UNIVERZITET U KRAGUJEVCU

FAKULTET ZA MAINSTVO I GRAEVINARSTVO U KRALJEVU

GRAEVINSKO INENJERSTVO

TEORIJA BETONSKIH KONSTRUKCIJA 1

10. veba PRORAUN PRESEKA ZA
GRANINE UTICAJE ZA VEd I TEd
 Teorija betonskih konstrukcija 1 Proraun preseka za granine uticaje VEd i TEd

Torzija nastaje usled dejstva momenta TEd oko podune ose nosaa. Obrtanje koje nastaje usled torzije
izaziva smiue napone u nosau, Slika 1.

Pun presek se aproksimira ekvivalentnim sanduastim tankozidnim presekom, debljine tef, Slika 1.
Za preseke sa unutranjim otvorima ekvivalentna debljina zida ne treba da bude vea od stvarne
debljine zida.

Slika 1. Smiui naponi od torzije (levo) i zamenjujui tankozidni presek (desno)

Napon smicanja u zidu preseka koji je izloen momentu iste torzije moe da se srauna prema izrazu:
TEd
t ,i =
2 Ak tef ,i

Sila smicanja VEd,i u zidu i od torzije iznosi:

VEd ,i = t ,i tef ,i zi
gde je:
TEd - proraunski moment torzije,
Ak - povrina zatvorena sredinjim linijama obimnih zidova, ukljuujui i povrine unutranjih otvora,
t,i - napon smicanja od torzije u zidu i,
tef,i - efektivna debljina zida. Moe da se uzme da je jednaka A/u, ali ne treba da je manja od
dvostrukog rastojanja izmeu spoljanje ivice i teita podune armature. Za preseke sa otvorima
gornja granica je stvarna debljina zida,
A - ukupna povrina poprenog preseka unutar spoljanjeg obima, ukljuujui i povrine unutranjih
otvora,
u - spoljanji obim poprenog preseka,
zi - duina zida i u poprenom preseku, definisana rastojanjem izmeu presenih taaka sredinjih
linija susednih zidova.

Potrebna povrina preseka poprene armature za torziju Asw moe da se srauna iz izraza:
Asw TEd
=
s 2 Ak f ywd ctg

Potrebna povrina preseka podune armature za torziju Asl odreuje se iz izraza:

Asl f yd TEd
= ctg
uk 2 Ak

1
 Teorija betonskih konstrukcija 1 Proraun preseka za granine uticaje VEd i TEd

gde je:
uk - obim povrine Ak,
fyd - proraunska granica razvlaenja podune armature,
- ugao pritisnutih tapova, 1 ctg 2.5 .

U pritisnutim pojasevima poduna armatura moe se smanjiti srazmerno sili pritiska koja deluje u
pojasu. U zategnutim pojasevima poduna armatura za torziju treba da se doda ostaloj armaturi.
Poduna armatura treba da se rasporedi po duini stranice zida u poprenom preseku zi , a za manje
preseke moe da bude i koncentrisana na krajevima duine zida.

Osiguranje od VEd i TEd

Uticaji od transverzalnih sila i momenata torzije za preseke sa otvorima i za pune elemente mogu da
se superponiraju, Slika 2, pretpostavljajui isti nagib pritisnutih tapova . Granine vrednosti vae za
, 1 ctg 2.5, i za sluaj kombinovanog smicanja i torzije.

Slika 2. Kombinovano dejstvo transverzalnih sila i momenata torzije

Maksimalna nosivost elementa izloenog dejstvu torzije i poprenih sila ograniena je kapacitetom
nosivosti pritisnutih tapova. Mora biti zadovoljen uslov:
TEd VEd
+ 1.0
TRd ,max VRd ,max
gde je :
TEd - proraunski moment torzije,
VEd - proraunska vrednost transverzalne sile,
TRd,max - proraunska nosivost pri momentu torzije, prema:
TRd ,max = 2 cw f cd Ak tef ,i sin cos ,
VRd,max - maksimalna proraunska nosivost pri smicanju, prema izrazima:
cw bw z 1 f cd
VRd ,max = (vertikalna poprena armatura)
ctg + tg

2
 Teorija betonskih konstrukcija 1 Proraun preseka za granine uticaje VEd i TEd

cw bw z 1 f cd (ctg + ctg )
ili VRd ,max = (kosa poprena armatura).
1 + ctg 2

U poprenim presecima bez otvora pri odreivanju VRd,max moe da se koristi puna irina rebra.

Za priblino pravougaone pune preseke potrebna je samo minimalna armatura pod uslovom da je
zadovoljen odnos:
TEd V
+ Ed 1.0
TRd ,c VRd ,c
gde je:
TRd,c - momenat torzije pri kojem nastaju prsline, koji moe da se odredi iz uslova t,i = fctd,
VRd,c - proraunska nosivost pri smicanju elementa u kojem nije potrebna armatura za smicanje.

Torzione uzengije treba da budu zatvorene i ankerovane preklapanjem ili polukrunim kukama na
krajevima, Slika 3. Treba da budu pod uglom od 90 u odnosu na osu konstrukcijskog sistema. Za
varijantu a2) (donja skica), gornja stranica uzengije treba da ima potrebnu duinu za nastavljanje
preklapanjem.

Slika 3. Primeri oblika torzionih uzengija

Koeficijent armature za smicanje (odnos povrine armature za smicanje i povrine betona), dobija se
prema izrazu:
Asw
w =
s bw sin
gde je:
w - koeficijent armature za smicanje w,min
Asw - povrina armature za smicanje na duini s,
s - meusobno rastojanje armature za smicanje, mereno du podune ose elementa,
bw - irina rebra elementa.
(0.08 f ck )
Vrednost w,min za grede: w,min =
f yk

3
 Teorija betonskih konstrukcija 1 Proraun preseka za granine uticaje VEd i TEd

Maksimalno poduno rastojanje izmeu elemenata armature za smicanje ne treba da bude vee od
u
8

sl w prema tabeli1
manje dimenzije poprenog preseka


Podune ipke po obimu preseka treba rasporediti tako da bar jedna ipka bude u svakom uglu, a da
su ostale ipke uniformno rasporeene du unutranje konture uzengija, na meusobnom rastojanju
koje nije vee od 350mm.

Tabela 1. Maksimalno poduno rastojanje izmeu elemenata armature za smicanje

Klase vrstoe betona
Proraunska vrednost sile smicanja VEd* C 50/60 > C 50/60

1. VEd 0.3VRd,max 0.75 d**) 300 mm 0.75 d 200 mm

2. 0.3VRd,max VEd 0.6VRd,max 0.55 d 300 mm 0.55 d 200 mm

3. VEd 0.6VRd,max 0.3 d 200 mm

* VRd,max moe da se odredi pojednostavljeno sa = 40 (cot = 1,2).
** Za grede kod kojih je h < 200 mm i VEd VRd,c rastojanje ne mora da bude manje od 150 mm.

4
 Teorija betonskih konstrukcija 1 Proraun preseka za granine uticaje VEd i TEd

PRIMER 1

Izvriti osiguranje grede pravougaonog poprenog preseka b/h = 30/80 cm od graninog momenta
torzije TEd =70kNm.

C30/37 fcd=cc fck /c = 0,8530/1,5 = 17MPa = 1,7kN/cm2

B500B s1= fyk/ s = 500/1,15= 434,78MPa = 43,478kN/cm2

Provera TEd TRd,c

Za t,i = fctd,
TRd ,c =2 Ak tef ,i f ctd
ct f ctk ,0.05% 1, 0 2, 0MPa
=f ctd = = 1,33MPa
c 1,5
A = bw h = 30cm 80cm = 2400cm 2
u =2 (bw + h) =2 (30cm + 80cm) =220cm
A 2400cm 2
tef = = =10,91cm > 2 d1 =2 5cm =10cm
u 220cm
Ak = (bw tef ) (h tef ) = (30cm 10,91cm) (80cm 10,91cm) = 1319, 01cm 2
TRd ,c =2 Ak tef ,i f ctd =3837,11kNcm =38,37kNm

TEd = 70kNm TRd,c = 38,37kNm, Potrebna je proraunska armatura za smicanje

Poprena (vertikalna) armatura za smicanje, =90

TRd nosivost pri smicanju jednaka je manjoj od sledee dve vrednosti:
Asw
TRd , s= 2 Ak f ywd ctg
TRd = min s
TRd ,max = 2 cw f cd Ak tef ,i sin cos

za TEd=TRd,max
cw = 1
f 30
1 = 0, 6 1 ck = 0, 6 1 = 0.528
250 250
1 TEd
= arcsin( ) 16,41
2 cw f cd Ak tef
pravilo 21,8 45
o o

usvaja se
= 21,8
ctg 2,5002,
= = tg 0,= 4, sin 0,37137, = cos 0,92848
TEd = 70kNm TRd ,max = 2 cw f cd Ak tef ,i sin cos = 8907, 689kNcm = 89, 08kNm

5
 Teorija betonskih konstrukcija 1 Proraun preseka za granine uticaje VEd i TEd

Asw
TRd , s= 2 Ak f ywd ctg
s
za TEd = TRd,s
Asw, pot TEd 70 102 kNcm
= = = 0, 0244cm 2 /cm
s 2 Ak f ywd ctg 2 1319, 01cm 43, 48kN/cm 2,5002
2 2

Asw,min (0, 08 f ck ) (0, 08 30)

= w,min b=
w b=
w 30
= 0, 0263cm 2 /cm
s f yk 500
Asw, pot
kako je 0, 0244cm /cm < 0, 0263cm /cm =
2 2
0, 0263cm 2 /cm
s
sl ,max= 0, 75 d (1 + ctg=
) 0, 75 d= 0, 75 75
= 56, 25cm
usvaja se s=15cm
m as(1) 0, 0263 15
= 0, 0263 cm 2 /cm =
as(1) = 0,395cm 2
s 1
usvaja se U8 ( as(1) = 0.5cm 2 )

Asw Asw, pot Asw,min

usvaja se U8/15cm = 0, 0333cm 2
/cm > = =0, 0263 cm 2 /cm
s s s

Poduna armatura
TEd uk
=
Asl ctg
2 Ak f yd
uk =2 ((bw tef ) + (h tef )) =2 ((30cm 10,91cm) + (80cm 10,91cm)) =176,363cm
70 102 kNcm 176,363cm
Asl = 2,5002 26,91cm 2
2 1319, 01cm 43, 48kN/cm
2 2

asl(1) Asl uk
= s=
l asl(1)
sl uk Asl
Za 14, asl = 1,54cm
(1) 2

176,363cm
s=
l 2
1,54cm=
2
10, 092cm < 35cm
26,91cm
Asl 26,91cm
2
=n = = 17, 47 18 kom
asl(1) 1,54cm 2

Deo podune torzione armature koji se sabira sa armaturom od savijanja (pret. donja zona je zategnuta
sa potrebnom Asav=10,0cm2)
uk 22cm+2 5,14cm
Asl = Asl = 26,91cm 2 = 4,93cm 2
uk 176,363cm

=
Ukupna armatura u donjoj zoni je: As1 Asav + A
=sl 10, 0cm 2 + 4,93cm
= 2
14,93cm 2

6
 Teorija betonskih konstrukcija 1 Proraun preseka za granine uticaje VEd i TEd

usvaja se 520 ( As1 = 15, 71cm 2 )

PRIMER 2

Izvriti osiguranje grede pravougaonog poprenog preseka b/h = 35/80 cm od granine transverzalne
sile VEd =360kN i graninog momenta torzije TEd =70kNm.

C30/37 fcd=cc fck /c = 0,8530/1,5 = 17MPa = 1,7kN/cm2

B500B s1= fyk/ s = 500/1,15= 434,78MPa = 43,478kN/cm2

Provera VEd VRd,c

=
VRd ,c
CRd ,c k (100 l f ck )1/3 + k1 cp bw d
= =
CRd ,c 0,18 / c 0,18= /1,5 0,12
200 200
k=
1+ =
1+ =
1,52 2, 0
d 750

za 320, Asl = 9, 42cm 2 (poduna zategnuta armatura kod oslonca)

Asl 9, 42
l
= = = 0, 0036 0, 02
bw d 35 75
fck = 30,0MPa
k1=0,15
cp N=
= Ed Ac 0

7
 Teorija betonskih konstrukcija 1 Proraun preseka za granine uticaje VEd i TEd

VRd =
,c
0,12 1,52 (100 0, 0036 30MPa)1/3 + 0,15 0 350mm 750mm
= =
VRd ,c 105490, 023N 105, 49kN VRd ,c ,min
VRd ,c ,min= (vmin + k1 cp ) bw d
vmin= 0, 035 k 3/2 f ck1/2= 0, 035 1,523/2 301/2= 0,358
= (0,358 + 0,15 0) 350mm 750mm
VRd ,c ,min = 93967,50N
VRd ,c ,min = 93,97kN

Provera TEd TRd,c

Za t,i = fctd,
TRd ,c =2 Ak tef ,i f ctd
ct f ctk ,0.05% 1, 0 2, 0MPa
=f ctd = = 1,33MPa
c 1,5
A = bw h = 35cm 80cm = 2800cm 2
u =2 (bw + h) =2 (35cm + 80cm) =230cm
A 2800cm 2
tef = = =12,17cm > 2 d1 =2 5cm =10cm
u 230cm
Ak = (bw tef ) (h tef ) = (35cm 12,17cm) (80cm 12,17cm) = 1548, 20cm 2
TRd ,c =2 Ak tef ,i f ctd =5026, 05kNcm =50, 26kNm

Zajedniko delovanje VEd i TEd

VEd T
+ Ed 1, 0
VRd ,c TRd ,c
360kN 70kNm
+ = 4,805 1, 0 Potrebna je proraunska armatura za smicanje
105, 49kN 50, 26kNm

Maksimalna nosivost elementa odreena je izrazom

TEd VEd
+ 1.0
TRd ,max VRd ,max

za max = 45, 1 = 0,528 , z 0,9d = 0,9 75 = 67,50cm (prema EC2 za N Ed = 0) ,

inae z= h tef
cw bw z 1 f cd
=VRd ,max = 1060, 29kN
ctg + tg
TRd ,max = 2 cw f cd Ak tef ,i sin cos = 169,18kNm
TEd VEd
+ 1, 0
TRd ,max VRd ,max
360kN 70kNm
+ =
0, 753 1, 0
1060, 29kN 169,18kNm

8
 Teorija betonskih konstrukcija 1 Proraun preseka za granine uticaje VEd i TEd

Usvaja se zajednika vertikalna armatura za smicanje, =90, z= h tef ,

*
zamenjujue transverzalna sila VEd pomou koje se moe odrediti potrebna koliina vertikalne
armature u jednom ''zidu''

V T z
*
VEd =Ed + Ed = 333,333kN
2 2 Ak
cw bw z 1 f cd
= V=
VRd ,max *
ctg + tg
Ed

cw = 1, = =
1 0,528 ,
z=0,9d (prema EC2, za NEd=0)
1 TEd z bw + 2 VEd Ak tef

= arcsin = 9,16
2 cw bw z v1 f cd Ak tef
pravilo 21,8 45
o o

usvaja se
= 21,8
=ctg 2,5002,
= tg 0, 4
cw bw z v1 f cd 1, 0 35 0,9 75 0,528 1, 7
V=
*
333.333kN VRd ,max
= = = 731,184kN
(ctg + tg ) (2,5002 + 0.4)
Ed

Asw
VRd , s= z f ywd ctg (opta formula)
s
za oba ''zida'' u preseku
za VRd , s = VEd*
Asw, pot VEd* 333,333kN A ,min
= = = 0, 0454cm 2 /cm sw= 0, 0263cm 2 /cm
s z f ywd ctg 0,9 75 43, 48 2,5002 s

Poduno rastojanje uzengija mora biti manje od:

- u/8=220/8=27,5cm
VEd * 333,333
- = = 0, 46
VRd ,max 731,184
sl ,max= 0,55 d (1 + ctg=
) 0,55 d= 0,55 75
= 41, 25cm
i sl ,max 30cm
- b=35cm
usvaja se s=10cm

m as(1) 0, 0454 10
= 0, 0454 cm 2 /cm =
as(1) = 0, 454cm 2
s 1
usvaja se U8 ( as(1) = 0,50cm 2 )

9
 Teorija betonskih konstrukcija 1 Proraun preseka za granine uticaje VEd i TEd

Asw Asw, pot

usvaja se U8/10cm, =
0, 05 cm 2 /cm > = 0, 0454 cm 2 /cm
s s

Poduna armatura od poprene sile

Ftd = 0,5 VEd (ctg ctg )
Ftd = 0,5 360kN (2,5002 0) = 450, 036kN
Ftd 450, 036
A=
Ftd = = 10,35cm 2
s1 43, 478

Armatura u horizontalnom delu preseka samo usled torzije (horizontalne noice uzengije)
Asw, pot TEd 70 102 kNcm
= = = 0, 0208cm 2 /cm
s 2 Ak f yd ctg 2 1548, 20cm 43, 478kN/cm 2,5002
2 2

Asw,pot Asw,min
kako je 0, 0208cm /cm < 0, 0263cm /cm =
2 2
0, 0263cm 2 /cm
s s
usvaja se s=10cm
m as(1) 0, 0263 10
= 0, 0263 cm 2 /cm =
as(1) = 0, 263cm 2
s 1
usvaja se U8 ( as(1) = 0,50cm 2 )

Asw A A
usvaja se U8/10cm, =0, 05 cm 2 /cm > sw,pot = sw,min =0, 0263 cm 2 /cm
s s s
TEd uk
=
Poduna armatura od torzije: Asl ctg
2 Ak f yd
uk =2 ((bw tef ) + (h tef )) =2 ((35cm 12,17cm) + (80cm 12,17cm)) =181,304cm
70 102 kNcm 181,304cm
Asl = 2,5002 23,57cm 2
2 1548, 2cm 2 43, 478kN/cm 2

asl(1) Asl uk
= s=
l asl(1)
sl uk Asl
Za 16, asl = 2, 01cm
(1) 2

181,304cm
sl= 2, 01cm 2= 15, 46cm < 35cm
23,57cm 2
Asl 23,57cm
2
=n = = 11, 73 12 kom
asl(1) 2, 01cm 2

Deo podune torzione armature koji se sabira sa armaturom od savijanja (pret. donja zona je zategnuta
sa potrebnom Asav=10,0cm2)
uk 2 12,9cm+2 8,85cm
Asl = Asl = 23,57cm 2 = 5, 67cm 2
uk 181,304cm

10
 Teorija betonskih konstrukcija 1 Proraun preseka za granine uticaje VEd i TEd

Ukupna armatura u donjoj zoni je

=
As1 Asav + AFtd + A
=sl 9, 42cm 2 + 10,35cm 2 + 5, 67cm
= 2
25, 44cm 2
usvaja se 920 ( As1 = 28, 27cm 2 )

11