4.

C CU PHI KH
C cu phi kh co nhim vu iu khin qua trnh thay i mi cht cng tac
trong ng c, Thai sach kh thai khoi xilanh va nap y hn hp hoc khng kh
mi vao xilanh ng c.
iu kin lam vic:
- Tai trong c hoc cao
- Nhit cao
- Tai trong va p ln
Yu cu i vi c cu phi kh:
- ong m ung quy lut va thi im
- m ln
- ong kn, xupap thai khng t m trong qua trnh nap,
- t mon, ting n nh, d dang iu chnh, sa cha, gia thanh ch tao
thp.
am bao nhim vu va yu cu trn c cu phi kh c phn thanh cac loai sau:
C cu phi kh dung cam-xupap:
La loai c cu phi kh c s dung ph bin trong cac loai ng c t trong,
co kt cu n gian, d ch tao, d iu chnh, gia thanh khng cao lm.
C cu phi kh dung van trt: La loai c cu co nhiu u im nh tit
din lu thng ln, d lam mat, t ting n. Nhng do kt cu kha phc tap, gia
thanh cao nn ngi ta ch s dung cho cac loai xe c bit nh ng c xe ua.
C cu phi kh dung piston ong m ca nap va ca thai: La loai c cu
phi kh cua ng c hai ky quet vong hoc quet thng, quet thng co th qua xupap
xa hoc ca xa dung piston i nh. C cu phi kh loai nay co kt cu n gian,
khng phai iu chnh, sa cha nhng cht lng qua trnh trao i kh khng cao.
Trong c cu loai nay piston ng c ong vai tro nh mt van trt, ong m ca
nap va ca thai. Loai ng c nay khng co c cu dn ng van trt ring ma
chung dung c cu khuyu truc thanh truyn dn ng piston .
C cu phi kh hn hp dung ca nap va xupap thai: s dung trn ng
c hai ky quet thng

38
4.1. C IM KT CU CUA C CU PHI KH
4.1.1. C cu phi kh dung trn ng c hai ky
Trong ng c hai ky, qua trnh va nap y mi cht mi vao xilanh ch
chim khoang 1200 n 1500 goc quay truc khuyu. Qua trnh thai trong ng c hai
ky chu yu dung khng kh quet co ap sut ln hn ap sut kh tri y san vt
chay ra ngoai. qua trnh nay se xy ra s hoa trn gia khng kh quet vi san vt
chay, ng thi cung co cac khu vc cht trong xilanh khng co kh quet ti. Cht
lng cac qua trnh thai sach san vt chay va nap y mi cht mi trong ng c
hai ky chu yu phu thuc vao c im cua h thng quet thai.
Theo hng vn ng cua dong kh quet trong ng c hai ky phn thanh hai loai:
Quet vong: la h thng quet va thai vn hanh theo nguyn ly dong khng kh
quet i ng vong luc u t pha di men theo thanh xilanh i ln, ti np xilanh
dong kh quay i chiu 1800 va i xung ngc vi chiu cu. Cac ca thai va ca
quet cua h thng quet vong u t phn di cua xilanh va vic ong, m cac
ca nay u do piston am nhim.
Quet thng: dong kh quet i theo ng thng t di ln, v vy hanh trnh
cua no trong xilanh ch bng mt na so vi quet vong. Cac c cu quet va thai cua
h thng quet thng c t hai u xylanh. iu khin ong m ca kh la do
piston hoc xupap dung truc cam.
Ngoai ra h thng quet thai cua ng c hai ky con c phn loai nh
Da vao cac ca kh quanh chu vi co:
Quet vong t ngang: Cac ca thai cua h thng nay c t ngang i din
vi ca quet.
Quet vong t mt bn: Cac ca thai va ca quet u t v mt bn cua thanh
xylanh.
Quet vong t xung quanh: Cac ca thai va ca quet u c t khp chu vi
xylanh cua ng c.
Quet vong t hn hp: La dang hn hp cua cac h thng quet vong t
ngang, quet vong t mt bn, quet vong t xung quanh.
Da vao chiu cao tng i gia ca thai va ca quet doc theo ng tm xylanh:

39
 Mep trn ca thai cao hn ca quet: trong o nu la ng c tng ap th cac
ca thai phai co van xoay tranh tn tht kh quet. Nu la ng c c nho khng
tng ap th khng cn lp van xoay ng c phc tap.
Mep trn ca thai ngang vi mep trn cua ca quet: Trong trng hp nay
phai lp van mt chiu t ng trong ca quet tranh hin tng san vt chay i
vao ca quet.
Mep trn ca thai thp hn mep trn ca quet: Nu ch co mt hang ca quet
th tt ca cac ca quet phai lp van mt chiu. Nu co hai hang ca quet th ch cn
lp van mt chiu cho hang ca quet pha trn.
Thc t ta gp rt nhiu cach b tr phng hng cua cac ca quet, nhng tt
ca u da trn c s cua cac phng an b tr sau:
Hng song song: Cac ca quet va thai u c b tr song song vi nhau
trong mt ct ngang cua xilanh. Thng c s dung cho ng c hai ky c nho.
Hng tm: Thng s dung trong ca thai cua h thng quet vong t xung
quanh hoc h thng quet vong t thng.
Hng tip tuyn: ng tm cac ca kh la nhng ng tip tuyn vi mt
ng tron co ng knh nho hn ng knh xilanh.
Hng lch tm: ng tm cua cac ca thai hoc cac ca quet tp trung vao
mt vai im lch tm so vi tm xilanh nm bn trong hoc bn ngoai xylanh.
4.1.2. Mt s h thng quet thai c s dung nhiu hin nay
H thng quet vong t ngang theo hng song song:
S dung chu yu trn ng c hai ky c nho
1
c im: Dung cacte lam may nen kh tao
ra khng kh quet.
2 Ca quet thng t xin ln hoc nh piston
co kt cu c bit dn hng dong khng kh quet
trong xylanh.
3

Hnh 4.1. C cu dung hp cacte quet kh.

1. Piston.
2. Thanh truyn.
3. Truc khuyu.
40
 H thng quet vong t ngang theo hng lch tm:
Thng dung trn cac ng c hai ky co cng sut ln.
c im: Ca quet t theo hng lch tm, xin ln va hp vi ng tm
xilanh mt goc 300, do o khi dong khng kh quet vao xilanh se theo hng i ln
ti np xilanh mi vong xung ca thai.
H thng quet vong t ngang phc tap:
c im: Co hai hang ca quet, hang trn t cao hn ca thai, bn trong co
b tr van mt chiu sau khi ong kn ca thai vn co th nap thm mi cht cng
tac mi vao hang l pha trn.
Ap sut kh quet ln nhng do kt cu co nhiu van t ng nn phc tap.
Chiu cao cac ca kh ln lam tng tn tht hanh trnh piston, giam cac ch tiu
cng tac cua ng c.
H thng quet vong t mt bn:
Ch s dung cho cac ng c hai ky tnh tai, ng c tau thuy c nho co tc
trung bnh. Cac ca kh t mt bn cua thanh xilanh theo hng lch tm ca
quet nghing xung mt goc 150. Trong h thng co th co van xoay ong ca
thai sau khi kt thuc quet kh nhm giam tn tht kh quet. H s tn tht kh quet
tng i ln, ap sut co ch trung bnh nho.
H thng quet thng qua xupap thai:
Dung rng rai trong ng c t, may keo, tau thuy, tau hoa
c im: Ca quet t xung quanh xilanh theo hng tip tuyn. Xupap thai
c t trn np xilanh.

2
1
3

Hnh 4.2.C cu quet thng qua xupap thai.

1. Cam; 2. Xupap; 3. Piston; 4. Bm quet kh
41
 Dong kh quet ch i theo mt chiu t di ln np xilanh ri theo xupap thai ra
ngoai nn dong khng kh quet t b hoa trn vi san vt chay va kh thai c y
ra ngoai tng i sach, do o h s kh sot nho va ap sut dong kh nap ln.

b) c) d) e)

Hnh 4.3. Mt s phng an quet thai trn ng c hai ky

a)
a. H thng quet thng dung piston i nh; b. H thng quet vong t ngang theo
hng lch tm; c. H thng quet vong t ngang phc tap; d. H thng quet thng qua
xupap thai; e. H thng quet vong t mt bn
z
p CT
1'
c 1' 1 2 123
3'-1
c'
O
3-4'

m
n a
P0
3' 3
4' 4
Vh Vn V
Vh
4-4'
3-3'
CD
CT CD
Hnh.4.4.S qua trnh cng tac va pha phi kh cua ng c hai ky quet
vong
1.V tr im cht trn; 1.V tr phun nhin liu; 3.V tr m ca thai; 3. V tr ong
ca thai; 4. V tr m ca quet; 4. V tr ong ca quet.
Cac goc th hin gia tr: 1-Goc phun sm; 3-1- Goc ng vi qua trnh nen; 1-2-
3-Goc ng vi qua trnh chay va gian n; 3-3-Toan b goc m cua ca thai; 4-4-
Toan b goc m cua ca quet; 3-4-Giai oan lot kh

4.1.3.C cu phi kh dung trn ng c bn ky

42
Trn ng c bn ky vic thai sach kh thai va nap y mi cht mi c thc hin
bi c cu Cam-xupap, c cu nay rt a dang, da vao cach b tr xupap co:
C cu phi kh xupap treo; C cu phi kh xupap t; C cu phi kh hn hp.
Da vao cach b tr truc cam co:Truc cam dn ng xupap trc tip.
Truc cam dn ng xupap gian tip qua con i-ua y-on by.

P
CT
1
1
3' 3 4
6
3
4

23

345
56
c"
0
c
5
c' 5
2
b 2 5
r' a' b"
a CD
0 r"

Hnh 4.5. th cng va S pha phi kh cua ng c 4 ky

1. V tr m xupap nap;2. V tr ong xupap nap; 3. V tr phun nhin liu; 3. V tr
im cht trn; 4. V tr cui qua trnh chay; 5. V tr m xupap thai; 6. V tr ong xupap
thai
Cac goc th hin gia tr: 1. Goc m sm xupap nap; 2. Goc ong mun xupap
nap; 1-2. Toan b goc m cua xupap nap; 3. Goc phun sm; 2-3. Goc ng vi qua
trnh nen; 3-4-5. Goc ng vi qua trnh chay va qua trnh gian n; 5. Goc m sm
xupap thai; 6. Goc ong mun xupap thai; 5-6. Toan b goc m cua xupap thai';
1+6. Goc trung ip cua xupap thai va xupap nap.

Phng an b tr xupap trn nh piston

Cac ng c t trong co c cu phi kh dung xupap ngay nay u b tr
xupap theo mt trong hai phng an chu yu la b tr xupap t va b tr xupap treo.
* ng c diezel ch dung phng an b tr xupap treo. V dung tch bung
chay cua ng c diezel nho, ty s nen rt cao. ng c xng co th dung xupap
treo hay xupap t, nhng ngay nay cung thng dung c cu phi kh xupap treo
v c cu phi kh nay co nhiu u im hn so vi c cu phi kh xupap t.

43
 * Khi dung c cu phi kh xupap treo, bung chay rt gon, din tch mt
truyn nhit nho v vy giam c tn tht nhit. Hnh 4.6 gii thiu kt cu va cach
b tr xupap t. Phng an b tr cac xupap cung tn k nhau trn hnh 4.6.a.

1
2 Hnh 4.6. C cu phi kh xupap
3 t.
4 1. xupap; 2. Xupap; 3. ng dn
5
6 hng; 4. Lo xo; 5. Mong ham; 6.
7 Bulng iu chnh; 7. ai c ham; 8.
8 Con i; 9. Cam.
9
a b

C cu phi kh xupap treo co th b tr xupap theo nhiu kiu khac nhau.

Cach b tr phu thuc vao hnh dang bung chay va kt cu cua c cu phi kh.
Khi b tr mt day, xupap co th t xen ke nhau nh hnh 4.7.a. Kiu b tr ng
nap va ng thai trn hnh nay thng dung cho ng c diezel. Trong ng c
xng, ng thai va ng nap thng phai b tr v cung mt pha ng thai co
th sy nong ng nap khin nhin liu d bay hi. Ngc lai ng c diezel thng
b tr ng thai va ng nap v hai pha la giam s sy nong khng kh nap do
o nng cao c h s nap. 2

d)

Hnh 4.7. C cu phi kh xupap treo

1. Xupap; 2. Np; 3. ua y; 4. con i.

44
 Khi b tr xupap treo thanh hai day, dn ng xupap rt phc tap. Co th s
dung phng an dn ng nh hnh 4.8.a va b, dung mt truc cam dn ng gian
tip qua cac on by, hoc co th dung hai truc cam dn ng trc tip.

1 Hnh 4.8. S b tr hai hang xupap

2 va dn ng chung trc tip bng truc
cam t trn np xylanh.
3
1. Cam.
2. on by.
4 3. Lo xo xupap.
4. ng nc.

Nu ch dung mt truc cam b tr thn may th phai dung c cu on by

kha phc tap (Hnh 4.9). Phng an dn ng nay cung c dung kha ph bin
trong ng c ch V. Cac loai ng c ch V dung trn t may keo co bung chay
hnh chm, cac xupap thng b tr theo mt day va nghing i mt goc so vi
ng tm xilanh. V vy thng hay dung mt truc cam t gia hai hang xilanh
dn ng toan b cac xupap.

1
2 Hnh 4.9. S dn ng bn day
3
xupap bng mt truc cam.
1.Xupap; 2. ua y; 3. on by;
4 4. Piston; 5. Cam

Trong cac ng c co ng knh xilanh va cac ng c hin ai thng

dung bn xupap tng din tch tit din lu thng va giam ng knh nm
xupap, khin cho xupap khng b qua nong va tng c sc bn. Cac xupap cung
tn cua loai ng c nay co th b tr thanh hai day hoc thanh mt day.

45
 Khi b tr theo cach th nht (Hnh 4.10.a), co th giam bt s ng nap,
ng thai trong np xilanh va co th ng thai va ng nap v cung mt pha.
Trong nhiu kt cu cua ng c ch V, b tr nh trn co nhiu thun li. Tuy vy
kiu b tr nay thng lam cho xupap thai bn phai qua nong.
B tr xupap theo kiu th hai (Hnh 4.10b) tuy phai dung hai truc cam
nhng tranh c thiu sot trn, ngoai ra con lam cho vic b tr ng thai va
ng nap thun li, nht la i vi ng c diezel. am bao dn ng cac
xupap cung tn ong m ng thi, ngi ta b tr truc cam dn ng cac xupap
cung tn nay bng cac on by hnh nang (Hnh 4.10.c), on ngang (Hnh 4.10.d)
hoc hai cam cung tn trc tip dn ng.
1

2
Hnh 4.10. B tr xupap va
3
cac phng an dn ng
4 xupap trong ng c dung
bn xupap cho mt xylanh.
1. on by; 2. Xupap;
3. Cam; 4. xupap.

Trong mt s ng c xng, xupap co khi b tr theo kiu hn hp: xupap

nap t trn thn con xupap thai lp cheo trn np xilanh nh hnh 4.11.
Khi b tr nh th kt cu cua c cu phn phi kh rt phc tap nhng co th
tng c tit din lu thng rt nhiu do o co th tng kha nng cng hoa ng
c.
Kt cu nay thng dung trong cac loai ng c xng tc cao.

Hnh 4.11. B tr xupap hn hp

1. on by; 2. Xupap nap 3. ua y;
4. Xupap thai.

46
 Phng an dn ng truc cam:

Phng an dn ng bng banh rng co u im rt ln la kt cu n gian,

do cp banh rng phn phi kh thng dung banh rng nghing nn n khp m va
bn.
Truyn ng bng xch co nhiu u im nh gon nhe, co th dn ng c
truc cam khoang cach ln.
Nhc im la t tin hn dn ng banh rng nhiu.

a )
b)

c)

d) e)

Hnh 4.12. Cac phng an dn ng truc cam

a.Dn ng truc cam dung banh rng cn ; b.Dn ng truc cam dung banh rng trung
gian; c. Dn ng truc cam dung banh rng cn ; d.Dn ng truc cam dung xch ; e.Dn
ng truc cam dung xch co b phn cng xch

47
4.1.4. Kt cu cua cac chi tit trong c cu phi kh
Nm xupap
Mt lam vic quan trong cua nm xupap la mt cn, co goc t 1545.
Goc cang nho tit din lu thng cang ln, tuy nhin khi nho, mt nm cang
mong, cng vng cua mt nm cang kem do o d b cong vnh, tip xuc khng
kn kht vi xupap.
Goc cua mt cn trn nm xupap con thng lam nho hn goc mt cn trn
xupap khoang 0,51 xupap co th tip xuc vi theo vong tron mep ngoai
cua mt cn (nu nh mt xupap rng hn mt cn cua xupap). Lam nh th co
th bao am tip xuc c kn kht du mt nm co b bin dang nho.

Hnh 4.13. Kt cu mt s loai xupap

a.Xupap nm bng ; b.Xupap nm lom ; c.Xupap nm li co cha Natri ; d. Xupap
nm li khoet lom pha trn ; , e.Xupap nm li

Kt cu cua nm xupap thng co ba loai chnh sau y :

a.Nm bng : u im cua loai xupap nm bng la ch tao n gian, co th
dung cho ca xupap thai hoc xupap nap. V vy a s cac ng c thng dung loai
xupap nay.
b. Nm lom : Xupap nm lom co c im la ban knh goc ln gia phn
thn xupap va phn nm rt ln. Kt cu nay co th cai thin tnh trang lu thng
cua dong kh nap vao xylanh ng thi co th tng c cng vng cho phn
nm xupap. giam trong lng cua xupap khi tng ban knh goc ln, mt di
cua nm c khoet lom su vao thanh dang loa ken. Nhc im cua xupap lom la
ch tao kho va mt chu nhit cua xupap ln; xupap d b qua nong. Xupap lom
thng dung lam xupap nap cua ng c may bay va mt s ng c cng hoa.

48
 c. Nm li : Dang nm li cai thin c tnh trang lu ng cua dong kh
thai (v mt nm li ln, nn han ch khu vc tao thanh xoay khi thai kh). Chnh v
vy, xupap thai cua tt ca cac ng c cng hoa u lam theo nm dang li.
giam trong lng cua nm, ngi ta con thng khoet lom pha trn phn nm.
Nhc im cua loai xupap li cung ging nh cua loai xupap lom la kho ch tao va
b mt chu nhit ln.
Thn xupap:
Thn xupap co nhim vu dn hng xupap.Thn xupap thng co ng
knh vao khoang dt =(0,160.25).dn... Khi trc tip dn ng xupap, lc nghing tac
dung ln thn xupap ln nht, nn ng knh cua thn co th tng ln n dt
=(0,30.4).dn. trong o dn la ng knh cua nm xupap.
tranh hin tng xupap mc ket trong ng dn hng khi b t nong,
ng knh cua thn xupap phn ni tip vi nm xupap thng lam nho i mt t
hoc khoet rng l cua ng dn hng phn nay.
Chiu dai cua thn xupap phu thuc vao cach b tr xupap, no thng thay
i trong pham vi kha ln: lt =(2,53,5).dn.
ui xupap:
ui xu pap phai co kt cu lp a lo xo xu pap. Thng thng ui xu
pap co mt cn (nh hnh 4.13a) hoc ranh vong (nh hnh 4.13b) lp mong ham.
Kt cu n gian nht lp a lo xo la dung cht (nh hnh 4.13c) nhng co
nhc im la tao ra ng sut tp trung. am bao an toan, cht phai c ch tao
bng vt liu co sc bn cao.

a. b. c. d.

Hnh 4.13. Kt cu ui xupap

49
 tng kha nng chu mon, b mt ui xu pap mt s ng c c trang
ln mt lp thep hp kim cng (thep stenlit) hoc chup vao phn ui mt np bng
thep hp kim cng (nh hnh 4.13c,d)
Kt cu xupap:
Trong c cu phn phi kh xupap t, ng thai va ng nap b tr trn
thn may, con trong c cu phn phi kh xupap treo, ng thai va ng nap b
tr trong np xilanh. giam hao mon cho thn may va np xilanh khi chu lc va
p cua xupap, ngi ta dung xupap ep vao hong ng thai va ng nap.
Kt cu cua xupap rt n gian, thng ch la mt vong hnh tru trn co
vat mt cn tip xuc vi mt cn cua nm xupap. Mt vai loai xupap thng
dung gii thiu trn hnh 4.14.
Mt ngoai cua xupap co th la mt tru trn co tin ranh an hi lp cho
chc. Co khi mt ngoai co cn nho (khoang 12). Loai xupap hnh cn nay
thng khng ep sat ay ma mt khe h nho hn 0,04 mm. Trn mt cn cua
cung tin ranh an hi, sau khi ep vao, kim loai trn thn may hoc np xylanh se
in kn vao ranh va gi cht ly . Cac loai gii thiu trn hnh 4.14.a,b,c
thng t gp. Cac loai nay sau khi ep vao np xylanh ri phai can kim loai
bin dang st vao mep . Mt s loai c lp ghep bng ren.
xupap thng lam bng thep hp kim hoc gang hp kim(gang trng).
Chiu day cua nm trong khoang (0,08 0,15)d0. Chiu cao cua nm trong
khoang

a) b) c)
75

45

15

d)
e)
f)
46
46
0 ,5

xupa p c
...1

ti cao tng
,5

xupap song song

b m t stellite

g) h)

Hnh 4.14. Mt s dang xupap

50
(0,180.25)d0 (d0 la ng knh hong ). xupap bng thep hp kim thng ep
vao thn may hoc np xylanh vi di vao khoang 0,0015 0,0035 ng knh
ngoai cua .
Kt cu ng dn hng xupap:
d sa cha va tranh hao mon cho thn may hoc np xylanh ch lp
xupap, ngi ta lp ng dn hng xupap trn cac chi tit may nay.
-Xupap c lp vao ng dn hng theo ch lp long (Thai nap).
-Bi trn ng dn hng va thn xupap co th dung phng phap bi trn
cng bc bng du nhn do bm du cung cp di mt ap sut nht nh; bi
trn bng cach nho du vao ng dn hng hoc tin ranh hng du bi trn
bng du vung te.
ngn bt du nhn, i khi phai lp mu che u phn ui xupap. Kt
cu cac loai ng dn hng thng dung gii thiu trn hnh 4.15.

a) b) c) d)
Hnh 4.15. ng dn hng xupap

Lo xo xupap:
-Lo xo xupap dung ong kn xupap trn xupap
-am bao xupap chuyn ng theo ung quy lut cua cam phn phi kh.
*am bao trong qua trnh m, ong xupap khng co hin tng va p trn
mt cam.
Loai lo xo thng dung nhiu nht la lo xo xon c hnh tru. Hai vong hai
u lo xo qun st nhau va mai phng lp ghep.

51

Hnh 4.16. Cac loai lo xo xupap

 Trong ng c cng hoa va cao tc, mi xupap thng lp 13 lo xo lng
vao nhau.
- Cac lo xo nay phai co chiu xon khac nhau khi lam vic khoi ket vao
nhau.
Dung nhiu lo xo trn mt xupap co nhng u im sau:
ng sut xon trn tng lo xo nho so vi khi ch dung mt lo xo. V vy t
khi gay lo xo.
Tranh c hin tng cng hng do cac vong u co tn s dao ng t do
khac nhau. Khi mt lo xo b gay, ng c vn co th lam vic an toan trong mt thi
gian ngn v xupap khng ri tut xung xylanh.

Hnh4.17.
Hnh 4.17.C
Cc
cuuph
phi ikh
khdu
dunnggloloxo
xochu
chuxon

giam kch thc cua c cu phn phi kh, ngi ta con thng dung loai
lo xo chu xon hoc dung thanh an hi nh trn hnh 4.17. Khi dung nhng kt
cu nay, ta co th giam chiu dai cua thn xupap.
4.1.5.Kt cu truc cam
NV: Truc cam dung dn ng xupap ong m theo quy lut.
Truc cam thng bao gm cac phn cam thai, cam nap va cac c truc. Ngoai
ra trong mt s ng c trn truc cam con co cam dn ng bm xng, cam dn
ng bm cao ap va banh rng dn ng bm du, b chia in.v.v

Hnh 4.18. Truc cam lin truc

52
 Cam thai va cam nap:
Trong ng c t may keo truc cam thng khng phn oan, cac cam lam
lin truc. Trong cac ng c tnh tai va tau thuy, cam thai va cam nap thng lam
ri tng cai ri lp trn truc bng then hoc ai c. Hnh dang va v tr cua cam phi
kh quyt nh bi th t lam vic, goc phn phi kh va s ky cua ng c, kch
thc XL. Kch thc cua cac cam ch tao lin vi truc thng nho hn ng knh
c truc v, loai truc cam nay thng lp theo kiu ut lun qua cac truc trn thn
may. Ngc lai cac cam lp ri thng co kch thc ln hn c truc, v loai truc
cam nay thng lp theo kiu t vao cac truc ( truc lam vic thanh hai na)
bn hng thn may.
Cam ri cn phai lp chc trn truc va nh v chnh xac. V vy thng dung cach
c nh bng then, then hoa, vt nh v, bulng..

Hnh 4.19. Truc cam va bac truc cam cua ng c c va va ln

1. C ; 2,4,7. Banh rng; 3,6. Cam dn ng xupap; 5. Truc cam; 8. Mt bch
chn truc phn phi; 9. Khp ni.
C truc va truc cam:
Truc cam cua c cu phn phi kh dn ng gian tip thng lp trong truc
trn thn may, s c truc thng la:
i
Z= +1 hoc Z = i +1
2
Trong o: i- S xylanh

53
 chn doc truc cam:

Hnh 4.20. Cac dang chn doc truc cam

1. Banh rng cam; 2. Bch chn; 3. Bulng ham bch; 4. Vong chn; 5. Truc cam; 6. Vt
iu chnh khe h doc truc; 7. Vanh ta trn truc cam; 8. truc cam; 9. Nut ham; 10.
Nut trt; 11. Nut ty.
- gi cho truc cam khng dch chuyn theo chiu truc (khi truc cam, thn
may hoc np xilanh gian n) khin cho khe h n khp cua banh rng cn va banh
rng nghing dn ng truc cam thay i lam anh hng n pha phn phi kh,
ngi ta phai dung chn doc truc.
Trong trng hp banh rng dn ng truc cam la banh rng cn hoc
banh rng nghing, chn phai b tr ngay pha sau banh rng dn ng.
Trong trng hp dung banh rng thng, chn co th t bt ky v tr
nao trn truc cam v trong trng hp nay, truc cam khng chu lc doc
truc va du truc cam hay thn may co gian n khac nhau cung khng lam
anh hng n pha phn phi kh nh trng hp dung banh rng nghing
va banh rng cn.
Cung ging nh chn doc truc cua truc khuyu, chn doc truc cua truc cam
cung li dung cac mt bn cua c truc cam ty ln cac bch chn bng thep hoc bng
ng khng ch khe h doc truc va chu lc chiu truc.
chn cua ng c t may keo cung nh cac ng c xng c nho va trung
bnh kt cu thng n gian va d ch tao. Loai chn cua ng c xng (Hnh
4.20a) co th coi la mt kt cu in hnh cua chn doc truc cam cua loai t may
keo. chn gm co mt bch 2 bng thep c nh trn mt u cua thn may bng

54
hai bung 3. Mt mt cua mt bch 2 tip xuc vi mt bn cua c truc cam 5. Mt
kia cach mt u cua banh rng cam 1 mt khe h khoang chng 0,10,2mm. Tr
s khe h doc truc nay do chiu day cua vong chn 4 quyt nh. Vong chn 4 lp
trn u truc cam va bi banh rng cam ep sat vao mt bn cua c truc cam.
4.1.6. Con i
Trong phng an dn ng xupap theo kiu gian tip, con i la mt chi tit
may truyn lc trung gian, ng thi con i chu lc nghing do cam phi kh
gy ra trong qua trnh dn ng xupap, khin cho xupap co th hoan toan khng
chu lc nghing (trong c cu phn phi kh xupap t).
Kt cu con i gm hai phn: phn dn hng (thn con i) va phn
mt tip xuc vi cam phi kh. Thn con i u co dang hnh tru, con
phn mt tip xuc thng co nhiu dang khac nhau.
Con i co th chia lam ba loai chnh con i hnh nm va hnh tru;
con i con ln; con i thuy lc.
Con i hnh nm va hnh tru: Con i hnh nm va hnh tru c dung rt
nhiu. Khi dung loai con i nay, dang cam phn phi kh phai dung cam li.
ng knh cua mt nm tip xuc vi truc cam phai ln tranh hin tng ket.
Loai con i hnh nm c dung rt nhiu trong c cu phn phi kh xupap
t. Thn con i thng nho, c, vt iu chnh khe h xupap bt trn phn u
cua thn.

Hnh 4.21.Con i hnh nm va con i hnh tru

Con i con ln:

Con i con ln co th dung cho tt ca cac dang cam, nhng thng dung vi
dang cam tip tuyn va cam lom. Do con i tip xuc vi mt cam bng con ln nn
ma sat gia con i va cam la ma sat ln. V vy, u im c ban cua loai con i

55
nay la ma sat nho va phan anh chnh xac quy lut chuyn ng nng ha cua cam tip
tuyn va cam lom. Nhc im cua loai con i nay la kt cu phc tap.

Hnh 4.22. Con i con ln

Con i thuy lc:

tranh hin tng co khe h nhit gy ra ting n va va p, trong cac xe
du lch cao cp ngi ta thng dung loai con i thuy lc. Dung loai con i se
khng con tn tai khe h nhit. Khi truc cam quay n v tr nng cao con i, thn
con i 7 va xy lanh 8 c cam y ln. Du nhn cha trong khoang di cua
piston 1 b nen lai, bi 5 cua van mt chiu ong kn trn van cua ng 4. Do o
piston 1 b y ln m xupap ra. Do lc cua lo xo xupap tac dung ln u piston 1
nn trong qua trnh con i i ln du trong khoang pha di piston 1 b nen, mt
phn du se r qua khe h gia piston va xy lanh 8 ra ngoai. Trong qua trnh xupap
ong, con i i xung, khi xupap ong kn trn xupap, con i i xung n v
tr thp nht. Luc nay l du 3 trn thn con i trung vi l du trn thn may.
ng thi lo xo 2 y piston 1 i ln cho ti khi u piston cham vao ui xupap.
Do o trong c cu phn phi kh khng co khe h nhit, khi piston 1 b lo xo 2 y
ln, trong khoang cha du pha di piston co chn khng. Du nhn i qua l 3
va ng van 4 y b 5 m ra b sung vao khoang cha du nay.
Loai con i thuy lc dung trong c cu phn phi kh xupap treo gii thiu
trn hnh 4.23 b co nguyn ly lam vic tng t.

56
 u im c bit cua con i thuy lc la co th t ng thay i tr s thi gian
tit din cua c cu phn phi kh. V khi tc cua ng c tng ln, do kha nng
ro r du b giam i nn xupap m sm hn so vi khi chay tc thp, iu nay
rt co li i vi qua trnh nap cua ng c.

Hnh 4.23. Con i thuy lc.

1. Thn con i; 2. u con i; 3.
L du; 4. ng; 5. Bi; 6. Van; 7.
Thn con i; 8. Khoang du

a) b)

Nhc im cua con i thuy lc la : Qua trnh lam vic cua con i thuy lc
tt hay xu phu thuc vao cht lng cua du nhn. V vy i vi loai ng c co
s dung con i thuy lc th du nhn cua ng c phai lun lun sach va nht
phai n nh, t thay i. giam ting va p cua c cu phn phi kh, trong mt
s ng c ngi ta thng dung lo xo ban ch U nh hnh 4.24

Hnh 4.24. C cu phi kh dung lo xo ban tranh va p

57
 Mt u lo xo c lp vao con i, u kia c lp vao xupap, lo xo ban
co nhim vu ep con i t sat vao mt cam. Khi cam y con i ln, lo xo con i
se lam cho con i tip xuc t t vi ui xupap nn lam gian hin tng va p.
Dung con i thuy lc con co mt u im c bit la co th t ng thay i tr
s thi gian tit din cua c cu phn phi kh. V khi tc ng c tng ln, do
kha nng ro r du giam i, nn xupap m sm hn khi chay vi tc thp, iu o
rt co li i vi qua trnh nap cua ng c.
4.1.7.ua y
ua y dung trong c cu phn phi kh xupap treo thng la mt thanh
dai, c hoc rng dung truyn lc t con i n on by.
giam nhe trong lng, ua y thng lam bng ng thep rng hai u
han gn vi cac u tip xuc hnh cu (u tip xuc vi con i) hoc mt cu lom
(u tip xuc vi vt iu chnh nh trn hnh 4.25a). i khi ca hai u tip xuc cua
ua y u la hnh cu nh trn hnh 4.25b.

a) b)

Hnh 4.25. Cac dang ua y

4.1.8.Kt cu on by
on by la chi tit truyn lc trung gian mt u tip xuc vi ua y, mt
u tip xuc vi ui xupap. Khi truc cam nng con i ln, ua y y mt u
cua on by i ln, u kia cua on by nen lo xo xupap xung va m xupap. Do
co on by, xupap m ong theo ung pha phn phi kh.

58

Hnh 4.26. Cac loai on by

 u tip xuc vi ua y thng co vt iu chnh. Sau khi iu chnh khe h
nhit, vt nay c ham cht bng ai c. u tip xuc vi ui xupap thng co
mt tip xuc hnh tru c ti cng. Nhng cung co khi dung vt khi mon thay
th c d dang. Mt ma sat gia truc va bac lot ep trn on by c bi trn
bng du nhn cha trong phn rng cua truc. Ngoai ra trn on by ngi ta con
khoan l dn du n bi trn mt tip xuc vi ui xupap va mt tip xuc cua
vt iu chnh. Chiu dai cua hai canh tay on cua on by thng khac nhau, canh
tay on pha bn truc cam lc thng ngn hn pha bn xupap lxp. Ty s truyn:
l XP
= 1,2 1,8
lc
S d lam nh vy la giam hanh trnh cua con i, do o co th giam gia
tc va lc quan tnh cua c cu phn phi kh.

59