MAKALE
Hakan Yaman'
ismail Hamdi Kara*
Davut Baltacr?
Mehmet Altu;
Melahat Akdeniz!
Ethem Kavukgu’
" Akdeniz Universitesi Tip
Fakultesi, Aile Hekimligi AD,
Antalya
? Ditzce Universitesi Tip Fakiltesi,
Aile Hekimligi AD, Dizee
» ile Hekimligi Uzman, Antalya
Yazsyma adresi:
Yard. Dog. Dr. Davut Baltact
Ditzce Oniversitesi Tip Fakiltesi
dile Hekimiigi Anabilim Dalt
Tel: 0380 5421390-5280
Email: davuthaliaci@hoimail.com
Konuralp Tip Dergist
e-1SSN1305-3878
konuralptipdergi@duzce.edutr
konuralpgenehtip@ gmail.com
‘www konualptipdergi duzce.edutr
‘Yaman H ve ark.
iirkiye’de Aile Hekimligi Alanida Yapilan
Tezlerin Kalitatif Degerlendirmesi
OzET
‘Amag: Bu calismada Tirkiye'de Aile Hekimligi alamnde yapilan tezlerinin
kalitalif olarak degerlendirilmesi, yayina diniyme ve sitasyon durumlarsun
ineelenmesi amaglanmis.
Materyal ve metot: Bu tammlayici ve kesitsel galigmada 1981 ile 2008 yillan
arasinda ile hekimligi slaninda yapilan 140 adet tez degerlendirmeye
alinarak, yapildigi yer, yayina déndsme ve sitasyon durumlart incelenmistir.
‘Arasturmada incelenen tezler ULAKBIM Tez Katologu tarafindan indekslenen
tezlerdir. ULAKBIM'de adi gogen tezlerden elde edilen yayinlar, SCI,
CINAHL, Google ve pubmed de arandi, Anabtar kelimesi olarak: “aile
hhekimlige", “birincil bakin, “aile hekimligi uzmani" anabtar kelimeleri
kullanilmstr. Tam metnine ulagilabilen yayinlar dexerlendirmeye abd
Bulgular: Tezler ortalama 82.9137.0 (19-258) sayfadan olusmaktadu. Tez
yneticilerinin cogunlugunun Profesbr oldugu, arastrma konusunun diger
wmankk alanlanyla da iliskilendiilebilecegi, galigmalann cogunlukla
tanimlayict, Kesitsel ve g6zlemsel oldugu belirlenmigtit, Onbes adet tez
uluslararastindekslerde yayinlanmis olarak gbziikmektedir. SCI de yer alan ti
ayri makaleye de galigma tarihine kadar toplam dort kez atif yapildist
belirlenmistir. Tezlerin yapildigt yila gére dagihmlan degerlendirldiginde,
1999 (27, %19.3) ve 2007 (25, %17.9) yallarida pik yapuga beirlenmistr
Sonug: Aile hekimligi disiplininin yapilan tezlerle tam anlamt ile hedeflenen
sonuglara ulasilamasa da, Kendi alaninda tezler drettigi; ancak gogu tezlerin
diger disiplinlerle birlikte alisilarak retildigi, birgok tezin de yayma
onistardlemedigi goralmektedir.
‘Anahtar kelimeler: Aile Hekimligi, Tez, Uluslararast indeks,Sitasyon,
Qualitative Evaluation of Theses Written in area of
Family Medicine in Turkey
SUMMARY
Aim: to evaluate qualitatively thesis written in Family medicine and to
investigate their status of citation and publication as article,
Material and Method: the descriptive and cross-sectional included 140
thesis, indexed by ULAKBIM, in arca of Family Medicine written between
1981 and 2008 according to status of their citation and publication as article
were analyzed as regards of their subjects, date of presentation and
publication, study type and place in which to be written were registered in the
study. To access data of thesis, ULAKBIM, SCI, CINAHL, Google and
PUBMED was screened. Keywords such as “family medicine”, “primary
care”, “family practitioner” have been used during the search,
Results: Average page of thesis was 82.9437.0 (19-258), Majority of manager
for thesis was academic degree of professor. It was found that several theses
were associated with other ateas of specialization. Theses were usually
designed as descriptive, cross-sectional and observational. OF 140 theses, 15
‘ones were indexed by intemational publication. Tree different articles in SCL
were cited four times until date of present study. When evaluating date of
thesis according to years, it peaked in 1999 (27; 19.3%) and 2007 (25; 17.9%).
Conclusion: Although discipline of Family Medicine was not achieved 10
ccome at targets, it was considered that thesis preparation and writing was able
with association and cooperation with other medical department diseiples.
However, it was considered that majority of thesis was not published as
artiele
Key words: Family medicine, Dissertation, International index, Citation
Konuralp Tip Dergisi 2011;3(3):1-6 I‘Yaman H ve ark
ciris
Bir tp disiplininin gelismesi ve kabul gérmesi igin Ug
kriter vardur. Bunlar akademik anabilim dallarimn
olmast, disipline 62g yayimlanan bilimsel dergiler ve
temel kitaplar (textbook) olmast ve disiplini temsil
eden bir deregin olmastdt (1)
Sanayi devriminden sonra hizla artan bilgi birikimi
tam dinyay: etkilemisti. Geligen teknolojinin bi
bilimlere yansimast sonucu dogan pek gok wzmanhik
dali hastalarin —hastaliklanim —tedavi_etmeyi
uuygulamalarinin odagiyapmuslardir. Uzmanlasmis
sailik bakimt belisliastalys olan kigilere sagk
hizmeti sunarken ayngmamig sorunlant olan kisiler
uygun saglik bakimina ulasmakta giglakler yasamaya
baslamislardir. Bunu fark eden Francis Weld Peabody
Shizla genel tababete dénilmesi gercktigini 1923
yylinda ildirmistir (2). IL. Dinya Savasina kadar
dikkate alinmayan bu uyar1 ikinei daya savasimn
yarattgs yikim ortaminda hastali degil hastalart
tedavi eden birineil bakim hekimlerine gereksinim
oldugunun fark edilmesi ile gindeme alumigur. [lk
kez Amerika Birlesik Devlelleri‘nde Amerikan Tip
Birligi 1947'de genel hckimlige olan gorcksinim
nedeni ile American Academy of General Practice
(AAGPYyi olusturmustur. 1966 yslinda _birinei
‘basamaktaki bu yeni uzmanlik kavramt Amerikan Tip
Birligi'nin (American Medical Association) birer ay
arayla yayinladifi 3 ayn rapor (Millis Komisyon
Raporu, Willard Komite Raporu ve Folsom Raporu)
ile resmen taninmustir (2-4). 1969°da Ale Hekimligi
bir uzmanlik dal olarak kabul edilmis ve 1971'de de
AAGP American Academy of Family Physician
(AAFP) olmustur (3). 1969 yilinda “Aile Hekimligi
Yeterlik Kurulu” (Board of Family Practice)
kurulmasi, uzmanligm ve efitim —programin
dizenlenmesinden sonra. disiplinle ilgili arastirma
esaslarinn gelistirilmesini saglamstir (4).
Ingiltere’de ise 1952 yslinda Royal College of
General Practtioners‘in (Genel Pratisyenlik Kraliyet
Koleji) kurulmasi aile hekimliginin tarihset gelisim
slirecinde Gnemali kilometre taslarimdan biriir (5)
Bu geligmelerden sonra aile hekimligi uzmanligimn
tim dinyada kabul edilmis bir tanimunin yapilmast
gerekliligi ortaya gikmijuir ve 1974 yilinda
Hollanda’da “Avrupa ile Hekimleri Egitimi”
toplantsi yapilmisur. Bu toplanida Lecuwenhorst
grubu birinci basamak hekimligini, insant organ ya da
Sistemlerini esas alarak inceleyen diger klinik
wamanlik dallarindan farkls bir uzmanlik dali olarak
tanumlamis ve tim dnyada kabul edilmistir (5,6)
Tiirkiye'de biinetl yaklasim 1960 yilindan sonra
Saghk ve Sosyal Yardim Bakankigs Mistesarhgr’na
atanan Prof. Dr. Nustet Figek’in hazirladigi 224 sayalt
slik Hizmetlerinin Sosyallestirilmesi Yasass" ile
Toplum Hekimligi’ gergevesinde dilzenlenmis ve
saglik sisteminde birinei basamaga_yerlestrilmeye
saligimstr. Birinei basamagi saghk sisteminin
merkezine yerlestiren ve sevk zincirini baslatan bu
sistem Alma Ata konferansindan gok énce birineil
akimim Snemini vurgulanusir (7). Ne yazik ki
Alkede birineil bakimda yetismis uzmanlar olmamast,
hhalkin geleneksel saglik bakimt arama bigimlerinden,
farkh olmast, milfs yapisindakidegisimlere
uyarlanmamast, —siidirdlebilir ——_finansman.
kaynaklarndan yoksun burakilmast, hem mezuniyet
sonrast egitim, aragtirma ve lojistik gereksinimlerin
kargtlanamamasina ek olarak geligen teknoloji ile
yterince desteklenmemesi bu gergekten dogerli
‘uygulamanin basarisin: engellemistir (7).
Ukemizde Aile Hekimligi Uzmanhgi 5 Temmuz
1983 tarihinde Tababet Uzmanhk Tizigi’nde yer
almisir. Lik Aile Hekimligi Anabilim Dali 1984
yilinda Gazi Universitesi Tip Faktltesi"nde
‘kurulmustur. Aile hekimligi uzmanlik egitim ise; ilk
olarak 1985 yrlinda Ankara, Istanbul ve lzmir'de
Saglik Bakanlgi'na baght egitim _hastanelerinde
baslamistir, Tirkiye'de aile hekimligi alaninda ilk
dernck 1990 tarihinde Ankara'da “Aile Hekimleri
Uzmanlik Demegi” (AHUD) adi ile kurulmus, 1998
yilinda Bakanlar Kurulu karariyla Turkiye Aile
Hekimleri Uzmanlik Dernegi (TAHUD) geklinde isim
ddogisikligi_yapilmistr (7). ‘Tip fakiltelerinde Aile
Hekimligi Anabilim Dallarinin kurulmast 16 Temmuz
1993 tarihinde Yaksek Ogretim Kurumu'nun (YOK)
12547 sayil karan le kabul edilmistir. Bu karar aile
hhekimliginin akademik gelisiminde énemli bir adim
olmustur. ilk kez 17 Eyl 1993"te Trakya
Universites’nde Aile Hekimligi Anabilim Dali
kurularak tiniversitelerde asistan efitimi baslamstir
8).
Ailehekimlerinin, diger uzmanlar gibi galistgs
‘ilkelerde birinei basamakta yapilan aragtrmalarm
baslamasimn ve gelismesinin daha zor oldugu
saptanmigur (9). Yine de bu alanda énemli yatunmlar
yapilmaktadir, Amerika Birlesik Devletlerinde alle
hnckimliginin entelektel gelisimi 1960"larda baslams
ve bu geligme uzmanligin meydana gelmesini
saglamustir. Mackenzie, Pickles ve Fry dikkatli
sistematik ineelemelerin gereklirdigi tanimlayiet
arasturmalar yapmislardir. Ingiltere'de Kraliyet Genel
Pratisyenlik Akademisi’nin ilk baskam Pickles, kendi
popillasyonunda infeksiyon hastaliklaninin yayilimina
ileyerek, arastirmalarin tamamen hastane disinda,
yapilabildigini gostermistir (6,10). Fry, olagan ginlk
luygulama sirasinda bakimda slrekliligi saglama ve
arasuirma yapmada ail hekiminin dnemli roll
olduguna vurgulamistir. Aile hekimiarastirmactsin;
hhem fek bagina hem de diger arastirmacilara birlikte
salisan, onlardan bilgilertoplayan, —arastirma
metotlarim ginltk uygulamalant iginde denemeye ve
gelistitmeye hevesli kigiler olarak tamimlar. Otuz
Konuralp Typ Dergisi 2011;3(3):1-6 2‘Yaman H ve ark
yildiraile hekimligi aragtrma esaslary olugturulmaya
ve birinci basamak aragtirmalanimin —kapsamt
tanmlanmaya galisiimaktedir. Bakimda en iyi yolu
bbulmak igin sik girdlen hastalklarn tamsinda ve
ryénetiminde yeni bilgilere itiyag oldugu konusunda
ortak bir karara vanlmustr (10)
Akademik aile hekimlerinin gayretleriyle bu alanlarda
arastirmalar yapilabilir. Aile hekimliginin akademik
rol gizden goyirildiginde, arastwma _alanmndan
aiyade, arastuma —urctkenliginin gelistrilmesine
ihliyag duyuldugu gorilmektedir (8), Bu galismada,
Tiirkiye'de 1981 ile 2008 arasinda alle hekimligi
alaninda yapilan tezlerin degerlendirilmesi, yayma
donusme ve sitasyon durumlarimn —incelenmesi
amaglanmistir,
MATERYAL METOD
Turkiye'deki tup fakiltelerinde, ail _hekimligt
anabilim dallarimda ve saghk ‘bakanlgia baglt
arastirma ve uygulama hastanelerinde gorev yapan
‘uzman, yardimet dogent, dogent ve profesdrlerin,
vyéneticiliginde; alle" hekimligi— uzmanlik
neilerinin kendi alanlarinda yapliklani tezler ve
bbunlardan elde edilen yurt igi ve yurt digi yayinlar ile
bbunlara yapilan sitasyonlar degerlendirldi,
‘Turkiye'nin degisik mezuniyet sonrasi egitim
kkurumlarindan mezun olan uzmanlarin aile hekimligi
alanmnda yaptiklan ve ULAKBIM TEZ KATOLOGU
tarafindan indckslenen tezler ineclendi. Adi gegen
tezlerden elde edilen yayinlar SCI, CINAHL, Google
ve pubmed'de arandh. Anahtar kelimesi olarak: “aile
hhckimligi",“birincil bakim”, “sile hekimligi uzmant”
anahtar Kelimeleri kullanilmistur, Tam metnine
ulasilabilen yaymlar degerlendirmeye alindh, Veriler
Microsoft. Excel Calisma Sayfasi'na kaydedildi
Yayinlann bashklan dikkate alimarak bir makalenin
birden fazla degerlendirilmesi dnlendi. Yayinlarin
yillany degerlendiriirken dergide yayimlanma tarihi
Gikkate almdi. Eger yayinlanma tarihi_yoksa
makalenin kabul tari girl
Yaymlarin Konusuna Gére Dagihmy; 1. Aile
‘Hekirnligi DisiplinIIkeleri, 2. Aile Hekimligi ile flgii
Klinik Uygulama, 3. Diger Uzmanhk Alanlanyla
ilgili olarak 3 bollmde incelendi.
Tablo 1, Tevlerin demografik bulgular
ni) 2
oa) =
28 20.0)
Yard. Dog 34 0439
Uz Dr. (Se 30214)
‘Aragtirma Konus
‘AH Disiplin [ele aH)