ Kim thy lc qun tin : gm c nh trn thang thm
ng quy, thc a, c tc dng t m ha m.
e/ Bi mu qua lu tn : gm c bi mu, qua lu, thin
hoa phn, bch linh, qut hng, ct cnh, c tc dng
thanh nhit ho m.

45
Tm hiu Phng php
khm bnh, nh bnh
v Cha bnh
ca ng y

NG Y HC l mt khoa hc tng hp 4 b
mn, gm khoa hc quan st, khoa hc th nghim, khoa
hc thng k v khoa hc thc nghim. C bn mn khoa
hc ny l mt mt xch c lin quan ci n vi ci kia
u nh vo mt tiu chun thng nht c o, nh mt
kim ch nam hng dn mi pht minh tm ti, hc hi v
khoa ng y hc gi l BT CNG .

BT CNG l 8 yu t mu mc, chnh xc


dng lm cng lnh trong phng php khm bnh, nh
bnh tm nguyn nhn gy bnh v cha bnh ca ng
y, l yu t m-Dng, H-Thc, Hn- Nhit, Biu-L,
trong yu t m tng trng cho huyt v cc kinh m
thuc tng, yu t dng tng trng cho kh v cc kinh
dng thuc ph.

V phn khm bnh, ng y dng phng php t


chn c in l Vng, vn, vn, thit (nhn, nghe, hi, bt
mch ), trong vng v vn ( nhn v nghe ) thuc v
khoa hc quan st. Quan st thu nht nhng d kin c
c bng nhng du hiu lm sng do nhn v nghe, gom
gp li thnh h thng ri thng k sp vo tiu chun bt
cng. Khi bt mch hay s nn hay khm trn da, trn
tay chn, trn huyt cng cn phi c phng php thuc
v khoa hc th nghim, nhng kt qa th nghim ny
cng l nhng d kin cn thit sp vo tiu chun bt
cng. Sau phn tch theo bt cng trn lm sng, so
snh vi nhng kt qa c gi tr tch ly c hng
ngn nm ca c nhn trong mn bnh chng lm sng
46
hc, nu c iu g cn nghi ng thc mc cn phi hi
thm bnh nhn , khi t cu hi ( gi l vn ) cng phi
theo phng php thu nht thm d kin sp loi theo
bt cng, thuc v khoa hc thng k. Nh vy phng
php khm bnh ca ng y cng bao gm ba mn
khoa hc l quan st, th nghim v thng k.

V phn nh bnh, l mn khoa hc thng k,


sau khi gom li cc d kin ca phng php t chn th
sp li thnh kt lun nhng din bin bnh tnh v so
snh n thuc vo mt chng bnh no trong hng ngn
chng bnh c thng k v lit k vo trong t in
bnh chng ca ng y .

V phn cha bnh, l mn khoa hc thc


nghim, ging nh ton hc, phng php khm bnh l
chn nht d kin theo mt tiu chun ra l bt cng
ging nh mt phng trnh. Phn nh bnh ging nh
t phng trnh, c ngha l thng k cc d kin du
hiu bnh n thuc v nhng cng no, mang tn l
chng bnh g v phn cha bnh l lm nhng g ngc
li vi chng lp li s qun bnh gi l i chng tr
liu tc l gii phng trnh ca mt bi ton. Nu phn
chn nht d kin theo tiu chun l phng trnh m
chn n s sai, t phng trnh s sai th gii phng
trnh cng sai. Bi th phn cha bnh ng v c kt qa
hon ton nh vo phn nh bnh. nh bnh tm ra
chng bnh. Cha bnh l cch i ngc vi chng gi l
i chng tr liu lp li qun bnh kh ha ca tng th
ng hnh. nh bnh ng phi nh vo cch khm bnh
bng phng php t chn thu nht y d kin
khng c b st. Trc ht chng ta nghin cu qua v
cch khm bnh theo t chn ca ng y.

47
Phn mt :

Phn khm bnh


Nu c mt bnh nhn khai bnh : Ti hay b
mt, khng bit l bnh g, nh thy khm v cha cho .

Li khai bnh trn qa n gn, rt kh chn


on. C th thy thuc phi t trong u nhiu gi
thuyt, mi gi thuyt ca mt loi bnh s c nhiu triu
chng bnh khc nhau ,v cn phi t ra nhiu cu hi
vi bnh nhn mi tm ra c nguyn nhn, i khi cng
cha chc chn. Cho nn mun tm ra c nguyn nhn,
Ty y cn phi c nhng s liu r rng ca cc kt qa
xt nghim nh o tim mch, chp X-quang, siu m, th
mu, phn, nc tiu..
Cn i vi ng y cng cn xt nghim nh
Ty y, nhng khng bng my mc m xt nghim tm ra
s bt bnh thng ca c th bng Phng PhpT Chn
l Vng chn, Vn chn, Vn chn, Thit chn tm ra
c tng ph tn thng thc th hoc xo trn chc
nng.
Phn quan st l nhn ( vng )v nghe (vn )
thuc hai phn trong bn tiu chun khm bnh theo t
chn ca ng y l vng ,vn, vn, thit.

1-Quan st nhn bng mt


(vng chn ) :

L quan st hnh, kh, thn, sc ca bnh nhn.


Phi quan st bng mt tm ra c nhng du
hiu khc l v hnh th, kh lc ,tinh thn v mu sc (
Hnh, kh, thn, sc ) ca bnh nhn hin ra trn cc b
v c th khi c bnh. Ch cn ghi nhn nhng g mnh
thy c t trn xung di y c th chn on
bnh d dng chnh xc.
48
Hnh: L quan st thn th bnh nhn khe mnh hay yu,
mp hay gy..
Kh :L quan st mt, da, tai, tc, mng, rng.. cn ti
nhun, mm hay kh cng, l chn lng kn hay h.,.
Thn : L quan st tinh thn bnh nhn cn vui v hot bt
hay chm chp ,hoc lo bun au n, cu gin.
Sc: L quan st mu sc hin ra mt ,da, tay chn, sng
hay ti, m hay nht, mt xem huyt hay thiu, mu
sc hin ra tai, li v b v trn mt c thun hay
nghch vi ng hnh. Mu sc trong phn quan st chn
on bnh trong ng y c quy nh nh sau:

Mu : thuc ha, tng trng cho kh huyt nhit, cho


tim mch v tiu trng.
Mu vng : thuc th, tng trng cho kh thp, cho t v
( l ma v bao t ).
Mu trng : thuc kim, tng trng cho kh kh to, cho
ph v i trng .
Mu en : thuc thy, tng trng cho kh hn, cho thn
v bng quang.
Mu xanh : thuc mc, tung trng cho kh phong, cho
gan v mt.

Mu sc hin ra mt cho bit mc bnh:


Bnh nng hay nh ( thuc biu hay thuc l ) : bnh cn
ngoi tng ph hay vo tng ph ) l do mu y nht
hay m.
Bnh thuc h hay thc : do mu sc y ti bm hay sng
ti.
Bnh thuc hn hay nhit : do mu sc trng nhiu hay
nhiu.
Bnh lm au : do sc hin trn mt nhiu mu xanh hn
cc mu khc.

1.QUAN ST U MT, C GY :

49
Hnh th : Hnh th ca u mt tng trng cho
hnh th ca qa tim, ng y dng tm ra nhng bt
thng ca qa tim hin ra trn u mt xem n c mt
hay nhiu nhng yu t nh :

Khun mt hc hc : l suy nhc , km hp th, suy dinh


dng.
Khun mt trn y : dinh dng y , khe mnh.
Khun mt sng ph : C th b gi nc, nhiu thy
thiu ha thy ha kh.
Da mt dy : l kh yu khng tun hon ra n ngoi da.
Da mt mng : l kh mnh tun hon ra n da.
Da c mn hay chm xm en khng c ngi, s vo mn
khng au gi l mn m do kh dng suy.
Da c mn nh chm hoc rm sy, c ngi, s vo
au gi l mn dng thc.
Hai bn mt to bng nhau : C s ca qa tim tt.
Mt bn dy bn hp hoc c ngn vch chia m trn m
dI thnh hai phn : l du hiu vch thnh tim b dy
lm h van tim pha bn m dy, hp van tim bn m b
hp. C th xc nhn chc chn tnh trng bnh bng mt
trong cc du hiu nh cm thy au bn m khi tay ng
vo nh kim chm ng phi, hay thnh thong gn mt
hi git nh.
Cm c nng tht trng to hn phn trn : l du hiu
ca bnh cao p huyt, nu dng tay g vo ci nng
thy au nhiu.
Mt v mt : du hiu st do tm nhit.
Cm v c : l du hiu st do thn nhit.
Trc c hng : Nhn thy mch p nhanh c ph n,
c th ang c thai. C nhng ni u hay phnh ra l du
hiu ca bnh thyrode, bu hch. hai bn c di
chn tai sng au l c th nhim trng..
Sau gy : Ngi khng mp m sau gy c khi tht u ln
nh mp l du hiu cao p huyt.

Kh lc : Nhn mt thy da mt sng l sc khe , da


mt ti l sc khe yu.

50
Tinh thn : Nhn mt xem vui ti hay r, lo lng, s
st, mt mi, bun chn.
Mu sc : Sc mt hng ho hay nht nht trng, trng
xanh, xm, sm, en ,mc nh mu ch, hay c nhng ch
trng, ch , sng, m, ti chm di da, c
vt nm hoc qung thm m, mt, hoc mu sc trn
mt hng ho khe mnh, hoc hon ton nh ang b
st...

2.QUAN ST hai bn m :

M l b v ch v phi :
M no , khc hn vi mu sc bnh thng ca
cc ni khc trn mt, hay ch u hai bn m l
nhit, cn cc b v khc trn mt khng , hoc bn m
trng mt l phi hn, trng xanh hoc sm en l ph
thn bnh.
M c bn trng bn khng hay c hai bn u
trng hn cc ni khc : l du hiu ca bnh phi, bn
no trng nhiu l bn bnh nhiu.
M bn tri hn cc ch khc : l du hiu
bnh st do can nhit.
M bn phi : l du hiu bnh st do ph
nhit.
Hai bn m ni mu nht ln trng : du hiu
dng kh h.
G m gc di khe mt ngoi bin dng : ni
cc u nh mu hi m hn cc ch khc, c th l du
hiu bu trong v.

3.QUAN ST mt :

Mt ch chc nng ca ng tng, n biu l du


hiu bnh ca tim, gan, l lch, phi ,thn.

Mt trong hay c : Mt trong l can kh khai


khiu ra mt . Mt c l can kh suy khng ln nui
mt, lm mi mt, hoa mt..
51
Mt m do ha vng : Do can kh thc.
Mt tinh anh hay l : Mt tinh anh l thn
mnh, mt l l thn kinh suy nhc.
Mt kh hay t : Mt kh l thy kh ca thn
khng ln nui mt, mt t l thy kh ca thn y .
Mt c qung thm hay khng : C qung thm
do thn h.
Trng trng : ch b v ca phi, nu trong sng l
phi tt, trng c l phi yu, bnh.
Trng en : ch b v ca gan, nu trong l chc
nng gan tt, nu c l chc nng gan h yu.
Con ngi to hay nh : Con ngi ch b v ca
thn, con ngi bnh thng nhn t bn ngoi vo c b
ngang to chng 5mm, nu con ngi thu nh li khi ra nh
sng ch cn 3mm, khi vo trong ti s n to ra khong
7mm chng t mt iu tit ng. Mt c du hiu bnh
cn th th n ln m khng thu nh c, du hiu vin
th th con ngi thu nh li m khng n ra c .
Mt c vt trng c che trng en: l du hiu
mt c cm.
Gai th khng u : l nhng hnh que hin ra ni
trng en khng u lm lon th, lon sc.
Trng trng c nhiu gn mu : l du hiu
gan nhit phm ph ,nu c ghn l can ph nhit.
Mt l : L l du hiu can phong lm c vng, c
co v c gin iu chnh mt b lch mt bn lm l vo
trong hay l ra ngoi .
Mi mt sng : nu sng m mt l du hiu t
nhit to ra thp nhit l iu kin d pht sinh vi trng v
d b nhim trng..
Mt v trong m mt trng xanh c, khng c
thn sc : l du hiu bch cu tng, hng cu gim. Nu
c th suy nhc dng ngi mt mi, da trng xanh l
du hiu ung th mu.
Mt a nhm khng nhn ai : thuc chng hn.
Mt , m ln nhn ngi : thuc chng nhit.

52
4.QUAN ST TINH THN QUA NH
MT :

Mt nhn m m : l hn th, gin, bc tc.


Mt nhn m m ri khng thm nhn na : l
ghen ght khinh b.
Mt nhn ng ngc : tm trng ri lon, lo lng, s
hi.
Mt nhn ng ngc m nh mt yu : l thn thot,
thot dng kh, sp b tai ha hay tn s.
Mt nhn y ny : tm trng lo lng khng yn.
Mt nhn t m : Tinh thn khng n nh, hoang
mang ,nghi ng.

5.QUAN ST mi :

Mi l b v khm bnh tim, cung phi, c


hng.
Cnh mi php phng : Nu c l du hiu phi
bnh d nhim cm nng lnh.
u mi : l du hiu tm d ha, do st, do p
huyt cao, ngi b nhit.
u mi trng : l du hiu tim mt nhit, ngi
b hn, lnh.
Mi sng : l du hiu nhim trng, vim xoang.
Chn mi l nt mu hay ni ht mn : l du
hiu thp nhit tim gy ra lon nhp tim, tim p mt
nhp..
Sng mi lch : l du hiu vch ngn mi lch d
b nght mt bn mi.

6.QUAN ST mi :

Mi l b v tm du hiu bnh tt chc nng


tiu ha ca t v, tim mch v bung trng ph n.
Mi dy hay mng : Mi t nhin dy ln do t
nhit, do phong nhit lm sng mi.

53
Mi kh hay t : Mi kh l du hiu ngi thiu
thy kh hay b kht nhng ung nc nhiu mi vn kh
l do thn thy khng ha kh do thn dng khng
chuyn ha.
Mi nht trng hoc xanh tm : thuc hn chng.
Mi kh nt sng : thuc nhit chng.
Mi trng nht hay hng hay m : Mi trng
l chc nng t h yu khng mun n, sng hay x l t
b thp nhit, hay mi di t nhin x xung cm nh
sng l du hiu ca h van tim.
Mi khng ti, ng mu thm : Do huyt
tc thuc thc chng.
Mi b thm en vnh vin khng tr li mu c
nh trc khi cha bnh : l du hiu phn ng ph do
lm dng truyn qa nhiu nc bin khi b bnh .
V tr mi cn i vi khun mt hay bn cao bn
thp : l du hiu mt bn bung trng b x, nu khng
c du hiu au ch c du hiu b mi trn mt bn c
mt l chm lm rt nh nhn k mi thy, l du hiu
ct m bung trng.
V tr cnh khe mi khi ci hi lch : l du
hiu sp b trng phong mo ming, gn mt bn m
ming thnh thong co git l thn kinh mt bn co bn
rt.
Rnh ci quanh mi mi khng u : bn cao
bn thp, bn di bn ngn l du hiu au do dy chng
co rt.
Mu sc chung quanh mi trn trng xanh : l du
hiu lnh rut si bng n khng tiu ,hay b tiu chy, do
n nhiu thc n to ra nhiu hn kh nh cam, rau xanh,
bin, ung lng nc nhiu trong mt ln lm x rut.
Mu mi v chung quanh mi trng xanh : l du
hiu ung th rut, bng nng tc, au.
Rnh nhn trung gia mi v mi : ch b sinh
dc nam n .Khi hai v chng b him mun, kh th thai,
nu nguyn nhn khng do yu t thuc lnh vc ng ty
y, l do t cung b lch, c du hiu lch nhn trung,
ngi ngoi c th nhn ra khi vng chn. Ngoi ra c

54
trng hp khng phi l do t cung lch th do nguyn
nhn chiu di v su hin ra trn nhn trung ca hai
v chng khng ph hp, ging nh ni v vung khng
ng s, trong sch tng s cng tng ni mm lm
sao, ngao lm vy.

7.QUAN ST li :

Li l b v chn on nhng din tin ca bnh


tt bao t, chc nng chuyn ha v hp th thc n c
lin quan n ng tng nh tim, gan, ph, thn.
u li : ch s hot ng v din tin bnh tnh
thuc v chc nng tim.
Nu u li hn cc ch khc ca li l tim
nhiu ha gy ra nhit bnh, cn phi khm phi hp
cc b v khc tm bnh (nh cao p huyt, st nhit,
bao t nhit, to bn..). Nu mu ti sng l bnh
thuc thc chng, mu ti thuc h chng.
Da li : ch chc nng hot ng ca phi. Da
li sng, ti nhun, mng, trn mn, chng t s kh
ha ca ph tt.
Mt li : ch chc nng hot ng ca bao t (
v ), nu c mu hng ,mm do, linh ng, c mt lp ru
li mng, l chc nng ca v tt.
Nu mt li dy, c lp ru trng dy :l chc
nng bao t khng tt.
Nu mt li c ht, c gai, u li v gia li
: l chc nng ca tm v v u thc nhit.
Nu mt li v c li c nhng chm t mu
bm en : l nguy him, bnh lin quan n tim, gan, t
v, cho bit trong c th c ni b xut huyt t mu bm
lm tc nghn tun hon huyt, n ung khng c, mu
b nhim c, nhim trng..
Ru li : Nu ru li trng dy, kh l bao t
nhit, ru li dy ng sang mu vng kh l bao t qa
nhiu nhit, mu vng kh chuyn sang mu vng kh
xanh, c vt nt trn ru li hay vt nt gia li nh b
55
dao rch l bao t c du hiu nhit lm lot bao t, thn
nhit nng, trn nng, kh hng, ung bao nhiu nc
cng vn b kh c hng.
Ru li vng hoc nm en : Bnh thuc l
chng.
Ru trng mng : Bnh thuc biu chng.
Ru trng mng t : Bnh thuc chng biu
hn.
Ru li trng nht, dy : Bnh thuc chng l
hn.
Li hot nhun, u li n to, trng nht, ru
li trng trn : thuc chng hn.
Li cng sng, ru th vng hoc gai, hoc
en, u li xanh sm : thuc chng nhit.
Ru li trng : Bnh thuc chng biu thc.
Ru li trng nht : Bnh thuc chng biu h.
Li y to, ru trng nht : Bnh thuc chng l
thc hn.
Li cng sng, ru vng kh : Bnh thuc chng
l thc nhit.
Li co rt : t nhin li b co rt, ng y gi l
ha thiu cn, do ni nhit c th do gan nhit lm ra hi
n thn kinh khin li b co rt ngn hoc lch mt bn
sinh ra tt ni ngng, li.
Li dy, trn, t, trng nht, ru trng : chng
t ngi hn, bao t hn, khng mun n.
Gc li hay sng : gc li su trong c hng
ch chc nng hot ng ca thn, nu thn hot ng tt
th gc li lc no cng t, khi b kh c hng l thn
thy khng a nc ln ti c hng, khi au vim hng
l tuyn thng thn mt chc nng iu chnh hormones
khng vim.
Cnh hai bn hng li : ch chc nng hot ng
ca gan. Cnh li bng phng trn tru l chc nng gan
tt. Nu cnh li c gai hay c hnh rng ca l gan b
nhit. Cnh li va c gai, c hnh rng ca nhn nhm,
va c mu m hoc bm en l gan b tn thng
thc th nh chai gan, vim gan loi A,B,C.

56
8.QUAN ST RNG , NU RNG :

Rng ch chc nng hot ng ca thn dng .


Nu rng ch chc nng t v. Nu chn rng chc l
chc nng t v khe.
Nu nu rng lng lo l chc nng t v thc
nhit lm sng nu v chn rng. Nu nu d mc mn
bc m do bao t cha thc n tch nhit c, n thiu
sinh t E trong rau xanh.
Rng tt, men rng trng bng : ch chc nng
thn dng hot ng tt.
Rng kh : ch chc nng chuyn ha thn m ca
thn dng yu khng em cht xng nui rng.
Rng ng mu ti en, khng bng, c ch sc
trn mt rng : cho bit chc nng thn m dng u h
yu.

9.QUAN ST TAI :

Tai l b v ch chc nng hot ng ca thn v


tuyn thng thn.
Mu sc ca hai tai ging nhau v hng nh mu
da mt, ti sng l chc nng hot ng ca thn tt.
Tai chia hai phn, na tai phn trn ch s hot
ng ca tuyn thng thn hay cn gi l thn dng,
na tai phn di ch chc nng thn m. C hnh dng
ca tai ch hnh phn chiu hnh th ca qa thn.

Phn trn tai sng, da tai nh mng nc : cho


bit tuyn thng thn bn pha tai b bnh. Nu
bm phn trn hai bn tai l thn dng khng chuyn ha
to hormones phng chng bnh.
Mu sc hai tai trng nht hn da mt : cho bit
chc nng thn m dng u h yu, ngi b hn, lnh.

57
Tai n to dy nh sng, mu trng xanh : chng
t sng thn, ph nc, khng chuyn ha, c th h
nhc bnh hon nng trong bnh lit thn.
Vnh tai dy, c nhng ht cng chm trong da :
khng phi mn, khng au khng , chng t trong c
th c bu, hch.
Loa tai t nhin m rng mng ra : nhn thy nh
tai la khc vi tai bn kia hay nhn thy khc vi bnh
thng, chng t c th b c t nng m chc nng thn
khng thi lc c nh trong trng hp bnh ung th
phi dng n ha cht tr liu vi liu cao. Khi c t
trong c th t i loa tai s tr li bnh thng.

10.QUAN ST MNG TAY ,CHN :

ng y nhn mng tay v chn tm du hiu


ca kh ,huyt lin quan n dinh dng ng hay sai.

Cc mng tay mng v hng: l kh , huyt .


Mng tay mng v trng : l kh huyt thiu.
Mng tay dy, cng, bn : l huyt , kh d.
Mng tay cng kh : l kh d, huyt thiu.
Mng tay xm en : l kh huyt khng n nui
mng tay .
Mng xanh tm : thuc chng hn.
Mng tm : thuc chng nhit.
Mng tay trng nht : l kh huyt u thiu.
Mng tay c phao trng : l do tnh trng dinh
dng sai lm khng ph hp vi nhu cu m c th cn.
Mng tay thm en nh dnh thuc nhum : l c
tnh trng h van tim.
Mng tay chn nt dc thnh rnh : l du hiu
ca bnh lin quan n gan thn.
Mng chn hai mu : Mng chn kh sc nh s
g ,phn trong mng mu vng l du hiu nhim bnh
sida.
Mng chn bin dng : Mng chn en v hnh
th bin dng l du hiu bnh nm.
58
11-QUAN ST DA TAY CHN :

Da l b v ch chc nng ca phi, c nui


dng bng n ung thuc t- v, h hp thuc phi, v
trao i s kh ha ha hp ca tm- thn, nn da lc no
cng mn, ti sng, hng, l chn lng khp kn. Nu
mt trong cc c quan tng ph trn b bnh th da s b
bin i khc.
Da kh mc : ch chc nng chuyn ha ca thn
yu.
L chn lng h to : ch chc nng ca phi yu,
c lin quan n bnh ca phi.
Da ph nc hoc ph kh : ch chc nng ca
tm ha khng chuyn ha thn thy.
Da hay b t mu bm di da, khng au :
Ch chc nng ca t khng np ng, du hiu ca bnh
tiu ng.
Da ni mn chm, mn m, khng au : Do huyt
m h.
Da ni mn c ngi m, mn dng, s vo au :
Trong ngi c nhiu nhit c.
Da c chn c vt bm en : ch chc nng thn
dng h.
Da c vt bm sng au : Do huyt thc chng.

2-QUAN ST NGHE BNG TAI


(VN CHN):

Mc ch ca vn chn : L nghe ging ni ,ting ho,


hi th ca bnh nhn mnh hay yu ,m thanh cao hay
thp, to hay nh, nghe hi th yu hay mnh, di hi hay
ngn hi, hoc hi th bt bnh thng do au n..ri
phi theo s hng dn ca kim ch nam ng y l bt
cng, gom nhng d kin thu lm c sp xp phn

59
loi chng theo m-dng, h-thc, hn-nhit, biu-l
phn bit bnh do chng no lm ra. Th d nh :

TING NI V HI TH :

1.Thuc m chng : Ni nh, yu, thp, t ni, khng


thch ni, mun nm yn. Hi th ngn, nh, yu.
2-Thuc dng chng : Ni to, mnh, rn rng, lm li a
ni nhiu, ni cung, la ht, chI mng. Hi th to, mnh,
gp, ko m .

3-Chng ph kh h : Hi th ngn, ko suyn, t ra m


hi.
Chng ph kh thc : Hi th nght, m nhiu, tc
ngc, xy xm, nm khng yn.
Tng ph h, tn thng : Th thiu, ht hi, da lng
khng ti tt.
Tng ph thc, tn thng : Th nghch kh lm ho
suyn.
Trng v thc chng : ni xm, m sng.

4-Chng tm h : Hay bi thng.


Chng tm thc :Thn tht thng, ci ni hoi.
Chng can thc : hay cu gin.

5- Chng Hn : t ni, th kh, nh.


Chng Nhit : Ni nhiu, th mnh, bc bi.

6-Biu chng : Bnh cn nh, ting ni bnh thng, c


hi sc.
L chng : Yu sc, t ni, mt mi.

CNG PHT M :

Khi pht m c nhanh c chm, c cao c thp, c


nhn m gn mnh tng lc, cng mnh yu u
l ra tm trng ca ngi bnh nh :

60
Nhn m nhiu trong cu ni : Tm cng b giao ng,
tnh cm thay i bt thng..
Cao cao, cng mnh : l tc gin, bc bi, ghen
ght.
Cao qa cao nh tht thanh : l s hi, khip m.
Cao thp : l lo lng , lo s.
Cng nh v yu : biu l lo lng, ngi ngng.

3 -PHNG PHP T CU HI
(VN CHN) :

Mc ch ca vn chn : L t nhng cu hi c
thm nhng d kin bit r thm v vn lin quan
n h hp, tun hon ,tiu ho, bi tit, sinh dc ,nhng
s thch v n hp vi v no, nh mn hp vi thn, ngt
hp vi t, chua hp vi gan, cay hp vi ph ,ng hp
vi tim..,thch ung nc nng m hay nc lnh mt,
thch mc m hay mt.,mu nc tiu, mu phn, dng
phn cng hay mm hoc lng nt, sng st.. bit r
thm v tnh trng bnh quy v bt cng : m dng,
h,thc, hn, nhit, biu l.

Thy thuc gii, c kinh nghim thuc bc thng


cng, ch cn vng chn v vn chn c th xp nhng
d kin ca nhng du hiu lm sng gom vo thnh mt
bnh chng do nguyn nhn no lm ra. Sau i chiu
vi c ngn bnh chng thng k c do kinh nghim
tch ly ca c nhn li thnh mn hc NH BNH
bng du hiu v triu chng lm sng hc ca ng y .
Khi no c nhng im cn nghi ng mi t cu hi vi
bnh nhn xc nhn li s nh bnh ca mnh c sai
hay khng. Cc cu hi cng theo kim ch nam l bt
cng v cc vn : i, tiu tin, n ung, ng ngh, s
thch..

1.V m chng : Mnh mt, chn tay lnh, bng au a


xoa nn, ng thch p chn.
61
i tin : th phn hi tanh, nho.
Tiu tin : Tiu vt nhiu ln, nc trong, nu h chng
tiu ngn, t.
n : km n, khng cm gic, mi v.
Ung : Khng kht, a ung nc nng.

2.V dng chng : Mnh nng, chn m, bng au khng


a xoa nn, ng khng thch p chn.
i tin : Phn cng, hi khm nng nc.
Tiu tin : Tiu ngn, t, nc tiu .
n : Khng mun n, ming kh kht.
Ung : Thch ung nc nhiu, nc mt lnh.

3-V h chng : Nu kh h a ra m hi, huyt h kh


ming, ra m hi trm.
i tin : i cu ra nc lng :do kh h. i cu khng
c, nh bn gi do thn kh h., thn kh h nng hay i
tiu chy ban m.
Tiu tin : Tiu khng cm dt, Di tinh, i sn do thn
h.
n : khng mun n do kh h. n khng tiu bng y
do thn h.
Ung : Thch ung nc nng m nhng khng dm ung
s lm y bng.
Ng : Mt ng, suy nhc, m cm thy nng do chng
huyt h, gn my ng , tht co git. Nng th chn tay co
git rt au.
Nu chng tm h : hay bi thng.
Nu Can h th mt m, m nang teo, co rt gn,
hay s.
Nu t h th thn th nng n bing vn ng, n
khng tiu, y bng, hay lo bun.

4-V thc chng :


Nu ph kh thc th m nhiu, nm khng yn,
xy xm, chng mt.
Nu v kh thc th bng y, a u ma, hi
thi, nc cc, nc chua hng.

62
Nu trng v thc th bng trng au quanh
rn.
Nu can kh thc th nhc u, m mt.
Nu chng huyt thc thng tiu th hng,
ngc, tay, vai au. trung tiu th bng b g tht. h
tiu th bng di au nh di m mt ch c nh.
Nu tng can thc lm au sn bng.
Nu t thc th bng y trng, b i tiu tin,
mnh sng ph.
Nu tng thn h th ph h tiu b tc lm bng
au tc.

5-V hn chng : c du hiu m lng trng, tinh thn


trm tnh u oi, tay chn lnh, bng lnh au.
i tin : lng nho.
Tiu tin : nhiu, nc trong.
n : a thc n nng, hay nh nc bt nhiu.
Ung : Khng kht, a ung nc nng.
Ng : a rt chn nm co, s lnh.
6-V nhit chng : c du hiu m vng c ,tinh thn
bc rt khng yn.Tay chn m nng.
i tin :Bn, b kt, phn cng thnh cc my ngy
khng ra. Bng au ni g cc.
Tiu tin : tiu t, nc tiu .
n : a thc n mt, t nh nc bt.
Ung : Hay kht thch ung nc lnh mt.
Ng : hay ln ln, a nm nga dui thng chn.

7-V biu chng : l bnh nh cn ngoi kinh mch , ch


c da, lng , kinh lc. Hi triu chng c n lnh, pht
nng, au u, mnh my, tay chn nhc mi khng ?
Bnh thuc chng biu hn : Nu pht nng n lnh.
Bnh thuc chng biu nhit : Nu s gi, mnh nng, c
m hi hoc khng .
Bnh thuc chng biu h : Nu s gi, t ra m hi.
Bnh thuc chng biu thc : Nu da lng khng ra m
hi.

63
8-V l chng : l bnh xm nhp vp tng ph. C
triu chng nng d di, thn ch hn m li b, phin to,
kht, tc ngc, bng au.
Bnh thuc l hn : Nu s lnh, khng kht, i ma, tiu
chy, n bun nn, t chi lnh .
Bnh thuc l nhit : Nu pht nng, ming kh kht t
nc ming, mt , mi , tm phin.
Bnh thuc chng l h : Nu chi lnh, t ni, mt mi,
hi hp, xy xm, i tin lng.
Bnh thuc chng l thc : Nu to bn, bng y, ra m
hi tay chn , th th, ni to, tm phin.

4-PHNG PHP TH NGHIM


(THIT CHN):

A-Mc ch ca thit chn :

Theo phng php ng y c in l p dng 28


loi mch khc nhau bt mch ca 12 ng kinh trn
c tay xem tnh trng din tin ca bnh thuc Kh hay
Huyt hay m, thuc m hay Dng, thuc Tng hay
Ph no bnh, H hay Thc, Hn hay Nhit, Biu hay L,
bnh ang tng hay gim.. tt c mi d kin cng quy v
tiu chun bt cng phn tch c bnh tnh hin ti
trong lc khm thuc chng no, so snh vi ba
phng php trn l vng, vn, vn c ph hp khng.
Nhiu khi bt mch do ch quan khng so snh vi ba
phng php kia c th d sai lm. i khi bnh nng
thuc nan y na h na thc, na hn na nhit, na biu
na l, na m na dng, chng khng ph hp mch,
cho nn nu mun t c trnh bt mch gii khng
s sai lm phi c thc hnh trong ba bn chc nm tr
ln v lc no cng phi bit i chiu vi nhng kinh
nghim c nhn qua nhng ti liu Du hiu triu chng

64
lm sng hc c thng k kh y mt bi
khc.

B-Mc ch ca th nghim :

Theo phng php mi thi i khoa hc ngy


nay, chng ta cng c th th nghim theo phng php
ca ty y bit nhng du hiu lm sng no m ty y
xt nghim c ,so vi thng k ca ng y bit th
no l chng hn, th no l chng nhit qua vic th
mu, th nc tiu, o mch v o huyt p, o in tm
, in no . Th d :

1-Nu bnh do m chng :


C du hiu : Sc mt trng mt, xanh hoc ti
nht hay sm. Tinh thn l khng linh hot. Cht li
nht, ru li trn. Thn mt mi, yu, nng n, nm co.
Nhng du hiu ny c th lm ra nhiu bnh, theo ty y
s c nhiu tn bnh khc nhau, c vi trng hay khng ,
nhng ng y xp vo loi m chng gm mn tnh, h,
hn, yu, trm tnh, c ch, cng nng trao i cht gim,
hng bnh vo trong.

2-NU BNH DO DNG CHNG :


C du hiu : Sc mt ng hoc hng. Tinh
thn cung to chng yn. Cht li sm, ru li vng
kh hay sm, nng th ming li rch nt, ru li en
mc gai. Thn nng ny bc bi, bc rt, a mt. Tn
bnh theo ty y c nhiu tn khc nhau, c vi trng hay
khng. Nhng ng y xp bnh thuc loi dng chng
gm cp tnh, thc nhit, hng phn, trao i cht d tha,
hng bnh ra ngoi.

Khi thy thuc ng y khm mt bnh nhn c


nhng du hiu trn,v kt lun l chng hn hay chng
nhit, th gI bnh nhn i xt nghim theo ty y thy c
nhng d kin khc bit phn bit nh sau :

65
Chng hn :
Hng cu huyt sc t thp
Tiu nhiu lm ur mu gim thp
Nhp mch chm, p huyt thp
Gamma globulin thp, gim kh nng chng bnh, suy
nhc, chi lnh.
Thn kinh b c ch, trm cm.

Chng nhit:
Hng cu huyt sc t cao
Tiu t, ur mu tng
Nhp mch nhanh, p huyt tng
Gamma globulin cao
Chn tay nng.
Thn kinh hng phn, kch ng, tng nhit

C-Cch th nghim ca PHNG PHP KH


CNG CHA BNH :

i vi phng php Kh Cng Cha Bnh c ba


cch th nghim khc nhau tm nhng d kin quy v
BT CNG nh ra c bnh thuc chng no, va
gi ra c bnh bng tn bnh theo ty y, va chnh xc,
nhanh, v phn bit c bnh thuc chc nng hoc bnh
thuc c s.

Cch th nghim th nht : QUY KINH CHN PHP

Quy kinh chn php dng khm tnh trng h-


thc ca 24 ng kinh trn 10 ngn tay ngn chn thuc
lc ph ng tng, bn thuc chc nng, bn thuc c s,
Quy kinh chn php thay cho cch bt 28 b mch c in
ca ng y.

Cch th nghim th hai :Khm bnh bng huyt trn


lng, v cc huyt lin quan tng ng vi tnh trng ang
bnh bit h thc, hn nhit, biu l.

66
Cch th nghim th ba : Khm bng cc ng tc tp th
dc kh cng bit bi no tp c, bi no khng th
tp c do b bnh g .

67
Phn hai :

Phn nh bnh
Phn nh bnh l bit phn bit bnh v chng
mi c th truy tm nguyn nhn gy bnh c
cch cha ng. Tn bnh v chng c gi nguyn theo
tn dng thi c i chng ta hiu rng cc v y khoa
tin bi c cng khm ph ra c nhiu bnh, tch ly
c nhiu kinh nghim, sp xp phn loi c tnh cch
khoa hc t nguyn nhn n triu chng v cch cha m
y hc hin i cng cn ang phi bn tm nghin cu
mi khng ngng.

Phn nh bnh gm hai phn : Phn t khm


bng cch thu nht nhng du hiu, triu chng ca bnh
c d kin nh gi, phn loi theo bt cng. Phn
i chiu kinh nghim ca c nhn c thng k trong
mn hc du hiu triu chng lm sng hc xem phn
nh bnh c ng vi chng khng. Tuy nhin MT
bnh c th do nhiu CHNG gy ra, v ngc li MT
CHNG bao gm nhiu bnh, cn phi phn bit bnh
no, chng no, l chnh, cc du hiu khc ch l bin
chng ph thuc.

Nh vy BT CNG cng vn l kim ch nam ca


phn th hai l nh bnh truy tm nguyn nhn bnh quy
v gc tm chng no lm ra .
Theo l thuyt, 8 yu t trong BT CNG l
nguyn nhn pht sinh ra nhiu bnh c gom li thnh
mt chng, do c th c 8x8=64 chng n gin nh
ghp mt yu t vi 7 yu t khc s c chng m h, m
thc, m hn, m nhit, m biu, m l hoc dng h,
dng thc, dng hn, dng nhit, dng biu, dng
l.

68
Ri 64 chng cn bn tr nn phc tp, mi chng cn
bn li ghp thm vi mt yu t s thnh chng m h
hn, chng m h nhit, chng dng h hn, chng
dng h nhit, hoc chng m dng lng h, m
dng thc hn, m dng thc nhit, hoc m thc
dng h, m h dng thc, biu thc l h, biu h l
thc, biu h hn l thc nhit, l thc hn dng h
nhit...

Ngoi ra m c 6 kinh m v 5 tng th m no


thc, m no h, tng no thc tng no h, tng no hn,
tng no nhit . Dng cng c 6 kinh dng v 6 ph,
khi ni n chng dng bnh th ph no h, ph no
thc, ph no hn, ph no nhit..
Nh vy mun tm nguyn nhn gc bnh th
phi khm lm sng theo bt cng s bit r bnh do
chng no lm ra. Trong chng s bit r do tng no ph
no ang trong tnh trng thuc yu t no trong bt
cng.. v mi chng c mt hay nhiu du hiu bnh.

1-BNH V CHNG :
Mt bnh c th do mt chng, mt bnh c th
do nhiu chng v mt chng c mt bnh, mt chng
cng bao gm nhiu bnh. Do phi bit phn bit bnh
no chnh, chng no chnh, nhng bnh khc, chng
khc ch l bin chng. Khi cha bnh ty theo trnh
bc thy thng cng, trung cng, h cng m chn cch
cha khc nhau, kt qa khc nhau.

Th d 1: Mt bnh do mt chng:

Bnh n khng tiu do chng v hn.


Khi khm v nh bnh c nhiu du hiu ph nh
: bng lnh au, thch ung nc m, nhng khng dm
ung nhiu v c d nc khng ha chuyn ha
kh, nguyn nhn do tm ha suy.

69
Th d 2 : Mt bnh do nhiu chng phc tp : nh
nhng th d sau y :

Bnh chai gan :


Do chng tam dng thc nhit bi ba kinh V,
m, Bng quang u nhit kt kh gan lm ra bnh
chai gan.

Bnh ung th t cung :


Do chng tam m thc hn bi ba kinh Can, T,
Thn u hn kt khi u bng di lm thnh bu.

Bnh cao p huyt :


C th do nhiu chng khc nhau lm ra bnh nh
chng can ha vng, chng can phong ni ng, chng
dng cang can nhit, chng m h dng cang, chng
can thn m h, chng m dng lng h...:

Nu Do chng dng cang can nhit thnh :


u nng hn chn, u cng au, vng u, bun
bc, d cu gin, hng kh kht nng, thch ung mt, to
bn, tiu vng, cht li , ru li vng.

Nu Do chng m h dng can :


u cng au, vng u, ming hng kh, d cu
gin, mi lng gi, sc li , ru kh.

Nu Do chng can thn m h :


Chng mt hoa mt, hay qun, mt ng, lng gi
nhc mi, kinh nguyt khng u, to bn, li , ru t.

Bnh ngoi cm : C th do nhng chng sau :

Do chng phong hn :
Gp gi lnh ho nhiu, m trng trong long, s lnh,
u v chn tay au nhc, ming nht khng kht, li
nht, ru li trng trn.

70
Do chng phong nhit :
S gi, m dnh, hng kh au, u li .

Do chng ph h hn gip m m :
Gp gi th ho, m trng long c bt, tc ngc, ming
nht khng kht, thch ung nng, d ra m hi, ru li
trng trn.

Do chng kh h m trc :
Ting ho nh, ho ko di, khi ho hoc hot ng th tot
m hi, th ngn, tc ngc, n t, li nht, ru dnh nht.

Do ph un nhit m :
Ho gp, m vng dnh, ming kh, tc ngc, cht li
, ru li vng.

Do chng m h (ph thn ):


Ho khan khng m hoc t m, hng, ming kh ro,
chn tay nng, lng gi nhc mi, n ng di tinh, li
nht ru li t.

Bnh hen suyn :


L bnh d ng ca phi, ng y gi l bnh ho,
nguyn nhn do m trc tch ly trong phi lu ngy dn
n ph, t, thn h li do thi tit thay i, do n ung b
d ng, hay do ht thuc ung ru hoc lm vic qu mt
nhc, lc ln cn th kh kh, gp gp nh suyn, nm
nga kh th, a khc m. ng y phn bit thnh bn
chng :

Do chng hn :
Suyn pht t ngt, th gp, kh, c ting ko
m, khc m trng long, st, s lnh, khng kht, chy
nc mi trong, au nhc mnh, cht li nht, ru li
trng.

Do chng m nhit :

71
Tri nng hoc ni nng b tc ngc kh th,
th gp, m vng dnh, ming kht, bun bc, to bn,
li , ru vng nhn.

Do chng m trc :
Khi ln cn m kh kh trong c, tc ngc,
bng, sn, bun nn, khng nm c, ru li trng
dnh.
Do chng kh h :
Hi th ngn, ni nh, n ung km, sau khi n
snh bng, ho m trng, t xut m hi, li nht.

Do chng dng h :
Khi vn ng th th kh kh, ho m trong,
long, s lnh, chi lnh, tiu ra nc trong nhiu, li nht
bng, ru trng trn.

Do chng m h :
Bn tay chn nng, ho m t m dnh, hng ro
ming kh, th kh kh, bun bc, cht li .

2-Phn tch bnh v chng :

Th d 1: Bnh nhc u kinh nin :

Gi l bnh ch l mt du hiu bnh, cha ni


r c nguyn nhn do tng ph no lm ra, v tnh trng
bnh thuc kh hay huyt, tnh trng bnh cn nh ngoi
biu hay nng vo trong l, vi trng, virus hay mm
bnh ng y gi chung l t kh lm cho c th nng
st thuc nhit, hay lm cho c th lnh thuc hn. Nh
vy du hiu nhc u c th c hng trm chng hay
hng trm nguyn nhn khc nhau nh chng v nhit,
chng can nhit, chng m h dng cang, can dng
thng khng, can v thc nhit, can t bt ha..trong
hng trm chng u lm ra bnh nhc u.

72
Ngoi ra xc nh c mt chng lm ra
mt bnh phi c nhng ni v b v u ch vo mt v
tr nht nh khc nhau trn u v km theo nhng du
hiu bnh ph thuc khc bit chi tit tm ra c phi
ch thc do chng y lm ra khng.Th d :
au nhc u do chng v hn :
Phi c chng au u trc trn l ni b v
ch v bao t, cho nn nu trn lnh, nhc u ni trn v
khm kinh bao t thy h, ng y mi kt lun bnh nhc
u ny do chng v h hn .
Bnh nhc u do chng can dng thng khng :
Khi khm v phn tch theo bt cng ng y
kt lun l do chng can dng thng khng, th b v
nhc u nh u, cc du hiu lm sng ph l mt ,
mi , u li , p huyt tng, nc tiu vng m,
to bn..
Tt c nhng du hiu lm sng y xem nh l
mt bnh. ng y khng th no dng nhiu huyt hay
dng nhiu thuc khc nhau cha nhiu bnh cng mt
lc cha ngn nh th ,m phi tm ra nguyn nhn gc
.Nu tm ra nguyn nhn gc do chng no th d bao
nhiu du hiu bnh cng ch cn mt cch cha l i
chng tr liu.

Th d 2 : Bnh au bng :

ng y xem bnh au bng l hu qa ca mt


trong nhiu nguyn nhn khc nhau bao gm nguyn nhn
thi tit, nguyn nhn do ng kinh, nguyn nhn do n
ung, nguyn nhn do tm l thn kinh.. nhng nguyn
nhn ny ni ln tnh cht bnh l. Do chng ta tm
c nhiu nguyn nhn lm au bng nh : do v nhit,
do hn t, do thp nhit, do kh huyt h, do t v h, do
thng thc, do giun, do ngoi cm, do gan, do thn, do
m, do kh h, do ph t, do t thn, do huyt h..Bit
c bnh l qa phc tp nh th m khng bit r
nguyn nhn gc do chng no th kh c th tm ra cch
cha ng. V th ng y cn phi bit din bin ca bnh

73
l tc l ci duyn hp vi ci nhn cho ra hu qa l au
bng, nh :

1.Ci duyn do thi tit : to ra s b tc kh ha lm au


bng nn c loi au bng do hn t ngng tr, c loi do
ngoi cm hn thp.

2.Ci duyn do ng kinh ca tng ph : nh h hn,


thp nhit, h suy, kh tr..to ra au bng do nhiu chng
khc nhau nh chng t v h hn, chng trng v thp
nhit, chng can kh phm t, chng t dng h suy,
chng thn dng h suy, chng can t kh tr, chng ph
t kh h, chng t thn dng h..

3.Ci duyn do n ung: lm au bng c tn gi l


thng thc tch tr, giun a ni nhiu, thc tr m tr..

4.Ci duyn do kh huyt : lm ra au bng nh kh tr


huyt h, huyt h m suy, trung kh h tn..

ng y thng k ra nhng ci duyn lm ra


bnh do nguyn nhn bn ngoi nh phong, hn, th,
thp, to, nhit, l do thi tit. Nguyn nhn bn trong
ni ln din tin ca bnh l nh : tc, tr, tr, , ut, b,
h, hm, th, m, thng, kit, thng, kt, c, trng, kh,
huyt, thng, ging, thot, un, x, nghch..

Nh vy, hu qa ca mt bnh do nhiu nhn-


duyn khc nhau nn cch cha cng khc nhau phi va
cha c ci nhn, va cha c ci duyn hay gi l
ty duyn i tr, ni cch khc tm ra c ci nhn
duyn gy bnh l phi nh vo cch phn tch theo bt
cng tm ra chng. Ri ty duyn i tr l phi chn
huyt, chn thuc hay chn cch n ung i nghch vi
chng lp li th qun bnh kh ha gi l i chng tr
liu, nh vy phi thay i mi lc mi khc nhau cho
ph hp vi tnh trng din tin ca bnh ngay lc khm
lm sng, nn ng y mi gi l i chng tr liu lm

74
sng , v vy ng y khng bao gi cho bnh nhn ung
mt loi thuc no lin tc trong thi gian di sut i
nh ty y, nh th s khng cn ng ngha i chng tr
liu lm sng na.

C th thay i, bin chuyn mi lc mi khc


gi l kh ha, s kh ha lc no cng gi c qun bnh
m dng ha hp th c th khe mnh, nhng do bt c
mt nguyn nhn no gy ra bnh nh thi tit, n ung,
tm l thn kinh, chn thng.. cng u lm xo trn kh
ha ca kinh mch tng ph, cho nn mun bit s trc
trc ca kinh mch tng ph no, phng php khm bnh
ca kh cng cng phi da vo cch khm bng Quy
Kinh Chn Php, va nhanh, d, chnh xc va tin li
hn phng php bt mch ca ng y i hi phi c
nhiu kinh nghim mi tm ra c nguyn nhn.

Nhng PHN NH BNH gip chng ta tm ra


chng, ch l nguyn nhn do chng, khi truy tm nguyn
nhn ti sao m ng kinh hay tng ph b chng nh
th th cn phi suy lun bin chng, li l mt kh khn
khc khi mun hc khoa ng y. gip cho phn bin
chng c tnh khoa hc, gin tin ha v thy r ngay
c nguyn nhn, cho nn phng php kh cng cha
bnh sng to ra phng php v biu bnh l lin
quan kinh m-kinh con, v c din tin bnh tnh h-
thc v sinh khc ng hnh gip cho phn cha bnh
c nhiu kt qa.( s xut bn nhng tp sau ).

75
Phn ba :

Phn cha bnh


Phn th ba l phn cha bnh bng phng php
i nghch vi chng gi l i chng tr liu ti lp
li s qun bnh kh ha gy ra chng bnh y.

Khi phn bit c bnh kinh m, kinh con, mi dng


phng php cha bnh ca ng y theo nguyn tc con
h b m, m thc t con, mc ch iu chnh li s kh
ha cho m dng ha hp thun ng hnh. Khi bit phn
bit c tnh trng bnh theo bt cng, mi c th p
dng cch cha theo bt php nh : n, trn, thanh,
ha, xut, lim, b, t.

1-Tm phng php


i chng tr liu
C th b bnh u phi khm theo t chn, quy
kinh chn php, xc nh bng huyt trn lng v cc
nguyn huyt, t huyt trn cc ng kinh , nh c
bnh thuc kinh no, chng m hay dng, v kh hay
huyt, b h hay thc, c th hn hay nhit, bnh mi pht
cn biu hay vo l, theo tiu chun Bt cng (
m, dng, h, thc, hn, nhit, biu, l ), t mi quyt
nh lp ra mt trong tm phng php i chng tr liu
l Bt Php gm c :

76
1-Cch s dng phng php n :
n l lm m, nng, s dng ngoi dc hay
huyt ni dc cha cc bnh lm cho c th b
lnh nh phong hn, thp hn, h hn, kh h, hn m
hoc dng h, khng dng c php n cho m h,
huyt h ( v m h sinh nI nhit ), nu c th mi b hn
t xm phm th dng php n, nu qa hn, phi dng
php n mnh hn gi l php tng nhit.
Nu hn thng tiu phi lm m phi ( nh bnh ho
suyn hn ).
Nu bnh hn trung tiu phi n trung hay l trung tiu
lm m t v, nh bnh t v h hn, n khng tiu, khng
chuyn ha, ng y c bi thuc l trung thang (gm 4 v
l sm, cng, trut, tho).
Nu bnh h tiu b h hn (nh au bng, tiu chy,
tiu nhiu..) phi tng nhit phc hi dng kh nh php
hi dng c thot, ng y c bi thuc t nghch thang
(gm 3 v l chch tho, cn cng, sanh ph t ).

2-Cch s dng phng php trn :


Trn l trn p, tc ng trc tip ln h thn kinh
lm cho khng au nhc gi l trn thng thn kinh
gim au, hoc lm cho khng s hi gi l nh tm an
thn, i khi au nhc do tun hon kh huyt b b tc ch
cn gii khai ch b tc cho thng cng s ht au, hoc
ha kh hoc m, hay can kh nghch ln trn cn phi
trn p khng cho ln m xung cng gi l php trn.

3-Cch s dng phng php thanh


Thanh hoc lng l lm mt cha cc chng
nng thuc n nhit gm hai loi nhit : thc nhit v
phim nhit.

77
Tr nng thc nhit cn phi t nhit trong trng
hp st nng hng hc.
Tr nng phim nhit l nng hm hp, lan ta khng d
di, khng cn phi t h nhit nhanh, m ch cn lm
mt, c hai cch u l thanh, ng y gi l thanh nhit,
thanh kh, thanh huyt nhit gii c, lng huyt nhit
(lm mt mu).

Khng c dng php thanh trong bnh h nhit


cng lm st nng, h cn phi b, phi dng php n b,
nu dng php thanh l sai lm s lm bnh h thm .
Nu bnh nng st t th thanh nhit t, khng
c t nhit nhiu, nu khng bnh nhn b lnh, trong
trng hp sau khi thanh nhit bnh nhn ht nng sau
li b nng tr li l trong ngi cn c phong t cha ra
cn phi ui phong ra (gi l khu phong, trc phong),
phi chn huyt khu phong thanh nhit...

4-Cch s dng phng php ha :


Ha l ha gii s xung khc ln nhau gia m
dng tng tranh, hn nhit vng lai, h thc ln ln,
bn biu bn l, nhng trng hp bnh trung tiu
khng th dng b, cng khng dng c t, khng dng
c php xut, cng khng dng c php lim, lc
phi dng php ha gii, bao gm c php khai thng ch
b tc, php thng a kh ln khi kh b h hm, v php
ging khi kh b thng nghch hoc b ngn chn khng
xung c.

5-Cch s dng phng php xut :


Xut l lm cho ra ngoi bng ng m hi,
ng y gi l php hn.
Xut cho ra ngoi bng ming, lm cho i ma
thc n, ng y gi l php th.
78
Xut cho ra ngoi bng ng phn, ng tiu,
ng y gi l php h.

a- Php hn :

Khi t kh cn biu nh trong bnh st nhit,


ngoi cm phong, hn, nhit, bnh thy thng, ban chn,
v bnh cn trn thng tiu cha vo n trung tiu..
cn phi ui t kh ra khi da lng bng ng m hi
t kh khng xm nhp su vo c th trong tng ph. Pht
hn mnh trong bnh ngoi cm hn, thp hn. Chng
phong, ha th v to, ch pht hn nh cho da va rn m
hi l ui t kh ra m khng lm mt nc c th,
trong bnh cm nhit, thp nhit.
iu cm k khng dng php hn khi c th h
nhc, gy yu, tn dch kh khan ,da lng kh, mi hng
kh, st m ra m hi trm, bnh vo n trung tiu
lm au bng quanh rn nh si bng, nu pht hn gy ra
bin chng nguy him.

b- Php th :

Php th l lm cho nn ma ra nhng thc n c


c hoc nhng thc n lu ngy khng tiu ha cn gi
li trong bao t, hoc m chn c hng khng xung
c khin hay nn o mun i m khng i ra c,
hoc n lm kh th, ngc y, ut nghn. Khi c th
mun i l chnh kh trung tiu cn mnh, mun y t
kh ra khng cho xm nhp su vo c th l mt phn
ng t ng, cho nn trong cch cha bng php th l
gip c th tng t kh ra khng cho t kh i xung s hi
n trung tiu l trng v. ng y thng s dng thuc
ngoi dc gy ma ,c 5 loi gy ma khc nhau :
-Do bao t hn hoc thc n hn, phi dng
thuc lm m nh gng, qu.
-Do bao t nhit hoc thc n nhit, phi dng
thuc mt nh kh tr, chi t.

79
-Do dng thc n lu h thi, c c, n khng
tiu, mun ma khng ra c, phi dng nc mui hay
bt ci.
-Do m nht chn hng kh th, cho ma bng
nc v qut.
-Do bao t y hi lm nghn th, cho ma bng
ch thit, hu phc.

Cm k khng c dng php th i vi ngi


c c th suy nhc, ngi gi, ph n c thai, ngi b
kh h, mch hon, bng huyt..

c- Php h :

Php h l ui t kh h tiu ra khi c th


bng phn v nc tiu trong trng hp trng v tch
tr, tch nhit, tch c sinh ra st, hoc bn lu ngy ,hoc
trng v cng cng y n khng vo, hoc kit l, hoc
mi ln i cu lng ra phn xanh km au vng bao t l
do t kh cn tch trng v cha ra ht. ng y thng
s dng bi Tha kh thang ( Tiu tha kh, i tha kh,
iu v tha kh thang).

Cm k khng c dng php h trong cc


trng hp sau :
-Khng thuc bnh tch tr trng v, bnh nhn
mun i khng c cho x, c th yu thiu hi, thiu
kh, mch v lc, chng m h tn dch kh cn, n ung
t, bao t yu, nhu ng rut khng co bp y phn ra
lm tng l bn (bn gi ),hoc phn ra nho t mt
thuc bnh trng ung ( ung th rut). Trong trng hp
bt buc phi dng php h th bnh h s h thm, nn
phi t h t hn, b h nhiu hn cho chnh kh mnh mi
gip bnh mau bnh phc.

6- Cch s dng phng php lim

80
Lim hay sp l cm gi lm ngn li s thot
mt tn dch c nhiu tn gi khc nhau ty theo trng
hp :

Lim : nh chng m hi khng cm li c phi


lim m hi, chng thot kh phi lim kh.
C : l cng c, duy tr, g li, trong php hi dng c
thot ,chng thot tinh phi c tinh b thn.
Cm : chng bng lu xut huyt chy mu phi cm
mu, chng i i tiu chy khng ngng phi cm tiu
chy...
Phng php lim ty theo chng bnh lim,
sp, cm, c, c th s dng huyt b, c th dng huyt
t t c mc ch.

7- Cch s dng phng php b :


B l phng php phc hi h tn trong cc
bnh thuc h chng lm cho c s hay chc nng ca
tng ph mnh ln gip mau khi bnh . B c nhiu tn
gi ty mi trng hp khc nhau v b mi ngi mi
khc theo nguyn nhn v xt theo h thc :
Tun b : phi dng cch b mnh i vi bnh
h nhiu.
T b : p dng trong bnh mi h nh.
iu b : p dng trong trng hp ngi vn h
yu nay li b mt bnh khc nh cm mo, phi va cha
bnh va b h gi l iu b.
Dng m , t m : l b h tn phn m.
Lng huyt : va b va lm mt mu gi l
lng huyt.
Hnh kh, hot huyt : Lm cho kh huyt chy
trn tru khng tr ngi.
n dng, thanh dng : l b h tn phn
dng cho m li hoc cho mt li.

81
L kh : iu chnh, chn chnh li s kh ha,
cho tng ph hot ng mnh hn, tt hn.

Bnh thc khng c b, nu khng t kh s


mnh thm khin cho bnh nng hn. Ngay c trng hp
ngi vn suy nhc li mc bnh cm, nu ch b th t
kh mnh hn chnh kh lm bnh nng thm, trng hp
ny phi va t t kh va b chnh kh.

Nhng hy coi chng bnh gc l cc h tng


phn vi du hiu lm sng lm tng l thc nh mch
ph i, mt ti m vng u, cn phi b khng c
t lm h thm h.

Nu bnh thy h c du hiu mi ming da kh


khng b thy m b ha cng lm mt thy, hoc ngc
li ng b ha h c du hiu ngi lnh, tiu nhiu
nc trong, da ph lng bng, li lm b thy lm thy
dp tt mt ha thm.

p dng phng php b phi ng nhu cu ca


tng ph, cha thuc phi ng vi bnh mi ht bnh.
Nhiu ngi sai lm khi cm thy yu hi sc, mt mi n
ung khng c nn lm dng thuc b sm nhung
lm cho t v vn h thm h sinh no hi snh bng,
tc ngc, kh th ,mt tim, xo trn p huyt. Thc ra
nguyn nhn ca bnh l t v h hn.

8- Cch s dng phng php t :


T l lm yu i, mt i, ui i, mc ch ca
cch dng khc nhau nn c nhiu tn gi khc nhau nh

T thc : Khi s kh ha ca ng kinh, qa


mnh, hoc c t kh lu tr tng ph, cn phi s dng
huyt t trong ng du huyt ca ng kinh.

82
Tit nhit : Khi tng ph c nhiu t nhit lm
hi n tng ph khc, cn phi lm cho mt t nhit ca
tng ph y i th gi l tit, khc vi php hn l cho xut
m hi ra ngoi c th.( thng t huyt vinh ha, hoc b
huyt vinh thy ).

Trc hn , tn hn : Khi c th c hn t
thng tiu, trung tiu, h tiu lm cho u lnh, tay lnh,
chn lnh, bng lnh..cn phi ui hn t cho mt i hoc
cho i ch khc gi l trc hn, tn hn, (thng t huyt
vinh thy hoc b huyt vinh ha).

Khu phong ,trc phong : Khi c th b phong t


do mi trng, thi tit lc dm lm co rt gn c, b tc
kinh mch khin sng au t nhc, cn phi ui phong t
i cho kinh mch c thng , gi l khu phong ,trc
phong.

Kh thp : Khi c th c thp t cn phi ui


thp bng cch cho rn m hi ch khng phi cho xut
hn gi l khu, kh, hoc kh thp.

Ha tch, ha , ha m : Khi c th c mt
ch no b tc nghn do huyt t, hoc m t lm tr
ngi s tun hon ca kinh mch, cn phi lm cho n tan
bin i ra ch khc hoc cho bin mt i, gi l ha.

Tiu tr : S dng php tiu lm cho tiu mn


dn nhng vt tch t nh khi tiu ha km thc n cn
cha hp th v chuyn ha lm tr ngi s kh ha, hoc
bin thnh m, hoc tch kh, tch huyt thnh khi nh
bnh trng h ( mt loi bu t cung), sn kh (mt loi
bu ng rut ), loa lch (mt loi bu c ) gy kh
th, mt, nng bng , cng tc, y hi, ngn nghn khng
c thng, cn phi lm cho mt tnh trng y i gi l
tiu. Bnh c thc c h, thc th t, h th b.

83
Nhng bnh kh h, t suy n khng tiu, hoc
huyt h lm cho tht da chai sn si khng c dng
php tiu, v l bnh thuc h cn phi b.

Gii biu hn, biu nhit : Trong trng hp b


ngoi cm, phi ui hn t, nhit t ra khi c th khng
cho xm nhp ln su vo phn l gi l gii biu.

2-Th no l i chng tr liu :


Khi i chng tr cng c nhiu cch
chn thuc, chn huyt hay n ung thch hp nh :
C phong th s phong, hoc gii biu, hoc
kh phong.
C hn th tn hn, n trung( lm m bn trong)
C th th thanh th, li thp.
C thp th trc thp.
C to th nhun to.
C nhit th thanh nhit ( lm mt ) hoc tit
nhit ( cho xut m hi).
m suy th b m, ch m, dng m, kin m.
Dng dn ln u hay dng thng khng
phi tim dng, gi dng.
C h phi b, c thc phi t.
C nhit kt phi thanh nhit t h.
Bnh biu cho xut.
Bnh l phi cho ha, l h cho b trung, l
hm cho thng, l tc cho thng, l yu cho
mnh (kin).
Tr phi cho ha hon, iu ha.
Tr, tch, , phi lm cho tiu i, cho thng,
cho th gin.
B phi thng h cho thot ra.
H th phi cm gi li.
Hm phi lm cho thot cho thng.
Th ( o ma ) phi ha kh.
C m phi cho ha, tiu hoc thng m.

84
C thng (b au do thng tch ) phi l kh
ch thng ( cm au, gim au).
C kit cn phi b sung.
C thng phi ch thng (au phi gim au an
thn).
C kt phi gii kt t h.
C c phi gii c.
C trng phi s tit kh c.
C kh tr phi thng kh.
C huyt h bm phi hot huyt kh .
Trc kh thng, ha nghch, huyt thng ( nh
sung huyt no, mu cam) phi cho ging.
Kh huyt ging phi cho thng ln.
Thot m, dng, dch cht, kh, huyt, phi
cho thu lim, cm, c.
Un nhit t phi cho xut, tit nhit.
X, phm, phi cho hot, thng i ch khc.

3-i chng tr liu lm sng nh th


no ?
Ngi cha bnh bng huyt gi l ni dc (
mdicaments internes hay points mdicaments ) ging nh
mt dc s pha ch thuc phi bit tc dng ca dc l (
fonction nergetiques ) v hiu r mc ch ,cng dng li
hi ca 10 loi cha tr khc nhau quyt nh chn ra
mt cch hoc nhiu cch ph hp theo tiu chun i
chng tr liu nh :

1-Tc dng tuyn ( dnoboturatin ): khi


ch b tc.
2-Tc dng thng (diosolvant-antistase ):
thng tr.
3-Tc dng b ( tonic-antivide ): cng c bi
b cho mnh.
4-Tc dng tit ( dilateur et secrteur ): m s
ng cht cho thot ra.
85
5-Tc dng khinh ( liminateur de lnergie
perverse ) tr thc t.
6-Tc dng trng ( anxrolytique ) : an thn,
trn p thn kinh.
7-Tc dng hot ( activateur ) : lm thng
tiu ng.
8-Tc dng to ( contre lhumidit ) : lm
kh, tr thp.
9-Tc dng thp ( contre la secheresse ) :
nhun to.
10-Tc dng sp ( anti-chappant ) : cm gi
li cho khi thot ra mt.

4-nh hng tr liu


Sau khi phn tch bnh theo bt cng, tm nhn
v duyn lm ra bnh, mi c th ty duyn i duyn
v nh ra c hng tr liu ph hp :
Th d :

1-Chng hn t ngng tr : hng tr liu l n trung tn


hn, tn hn l kh, ch thng. ( tc l lm m bn trong,
ui lnh, b kh, gim au ).
2-Chng dng minh kt nhit hay chng trng v kt
nhit : Hng tr liu l thanh nhit t h ( lm mt, tng
nhit theo ra ng tiu tiu ).
3-Thp nhit ni tr : Kh nng m thp lm nh tr, tr
ngi kh ho bn trong. Hng tr liu l thanh nhit li
thp.
4-Kh tr huyt h : Kh khng thng lm huyt b ng
h, kh, bm.. Hng tr liu l th can, l kh, hot
huyt, kh .
5-T v h hn : Hng tr liu l b trung ch kh, n
dng tn hn.
6-Thng thc tch tr : Do n ung khng tiu tch ly
bn trong lm tn thng tng ph. Hng tr liu l Tiu
tch o tr, l kh ch thng, kin t ha v.

86
7-Trng v thc nhit : Hng tr liu thanh nhit thng
ph.
8-Ngoi cm hn thp : Hng tr liu n trung tn hn
tr thp.
9-Thp nhit h bch : Thanh nhit, li thp, thng ph.
10-Can kh phm t : Hng tr liu s can , kin t.
11-T dng h suy : Hng tr liu n dng, kin t,
li thp.
12-Thn dng h suy : Hng tr liu n b thn dng
13-Thc tr m tr : Hng tr liu o tr, thng ph,
ha m.
14-Trung kh h tn : Hng tr liu B trung ch kh, hot
huyt ha .
15-Can t kh tr : Hng tr liu Ging kh thng tr.
16-Ph t kh h : Hng tr liu B trung ch kh.
17-T thn dng h : Hng tr liu n b t thn.
18-Huyt h m khuy : Hng tr liu ch m sinh tn.
19-Giun trng ni nhiu : Hng tr liu S tit kh c, an
hi ch thng.

5-CCH PHI HP HUYT :

Qua th d trn, chng ta thy mi hng tr liu


l mt cch phi hp huyt khc nhau thnh tiu chun
ha nh mt cng thc tng ng vi cc loi thuc
ngoi dc bo ch sn, c cng hiu c nhn nhn
c kt qa qua nhiu i. Mt dc s gii khi nm th
mt lot thuc khng c, c th bit trong thuc gm c
nhng cht g, v cng dng dng cha bnh g. Nhng
i vi ngi cha bng huyt ch bit thnh phn huyt,
nhng cha th bit n cha c bnh g, v n cha
thnh mt cng thc phi hp huyt.
Th d c ngi hi 3 huyt Tc tam l, Tm du,
Cch du cha bnh g ?
Ba huyt ny ch ni ln c hai ng kinh, c
hai huyt trn kinh Bng quang l Tm du, Cch du, v
mt huyt Tc tam l trn kinh V .N cha phi l mt
87
cng thc. Cng thc huyt i hi r rng c y yu
t, huyt no b, huyt no t, huyt no s dung trc,
huyt no s dng sau theo th t u tin qun thn t s.
Cho nn cng ba huyt ny s c cc cng thc khc nhau
cha nhng bnh khc nhau :
K hiu x l t, k hiu o l b, chng ta c cc
cng thc sau y :

x Tc tam l, x Tm du, x Cch du = Cha chng tm


huyt nhit tr.
o Tc tam l, o Tm du, o Cch du = Cha chng huyt
h phi lim m ch kh
x Cch du, x Tm du, x Tc tam l = Cha chng can
phm v, can v bt ha.
x Tm du, x Cch du, x Tc tam l = Cha chng can v
nhit xung tm .
o Tm du, o Cch du, o Tc tam l = Cha chng hn
m do v h.
x Cch du, o Tm du, o Tc tam l = Cha chng tm v
ngn cch.

Vi 3 huyt tro i th t chng ta c 9 cch, mi cch


b t khc nhau nh 9 cch u b, 9 cch u t, 9 cch
hai b mt t, 9 cch hai t mt b, chng ta s c 36 cng
thc cha bnh khc nhau.

6-Phi hp huyt trn lm sng


Khi chng ta c mt cng thc phi hp huyt,
chng ta phi xt n tc dng ca cng thc ra sao.

Th d : Chng ta c cng thc cha bnh au bng tiu


chy nh :

x Thin xu, x Thng c h, x Khc tr

88
Chng ta t t cu hi, ti sao phi chn nhng huyt ny
ri l lun xem c hp l hay khng.
Huyt Thin xu v Thng c h thuc kinh V, c lin
quan n i trng ( th dng sinh kim dng ). Khc
tr cng l huyt ca kinh i trng thuc kim dng.
Th thuc thp kh, nu thp hn phi n b, nhng hai
huyt ny dng php t l b thp nhit. Khc tr l huyt
b ca Kinh i trng, nu b Khc tr s lm cho n b
nhit thm do phi t. Ti sao khng t huyt Nh gian
l huyt t ca kinh i trng, nu t n s lm cho chc
nng kh ha ca i trng yu i. cng thc ny,
ngi chn huyt cha khng mun lm yu chc nng
kh ho ca i trng m ch mun thng i trng
li thp, bt nhit. Cho nn cng thc ny dng thanh
nhit li thp thng ph cha bnh au bng i tr vi
chng c tn l Thp nhit h bch, tc l ci nng ca
bao t to ra nhiu thp nhit bc bch di bng lm
hi chc nng ca ng rut khng thng.
Xt theo tinh-kh-thn ,cng thc ny cha bnh
au bng do n thc n cay nng, chin xo lm bao t
pht nhit, khng phi do nhit ca tm ha a xung, v
nu do tm ha thc, phi t kinh con l kinh v, huyt t
kinh v l L oi.
Khi khm bnh nhn trn lm sng bng Quy
Kinh Chn Php th ngn tay th hai thuc i trng phi
thc, bm b u ngn tay cng au. Ngn chn th hai
thuc kinh v thc ,day vo u ngn chn y au nhiu.
Nu khm bng huyt th huyt Nh gian u
lng xng th ba ngn tr bm vo thy au nhiu. V
thc th bm vo huyt L oi gc mng ngn chn th
hai au. Khm trn lng c huyt V du bm cm thy
au.
Nu s vo vng da bng quanh rn v bao t
cm thy nng nhiu hn vng khc, nu n mnh bnh
nhn cm thy au .
Nu bnh nhn b au bng tiu chy m c
cc yu t theo Quy Kinh Chn Php nh trn th khng

89
phi tiu chy hn, m tiu chy nhit, phn lng nt, thi
khm, nng rt hu mn.
Nh vy bnh au bng do chng Thp nhit h
bch th cng thc i chng tr liu ng phi l Thanh
nhit, lI thp, thng ph .V ba huyt trn to thnh mt
cng thc ging nh mt loi thuc bo ch sn rt ph
hp. Nu cng thc khng ng vi bnh l trn lm sng
th khng cn dng c na, chng hn nh cha dng
cng thc m bnh nhn i tiu chy nhit th khng
cn thng m ch cn thanh nhit li thp cho nn phi
khm li, by gi bnh do chng g lm ra, l lun li,
cng thc phi i khc cho ph hp vi i chng tr
liu.

7-p dng qun thn t s trong tr liu

Qun nh mt ng vua, mt tng thng, Thn nh


v th tng, ph th tng, T nh cc v b trng v
th trng, S nh cc v i s lin lc vi nc ngoi.
i vi cch dng thuc ng y, ty theo mc
ch, s chn la mt trong mi phng php nh Tuyn,
Thng, B, Tit, Khinh, Trng, Hot, To, Thp, Sp.
Thy thuc phi chn v thuc no chnh yu vi liu
lng mnh v nhiu hn cc v khc lm qun, v
thuc no c th phi hp vi n lm tng sc mnh
thm cho qun th gi l thn ,liu lng t hn .V thuc
no c tnh cht gia gim, ngn chn, phng bin chng
v c th dung ha s khc nghch tng phn ca thuc
dng ph t cho cc v thuc hot ng hu hiu gi l
t ,chn v thuc no dn ng em ton b sc mnh
ca thuc n kinh mch tng ph no mnh mun cha
gi l s.
V dc liu ng y, sau khi sc mt thang
thuc, ngi am hiu quy lut trn ch cn nm thuc s
bit c v thuc no l qun, thn, t, s, bit c c
thuc cha theo phng php no trong mi phng

90
php, mi v ca thuc dng cha tng ph no, v
mc ch cha ca thuc l g. S d chn cc v thuc
c c bi thuc cha ng bnh ny l da vo cch i
chng tr liu lm sng ,m i chng tr liu phi tm ra
c bnh do nh bnh thuc chng no, l nh
phng php phn tch bnh theo Bt Cng. T , khi
nm thuc bit c thnh phn thuc cha bnh ca
ngi thy cho toa thuc l ng, tay ngh cao hay tay
ngh l d, km cha c kinh nghim.

8-Phi hp huyt gia gim :


Phi hp huyt trn lm sng l i chng tr liu,
ty vo bnh l khc nhau khi khm theo Quy Kinh Chn
Php, ri ty vo h thc ca tng th, ca tnh trng sc
khe ca mi ngi mi khc, tuy cng mt chng ging
nhau, nhng cn phi thm hoc bt liu lng ca thuc
gi l gia gim theo qun, thn, t, s, thnh bi thuc
ph hp hon chnh cho ring tng ngi trong trng
hp dng dc liu.
Th d cng thc cn bn gm bn cht A
(50%)+B ( 30%)+ C (15%)+D ( 5%), nh vy liu lng
A lm qun, B lm thn, C lm t, D lm s. Nu cng
thc thay i khc m vn gi 4 cht chnh nhng t l
khc A( 45%)+B (25% )+ C (15%)+ D ( 5% )+E (10%) c
ngha l cng thc gia thm cht E lm t , gim liu
ca qun A v thn B.
Cch dng ngoi dc th thay I t l liu lng
ri b chung vo nu thnh mt hp cht khc vi hp
cht ca ni dc bng huyt phi tun theo quy lut sau:

Th t u tin huyt no s dng trc, huyt no


s dng sau, ging nh s mt m, nu sai th t s thnh
s khc cha bnh khc, cho nn vic gia gim trong
cng thc huyt, th gia c th l thm huyt, c th khng
thm huyt m tng thi lng kch thch huyt lu
hn, cn gim th khng phi bt huyt trong cng thc

91
cn bn m gim thi lng kch thch huyt nhanh
hn.

Th d p dng toa thuc cha au bng tiu chy


nhit vo ba loi bnh nhn c th trng khc nhau, s
phi thm vo mt s huyt khc nhau :

Cng thc cn bn :
x Thin xu, x Thng c h, x Khc tr

Ba huyt u l t tit nhit, t huyt Thin xu l thn,


t huyt Thng c h l chnh vi mc ch thng
ph dng lm qun, thi gian kch thch huyt lu hn cc
huyt khc, huyt lm s l s dn thuc i u, nn trong
cng thc ny l t huyt Khc tr lm s dn nhit thng
xung i trng.

1-Loi bnh nhn c s khe y , khng c bnh khc


i km :

au bng nhit do ch n nhng th nng to


nhit nh mt, nhn, xoi, chm chm, su ring, a n
cht cay nng m lm ra bnh y bng v au bng l do
kh lc d thuc thc chng khng chuyn ha. Cng
thc gia gim nh sau :

x Khc tr, x Thin xu, x y dng, x Thng c h

L lun bin chng :


T Khc tr lm s dn kh a trng i xung . T Thin
xu lm thn gip chuyn ha tiu tch thc, gim au tc
bng ,t y dng lm t thng h tiu gii ta bt nhit
trng v v t lu huyt Thng c h lm qun tit
nhit thng ph tng phn ra ngoi.

2-Loi bnh nhn ang c bnh Cao p huyt thc chng:

92
u nng chn lnh, (khc vi bnh cao p huyt
do h chng, u mt, ngi khng nng, thng l bnh
mn tnh do dng thuc lu di ).Bnh nhn va b thc
chng ca bnh cao p huyt va b au bng nhit cng
l thc chng, thc lm thm thc khin p huyt s tng
cao cn phi gia gim nh sau :

x L oi x i lng, x Trung Qun,


x Thin xu, x y dng, x Khc tr, x Thng c h.

L lun bin chng :


Mc ch p dng bi thuc ny l tit ha, thng ph.
Ha thc truyn cho con l V thc, t con lm m yu i
nn L oi v i lng lm thn m ng cho qun
nh thng vo bao t thng xung i trng. T L oi
cui kinh V, gc mng chn th hai pha ngoi lm
mt nhit bao t, va l t con ca Kinh Tm bo khin
cho p huyt khng tng c ,ct ha kinh Tm bo l
i lng gia c tay tri gim p huyt xung
Dng Trung Qun, Thin xu v y dng lm t. T
Trung Qun on gia giao im hai xng sn ni c
xung rn, t bt nhit trung tiu, t Thin xu
chuyn ha tch tr trng v, day bm y trung thng
h tam tiu.
T huyt Khc tr ci ch ni u ln ch mt ngoi
khuu tay lm s dn thuc xung thng h i trng
.
T Thng c h lu hn cc huyt khc lm qun, t
tit nhit v thc tch ra ngoi, bnh nhn s cm thy kh
huyt xung chn nhiu hn v bng bt au nng .

3-Loi bnh nhn gy yu h nhc nay li b chng


trng v thp nhit :

Bnh by gi thuc thc trong h, bnh ang au


cn t trc cho mt thc mi b h sau.

93
p dng cng thc t trng v thc nhit trc gm ba
huyt cn bn Thin xu, Thng C h. Khc tr. Sau
dng 6 huyt b ca kh cng :

x Thng c h, xThin xu, x Khc tr


o Chin trung, o Trung Qun, o Kh Hi, o Mnh mn,
o Thn du.

L lun bin chng :


T thi gian lu hn cc huyt khc Thng c h lm
qun cho bt nhit h kh gim au. T Thin xu lm thn.
Khc tr lm s v 6 huyt b kh cng lm t tng
cng s kh ha m dng.

Nu thiu kinh nghim phn tch c s tc dng ca


cng thc huyt c sn p dng vo i chng tr liu
lm sng th chng v i chng khng ph hp s khng
c kt qa ti lp li s qun bnh kh ha ca tng th
c lu di, ch l cha ngn, hoc lm cho bnh tr
nng nguy him thm.

9-YU T HU-BC TRONG TR LIU :


Thuc ng y khi sc thuc xong ri nm th mi
v s c mt trong nm v ni bt nht l v qun, l
cht chnh dng cha bnh trong thang thuc, nh v
ng thuc ha cha tm- tiu trng, v ngt thuc th
cha t- V, v cay thuc kim cha ph-i trng, v mn
thuc thy cha thn-bng quang, v chua thuc mc cha
gan-mt. Nhng nu v trong ton th chn thuc n nht,
mi phng pht l loi thuc nh cha nhng bnh cn
ngoi kinh mch thuc biu chng gi l v BC , ngc
li mi v thuc nng nc, m c l loi thuc mnh
cha nhng bnh xm nhp vo l hay vo tng ph,
cn phi c thuc mnh hn, duy tr vic iu tr gi l
v HU.

94
i vi cch s dng kh cng, hu hay bc do
cch s dng huyt cha c chn huyt no lm
qun, huyt no lm thn, huyt no lm t, s quy
nh thi gian kch thch huyt lu hay mau, trong trng
hp truyn kh th huyt no truyn nhiu, huyt no
truyn t. Nu p dng h cu huyt cng theo thi gian
lu mau mi huyt mi khc. Khi huyt nhn liu
lng n cn phi c tn hiu giao cm bit nng, au, ri
c phn x dn truyn bn h hay bm huyt, ri c
phn x dn truyn bn i nghch l thi gian c th ang
tit ra thuc ni dc t cha bnh, khi c phn x
chng i nh co git, trnh n, t chi, th ngng khng
nn tip tc s c phn ng xu.
C nhng trng phi cha bnh bng dn cao
nng trn huyt thay v h hoc bm, kt qa s km hoc
khng kt qa g mc d cng thc phi hp huyt i
chng tr liu ng vi chng c nh bnh bng
cch phn tch bnh theo bt cng. Ti sao li khng c
kt qa ?
V dn cao u khp th tnh cht v thuc l BC
l loi thuc nh khng cha bnh thuc l, dn cao
trn cc huyt ging nhau khng phn bit th t trc
sau huyt no l qun, huyt no l thn, huyt no l t,
s, huyt no b, huyt no t, cho nn cng thc ng m
cch kch thch huyt khng ng cng khng cha c
bnh c kt qa nh mun.

Tm li, mt cn bnh do nhiu nguyn nhn khc nhau s


c nhng chng khc nhau nh bnh au bng, bnh nhc
u l hai loi bnh thng thng hay gp c my chc
nguyn nhn khc nhau d nhin s do nhiu chng khc
nhau, cho nn vic nh bnh ng cn phi bit phn tch
bnh theo bt cng, i chiu vi cch khm bnh vng
,vn, vn, thit, tm du hiu lm sng tng ng vi tng
ph bnh hiu bnh do chng no lm ra, ri sau
do kinh nghim ti nng ca thy thuc mi quyt nh
cng thc i chng tr liu theo cch no trong nhng
cch cha ca ng y. Cho nn ng y khng th no c

95
mt cng thc tiu chun cha mt cn bnh ging nhau
cho tt c mi ngi, nh vy cn g l ci tinh hoa ca
ng y v cch khm bnh theo t chn, nh bnh theo
bt cng v phi hp huyt trong i chng tr liu lm
sng cho tng bnh nhn na.

96

You might also like