Sewer+ Uputstvo

UPUTSTVA
121
Sadraj
UVOD................................................................................................................. 4
KRATAK PRIKAZ IZRADE PROJEKTA................................................................................................. 5
PROJEKT................................................................NAPAKA! ZAZNAMEK NI DEFINIRAN.

PROJEKTNA PALETA................................................................................................................ 14
NOVA MREA I POPRAVLJANJE MREE...........................................................................................16
TERENSKI PODACI.............................................................................................17
UNOS TERENA........................................................................................................................ 17
MODELIRANJE TERENSKIH PODATAKA...........................................................................................17
UNOS TERENSKIH PODATAKA...................................................................................................... 19
UNOS RASTERSKIH PODLOGA..................................................................................................... 21
TEREN KANALA....................................................................................................................... 22
TEREN UZDUNOG PROFILA.................................................................................................... 24
UNOS OSI......................................................................................................... 26
NAIN UNOSA OSI................................................................................................................... 26
NAREDBA UNOS OSI............................................................................................................. 27
IZBOR VODA.......................................................................................................................... 28
DODAVANJE TJEMENA............................................................................................................... 30
UNOENJE TJEMENA.............................................................................................................. 30
NOVI AHT U RAVNOJ LINIJI IZMEU DVA POSTOJEA TJEMENA...........................................................31
POPRAVLJANJE TJEMENA............................................................................................................ 32
BRISANJE TJEMENA.................................................................................................................. 33
ODABIR KORAKA DISTANCE IZMEU TJEMENA.................................................................................35
UNOS NIVELETE................................................................................................ 36
NAIN UNOSA NIVELETE........................................................................................................... 36
MOGUNOSTI UNOSA NIVELETE.................................................................................................. 39
DODAVANJE TJEMENA U UZDUNI PROFIL......................................................................................40
AHT U LINIJI U UZDUNOM PROFILU..........................................................................................41
VERTIKALNO POMJERANJE ODSJEKA..............................................................................................42
BRISANJE TJEMENA U UZDUNOM PROFILU....................................................................................43
NUMERIKO UREIVANJE PODATAKA............................................................................................ 44
OSOBINE.......................................................................................................... 50
PODOKNA.............................................................................................................................. 52
Osnovne osobine............................................................................................................ 52
DODAVANJE OBJEKATA KOMUNALNIH VODOVA I KRIANJA...................................69
OBJEKTI................................................................................................................................ 69
KRIANJA SA DRUGIM KOMUNALNIM VODOVIMA..............................................................................72
POPRENI PROFIL.............................................................................................73
DODAVANJE PROFILA................................................................................................................ 75
KUBATURE........................................................................................................ 76
HIDRAULIKA KANALIZACIJE................................................................................78
NAREDBA ZA HIDRAULIKU KANALIZACIJE.......................................................................................79
HIDRAULIKI PODACI................................................................................................................ 81
SLIVNE POVRINE.................................................................................................................... 83
121
HIDRAULIKI IZRAUN KANALIZACIJKSIH SISTEMA............................................................................85
REZULTATI HIDRAULINIH IZRAUNA MOGU BITI SPREMLJENI U DATOTEKU ILI PRENIJETI NA DRUGIM SREDINAMA
(MS WORD, EXCEL, ...), GDJE SE MOGU DODATNO BITI DEFINISATI.HIDROGRAMI CIJEVI.........................86
NIVO VODE U KANALIMA........................................................................................................... 88
HIDRAULIKA VODOVODA...................................................................................89
TABELE SA HIDRAULINIM PODACIMA ZA VODOVOD........................................................................93
POSTUPAK KREIRANJA VODOVODA............................................................................................... 94
TIP TJEMENA.......................................................................................................................... 95
Koritenje...................................................................Napaka! Zaznamek ni definiran.
Hidrant......................................................................Napaka! Zaznamek ni definiran.
IZVOR...................................................................NAPAKA! ZAZNAMEK NI DEFINIRAN.
Vodohram..................................................................Napaka! Zaznamek ni definiran.
Pumpa.......................................................................Napaka! Zaznamek ni definiran.
Ventili........................................................................Napaka! Zaznamek ni definiran.
MONTANE SHEME..........................................................................................105
ALATI ZA POMO U RADU................................................................................110

ALATI DOSTUPNI PREKO MENIJA SEWER+...................................................................................110
ALATI DOSTUPNI PREKO PROJEKTNE PALETE.................................................................................112
PRIPREMA LISTOVA ZA PRINTANJE..............................................................................................117
ISPIS ISKOLIENJA.................................................................................................................. 119
ISPIS DIMENZIJA CIJEVI............................................................................................................ 120
ISPIS DIMENZIJA AHTOVA....................................................................................................... 121
121
Uvod
Sewer+ je programski paket namijenjen za projektovanje, hidraulike provjere, odravanje i
nadogradnju komunalne linije katastarskog sistema. Kao program koji je nadogradnja nad
CAD aplikacijom u svim Windows operativnim sistemima.
Osnovna ideja programa i rada u njemu je da se kreira 3D prostor - situacija terena i

postojeih podzemnih kanala, koji se tada kombiniraju sa novo projektovanim elementima
kanalizacijskih sistema. Princip projektovanja je mreni, naime sa unoenjem novih
elemenata kanalizacijskih sistema kreiramo novu 3D mreu. Glavna razlika izmeu paketa
Sewer+ i slinih programa koji su dostupni na tritu je injenica da osnova obrade nije slika
(npr. DWG datoteka), nego baza podataka (datoteka*. SPR), koju sa unosom novih podataka
ili projektovanjem istodobno mijenjamo i dopunjavamo. Iz softverskog dizajna slijedi lakoa
rada sa programom, naime svaka promjena koju uradimo u radu sa programom zapie se u
*.SPR datoteku, koja je osnova, odnosno baza za ispis ili iscrtavanje eljenih podataka.
Iscrtavanje pojedinih dijelova situacije, uzdunih profila, tabela hidraulikih prorauna,
odnosno bilo koji drugi ispis ili iscrtavanje koje program omoguava predstavlja samo jedan
od moguih pogleda u bazu podataka. Zato je logina posljedica unosa novih podataka, na
primjer u situaciji, automatski promjeni uzduni profil, hidrauliku, kao i sve ostale parametre
koji su postojali u odnosu na unesenu promjenu. Isto ovo vrijedi i pri pojedinim korekcijama u
uzdunim profilima ili kod samih hidraulikih prorauna. Vjena mora projektanata koji su
zbog malih promjena u situaciji morali ponovo obraditi uzdune profile i proraunavati svu
hidrauliku konano je zavrena. Jo vie program omoguava bezbroj proba sa razliitim
varijantama, odnosno traenje optimalnih rjeenja za specifine probleme.
Baza podataka, koju stalno nadograujemo, daje puno fleksibilnosti u radu. Nema prijenosa
podataka izmeu razliitih datoteka, ime se eliminira mogunost greke i znaajno
poveava brzinu rada. Omogueno je stalno vraanje u prethodne korake projektovanja, bez
straha od gubljenja ve projektovanih elemenata kanalizacijskog sistema. Crtee koje
koristimo za pregled obavljenog posla, nije potrebno uvati u DWG datotekama, jer nam
jednostavna naredba ponovo iscrta eljenu situaciju ili uzduni profil. Potrebno je vriti
nadzor i spaavanje samo baze podataka *.SPR datoteke.
Pri izradi programa smo uzeli u obzir moderne tehnike iz oblasti projektovanja kanalizacija i
pripadajuih objekata, kao i zakonodavstvo koje propisuje sadraj i oblik projektne
dokumentacije. Koritena je i struna literatura:
a) Joe Kolar - Odvod otpadnih voda iz naselja i zatite vode Ljubljana 1983
b) Boris Kompare - Modeliranje kie otjecanje iz urbanizirane sliva Ljubljana 1991
c) Mitja Brilly - Osnove hidrologije I Ljubljana 1992
d) Leonid Kregar - Zadravanje metoda izraunava kanalizacijskih mrea
121
Kratak prikaz izrade projekta
1. U CAD-u, otvorite uzorak crtea, koji se nalazi u instalacijskom
direktoriju programa Sewer+ ('Samples')
Ribbon:
Program omoguava rad 'Ribbonima' kao i upotrebu klasinih menija i

''toolbarova''.
2. U osnovnom meniju Sewer+ odabirom naredbe Novi kanal, unesite

naziv za projekt i kliknite 'OK'.
3. U Projektnoj Paleti desnom klikom mia na meni, gdje moete

odabrati naredbu Nova mrea . U novom prozoru odaberete
121
Podaci o mrei unesite ime nove mree, tip i onda odaberite
Kanalizacija. Nakon unosa mree kliknite OK. Klikom na naredbu
Pogled u prozoru Podaci o mrei moete mijenjati varijable koje e
vas pratiti tokom cijelog projekta.
4. U projektnoj paleti samo odaberete novo-izraenu mreu i desnim

klikom mia otvorite pripadajui meni (ili pritisnete ). U tome
odaberite naredbu Novi kanal i unesite novo ime kanala.
Projektna paleta:
121
5. U programu Sewer+ uitate take iz crtea. Klikom na otvorite
prozor za rad sa terenom, gdje izaberete komandu Take iz blokova (u
testnom primjeru visine taaka date su kao blok), a moe se unijeti
teren i iz TXT datoteke ili iz 3D objekta u crteu.
Druga opcija formiranja terena je mogunost direktne upotrebe
triangulacione povrine, generirane sa programom CAD Civil 3D.
121
6. Uitate situaciju tako pripremljenog terena odabirom Iscrtaj take u
padajuem meniju desnim klikom na Take - izraunate ili odabirom
naredbe Iscrtaj povrinu
al
7. U projektnoj paleti desnim klikom mia kliknite na va novi kanal i

odaberete naredbu Unos osi.
8. Jednostavnim klikom na mjesta na koja elite imati postavljene kanale,

unosite smjer vae kanalizacije u situaciju.
9. Po konanom unosu situacije, desnim klikom mia, ponovo odaberete

va projektni kanal i u meniju odaberete naredbu Unos nivelete. Tako
ste dobili prikaz terena u uzdunom profilu. Zatim unesite osnovne
dubine ahta, sa odabirom i postavljanjem pripadajuih tjemena. Unos
tjemena moe biti grafiki ili numeriki.
121
U crteu se iscrta niveleta terena sa tjemenima:
121
Prozor za numeriki unos podataka tjemena:
U prozoru za numeriki unos, u kartici Tjeme nastavljate:
- Horizontalni lom
- Vertikalni lom
o Nagib ulazne cijevi,
o Visina pritoka ili kota dna pritoka,
o Nagib izlazne cijevi,
o Visina istoka ili kota dna pritoka.
121
U kartici Cijev postavljate:
- Podaci o ahtu
- Podaci o cijevima kanalizacije (koje su prikljuene na predmetni aht)
121
U kartici Podaci tjemena objekata postavljate:
- Unoenjem objekta komunalnog voda u tjemenu kojeg moe program

iscrtati u situaciji ili uzdunom profilu ili istovremeno u oboje (za
koritenje funkcije je potrebna biblioteka objekata)
121
10. Po zavrenom unosu nivelete i ureivanja dimenzija cijevi,
pripremili ste svoj prvi uzduni profil.
Uzduni profil sa pripadajuom tabelom
121
Projekt
Projektna Paleta
Projektna paleta je osnovna radna okolina Sewer+. Paleta je namijenjena
dodavanju, mijenjanju, pregledavanju i brisanju kanala i mrea komunalnih
vodova. Mrea kanala je skup komunalnih vodova svake vrste (sorta) sa
slinim karakteristikama. Daje mogunost udruivanja svih kanala istog tipa u
jednu mreu (npr. Posebno oborinske vode, posebno fekalne, posebno
vodovod, itd.).
Sve naredbe su dostupne desnim klikom na mi na dijelu objekta koji elite

urediti (projekt, mrea, kanal, aht, itd.). Glavne naredbe su dostupne preko
ikona na vrhu palete.
Projektna paleta:
121
U gornjem primjeru projekta dodane su etiri mree. Mree su razvrstane
prema vrsti komunalnih vodova. Svaka mrea desnim klikom na Osobine
mree daje odreene parametre svakog kanala, cijelu mreu ili ak projekta,
koji su opisani u kasnijem poglavlju (idite na poglavlje o osobinama mree).
Novu mreu i kanal dodajete klikom na Nova Mrea i Novi Kanal. Mree i
kanale dodajete i snimate prije i tokom projektovanja. Desnim klikom na ime
projekta se otvori izbornik u kojem moete odabrati naredbu Insert Projekt
''Umetni projekt''?, za dodavanje drugog projekta. Naredaba je primjerena i
ako je isto podruje projektuje i obrauje veina projektanata. ''projektovano i
obraivano sa strane veine projektanata???''
Naredbu 'Unos Osi' i 'Unos Nivelete' namijenjene su unosu osi i nivelete za

svaki komunalni vod posebno, naredba Iscrtavanje Osi iscrta sve
komunalne vode. Detaljne upute slijedite u nastavku.
Komanda 'Teren Kanala' namijenjena je za proraun i pregled terena kanala

po stacionai i kanala i dodavanju nivelete ceste kanalu. Detaljne upute
slijedite u nastavku.
121
Komanda 'Objekti Kanala' je namijenjen za dodavanje objekata komunalnih
vodova. Pod objekte se smatra prijelaz, kuni prikljuak, slivnik i drugo.
Objekti kanala se dodaju odabirom lokacije u situaciji ili po stacionai kanala.
Klikom na 'Usporedne Visine' definirate prelom uzdunog profila po visini. Tim

kontrolirate visinu uzdunog profila radi kasnijeg iscrtavanja.
Komanda 'Normalni Profil' koristite za definiranje iskopa. U podprozoru

definirate osnovni profil, koji se odnosi na sve vode i individualni profil za
svaki komunalni vod ili odsjek komunalnog voda.
Komanda 'Proraun Kubatura' je namijenjen za tablini prikaz prorauna, koji

je odreen na temelju skupa normalnih profila.
Brisanje jednog kanala ili cijele mree iz projekta izvodi se tako da kanal ili
mreu u Projektnoj paleti oznaite i tipkom Delete na tastaturi izbriete.
121
Nova mrea i popravljanje mree
Klikom na naredbu Nova Mrea ' dodate u 'Projekt' novu mreu.

Postojeu mreu popravljate dvoklikom na ime mree u Projektnoj paleti.
Prozor za unos mree:
Birate jednu od sljedeih mrea:
1. Kanalizacija
2. Vodovod
3. Plin
4. Kablovska
5. Ostale
U oknu mree se nalaze sljedee naredbe:

- Uitaj - uitate osobine mree iz datoteke (template)
- Default- postavite osobine izvorne mree
- Pregled - mijenjate osobine mree
121
Terenski podaci
Unos terena
Program Sewer+ omoguava kreiranje terena uz pomo ugraenih funkcija i
unos terenskih podataka pripremljenih u programu CAD Civil 3D (Civil 3D
surface).
Modeliranje terenskih podataka

Geodetske podatke uvlaimo u projekt iz datoteka geodetskih blokova, iz 3D
objekata (3D linija, 3D polyline, 3D taka) u crteu ili moete runo dodati u
projekt.
Sewer+ terenske podatke pretvori u model terena pomoi dvjema

metodama:
1. Metoda projekcije taaka na os kanala
2. Metoda digitalnog modela terena (DMR)
1. Metoda projekcije take na osovinu kanala je najpogodnija za teren

snimljen iskolienjem, kada snimljeni poloaj take ne odstupa od
planiranog protoka kanalima. Izbor take ograniite sa irinom
propusnosti kanala osi. Take izvan projektne osi kanala nisu uzete u
obzir pri proraunu.
121
2. Metoda digitalnog modela reljefa je nain pokrivanja taki, kad program
izmeu terenskih taki (konturne linije ili geodetske take) postavi
triangulacijsku mreu. Tonost modela je zavisi od gustoe terenskih
podataka. Sewer+ radi korak po korak pri raunanju taaka, proraun
terena osi kanala vri na osnovu triangulacije.
Popis naredbi za modeliranje terena:
- Naredba za unos terenskih podataka iz datoteka, blokova, 3D take,

Objekti ili iz Civil 3D povrine u Sewer+ projekt. Pri pokretanju naredbe
program nas pita za odabir podataka koje emo koristiti, odnosno da li emo
koristiti terenske podatke iz programa Sewer+ ili Civil 3D-a.
- Naredba za dodavanje i brisanje terenskih taaka iz spiska. Terenske

take biramo u situaciji ili uzdunom profilu. Vie...
- Naredba za dodavanje lomnih linija (Constrain). Tim odreujemo rubove

ceste, potoke, potporne zidove i druge objekte. Vie...
- Naredba za iscrtavanje digitalnog modela terena. Naredba iscrta

triangulaciju.
121
Unos terenskih podataka
- komanda za unos terenskih podataka u projekt.
Sewer+ omoguava vie naina unosa terenskih taaka u projekt:
a) Take iz datoteke
b) Take iz blokova
c) 3D take iz crtea
d) Objekte iz crtea
e) Runo dodavanje i brisanje taaka
a) Take iz datoteke omoguavaju unos terenskih taaka iz tekstualne

datoteke, koje nam pripremi geometar. U datoteci moraju biti upisane
koordinate X, Y i Z.
388568.2440 133274.7450 440.6700
388568.3560 133264.7470 439.7600
388568.9020 133245.7420 438.1900
121
b) Take iz blokova unesite u sluaju da su terenski podaci zapisani u
atributu blokova. Blokovi su prikazani na crteu klikom na Take iz
blokova uitamo u projekt.
Prvo odaberite
Izaberite blok (najlake pomou naredbe all u komandnoj liniji CAD-
a),
Upiete ime bloka, koji sadri podatke sa visinama.
Imena atributa visina navedeni su na komandnoj liniji, oznaka i opis (u

sluaju s manje atributa, ostala polja ostavite prazna).
Savjet: imena atributnih blokova su vidljiva u komandnoj liniji ili u

osobinama mree.
c) 3D take iz crtea e se koristiti u sluaju da su u crteu objekti, koji

sadre visinu Z koordinate. Veinom su ti objekti s konturom ili take sa
Z koordinatom.
3D objekti se unose s klikom na 3D take iz crtea u projekt na sljedei

nain:
Izbor objekta (naredba all u komandnoj liniji CAD-a).
Odreivanje najnie nadmorske visine je mogue (mogue <nema

granica>).
Korak itanje polilinijskih taaka (u metrima - manja duina koraka

znai veu preciznost).
Dodate, ili zamijenite postojei 3d niz i take sa prikupljenim 3d

takama i linijama.
d) Runo dodavanje i brisanje taki
Osim automatskih, program omoguava i runi unos taki.
- komanda za dodavanje blokova visina i opisom u situaciji u projektu

(nije potrebno da ponovo unosite take).
- komanda za brisanje terenske take/taaka iz situacije i projekta
121
- komanda za popravljanje postojeih Sewer+ terenskih taaka
Naredba za brisanje i popravljanje taaka, brie samo take (blokove), koje je

iscrtao Sewer+. Da bi koristili naredbu Brii take potrebno je imati iscrtane
povrine.
Dugme Iscrtavanje povrina koristimo za iscrtavanje svih terenskih taaka

projekta. Omoguava veu preglednost terenskih taaka i lake popravljanje
bilo kakve pogreke terenskih snimanja.
U projektnom oknu naredba Preraunaj teren u

isto vrijeme za cijeli projekt pretvori teren. U projektnom oknu, desnim klikom
mia na ime projekta, izaberite u meniju Alat za naredbu Preraunaj teren.
Savjet: Pri runom unosu potreban je preraun terena kanala. Brzi nain
premjetanja osi kanala mogu je sa naredbom Unos osi, a zatim se vratite
na prethodnu poziciju osi sa naredbom u Sewer+ komandnoj traci.
Unos rasterskih podloga

Program Sewer+ omoguava Insert rasterskih podloga u crte u .tif formatu
(s pomonom datotekom .tfw). U crte se mogu dodavati i DOF (Digital
Ortophoto), topografski nacrti,
Za Insert podloga kliknite na u alatnoj vrsti.
Teren kanala
Klikom na Teren kanala preko Alata u meniju u 'Projektnoj paleti' otvarate
sljedei prozor:
121
U gornjem dijelu terena imamo prikazanu stacionau komunalnog voda, a
donji dio nam prikazuje niveletu ceste.
Kada odredimo osu pojedinanog kanala prva stvar koja nas zanima kakav je
tok terena je du kanala. Izvoenje kanalizacijskog sistema po osi koju smo
odabrali, naime moda uope nije izvodivo. Od oblika terena ovisi i nain
projektovanja.
121
Ako smo prije unosa ose ve uitali datoteku sa podacima o terenu, u prozoru
se ispiu take terena.
U suprotnom sluaju (ako u prozoru nema prikazanih taaka terena)
odaberemo dugme 'Snimanje terena' i take se iscrtaju. Uslov je naravno da
imamo pripremljene geodetske podatke.
Svaka taka je upisana sa svojom stacionaom i visinom.
- Naredba za dodavanje i brisanje terenskih taaka iz popisa. Terenske

take biramo u situaciji ili u uzdunom profilu. Vie...
- Naredba za odreivanje lomnih linija (Constrain Ograniiti).

S njom odreujemo rubove ceste, potoka, potpornih zidova i drugih objekata.
Vie...
- Naredba za iscrtavanje Digitalnog Modela Reljefa. Naredba iscrta mreu

triangulacije.
Dodavanje nivelete ceste:
U praksi se esto pojavljuje da u isto vrijeme sa projektovanjem nove

kanalizacije projektujemo i druge komunalne vodove kao i cestu po kojoj tee
budua kanalizacija. U tom sluaju budue kote poklopaca revizijskih ahtova
nee biti na koti postojeeg terena nego na novoj koti u skladu sa niveletom
nove ceste. Program omoguava da mu damo visinski tok nivelete nove
ceste. U vezi sa niveletom ceste program nam odreuje kote poklopaca
revizijskih ahtova.
Dugme Dodaj nam omoguava dodavanje nivelete ceste. Prikae se prozor,

koje je slino prozoru dodavanja take terena. Takoer, i nain prikaza take
nivelete je identian.
Niveletu ceste unesemo u VP projektovanog kanala tako da u 'Projektnoj

paleti' 'desnim klikom na pojedini kanal odaberemo 'Teren'. U donjem dijelu
tabele 'Teren' se nalaze podaci o niveleti ceste. Sa odabirom komande 'Dodaj'
prikae se prozor koji je slian prozoru za dodavanje taaka terena. I nain
davanja taaka nivelete je identian.
Ako imamo niveletu ceste u uzdunom profilu iscrtanu sa polilinijom, pomou

dugmeta 'Iz polilinije' izaberemo eljenu poliliniju i program nam odabranu
poliliniju smatra kao niveletu nove ceste.
121
Teren uzdunog profila
Terenske podatke svakog kanala moemo urediti na vie naina. Jedan od njih
je dodavanje ili oduzimanje terenskih podataka iz popisa taka.
Elegantan nain je da koristite gore navedene naredbe:
- Naredbe za dodavanje i brisanje terenskih taaka iz uzdunog profila.

Terenske take biramo u situaciji ili uzdunom profilu.
Postupak:
a) Dodavanje terenskih taaka za uzduni profil u situaciji, mogue je samo

metodom Projektovanja terenskih taaka:
1. Iscrtajte terenske podatke. Naredba se nalazi u prozoru unos

terenskih podataka.
2. U situaciji kada se voda povlai zelenu os pomone linije (ravnina

SPR_OS_VP_TEREN), to pokazuje stavke take koje se uzimaju u
obzir pri izraunu pojedinanog kanala.
3. Naredbom dodajete terenske take u izraun uzdunog profila u

popisu terenskih taaka kanala.
b) Oduzimanje terenskih taaka iz izrauna uzdunog profila je mogue za

bilo koju metodu (Digitalni Model Reljefa ili projiciranje).
1. Pri iscrtavanju uzdunog profila na liniji terena iscrtaju se terenske

take kao blokovi (STTOCKA).
2. Za brisanje terenskih podataka iz popisa, ali ne iz crtea, izaberite

naredbu i podatke koje elite izbrisati.
3. Zatim izaberite teren uzdunog profila (linije). Proraun ne uzima u

obzir broj izbrisanih terenskih podataka.
121
Blokovi sa terenskim podacima u odjeljku
- Naredba za odreivanje loma linije (Constrain - Ograniiti). To odreuje

rubove ceste, potoka, potpornih zidova i drugih objekata.
Postupak:
1. Iscrtajte terenske podatke. Naredba se nalazi u oknu za unos terenskih

podataka.
2. Kliknite na ikonu i odaberite iscrtane 3d polilinije (ute).
3. Nakon odabira Constrain lomnih linija kliknete Enter
4. Na pitanje Izbrani nizi su constraint/ogranienje? [Da/Ne]: Odgovorite

sa da
5. Na komandnoj liniji se iscrta broj linija, koje su bile izabrane i dodate.
6. Teren kanala je potrebno ponovno preraunati i iscrtati uzduni profil.
- Naredba za iscrtavanje Digitalnog Modela Reljefa.

Naredba iscrta 3D mreu triangulacije. S CAD naredbom 3dorbit se moe
rotirati i pregledno je.
121
Unos osi
S unosom osi odreujemo situaciju trase komunalnih voda. Odredite sistem
meusobno povezanih voda i odredite protok i krianja ostalih voda.
U 'Projektnoj paleti' odredite sistem mree i voda. Tada naredbu Unos osiu
situaciji unesite tok trase komunalnih voda.
Nain unosa osi

Unos osi izberete na sljedei nain:
U 'Projektnoj paleti' kliknete na komandu Unos osi .
Ista naredba se moe odabrati iz menija Sewer+ i odabirom Unos osi
Ili klikom desne tipke na miu na oznaenom kanalu u 'Projektnoj paleti'

ponovo sa naredbom Unos osi
Unos osi pomou komande Tjemena kanala iz polilinije

, gdje odabranoj (iscrtanoj) poliliniji dodamo os
kanala. Vertex-i polilinije se pretvorio u tjeme kanala.
U CAD-ovoj komandnoj traci se ispie:
Komanda: CdSwAxis
Kanal: M3.K2 - 'Kanalizacija'.'Kanal 3'

M3 K2
broj broj
mree kanala
kanala
Dodavanje> Lokacija novog tjemena
[Exit/Undo/Kanal/koRak/Brisanje/Popravljanje/Udruzivanje/Atribut blok]: za
121
Program nam kao mogunost ponudi zadnji kanal koji je bio odabran u
'Projektnoj paleti'. Za unos osi drugog kanala potrebno je naredbom Kanal
izabrati komunalni vod. Popravljanje osi postojeeg voda moete napraviti sa
klikom na teme u situaciji.
Naredba Unos osi

Naredbom Unos osi poinjemo postupak unosa osi. U CAD komandnoj traci
ispisuje nam se sljedee:
Komanda: CdSwAxis
Kanal: M4.K2 - 'Projektovani kanali'.'Kanal 2'
[Exit/Undo/Kanal/koRak/Brisanje/Popravljanje/Udruivanje/Atribut blok]:
Opcije pri naredbi Unos osi su sljedee:
Kanal - program nam ponudi listu kanala iz kojeg odaberemo eljeni

kanal za unos ili popravljanje osi.
Korak naredbom definiramo korak, ili jedinicu na koju je program

zaokruuje udaljenost izmeu dva tjemena. Ako elite da je udaljenost
u metrima odaberete korak 1 m, ako elite da su udaljenosti na 10
metara izaberete korak 10 m, ...
Dodavanje - naredbom dodajemo nova tjemena (revizijske ahtove) u

sklopu kanala. Tjemena dodajemo u os trase komunalnog voda.
Brisanje naredbom briete postojea tjemena (revizijske ahtove). Ako

briete zavrne ahtove, os kanala se smanjuje, ako briemo na sredini
os kanala se mijenja.
Popravljanje naredbom popravljamo lokaciju postojeih ahtova. Sa

pomjeranjem ahta ponovo definiramo os kanala. Svi pratei radovi
(veza sa prethodnim i sljedeim ahtom, izmjene stacionae, izmjena
kote poklopca, ... izvre se automatski).
121
Umetni sa naredbom izmeu dva postojea tjemena umetnemo tjeme
u kojem elimo izmjenu smjera ose kanala (sa ubaenim tjemenom
mijenjamo tok postojeeg kanala), a da pri tome ne mijenjamo lokaciju
tjemena izmeu kojih smo umetnuli tjeme sa horizontalnim lomom.
Udrui sa naredbom udruujemo dva tjemena razliitih vodova

(krajnju taku aktivnog kanala prikljuuje na odabrano tjeme) naredba
je aktivna samo ako je za mreu izabran vodovod ili kablovska mrea.
Exit elimo prestati s unosom osi kanala.
Undo - bilo kakve promjene koje ste izvrili moe otkazati naredbu
Undo.
Izbor voda
Pri koritenju naredbe Unos osi program nam automatski ponudi obradu
komunalne vode, koja je posljednji put obraena. Naredbom Kanal (tipka K)
izaberete drugi vod iz popisa (tipka S) i unesite serijski broj mree i
komunalne vode (npr. 3,2 3.mree i dvije komunalne vode mree Fekalna i
43).
U komandnoj traci se ispie:
Odaberi Kanal [Exit/Lista]:s
M3.K2 - 'Fekalna'.'43'
Dijaloki okvir za izbor voda iz popisa:
121
Odaberite kanal u Projektnoj paleti:
121
Dodavanje tjemena
U naredbi Unos osi izaberite dodati (slovo D). Odaberite komunalni vod iz
liste ili potvrdite da elite dodati tjeme, a zatim klikom mia odaberite
poziciju tjemena. Svakim novim klikom definirate novo tjeme i tako formirate
trasu voda. Svako novo tjeme se doda na kraj kanala. Ako elite tono
odrediti poziciju novog tjemena, koristite CAD-ove Osnap komande (centar,
end, ...).
Tjemena mogu biti dodana i kasnije, nije potrebno zavriti itavu trasu u
jednom koraku.
Preporuljivo je u vie navrata spaavati Sewer+ datoteku (*.spr).
Umetanje tjemena
Naredba Umetni tjeme je slina naredbi Dodaj tjeme. Razlika je u tome da
novo tjeme ne dodajete na kraj voda, ve na bilo koje mjesto izmeu dva
postojea tjemena, bez promjene lokacije tjemena, tijekom kojeg ste
umetnuli novo tjeme.
Unutar naredbe Unos osi izaberete Dodaj a zatim Umetni za umetanje

tjemena. Tjeme uvijek umetnemo ispred postojeeg tjemena, zato sa miem
odaberemo tjeme, ispred kojeg elimo dodati novo tjeme (budite oprezni na
usmjerenost kanala za odreivanjem tjemena ispred).
Unos osi > Dodavanje> Umetanje >
Odaberite teme koje e se umetnuti:>
Umetni > Lokacija novog tjemena [Exit/Atribut]:
Klikom na mi dajemo u crteu leite ubaenog tjemena.
[Exit/Undo/Kanal/koRak/Brisanje/Popravljanje/Umetni/aht u pravoj
121
liniji/Atributi bloka]:i
Svi pratei poslovi (veza sa prethodnim i sljedeim ahtom, izmjena

stacionae, obiljeavanje ahtova,...) vre se automatski.
Novi aht u ravnoj liniji izmeu dva postojea tjemena

Naredba Unos osi - Kanal u pravoj liniji je kao naredba Unos osi -
Umetanje, samo da u ahtu ne moemo lomiti osi kanala (lokacija dodatnog
tjemena nije proizvoljna nego na postojeoj osi kanala).
Sa naredbom izmeu dva postojea tjemena umetnemo revizijski kanal koji

nema funkciju tjemena, to znai da je njegova lokacija i dubina ovisna
iskljuivo od prethodnog i sljedeeg tjemena. U ahtu nije mogue pratiti
parametre kanalizacije (horizontalnog i vertikalnog loma, izmjena pada cijevi,
dimenzije cijevi,...) osim ako aht ne izmijenimo u tjemenu (to moemo
uraditi tako da u prozoru sa naredbom 'Info tjemena' kliknemo na
horizontalni lom, koji dozvoljava kretanje po situaciji, vertikalni lom
omoguava izmjene dubine dna,)
Program od nas zahtjeva da mu pokaemo lokaciju novog ahta. Sa miem

kliknemo u blizini kanala gdje elimo postaviti revizijskih aht. Program sam
projicira pokazanu taku na os kanala u sjecitu nacrta revizijski aht. Ako
elimo moemo u produetku ahta dodijeliti status tjemena, sa ime
moemo u ahtu izvesti i horizontalni i vertikalni lom ose kanala odnosno
nivelete (opisano u ranijem dijelu).
121
Popravljanje tjemena
Naredbom Popravljanje moete mijenjati lokaciju postojeih kanala.
Premjetanjem kanala na novu lokaciju na novo definirate os kanala. Sve
ostale promjene, kao to su povezivanje sa prethodnim i sljedeim kanalom,
promjena stacionae proraun terena, promjena kote poklopca vri se
automatski.
Program zahtjeva da pokaete u situaciji tjeme koje elite popraviti. Tjeme

izaberete klikom na lijevo dugme mia u blizini tjemena ili unesete oznaku
tjemena (broj mree, broj kanala, broj tjemena,npr. 1.3.5 prva mrea trei
kanal i peto tjeme).
Komanda: CdSwAxis
Popravljanje> Izberi tjeme [Exit/Undo/koRak/Brisanje/Dodavanje]:
M1.K1.T6 x=100.000000 y=50.000000
KT=261.111111 KV= KI=??? PN=??? NN=???
Popravljanje> Lokacija novo tjemena [Exit/Atributi bloka/Numericno]:
Popravljanje> Izberi tjeme [Exit/Undo/koRak/Brisanje/Dodavanje]:i
Kada odaberete tjeme, program vam to prikae tako da iscrta liniju od

kursora do tjemena. Sada moete sa miem kliknuti i pokazati novi poloaj
tjemena. Kada ste odabrali tjeme koje elite pomjeriti, program u informaciji
pokae i sve trenutno poznate podatke o tom tjemenu revizijskom ahtu.
Ispie se oznaka tjemena (M1.K2.T1), njegovih X i Y koordinata, kota terena
KT, kota utoka i istoka cijevi, pad ulazne cijevi i istone cijevi. Ako neka od tih
kategorija jo nije definirana, program to ispie sa pitanjem (???). Novi
poloaj ahta odredite sa klikom mia.
121
Brisanje tjemena
Odaberete naredbu Unos Osi -> Brisanje.
Popravljanje> Odaberi tjeme

[Exit/Undo/koRak/Brisanje/Dodajanje]:b
Program vas pita koje tjeme elite izbrisati. Tjeme odaberete tako, da kliknete
miem (klikom u njegovoj blizini) ili unesete oznaku tjemena (broj mree, broj
kanala, broj tjemena, npr. 1.3.5, prva mrea trei kanal i peto tjeme). Tako
izabrano tjeme program brie, iscrta novu os kanala i takoer popravi
podatke, koji su se promijenili prilikom brisanja tjemena. U sluaju bilo kakve
pogreke prilikom brisanja tjemena, u toj naredbi (kao i u svakoj drugoj)
moete koristiti naredbu Undo.
Udrui
Naredbom spajamo dva tjemena.
U situaciji
Naredba Udrui se nalazi (dostupna ako je odabrana cijev vodovod ili

kablovska) unutar naredbe 'Unos osi'
[Exit/Undo/Kanal/koRak/Brisanje/Popravljanje/Umetnuta/Udruzi/Kanal u
pravoj liniji/Atributi bloka]:
1. U komandnoj liniji upiete Udrui
2. Iitano je zadnje tjeme odabranog kanala
3. Miom kliknemo na tjeme na komunalnom vodu u koje emo

prikljuiti na komunalni vod
Na taj nain udruujemo tjemena, kada je odabrani tip mree vodovod ili
kablovska mrea, to odreujemo u prozoru Podaci o mrei.
121
Numeriki
Tjemena moemo udruiti i u prozoru 'Tjeme' u prilogu 'Utok'. Do ovoga

dolazimo preko naredbe 'Info tjemena' ili 'Unos osi' ->
Popravljanje> Lokacija novog tjemena [Exit/Atributi bloka/Numericki]:n
Tako udruujemo ostale tipove mrea, gdje treba npr. kanalizaciju provesti u
glavni kanal preko revizijskog ahta.
121
Odabir koraka distance izmeu tjemena
Korak predstavlja jedinicu daljine u programu koji upotpunjuje udaljenost u
dodavanju novih tjemena. Naredbu koristite ako elite:
Unos tjemena na unaprijed odreenu udaljenost (npr. udaljenost 30m

izmeu revizijskih kanala)
Cjelobrojne udaljenosti izmeu tjemena, izberete korak 1m
Funkciju koraka moete iskljuiti sa postavljanjem 'koRak' = 0.
Primjeri:
Razdaljina sa klikom mia je 28.82 m - korak je 0,1 m - insert point se

pomjeri na 28.80 m

pomjeri na 29.00 m

pomjeri na 30.00 m
121
Unos nivelete
Niveletu definirate poslije unosa trase komunalnih voda.
Iscrtavanjem uzdunog profila se prikae niveleta terena sa tabelom profila i

numeracijom tjemena.
Ako ste prethodno odredili nivelete kanala koje su povezane sa kanalom

kojeg trenutno obraujete, u uzdunom profilu e biti prikazani i podaci
odnosno elementi tih kanala.
Iscrtan e biti zavrni aht (ako se radi o prikljuku na drugi kanal) sa svojom
dubinom i dimenzijama, odnosno konani aht prikazanog kanala. Pored toga
e biti prikazani i ulazni kanali, oznaena i iscrtana e biti sva krianja.
Na mjestima, gdje ste u situaciji definirali tjemena, su u uzdunom profilu

povuene ose revizijskih ahtova. Ova tjemena su praktino ve revizijski
ahtovi sa dubinom 0,0 odnosno kote dna ahta (KD) isto kao kote terena
(KT). Naredbom Popravljanje definiramo nove dubine, a s tim emo definirati
niveletu kanala.
Dubinu kanala nije potrebno definirati u svakom tjemenu.

Ako elite imati konstantan pad nivelete uzdu cijelog kanala, obzirom da je
to mogue, definirate dubinu samo prvom i zadnjem ahtu u kanalu. Za
tjemena, koja nemaju zadanu visinu (nije izveden vertikalni lom), vrijednost
dubine proraunavate na osnovu dubina susjednih tjemena. Program
omoguava i odreivanje dubine i izrade kaskadnih ahtova u svakom
tjemenu posebno.
Nain unosa nivelete

Iscrtavanje uzdunih profila kanala radimo na sljedei nain:
U 'projektnoj paleti' kliknete na Unos nivelete .
Desnim klikom na izbrani kanal i odabirom na Unos nivelete
Do istih naredbi moete pristupiti preko menija Sewer+ gdje izberete

naredbu Unos nivelete ;
121
U CAD-ovoj komandnoj liniji se ispie:
Komanda: CdSwProfile
Izberi Kanal [Exit/Lista]:<M5.K3>
Potrebno je odabrati komunalni vod kojem ete odrediti niveletu. Nakon

izbora voda nam se iscrta uzduni profil. U prerezu su prikazani podaci o
komunalnom vodu koje smo ve odredili. Prvi je prikazan samo teren voda i
pozicije tjemena.
Iscrtavanje uzdunog profila:
Teren sa oznaenim lokacijama tjemena + tabela podataka
121
U isto vrijeme kad se iscrta uzduni profil u komadnoj traci se ispie:
Izberi Kanal [Exit/Lista]:<M5.K3>
M5.K3 - 'test'.'F3'M5.K3 - 'F3'
Popravljanje> Izaberi Tjeme [Exit/Undo/Brisanje/Dodavanje/Vertikalno

pomjeranje odsjeka]:
Zatim sa klikom mia odaberete tjeme kojem e te odrediti niveletu.
Niveleta komunalnih voda moe se unijeti na vie naina:
Unos apsolutne kote nivelete
Klikom na mi u uzdunom profili na visinu nivelete
Unos dubine (t-2,5; dubina nivelete u tjemenu e biti 2,5m ispod terena
(zemlje))
Numeriki unos
Proitaj teme:
Unos nivelete
Modeliranje terenskih podataka
Teren uzdunog profila
121
Mogunosti unosa nivelete
Mogunosti naredbe unosa nivelete su sljedee:
Kanal - izberemo kanal na koji elimo niveletu
Korak odredimo korak, ili jedinicu na koju je program zaokruen za

udaljenost izmeu tjemena. Ako elite da su udaljenosti izmeu
tjemena u metrima, izaberete korak 1 m, ako elite, da su udaljenosti
na 10 metara izaberete korak 0.10 m, ...
Dodavanje naredbom odajemo nova tjemena (revizijske ahtove) u

sklopu kanala. Tjemena dodajemo u os trase komunalnog voda.
Brisanje naredbom briete postojea tjemena (revizijske ahtove). Ako

briete zavrne ahtove, os kanala se smanjuje, ako briemo na sredini
os kanala se mijenja.
Popravljanje naredbom dodajemo i popravljamo dubinu postojeih

tjemena.
Naini unosa nivelete su sljedei:
Ve gore opisano 'Dodavanje'
aht u liniji naredbom izmeu dva postojea tjemena umetnemo

revizijski aht, koji nema funkciju, to znai da je njegova lokacija i
dubina iskljuivo ovisna od prethodnog i narednog tjemena. U ahtu ne
moemo mijenjati parametre kanalizacije (horizontalni i vertikalni lom,
promjena pada cijevi, dimenzije cijevi, ...), osim ako ahtove ne
promijenimo u tjeme.
Vertikalno pomjeranje odsjeka naredbom moemo pomjerati okomito,

paralelno niveletu izmeu dva tjemena (moe cijeli kanal, samo izmeu
definiranih tjemena).
Exit - elimo prestati sa unosom osi kanala. Program se vraa u

osnovno ekanje komande Acad-a.
Undo - svaku promjenu koju uradite moe otkazati naredbom 'Undo'.
121
121
Dodavanje tjemena u uzduni profil
Naknadno u uzduni profil dodajemo tjemena, koja mogu biti izvedena kao
vertikalni lom (promjena pada nivelete ili izvedba kaskadnoga ahta).
Kod tako dodanih tjemena nisu izvodljivi horizontalni lomovi, ali se njihov
poloaj u situaciji definira na osnovu njihove stacionae. Tako dodana
tjemena, u situaciji su prikazana kao aht postavljen na postojeu os.
Naknadno moemo predefinirati dodatnim tjemenima horizontalni lom i sa
ve poznatim naredbama proizvoljno ih predstaviti u situaciji.
Izborom naredbe Unos Nivelete za dodavanje, u komandnoj traci,

dobivamo sljedee opcije:
Komanda: CdSwProfile
Izberi Kanal [Exit/Seznam]:<M5.K3>
M5.K3 - 'test'.'F3'M5.K3 - 'F3'

Popravljanje> Izberi Teme [Exit/Undo/Brisanje/Dodavanje/Vertikalno
pomjeranje odsjeka]:d

[Undo/koRak/Brisanje/Popravljanje/Saht u liniji/Vertikalno pomjeranje
odsjeka]:
Lokacija novog tjemena:
Miom pokaemo lokaciju novog tjemena (njegovu stacionau i visinu) i

program e dodati novo tjeme. Ako imamo definiran koRak, udaljenost od
prethodnog tjemena zaokruuje se na odabranom koraku. Automatski se
izvri numeracija kao i sve druge opcije potrebne za dovretak tabele
uzdunog profila. Unos novog ahta sa svim kotama (KT, KV, KI) takoer se
automatski izvri
Unos novog ahta sa svim kotama (KT, KV, KI) je vidljiv takoer u situaciji, kad
ovu prvi put ponovno iscrtamo.
121
aht u liniji u uzdunom profilu
Pored naredbe Dodavanje tjemena u uzdunom profilu, moete dodati i sa
naredbom aht u liniji.
Razlika naredbe Dodavanje i naredbe aht u liniji je to u naredbi aht u

liniji tjemena mogu biti umetnuta u odreenom mjestu, bez promjene
nagiba nivelete tako tjeme nema vertikalnog loma.
Nakon odabira naredbe Unos nivelete dodavanje u aht u liniji u

komandnoj traci sljedee su opcije:
Dodavanje> Lokacija novog tjemena [Undo/koRak/Brisanje/Popravljanje/Saht

u liniji/Vertikalno pomjeranje odsjeka]:j
Saht u liniji> Lokacija novog sahta
Zatim odredite poloaj novog tjemena u uzdunom profilu klikom na mi:
Naredba je korisna ako elimo dizajnirati umetnute kanalizacije, zbog

prekoraenja propisane udaljenosti izmeu revizijskih ahtova, dodatne
ahtove. Kombinacijom naredbi Korak u aht u liniji moete umetnuti
tjeme na tono definirano mjesto sa stacionaom, bez promijene nagiba.
121
Vertikalno pomjeranje odsjeka
Ako elimo odreeni dio ili cjelokupan odsjek paralelno vertikalno elimo
pomjeriti koristimo naredbu 'Vertikalno pomjeranje odsjeka'.
Po odabiru naredbe 'Unos nivelete' -> 'Dodavanje' za Vertikalno pomjeranje

odsjeka dobivamo u komandnoj liniji slijedee opcije
Dodavanje> Lokacija novog tjemena [Undo/koRak/Brisanje/Popravljanje/Saht u

liniji/Vertikalno pomjeranje odsjeka]:v
Vertikalni premik odseka> Izberi Prvo Tjeme

[Exit/Undo/Brisanje/Dodavanje/Popravljanje/]:
M5.K3.C2 x=401683.274976 y=43461.949226
KT=1.733524 KV= KI=1.746991 PN=NN=-39.6o/oo
Vertikalni premik odseka> Izberi Drugo Tjeme

[Exit/Undo/Brisanje/Dodavanje/Popravljanje/]:
M5.K3.C3 x=401678.722640 y=43433.208253
KT=1.708517 KV= KI=0.593453 PN=NN=-39.6o/oo
Vertikalni premik odseka> Unesi verikalni premik

Exit/Undo/Brisanje/Dodavanje/Popravljanje/]:
Desi se usporedni pomak odsjeka odabranih tjemena po vertikali.
121
Brisanje tjemena u uzdunom profilu
Naredba omoguava brisanje vertikalnih lomova ili brisanje visina u tjemenu,
gdje je napravljen horizontalni prijelom. Ako je tjeme horizontalni lom, tada
e naredba izbrisati samo vrijednost visina u tjemenu (tjeme nee vie biti
vertikalni lom) a njegova visina e se ponovo proraunati na osnovu
susjednih tjemena. Ako tjeme nije horizontalni lom, onda naredbom Brisanje
izbriete cijelo tjeme i prenumerira ahtove.
Ako elite izbrisati tjeme, koje je definirano kao horizontalni lom, to moete
uiniti samo u situaciji koritenjem naredbe Unos Osi Brisanje. U
uzdunom profilu horizontalni lom ne moete izbrisati. Tako bi izbrisali os
kanala.
Nakon odabira naredbe Unos Nivelete za Brisanje u komandnoj traci imamo

sljedee opcije:
Brisanje> Izaberi Tjeme za brisanje

[Exit/Undo/Dodavanje/Popravljanje/Vertikalno pomjeranje
odsjeka]:
Klikom mia u blizini tjemena kojeg ste eljeli izbrisati, tjeme (odnosno
njegova dubina) e biti izbrisana. Ponovno numeriranje i ostale pomone
operacije izvode se automatski.
121
Numeriko ureivanje podataka
Tjemena popravljamo unosom numerikih podataka. Pri popravljanju tjemena
izaberemo naredbu Numeriko (tipka N).
Popravljanje> Lokacija novog tjemena [Exit/Atributi bloka/Numericno]:n
U prozoru za numeriki unos podataka unosite sljedee podatke:
1. Tjeme
2. Cijev
3. Utok
4. Vodovod
5. Podaci tjeme objekta
121
1. za teme:
visina terena
pozicija ahta (X i Y koordinate)
kota utoka i istoka
nagib ulazne i istone cijevi
dimenzija cijevi
kota dna ahta (ako projektujete pumpu, kota istoka je via od kote
dna))
121
2. za cijev:
dimenzija ahta
ime ahta
crta blok u situaciju sa podacima o tjemenu ili ne
dimenzija cijevi
debljina podsipa (posteljice)
opis cijevi u tabeli uzdunog profila
hrapavost
debljina cijevi
121
3. podatak o ulaznom tjemenu u drugi komunalni vod (npr. istoni aht)
odaberemo ulazno tjeme grafiki

odaberemo ulazno tjeme iz spiska mrea, vodova i tjemena
unesemo broj mree, voda i tjemena sa kojim e se udruiti
komunalni vod
121
4. Podatke za vodovod:
grafiki; tjeme bez elemenata

koritenje; unesete tip koritenja vode u voru
hidrant;
izvor
vodohram
pumpa
ventil
Pumpa i ventil su elementi iznad tjemena i narednim tjemenom. Ventil i

pumpa se smatraju kao kratka cijev, zato je potrebno dati taj element izmeu
121
5. Podaci o objektu u tjemenu
U tom prozoru dajemo naziv objekta, koji se nalazi u tjemenu. Za objekt

u situaciji i uzdunom profilu umetnemo blok objekta.
121
Osobine
Desnim klikom u ''Projektnoj paleti'' na mrei ili kanalu i odabirom naredbe
Osobine otvori se prozor za definiranje osobina mree ili pojedinog voda:
121
Prozor Prototip Kanala podijeljen je na:
1. Osnovna 1
2. Osnovna 2
3. Grafika
4. Blok tjemena
5. Blok cijevi
6. Blok shema
7. Layers
8. Teren
9. Tabela profila
10. Template
Nakon unosa kliknete Uredu i vratite se u 'Projektnu paletu'.
121
Podprozori
Osnovne osobine
U prozoru Osnovna 1 i Osnovna 2 se nalaze osnovne osobine komunalnih

vodova.
U panelu Osnovna 1 definirate:

1. aht:
Sa FI kanala postavljate dimenziju kanala, koji e program iscrtati u
tjemenima mree Kanalizacija. Dimenzije se mogu naknadno
mijenjati preko Info tjemena
2. Tjeme:
Sa prefiksom i sufiksom moete definirati to se ispisuje ispred broja
ahta (tjemena) a to iza broja. Sa kvaicom na aht u tjemenu
program napravi u svakom tjemenu aht.
3. Numeriranje:
Izberete mogunost numeriranja tjemena po mrei ili odreenom
vodu, te upiete poetni broj numeracije za odreenu mreu ili vod.
4. Kaskadni aht:
Definirate mjernu razliku visine izmeu pritoka i isteka za kaskadni
aht.
121
121
U panelu Osnovna 2 definirate:
1. Jedinica pada:
Moete odabrati Promil, Procent ili Gradian.
2. Niveleta:
Da bi ste definirali niveletu izaberete jednu od opcija dno cijevi ili
tjeme cijevi ili os cijevi.
3. Duina:
Moete definirati duinu koja se ispisuje u tabeli profila; horizontalna
udaljenost ili vertikalna duina, (kod veih padova cijevi razlika je
vidljivija).
Nakon unosa kliknete Uredu i vratite se u 'Projektnu paletu'.
121
Grafika
U prozoru Grafika se nalaze osnovne osobine za:
SITUACIJU:
1. Boja osi kanala
2. Tip linije, koja e se iscrtati u situaciji
3. Izmjere cijevi ili samo os cijevi
4. Stil pisanja u situaciji
5. Stranica ispisa podataka o kanalu
6. Poetna stacionaa (ne mora uvijek PS biti 0,00)
7. Izberete tip kanala
UZDUNI PROFIL:
1. Mjerilo ispisa uzdunog profila (posebno za X i posebno za Y osi)
2. Uvlaenje uzdunog profila kanala po X i Y osi
3. Razmak usporednog horizonta od najnieg elementa uzdunog profila
4. Korak gradacija na ljestvici elevacije crtea u uzdunom profilu
5. Tip linija za prikaz krianja u uzdunom profilu.
121
Nakon unosa kliknete Uredu i vratite se u 'Projektnu paletu'
Svi parametri koji se mogu promijeniti u ovom prozoru su uglavnom lako

razumljivi, osim moda razmak iscrtavanja po X i Y osi. Kako bi mogli
objasniti vanost ove naredbe, moramo se vratiti ka samom dizajnu
programa.
Zbog fleksibilnosti i brzine rada uzduni profili se iscrtaju u istim DWG
datotekama kao i situacija toka kanala. Kada crtate uzduni profil X i Y
koordinate nisu vane, samo koordinirate Z (nadmorska visina) i stacionaa ili
udaljenost od poetne toke uzdunog profila. Iscrtavanje uzdunih profila
programski je povezano za koordinatni sistem softvera CAD-a, tako da je prva
taka stacionae vezana na taku X=Z, Y = 0. U vezi te pretpostavke, svi
uzduni profili bi nam se iscrtali na istu koordinatu Y. Stoga, program nudi
mogunost pomjeranja iscrtanih kanala uzdunog profila kanal po X i Y osi. To
je ovisno o mjerilima, duini kanala i visinskim razlikama izmeu najnie i
121
najvie take u kanalu. Pomjeranje uzdunih profila po X i Y osi
definiramosami.
121
Blok tjemena
U prozoru Blok tjemena definiramo posebno i izgled ispisa podataka o

tjemenu revizijskom ahtu.
Prozor Blok tjemena:
U ovom prozoru, moete slobodno oblikovati sadraj i format podataka bloka

za prikaz revizijskog ahta. Sadraj bloka je prilagodljiv, kao i gotovo svi
parametri, od oznake prefiks, sufiks, veliina pojedinanih opisa i blok
atributa. Koritenje pokazivaa na desnom rubu prozora takoer moe
odrediti redoslijed pojedinih elemenata blokova. Informacije koje e se
premjestiti, prvo odaberite, a zatim pomaknite pokaziva prema gore ili dolje.
Na slici iznad prikazan je klasini izgled bloka tjemena. Njegov sadraj
121
moete proizvoljno mijenjati, komandom Dodaj, Uredi, Izbrii.
Klikom na komandu Dodaj otvori se prozor:
Nakon unosa eljenih podataka kliknemo na Uredu i po potrebi spremite

poloaj novog elementa u bloku. Komandom Popravi postupak je slian.
Odaberemo red koji elite popraviti, kliknete na Popravi, unesete eljene
promjene i zatim potvrdite sa Uredu. Ako elite odreeni element bloka
izbrisati, izaberete element i zatim kliknete na komandu Brii.
121
Blok cijevi
U prozoru Blok cijevi definiramo osobine i izgled ispisa podataka o cijevi.
Prozor Blok cijevi:
Slika iznad pokazuje klasian izgled sadraja bloka cijevi. Njegov sadraj
moete promijeniti po elji, komandama Dodaj, Uredi, Izbrii. U ovom
prozoru moete odabrati opis naina prikaza cijevi u situaciji. Na raspolaganju
imate 'U vrsti, ako je prostor', 'Uvijek u vrsti' ili 'Uvijek u stupcu'.
121
Klikom na komandu Dodaj otvori nam se prozor:

121
Blok shema
U prozoru Blok shema definirate osobine i izgled ispisa podataka o montai

shema.
Prozor Blok shema:
Slika iznad pokazuje klasian izgled sadraja bloka cijevi. Njegov sadraj
moete promijeniti po elji, komandama Dodaj, Uredu, Izbrii.
121
Klikom na komandu Dodaj otvori nam se prozor:

NAPOMENA!!!
Za sva tri bloka smatra se da je najbolje ve na poetku na razini mree

postaviti veliine pojedinih atributa, u skladu sa predvienim mjerilom
crtea. Tako e transparentnost situacije biti bolja a ispisi korisniji.
121
Organizacija iscrtavanja po razinama crtanja (Layer-ima)
U prozoru Razine Crtanja (Layer) definiramo iscrtavanje mree ili

komunalnih vodova kao i razvrstavanje elemenata u proizvoljne crtae
ravnine. Parametre u tom prozoru definirate prema situaciji, kao i za uzduni
profil.
Prozor Razine Crtanja (Layer):
U ovom prozoru organizirate iscrtavanje elemenata kanalizacijskih sistema u

DWG crteu. Pojedini elementi kanalizacijskog sistema (u situaciji i u
uzdunom profilu) se iscrtaju na svoju razinu crtanja (layer). To omoguava
bolju preglednost iscrtavanja, kao i veu fleksibilnost pri izradi grafikih
priloga. Za projekt, mreu ili pojedinani kanal jednostavno odaberemo tzv.
121
prefiks prije iscrtavanja ravni, sa AutoCAD komandama moemo jednostavno
mijenjati njihove karakteristike (boja, tip linije, ...).
Snimanje terena
U prozoru Teren odaberete nain i osobine snimanja terena za odreeni vod

ili cijelu mreu.
Prozor Teren:
U ovom prozoru, odreujete metode snimanja terena za jednu liniju ili cijelu
mreu.
Vie o metodi snimanja terena.
Vrstu metode izaberete, mrea ili vod:
121
1. Automatsko snimanje terena pri iscrtavanju ili popravljanju osi
2. Ili program sadri runo dodane take terena u popisu 'Teren kanala'
Tabela profila
U prozoru Tabela profila odaberete svojstva ispisa u tabeli uzdunog profila

za mreu ili pojedini vod:
Prozor Tabela profila:
U prozoru Tabela profila, moete slobodno oblikovati sadraj i oblik tabele u

uzdunom profilu. Pomou klizaa na desnom rubu prozora takoer moe
odrediti redoslijed u kojem e se prikazivati pojedine linije. Liniju koju elite
121
premjestiti, prvo odaberite, a zatim pomaknite kliza gore ili dolje.
Na slici iznad prikazan je klasini izgled bloka tjemena. Njegov sadraj

moete proizvoljno mijenjati, komandom Dodaj, Uredi, Izbrii.
Klikom na komandu Nova vrsta otvori se prozor :

Uz to, definirate svojstva kanala za mreu, te smo iste karakteristike dodijelili

i pod elementima dakle kanalima. Ne mora tako i ostati. Za svaki kanal
moete promijeniti sve parametre sa istim postupkom kao to smo uinili za
mreu.
121
Template
U prozoru Template moete prilagoditi osobine ili postavke koje ste samo
naredili u projektu:
Prozor Template:
Postavke i parametri elemenata kanala, njihov oblik i svojstva u situaciji kao

to i u vertikalnim profilima, koje ste definirali, moete sauvati kao prijedlog
Template. Na taj nain ne trebaju se ponovno mijenjati osobine i oblik
pojedinih elemenata, nego jednostavno otvorite sauvane postavke pomou
naredbe (Uitaj - Template).
121
Za rad sa Template-om potrebne su vam tri komande:
1. 'Uitaj' template, program proita pohranjen template (*.spt) i iskoristi

postavke za aktivnu mreu tj. kanal
2. 'Default' vrati sa programom odreene ve postavljene osobine kanala
3. 'Spasi kao' spaava odreene postavke u novi template (*.spt)
U Template se spremaju postavke parametara, npr. specifina za odreeni

kriterij prikaza, tako da vie nije potrebno podeavanje svega, nego se te
postavke samo uitaju iz Template-a.
121
Dodavanje objekata komunalnih vodova i
krianja
Dijelovi linija sistema komunalnih vodova, njihovi objekti i krianja.
Objekte moete dodati naredbom 'Objekti Kanala'.
Postoje dva naina unosa krianja sa komunalnim vodovima:
1. Unos preko naredbe Objekti kanala u 'Projektnu paletu'
2. Unos trase i nivelete katastra komunalnih vodova u 'Projekt' (Krianja

se formiraju automatski, kad kriamo kanal jedan sa drugim).
Vie o unosu krianja.
Objekti
Pored osnovnih elemenata sistema odvodnjavanja (npr. cijevi i revizijski
ahtovi), u kanalizacijski sistem moemo ukljuiti i druge elemente kao to su
slivni ahtovi, kuni prikljuci, rasteretni ahtovi i bazeni, retencijski ahtovi i
bazeni (spremnici),
Svi ovi elementi se mogu prikazati i u uzdunom profilu kanala. Unijeti se

mogu pomou naredbe Projektna paleta Objekti kanala:
121
Naredbom Dodaj moete dodati situaciju i visinu ulaznih elemenata
kanalizacijskih sistema (kanale, kine fekalne prikljuke), kao i krianja sa
drugim komunalnim vodovima.
Odabirom naredbe Dodaj se otvori dijaloki prozor Objekt.
Postupak unosa sa naredbom Popravi je ista kao i postupak sa naredbom

Dodaj.
Korekcija automatskih krianja nije mogua sa naredbom Objekti Kanala.

Automatska krianja su komunalni vodovi, koje u projektu moete popravljati
sa naredbom 'Unos osi' i 'Unos nivelete'. Za detaljni opis krianja pogledajte
podglavlje 'Krianja'.
Pri ponovnom unosu uzdunog profila kanala iscrtaju se ve uneseni objekti.

Svaka promjena sadraja mora biti ponovno iscrtana, odnosno ponovo se
mora iscrtati uzduni profil.
121
Dodavanje objekata
Ako u prozoru Objekti kliknemo Dodaj otvori se prozor za dodavanje

objekata:
Odaberite tip objekta (krianje, kanal, prikljuak, gasovodni sifon)
Dodajte grafiki poloaj objekta (odaberemo taku u situaciji) ili

unesemo stacionau
Dodajte niveletu objekta sa apsolutnim visinama ili sa relativnim

dubinama (npr. 1,2m ispod razine terena)
Dodajte podatke o premjeru i opisu, koji e se ispisati vertikalno iznad

objekta iscrtanog u uzdunom profilu.
Nakon unosa kliknete Uredu i vratite se na popis objekata.
121
Krianja sa drugim komunalnim vodovima
Postoje dva naina unosa krianja sa komunalnim vodovima:
1. Unos preko naredbe Objekti Kanala u 'Projektnu paletu'
2. Unos trase i nivelete katastra komunalnih vodova u 'Projekta'
1. Nain takvog unosa je prikladan ako posjedujete samo podatak o visini

kanala na jednoj taki pojedinog komunalnog voda. Ako ponete sa
promjenom podataka osi kanala, tanost o podacima taaka krianja se
poinje smanjivati, jer program mikro lokaciju krianja odredi sa
projekcijom date take voda na os kanala. Kod velikih promjena protoka
osi kanala tanost krianja je znatno upitna.
2. Apsolutnu tanost krianja program prua u sluaju kada vam je
dostupan kompletan katastar komunalnih vodova. Pomou
jednostavnog 3D programskog okruenja unosite tok svih komunalnih
vodova, koji definiraju kanalizacijski sistem. Ako imate uspostavljen 3D
katastar komunalnih vodova, pri izradi situacije kanalizacijskog sistema
kao i pri iscrtavanju uzdunog profila pojedinih kanala, sva krianja su
definirana i automatski se iscrtaju. Tanost krianja definiranih na taj
nain je sigurna. Ako imamo promjene osi kanala, program pronae
nova krianja i iscrta ih na mjestima na kojima su se promjene desile.
U primjeru raspolaganja s kompletnim katastrom komunalnih vodova,

preporuuje se, da u Projekt unesemo cijeli katastar. Tako e do izraaja
doi, jedna od najveih prednosti u programu Sewer+, a to je
formiranje slike kompletnog 3D prostora i zasnivanje meusobnih
odnosa, odnos taaka izmeu komunalnih vodova. Ne gledajui na to
kako je odreena os sljedeeg ili postojeeg kanalizacijskog sistema,
program daje njihov prostorni poloaj, vezu i udaljenost od sljedeeg
voda kojeg nam u situaciji i u uzdunom profilu jasno prikae, kao i sva
eventualna krianja.
121
Popreni profil
U prozoru Normalni profili su naredbe za definiranje i ureivanje poprenih
profila komunalnih vodova. Tu pripremate podlogu za izradu prorauna
kubatura.
Primjer izgleda popisa poprenih profila:
Osnovni profil vai za cijeli projekt, a moe se unijeti podatke i za svaki

pojedinani vod ili dio voda. Tada jednostavno definirate novu vrstu profila.
U navedenom sluaju, stacionaa je 0-20 m u poprenom profilu sa humusom

i 60 irokog iskopa 20m na vertikalnoj iskopa u asfaltu.
Naredbom Osnovni profil... definirate tip iskopa za cijeli projekt.
Naredbom Dodaj da biste dodali svakoj liniji razliite dijelove bazi (vertikalni
iskopavanja, jednostrana promatranju, drugi)
Nakon utvrivanja profili se moe iscrtati. Odaberite tip profila i kliknite na

Iscrtaj Profil. Profil e biti nacrtane koordinira oko 0,0 u crteu. Moete
otvoriti prazan crtanje i crtanje profila. Zatim upiite naredbu Zoom
/extents u CAD-u.
Naredbama Uredi i Izbrii urediti i izbrisati dijelove iz popisa.
121
Primjer poprenog profila:
121
Dodavanje profila
Klikom na Dodavanje profila u meniju 'Normalni profili' otvori se sljedei
prozor:
Klikom na naredbu Grafiki izaberemo taku u situaciji ili ukucamo

stacionau kanala.
U okviru Povrinski sloj odaberite tip povrine i njenu debljinu. Imate asfalt,
makadam i humus.
Nakon dodavanja svih atributa (nagib, irinu dna, kut gaza cijevi u podlogu i
nasipu preko cijevi), a zatim pritisnite dugme OK.
Lijevo irinu dna (cm) - odrediti irinu donjeg ruba iskopa cijevi (isto vrijedi i
121
za dno irine desno).
Podatke za podlogu Sewer+ proita iz definicije cijevi u predmetnom dijelu

profila.
Kubature
Nakon definiranja poprenih profila Sewer+ automatski izrauna kubature
klikom na Izraun Kubature u 'Projektnoj paleti'.
Tablica se moe koristiti kao samostalni dodatak projekta, a pogodan je i kao

osnova za izradu popisa radova.
Izraun kubatura kopirate u Excel naredbama:
1. Kopiraj u meuspremnik kopira cijelu tabelu predmjera kakva je u

Sewer+.
2. Kopiraj izabrane, kopira samo izabrane redove tabele.
Naredbom Otvoriti sve postavljate sve mree, kanale i tjemena.
121
Objanjenje postavki prozora Izraun kubatura:
Sve jedinine mjere u tabeli su u m3.
Oznaka - Naziv mrea i kanala iz projektnog prozora
Humus, asfalt, makadam - koliine iskopane povrine u odnosu na tip

povrine
Skupni iskop cjelokupni iskop bez humusa, asfalta ili makadama, iskop je
razdijeljen na odjele po 2m dubine
Do Terena - razlika materijala od nasipa preko cijevi, do humusa, asfalta ili

makadama
Podloga - volumen materijala za podlogu
Do Ceste u sluaju da damo niveletu projektovane ceste
121
Zajedniki nasip = Do Terena + Nad Cijevima + Podloga + Do ceste
Humus + Asfalt + Makadam + Ukupni Iskop = Do Terena + Nad Cijevima +

Podloga + Volumen Cijevi (bez RJ)
Vidi sliku poprenog profila.
121
Hidraulika kanalizacije
Nakon definiranja trase kanalizacijskog sistema u situaciji, pripreme nivelete
kanala i definiciji spajanja kanala, moete pristupiti hidraulikom
dimenzioniranju kanalizacijskog sistema, ili provjere hidraulike karakteristike
postojeeg sistema.
Sa definiranjem osovina kanala i njihovih niveleta kanalizacijski sistem je

automatski pripremljen za hidrauliki preraun. Potrebni su podaci o terenu,
podaci o hidrologiji i podaci o stanovnitvu. Prije samog prorauna moete
definirati i postotak graninog punjenja profila cijevi.
Osnovni nain hidraulike u Sewer+ je TRRL Retencijska metoda. Metoda

omoguava raunanje sa injenicom da se cijevi pune i prazne u vremenskom
razmaku. Osim TRRL metode program nam omoguava i koritenje
racionalne metode, ali se ta metoda preporuuje samo za manje kune
sisteme.
Hidrauliki proraun kanalizacijskog sistema pokrenete odabirom Hidraulika

kanalizacije u glavnom izborniku ili Sewer+ ili klikom na naredbu u
alatnoj traci.
121
Naredba za hidrauliku kanalizacije
Naredba za izraun hidraulike kanalizacije se nalazi u padajuem meniju
Sewer+ ili se pokrene sa naredbom . Otvori vam se sljedei prozor:
U tabeli su prikazani svi potrebni podaci o kanalizacijskom sistemu u projektu.
Prije poetka hidraulikog izrauna trebamo unijeti jo podatke o hidrologiji:
- Trajanje i intenzitet oborina
- Slivno podruje i koeficijent otjecanja za svaku povrinu
- Podaci za izraun otjecanja za fekalne kanalizacije (norma potronje,

maksimum satne potronje, broj ljudi, ...)
- Koeficijent drenae stranih voda
121
- eljeni maksimalni postotak punjenja kanalizacijskog sistema, ...
Postoje dva naina prikaza podataka u prozoru hidraulike:
1. Popis kanala grupiranih po mreama i kanalima;
2. Sistem kanala prikazan u suprotnom smjeru protoka vode (od izljeva

prema gore). U ovom nainu prikaza moete vidjeti koji kanali imaju
izlaz (u potok ili u postojei sistem) i koji ahtovi su prikljuci
sekundarnih kanala
Pogled moete mijenjati u prozoru hidraulika (bijela pozadina) sa klikom na

desnu tipku mia i odaberite Hidro shemu ili Projektno stablo.
Hidroloke podatke unesete naredbom 'Hidro Data'.
Nakon unosa hidrolokih podataka unesete jo podatke o slivnom podruju.

Pomjeranjem na kartici 'Slivne', moete za svaku cijev definirati slivne
povrine ili fiksne priljeve.
Pritiskom na Hidro izraun pokrenete izraun hidraulike.
Nakon izrauna hidraulike moete provjeriti hidrograme cijevi klikom na

Hidrogram cijevi.
121
Za ispis simulacije tlane linije u uzdunom profilu kliknite na Tlana linija.
Hidrauliki podaci
Odabirom naredbe Hidro Data u prozoru 'Hidraulika'otvori se prozor:
Na temelju raspoloivih podataka odaberite tip oborina. Program nudi tri

opcije padavina:
1. Raunska oborina (prema Reinholdovm principu)
2. Datoteka sa realnim oborinama
3. Unos oborina prema ITF/GEN krivuljama
U prozoru ''Hidro podatci'' moemo definirati slijedee podatke koji su nam

potrebni za bolji izraun hidraulike:
121
1. Granini postotak punjenja (%) -> Navedite eljeni postotak
maksimalnog punjenja profila cijevi u kanalizacijskom sistemu.
2. Generalni koeficijent infiltracije (l/s/ha) -> Ova vrijednost predstavlja

koliinu ulaza tue vode u predmetni kanalizacijski sistem.
3. Norma potronje (l/osobu/dan) -> Podatak o potronji vode u

kuanstvima.
4. Vrijeme koncentracije povrinskog toka (min) -> Generalni podatak koji

definira osnovno vrijeme otjecanja kie iz slivnih povrina.
5. Broj stanovnitva po hektaru (P/ha) -> Stanovnitvo moemo definirati i

prosjeno u odnosu na veliinu povrine.
6. Koeficijent satne potronje (%) -> Koeficijent koji definira maksimalnu

koliinu otjecanja fekalne vode u najoptereenijem satu dana. Ovaj
koeficijent se normalno kree izmeu 8% i 12,5% (odnosno 1/12 i 1/8).
Pored definicije hidrolokih podataka trebate definirati i slivne povrine.

Za slivne povrine trebate kliknuti u prozoru Hidraulika na karticu
Slivne.
Za podatke koje ste gore definirali, moete pronai ekvivalente kod

podataka za pojedinane slivne povrine. U koliko ste ispunili
ekvivalente kod pojedinih slivnih povrina, program e kod hidraulike
preuzeti te podatke, a ako ostavite ove atribute prazne, program e
preuzeti atribute u oknu Hidro data odnosno Hidro podaci.
121
Slivne povrine
Prije poetka hidraulikog prorauna morate definirati svaku cijev, njenu
slivnu povrinu i koeficijent otjecanja (odliva). Jedna cijev moe odrediti
razliite slivne povrine sa razliitim koeficijentima otjecanja. Gledajui na
protok kanala i njegovu niveletu program sam definira cijev. Svaka promjena
nivelete ili profila cijevi predstavlja poetak nove cijevi. Unutar cijevi svi
hidrauliki parametri su jednaki. Cijevi automatski dobivaju indeks (C1,
C2, ..., Ci). U prozoru Hidraulika kliknete na karticu Slivne.
Primjer sa slivnim povrinama:
Naini za dodavanje slivnih povrina:
1. Slivno podruje za svaku hidrauliko podruje dodaje se klikom na

Dodaj slivnu povrinu.
2. Dupli klik miem na hidrauliki odsjek (npr. M1.K2.C2) i otvaranje
121
prozora Slivna povrina.
3. Slivne povrine za itav projekt moe se dodati izravno klikom na

'Slivne iz polilinija'
Opcijom Suma slivne dobit ete podatke o ukupnom slivnom podruju za

odabrani hidrauliki dio kanala, kanal ili cijelu mreu kanala. Slivne povrine
moete jednostavno iscrtati u situaciji sa klikom na Iscrtaj slivne.
Naredbe Prikai sve i Zatvori sve moete koristiti kada vam je potrebna
funkcija za otvaranje ili zatvaranje kanala.
Naredbom Na odlagalite odaberete hidraulike podatke u meuspremnik,

koje moete zatim kopirati u Excel (Copy - Paste).
Hidrauliki prozor zatvorite klikom na naredbu Zatvori.
121
Hidrauliki izraun kanalizacijskih sistema
Pritiskom na 'Hidro izraun' u prozoru 'Hidraulika' na kartici 'Cijevi' pokrenete
izraun hidraulike.
U prozoru Automatski raun hidraulike moete:
1. Izraunati hidrauliku za cijeli sistem ili samo odabrane grane

2. Odrediti granino punjenje (%)
3. Preraunati simulaciju vremenskog koraka
4. Odabrati nain odreivanja dimenzija kanala
Nakon zavretka hidraulikog prerauna rezultate za itav sistem moete

vidjeti u prozoru 'Hidraulika', a u koliko vam je potrebna detaljna informacija
za pojedinanu cijev, taj rezultat moete vidjeti u prozoru 'Hidrogrami cijevi'.
Rezultati se mogu spremiti u datoteku ili kopirati u Excel za daljnju obradu i
prikaz.
121
Rezultati hidraulike
Rezultati hidraulikih izrauna su prikazani u osnovnom prozoru Hidraulika.
Prikazani su sa maksimalnim punjenjem H(%) u najgorem sluaju kombinacija

trajanja i intenziteta oborina. Prikazan je i maksimalni protok kroz cijevi Qmax
i minimalna (ako je potrebno) i maksimalna brzina u cijevi.
Bijelo plavi znak ispred cijevi znai da je fi cijevi ispravan i program nije nita
mijenjao. Crveni znak znai da je predviena cijev prepuna odnosno je
punjenje cijevi vee od zadanog normativa. Ako je program mijenjao fi cijevi
pokae se zeleni znak, a u koloni Unutranji fi pored novog fi u zagradi
ispie i stari fi.
Dobivene rezultate i osobine pojedinanih cijevi je mogue svrstati u odnosu

na odabrani kriterij.
Za detaljnije informacije o svakoj cijevi kliknite dugme 'Hidrogram cijevi'.

Hidrogrami se mogu takoer iscrtati.
Rezultati hidraulinih izrauna mogu biti spremljeni u datoteku ili prenijeti u

druge programe (MS Word, Excel, ...), gdje se mogu dodatno obraditi i
koristiti u izvjetajima.
121
Hidrogrami cijevi
Ako elimo detaljnije pregledati rezultate hidraulikog izrauna, moemo kroz
komandu 'Hidrogram cijevi' za svaku cijev vidjeti taan vremenski redoslijed
funkcija P (t), p (t), W (t), ...:
Hidrogram cijevi moete iscrtati u CAD-u klikom na 'Nacrtaj Hidrogram...'.

Odredite razmjere i omjere protoka, i crtau ravan za iscrtavanje hidrograma.
121
Nivo vode u kanalima
Ako elite, moete pratiti promjene u razini vode u pojedinim dijelovima
cjevovoda ili promjene visine tlane linije u cjevovodu . Odabirom Tlana
linija otvara se pomoni prozor:
Odabirom naredbe Iscrtaj i Zoom u uzdunom profilu se iscrtaju tlane

linije, ije promjene radite korak po korak klikom u prozoru Tlana linija
Hidrauliki proraun se moe ponoviti, u koliko je to potrebno. Mogu unos

razliitih varijanti maksimalnih punjenja cijevi, kvaliteta cijevi, hidrolokih i
hidraulikih uslova. Svaki djelomini ili konani rezultat moemo snimiti u
datoteku. Uz pomo programa brzo i jednostavno optimizirate svaki dio ili
cijeli kanalizacijski sistem.
Ako program gledajui na rezultate hidraulikog prorauna izabere novu

dimenziju odabrane cijevi, se promjena prorauna iscrta u situaciji, uzdunim
profilima i u svim tabelama.
Bez obzira koliko je velika kanalizacija, hidrauliki izraun traje samo nekoliko
sekundi.
121
Hidraulika vodovoda
Program Sewer+ vam omoguava hidraulini proraun vodovoda. Hidraulini
proraun je napravljen uz pomo programa za proraun vodovodnih sistema
EPANET
Prije hidraulinog prorauna potrebno je zadovoljiti sljedee uslove:
unesene trase vodovoda sa predvienim niveletama
odabrane dimenzije cijevi sa podacima o hrapavosti cijevi (vie..)
odreen najmanje jedan izvor vode ili vodohram u sistemu (vie..)
za proraun je potrebno odabrati Vodovod za tip mree, jer mree

ostalih tipova nee biti proraunate.
Proraun hidraulike pokreete sa klikom na padajui meni Sewer+,

Hidraulika Vodovoda i Start Hidraulike vodovoda.
Otvori se prozor 'Hidraulika'. U tom prozoru odredite jedinice mjere protoka,

metodu za proraun hidraulike i potrebne podatke o hidraulinoj simulaciji.
121
Klikom na naredbu 'Pravila' odredite uslove za otvaranje ventila i pumpi.
Klikom na naredbu 'Proracun' pokrenete hidraulini proraun vodovodnog

sistema.
Nakon obavljenog prorauna moete sa klikom na 'Tabele' pregledati

rezultate.
Upozorenje!!!
U odnosu na razliite metode prorauna hidraulike potrebno je dati razliite
koeficijente za hrapavost cijevi.
Materijal Hazen-Williams C Darcy-Weisbach e Manning's n
Ljevano eljezo 130-140 0.85 0.012-0.015
Beton 120-140 1.0-10 0.012-0.017
PVC 140-150 0.005 0.011-0.015
elik 140-150 0.15 0.015-0.017
121
Klikom na naredbu 'Pravila' u prozoru 'Hidraulika' otvori vam se donji prozor.
U njega unosite pravila.
Sa pravilima kontrolirate stanje vodovodnog sistema u odnosu na:
1. nivo vode u vodohramu
2. tlak vode u voru
3. vrijeme u simulaciji
4. realno vrijeme u danu
Pravila ukucate u donji bijeli prozor i potom kliknete komandu 'Dodaj'.
Pri kreiranju pravila moete si pomoi sa komandom 'Veza', 'Status' i 'Uslovi'.
Nakon zavrenog unosa kliknete 'U redu'. Ne zaboravite uvrstiti pravilo u listu
pravila sa komandom 'Dodaj'!
121
Primjeri pravila:
LINK M1.K1.P1 CLOSED IF NODE Veza izmeu take 1 i 2 vodovoda K1 u

M1.K1.T23 ABOVE 20 mrei M1 se zatvori, kada je npr. nivo vode u
vodohramu u taki 23 iznad 20
LINK M1.K1.P1 OPEN IF NODE ventil M1.K1.P1 se otvori kada je nivo vode u
M1.K1.T23 BELOW 10 vodohramu M1.K1.T23 ispod 10
LINK M1.K2.P5 1.5 AT TIME 16 relativna brzina pumpe M1.K2.P5 je

postavljena na 1.5 kada proe 16h u
simulaciji
LINK M1.K3.P10 CLOSED AT

CLOCKTIME 10 AM
Ventil M1.K3.P10 (izmeu T10 i T11) je
periodino zatvoren pri 10h i otvoren u 8h
LINK M1.K3.P10 OPEN AT naveer
CLOCKTIME 8 PM
121
Tabele sa hidraulinim podacima za vodovod
Nakon obavljenog prorauna hidraulike vodovoda moete pregledati podatke.
Pregled podataka je mogu iz:
1. datoteke WtHydro u direktoriju ?:\Temp (na sistemskom disku)
2. preko naredbe 'Tabele' u prozoru 'Hidraulika' ili padajuega menija

'Sewer/Hidraulika vodovoda/Rezultati hidraulike vodovoda'
3. s pritiskom na komandu
4. preko ispisa tjemena u blokovima i cijevi u situaciji
Primjer izgleda rezultata hidraulike vodovoda:
121
Postupak kreiranja vodovoda
Unos vodovodnoga sistema je slian unosu kanalizacijskoga sistema:
1. Unesite novu mreu. Za tip mree odaberite 'Vodovod'.
2. Zatim unesete trase vodovoda sa naredbom 'Unos osi' i odredite im

nivelete sa 'Unos nivelete'
3. Nakon odreivanja niveleta odredite tip i dimenziju cijevi.
4. Pri unosu podataka o cijevima morate unijeti koeficijent hrapavosti

cijevi u odnosu na odabir formule gubitka tlaka.
5. Unos vodovodnih elemenata preko prozora numeriki (ventila,

vodohrama, izvora,)
6. Potrebno je odvojiti:
a) elemente u tjemenima: grafiko tjeme, izvor vode, vodohram,
koritenje
b) elemente izmeu tjemena: ventil, pumpa i cijevi
7. Ventil izmeu tjemena npr. 2 i 3 je potrebno odrediti u tjemenu 2. Ventil

i pumpu Epanet posmatra kao kratku cijev, zato razdaljina izmeu
tjemena ne smije biti velika.
8. Za proraun hidraulike vodovoda u padajuem meniju 'Sewer+'

izberete 'Hidraulika vodovoda' i naredba 'Start hidraulike vodovoda'
9. U prozoru 'Hidraulika vodovoda' moete odrediti 'Pravila' djelovanja

sistema i pokrenete 'Proraun'.
10. Nakon obavljenog prorauna pregledate mogua upozorenje.

Hidrauline rezultate moete pogledati preko prozora 'Tabele'
Za detaljniji opis proitajte jo:
- elementi vodovoda
- unos pravila
121
Tip tjemena
Potronja
U prozoru za potronju u odabranom tjemenu unesite potronju u l/s. Ako

elite konstantnu potronju u tom voritu odaberite pod uzorci Fixed i
utipkajte eljenu vrijednost.
Uobiajeno se za simulaciju sistema odabere vremenski uzorak potronje. Za

odreenu vremensku jedinicu (sat u danu) se odredi udjel srednje dnevne
potronje. Zbir tih koeficijenata je jednak 24. U prozor 'Potronja' unesite jo i
dnevnu upotrebu za vorite. Umnoak dnevnog koritenja i multiplikatora je
predviena potronja.
121
121
Hidrant
Pri unosu hidranta, unesete podatak potronje na tom hidrantu u l/s. Zatim
jo izaberete tip hidranta (nadzemni ili podzemni).
Data potronja je konstantni istok iz vodovodne mree.
121
Izvor
Izvor oznaava neogranieni izvor vode. Kota izvora vode je jednaka koti
nivelete vodovoda u tom tjemenu.
121
Vodohram
U prozoru za Vodohram dajete relativne kote iznad kote terena za vodohram.

Osnova je kota terena koju Sewer+ izrauna za to tjeme.
Ako je apsolutna kota terena npr. 100 m, poetni nivo vode 105 m onda
unesete vrijednost 5 u prozoru 'Poetni nivo vode'.
Upozorenje!!
Tokom simulacije za vodohram ne smije nivo vode pasti ispod minimalnog

nivoa vode. U tom sluaju je potrebno dodati pravilo da se isticanje iz
vodohrama zatvori.
Primjer unosa podataka za vodohram:
121
Pumpa
Pumpu koristite u vodovodnom sistemu za crpanje vode. Pri odreivanju

pumpe potrebno je odrediti sljedee parametre:
1. Snagu pumpe u KW ili Qh dijagram toka.
2. Relativnu brzinu pumpe (1-puna snaga, 0-iskljuena)
3. Vremenski dijagram relativne brzine pumpe
Opcija 'mijenjaj svuda' koristite pri izmjeni vremenskog dijagrama brzine rada
pumpe za sve pumpe u projektu.
Obrni smjer rada znai ako elite crpiti vodu u obrnutom smjeru (normalno
crpi u smjeru stacionae vodovoda).
Primjer prozora sa podacima za pumpu:
121
Dijagram pumpe
Za rad pumpe moete unijeti dijagram protoka pumpe pri odreenoj

manometrijskoj visini. U prozoru 'Numeriko' odaberete pumpu i kliknete
komadu za unos krivulje.
Otvara vam se sljedei prozor:
Sa komadom 'Umetni' dodajete nove redove za unos protoka i visinu

pumpanja za pojedini protok.
Uvijek je potrebno u 1. redu poeti sa protokom 0 i u zadnjem redu zavriti sa
Visinom pumpanja 0!
121
Vremenski uzorci
U tabeli uzorci dodajete vremenske uzorke za rad pumpe ili upotrebe za

vrijeme simulacije.
Sa komandom 'Umetni' dodajete redove u koje potom unosite vrijeme

simulacije i mnoitelj pumpanja tj. upotrebe.
121
Ventili
Sa ventilima kontrolirate tlak ili protok u vodovodnom sistemu.
Ventili sa dva stanja, potpuno otvoreni ili zatvoreni nisu definirani u 'Epanet'-u
kao ventili. Upotrijebite pravila za otvaranje ili zatvaranje cijevi, to u
simulaciji ima jednak efekt kao ventili za zatvaranje.
Pri projektiranju vodovodnih mrea moete koristiti sljedee ventile:
1. PRV (Pressure Reducing Valve) odredite izlazni tlak u metrima vodnog

stuba
2. PSV (Pressure Sustaining Valve) - odredite ulazni tlak u metrima vodnog

stuba
3. PBV (Pressure Breaker Valve) odredite konstantno smanjenje tlaka u

metrima vodnog stuba
4. FCV (Flow Control Valve) mjeri protok u l/s
5. TCV (Throttle Control Valve) dajete koeficijent gubitka tlaka. Odnos

izmeu stepena zatvorenosti ventila i gubitka tlaka je uobiajeno
podatak dat od strane proizvoaa ventila.
121
Ventili imaju tri stanja:
1. otvoren - ventil je potpuno otvoren i ne obavlja funkciju smanjivanja i

ograniavanja protoka ili tlaka
2. zatvoren - ventil je potpuno zatvoren
3. aktivan - ventil radi prema postavkama
Status ventila i njegovih postavih se mogu tokom simulacije mijenjati sa

koritenjem 'pravila'.
Zaradi naina definicije ventila je potrebno za pravilan hidraulini proraun

potivati sljedea pravila upotrebe ventila u mrei:
PRV, PSV ili FCV ne smiju biti neposredno povezani sa izvorom ili
vodohramom nego mora biti izmeu njih barem jedan odsjek cijevi
Uzastopna veza PRV ventila nije doputena
PSV ne smije biti povezan na donji dio vorita ventila PRV
121
Montane sheme
Montane sheme nam omoguavaju situacijsko iscrtavanje elemenata

sistema vodovoda u tjemenima sa cijevima, fazonskim ili armaturnim
elementima,... Program shematski iscrta odabrano tjeme sa prikljunim
cijevima. Na takvu shemu moemo zatim dodati elemente vodova iz
biblioteke elemenata. Omogueno je crtanje elemenata u tlocrtu i u
proizvoljnom profilu. Unos elemenata je jednostavan, program samostalno
prepoznaje kraj ranijeg elementa i nae taan kontakt novog sa prijanjim
elementom.
Naredba 'Unos montane sheme' moete pokrenuti preko 'Sewer+'

komandne linije ili ''Ribbon''-a:
Pri pokretanju naredbe 'Unos montane sheme' imamo automatski na

raspolaganju da odaberemo ve iscrtanu shemu i nastavljamo rad na njoj,
moemo odabrati [Tjeme] i odrediti novo mjesto u situaciji, gdje elimo
iscrtati montanu shemu:
Command: KGSWMONTAZNASEDIT
Odaberi Montaznu Shemu [Tjeme]:t
Odaberi Tjeme [Shema]:
Odredi tacku iscrtavanja montazne sheme:
Nakon odreivanja lokacije iscrtavanja nove montane sheme, otvori nam se

prozor 'Odabir elemenata montane sheme', koji predstavlja nau biblioteku
elemenata.
121
U biblioteci biramo izmeu kategorija 'Cijevi fazonski komadi, 'Ventili i
zasuni' i 'Vodomjeri i hidranti'.
Svakoj kategoriji biramo vrstu elementa sa mogunou koritenja filtra za
premjer elementa te zatim odaberemo i tip.
Odabrane elemente moemo dodati u tlocrt sa pritiskom na komandu 'Dodaj
u Tloris'.
Nakon odabira elementa i unosa u crte se u komandnoj liniji pojavi:
Odaberi proizvoljnu taku za poziciju prvog elementa:

Odaberi rotaciju:
King.Sewer+: Element unesen!
121
Command:
Odaberi taku za koju se veze novi element [Mijenjaj/Slobodno]:
Odaberi tacku elementa: [S1/S2/Ok/Prekini]:o
King.Sewer+: Element dodan!
Taku prvog elementa sheme odreujemo proizvoljno. Sljedei elementi se na

prvi veu samostalno, naredba nudi da ranije unesene zamijenimo sa izborom
'Zamijeni', sa izborom'Slobodno' moemo sljedei element postaviti
proizvoljno.
Sa'Ok' potvrdimo i zavrimo unos, sa 'Prekini' prekinemo unos elementa,

naredbe S1/S2/S3 su na izboru u ovisnosti od broja moguih prikljuaka
elemenata. Sa njim odreujemo taku na koju se kai na prethodni element.
Sa odabirom komande 'Brisi element' moemo iz sheme brisati pojedine

elemente.
Za ureivanje profila pritisnite komandu 'Uredi profil'
Command:
Ureivanje Profila - Odaberi komandu [Dodaj/Brisi/zamjeni DWG] :d
Dodavanje u Profil Izaberi Element iz Tlocrta:
Odaberi taku iscrtavanja elementa:
Odaberi rotaciju:
121
Sa naredbom 'zamjeni DWG' se otvara sljedei prozor:
Uz pomo te naredbe moemo ubaenom elementu zamijeniti prikaz.
Sa odabirom komande 'Novi Profil dobijemo u komandnoj liniji:
Command:
Odredi liniju profila. Odaberi prvu tacku:
Odaberi drugu tacku:
Ime novoga Profila: A-A
King.Sewer+: Novi Profil kreiran.
U crte dodamo liniju profila, na koju zatim prenosimo elemente iscrtane u

tlocrtu.
121
Naredba 'Brisi sve' iz sheme pobrie sve unesene podatke. Naime ti podaci
ostaju iscrtani u DWG-u tako da je za pravilno iscrtavanje stare sheme iz
crtea treba pobrisati i ponovno iscrtati. Briemo ih sa naredbom 'Delete'.
Sa pritiskom na komandu 'Popis materijala' dobivamo u crteu tabelarni ispis

elemenata. Program u shemi numerie elemente koji su zatim u tabeli
rasporeeni prema redovnom broju sa oznaenim brojem pojedinih dijelova.
Naredba 'Crtanje montane sheme' iscrtava montanu emu u situaciji

odabranog tjemena. Ako odabrano tjeme ima ve ucrtane elemente oni se
iscrtaju.
121
Alati za pomo u radu
Alati dostupni preko menija Sewer+

U meniju Sewer+ nam program nudi zbirku alata koji su namijenjeni prije
svega lakem radu sa Acad datotekom, odnosno omoguavaju bolji i bri
pregled nad uraenim poslom i dobivenim rezultatima.
1. Info tjemena
2. Iscrtaj poprene profile u situaciji
3. Iscrtaj poprene profile u V.P.
4. Tjemena kanala iz polilinije
5. Unos Tiff (Tfw) rasterske podloge
121
'Info tjemena' je naredba koja nam omoguava numeriko ureivanje
podataka tjemena kako u situaciji tako i u uzdunom profilu.
'Iscrtaj popreni profil u situaciji' je naredba sa kojom moemo u situaciji

iscrtati profile na proizvoljnim stacionaama kanala na osnovu definiranih
normalnih profila.
'Iscrtaj popreni profil u uzdunom profilu' je naredba sa kojom moemo

u uzdunom profilu iscrtati poprene profile na proizvoljnim stacionaama, na
osnovu definiranih normalnih profila.
'Tjemena kanala iz polilinije' je naredba uz pomo koje moemo

proizvoljnu poliliniju promijeniti u komunalni vod. Vertex polilinije postaje
tjeme komunalnog voda.
'Unos Tiff (Tfw) rasterske podloge' je naredba uz pomo koje moemo u

situaciju staviti geopozicionirane rasterske podloge, kao to su npr. DOF te
TTN podloge.
121
Alati dostupni preko projektne palete
Pored alata dostupnih preko menija Sewer+, alati su dostupni preko
'Projektne palete' i to naime razliiti u odnosu na nivo izbora. Alati u
projektnoj paleti su na nivou projekta, mree ili kanala.
1. Alati dostupni preko projekta:
- Izraunaj krianja
- Preraunaj teren
- Iscrtaj sve V.P.
'Izraunaj krianje' sa naredbom pri izmjeni kanala ponovo preraunavamo

sva krianja istih.
'Preraunaj teren' sa naredbom istovremeno preraunavamo teren za

cjelokupni sistem komunalnih vodova.
'Iscrtaj sve V.P.'sa naredbom moemo iscrtati sve uzdune profile u

projektu.
2. Alati dostupni preko mree:
121
- Brii iz crtea
- Resetiraj poloaj atributa
- Iskljui automatsko imenovanje ahtova
- Ukljui automatsko imenovanje ahtova
- Izbrii podatke o cijevima
'Brii iz crtea' sa naredbom moemo odjednom iz crtea izbrisati

cjelokupnu mreu komunalnih vodova te pripadajue uzdune profile, ako ih
iscrtavamo u istom dwg-u.
'Resetiraj poloaj atributa' sa naredbom moemo poloaj atributa (opis

ahtova, kanala,) postaviti na ishodinu lokaciju za cjelokupnu mreu
vodovoda.
'Iskljui automatsko imenovanje ahtova' sa naredbom iskljuujemo

automatsko imenovanje ahtova za cjelokupnu mreu, to znai da u prozoru
za numeriko unoenje (ili info tjemena) sami proizvoljno upisujemo ime
ahtu.
'Ukljui automatsko imenovanje ahtova' sa naredbom ukljuujemo
121
automatsko imenovanje ahtova za cjelokupnu mreu, to znai da se runo
postavljena imena pri ponovnom iscrtavanju osi postavljaju na ishodite
vrijednosti.
'Izbrii podatke o cijevima' sa naredbom izbriemo podatke o cijevima za

cjelokupnu mreu kao to su fi, debiljina cijevi, debljina podsipa,... Izmjene
stupaju na vanost pri ponovnom brisanju ose ili uzdunih profila.
Dodatni alat je i 'Iscrtaj emu okna':
Uz pomo te naredbe moemo u dwg iscrtati sheme pojedinih revizijskih

ahtova u smislu prikaza odnosa izmeu pozicije ahta te ulaznih i istonih
cijevi u aht.
121
Alati dostupni preko kanala:
- Uporedive visine
- Zarotiraj kanal
- Objekti kanala
- Resetiraj poloaj atributa
- Tjemena na dubini
- Iskljui automatsko imenovanje ahtova
- Ukljui automatsko imenovanje ahtova
- Izbrii podatke o cijevima
'Uporedive visine' za komunalne vode sa velikim padom terena je potrebno

prije tampanja na papir uzduni profil rasjei na vie dijelova i popravljati
horizont u uzdunom profilu.
121
U listu pomaka iscrtavanja sa komandom 'Dodaj' dodate mjesto prijeloma i
pomak po Y koordinati (visinu pomaka).
'Zarotiraj kanal' sa naredbom moe zarotirati usmjerenost kanala.

MIjenjamo poetno i krajnje tjeme.
'Objekti kanala' sa naredbom moemo pojedinom kanalu dodati, popravljati

ili brisati pojedine objekte.
'Resetiraj poloaj atributa' sa naredbom moemo postaviti poloaj opisa

tjemena, cijevi, koje smo runo premjestili za svaki pojedini kanal.
'Tjemena na dubini' sa naredbom moemo sva tjemena kanala dati na istu

dubinu u ovisnosti od terena.
121
'Iskljui automatsko imenovanje ahtova' sa naredbom iskljuujemo
automatsko imenovanje ahtova za cjelokupnu mreu, to znai da u prozoru
za numeriko unoenje (ili info tjemena) sami proizvoljno upisujemo ime
ahtu.
'Ukljui automatsko imenovanje ahtova' sa naredbom ukljuujemo

automatsko imenovanje ahtova za cjelokupnu mreu, to znai da se runo
postavljena imena pri ponovnom iscrtavanju osi postavljaju na ishodite
vrijednosti.
'Izbrii podatke o cijevima' sa naredbom izbriemo podatke o cijevima za

cjelokupnu mreu kao to su fi, debiljina cijevi, debljina podsipa,... Izmjene
stupaju na vanost pri ponovnom brisanju ose ili uzdunih profila.
Priprema listova za printanje
Funkcija, pomou koje printamo na list (listove) papira. Vee situacije

moemo pomou funkcije razdijeliti na pojedinane proizvoljno velike listove.
121
121
Izvjetaji
U meniju Sewer+ imamo pod opcijom 'Izvjetaji' na raspolaganju tri razlina

ispisa. Program nam omogoava, da podatke o iskolienju vodova, br.
ahtova i njihovih dimenzija te dimenzija i duini cijevi, ispisijemo u obliku
izvjetaja. Izvjetaje je mogue izvoziti u datoteku ili kopirati ih u odlagalite i
dalje ureivati npr. u Excelu. Podaci se mogu kopirati u odlagalite u cjelosti
ili samo odabrani.
Ispisi su sljedei:
- Ispis iskolienja
- Ispis dimenzije cijevi
- Ispis dimenzije ahtova
121
Ispis iskolienja
U meniju Sewer+ pod 'Izvjetaji' izberemo 'Ispis iskolienja'. Pojavi se nam
sljedei prozor:
Klikom na 'Otvori sve' nam se otvori drvo tjemena sa pripadajuim podacima

za cjelokupni projekt. Ispis je primjeren kao prilog projektu komunalnog voda.
121
Ispis dimenzija cijevi
U meniju Sewer+ pod 'Izvjetaji' izberemo 'Ispis dimenzije cijevi'. Pojavi nam
se sljedei prozor:
Klikom na komandu 'Otvori sve' otvara nam se drvo cijevi komunalnih

vodova. Izvjetaj sadri podatke o fi-u te duini cijevi. Podatke moemo vidjeti
rasporeene prema projektu ili po pojedinim mreama.
121
Ispis dimenzija ahtova
U meniju Sewer+ pod 'Izvjetajima' odaberemo 'Ispis dimenzija ahtova'.
Pojavi nam se sljedei prozor:
Klikom na komandu 'Otvori sve' otvori nam se drvo kanala sa spiskom

pripadajuih ahtova. Izvjetaj nam daje broj ahtova pojedinih dimenzija na
kanal.
121

Sewer+ Uputstvo

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sewer+ Uputstvo

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

UPUTSTVA

PROJEKT................................................................NAPAKA! ZAZNAMEK NI DEFINIRAN.

ALATI ZA POMO U RADU................................................................................110

Osnovna ideja programa i rada u njemu je da se kreira 3D prostor - situacija terena i

b) Boris Kompare - Modeliranje kie otjecanje iz urbanizirane sliva Ljubljana 1991

c) Mitja Brilly - Osnove hidrologije I Ljubljana 1992

d) Leonid Kregar - Zadravanje metoda izraunava kanalizacijskih mrea

Program omoguava rad 'Ribbonima' kao i upotrebu klasinih menija i

2. U osnovnom meniju Sewer+ odabirom naredbe Novi kanal, unesite

3. U Projektnoj Paleti desnom klikom mia na meni, gdje moete

4. U projektnoj paleti samo odaberete novo-izraenu mreu i desnim

7. U projektnoj paleti desnim klikom mia kliknite na va novi kanal i

8. Jednostavnim klikom na mjesta na koja elite imati postavljene kanale,

9. Po konanom unosu situacije, desnim klikom mia, ponovo odaberete

U prozoru za numeriki unos, u kartici Tjeme nastavljate:

- Unoenjem objekta komunalnog voda u tjemenu kojeg moe program

Uzduni profil sa pripadajuom tabelom

Sve naredbe su dostupne desnim klikom na mi na dijelu objekta koji elite

Naredbu 'Unos Osi' i 'Unos Nivelete' namijenjene su unosu osi i nivelete za

Komanda 'Teren Kanala' namijenjena je za proraun i pregled terena kanala

Klikom na 'Usporedne Visine' definirate prelom uzdunog profila po visini. Tim

Komanda 'Normalni Profil' koristite za definiranje iskopa. U podprozoru

Komanda 'Proraun Kubatura' je namijenjen za tablini prikaz prorauna, koji

Klikom na naredbu Nova Mrea ' dodate u 'Projekt' novu mreu.

Prozor za unos mree:

Birate jednu od sljedeih mrea:

U oknu mree se nalaze sljedee naredbe:

Modeliranje terenskih podataka

Sewer+ terenske podatke pretvori u model terena pomoi dvjema

1. Metoda projekcije taaka na os kanala

2. Metoda digitalnog modela terena (DMR)

1. Metoda projekcije take na osovinu kanala je najpogodnija za teren

Popis naredbi za modeliranje terena:

- Naredba za unos terenskih podataka iz datoteka, blokova, 3D take,

- Naredba za dodavanje i brisanje terenskih taaka iz spiska. Terenske

- Naredba za dodavanje lomnih linija (Constrain). Tim odreujemo rubove

- Naredba za iscrtavanje digitalnog modela terena. Naredba iscrta

- komanda za unos terenskih podataka u projekt.

Sewer+ omoguava vie naina unosa terenskih taaka u projekt:

a) Take iz datoteke omoguavaju unos terenskih taaka iz tekstualne

Upiete ime bloka, koji sadri podatke sa visinama.

Imena atributa visina navedeni su na komandnoj liniji, oznaka i opis (u

Savjet: imena atributnih blokova su vidljiva u komandnoj liniji ili u

c) 3D take iz crtea e se koristiti u sluaju da su u crteu objekti, koji

3D objekti se unose s klikom na 3D take iz crtea u projekt na sljedei

Izbor objekta (naredba all u komandnoj liniji CAD-a).

Odreivanje najnie nadmorske visine je mogue (mogue <nema

Korak itanje polilinijskih taaka (u metrima - manja duina koraka

Dodate, ili zamijenite postojei 3d niz i take sa prikupljenim 3d

- komanda za dodavanje blokova visina i opisom u situaciji u projektu

- komanda za brisanje terenske take/taaka iz situacije i projekta

Naredba za brisanje i popravljanje taaka, brie samo take (blokove), koje je

Dugme Iscrtavanje povrina koristimo za iscrtavanje svih terenskih taaka

U projektnom oknu naredba Preraunaj teren u

Unos rasterskih podloga

Za Insert podloga kliknite na u alatnoj vrsti.

Svaka taka je upisana sa svojom stacionaom i visinom.

- Naredba za dodavanje i brisanje terenskih taaka iz popisa. Terenske

- Naredba za odreivanje lomnih linija (Constrain Ograniiti).

- Naredba za iscrtavanje Digitalnog Modela Reljefa. Naredba iscrta mreu

Dodavanje nivelete ceste:

U praksi se esto pojavljuje da u isto vrijeme sa projektovanjem nove

Dugme Dodaj nam omoguava dodavanje nivelete ceste. Prikae se prozor,