ISSN 1018 - 5134 EEE SE Ea Migrenin Hasta Yasam Kalitesi Uzerine Etkileri Yard. Dog. Dr. Hakan Yaman Yrd. Dog. Dr, Aylin Yaman* 1988 yilinda Uluslararasi Bagagnst Topiulugu (IHS} bag agnlan nt birin- cil ve ikincil bas agrilant olarak iki ana sini ayitel, Birineil bag agjria- ni arasinda migren, gerilim tipi bas agris! ve ktime bag agris! bulun- maktadir. ikincil bag agnilart ise or- ganik bozukluklara bagl gelisen bag adrarcirt. Bag agrilart iginde migren oldukga siktir ve bat Glke- lerinde erigkin nifusunun % 14'in de gérilir Gzellikle insanlarin en verimli cldugu 25-55 yaslatt arasin da yaygindir ve kadinlarda erkek- letden daha sik gértillr. ABD'de inigrenin ddgdk gelir grubunda da- ha sik gértldigii de bildirilmektedir. Uikeler kargilastinidiginda; Avrupa, Asya ve Orla Dogu tlkelerinde migren siklik olarak dUgikken ABDide ve dzellikle beyaz irkia yOksek bulunmugtur. Ayrica, migre- nin depresyon, anksiyete, manik depresit bozukluk ve epilepsi ile ylksekx komorbiditesi olduguna ilig- kin bulgular da bulunmaktackre. Migren ataklan, zonklayic! tarzda, tek tarafli, bedensel etkinlikle artan orta-siddetli clizeyde bag agnlan iieyinan Bomive! Uriversitest Tip Fakites! Spor Hebi ve NErolgi* Anabiim Dalen ile karakterizediir. Bag agrisina sik- Inkla fotofobi, fonofobi, bulant eslitx eder. Ataklar, ayda ortalamna 1-2 kez olur ve 4-72 saat kadar stirebilrs Migren atagi gagiren kisilerin ya- gam kalitesinde ciddi anlamda bir dusts oldugu ve ekenomiyi de &- nemli dletide etkiledigi de bildiril- mektedir. Migrenin getirdigi eko- nomik ylkii Slemek igin fark galig- malar yapilmigti.. Buna gore, do- layli ya da gorilmeyen maliyetler, dogrudan (tedavi ve bakim gigior- Jeri) maliyetiere gére daha fazladir. Migreni olan bir kiginin yillik mali- yeti ABD‘de 200-800 dolar tutmak- iadir. Dolayli maliyetler arasinda ig- gicil kaybi sayilabilir, Migreni olan kisilerde yildla 2-4 gin rapora baglt iggiinii kaybi ve 4.4-8.9 gin de ig~ yerinde migrene bagi porformans kaybi oldugu bilditiimektedir2. Mig- renin diger bir Szelligiise, heterajen bir saglik sorunu olugu ve ataklanin siklik, stire, siddet ve yakinmalar bakimindan degigkenlik gésterre- sidit. Degigkenligi nedeniyle birinci basamak saglik hizmetlerinde tant si gliglesmekte ve bu nedenle gin lk Klinik uygulamada gézden kagl- nlabilmektedira.s. Migrene iligkin diger bir gézlem ise, migrenin ye- terince énemsenmemesi nedeniyle hastalarin tedaviye ata vermesidir Hastalarin yaklasik % 40't tedaviye ata vermektedir Tansst dogru ko- nulsa da, her zaman uygun tedaw! éneriimomektedir. Uluslararasi ga- lismalar, sadece bir azinligen mig- ren igin recetelenmis ila kullandi gini ve akut démemde analjezik kul lanimindan Gok az kiginin memnun oldugunu géstermektedira Migrenin bireyin giinliik ve is ya- santisina olumsuz etkllerini azalt- mak igin, birgok hedetlerin gercak- lestiriimesi gerekmektedir : 1. Mig- fenli hastalarin doktora_gitmesini saglamak, 2. dogru tami oranin: ar- tirmak, 3. uygun tedavi uygulamak ve 4. hastayi kontrollare cagimaks Bu agamalar basariyla uyguland gi taktirde tedavi bagarisi da artar. Yukandaki bakim sirecinde, bag agrisina 6zgil yasam kalitesi digek- MIGRAINE AND QUALITY OF LIFE 11. Yanan, 8, Yeran*, Suleyman Demirel University tcicel Facuity, Departene nts of Sorts Medicine and Neurology", Ispaca, Turkey 50 ‘SENDROM MART 2003teri de kullaniimaktadir. Birinci ba- samak en tipi bag. agertarint tedavi etmek amaciyla gelistiriien yénergelerde giniimiizde bu él- coders yer veriimektedire7. Ameri- kan Bag agrisi Konsorsiyumu da uzun erimli migren tedavisi hedef- ler arasinda engeliligi azaltmak ve yagam ini artimak gibi he- deller belirimektecirs, Bu bagilam: ga hazirlanan MIPCA, Headache Gorsortium ve Primary Care Net- work yénergelerinin hepsi hastanin ilk muayenesinde migren_ etkisini ya da engelliigin dlguimesini éner- mektecir. Glotimler dogrultusunda alinan sonuclara gére hastaya &2- ail tedavi baslanmalicir. Sayet mig ren engellilit yaratacak boyuttaysa, hastanin néroloji uzmanina gonde- times! Gnerilmektedirs. Genel ilke olarak, he tedavi bas- lanmasinie jhastaligin_gioldetine. komorbiditaye, Gnceki tedaviye yan! sira, hastalarin MIPCA yénergesinde hekimin tani- sal deGerlendirme yapmasi, ayrin- ayaa almasi ve dlgek uygula- | Snerilir. Ayda 4 defaya kadar atak gegiren hastalara akut atak te- davisi dagianur. Basit analjezik (an tie iyaca gére eklenir) ya da anlajezik Sneeden bagarisiz olduy- oral triptan kullanifir. Nasal ya da subkutan triptanlar, oral tedavi alamayan ya da yagam bigimlerine gore hizli terapétik etkiye gereksi- nim duyan hastalarda kuflanulir Baslangic tedavisi bagarisiz olursa yada hasia ayda 4 ve dériten fazla atak gecirirse. akut tedavi ajanlan ile birlikte profilaktik tedavi énerilr. Bu tedavi ile basarisiz olan hasta: lar ya da kronik atinlik bag agnisi olan hastalar néraloga sevk edil- melidirs 82 Migrenin hasta yagam kalites! Uzerine exklleri Gelecekte diger yénergelerde de Olgeklere yer verilmesi olasidir. lyi gelistirilmis. gegerli ve gilvenilir olan Sleekler, biiyik dlcekli popt- fasyonda tedaviye gereksinim du yan ve tedaviden yarar gérecek bi- reylerin tespitinde yardimcr olacak ure. Ayrica migrenin etkisini sapta- mak icin migrenin kigiye yOkO ve ekonomik yiikintin topluma etki: dikkate alinmalidir. Olgedin gelis rilmesinde yukandaki noktalar cik- kate alinmali ve ginlik Klinik uyg) lama da kolay uygulanabilir olmal- on, Olcekte migrenin ozelliklesini kete almak gerekir. Bas aGrisinin yasam niteligine etkisini dlomek igin. bag agri ataklan bir donem bo- yunea degerenditilmelidir. Dunya Saglik Orgitl engellilik kavrarmuni; “hastaligin ig hayatina ve diger rol- lerdeki igleviere olumsuz etkis: olarak agiklamaktadit, Migren gibi bir hastaligs en iyi engellilix kayra- minin belirleyeceg| igin, dlgekler de bu boyutta secilmektedirs. Bas ag nsinin siddeti de dikkate alinan di- Ger bir boyuttur. dlgekier Kronik agin indeksi (CPI=Chron Pain index) ; fk gelistirilen dice! lerde agri yakinmast dikkate lin mistir. Kronik agri indeksi, birinci basamakta bag agnisi olan hastala in agri dizeylerini dlemek amaciy- la_kullaniimigtir, Bu dlgekte |lde edilen skor, bag agrist siddett ve dogrudan ve dolayll ekonomik ma- liyetfer ile ilintii bulunmugtursc. Bas_agrisi_etki_anketi_(HimQ= Headache Impact Questionnaire): Kronik agri indeksine dayanarak bag aGns! etki anketi ile bag agrisi etkisi digiImeye ealigilmistir. 16 maddeli bu élgek, migren siddetini deGerlendirmede giivenilir ve ge- geal bulunmustur, ancak kullanrmi zordur. Mikernmel bir arastirma é- gedi olmasina ragmen, birinci ba- samakta uygulamaya uygun buiun- mamistirit. Bu nedenle, bas agrisi etki anketine dayanarak, pirinci ba- samakta kolayea kullanilabilecek dleck gelistirimistir: MIDAS ve HIT Sigekleri. MIDAS: dlcsGi etkiyi en- gelliligin bir boyutu olarak ifade e- derken, HIT digegi global bir etki degerlendirilmesi yapar. Bu dloek- ler diger basagrilarint degeriendi- mede de yaratli Migren engellilik degeriendirme anketi (MIDAS=The Migraine Dis- ability Assessment Questionaire}; kagit izerinde yapilan. 5 sorudan olusan ve gecmig 3 ay: degerlen- giren bir dlgektir (ou dicage ve Ot cekle ilgii bilge wuw.migraine- disabiliynet adresinden ulasilaby Jir). Og fark ortama (is yer, ev is- Jeri, alle ve sosyal iliskiler) iliskin kaybedilen gin sayisi sorgulanit Hastalar, ayrica evde ve is yerinde belirgin etkinlik kayoina (en az % 50) uBradiklari gin sayisini da belinirler. MIDAS puami, kaybedi- len giin sayisi bigimindeki saytlarin toplamiyla elde edilir. Degeriendir- me 4 evre dzerinden yapilir: Evre 1, 0-5 puan (minimal ya da seyrek engelli), evte 2, 6-10 puan (hatit ya da seyrek engelll): evre 3, 11-20 puan (orta engelli) ve eve 4, >20 puan (siadetii engelli). A ve B harfl sorular puaniamaya dahil edilmez sadece hekime bas adris! sikliai ve agn siddeti konusunda fikir verira, MIDAS Slgegi gegerlligi, gtivenir- ligi. Kullanim kalaylor ve hekimlere anlamhligi bakimindan yete test ecilmigtir. MIDAS, h: iletisimine yardimei ol Bevk edilecek hastay! beliremesi, hasta: arin tedavi gereksinimlerini belir- a8, lemek igin ve sonuglanma élcegi olarak énerilmektedirs. Ancak, 6l- ceGin baat siniriliklary da bulun- ‘SENDROM MART 2003maktadir. Orne@in, tm orta-giddett dorecelerdeki bas agrilarinin % 2S'ini saptamaktadit. Bazi tedavi goreksil nastalarin evre 1 Gizeyinde puan aldikian bilditi- mektedir. Evre 1'de bulunan hasta. lania % 10'unun yilda altidan fazia aQnisi sikligint sorgu- kaynaklandig) iter sU- fir. Bu konu tartigmalidirs. lamasing rlmakct Basadrs: etki testi-internet (HIT- Imernet=The Headache Impact Test), intemetie bulunan ve her kese acik olan bir testtir (www. headachetesi.com ya da www.am)- hy.condan ulagilabilir). Dina- mik bir tesiti. Bagka Slgeklerden vide edilan maddeler igerir, Yapilan blyUk Gicekli galigmalarda, tum ni kapsadig! belirlen- misti Bu malar sonucunda migrenli hastalarin diger bag agrist cekerlere adre, bag agnisinin ya- rindexi atkisinin daha azla oldugu belirlenmigtir. Bu 6lee- gn doldurulmas! kelaydir ve 1-2 dakika si fs: Basadrisi etki testi-6 (Headache Impact IT-8) dleeGi ise kaart iizerinde uygulanan bir testtir, Alt sorudan olusur ve agri siddeti, is ve bas zaman etkiniik kaybi, yorgun- lus, mig igikligi ve biligsel ézallikieri sorgular. Her bir made 5 puani likert cetvelinde yanitlanir ve puanlar toplanarak toplam puart Side eciliz. Dort derece elde edilir 6 ani de gt li ve giivenilir bulunmasur. MIDAS ve HIT dlgok- inin ikis' de bilimsel olarak guve- ni ve gaged olsalar da, HIT élge- Ginin. ba: antajlan bulunmakta- dit. HIT. hem kisa hem de daha ge- nig gapta etsi ager. intemetten de doldurulabilmesi nedeniyie daha yaygin Olarak hastalara. ulagabil- makiedir. Arcak, HIT daha yeni bir SENDROM MART 2003 ankettir ve Gzerinde yapilan calis- malar iamamlanmamistit. MIDAS. tedavinin etkinigini saptamada du- yarlidir ve dolaysiyla tedavi takibin- de kullanilmaktadirs. Sonug olarak, migren ciddi bi ik sorunudur. Insanlarin yagam litesini azaltmakta ve toplumun ekonemik yikting artirmaktadir. Aynica, ulkemizin sadlik sistemi dikkate alinacak olursa, migrentile- rin nemii bir kismunin Birinci ba- samak saglik kurulusiarina baswur- duklari gérilmektedir. Bu nedenle, bu birimlerde hasta memnuniyeti de gz éniine alinarak, migrene et- kin ve maliyeti yoksek olmayan te- daviler veriimelidi. Bag agrilarinin birinci basamak hekimi tarafindan tedavi edilmesi hem ikinci basam kurumlarindaki yigilmalart énleye- cek, hastalarin bekleme siirelerini azaltacak hem de birinci basamak sagiikc kurumlarmin etkin galisma- lenin saglayacaktr, Birinci base mak sagiik kurulustarina sunulacek olan uygun tedavi yonerge yz rehberleri ile beraber yukarida. edilen ve dilimize uyarlanmis mi ren ve bag agnisi Glgeklerinin Kull nilmasi, Birinci basamakta cal: nekimlerin migrendeki tedavi ba nisin, hastalarin memnuniyeti genel olarak birinci basamak s2dlik kurulusianinin hizmet kalitesini artt- racakinr. Summary Migraine is frequent among head- aches. It is common between 25-55. the most productive phase of human beings. Female are more vulnerable to migraine then men. Itis frequent in the lower income group, Peaple with migraine attacks have considerable lower quality of life. Economics are also influenced directly and indirect- y by these headache. Because mig- raine isa heteragene health problem, the diagnosis in primary care is mast- ly difficult. Although with right diag- nosis, a minority of patients are sat- isfied with their treatment. To remove the barriers to migraine care, differ ent guidelines have been released for primary care. These scales will help physician during the individualisation of migraine treatment and in future other guidelines will implement these scales in their guidelines. To provide good primary care for migraine guide- lines and adapted scales into Turkish languaye are needed. Kaynaklar Siberwisin 8D: | oacacrs rnemien E. Proaian it Groen PG Seer art SN. Mackscape Car'ssnce Coverage: batt ‘Anrusi Mest ag of the Aver Academy of Newoagy. Aalable at mers jeoogran 1805 prt. (Accessed ofmigaine. Curr Wied Fes C 3. Dowson Al: Assessh Current Wad Res Car 4 Mazels bf: Headache © tment by pemany care: pty gency deparmentiat ies 1g: s989.497. 5.Celerano DO, 8 toneho ofhaasachs 4,1 E nickiex DB, Young idence Baved Gucolres Heaaure inthe Prowry Cas cobgiee Manageme" oa oe ay een eS Be snes: 7. Lpton RB, Si sehavee civaily ir migra mrpleaiors for needache See Newrobay BANG Supe 1355-2. B Wee vk, Bomer JB. Kosch Mi Practical ineatons tr response to zed. adaptive Stell 73.82, 200% 9 Slewavt YU, Lipton FS Koodner X.tibarman JN chal suy'0 ass rela eran sry J, Dowson A, “An iota igre da. ty assessment (MIDAS! Reurology 885.504, 190 50. Yon Kort M. Ciena, Kocto FJ. tal Grecing f 50:133-143, the severly of wore ge 1 131, Slawart WE Lion RA, Simian D. at al ela Diity ofan Incas sevarty messi for Meader ig 2 popuation sarrple of mgrane suferers Cenalga 1846-51, 1256. 53a maktadir. Ornegin, tim orta-siddetti derecelerdeki bag agniarinin % a5'n’ saptamektadi. Bazi tedavi gereksinimi olan nastalarin evre 1 dlizeyinde puan aldikian bildirl- mektedir. Evre 1'de bulunan hasta- larin % {Q'unun yilda altidan fazla alak gacirdigi saptanmistir. Bu so- juntarin dlgegin engelilik durumun dan Ote, bag agnsi sikhgin: sorgu- lanasindan kaynaklandig) ileri st- ralmektedir. Bu konu tarligmatiits. Impact bulunan we her- n bir testtir (www com ya da www.am} ulesilabilir). Dina migrenii hasta nlore t arin diger bag agris! bag agrisinin ya- indeki etkisinin daha i. Bu dice: daki dlgedi ise kagrt fan bir testtir. Alt 2 agri siddeti, is ve nik kaybl, yorgun- 3 © biligsel ‘eri sorgular. Her bir madde 5 puar | ceivelinds yanrtlanir ve puaniar toplanarak toplam puan else edilir. Ddrt oe ece elde edi. HIT-6 anket ve gilvenilir bulurmugiur MIDAS ve HIT algeke letinin ik’s' de oilimsel olarak give: nilir ve gegetl olsalar da, HIT élge- ginin az! aventajlar) bulunmakta- dur. HIT hem de daha ge- nis cata etki dlcer. internetten de doldurulabiimesi nedeniyle daha yaygin olarak hastalara ulagabil mektecir, Aneak, HIT daha yeni bir lizerinde uygu rudan olusu hem SENDROM MART 2003 Migronin hasta yagam kaiitesi Uzerine etkileri ankettir ve Gzerinde yapilan calis- malar tamamlanmamistir. MIDAS. tecavinin etkinligini saptamada du- yarlidir ve dolaystyla tedavi takibin- de kullanilmaktadirs. Sonus olarak, migren ciddi bir sagj- lik sorunudur. insanlarin yagam ka litesini azaltmakta ve toplumun ekonomik yakind artirmaktadhir. Ayrica, Glkemizin saglik sistemi dikkate alinacak olursa, migrenlile rin énemli bir kismninin birinc ba- samak saglik kurulustarina basvur- duklari gérUlmektedir. Bu nedenle, bu birimierde hasta memnuniyeti de gz 6nine alinarak, migrene et Kin ve maliyeti yoksek ol mayan te- daviler veriimelidir. Bag agritarinin birinci basamak hekimi tarafindan tedavi edilmesi hem ikinci basamak. kurumlarindaki yiGilmalan Snleye- cek, hastalarin bekleme siirelerini azaltacak hem de birinct basamnak saglik kurumlarinin etkin caligma- lari saglayacaktir. Birinci basa- mak saglik Kuruluslarina sunulacals olan uygun tedavi yonerge ya da rehberier ile beraber yukarida séz- edilen ve dilimize uyarlanmig mig ren ve bas agr1si olceklerinin kulla- nilmasi, birinci basamakta galtsan hekimierin migrendeki tedavi baga- sini, hastalarin memnuniyetini ve genel olarak birinci basamak saglik. kuruluslarinin hizmet kelitesini arts- racaktir. Summary Migraine is frequent among head- aches, It Is common between 25-55, the most productive phase of human beings. Female are more vulnerable to migraine then men. It is frequent in the lower income group, People with migraine attacks have considerable lower quality of life, Economics are also influenced directly and indirect- ly by these headache. Because mig- raine is a heterogene health problem, the diagnasis in primary cate is most- ly difficult. Although with right diag nosis, a minority of patients are sat- ified with their treatment, To remove the barriers to migraine care, differ- ent guidelines have heen released for primary care. These scales will help physician during the individualisation af migraine treatment and in future other guidelines will implement these scales in their guidelines. To provide good primary care for migraine guide- lines and adapted scales into Turkish language are needed. Kaynaklar 1. Sibersie SD: Head menacham E. Freee ce Oovecage: 54th the Aerican Academy of Alcoprcgrer 1305 ps 2. Lipion FB: Enicemsiogy afmigaine Car ed 3, Dowson Als Ass (Gomer: Bod Fes Cp 4, Mazes M: Hoadse amon ty mary = gery deparmentints Mog 181:1369-193, 207 4. Gelemtare 00, Str tonship 0 headacro: duaren of atta. J 304, 1980, & Macrar 08, Young W Evidence Based Gu Headache 19 "12 Pi macoagcal bs roingy 2000; 54 tsa tosguidel 7. Lipon BB, Sesto SD: The role of head. aoveriated dsab fy ine meagernent Imolesiens for heard ines. Roviclogy 9818 Soe 11525-22201 8, Wars JE, Brome’ JB, Kosnad M: Practoal imoliiaians Of tom spore theory ard compu fed acapive lasing, Medical care 9): Sucplil 73.82, 200 et MS: The prccors wih sevetty and rol 43/9982 1B, Rosenberg JH, eta f Migraine 2 Sotag. Pha acute Aracks. Now nicompable! prae- 9, Stewart 2 J, Dowson A, Kolodner <, Ligerrie JN. Sayer J: An interna ‘onal sudy"9) bily se 53888 694, 199. 50. Von Kort M. Ome. Grading he severly of Gvoric pain. Pair 90193-140, jeez. 11, Stawat WF. Le on Det a: Rote fig of ln eagu'e for headache: a copulcion igteine sufterers Cephaiga 18s 5} 53