T.C.

DOKUZ EYLL NVERSTES

GZEL SANATLAR ENSTTS
MZK ANASANAT DALI
SANATTA YETERLK TEZ

DEBUSSY PRELDLERN 20. YZYIL PYANO MZNDEK YER VE NEM

S. Asl GEDKL

Danman
Prof. Aykut YAFE

2006
ZMR
 T.C.
DOKUZ EYLL NVERSTES
GZEL SANATLAR ENSTTS
MZK ANASANAT DALI
SANATTA YETERLK TEZ

DEBUSSY PRELDLERN 20. YZYIL PYANO MZNDEK YER VE NEM

S.Asl GEDKL

Danman
Prof. AYKUT YAFE

2006
ZMR
EK A Yemin Metni

Sanatta Yeterlik Tezi olarak sunduum Debussy Preldlerin 20. Yzyl

Piyano Mziindeki Yeri ve nemi adl almann, tarafmdan, bilimsel ahlak ve
geleneklere aykr decek bir yardma bavurmakszn yazldn ve yararlandm
eserlerin bibliyografyada gsterilenlerden olutuunu, bunlara atf yaplarak
yararlanlm olduunu belirtir ve bunu onurumla dorularm.

././

i
EK B Tutanak

TUTANAK

Dokuz Eyll niversitesi Gzel Sanatlar Enstitsnn // tarih ve

Sayl toplantsnda oluturulan jri, Lisansst retim Ynetmeliinin
.maddesine gre ..Anasanat Dal Sanatta Yeterlik rencisi
nin
.konulu tezi
incelenmi ve aday /./. Tarihinde, saat da jri nnde tez
savunmasna alnmtr.

Adayn kiisel almaya dayanan tezini savunmasndan sonra .. dakikalk

sre iinde gerek tez konusu, gerekse tezin dayana olan anabilim dallarndan jri
yelerine sorulan sorulara verdii cevaplar deerlendirilerek tezin .
Olduuna oy ile karar verildi.

BAKAN

YE YE

ii
 EK C Y..K Dokmantasyon Merkezi Tez Veri Formu

Ref No: 17347

YKSEKRETM KURULU DOKMANTASYON MERKEZ

TEZ/PROJE VER FORMU

Tez/Proje No: Konu Kodu: niv. Kodu:

* Not: Bu blm merkezimiz tarafndan doldurulacaktr.

Tez/Proje Yazarnn
Soyad: Gedikli Ad: Sdka Asl

Tezin/Projenin Trke Ad: DEBUSSY PRELDLERN 20. YZYIL PYANO

MZNDEK YER VE NEM

Tezin/Projenin Yabanc Dildeki Ad:

Tezin/Projenin yapld
niversite: Dokuz Eyll Enstit: Gzel Sanatlar Yl: 2006

Dier Kurulular:

Tezin/Projenin Tr:

Yksek Lisans: Dili: Trke

Doktora: Sayfa Says: 91
Tpta Uzmanlk: Referans Says: 27
Sanatta Yeterlik: x

Tez/Proje Danmanlarnn

nvan: Prof. Ad: Aykut Soyad: YAFE

nvan: Ad: Soyad:

Trke Anahtar Kelimeler: ngilizce Anahtar Kelimeler:

1- Debussy 1- Debussy
2- Preldler 2- Preludes
3- zlenimcilik 3- Impressionism
4- Piyano 4- Piano
5- 5-

Tarih:
ZET

mza:

iii
 ZET

zgr ve devrimci bir kiilie sahip Debussy, mzik dilinin ve besteleme

tekniklerinin yenilenmesinin bamimarlarndandr. Mzikte sessiz bir devrim
gerekletirmi olan Debussynin mzie ve piyano mziine getirdii yeniliklerin
hemen hepsini 24 Preldnde de grmek mmkndr. Degas, Renoir ve Cezanne
gibi Fransz izlenimci ressamlardan olduu kadar simgeci airlerden de esinlenmi
olan besteciyi en ok etkileyen olay, 1889da Pariste dinledii Javann Gamelan
Mzii olmutur. Bundan sonra Besek At ve Tamses Dizisi kullanarak tonal
mzie veda eden besteci, tn renklerini n dzeye karmtr. Tn ve Kakkan
gibi kavramlar ne karp, geleneksel tartm ve dzm alkanlklarn bir yana
brakarak 20.yzyl mziinde bir biem dnemeci oluturmutur.

Gerek balklar, gerek piyano tekniine getirdii yeniliklerle 24 Preld, 20.

yzyl piyano daarnda zel bir yere sahiptir. lgin balklarna karn programl
mzik olarak nitelenmeyen Preldlerde, zarif tnlarn yan sra, yer yer ani geilerle
genelde geni bir koyultu yelpazesi kullanlm, klavyenin tmnden faydalanarak bu
ok katmanl youn mzii ile belirsiz ve gizemli bir hava yanstlmtr. Preldler,
doru yorumlamak iin bestecinin ngrd gibi mmkn olduu kadar pedalsiz ve
yumuak bir parmak tekniinin yansra, yksek bir mzikalite de gerektirirler.

iv
ABSTRACT

Debussy, who had a revolutionary and independent personality, was one

of the leaders in the modernization of composing techniques and musical
language. Debussy developed a silent revolution in music and one can see in
the 24 Prludes, his innovations in music in general and, especially here in
these preludes, in his music for piano. The composer who received inspiration
through impressionist painters as Degas, Renoir, Cesanne and symbolist
poets, was himself greatly affected by Gamelan music from Java which he had
first heard in Paris in 1889. In the fallowing years, he set aside tonal music in
favour of the Pentatonic and Whole-tone scales giving importance to
tone and colour. He fashioned a turning point in the 20th century music,
leaving behind the traditional concepts of metrum and rhythm and bringing
forward tone colour and dissonance.

The 24 Prludes have a unique place in the 20 th century piano

literature; not only through the titles of the different preludes, but also
through innovations in piano technique. These preludes should not be
regarded as Programme music though they have interesting titles. Apart
from superb tone-colours, Debussy made use of a wide range of dynamics
and sudden transitions. Furthermore by exploiting the entire range of the
keyboard, he attained vague and mysterious atmospheres. In order for the
interpreter to perform these preludes properly and to follow the indications
provided by the composer, the pianist needs a gentle touch, sparse pedalling
and high degree of musicality and artistry.

v
NDEKLER

DEBUSSY PRELDLERN 20. YZYIL PYANO MZNDEK YER VE NEM

YEMN METN .......................................................................................................i

TUTANAK.............................................................................................................ii
Y..K DOKMANTASYON MERKEZ TEZ VER FORMU.................................. iii
ZET...................................................................................................................iv
ABSTRACT ..........................................................................................................v
NDEKLER......................................................................................................vi
EKLER LSTES ................................................................................................ viii
NSZ ...............................................................................................................ix

GR
20. YZYIL BAINDA RESM VE MZK SANATINDA ZLENMCLK................. 1

BRNC BLM
DEBUSSYNN MZE VE PYANO MZNE GETRD YENLKLER ......... 11

KNC BLM
24 PRELDN PYANO TEKN VE ESTET AISINDAN ANALZ .............. 23

2.1 Debussy Preldlerin Yaym yks ............................................................ 23

2.2 Preldlerin Yorum ve eriine likin eitli Grler.................................. 27
2.3 Debussy Preldler Birinci Defter.................................................................. 31
2.3.1 Danseues de Delphes / Delfli Dans Kzlar ........................................ 31
2.3.2 Voiles / Tller....................................................................................... 32
2.3.3 Le Vent dans la plaine / Ovadaki Rzgar ............................................. 34
2.3.4 Les sons et les parfums tournent dans lair du soir / Akam
Havasnda Sesler ve Kokular.............................................................. 36
2.3.5 Les Collines dAnacapri / Anakapri Tepeleri......................................... 37
2.3.6 Des pas sur la neige / Karda Ayak zleri .............................................. 39
2.3.7 Ce qua vu le vent dQuest / Bat Rzgarn Gren.............................. 41
2.3.8 La Fille aux cheveux de lin / Keten Sal Kz....................................... 42
2.3.9 La Srnade interrompue / Kesilmi Serenat...................................... 43

vi
 2.3.10 La Cathdrale englotie / Suya Batm Katedral ...................................... 44
2.3.11 La Danse de Puck / Puckun Dans ........................................................ 46
2.3.12 Mistrels / Saz airi ................................................................................. 47

2.4 Debussy Preldler kinci Defter........................................................................ 48

2.4.1 Brouillards / Sis.................................................................................... 49
2.4.2 Feuilles mortes / l Yapraklar............................................................ 52
2.4.3 La Puerta del vino / arap Kaps ....................................................... 53
2.4.4 Les Fes sont dexquises danseuses / Dans Eden Zarif Periler........... 55
2.4.5 Bruyres / Fundalk ............................................................................. 56
2.4.6 General Lavine eccentric .................................................................. 58
2.4.7 La Terasse des audiences du clair de lune / Aynn
Bulutuu Teras .................................................................................. 59
2.4.8 Ondine / Su Perisi................................................................................ 61
2.4.9 Hommage a.S. Pickwick Esq. P.P.M.P.C............................................. 63
2.4.10 Canope / at .................................................................................... 64
2.4.11 Les tierces alternees / erli Dizi ...................................................... 66
2.4.12 Feux dArtifice / Havai Fiekler ......................................................... 68

SONU ................................................................................................................. 72
KAYNAKLAR........................................................................................................ 75
EKLER ................................................................................................................. 78

vii
EKLER LSTES

Ek 1: Debussynin El Yazs rnekleri ................................................................... 78

Ek 2: C.Monet mpression, soleil levant .............................................................. 80

viii
 NSZ

Claude Debussynin piyano mzii, daha rencilik yllarmda ondan ilk

eserleri (ocuklarn Kesi, Bergamsque Sviti gibi.) almaya baladmda ilgimi
ekmiti. Yine ayn dnemlerde bestecinin yaamn konu alan Pierre La Murenin
nl roman Ay In okumu olmam onun mziine zel bir ilgi duymam
salad. Yksek Lisans ve zellikle Sanatta Yeterlik programlarnda babam Prof.
Dr. Necati Gediklinin de verdii 20. Yzyl Mziinin Sanatsal ve Estetiksel
Deerleri gibi dersler araclyla yeni mzii tandka ilgim daha da artt. Bu byk
bestecinin zellikle 20. yzyl mziine getirdii yenilikleri ve o arada piyano
mziine getirdii farkl teknii ve biemi daha yakndan tandka, Sanatta Yeterlik
bitirme tezimi Debussy Preldlerin 20.Yzyl Piyano Mziindeki Yeri ve nemi
zerine yapmaya karar verdim. Deerli hocam ve danmanm Sayn Prof. Aykut
Yafenin de onay ile hem tez konum zerinde hem de ayn eserlerden oluan
Bitirme Dinletisi iin almaya baladm.

Debussy Preldleri inceledike ve zerine yazlm yerli ve yabanc kaynaklar

okuduka, preldlerin yaz teknii, ortaya k biimi ve tadklar stn estetik
deerleri tandka ilgim ve hayranlm artarak devam etti. Eserleri daha bilinli
almaya baladm. Bir baka deyile eserleri derinlemesine inceleyip daha yakndan
tandka, doru ve otantik yoruma da yaklam oluyordum. Bu sre, hem
heyecanm arttrd, hem de eserlerden daha fazla keyif alarak almama yardmc
oldu.

Yaklak 2 yllk youn almamn sonucunda Giri, I. ve II. Blmden

oluan bu tezim ortaya km oldu. Dorudan ve dolayl kaynaklar ile teknik
zmlemelere dayal tezimin bundan sonra bu alanda yaplacak inceleme ve
aratrmalara k tutmas ve bir temel oluturmas beni ok mutlu edecektir.

Tezimin bu aamaya gelmesinde emei geenlere burada teekkr etmeyi bir

bor sayyorum. Beni byle bir almaya ynlendirip her aamada destekleyen
danmanm Sayn Prof. Aykut Yafe bata olmak zere, evirilerde ve teknik
zmlemelerde her zaman yanmda olan babam Sayn Prof. Dr. Necati Gedikliye,
pozitif ynlendirmeleri ve yardmlarndan dolay tez izleme komitemin deerli

ix
yelerinden Mzik Bilimleri Blm Bakan Sayn Prof. Dr. Frat Kutluka, titiz ve
yapc eletirilerinden tr Mzik Blm Bakan Sayn Prof. Tahir Smere,
ngilizce zet evirimi yapan sevgili hocam Sayn Prof. Sayram Akdile, ayrca her
zaman bana cesaret verip, her trl desteini esirgemeyen Piyano Anasanat Dal
Bakan Do. eniz Duruya, Konservatuvar Mdr Sayn Prof. Glser Erymlye
ve bana inanan tm dostlarma, aileme en iten teekkrlerimi sunarm.

lkemizde Uluslararas Sanat Mzii alannda maalesef ok az Trke kitap

ve yayn bulunduu iin, alannda bir boluu doldurmas dileiyle tez almam,
Debussy ve eserlerini daha iyi tanmak isteyen meslektalarmn, rencilerin ve
mzikseverlerin ilgisine sunuyorum.

x
 GR

20. YZYIL BAINDA RESM VE MZK SANATINDA ZLENMCLK

Resim Sanatnda zlenimcilik:

nce resimde balayan izlenimcilik akmn hazrlayan iki devrim vard.

Bunlardan ilki, 18.yzyl klasisizmi karsna, ressam Delacroixnin romantizminin
kendine zg antik-klasik konular ilgi ekici bir renk klavyesi ile kmasyd. (Turani,
1997, 557) Doaya yeni bir gzle bakmak iin toplanan sanat grubundan birisi
olan Francois Millet de, manzaralardan figre geerek resmi geniletmeyi
dnyordu.

kinci devrim olarak Gustave Courbet, 1855 ylnda Pariste at kiisel

sergisini Gerekilik ve G. Courbet diye adlandrarak, bu akmn adn koymutu
bile. Courbetin gerekilii sanatta bir devrimin balangc olacakt. Courbet
doadan baka kimsenin rencisi olmak istemiyordu. Courbetin program ve z
nitelii, zariflii, gerei aryordu. (Gombrich, 1992, 401)

Delacroixin birinci, Courbetin ikinci devriminden sonra Fransada nc

devrim dalgasn, Courbetin programn ok ciddiye alan Edouard Manet ve
arkadalar balatt. Bu sanatlar artk sakz olup anlamszlam resimsel
alkanlklara kar tetikteydiler ve geleneksel sanatn doay, grld gibi
betimleme yntemini bulduu savnn yanl bir anlaya dayandn fark ettiler.
Ressamlar, modellerine n pencereden girdii atlyelerinde poz verdiriyorlar,
hacim ve nesne izlenimini vermek iin de ktan glgeye ar geii kullanyorlard.
Akademi rencilerini, en bandan itibaren, tablolarn bu k- glge oyunlarn
yanstacak biimde eitiyorlard. (Gombrich, 1992, 404-405)

zlenimciler terimini ilk kullanan kii, Lois Leroy adnda bir gazetecidir. Leroy,
Socite cooprative dartistes, peintures, sculpturs, gravursun at ilk sergi
hakknda, 25 Nisan 1874de Charivari de Exposition des Impressionistes/
Empresyonistlerin Sergisi balkl bir yaz yazd. zlenim/ Impression terimi,
Claude Monetnin sergideki resimlerinin birinin adndan Impression, soleil levant/
zlenim, gnein douu- 1872 den alnmt. Bu resimde Le Havre Liman, sabahn

1
erken, puslu saatlerinde grlmekteydi. Gazeteci Leroy, bu terimi geleneksel
yaklamdan vazgeerek kendi kiisel, grsel izlenimlerini resme alan, yanstma
yolunu tutan sanatlar yermek, kmsemek ve kar kmak amacyla kullanmt.
(Srullez, 1998, 13) Bu akm, adn nereden ve nasl alrsa alsn tamamen grsel,
igdsel sanat anlayn benimsiyordu. Srekli yenilenen bu bulu biimi k ve
n birbirine geen trl deiimleriyle yaratlr ve resmin asl konusu olacak kadar
byk boyutlara ular. Bu anlayn doal bir sonucu olarak manzara resimleri teki
tm resim eitlerinin nne gemi; dinsel, mitolojik ve tarihi konulu resimler
neredeyse tmyle ortadan silinmiti. Artk ressamlar, almalarn tamamen ak
havada srdryor, doann srekli deiimi iinde kap giden her bir izlenimi ya da
o an yakalamak istediklerinden, resimlerini tuval zerinde mmkn olan en ksa
srede canlandrmaya aba gsteriyorlard. Bir baka deyile izlenimci ressamlar
nceden bir ey tasarlamakszn, neresi onlara esin vermise, oraya sehpalarn
kurarak resim yapmaktaydlar. Szgelimi dalgalarn hareketi, denizi gkyznden
ayran ufuk izgisi, aldayarak akan nehirler, devaml deien bulutlaryla
gkyz, gne nn deiken etkileri, younlaan sis ya da karn, gz
kamatran parlakl, izlenimci ressamlarn resmetmeyi sevdikleri konular arasnda
saylabilir. (zcan, 2002, 22)

Teknik adan bakldnda, zlenimci ressamlar biim ve rengi, olmas

gerektii gibi deil, n arpc etkileri altnda gerekten, grdkleri gibi
resmettiler. Bu, onlar sanatn birok geleneksel ilkesini terk etmeye yneltti.
zlenimci ressamlarn kullandklar renkler gnein yedi rengiydi. Bu yedi renk ile
resim yapmak, yeni bir olayd. Ancak resmin konusunun k oyunlar olduunu ilk
kez Delacroix fark etmiti. zlenimin leke halinde karalanmas, baka bir deyile,
fra ile not edilmesi, izlenimci sanatn karakteristik zellii olmutu. (zcan, 2002,
24)

Ksacas, geleneksel resim sanatndaki izginin yerini, izlenimcilikte renk

almt. (Gedikli, 2002, 93) zlenimcilikle birlikte, tm nesne dnyas ile konturlar
(kenar izgileri) evreledii biimler paranteze alnnca, artk bu anlamda renk
kartlarn kullanmaya gerek grlmedi. Bylece izlenimci ressamlar, artk siyah ya
da koyu kahverengi baladklar glgeleri maviye ve yeile boyuyorlard. Renoirin,
Bir gn Monetin paletinde siyah yoktu, onun yerine mavi kulland, zlenimcilik de
domu oldu! sz dikkat ekicidir. Ayrca eski geometrik perspektifin yerini, yeni

2
bir perspektif alyor ve ierii olmayan nesneleri, artk yeni bir hava perspektifi
dzenliyordu. zlenimcilie dein renk karm ressamlarca palet zerinde
yaplrken, ilk kez zlenimcilerle birlikte renk karm palette deil, dorudan doruya
nesnenin retina tabakasnda meydana getiriliyordu. rnein ressam Seurat yle
diyordu: Belli bir rengi alyor ve onu prizmatik ayrarak bu ayrmdan yalnz kk
noktalar halinde saf renkler elde ediyor ve belirli bir mesafeden bakan seyircinin a
tabakasnda bu renklerin bir karmn meydana getiriyordu. Bunun meydana
gelebilmesi iin, resmin karsnda belli bir uzaklkta durmak gerekmektedir. (Tunal,
1981, 23)

zlenimci sanatnn doa karsnda iki tavr vard; biri duran, deimeyen
varl yakalamak, kavramak ve tespit etmek, dieri ise istee gre ayarlanm olan
bak ki, bu da an iinde meydana gelen deimeleri en kk ayrntlara varncaya
kadar yakalamakt. Bylece bu zaman kategorisinin belirledii izlenimci grme
yannda bir zlenimci resim teknii de domu oluyordu. Bu teknik izlenimin
olabildiince abuk tuvale ilenmesiydi. O halde ressam, karsna gemeli ve
doadan ald izlenimleri, duyumlar ayn an iinde tuvale ilemeliydi. (Turgut,
1993, 120)

zlenimcilerin yanstt dnyada yalnzca imgeler ve izlenimler vard. Biimler

ile modeller ise kayboluyordu. Onlarn tuvalinde, ktan renk yansmalaryla kendini
gsteren bir enerji patlamas vard. zlenimcilik ayn zamanda kayg verici bir
deiikliin de habercisiydi. zlenimcilerin, rengi analiz eden minik fra
dokunularnda biimler ve tasarmlar kaybolmaktayd. Bu teknik ile Signac ve
Seuratn ncln yapt Yeni zlenimcilik/ Neo-Empresyonizm akm dodu.
Bu yeni teknikle de yine kk fra dokunular ile rengin analizi yaplmaktayd.

Yeni-zlenimciler, Monet ve arkadalarnn kuramlarn reddetmiyorlard,

tersine izlenimciliin brakt yerden devam etmesini istiyorlard. Onlar ksacas,
kesin kurallar ile ilkelerden kurulu, akla dayanan bir yntem savunuyorlard. Tam
anlamyla yeniliki olmalarna karn, geleneksel olana inanyorlard. Delacroixdan
ok etkilenmilerdi. Signac; 1899da La Revue Blancheda kan makalesindeki iki
szc birbirleriyle kyaslamaktadr. Bunlar, gerek bir sanat kuram olan
Blmecilik/ Divisionism ile az ya da ok Bizans mozaiklerinden etkilenmi olan
Noktaclk/ Pointillisme dir. (zcan, 2002, 27-28)

3
 Signac, bu konuya ilikin unlar yazmaktadr: Yeni zlenimci resim teknii,
noktaclktan ya da noktalarla resim yapmaktan yararlanmaz, bunun yerine renkleri
bler ve ayrr. Blmeden yararlanarak, rengin k etkilerinin ve uyumun tm
olanaklarn kullanmak mmkndr. Bu da u yollarla gerekletirilebilir: 1. saf
renklerin, yani tayfn tm renklerinin optik olarak karlatrlmas; 2. Farkl elerin,
yani farkl renk eitleri ve bunlarn reaksiyonlarnn birbirinden ayrlmas; 3.
Kontrast, derecelendirme ve parlaklk (k verme) yasalarna gre, renklerin
birbiriyle oranlanmas ve dengelenmesi; 4. Resmin boyutlarna gre kullanlacak
stilin (slubun) ve fra vuru tiplerinin seimi. Yeni-zlenimcilerin fra vurularyla,
dzenli olarak yan yana benekler kondurmalar ve renklerin optik olarak karm
tekniini kullandklar dikkat ekicidir. (Srullaz,1998, 23-24)

Hem zlenimci hem de Yeni-zlenimci akmlarla ilgili olan, onlardan etkilenen,

ancak yine de bamszlklarn koruyan Manet, Degas gibi baka sanatlar da
vard. Bunlardan baka iki nemli ressam, V. van Gogh ile Toulouse-Lautreci
sayabiliriz.

Sonu olarak, izlenimci bir tabloyu deerlendirebilmek iin birka adm

gerilemek gerektiini ve bu bilmeceli lekelerin biim kazanp canlandklarn grme
mucizesindeki hazz seyirciye anlatabilmek iin epeyce bir zaman gerekti. Hem bu
mucizenin, hem de grsel deneyimin ressamdan seyirciye aktarlmas, zlenimciliin
gerek amacyd.(Gombrich, 1992, 415) zlenimci resimde, izginin yerini k ve
rengin almasyla resim sanat, zne uygun bir sanat olmaya ilk defa zlenimcilikle
balyor ve bylece pr bir sanat olarak ortaya kyordu. nk bu yntemle resim
sanat, btn formal elemanlardan kurtulmu oluyordu. Modern sanatn bana,
zlenimci sanatn konmas, ite bundan tr dorudur. (Turgut, 1993, 116- 117)

Bu sanatlarn iindeki yeni zgrlk ve gllk duygusu, insan kendinden

geiren bir ey olmalyd. nk tm dnya, birdenbire ressamn frasna konular
sunuyordu. saygn konu, iyi dengelenmi kompozisyonlar, doru izim gibi tm
nyarglar bir yana atlmt. Neyi nasl boyad konusunda sanat, yalnzca kendi
kiisel duyarllna kar sorumluydu.

4
 Seyircinin anlayszl ne denli sert ve inats olursa olsun, zlenimciliin
zaferi kesin oldu. Bakaldranlardan bazlar, zellikle Monet ve Renoir, bu zaferin
gcn grecek kadar uzun yaadlar. Tm Avrupada nl ve saygn kiiler haline
geldiler. Eserlerinin kamuya ak galerilere girdiini ve varlkl sanatseverlerin en ok
sahip olmak istedikleri mlkiyet haline dntn, daha saken grdler. Bu
deiim ayrca, hem sanatlar hem de eletirmenler zerinde kalc bir iz brakt.
Acmasz eletirmenler, yanlmaz kimseler olmadklarn anlam oldular,
zlenimcilerin verdii sava, tm yeniliki sanatlar iin masals bir sylence oldu.
Bu yenilikiler, gerektiinde her zaman allmam yntemleri seyircinin
anlamaktaki kocaman yeteneksizliini anmsatabilirlerdi. Bir bakma bu ak
yeteneksizliin de sanat tarihinde, izlenimci programn kesin zaferi kadar nemi
olmutur. (Gombrich, 1992, 415- 416)

Mzik Sanatnda zlenimcilik:

19. yzyln son eyreinde resim ve edebiyatta ortaya kan temel

deiimlere kout bir deiimi, mzik sanatnda da grmekteyiz. Resimde
geleneksel kurallar ve yasalar, izlenimci ressamlar tarafndan nasl yklmsa,
mzikte ayn deiim, Debussy tarafndan geekletirilmitir. Bu deiim ya da
devrim elbette hemen olmam ve bir sre sonunda gereklemitir.

Daha Wagnerin Tristan naln (Tristan Vorspiel)nda kulland, Alacasal

Dizi/ Kromatische Reihe ve Yeden Uyumu/ Leittonharmonie ile iyice sarslm
olan tonallk kavram, 20. yzyl banda bestecileri, yeni besteleme teknikleri
bulmaya zorlamt. Debussy ile Tonallk tmden yklnca, yklan sistemin yerine
yeni araylar balamt. (Gedikli, 1999, 4) zellikle Debussynin Bir Pann
leden Sonras adl eseri ile birlikte (ilk seslendirilii, Paris 22.12.1894) mziin
tm gelerinde deiim daha hzl ve kesin biim almaya balamt.

Mzikte zlenimcilik, Debussynin 19.yzyln son on yl ve 20.yzyln ilk

eyreinde gelitirdii biemdir. (Kutluk, 1997, 198)

Mzikte tnnn yenilenmesini amalayan bu deiim nasl gerekleti? nce,

temel ses (tonalln karar sesi) yerine sk sk yeden ses getirilmeye baland.

5
yle ki, glendirilmi bir ezgisel gerilim gesi, bir karar sesle ilikisi kalmayan ve
zm de gerekmeyen, yalnzca bir renk deeri olarak alglanan tnlar haline geldi.
rnein byk llere dayal tnlar (Do-Mi_Sol# gibi).

Yine ilk kez Debussynin kulland Tamses Dizisi de bu amaca hizmet

etmekteydi. Yani tonal etkiyi yok ederek atonal bir mzik yaratmak, temel amat.
Yeni mziin geliimi rengin ve tnnn gr asndan belirlenmekteydi. Tpk
son yzyln resim sanatnda, ncelikle izgi ve izimin yerini renklerin almas gibi.
Bu konuda da olduka yeni olarak, tek tek tnlarn renk deerini tmyle yeniden
kefeden ve onlarn mantkl ezgisel balanmalarndan oluan ereve tnlardan
sk sk vazgeerek ilk adm Claude Debussy att. (Wolff, 1978, 39- 40)

Wagner ve Mussorgskynin eserlerindeki uyumsal ve tnsal zgrln

Debussydeki etkileri aka grlr. Ama yine de onun kiisel biemini yalnzca bu
iki besteciye balamak doru olmaz. Debussynin bamsz olarak gelitirdii ey
aslnda daha ok R. Wagnerin uyumsal anlayyd. 1889 ylnda Paris dnya
fuarnda Javann Gamelan mziini dinlemek Debussye yeni ufuklar amt. Bu
mzik ile tand Besek At/ Pentatonik eserlerinde kullanmaya balad. Yarm
seslerden yoksun bu at da, Debussye tam ses dizisi gibi, atonal mzik yazmada
yeni ve zgn bir gere oluturdu. (Re- Mi- Sol- La Do) Ayrca ikinci preldnde
kulland Tamses Dizisini de yine bu mzik sayesinde renmiti.

Tnlarn bamszlatrlmas ile Debussy, belki de tm yeni mzik iin en

nemli temel talardan birini oluturuyordu. Stravinskiden Schnberge kadar, onu
izleyen tm ustalar onun rencisi oldular. Tnlarn renkler olarak yorumu kukusuz
izlenimciliin zamanndaki Fransz resim sanat ile belirli bir paralellik grntsn
temsil etmektedir. phesiz Debussynin -1.ve 2. blmlerde daha ayrntl
deinilecei gibi- temelde daha ok Fransz sembolistlerine yakn olduunu gz ard
edemeyiz. Verlaine, Mallarm gibi airlerin iirlerini mziinde kullanrken Monet,
Manet, Cezanne, Renoir gibi izlenimci ressamlarla neredeyse hi ilikisi yoktu.
Debussynin amac bu ressamlar gibi, geici izlenimler vermek deildi. Tam
tersine, genel geer simgesel/ sembolik biimlendirmeler oluturmakt. Bylelikle
Signac, Seurat, Sisley gibi resimlerini mozaik tarznda kk renk deerlerinden
oluturan Noktac Ressamlar ile de ilikisi olduu sylenemez. Mersmann bu

6
ilikiye daha sonralar Schnbergin ilk dnem eserlerinde dikkat ekmektedir.
(Wolff, 1978, 40)

Buna karlk Debussynin Pariste yaayan Amerikal ressam Whistler ile sk

bir ilikisi vard. Whistlerin gri ve siyah renkleri tercih etmesi ve renkleri ekonomik
kullanmas Debussyye dorudan esin kayna olmaktayd, Onun Debussyyi
etkileyen ekingen tarz, Wagner ve okulunun tnsal aygt ve grltl etkilerine bir
kartlk oluturmaktayd. Debussy bylece ayn zamanda kendisini yalnz Couperin
ve Rameaunun eski Fransz mzik geleneine balamakla kalmyor, ayn zamanda
edilgen bir dnya gr vermekte, yani dnyann kendini etkilemesi ve onun
grntlerine dayanan Wagnerin g hedefleyen aktif anlayna da, kar tavr
almaktayd. (Wolff, 1978, 41)

Genelde klasik ve romantik dnemlerde olduu gibi, izlenimci dnemde de,

sanat ve sanatlar sanki bir kez daha birlemiti. Bu dnemde, bir yandan Verlaine
ve Baudelairenin mzik dolu dizeleri dinlenirken te yandan da her trl gelenei
aan Hirashige ve Hokusainin gravrlerine byk hayranlk duyulmaktayd.
Sonradan Hokusainin Byk Dalgas, Debussynin Deniz /La Mer adl senfonik
iirinin partitur kapan ssleyecekti. Btn sanatlar bir lknn evresinde
birlemilerdi: Claude Monetin Su Perisi ile Debussynin Suda Yansmalar/
Reflets Dans Leau adl yaratlar ierdikleri hava bakmndan birbirlerine ne kadar
yaknsalar, Mallarmnin iirindeki Pann bys de yine, Debussynin Bir Pann
leden Sonras adl senfonik iirine aynen yansmtr. Hiroshigesin birbirlerine
geen konturlar iindeki Sis Peyzaj, iki tonallkl (bitonalit) yazlm Sisler adl
Preldnn konusunu oluturmutur. Toulouse-Lautrecin canl bir apa figr,
General Lavine Preldnde imgesel olarak yaar. Baudlairenin Sesler ve
Parfmler Akamn Havasnda Dolanmaktalar dizesi, Debussynin yine ayn balk
altndaki preldnde yansr. (Pamir, 1987, 185- 186)

Debussynin kendine zg dehas, bu iirlerin ve resimlerin armlaryla

besleniyordu. Debussynin ruhsal dnyas, mziine yansrken, ezgi denen ses
izgileri de artk bilinen kurallara bal kalarak ilerleyemezdi. Bu mziksel esinin
grevi, yalnzca kendisine gelen sesleri duymak, onlar ivedilikle hemen o anda not
etmek, sonra da bu nota yazsna ok daha ayrntl bir biim getirmekti. Bu tpk
zlenimci ressamlarn anlk izlenimler yakalamak iin belirli zaman dilimlerinde

7
doay gzlemlemelerine benziyordu. Debussynin mziini tulara aktarrken
bulduu piyanistik figrasyonlar sonsuzdu. ki ele blnm karmak pasajlar teknik
olarak zor bileimler, insana bir rzgar arpn anmsatr. (Pamir, 1987, 186)

zlenimci mzik; ezgiyi, biimi, oksesli dokuyu ve uygularn ilevsel balarn

bir yana brakmtr. Getirmek istedii ey, aralarnda ba olmayan uygularn dsel,
prltl oyunu, k-glgeli yarm renkleriydi. Bu eit bir oyun belki gl deildi, ama
hotu, zarifti. Mzikte zlenimcilik, resim sanatndaki ktan glgeye veya glgeden
a kaymalar, birbirinden kopuk gibi oluan lekelerin oluturduu btnsellii,
kesin izgilerden ka ve renk dknln, renk sevgisini bilinle yanstmtr.
zlenimci mzikte tartm ve dzm, belirsizlie eilimlidir. Tn renkleri bir tutkudur.
nce uucu yumuak tnlar, doa varlklarnn suda yansmas gibidir, hatta biraz da
belli belirsizdir. Kimi yerde de sessizliktir.

Debussy 1915te Berbardo Molinariye yazd bir mektupta, Henz armoninin

srecini yaamaktayz. Bu arada sadece tek bana tn gzelliiyle yetinen mziki
ok az demektedir.

zlenimci akmn belirgin bir zellii de kstlama ve sadeletirmedir.

Resimde baz blmlerin atlanarak yapld, hikayeye yer verilmedii gibi nitelikler
ise izlenimci mzikte orkestrann klmesini, ok ses veren bakr flemeli
alglardan kanlarak, aa flemelilerle yetinilmesini, ok ksa cmleli yatay
izgiler kullanlmasn, tn dolgunluuna deil, tn saflna ynelmesini
simgelemektedir. Resimde baz blmleri atlama, izlenimci mzikte sessizlik ile
karlatrlabilir. Sessizlik, sesin kart gibi alnabilir. Oysa sessizlik (sus) daha ok
sesin vurgulanmasna kucak aan bir ses deeridir. zlenimcilikle balayan 20.
yzyl mzii, hikayeci deildir, tekrarlardan iddetle kanr, zetidir, yalndr,
kstlamacdr. (Say, 1994, 456)

zlenimci ressamlarn paletlerindeki renklerle, zlenimci bestecilerin

yaratlarndaki tn renkleri birbirlerine ok yakndr. Pastel renklerle ve atlanarak
yaplan izlenimci bir resim, sanki taslak gibidir. zlenimci bestecilerde de ayn anlay
grlr. Szgelimi Debussynin -bu tezin konusu olan iki ciltte toplad preldleri,
sanki nefes alan doann birer aynalardr. rnein, Karda Ayak zleri preldndeki
sinkoplar, karda yrmeye alan bir insann ritimsiz ayak izlerini anmsatr.

8
Ravelin Su Oyunlar/ Jeux dEau adl piyano eserindeki otuzikilik geiler suyun
rltsn yanstr. Pastel tonlarda alnan ve sanki birer tablo olan bu eserler,
neredeyse insann avucunun iinden kayacakm izlenimi brakrlar. ( Pamir, 1987,
188- 211)

zlenimcilik akmnn Debussyden sonra en nemli temsilcisi olan Maurice

Ravel mziinde ve zellikle piyano eserlerinde ayn mzik dilini ve yaz tekniini
kullanmtr. Besteci, kendine zg bir biem oluturmakla birlikte ustasna her
zaman sayg gstermitir. Babasnn spanyol olmas nedeniyle spanyol mziine
ilgi duyan besteci, ayrca kimi eserlerinde caz etkisinde kalm, yer yer de
geleneksel geleri nemsemitir.

Romantizme, ge-romantizme, gerekilik ve doaclk gibi akmlara tepki

olarak serpilen zlenimciliin at kural dna kmak eiliminin ilgin
kiiliklerinden biri de Eric Satiedir. Bestecilik yn pek nemli saylmayan Satie,
Fransz mzikilerini genelde bulularyla etkilemitir. Satienin etkisi, Fransada
Altlar Grubunun olumasna kadar uzanr. (Say, 1994, 463)

Resimde ve edebiyatta olduu gibi, mzikte de izlenimciliin genel bir zellii,

halka zg bir akm olmaydr. Hangi sanat dalnda olursa olsun zlenimcilik,
stten bakan bir incelik ve titizlii, hatta gergin bir titizlii temsil eder. Sekicidir,
incelikli olmakla yumuaklk arasnda hissedilir bir elektriklenme vardr. Getirdii
duyarllk, sradanla alk kiiler tarafndan alm zor bir duygusal birikimdir ve
kiisel deneylerden yararland iin aristokratiktir, halk ynlarna burun kvrr.
Ancak bu stil, aristokratlar tarafndan deil, burjuvazinin orta ve alt kesimlerinden
gelen sanatlarca yaratlmtr. stelik bu sanatlar 19.yzyln bilgi sanatlar
gibi dnsel, toplumsal ve estetik sorunlarla ilgili de deildirler. Dahas, kltr-sanat
sorunlarna souk bakyorlard. Bundan da te, uygarlktan ka duygusunu
tayorlard. Bilinli olarak Bohem yaamn gidiine aldrmaz, dk bir yaam
biimini seenler ounluktayd. Aznlkta olanlar ise lkelerini terk edip her eit
serveni gze alanlard. (rnein ressam Paul Gaugenin Haiti Adalarna gitmesi
gibi ). Ksacas bohemler i g, servenci kaknlar d g yelemilerdi. (Say,
1994, 456- 457)

9
 Mzikte Debussynin ncln ve ba temsilciliini yapt zlenimcilik
akm, Fransa dnda kalan Avrupal birok besteciyi de etkilemitir. talyada
Ottorino Respighi, ngilterede Vaughan Williams, svirede Martin Frank, Arthur
Honegger ile ilk dnemleri ile Igor Stravinski ve Bela Bartok bunlarn en
nemlileridir.

10
 BRNC BLM

DEBUSSYNN MZE VE PYANO MZNE GETRD YENLKLER

Debussy mr boyunca esin kaynaklarn, genel tutum olarak hep mziin

dnda, edebiyatta, resimde ve doa grnlerinde aramtr. nl mzik adam
lhan K. Mimaroluna gre, tm opera tarihinin en bata gelen alt yedi eseri
arasnda yer alabilecek deerde ve nemde bir opera olan Pellas ve Melissande
de Debussy, her eyden nce usta bir dramatist olduunu ortaya koymutur.
Olaylarn, kiilerin ruh durumlarnn mzikle anlatlmas, szle mziin kaynamas
bakmndan Debussye gelene kadar hibir besteci (balca amac bu olduu halde
Wagner bile), onun baarsn gsterememitir. Operasndan sonraki byk apta
eseri Deniz/La Mer bir doa grnnn, denizin besteciye verdii duygularn,
izlenimlerin anlatlmasdr. (Mimarolu, 1990, 122)

Debussynin mzie getirdii yenilikleri daha iyi anlayabilmek iin 20.yzyl

banda mzik sanatnda yaplan yeniliklere deinmekte yarar grmekteyim.
zellikle besteleme teknikleri asndan kanlmaz hale gelmi, arlkl olarak yaz
teknii ve biem ynnden ne kan yenilikleri, teknik bakmdan alt balk altnda
toplayabiliriz:

1: Tonal anlayn ve ses gerecinin yenilenmesi

2: Tnnn yenilenmesi
3: alglama ve orkestralamada yaplan yenilikler
4: Dzm ve tartmn yenilenmesi
5: Biimde yaplan yenilikler
6: rg tekniinde yaplan yenilikler (Wolff, 1978, 39)

Avrupa sanatnn tm akmlar ve biem tarzlar gibi, 20. yzyl mzii de geri
birok yenilikler getirdi fakat bunun iin baz eski gelerden vazgeti. Geliimin
kural gerei bu i aamada gerekleti:

11
 a) Eski olandan ka,
b) Eski slup gelerinin yeni bir anlay ile ilenmesi,
c) Yeni bir teknik ve anlatm dili kazanma (Wolff, 1978, 39)

Devrimci bir kiilie sahip Debussy, mzik dilinin bu teknik alanlarda

yenilenmesinin bamimarlarndan biri olmutur. Tn renklerini ngren kendine
zg uyumsal anlayla, geleneksel tartm ve dzm alkanlklarn sarsan
tutumuyla, kromatizmi tonal kurallarla zmlenemeyecek biimde kullanmasyla
Debussy, geleneksel mzik anlayn geri dnlemeyecek bir teknik ve duyarllkla
am, 20. yzyl mziinde nemli rol oynayan tn ve kakkan/disonans gibi
kavramlarn yolunu aarak, gemi alara ilikin besteciliin sayfalarn kapatmtr.

Degas, Renoir, Cezanne gibi Fransz zlenimci ressamlardan olduu kadar,

simgeci airlerden de etkilenmi olan Debussynin, btn bu aratrma ve etkilerden
kartt sonular kendi zgn anlay iinde deerlendirdii aktr. Oysa yine de
onu en ok etkileyen olay, 1889 ylnda Pariste alan Dnya Fuarnda dinledii
Javann Gamelan Mziidir. Bu Uzakdou lkesinin halk mziinde, yarm
seslerin bulunmad, tam sesli bir dizi kullanlyordu: Burada dizi sadece byk
ikililerden kurulur; Do, Re, Mi, Fa diyez, Sol diyez, La diyez gibi. Bylece her ses
zgrce kullanlabilir, yeden sesi de yoktur. Besteci, piyano iin preldlerin birinci
cildindeki Tller adl kinci Preldn byk bir blmn bu dizi ile yazm, br
eserlerinde de diziyi zaman zaman kullanmtr. (Ktahyal, 1981, 26)

Daha sonralar Debussy Dizisi olarak da adlandrlan bu tam ses dizisinde

yarm perde olmadndan, yeden etkisi ve dolaysyla da tonal bir eksen
olumuyordu. Elbette bu durumda mzik de atonal bir etki brakyordu.

Debussy, genlik dnemi yaratlarndan balayarak, geleneksel tonal uyumun

dnda kalan uygulara ynelmi (tonal uyumun temeli olan l arala tmyle srt
evirmi) nemli bir yarats olan Bir Pann leden sonrasna Preld adl senfonik
iirinde, geleneksel tonallk ve dzm anlaynn dna kmtr. Fltle simgeledii
eski alarn oban ezgilerini, antik dnemin diyatonik rlar (mod) ile deil, sk
bir kromatizm ile vermitir. (Michels,1991, 514)

12
 Mzik diline yeni yollar aan besteci, daha sonraki eserlerinde de kout yedili,
drtl ve beli uygular zgrce kullanmtr. Gere olarak ise, Uzakdounun
Besek At (Pentatonik)nn yan sra, Ortaan Kilise rlarndan da
faydalanmtr. Geleneksel uyumdaki beli iliki (akrabalk) yerine, l ilikileri
(mediantik) n dzeye karmtr. (rnein Do Majrden, Mi majr ya da La bemol
Majre dorudan balan gibi!)

Drtl ve beli aralklarn st ste getirilmesinden oluan kakkan uygular

bilinle uygulayan Debussynin ortaya koyduu anlatm yolunda her uygu, sadece
kendisine zg tns nedeniyle kullanlmtr. Bir nceki, ya da daha sonraki uygu ile
bantl deildir. Bylece, eksen (tonik), alteken (subdominant), eken (dominant)
gibi atklar ve durgular (kadanslar) da ortadan kalkmtr. eken yedili kakkan
uygusunun zlmesi de zorunlu deildir. Bu uygunun yan sra, birok yedili,
dokuzlu ve onbirli uygu eitleri, zmsz olarak pe pee kullanlmtr. Debussy,
iki konulu (temal) ve gelitirimli geleneksel biimlere de bavurmamtr. Konu, en
basite indirgenir, bir takm ezgi paracklar ya da bazen yalnzca ses tnlar
durumuna sokulur. (Ktahyal, 1981, 26)

Bestecinin piyano iin ki Defterde toplad Preldlerde bu uygulamann

younluu ak bir ekilde grlmektedir. Aada, Preldlerin 1. Defterinde 10
numaray tayan Batk Katedralden rnek:( Michels,1991, 514)

Debussynin tutumu, ounlukla onun ar inceltme ve bozulmann

gstergesi, ge romantizmin son ifadesi olarak grlmek istendi. Oysa Almanyada
bile bugn artk Debussynin insani tutumu sayesinde, yaama yeni dnsel bir
dnya gr kazandrd kabul edilmektedir. Bu, Wagnerin temsil ettii Gcn

13
Egemenliinden vazgeerek, Fransada Eric Satinin de temsil ettii ve Fransz
Altlar zerinde, sonra da D. Milhaud veya I. Stravinsky gibi bestecilerde belki de
en tannm temsilcilerini bulduu yeni bir gr, farkl bir anlay kazandrd.
Debussynin tnsal dilinin dnsel kkleri, Dou Asyann sanatnda ve felsefesinde
de yatmaktadr. Daha nce de deinildii gibi o, 1889 Paris Dnya Fuarnda
tand Endonezya Mzii (Gamelan Orkestras) onu derinden etkilemiti. Bu
allmadk orkestrann yumuak ve ince tn renkleri onu derinden etkilemekle
kalmam, Tamses Dizisi ile Besek At gibi yenilikler onun eserlerinin yeni ses
gerecini de oluturmutur. nk yarm sesten yoksun her iki dizi de, Wagner
sayesinde lszce ykseltilmi olan yeden etkilerinden saknmaktayd.

Debussynin tn, biim ve rg teknii anlayn Dr. Helmut Christian Wolff

Ordnung und Gestallt adl kitabnda yle aklamaktadr:

Debussy sayesinde tnlarn renk deeri, durgu uyumsall, yanllkla tm

biimlerin bir zm olarak grlmek istendi. Oysa ki durum tam tersidir. Debussy,
tekrar aklc bir dzen ile Klasikiliin tarznda, ll ve planl bir gzellik yaratt. Bir
Wagner ile Mussorgskynin ykseltilmi Pathosuna karlk (rnein plak Dada
Bir Gece) Debussy, her eyden nce ezgisellie sadelik ve aklk vermekteydi.
Onun yeni sadeliini anlayabilmek iin, diyatonik ykselen ezgisel motiflerini veya
piyano paralarnn sadece Miksturparalelliklerini dnmek yeter! Debussyde
motiflerin ve tnlarn dzenlenmesi hibir ekilde keyfi deildir. Aksine, tam ve kesin
bir dzen planna geer. Yineleme ve Bakama Teknii ortadan kalkmaktadr.
Biimsel kapallk ve birlik (btnsellik), her eyden nce tek blml piyano
paralarnda bulunur. Fakat bu aklk eer balangtaki ksa bir ekirdek motiften
oluan tm konularn ezgi, dzm ve ilenii incelenirse, bestecinin Deniz/La Mer
(1905) adl eserinde de fark edilmektedir. Bu eserin orkestralamas, alglarn
srpriz renk etkileri, flemelerin solistik klar, arpleri, kemanlarn pizzicatolarn
ve onlarn ksa tremola figrlerini belirtmek iin bir Tnlayan Palet Tarz olarak
tanmland. Ancak bu arada eserin tmel yapsnn aklk ve berrakln gzden
karmamal! Ik ve glge oyunlar, bulutlar ile denizin havas da burada mutlaka
kavranmakta, ancak dinleyicinin ruhsal durumu olarak; yaklak Richard Straussun
Alpler Senfonisinde kulland gibi, dtan magazinletirme olarak deil! Bilindii
gibi szkonusu eserinde Strauss, daa trman tm doal ayrntlaryla vermiti;

14
szgelimi Gnein douu, elale, sis, frtna ve (rzgar ve dolu makineleri ile),
inek anlar( Wolff, 1978, 41- 42)

zetle, R. Straussda kendi mziksel portreleri (szgelimi Kahraman Yaam/

Heldenleben ya da Domesticada), ho bir Kendi Temsili olmaktayd. Buna karlk,
Debussy, tam tersine Bat Mziinin zl bir Yeni Balangc, yeni bir akln ve
Maneviletirmenin Dnemi olarak alglanmaldr.

Debussynin Richard Straussun mzik ve orkestralama anlayna bakn,

yine Wolffun ad geen aratrmasnda yle zetlemektedir:

Debussy, Richard Straussda, yeni orkestra renkleri buluundaki Belirli

dahice soluk almalar kabul ediyordu fakat ayn eyde etki esrar eksik
kalmaktayd. Pariste Straussun Till Eulenspiegelin Nikisch ynetiminde
seslendirilmesi vesilesiyle ki, Nikischin orkestra eserlerini keyfi ele al ve
yorumlayn o, ayrca kiisel kendini beenmilik olarak grmekteydi, unlar
yazd: Nihayet sonuca arlmamal, eer burada kontrabaslar yaylarna flerler ve
trombonlar borularna hayali bir yay srterlerse ve eer bay Nikischi bir loca
grevlisinin dizlerinde oturduunu grmek isteseydik!... (Wolff, 1978, 43)

O dnemde Till Eulenspiegel dinleyicilerde yeni mziin bir saati gibi etki
yapmaktayd. Bugn artk btn bu tr sinkoplar, doldurulmu trompetler ya da
vurma alg etkileri o kadar sradan oldu ki, artk onlar kimse allmadk olarak
hissetmiyor. Bu olgu da tn alglamann deiimi iin, dikkat ekici bir rnek
oluturmaktadr.

Debussy iin mziin en nemli gelerinden biri Tn renkleri ya da bir baka

ifadeyle renk imgesidir. 1915de Bernardo Molinariye yazd bir mektubunda:
Henz armoninin srecini yaamaktayz. Bu arada sadece tek bana tn
gzelliiyle yetinen mzisyen ok az demektedir. Bu amala, geleneksel
alglardan yararlanan Debussy, tpk Schnberg gibi orkestray kltmeye alr.
Bu esnada bakr fleme alglarn egemenliine son vererek, aa flemeleri ne
karr, ayrca kornolar ile trompetleri birletirir. Arp, elesta, ve Gonglar
bamszca kullanrken Sirenler adl parasndaki gibi, yayllara sk sk
Pizzicatilerle vurgulamalar (artiklasyon) verir.

15
 Bahar ve Sirenler paralarnda, insan sesini de bir alg olarak kullanan
Debussy, Pelias ve Melissande ile Deniz adl orkestra yaratlarnda, yayllar 12
ya da 15 gruba ayrarak amacn yle aklar: Mzisyenler tn ayrmn
bilmiyorlar. Tnnn safln unutuyorlar. Bense her rengi en saf halinde vermeyi
amalyorum. Wagner bu konuda ok ileri gitti, alglar iftledi, ledi. Bunlarn en
ktsn de R.Strauss yapt. Trombonla flt birletirdi. Orkestray, bir kokteyl
orkestrasna evirdi. Bense tnnn z rengini ve safiyetini korumaya alyorum.
Yine ayn dnceyle ilikili olarak: Yayllarn hibir tny engellememeleri iin dier
alglarn evresinde bir daire oluturmal, flemeliler dalmaldr. Bakr flemeler
viyolonsellerle, obualar, klarnetler ve kemanlarla karmaldr. Bylelikle alg
girileri, birer paket izlenimini brakmayacaktr demitir. (Pamir, 1987, 191)

Koyultu/ Dinamizm ve Artiklasyon elerinin katklarn ieren bu

yntemlerle Debussy, tn deerlerini artrma ve bamszlna kavuturma
abasndadr. Romantiklerde tn hacmiyle tn younluu, dolayl bir orantnn
iindeyken, Debussyde ounlukla hatr saylr, byke bir hacim, ll bir
younlukla birleir. Bu ama iin Debussy, p ve pp gibi hafif tn renklerini yeler.
Tm bunlara bakarak Debussy, mzik bieminde koyulutuyu eksiltmitir denebilir.
stenilen bir dnceyi yanstmada artiklasyon sorunu da nemlidir. rnein
beria adl yaratsnn birbirlerinden ayrlm olan yayl gruplarnda Arco ve
Pizzicato artiklasyonlar, hemen hemen ard ardna kullanlmaktadr. eitli
tremololar, kemanlarda kullanlan Glissando uygularla, vurma alglar etkileri
verilir, Pizzicatolarla gitar tnsna yknlmekte, insan sesi ise bir alg gibi
kullanlmaktadr. Debussy, bu gibi gerelerle, kendine zg armlarna uygun
bulduu tn renklerini, eserlerinde orkestralama teknii ile de yaratr. Besteci
bylece, tn deerleri paletini, koyultu ve artiklasyonlarn yardmyla geniletmitir.
(Pamir, 1987, 191-192)

Pierre Boulez, Debussynin mzie getirdii bu tnsal yenilii yle

aklamaktadr:

Debussy, ada olduu bestecilerle, hatta Strauss ve Mahler gibi en

parlaklaryla kyaslannca bile, orkestralama ve alglamas, olaanst bir hayal
gcnn gstergesidir. Onun ok daha az karmak bir rg yapsna sahip Deniz,

16
Bir Orman Perisini leden Sonras ya da Noktrn adl yaratlarnda sergiledii
yenilie, her iki besteci de sahip deildiler. Debussynin bu yaratlarndaki alglar
arasndaki ilikiyle elde edilen tn renkleri, o zamana dek hi bilinmemekteydi. Tm
zgnlklerine karn Mahler ve Straussun alglama ve orkestralamalar, Wagner
ve Brahmsdan tretilmitir. Debussyde de baz tek tk yerlerde, Parsifalden
tretmeler grlmekle beraber, ortaya kan bak as yepyenidir. alglarn ilikisi,
dengesi, birbirlerini izleyileri ve kullanmlar ok farkldr. nk Debussy dorudan
doruya orkestra iin yaratmaktayd. Bu geliimi kendi gzlerimle grdm, Denizin
taslaklaryla bitmi partiturla karlatrdm, bitmi partitura son dakikada, bir sr
kk motif ve figr girivermiti alglamaya! Orkestralama, bir Ravel partiturundaki
gibi, sonuna kadar bitirilmi deildi. Debussynin bu taslaklarnda, bestesel alma
tmyle bitmi, orkestrann kendisine almasn, tm boyutlarn vermesini
bekliyordu. Debussynin bu trden bulular Berliozda da vardr.

Debussynin egzotik olana dknl ve stn incelikteki duyarll, onu her

zaman alla gelmiin dna itmitir. Onun bu zellii, elbette mziinin tartm ve
dzmsel yapsn da etkilemitir. Gelenksel tartmsal yapnn (metrum) Debussyde
biraz sarsld grlr. Bir baka deyile, eserlerinde geleneksel ller yazl olsa
da, o daha serbest bir tartmsal yapdan yanadr. Genelde olaan l
vurgularndan kanan bestecinin eserlerinde metrik bir saplant yoktur. Sinkop ve
Ostinato motif kullanmnda da, yine belirli bir anlam amalad grlr. ( rnek:
Karda ayak zleri )

17
 ki sesli olan bu Preldde bir ostinato izgi, bir de ezgi vardr. Yeni mziin
uyumsal-tnsal eitliliinin yaratlmasnda nemli bir rol oynayan Ostinato Motif,
burada fonla n plan arasnda bir ayrmn olumamas iin kullanlmtr. Bu
yntemle ezginin e arlkta olmas istenmitir. Her ikisi de edilgenliin ve
olumsuzluun iinde btnlemektedirler.

Riemann, sinkop ilevinin Klasik ve Romantik mzikteki nemini, llerin

doal vurgularn geciktirmesinde ve bu yolla uyumsal deiimlerin hazrlanmasnda
kullanldn belirtir. Oysa Debussynin zellikle bu Preldn dokusuna ilenmi
olan sinkoplar, bambaka bir anlam tarlar. Burada llerin arlk noktalaryla,
motiflerin arlk noktalar arasnda bir kaydrlma grlmektedir. Esasen Debussyde
motif ile konuyu birbirinden ayrmak zaten zordur, ayrca da sinkopsuz bir motif
dnlemez. Ksacas, Debussyde sinkopun kullanl da ilevi de farkldr.
(Pamir, 1987, 187- 188)

Debussynin biemi, 20. yzyl mziine yn veren en nemli etkenlerden

biridir. Onun daha renciyken geleneksel kurallara bakaldrmas, nce hayran
olduu Wagnere olduu kadar, Mahler ve R. Strauss gibi Post-Wagnercilerin
uyum, oturtum ve orkestralama anlaylarna da kar koymasna neden olur.

ada Fransz iiri ile (zellikle Mallarmeden bylenmiti) resimdeki

izlenimci akmn etkisi Debussynin olgunluk evre slubunu yourdu. Biime daha az
deer verdi, hava ve renk zel deer kazand. (Oransay, 1977, 280)

O, tpk airlerin ve ressamlarn baard gibi, daha zarif elerin mzie

egemen olmas gereini savunur. Mziinin sanki hibir zaman notalara
dklmemiesine, doatan bestelenmi duygusunu yaratmasn ngrr.
Bestelerinin ou minyatr niteliindedir, 24 Piyano preld gibi. Debussy minyatr
piyano paralaryla Chopinden sonra en nemli besteciler arasnda yer alr. Sanatl
( profesyonelce ) piyano alma tekniinde pedalin denetimi ile buulu bir sonorite
yaratmtr. Ayrca pointilliste piyano teknii, ayn akmn ressamlarn andrr.
(lyasolu, 1994, 202)

18
 Ksaca mzikte sessiz bir devrimi gerekletiren Debussy, mziini kesin tn
deerleriyle oluturur. (Jakobik, 1977, 10) rnein, Debussynin piyano eserlerinde
tn deerleri ve tn renkleri yle olumaktadr:

a) Bir yanda tutulan uygular ve bu srada sregelen figrler ile katmann

ayn zamanda kullanm (rnein 1.cilt, 10: Batm Katedral Preldndeki gibi).

b) Politonalitede sksk kullanlan minr ikililerle (rnein 1. cilt, 5: Anacaprinin

Tepeleri Preldndeki gibi)

c) Tek tek bamszca tnlayan seslerin ve hzl Arabesk figrlerinin bileimiyle,

rnein 2. cilt, 7: Ne ster ki Bat Rzgar Preldndeki gibi)

d) ok hzl bir tempoda Arabesk figrlerin karmyla elde edilen tn

dolgunluklaryla (rnein 2.cilt, no: 12 Havai Fiekler Preldndeki gibi.

e) Ayrca pedal titreimleri de bu renklerin olumasnda yardmc olmaktadr.

Ritmik nabzn silinmesi, llerin deiimi, l erevelerinin zlm gibi eler
de tn renklerini oluturmaktadrlar. (Pamir, 1987, 192)

Debussynin yaratlarnda eitli ses renklerinin elde edilmesi ile ezgisel izgi
de etkilenmektedir. Yatay bir eri izen ezgisel izgi, ayrarak, ezgi paracklarn
(ya da krntlarn) ve dikey bileimleri olutururlar. Bu yeni ezgi paracklar da
artk, geleneksel ezgi kavramndan ayrlmaktadr.

Deerli mzik aratrmacs ve piyanist Leyla Pamir, Debussynin yatay tipteki

ezgisel izgilerinin yle aklamaktadr:

Geleneksel anlamdaki geni bir ezgi izgisi, rnein 1. cilt, 8: Keten Sal Kz
Preldnn giri cmlesinde grlmesine karn, Debussynin asl yeledii, daire
tipi ezgi yaplar, zellikle dans ritimlerinde ok ksa cmleli yatay izgilerle ortaya
kmaktadr. 2. Cilt:7, Mehtap Manzaral Teras Preldndeki gibi. Bu tip yatay
bileimlere, temalara artk ezgisel denemez. Bu bileimlerde ortaya kan tek tek
bamsz tnlar, ancak ses renkleri kategorisine girebilmektedir. Havai Fiekler

19
Preldnn Arabesk sslemelerinde yatay izgiler hzl bir temponun iinde, dikey
yaplara dnrler. (Pamir, 1987, 194)

Bu gibi bileimler ve dikey uygu koutluklarn Schnberg, Tn Rengi

Ezgileri kavramyla tanmlamtr. Tn Salkmlar (Cluster) olarak da adlandrlan
bu trden tn kmeleri ile kout uygusal gidiler artk uyumsal bakmdan
zmlenemedii iin, tn rengi deerleri zelliini tarlar. Debussy, zmeden
kulland kakkanlarn ve kout lsel uygu ardmlarnn gzelliini retmitir.
Ancak dnemindeki ve daha sonraki birok besteciyi etkilemi olan bu retiyi ya da
yaz tekniini besteci, dizgeletirmemitir. Ona gre bu ilemlerin nedeni ve nasl
yoktur. Besteci bu anlayn:

20
 yice dinleyin, yalnz kulanz neyin gzel olduunu neye izin verilebileceini
yarglar. Mzik, duyarlln mantndan baka hibir ey tanmaz! diyerek
aklamaktayd.

Debussynin rg tekniindeki dikey ve yatay ayrmlarn ortadan kalkmasyla

Homofon okseslilik ve Polifon okseslilik ayrm da ortadan kalkm olmaktadr.
Hatta Leyla Pamire gre Debussy, bu tn renklerini yaratma amacyla bir renk
gereci olarak diziselliin ilk admn atmtr.

Dinleyiciyle iletiimde kalabilmek iin, geleneksel elerle tm balarn hemen

koparmayan besteci, bu nedenle uzun bir sre tonalln snrlarnda kalmtr. Ama
son snra kadar geniletilmi saf tnnn araclyla geleneksel olanla balarn
kopararak ilevsel ezgi ve uyum anlayndan kurtulmutur. Ayrca, tn kmeleri
araclyla ezgi, dzm ve uyuma eit deer veren ilk besteci olarak, kendisinden
sonra gelen bestecilerin bu yeni terimleri kullanabilmelerini de salamtr. Ksmen
tonal uyumsal, ksmen de rsal (modal) bir biem kullanmyla, modal mzie de
yenilikler getirmitir. Uygularn l ilikilerini yadsyarak, kout sekizli ve belilerle
oluturulmu kout uygularla, ilevsel olmayan bir uyum yaratarak, rg tekniine
kkl yenilikler getirmitir.

Ses gereci olarak da tam ses dizisi ile Besek dizileri kullanarak konusuz (a-
tematik) ve Atonal bir mzik diline ulamtr. Debussy rg tekniine getirdii bu
yeniliklerle Schnberg hatta Webern gibi yeniliki ve devrimci bestecilerin de yolunu
amtr. (Pamir, 1987, 196)

Henz Dvorakn Yeni Dnyadan, aykovskinin ise Patetik balikl

senfonilerinin yazd bir dnemde, besteledii Bir Kr Perisinin leden Sonrasna
Preld ( 1892- 1894 ) adl yaratsyla, P.Boulzin nitelemesiyle yeni mziin temel
talarndan birini atmtr. Onca romantik ortamda Debussynin bu nc atlm,
yzyllardr uyumsal tonal ilikilerin birletirici niteliine son vermi, yeni yzyla yeni
bir mzik dilinin kaplarn amtr. Debussynin Pariste balatt bu yenilikler, tm
dnyadan gen bestecileri Parise ekmeye balar. Gney Amerikadan Dou
Avrupaya nice besteci Parise esin kaynai aramaya gelir. Bela Bartok, kendi halk
ezgilerinde rastlad Pentatonik motiflere Debussynin mziinde de rastlaynca
Neo-Romantik ortamdan kurtulup, Debussynin ekim gcne kaplr. (lyasolu,

21
1994, 202- 203) Bestecinin Ket Kep adl orkestra paras, bu etkiyi en ok
gsteren eseridir. Gen Stravinsky de 1908 ylnda Debussy etkisini Scherzo
Fantastique adl orkestra eseri ile Blbl adl operasnda gsterir. zetle,
Debussynin ada olan hemen her besteci onun etkisinde kalmtr. zlenimcilikte
Debussyyi izleyenler, bata M. Ravel olmak zere Fransada Paul Dukas, Florent
Schmitt, yaamnn ounu Fransada geiren ngiliz besteci Frederic Delius ve
Amerikal Charles Griffes olmutur. Bartok, Stravinsky, Messian, Webern ve Boulez
gibi besteciler ise, Debussynin at yolda ilerleyip, yeni keifler yapmlardr.

Debussynin mzikte rg tekniine getirdii bir dier yenilik de susdu. nk

onun tn renklerinin yansra, en bal olduu kavram sessizlikti. Pellas ve
Melisande operasyla ilgili olarak besteci, sessizlii yle aklar: Hem Pelleas
hem de Melisandeyi ancak sessizlikle verebilirdim.

Aslnda Debussynin tm yaratlar sessizlikten domutur da denilebilir.

Yaamn gizemini, lmn ve duyumsalln ardnda sakl olan dinler gibidir.
Mzikte uup gidivereni duyuran pek ok yarats arasnda, Sisler Preldnde, Suda
Yansmalarn sonundaki dalgalarda, mzik varla yok arasndadr sanki. Wagner ve
Straussun sar edici, ezici uygularndan ve byk orkestra oturtumlarndan sonra
Debussy, bu son snrdaki yumuaklyla, dnyann tesinden gelir gibidir. (Pamir,
1987, 195)

Debussy, bu hafif, uucu pastel renkleri ve derin sessizlik duygusuyla bata

Anton Webern olmak zere, daha sonra gelen deneysel bestecilere de nemli bir
esin kayna olmutur.

22
 II. BLM

24 PRELDN PYANO TEKN VE ESTET AISINDAN ANALZ1

2.1. DEBUSSY PRELDLERN YAYIM YKS

Debussynin ou piyano eseri iki nemli kaynaa dayanmaktadr. Bunlarn ilki

bestecinin el yazmas olan ilk yayndr. Karakteristik kaytlar ve yaynevi mhrleri
veya el yazmalarndaki damga aka kantlyor ki, bunlar son rnek olarak
sunulmutur. Bylece imdiye kadarki ilk yaynlarn her biri balayc olarak ve
bestecinin yaamnda ortaya kt kadaryla son dzeltilmi haliyle esas alnmtr.

Her iki kaynan eletirel karlatrmas yine de gsteriyor ki ilk yaynlarn

birounda ksmen esas noktalarnda sapmalar vardr. Bu konu hakknda Jaques
Durandn (Durand Edisyon Debussynin tm yayn haklarn 1905te almtr.) bilgi
istemini o zamanki dnemin yaynevi genel mdr Monsieur Kaufmann, bestecinin
Paris Ulusal Ktphanesinde bulunan tm elyazmalarn bir yandan stlendiini
bildirmekte, te yandan da Ulusal Ktphane Arivinde bulunan yaynlardaki
deiikliklerin bestecinin kiisel onayyla tercih edildii belirtmektedir.

Debussynin yayncya yazd mektuplarda eserlerin yaynlan tarzn

aklyor. El yazmalar verilerine gre net olarak ilk basm yaynevinde dzeltilmi ve
denetleme bayra Debussye (ki birok hata bulaca gibi) verilmitir. Durandn
metronom saysna ilikin sorusuna ise Debussy tempolar size brakyorum diye
yantlamtr.

O zamanki dzeltmelerin yeniden biimlendirilmesi neredeyse imkanszdr,

nk bizzat Debussy tarafndan dzeltilmi olan yazm geerli kabul edilmelidir.

1
Bu blmdeki bilgiler, Debussy Preldlerin Wiener Urtext Edition iin yayma hazrlayan
Michael Stegemannn nsz ile Michl Beroffun yorum ve parmak numaralarna ilikin aklamalarn
evirisinden derlenmitir. Ayrca, Billing- Kaempferin Reclams Klaviermusikfhrer adl kitabn Von
den Prludes zu den Etden balkl blmnden zetlenmitir.

23
 Yaynlarn nemli bir blm de, elyazmas ile ilk yayn arasndaki
deiiklikler, Debussynin lk Basm olarak grlmemelidir. En azndan ksmen
denetleyicinin -dzeltmelerini kendisi yapmam olan bestecinin-, bunlar tam
saptamad, yaynevi dzeltmelerini temsil ettii de unutulmamaldr.

Bu bak asna gre ilk yaynlar balayc olarak deerlendirmek pek

mmkn gzkmemektedir. nmzde duran eletirel yaynn amac eserin
bestecinin dncelerine denk den bir okuma tarzn ortaya kartmaktr.
Elyazmas ile ilk yayn arasnda gerekleen deiiklikler konusundaki
aklanmam konularda elyazmas birincil (asl) kaynak, o zamanki ilk yayn da
ikincil kaynak olarak kabul edilmitir. Bu ele al tarz ayrca iki baka belge ile
desteklenmitir: Birincisi, Debussynin elyazmas okuma tarz zerindeki her trl
kukuyu dlayan titiz, zenli ve zarif el yazs, ikincisi Debussynin bizzat kendisinin
Welte-Mignon Plak irketi iin yapt ve halen var olan kayddr. Sz konusu olan
ilk yaynla el yazmas arasnda yaplacak bir karlatrma, bestecinin ilk yayn
deil, el yazmas versiyonunu izlediini gryoruz ve bu da bizim onu anlamamzda
nemli bir rol oynamaktadr.

Tek tek paralarda aadaki iaretler kullanlmaktayd:

< > Bizzat Debussy tarafndan yuvarlak parantez iine alnan balklar, tempo
terimleri, metronom saylar, al teknikleri ve tarzlar, zellikler ve deiikler tm
Debussy tarafndan yazlm parmak numaralar klavuzluk etmektedir.

( ) lk yaynn tm ekleri;
a) benzer tamamlamalar veya deiikler aka tannabilir,
b) ilk yazmada gzden kam ak hata ve tamamlamalarn dzeltilmesi,
c) byk bir ihtimalle Debussy tarafndan yazlm, zellikle tempo terimleri
ve al teknikleri

[ ] Yaync tarafndan byk bir zenle alnm ve nota metninin tnsal

gereklemesi ve okunakl olmamasna neden olan tm eklemeler, yaync
tarafndan eklenmi tm staccato ve dinlengiler, kk gsterilmitir.

24
 Claude Debussy Piyano iin Preldlerinin birinci defterini kayda deer ksa bir
zamanda Aralk 1909 ba ile ubat 1910 ba arasnda yazd. Onlarn ortaya k,
bestecinin hi kukusuz zamannn ounu yarm kalm olan iki sahne eserine
ayrd yaratma dnemine denk dmektedir: Bunlardan birincisi librettosunu Edgar
Allan Poenin yklerinden bizzat bestecinin kendisinin oluturduu The Fall of the
House of Usher (tam olarak 1857de Charles Boudlairein franszcaya evrilmi
yayndan)dr. Bu gere, onu en azndan 1890 Ocandan beri megul etmekteydi ve
o, yaamnn son aylarnda hala bu eseri tamamlayabilmeyi mit etmekteydi. te
yandan Sergei de Diaghilew, nl Rus balesi iin Debussye bir bale eseri sipari
vermiti. Bylece 1910 ylnda Preldlerin yansra byk eser olarak bir tek Trois
Ballades de Francois Villon adlandrlabilir.

Durand, paralar 1910 da arka arkaya bir band iinde yaynlamasna ramen
Debussynin eseri, mutlaka bir sralama iinde olmas gerektiini dnmedii
anlalyor. Paralarn herhalkarda kme tarznda ve serbest bir sralama ierisinde
ilk seslendirilii gerekletirildi. (her ne kadar bu paralar besteci konser salonlar
iin dnmemi olsa da ve daha kk bir mekanda alnmasna deinmise de).

Debussy, Preldlerin birinci defterini 3 ay gibi ksa bir srede yazmasna

karn, ikinci defteri tamamlamas neredeyse 3 yln almtr. Taslaklarndaki
tarihlerden, ikinci deftere 1910 ilkbaharnda balad anlalyor. 1913in banda,
yaymcsna ikinci defteri de tamamladn bildirmitir.

Debussynin elyazmalarnda birinci defterde yeralan 12 Preldden dokuzunda

bulunan tarihleme, yldizinsel dizilile neredeyse tam olarak nasl cereyan ettiinin
ortaya kmasn salamaktadr. Fakat ikinci defterde ne yazk ki tarihleme
bulunmamaktadr.

Aadaki genel liste, birinci defterde, elyazmalarnda belirtildii ekilde

eserlerin besteleni ve ilk seslendirili tarihleri, yerleri ve ilk yorumcularn adlarn
iermektedir. kinci defterde ise, Debussy tarihleme kullanmad iin besteleni
yllar yeralmadan, yalnz ilk seslendirili tarihi, yer ve ilk yorumcusu sralanmtr:

25
 1) Danseues de Delphes - 7.12.1909/ 25.5.1910 - S.M.I.*- C.Debussy
2) Voiles - 12.12.1909/ 25.5.1910- S.M.I.-C.Debussy
3) Le Vent dans la plaine - 11.12.1909/ 29.3.1911- S.M.I.-C.Debussy
4) Les sons et les parfums tournent dans lair du soi-
1.1.1910/ 29.3.1911- S.M.I.-C.Debussy
5) Les Collines dAnacapri- 26.12.1909/ 14.1.1911- S.N.**-R. Vins
6) Des pas sur la neige- 27.12.1909/29.3.1911- S.M.I.- C. Debussy
7) Ce qua vu le vent dQuest- tarihlenmemi- ilk seslendirilii belli deil
8) La Fille aux cheveux de lin -15&16.1.1910/14.1.1911- S.N.-R.Vines
9) La Srnade interrompue - tarihlenmemi/14.1.1911- S.N.- R.Vines
10) La Cathdrale englotie -tarihlenmemi/ 25.5.1910- S.M.I.-C.Debussy
11) La Danse de Puck - 4.2.1910/ 25.5.1910- S.M.I.-C.Debussy
12) Mistrels -5.1.1910/ 29.3.1911- S.M.I.- C.Debussy

1) Brouillards- 5.3.1913- S.Erard- C.Debussy

2) Feuilles mortes- 5.3.1913- S.Erard- C.Debussy
3) La Puerta del vino- 5.3.1913- S.Erard- C.Debussy
4) Les Fes sont dexquises danseuses- 5.4.1913- S.N.- R.Vines
5) Bruyres- 8.4.1913- Salle Erard- N.Drewett
6) General Lavine eccentric- 8.4.1913- Salle Erard- N.Drewet
7) La Terasse des audiences du clair de lune- 5.4.1913-S.N.- R.Vines
8) Ondine- 5.2.1913- Salle Pleyel- Jane Mortier
9) Hommage a.S. Pickwick Esq. P.P.M.P.C.- 19.6.1913-Gala
C. Debussy- C. Debussy
10) Canope - 19.6.1913- Gala C. Debussy- C. Debussy
11) Les tierces alternees- saptanamam
12) Feux dArtifice - 5.4.1913- S.N.- R.Vines

* S.M.I.: Socit Musicale Indpendante

** S.N. : Socit Nationale de Musique

26
2.2. PRELDLERN YORUM ve ERNE LKN GRLER

Piyano mzii bu 24 Preldle sadece klasik ve romantik dnemle

karlatrlabilecek seviyede bir zirveye ulayor. Preldler, tn aralarndaki gl
kullanm ve mzikal dncelerin eitlilii sayesinde ki bu dnceler tekrar
edilmeyen bir formda gelmektedir, piyano daarnda antsal bir yere sahiptir.
Preldlerin her iki defteri de (1910- 1913) bir zincir oluturmaktan daha ok, eitli
kken ve karakterdeki tek tek paralarn bir toplamyla sk iliki iinde olan
gelerdir. Kendi kendine acmasz olan besteci de bunlarn hepsinin iyi olmadn
sylemektedir. Bu preldleri yeterli tanmayanlarca bugne dein srarla ileri
srlm bir hkmdr. Her ne kadar Debussy, preldlerin bir btn olarak
seslendirilmesini sevmese de bu zel dnceler dnda onlar bir dnel (Zyklus)
iinde seslendirmek iin iyi bir nedenimiz var. Yine de Preldler Debussynin piyano
eserlerinin en tannm ve en ok alnan eserlerini iermektedir. Bir btn olarak
bakldnda piyano daarnda tek bana bir doruk oluturur. Ne nce ne sonra, tm
tn aralarnn kullanm, koyultularn inceltilmesi, biimin tamamlanmas, iirsel
anlatmn alanmasna bu kadar eriir ya da bundan etkilenir. Yay, en zarif
resimden Des pas sur la neige ile La fille aux cheveux de lin gibi gl tnlarn
zgr brakld La cathedrale engloutie ile Feux dartifice e kadar uzanmaktadr.

Chopin tarafndan bulunan romantik preld trnn izgisi yalnzca d

grnte srdrlmektedir. Bu uygulama, Chopinden Bachn yi Yedirimli
Piyanosuna kadar geri giden geleneksel say olan 24te kalmaktadr. Skryabin de,
opus 11, 24 Preld ile ayn gelenee bal kalmaktadr. Bu gelenein tek istisnas
19. yzylda Charles-Valentin Alkann 1847de besteledii op.35, 25 Prelddr.

Her kim Debussy Preldlerin ieriinde bestecinin ruhundan kiisel inancn

beklerse, keza bala taklp kalr ve resimsel ya da yaznsal ilikilerin keyfiyle
yetinirse, mzii son derece yzeysel dinlemi olur. rnein; Minstrel, Musichall
alanndan kmaktadr. Minnesaengerler deil aksine Grotesk Komedyenleri
olarak grlmelidir. Bu para amerikan groteskinin ilk rneklerindendir.

Preldler, mziksel resim kitaplar deildir. Tersine kendi yasalarna gre

ileyen, tnlayan srelerdir. Bestelemeye duyulan byk istek etkileyici olabilir ve

27
bu armlara ynelten alnt mziksel dnce, her zaman bu dar ereveyi
geebilir, teki ifadelerden bir okynll kefeder, genel ve mutlak olann
alanna arpar. Tnlayan katksz akustik dinlemeyi aar ve kendi egemenlik alanna
hkmeder. Eer romantik mzik birincil olarak hislere hitap ediyorsa, Debussynin
tnlar ilk nce sinirlere ve zihne temas etmektedir. Onlar Almanlarn tanmyla
Duyarlln Derinliindendir. Eer bir kez mziin, akl ve duygunun ayn zamanda
ilevi olduu kavranrsa, o zaman Preldler yzylmzn bir iaret ta olarak yeni
biim kavramnda ortaya kar.

Stravinski, diyalektik biimlendirmenin mzikte kullanlp kullanlamayaca bir

soruyu yle yantlamaktadr: Mziksel biim, mziksel gerecin mantksal
tnlamasnn sonucudur. Preldleri bu aklama asndan incelemek Bach ya da
Beethovenn herhangi bir eseri gibi mmkndr. nk gerecin dzeninin daha az
sk olmad grlecektir. Kukusuz preldler hibir biim emas gstermezler. Her
para, nceden mantki olarak gelitirilmi olan gerecin kendi kiisel yapsna
sahiptir. Bir btn olarak bakldnda preldler, tannmayan bir kuralcln, ayr ayr
durumlarnn bir toplamdr. Yaklak blml plann egemen olduu bir yapdr.
Onlar, iinde romantik ve klasik tarza gre tematik almann yapld bitmi
yaplar deildir, tersine gerecin hazrlanmasnn organik bir sonucudur. Motifsel
gere i ie geirilmekte ve bundan deiim, gerilim sonular ile zlm
retilmektedir. rnein; Les collines dAnacapri, Dansa de Puck, Puerto del vino ya
da o en kk paralarnda yava yava belirli bir biim alm La Cathedrale
engloutie, Ondine, La terasse des audiences du clair de lune, Lees fees sont
dexquises danseuses bu ekilde ortaya kmtr. Pierre Boulez, bu eserlerde Anton
Weberndeki gidilerle benzer paralellikler bulur. Paralarn aknda hibir serbest
nota yoktur. Hepsi temann yap talarndan alnm ve yeni birletirilmi
bakantlardr (variant), varyasyon (bakama) deildir. Yzeysel inceleyenlerin
preldlerin snrsz eitlilii grne dayanan biimsizlik ile sulamalar
dayanaktan yoksundur. Gerekte her biimsel giri yirmi drt kez varolmaktadr ve
bir prensip altna girmeye direnmektedir. Debussy, geri yntem ve eilimleri tanr
fakat prensip szc onun ruhuna kar koyan bir ruh gibidir. Onun mzii
renklerden ve zamann ritmik blnmesinden olumaktadr. Preldlerde renkler
hatlardan artarak daha fazla zlm olarak ortaya karlar. Bu, Debussynin ileri
slubunun gstergesidir. Onun duygular ne kadar uyanr ve subjektif duygu

28
dardan ne kadar ekilirse, kulan alglama ve zihnin canlandrma gcne
sesleni o kadar artar.

Preldlerin tm dinletiler iin konser paras olarak kullanlmaya uygun

deildir ve bestecinin kendisinin de ifade ettii gibi, tm preldleri bir dnel iinde
dnmediinden bir btn olarak seslendirilmesi ngrlmemitir. (Billing-
Kaempfer, 1994, 592-593)

Parmak seiminde, normal bir el yapsndan hareketle, parmak vurularna

daha fazla zgrlk salamak iin hareketli bilek amalanmaktadr. Gerek bal
alma, ele bu esnada birok durumda geveme ve rahatlk salar; eer nnzdeki
yayn, bu balamda yalnzca az ynlendirmeler ieriyorsa, bu her eyden nce nota
metninin basmn gereinden fazla yklememek iindir.

Bu ksa zendirmeyi bir yana brakrsak, Debussynin kendisinin ettlerinin her

iki defterinin nsznde bir bilgelik rnei olarak bildirdii d, gzard etmemek
lazm:

Herkes, kendisi iin en iyi retmendir, uygun parmak numaralarn

arayalm!.

Pek ok mizah ile birlikte ve belirli bir kaygs olmakszn Debussy, mziinde
forte-pedalin olas istismarn da kendi szleriyle yle belirtmektedir:

Pedaln gereinden fazla kullanmnn, yalnzca teknik zaaf kapatmak

amacna hizmet edecei ve elbette vahice katledilen mzii duymamak iin ok
grlt yapmak gerektii, belki ok basit bir gerektir.

Bu yeni yaynda, yaync tarafndan her trl pedal gstergelerinden

vazgeildii, bylece anlalr. Pedallerin anlaml kullanm iin gerekli olan incelik ve
kesinlik, tnsal dengelilie sadece zarar verebilecek, zorunlu ve tam olmayan bir
iareti de beraberinde getirir.

ok batan karc verilmi olan nc (sostenuto) pedalin kullanm da,

belirli tehlikeleri gizler; birok hallerde, daha ok tnsal sihrin hesabna aklk getirir.

29
 Bu pedalin, akll ve hibir zaman ar dozda olmayan kullanmn,
Debussyi Monet, Seurat ve Turnern izlenimcilik anlay arasnda herhangi bir yere
koymamaya katk salamaldr. Bylelikle onun mzikal dnyasn yanl bir
gelenee balamam oluruz. ( Berof, 1985, VII)

Piyano literatrnde nemli ve zel bir yere sahip olan Preldlerin yorumu da
son derece bilinli gerekletirilmelidir. Yorumcunun sonorite seimleri, bestecinin
batan sona anlatt hikayenin oluumunu, kalc brakmak istedii simgeleri ve
seslerin yayd renklerin etkisini bozmadan, titizlikle ilenmesini gerektirmektedir.
Kendisi de ayn zamanda iyi bir piyanist olan Debussy, istedii koyultu ve tempo
seimlerini son derece aka belirttii iin yorumcu, tm bu ifade ve terimlere sadk
kalmaldr. Doru yorum iin, eserin havasndan uzaklaarak, aktarlmak istenen
tablonun dna klmamaldr. Bu da yorumcunun kendini ok iyi dinlemesi ayrca
eserin tm uyar ve ifadelerine bal kalnarak salanabilir. Alfred Cortot ile ilgili
anlatlan ksa bir anekdot buna gzel bir rnek oluturmaktadr:

Debussynin lmnden hemen sonra A. Cortot, Debussynin yirmi drt

Preldn bir konserinde almak ister ve kendisinden daha emin olmak iin
konserden nce Debussynin eine dinletir. Debussynin ei, Cortotu dinledikten
sonra ylesine alt st olur ki ne diyeceini bilemez, azndan vg dolu cmleler
dklr. Cortot, kendisini zor durumda brakan bu durumdan kurtulmak isteiyle
Debussynin kz Chouchouya dnerek Babanz da byle mi alard? diye sorar. O
zamanlar gen olan kznn cevab Babam kendini daha fazla dinlerdi olur. Bu
gzlem ilgin bir derstir. (Seba Batu en; 1999, s. 106)

30
2.3. BRNC DEFTER

2.3.1. Danseus de Delphes / (Delfli Danslar):

Debussy, Preldlerin ilk defterini Yunan Antik andan bir Ruh

arma ile ayor.

Arkaik armoninin trensel bir slupla desteklenmi seslendiriliinde,

Debussynin kendisinin de alm olduu gibi arballk ve ritmik zorunluluk
istenmektedir. Parmaklarn etkisi youn, parlak ve ltl salnmlar - titreimler gibi
tnlamaldr (.8- 9,16-17). Son uygu tpk bir hayal krklndan sonraki umutsuzluk
gibi alak gnll bir aa d veya knty ifade etmektedir. Birinci preldn
piyano yazs ocuklarn Kesindeki gibi yaln ve basit deildir, aksine ok
katmanl ve koyultular ynnden zengindir.

alg genliinin kullanmnda olaandlk yoktur, algnn ortasna

dengelenmi, geleneksel anlamda gzel tn szkonusu deildir. st, orta ve alt
partiler srekli dengededirler. Si bemol majr tonallnn gl younluu, salam
bir armonik temel olarak gze arpar. Bir klasik tam durgu gekisi (IV-V-I) 5.lde
Fa majrn ekenine (dominante) gtrr. Bu be lnn tekrarndan sonra bir
gelitirim blm alteken (subdominante) blgesine la bemol ve re bemol majr
akorlarndan geerek kromatik olarak doya srar ve sonunda ak bir fa majr
geiiyle sonu blmne ular. ok ksa bir tekrarla kapatlan codada l akraba
uygulardan oluan (Si bemol-Re bemol-Fa-La-Do-Mi) bir armonik arabesk, si bemol
majr evresinde dolar. Geriye alterasyonlu dominantlarla etkili tekrarlanan si
bemol majr uygusunun kendisi kalyor. Bu armonik yap geleneine bir dn
anlamna m gelir? Burada arp ve yayl orkestras iin Danse sacree ile paralellik
vardr, ayn ekilde Le martyre de Saint Sebastian Oratoryosunun baz yerleri ile
Pelleas and Melisande operasndan blmlerle paralellik gsterir. Ak majr ve
minr kadans en sonunda Bayaln parodisi olarak ok da seyrek gelmez
(General Lavine, Les Collines dAnacapri, Minstrels). Allma kar en kar
kutup, (yani Sakrale) tnsal iletiimi ak lsel uygularda ve onlarn eski
geleneksel balantlarnda buluyor. Yukar ve aa hareket eden arp tnlaylar
ak bir diatoniklik iinde Delphli Dans Kzlarn trensel admlarna iaret ederler.

31
 Temann tamam biri diatonik br kromatik iki ezgisel ekirdei ierir.
nc ve drdnc llerde ezgisel yap talar devam eder. kili aralklar be
llk temann tekrarnda, santurlardaki gibi renkli bir ssleme olarak uygusal ift
tnda biimlenirler ( . 8-9 ). Uygular orta ksmda do majr tonallnda uyumsal
virajn en son noktasna eritiklerinde, ift katmanl olarak geri dnerler ( l.16-17 )
ve biti llerinin esrarengiz uyumunda yansrlar. Deiken kta nihayet egemen
temann kromatizmi lsel uygularn (mediantik) dinsel nesnel sakinliinde
yaamaya devam eder. Birinci ezgisel ekirdein tns (l.4;Sol-Si bemol-Fa),ayn
zamanda orta ve son blmde kendine zg bir bakant oluturur ve 21-
24.llerdeki uzak akraba lsel uygularla ilikilidir.

Tartmsal yapdaki bir zellik de; genelde drtlk lye sk bal be

llk dnemlere, ezgisel admlarn drtlye kadar geniledii dar alanda bir drt
drtlk l sokuturulmaktadr (.4-9-16). Dzenin deitirildii durumlarda tartm,
allm olan bir imgeleyici dans biiminin esrarengiz antikliine dnr.
Danseuses de Delphes, Debussynin tekrar tekrar sanatsal dansna tevik eden
dansvari piyano paralarnn zengin grubuna aittir. Alfred Cortotnun resimsel ierie
iaret etmesi dikkat ekicidir. Ar sislerin ve yaylm kokularn srklendii
tapnakta, gizemli glgesinde grlmyor fakat imdiki zamanda kader ryas gren
bir tanr dinleniyor. erii esnek, saptanmas dndrcdr. nk o, ufku amak
yerine daraltmaktadr. Debussy bu balk altnda tm ayn ya da benzer ruh hallerini
zetliyor. Bu, inceleyenin bak asna gre ayn para hem doa ressaml ya da
ruhsal bir gidiin resmi, hem de her ikisi birden olabilir. Mzikal alann geni dairesi,
dardan ve ieriden, bilinli bilinsiz i ie giren tm olanaklar kaynatrr.

2.3.2. Voiles / ( Tller):

Birok sembolist gibi Debussy de eserlerini, srlarla ve ift anlamllklarla

kuatmay seviyordu. Byle bir ift anlamllk sembolist bir resmin arkasndaki tm
anlamn aa karan bir dokunun effafl gibi, birka yelkenlinin hafif dalgal
sudaki canlandrmasn, ksa inici bir glisandodan oluan bir sunula bu Preldde
yanstyor. Her iki pedalin dengeli kullanmna dikkat edilmesi byk nem tar.
Bylelikle tam ses dizisinin tekrarlanlan kullanm uyumsal btnln
karmaktadr (.42-47. ller hari). Bu uygulama ile mzik monoton ve renksiz bir

32
tn-k sarayna dnmemi olur, rnein; ilk drt l yle ak ve bal alnmal
ki sanki iki ayr ayrt edebilen alg alyormu gibi.

Notalamann sk izlenmesi ve noktalamalar doal olmayan ekilde tnlasalar

da (yaklak Debussy iin karakteristik noktalama olan 18. l) doru bir yorum iin
en gvenli yoldur. kinci preld bizim daha iyi anlamamza, dilbilimi kesinlikle
yardm etmektedir. Voiles ncelikle kelime anlam olarak Tller den baka bir ey
deildir, ayrca zel olarak yelken anlamna gelmektedir. Geleneksel yoruma gre
mzik, bir yelkenlinin bir akam aydnlatlm sular zerindeki sallanmasnn resmini
yapmaktadr. Bestecinin bu konuya ilikin herhangi bir aklamasna dair kant
yoktur. Bu resmi bestecinin tasarlad da gzard edilmemelidir. Fakat bu bizim iin
gereksizdir, nki tl (rt) kavram iin kapsaml mziksel benzerlikler mmkndr.
Tl, hem gere olarak alnan doann resmi hem de bir ruhsal durumun resmidir.
Botu arkadan iten diree asl yelkendeki geveklik, bir aklkla kapallk arasnda
sallanan belirsizlii; her ikisi birden ise mziin kaynam gcn iine alr. Buna
karlk yelkenin zel anlam, resimsel armlar tek ynl canlandrmasna dikkat
ekiyor.

Tllerin gereci, her ikisi de tam ses dizisinin Si bemol-Do-Re-Mi-Fa diyez-

Sol diyez perdelerinden oluan dizidir. Eer bu iyi bir tat sunmamsa o zaman
pedal kesintisiz basl tutulur, nki Tamses dizisinin uyumsall siyah tular
stndeki drt llk bir besek (pentatonik) episod istinas dnda buna izin
verebilir. Besek Attan Altses Dizisine gei tm basamaklarn eit haklara
sahip olmasna yol amaktadr. Ksa besek- Intermezzo, Tllere srekli bir destek
vermekte ve onu tamses tnsn kolayca getirdii arln tehlikesinden
kurtarmaktadr. Akustik renk etkisi olaanstdr. Ses ressamlnn jargonunda
(dilinde), gri tonlarn fark edilemeyen paletinde birdenbire elik mavi bir komplekse
dnt sylenebilir. Aralklarn diline tercme edersek, birok lden sonra,
yalnz tamses aralklarla byk ikili ve ller-, artk drtl, kk altl ve yedililer
pentatonik episodun tam drtl ve belisi tamses tnlarnn giderek rettii
uyuturucu baskdan bamsz ve gevemi olarak etkili olurlar.

33
 ki motif, tamses dizisinin alt deerinden biimleniyorlar:

ller ezgisinin uucu evresi, sekizlilerin sakin soluklu yry, buna ek

olarak nc biim olarak ba ses si bemoln kesintili vurmalar. Bunlar eitli
biimlendirmeler; nce arka arkaya, sonra birbirine gemi bir konu olarak, izgi ve
noktalarn gevek bir rgsn olutururlar. Uyumsal deiimde eksik grlenler
ezgisel ve dzmsel inceliklerin zenginlii sayesinde telafi edilmektedir. u halde
para geri planda ekiciliini, yalnzca tempo ile ses grl byk bir disiplinle
korur ve en kk nota deerleri bile anlaml tnlatlrsa ortaya karmaktadr. Kendi
iinde dengeli ve ar konumlardan saknan piyano rgs tmyle katmanldr.
l sisteme dayal bir notalama, arln ince, orta ve kaln genlikte nasl incelikle
datldn optik olarak da gstermektedir; yle ki tm genlikler tnsal olarak
askda kalrlar, yeniden serim (reexposition) ksmnda uyumsal zeminler sanki
glissandoya varan toz haline getirilirler ( l 48 ), sonra tekrar dikkat ekici eri ve
alt ses kavramalaryla younlarlar ve sonunda, tpk sondan bir nceki preld Les
tierces alternees de olduu gibi, ayn grlkte Do-Mi gibi bo llerde yansrlar. Bu
aynln, bitiri rastlants m yoksa gizli bir niyet mi olup olmadna karar vermek
ok zordur.

Her ne kadar Preldler bir albm ise de ve paralar sk iliki iinde olan bir
dnel deilse de yine de belirli i balantlarn grmezden gelinmemelidir, tpk
Tller ve izleyen Preldde yaand gibi. Doal gidiin ve ruhsal durumun bir
resmi olarak, her iki para da ift anlamldr. Tller Do-Mi gibi bo llerle
kapanrken, ona kart olarak Ovadaki Rzgar Si bemol- Do bemol gibi bo ikili
aralkla balar.

34
 2.3.3. Le Vent dans la Plaine / Ovadaki Rzgar:

Bu preld, Voiles/Tllerin hafif rzgar ile Ce qua vu le vent dquestin

balarndan zlm frtna arasnda durmakta ve Le Vent dans la Plaine bylece
bedensizliin snrlarnda bir soluk gibi anlalmaldr; bu esnada orta ksmn ksa
rzgar arpmas bize, bu preldn de aslnda ideal Debussy llerine gre
yazlmadn gsteriyorsa da, yine de bu dnyadan olduunu hatrlatr.

Debussy, Verlainin Ariettes oubliees inden bir drtl mziklendiriyor. Bu,

Verner Danckertin tahmin ettii gibi, erken Liedde bir simgesel anmsama olarak
dnlmelidir.

Le vent dans la plaine

suspend son haleine

Forte sa pedal bu parada en byk tasarrufla kullanlmaldr, bylelikle dalga

hareketi ikili ve yedili aralklar sayesinde mkemmellie eriir. Ses srelerinin
kesinlii de simyann her bir rann vazgeilmez paralarndan biridir. Le vent
dans la plaine Si bemol-Do bemol gibi bo ikili ile balyor. Karakter yarm perdeden
belirlenmitir, Tllerde ise tamsesden. Tonal eksen Si bemol-Do bemol
basamadr. Aralklarn gerilimi tehlikeli bir huzursuzluk retmekte, ani krlmalar da
(l 28), dorudan yanltc huzur noktalar oluturmaktadr.

Kk ikililerin altlama almlamasnda (aussi legerement que possible) drt

sesten oluma motif, bir kafeste gibi asl durmakta, daha sonraki aktarmalarda da
bu alm tarafndan genlii izilmi ereveyi amamaktadr. 27 l ncesinden ve
26 l sonrasndan eviren aritmetik eksende, gl krlan uygularla, parann
doruk noktas ve tonal merkezi olarak alt llk bir blok durmaktadr.

35
 Geici olarak sol bemol majr egemen grnr fakat o ikili aralk almlarnn
hortumunda kaybolurlar. nce kapat, yine alt llk, sesli uyguyu hatrlatr,
sonra onu Do bemol-Do-Re bemol-Re basamaklarna yukar doru kaydrr. kili
aral ile belirsiz bir ilinti iinde, ayn zamanda geri bak ve ses yansmal
sallanmaktadr. Gizlilik nerdeyse aralksz (sus yapmakszn), pek ok Debussy
paralarndan tandmz almlarda mevcuttur. Fakat bu preld, yalnzca
virtzle ykselmiyor, her ne kadar bestecinin drtle 126 gibi ar abuk
metronom says yalnzca ok hafif bir elden gereklemesi ile doldurulsa da, kesin
biimsel ve ideal planna gre dzenlenmesine bal kalyor. Belirli olmayan
renklilikte bir mzik, kendi konturlarnda fevkalade ak ve ruhen etkileyici bir
koyutlu!..

2.3.4. Les sons et les parfums tournent dans lair du soir/ Akam
Havasnda Sesler ve Kokular Dnyor:

Bu para belki de 24 preldn en ift tabanls ve en dahiyanesidir, uyumsal

ift cinsiyetliin bir rneidir. Arkasnda uurumun gizlendii naif ve ikiyzl bir
utanma, yasaklanm meyvenin tamamn ikram etmektedir. Elimizdeki piyanistik
aralar u halde badndrcdr; devinimler, daireler izmeli ve sallamal, renk
basamaklar, hibir zaman gze batc parlaklkta olmamal, geiler, bir filimin st
ste bindirmeleri gibi seslendirilmelidir.

Bu paradoks gibi grnebilir, fakat tnsal incelikler, Debussynin tamamen

geresel anlatmnn bir resmi olmaldr: Mzik, tnlarn aritmetiidir, tpk n,
optiin geometresi olduu gibi.

36
 Les sons et les parfums tourneet dans Lair du soir belki erken Baudlaire-
arklarna bir geri bak olarak anlalmaldr. La majr, eri uzak ilikilerine
ramen szkonusu olmayan ereve tonalldr. Bu la majr erevesinde ustaca
seslendirilmi tnalardan uyumsal bir aldatmaca remektedir ki, bu tnlarn
Preldler iinde, yalnzca La terasse des audiences du clair de lunede benzerleri
vardr. Bazlar, geniletilmi Tristan uyumu ile aklanabilir; kromatik uygu gidileri
gerek zmleriyle deiimli (alterasyonlu) drtses tnalar, bu ilevi olmayan uygu
kmeleri ile yan yana ve yalnz zl, etkili ezgisellik sayesinde bir arada
tutulmaktadr. nk onlar, bu uyumsal iletme evinin uzanda durmuyor, aksine
yap oluturan gedir. lk drt lnn st partn Mi-La-Si bemol-Do diyez-Fa diyez
ezgisel izgisi izler.

Varolan uygularn tamam bu be sesten ynlendirilmektedir. Bunlar u

tonallklarn ieriini oluturmaktadr: La majr, Fa diyez majr, Fa diyez minr, Si
bemol, Do diyez- Mi zerine eksik beli uygusu, Fa diyez, Do diyez, Mi, La bemol
zerine dominant uygusu, ayn biimde yedi ve drtlsel uygulardan bir dizi. ki
drtl aralk: Mi-La ve Do diyez-Fa diyez, ikisi arasnda balayc tnsal deer
olarak Si bemol, her defasnda drtllerden birisine ait olarak ve artk l (triton)
karakterini vurgular. Uyumsal yapnn bylesi ada bir yorumu Debussy yaratmas
ile hibir ekilde elimez. Bu, verilmi Aralk-Dizisinin grnrdeki bamszlnda
ve uyumsal yap oluturulmasnda da ne byk rol oynadn apak
gstermektedir.

Debussynin piyano eserlerinde hi de seyrek grlmeyen flajle ya da

mixtur benzeri tn etkisinden biri, bamsz uygularn oluturduu zincirde, kesin ve
nemlendirilmi temel seste (l 35-36) grlr. Bu ince ritmik bltrme
+2/4=5/4, ok yava, imgesel vals olarak yorumlanmaktadr.nk Boudlair
iirinden alnma bu ilke, u uyarda da bulunmaktadr: Valse melancolique et
langoureux vertige.. yine burada da greceli abuk metronom says drtle 84

37
gz ard edilmemelidir. Metronom says, seslendiriciyi kendiliinden dansvari-
esnek bir ifadeye yneltmekte, ayn zamanda onu uyumsal sefahate dmekten
korumaktadr.

2.3.5. Les Collines dAnacapri/ Anakapri Tepeleri:

Les Collines dAnacapri, Baudelairenin Fleurs du mal dnyasna tam kart

gelmektedir. Oyunsal ve serbest braklm bir hava, bu prelde egemendir,
parldayan gne nlar ile kendisi bir halk ezgisince glgelenmemitir. Bir
kaygszlk ki, onun ar ssl elemi, yorumcular daha fazla hayal krklna
uratmak istemez. Ana tempo, ok fazla abuk seilmemelidir ki, bylece
artiklasyon, mmkn olduunca anlalr olabilsin. Uygular btn Gkkua
renklerini serbest braksn, yani doukanlara en stn lde yaklalsn. Eer
para tempo verilerine gre alnrsa, Modr et expressive kesiminde, empatik
duygu daha da glendirilebilir. Kapat, daha ncekilerden abuk alnmamaldr ki,
bylelikle glerin yukar k tmyle geerlik kazansn. nk kapatdaki
patlamay, gz kamatran ve keskin yaptran bu gtr.

Les collines dAnacapride, ritm ve ezgi tetikleyici istei uyandrmaktadr.

Uyumsallk iin, hemen hemen tmnn ayn donanmda kullanlmas belirleyici
zelliidir. Artk onuncu lde hazrlayc tnsal gidilerle salamlatrlan Si majr,
hi terkedilmiyor. Bu srada yeri geldike kullanlan Mi diyez (Dominant ynne) ve
La (Altdominant ynne) ile uzak uyumsal deerler sayesinde ne geki
(modlasyon), ne ses deiimleri hibir eyi deitirmiyor. Geleneksel tonalla bir
dn m? Deil ama en azndan zellikle evresel Tonalln ak bir rnei.
Tonal ereve burada yalnz ok dar izilmitir -aralk yaps, uzak ve karmak
oluumlara uygun olan bundan nceki Baudlaire- Preldlerinin tam aksine-.

Bu istenmi bayalk ierisinde Si majr gam (Mi diyez ve La dahil),

elverdii lde dengeli kavramlara olanak salayan, ilkel uyumsal bir ereveye
izin vermektedir. Paralarn gekilerindeki yoksulluk, dinleyicinin bilincine
ulamamaktadr. Onun ele aldklar; ac alay snrndaki sivri, gln, duygusal
ezgilerdir. Debussy spanyol halk mziini ne kadar sevdi ise, bu onun talyan sokak
mzii ile bilinen ilikisiyle ayn ey deildir. Tam tersi kabul edilebilir, yani o bunu

38
talyanlar gibi kukulu grmekteydi. Nasl ki onun erken Roma dneminin bir
travmas olarak yorumlandysa spanyol mzii, onun Soirre dans Grenade,
Puerto del Vino ve beria gibi byk eserlerinin esin kaynayd. Collinesdeki
gibi talyan mzii ac alaycla, ki bu lkesel uzakla zarar vermeyen zgn
paralardr, bunlar garip bulularla doludur ve koyutlusunda nerdeyse tular havaya
uurmaktadr, eer bititeki pasajlar roket gibi yukar karlarsa lumineux fff H4e
kadar yalnz kuyruklu piyano, yedi buuk oktav karabilmek iin gereklidir.

konudan (tema) birincisi Tarantella karakterine baldr fakat ayn

zamanda ok Debussyvaridir, yani siyah tularda, pentatonikdir. kincisi gizli,
komik sonra etkili, gr ve dorudan, ncs ancak tamamen Napoliten tarz/ alla
napolitana-modere et expressivein nc lsndeki engellenmi dinlengiye
(puandorc) dikkat edilmelidir. Fakat bu, konunun atmosferinin asl damgas
ritornell sayesinde sanatsal badatrld Napoli Krfezinin bir Dermecesi
(Potpourri) deildir.

O parann banda ok uzaktan tnlar, konularn dzenli akn tutar,

nihayet bir sonraki yaknlkta parldar. Eer daha eski bir yorumcu (F.H. Shera) onun
pp grnmesini uzaktan inek anlar olarak aklarsa, bu ok da gln deildir,
nki besek (pentatonik) tn, ses psikolojisi asndan, rzgar ve suyun uzayda
rettii doa grltlerine yakndr. nsan kulann bunu grltl mzikte iittii
teden beri bilinmektedir ve programl mzik bu iitme olayn oktan yararl hale
getirdi. Damlayan, hrdayan sudan inek anlarna o kadar uzak deildir ve
bununla, motifimiz iitsel doa grl olarak kantlanm olmaktadr. Bu para,
sonu ksmnn k sembolyle, Debussynin yazd plain air anlamnda kukusuz
en aydnlk olandr. Sadece Lisle joyeuse benzer gl renk deerlerine sahiptir.
Debussynin ona maledilmek istenen bir plain air bestecisi olduuna, bunun
dnda hibir kuram yardmc olmamaktadr.

39
 Ne plain air ne de ar renklerle ressamlk, Debussynin piyano mziinin
en gzel ve en derinlikli paras olarak kabul edilen bu para iin madde ba olarak
kullanl deillerdir.

2.3.6. Des pas sur la neige/ Karda Ayak zleri:

Des pas sur la neige, Collines dAnacapriden bir gn sonra bestelendi.

Eser Debussynin olaanst zengin esin gcnn bir kantdr. Yalnz tek bana bir
yarat, biraz kar, batm bir dnyada bir hayatta kalabilmiliin mitsizlii Umut iki
kere filizleniyor, ama sonra Melissandenin gemii gibi, bilinmeyenden dolay
ekingen ve zarif bir teslimiyet; nihayet lmden nce son bir ykselme, zntl ve
esrarengiz bir pimanlk grnmektedir. Debussynin her trl betimsel iaretten
saknmaya alt ihtiyat nlemlerine ramen bal, ancak parann sonunda
gzkmesiyle, etkileyici gc, ruhlar esir alr.

Birinci lnn hafif vurgusu ( < > ) ve ikinci tnlamas ( > ) hzn verici
ezgiyi daha atvari tnlattrr ve bu zelliine kesinlikle dikkat edilmelidir. Son
ller, yaam soluklarnn snp sona ermesini daha hissedilir yapmaktr; yalnzca
iyimserler hemen bir sonraki prelde geebilirler.

Bu mziin doal k resmi olarak alglanp alglanmamas, sonsuz

terkedilmiliin sembol olarak ya da tnlayan biimlerin tertemiz aln olarak
alglan, farkl yorumlar arasndadr. Her yorum mkemmel tnnn hkm altna
girmektedir. iirsel ve mecazi aklamalar kendilerini, kulaa kendiliinden sunarlar.
Ayrca buna ek olarak besteci tarafndan balkta ve alma klavuzunda bu ostinato-
motif iin yeterli aklamalar mevcuttur:

40
 Bu olduka ekonomik nota resminde ezginin yan sra srekli yryen
dzm, deimeksizin ses iinde Re-Mi-Fa ortaya kmaktadr. Bu eksik onaltlk
lemeler geniletilmemeli, nk aksi halde ezgi sekizlikleri kartl ile birbirlerine
karr.

Lied tarz ezgi, re minr ile re bemol majr erevesi arasnda kat lmn
souk-scak kutuplar karsnda yaamn ifadeleri olarak hareket etmektedir. Her iki
esas kesimler, 15. yerine gre 16.ller biimsel olarak yaklak ayn yapdadr; her
ikisi de re minr tonallnn bir majr kutbunun ynne dnmn
amalamaktadr. Birinci kesim kromatik admlarla kmakta ve tek dze Tamses
tnsnda (l 14-15) inmekte; 25.lde dmekte ve tekrar ele alnan bir epizoda
scak tonallk Sol bemol majre ykselmektedir (comme un triste et tendre regret,
l 29-31). Bu esnada kat ostinato susmaktadr. O yeni giriinde ezgiyi kesin
sessizletirmekte ve solgun glgemsi bir re minr tnsnda kaybolmaktadr.

Elbette uyumsal temelden bamsz ezgi, rgsn srdrmekte (l 5-7

ve 23-25), ilevsel olarak zmlenemez dikey boyut; bu izgisel akn mantn
hakl karmaktadr. Planlama o kadar kesindir ki bundan hibir sapma dnlemez
ve o ayn zamanda uyuma mkemmel tarzda eitlenir. Klasik sadelik ve ada
biimlendirme, preldler iinde de benzersiz olan bu ksa eserde her tarafa nfuz
etmitir.

2.3.7. Ce qua vu le vent dQuest/ Bat Rzgarn Gren:

Adeta bir kasrga olarak Ce qua vu le vant dQuest, Debussynin teki

piyano eserlerinden temelde farkllamaktadr. Ani frtnalar, hortumlar ve kasrgalar,
gnmzdeki korkularyla Edgar Allan Poenin fantezilerini anmsatan bir dnyada
azgnlamaktadr. Bu uuan etkiyi, bu korkulu bekleyii, daima daha gl boralar
koruyabilmek iin, koyultunun tm renklerini pianissimodan fortessimoya kadar-
karmak gerekir: ilk krk uygular (arpejler) pp (anime et tumul tueux) bitiin krk
uygularndan aka ayrt edilmelidir f (furinex et rapide). 15-23. ller arasndaki
cresendolar (ki onlar daha Voiles de bildirildi ve Le Vent la plainede tam geerlilik
kazand) en son derecede alnmaldr.

41
 Parann nota resmi Ce qua vu le vent dQuest Lisztin dramatik-virtz
slubundan gelitirilmie benziyor. Krk uygularn sramalar, ellerin deiken
vurularnda koan uygu pasajlar, kaln bas belilerde tremololar, tnsal ynlarn
gl zmlemeleri gibi. Fakat notalama tpk balk gibi yanltyor. Gerek tnsal
grnt Lisztden o kadar uzak ki resim dili ile konuursak- van Goghun
Makartdan uzakl kadar. Bu, gzelin tnlayarak hitap etme sanatnn btn
aralaryla seslendirilen ilkesi, irkinlik ve deformasyonun oku ile ilintili gerein
iradesine ynelmitir. Bu mutsuz keskin kakkanl tn bloklar, bulank bir deniz
parasnn gerekiliinin dnda, bir kabusun grevini yapmakta, i alemle d
alem arasndaki tanmlanamaz bir durumu uyandrmaktadr. Bu esnada mzikal yap
pekala aklcdr ve teki preldlerden daha az tam izlenebilir deildir. Re diyez ve
Siye giden bas izgisinde yeri geldike yaplan sapmalara dein Tn, Fa diyezdeki
sreen ses zerinde alm yapmaktadr. Fa diyez- Do arasndaki tamses
aral uyumsal gerilimi yaratmakta ve balang llerindeki krk uygular Fa
diyez- Do zerindeki paralanm be alt uygusu (5/6) ile karmaktadr ( en erken
uyumsal modeli Mussorgskinin Boris Godunowundaki an mzii gstermektedir).
Ezgi kout byk ikililerle rlmekte, volkanik tarzda younlamakta g gsterisi ile
Tamses uygularna ve tekrar sreen basn tek tnsna kadar ulamaktadr.

kinci motif, balangcn ksa bir dnnden sonra ok byk atlamalarla

alan apansz bitii armaktadr. Gzel tnnn isel zorlamasyla grmezden
gelinen kabalk sanki orkestrams ve pek de rahat olmayan bir piyano rgsnden
kan sertlik, dinletiyi rizikolu ve ok edici yapmaktadr.

42
 2.3.8. La Fille aux cheveux de lin/ Keten Sal Kz:

Tpk Dante Gabriel Rossettinin Demoiselle luesinde yapt gibi Raffael

ncesi Avrupa sanatnn grnn saflna geri dn, bu preldde tm parlakl
ve soyluluu ile yceltilmitir. Bu preldde Debussy, kkleri Keltlere kadar
izlenebilen ezgisel ve uyumsal renklerden etkilenmitir.

Baz uyumsal geilerin filizlenmesine karn, Chanson cossaise Leconte

de Lisles, neredeyse hi belirleyici airane bir etki tamaz; birinci lnn alma
klavuzu sans rigueur, rubatoya bir talepten ok ekingen bir duraksamann
ifadesidir.

Bu parann saflk ve berrakln korumak iin mmkn olduu kadar

parmaklarla balamal ve gerektike pedal uyumsal deiime gre izlenmelidir.

Bat rzgarnn yz gibi az bir gerek karakter paras olarak verilen bu preld
bir salon parasdr. Baln edebi bir kkeni var, Leconte de Lislenin sko
arksndan dn alnmtr. Debussy genliinde yaynlanmam kalan ayn adl
bir lied bestelemiti ki bu Liedin piyano paras ile hibir ortak yan yoktur. Yine de
preldn tasla, lirik ve lied tarznda olduundan seslendirme izgilerinin koyutlular
en ince tatlar sunar. Her nota, hafif armoniye uyan ezginin saf altndr. Besek ezgi
rgsnde sko ve rlanda halk mziinin en eski tarz parldar. Bunlar, Debussy
yaratmasnn temelindeki Akdeniz mirasnn yan sra; teki, Atlantik-Kelt alanna
aittirler. Daha sonraki preld Bruyredeki gibi, ezgi biricik byk bir arabesk olarak,
sallanan dalga izgisi halinde, birinci konunun sesleri olan, Re bemol- Si bemol, Sol
bemol-Mi bemol kaynandan akmaktadr. Bu drt sesli bir uygunun, krk uygu
haline getirilmesi deil, tersine be pentatonik basaman klfdr (Mi bemol, Sol
bemol, La bemol, Si bemol, Re bemol). Konu tekrar geldiinde orijinal ve kout
yryen ikili uygularla daha renkli tnlatlmaktadr. Bitite ise o ince flt blgesinde
Do bemol majr uygusu zerinden tnlar. Uyum, Mi bemol majr zerinden Sol
bemol majre karken, geni nota deerleriyle iner; trensel, dokunakl gzelliin
bir an. Bu an La fille aux cheveux de linin portresine neredeyse bir Meryem
tablosu sunar!

43
 2.3.9. La Srnade interrompue/ Kesilmi Serenad:

24 Preldn temsil ettii seyahat ajandasnda La srnada interrompue,

spanyaya ilk gezintidir. O, kendini zincirlerinden kurtaran tutkularn spanyasdr.
Komiklii tekrardan douran, kurala uygun mziksel bir neeli oyundur.

Tempo verileri Moderement animene dikkat edilmelidir, ki bylece her tel

tmyle tnlayabilsin (quasi guitarre). Serenadn elik figr srdnldr, fakat
srekli tm eit olmaldr, nihayet burada alglarn snrl titreimleri sz
konusudur. arpmalarn srprizi, birincisi kaamak, dier ikisi ateli (rageur) olup,
yine ayn ekilde 19. ldeki birinci giriine kar noktal gidilerin farkllna dikkat
edilmelidir. Eer koyultuda ve jestlerde (el- kol hareketleri) birden bire ayn olursa;
son rubato bir ncekinden daha tatl ve yalvarc tnlamaldr. Pedal de tm preldde
interrompuenin zerinde olmal, Debussynin baka eyler talep ettii yerler hari
tutulmaldr (l 25) .

Manuel de Falla Serenade interrompuedan Endls zerafetiyle doldurulmu

bir aheser diye szeder: quasi gitara alnan piyano, spanyol Jotann 3/8 lik
ls, ingene gam Fa- Sol bemol- La- Si bemol- Do-Re bemol- Mi, Copla tarz
zgr ezgi ierii (Ravelin Alborada del graciosoya da baknz) ile hepsi
sekizliden oluan kk bir ses genliinde az notayla resmedilmitir ve gitar ses
genliinden daha fazla deildir. Aksaklklar sayesinde elikili tarzda birlikte duran
kesin blmeli bir biim grlmektedir. Taslaktan serenadn taycsnn getirdii
herhangi bir grltnn takrdayan uyumsuzluu ve tekrar batan balamasn
salayan, sonra uzaktan yabanc tonallk Re majrde kapal gitar vzltlar, (ayrca
beria adl orkestra sitinin bir konusu ile ayn) bu hayalperest mzikseverleri gl
bir ekilde artr, onu en gzel tarz ile uyarr. Ekonomik tnlarn hacimsel dalm
da dikkat ekicidir, gr yaknlnda ve tekrar uzaklaan, sr ve bylerle dolu
tnlayan bir manzara: akac, alayc, ayn zamanda duygusal, aka ile ciddiliin bir
alp kapanmas, tasvir edilemeyen hafif bir elle Goyann Caprichosundan bir
yaprak gibi birlikte sunulmaktadr.

Debussynin nota metni (partitur) anlaml ve aka belirtildi. aretlere sadk

kalma, en iyi seslendirme ile akmaldr. Bunun dndaki her ey, z tehlikeye

44
sokar. Tempo ile koyultu, parmak basma teknii ile boumlama aka saptanmtr
ve onlara uyulursa otantiklii korunmu olur.

2.3.10. La Cathdrale engloutie/ Suya Batm Katedral:

Daha ilk tnlar iitilmeden nce bu preldn basm, yuvarlak yayn arlkta
olduu eitli yay tipleriyle salam mimari yapsn gstermektedir. Batk ehir
Ys.nin Breton efsanesinin yanklanmalar olarak, Mistisizmin ve pagan (putperest)
Ritlerin titreimleri, tn kubbeleri altnda adeta zlrler.

Drt temel elementten olan su, hava iin org ve maden ve ta iin anlar gibi
dnlp, her biri zel bir temel tn rengiyle verilmelidir; Bu ekilde,eitli
klandrmalar farkl renkler ve mekanlar vermektedir (Katedral, afakta suyun
iinden yukar doru kmaktadr).

7-13. llerdeki titreimler suya batm ann ilk titremesinden ( tekrarlanan

Mi ile) aka fark edilebilmelidir. 16. lden itibaren suyun iinden yukar doru
kan kemerin yanstt ilk gne nlar hissedilebilmelidir; sol el, bir dalga gibi,
dalar ve vadileri katedral btnyle yukar kncaya kadar tannabilir yapmaldr,
zafer cokusu ve gln tam sularndan yukar km olan, tpk Excalibur klc
gibi sihirli.

47- 67. ller arasnda dinsel bir pimanlk duygusu hkmeder ve

balanma iin yakar yalnzca lm anlarnn iki hznl vuruu ile
yantlanmaktadr (l 68 -69). Son k hzmelerine dein sol el (85 -86- 87
llerin ilk uygular), (flottant et sourd) mmkn olduu kadar saydam tn renklerini
korumaldr.

Klavyenin neredeyse yedi oktav La Cathedrale engloutienin genliini

doldurmaktadr. Bu parada her ey sade ve byktr. Do-Re-Sol temel ses
hcresinden yaplan biimlendirme, Do-Re-Laya kadar da geniletilmi olarak
antsal dnceyi karlamaktadr. Katedralin o hayali vizyonu, bat zerinden
yaygnlaan Vineta Sylencesinin Bretan versiyonu su stne kar, grlr ve
tekrar batar. Bu, iindeki mevcut gcn hi durmadan yeni tnalara akt sesin
mcadelesidir. an temelindeki Doda, bir ilahi ykselmektedir; gl drt-alt

45
uygusunun ls braklr, bylece eski ortaa orgunun tam resmi kalr ki bu da
zaten kout drtl ve belilerle yaplan Gregor ark syleme tarzdr. u halde l
org miksturuna gre yalnzca bir dolgu olup, alta hibir zel vurgulamaya ihtiyac
yoktur. Orgun kard koro ilahisinin dinsel kkeni, anlarn derinden titreimleri
arkaik dnceler uyandrrlar fakat tnsal yap kolorite (renklilie) inmez, tersine
salam yap olarak kalr. En gl uygu younlamalar da ayn ekilde iitilebilir ve
ak iinde belirli bir yne sahiptir. Bloklarn yanyanl bize Ce qua vu le vent
dQuestden tandktr. Orada paralanmln ifadesi, burada tm elerin uyumsal
birliini oluturur. Katedralin Debussy ile tam olarak zdeletirilmesi bir tesadf
deildir, nk tasarnn bykl kendi iinde dnen derin tnalar, gerekten
antsaldr ve bunlar dinleyici ile kendiliinden paylamaktadr. Bunun tn
ressaml ya da saltk mzik olup olmadna ilikin dncelerden kanlmaldr.

2.3.11. La Danse de Puck/ Puckun Dans:

Debussynin Pucku (kk cin) yorumlayndaki bulu gc, Shakespearenin

Koboldu (ev perisi) tmyle boyamasyla llebilir.

Bu yanltc klarn iddetli scakl, tekrar tekrar srayc noktalamann gz

alc biiminde kaydedilmektedir (lk alt lnn akndaki kesin farklara dikkat
edilmelidir), yalnz ll bir tempo ve forte (sa) pedalden neredeyse tmyle
vazgei, adaletli olabilir.

Bu preldn birok kk creschendo ve decrschendolar, uucu ve haval

karakterini koruyabilmek iin rahatlkla biraz abartl yaplabilir.

Son on lnn ak iinde, Oberonun korno arsndan nce, Pucka

neredeyse acnabilinir, oysa hzn onun iin kaprisin yalnzca o atmosferde
kaybolmadan nceki bir baka biimide de olabilir.

Debussynin mziini etkileyen dans ruhu, Preldlerin byk ounluuna esin

kayna oldu, bunlara aka dans biimini kullanmad yerler de dahil! Edebiyattan
esinlendii preld Dans le Puck en canllarndan biri, Mendelssohnun Bir Yaz
Gecesi Ryasna kar zt bir para olarak, fakat ayn romantik havadan esinlenen
klasik biim emalarnda planlanmamtr, aksine en kt motiflerin zgr bir yan

46
yanal iinde, gizli aralk ilikileri ile bir blmeli erevede btnlk
oluturmaktadr. Tonal eksen Mi bemoldr; Mi bemol majr tonall zaman zaman
kendini belli eder fakat hibir zaman saptanamaz. Mi bemol deeri srekli Re bemol
(Do diyez) tarafndan tehdit altndadr. Eer diatonik tema ile Oberonun korno
ars dengeyi tekrar kurmasalar, denge sonsuza kadar kaybolabilirdi. Konu
Debussynin yaratmas sayesinde krmz bir ipucu gibi eken her trl aralk tipini
iermekte, yani birli-ikili-drtl inici aralk srasyla! Cathedrale englotiedeki akraba
aralk yapsnn gln bir antitez karaca belli olmaktadr. Yine de bestecinin
bunlar tamamen tesadfen getirdiine inanmak zordur. Danse de Puckda bile
geniletilmi sreen bas vardr. Sreen baslarla eksen sesler Mi bemol-Re
bemole nc dzenleyici ge olarak dzm girmektedir.

ngrlen boumlamann temiz bir seslendirilmesi, seslendiricilerin ounluu

tarafndan ok hzl bir tempodaki virtzln lehine olarak maalesef ihmal
edilmektedir. Kapris tarzndaki teki paralar gibi bu para da, tam olarak
belirlenmi ve aslnda hibir yanl anlamaya yer brakmamaktadr. Preldn
yalnzca bir blmnn orijinal metronom says var, akas genel temposu byk
bir keyfilie gre olan seslendiricinin isteine braklmtr.

2.3.12. Minstrels/ Sazairi:

Hommage a Samuel Pickwick Esq. P.P.M.P.C.de Debussy, ngiliz mizah

tarznn byk bir hayran olduunu kantlamaktadr. Minstrelsde, ngiliz
palyaosunun figrnden esinlenmi olan besteci, muhtemelen Cazn ocukluk
gnlerindeki siyahi mzik gruplarndan da esinlenmi olabilir. Bu ayn kuru mizah,
Ragtimenin ilk etkileri ile de balam olmas da mmkndr. Bu preldn tm
baars, yapmackla ve grntye dayanmasdr; kartlklar ieren bu grotesk
anlayndan dolay daha az koyultu gerektirir. Eer bu sahte glnlk, temponun
kendini beendirmeye alt ilk birka lsnde de gelmi olsayd, bu durumda
9.lden itibaren, yalnzca gerek mizahn acmaszl ortaya ckard ( Bu esnada
16 ve 17.llerdeki trompeti tam dinlemek lazm ).

47
 Debussy imdi artk kendini bir kez alaycla verdikten sonra, l 63de o,
neredeyse byk hatl, elbette Golliwoggs cake walkdaki gibi Tristan-Alntsndan
daha az yumuaktr.

Salnml sinkoplar (l 28- 31) ve kurun askerler sahnesi, (l 58- 62,

daha sonra l 81-84 ), Minstrelsin belki de bulu ynnden en zengini olmadn,
fakat mutlaka birinci defterin en ocuksu preld olduunu ve bu ynyle onun, tm
deftere masumiyetin bir mhrn koyduunu kantlamaktadr.

Ministrelsin Modr, nerveux et avec humeur balkl temposu temkinli

alnmaldr, nk bu glnl sslemenin (Grotesk) temposu, kendi kendini
sunmaktadr. Eksantrik dzm ok ynl almakta ve keyfe gre kaprisli, mark,
ayn zamanda keskin ve inandrc arzu edilmektedir. ngilizce balkl Minstrels ile
hemen hemen Minnesaenger ya da Troubadours dnlmemekte, aksine alt
dzeydeki algc esnafnn Loncas kastedilmektedir. (Franszca biimi mnetrier
ya da mnestrel). Modern olana alayc dn, Debussynin dneminde gelien,
Music-hallin ucuz panayrnn meyhane mziidir. Biz, Debussynin ngiltere ile ilgili
zaafn biliyoruz ki, bu zaaf snopluktan daha fazla bir eydir. Danse de Puck,
Cildrens Corner, Hommage a s. Pickwick ve daha biroklar bu eilimini kantlar.
Grotesk tarznda mziksel akalarla imgesel bir Clown-Sahnesinin karikatr,
trampet grltsnn ilkel bir benzetlemesi, bu Byk Numaray (gsteri)
ynetiyor: Mutlak beeni, parodiyi mziksel vicdann elverdiinden daha fazla
srdrmez. Birinci trampet solosundan sonra atafatl duygusal bir ezgi geniler,
fakat atik, sivri motiflerin saldrs altnda birbirinden ayrlarak alr. Efektler
bylelikle tam da banal ve skc olduklarnda zlerek devam ettirilir. Stakato al
tekniinin birok bakantlarndan piyanistik bir mozaik biimlenir. Nasl,
ocuklarn Kesinden Cakewalk, sanat mozainin ilk kez olarak atlantiktesi
Yeni Dnyanin yeni dzmlerini ynlendirdi ise; Ministrels de, Debussy sonras
Stravinski, Hindemith ve teki bestecilerle, ksa bir parlak dnem yaam olan
Mzikal Groteske giden yolu amtr.

48
2.4. KNC DEFTER

Preldlerin ikinci defterinde, Debussynin, kendi kazand zgrln yolunda

nasl yrd grlr. Ne karakterde ne de nitelikde, birinci deftere bir kartlk yok;
irade deitirilemez kalr, kendine zg biimler hibir zaman tekrarlanmaz, fakat
gere deiir, daha karmaklar, aykrlar. Uyum, dzm ve ezgi gelenekle olan
kalan teki balarn da terk ederler.

Resim gibi canlandrma, daha ok mutlak ses dncesinin geri plannda

yeralr. Bu preldlerin bazlar kukusuz elle ilenmi bir ses emas ile tasarlanm
ve resimsel armlar geri plana ekilmitir. Ett tarzndaki Tierces alternesin
albmde yer almas sayy onikiye tamamlamak iin bir mahcubiyet zm
saylabilir ki bu, basklardan, balayclklardan nihai kurtulmann iirsel bir
dnlne dikkat eker. Piyano yazs ve rgs, iki boyutlu younlukta
incelmekte, te yandan saydamlk ve younluk kazanmaktadr. Klavyenin u
pozisyonlar [en ince ve kaln sekizliler], normal kullanma girmekte, eller daha sk, i
ie almakta ya da birbirlerinden klavyenin sonuna kadar uzaklamaktadr.

2.4.1. Brouillards/ Sisler:

kinci defterin al parasnda Debussy, grne gre oktonalllk

sayesinde tarafszlaan, zarif ve uyumsal bir a geren, allmadk tarzn bamsz
stn bir ustas olarak kendini kantlamaktadr. Bu sislerin tek tip younluu -ki bu
preld pianossimoda bir iir olarak da alglanabilir kendini kontrolsz gelii gzel
kartrmaktan ok, tnsal katmanlarn giriimi sayesinde sonuca ulatrlr. ller
18- 19 (ve daha sonra 22- 23. ller) gerekten byk tnsal keskinliklerle yantsz
sorular olarak gzkmektedir. Artiklasyon, neredeyse sertlik ve iddete varan
kabarmayla preldn tamamnda duyulabilir olmaldr (birinci defterden Vent
dQuestin 29. ve 30.llerine bir anmsama). Forte Pedal, sk sk deitirilmeli ya
da sadece yarm pedal kullanlmal ki, bu youn parlayan sisleri anlalmaz duruma
getirmesin.

Birinci preld Brouillardsda beyaz tular siyah tulara kar antitezi, eseri
tevik etmi olmal! Nerede daima kaynak yatyorsa, sonu bir mziktir. Bu mzik,
zaman Debussynin kendi lleri ile bile kavranamayacak kadar nceden

49
yakalamaktadr. Ancak bugnk dnemin zmlemesi, mzikal gidileri aklamay
kolaylatrd. Burada Dieter Schnebelin Brouillards, Tendenzen bei Debussy
denemesinden, aadaki bilgileri alntlayarak vermek istiyorum:

Bu Debussy ii Preldlerin 1 numarasnda: konu yok, gelime yok; geleneksel

biim yok, kar ezgi yok, ama yle bildik uyumsallk da yok; ne ezgiler ne elik;
esas ve yan partlar; ifade edilmi diatonik bir tonallk yok, kromatiklik de yok.
Tmyle tonallk? Hibir ey, yaklak Schnberg ya da Mahler gibi adalar ne
bildirdilerse! Fakat yine de geleneksel oluumlarn srelerinin yerine geen bir tn
kimyas

Burada sz konusu olan u halde srelerdir. Bu u demek; tek tek eler

btn kavrayan bir dzenlemenin paras deildir (yaklak olarak belirli ykseklikte
bir ses belirli srede, bir konunun birinci paras olarak ki bu da benzer paralardan
bir miktar olarak yaayan e). Tek banaln dura, daha ok kendisi iin
varolma ve bamsz olmaktr. Bylesi duraklarn sonucunda sre grnmektedir.
u halde mesele hem tek banann kendisi iin tannmas, hem de bu trden tek
tek olaylarn sonucu olan gidilere baldr.

Schnebele gre, en kk eler bir gelime aamas olutururlar; bu

aamalarn sonucunda belirli yaplarda sre ortaya kar. Sol eldeki kout uygularn
izgisi grnte Do majr tonallna iaret eder, fakat bu her aamada sa elin
yabanc tnlar sayesinde felce uratlmaktadr. Bu uygularn potansiyel gerecinin
bazlar, tm ara seslerle doldurulmaktadr. ( Cluster= Ses Salkmlarnn ncs)

Eski aratrmaclarn tonallk dndaki kesin durum saptamasnn bir eksiklii

olarak hakszlkla dayandrld ok tonalllktan hibir ey yok; buna karlk

50
hiyerarik dzenlenen elerin yntemsel btnl ki, bunlar aslnda ilikisizdir ve
artk tek tek kavranamayacak durumdadrlar. Ancak nicelik ve younluktan sonra
onlar, mzikal oluumu dzenli verirler ki, bu da mzik parasn daha byk birlie
gtrmektedir. u halde bu istatistiksel biim ltlerine benzer bir giditir ki, bunu
Herbert Eimert ile Karlheinz Stockhausen, Debussynin Jeux adl orkestra eserinin
zmlemelerinde kantladlar. Debussynin bilinsizce izledii bir iz -uzun sre
bilinmeyerek- gze arpmaktadr. lk drt lde kendisini gere olarak gsterir; sol
elde drdnc doukan sekizlinin ses kmeleri, bunun iin sa elde, beinci
doukan sekizlinin bir ksm, her ikisi bir piyano sekizlisinin alanna sktrlmtr:

Temel sesler sol ve duruma gre do serbest braklr, kyda kede kalan
ikincil sesler ne karlar, onlar komu olan titreimlerin ynlar sayesinde grlt
ve bulankla gitme eilimindedirler. Bunlar belirli gere srecinden ortaya kan
tn bulutlardr. Tonal sistemin uygular biiminde arta kalanlar dikkat ekecek
ekilde atonal olanlarn duyulmasn, mutlak tnsal devinimleri ve deiimleri
kolaylatrmaktadr.

Uyumsal bir planlama, ihtiya halinde 1. lde yan sesler kesiminin esas
seslerini karttrmaktadr (sol ele ait olan Do ve Sol, sa ele imdi bamsz
grnmnde- Do diyez ve Fa diyez). Her iki temel ses alanlar, kendiliinden
zlrler ya da karlar. 18. ve 19. llerde ak sreci, kesintiye urar
gzkmektedir, drt imgesel temel ses, yarm ses aktarlm olarak, ezgisel bir
biimlendirme iin younlarlar.

Drt sekizlinin olaanst aral, her iki eli ayryor, sonsuz uzakln simgesi,
en ar klk derecesinde younlam ki, bunun en kk paralarna nceden
ulalmt, bunlar gerek piyano sesleri olarak deil de daha ok snrsz bir ses
gerecinin dncesinden km, bilmecemsi bir yer olarak alglanmaldr. Onlarn
aralk ilikisi, 29-42. ller arasnda, dikey oluumlar da ynetirler: 29-30.

51
llerdeki fleme alglarn (fanfarlar) imei, 18-19 ve 22-23. llerdeki
birletirmeden baka bir ey deildir. 31. lden itibaren, esas seslerin yan ses
alanlar, triton aralnda srekli karrlar yani Re- Sol diyez, Sol- Re bemol, Do
diyez- Sol. Hatta yine ayn andaki tonallklar anlamnda hibir gerek oktonallk
da yoktur nk yan ses dizilerinin deiken kesimleri, her tr tonallk bilincinden
uzaklarlar. Gerek oktonallka dnler, zellikle preldlerin ikinci defterinde hi
de seyrek deildir (bkz. Les fes sont dexquieses danseuses.., Ondine, Feux
dartifice v.b. gibi) ve tonal dnmenin bu ge biiminin yaylmasn
hazrlamaktadr. Buna karlk Brouillards Debussy yaratmasnda, tpk dorudan
izleyen evrelere nc olarak havale ettii gibi ayn ekilde zor dzene sokulur bir
zellik gstermektedir. Bu zamanndan nce davranma, daha 50li yllarn mziinin
balant ve eilimlerini Debussyde bulduunu gstermektedir.

2.4.2. Feuilles mortes/ l Yapraklar:

Uyumsal cinsiyetsizlii (tonallk belirsizlii) ile birinci defterin drdnc

parasna daha yakn durmaktadr, Brouillardsa kar ise tonal sonsuzluk ok
uzaktr: Marguerite Long, Feuilles mortesdeki bu yumuak bozulmay kalbimi
zorlayan zlem aheserlerinin en zel derecelerinden biri olarak kabul etmektedir.
Bu preld, yok olmann kenarnda bir grnt olarak da betimlenebilir.

Para, bestelendii tm parametrelere kesin ve titiz bir ekilde uyulmasn

talep eder: tipik Debussy tarz creschendolara (l 23- 24), hilekarvari koyultuya
(l 12- 14), ses srelerine, uyumsal yapya ve ezgisel izginin serbest
braklmasna gibi. (15, 16, 32, 34 ve 41.llerde uygular olduu gibi kabul
edilmeli, fakat kaldrlm Forte Pedal ile bir kez daha baslmamaldr. Son lde
yalnzca Do diyez tnlatlmaldr.

Feuilles mortesdeki drt diyez, bir tonallk arzu edildiini ve buna ramen
byk sorunlar yaandn bildirmektedir. blmeli biim ABA erevesinde Do
diyez, A blmesini temellendirmekte, bu srada Sol diyez ve Fa diyez B
blmesinin olduka zor olan uyumsal yap temelini oluturmaktadr. Grne gre,
Do diyez- tonalln I-IV-V durgu basamaklarnn geleneksel bir tasladr. Fakat

52
basamaklar artk tayc destekler deil, aksine uyumsal alann yalnzca d
klfdr. Saf uygular daha ok dekoratif grevi yerine getirirlerken (l: 25- 36), yeni
bir uygu (l 1-2) ierii ve biimi belirler:

Geleneksel yoruma gre, drdnc evrimindeki dokuzlu uygusu (l 15 -16),

esas konumunda zlmemi geciktirimle birlikte gelir. Fakat biz, zahmetli kurulmu
ilevleri duymuyoruz, tersine bir alt uygusunu La diyez- Do diyez, Fa diyez
aaya eklenmi byk 7li Sol ile birlikte, szde yanl bir temel sesle ki, bu yorum
41. ve 42. llerdeki notalama sayesinde desteklenmektedir. Ele ok yatkn olan bu
uygu, 20. yzyln ortasna kadar piyano mziinin vazgeilmez kalbdr, hatta Caz
mziinde bile. Ravel, bu uyguyu Debussyden daha sk kullanmakta, nk esas
itibariyle sz konusu uyguda tipik drtlsel yap egemendir. Bu uygu ok anlaml ve
bakalam yeteneine sahip olduundan, feuilles mortes de parlayan rme ve
len yaam iin sembol g kazanmaktadr. Bu belki bir hastalk, ancak ifade olarak,
bilinsiz zayflk olarak deildir. Fanfarlar, kout giden uygularla, plus lentde k
saarlar ve byleyici elementar tnlar en u zerafetin ortasnda, Brouillardsdaki
bunalm anlarna bir kar para olarak ne karlar. 25 -30. ller arasndaki
katmanl yap ok ustacadr; sakinletirici drt sesli bir uygu, sade tek katmanl bir
orta partdan ve drt uygunun sreen bir kmesi, ezgi partna bindirilmi olarak
grlmektedir. Dikey duyulan katmanl izginin eleri, keskin bir ekilde
kakyorlar, fakat onun hacimsel genlii ve pp koyultu kakkan, neredeyse
sapkn bir ekiciliin renkli bir grlt kulisine dnmektedir.

2.4.3. La Puerta del Vino/ arap Kaps:

Her gelip geici anda, iinde deien, renkten renge giren bir oyunun akt
dnyalar gryorum Sergei Prokofyefin Visions fugitivesine ilham veren air
Konstantin Balmontun bu cmlesi, bu prelde bir yazt olarak konabilir, en u

53
sertliklerden tutkulu zerafete kadar iddetli deiimlerin anlarnn bir sonucudur.
Scak, ruhen etkileyici bir dnsellik, bu iddetli alayc tahriki, doruk noktas ann
karakterize eden, her trl glgeden arnm olarak kart hale getirmektir.

Debussy, Manuel de Fallann kartpostaln aldnda ve onunla bir eyler

yapacana deindiinde, pekala diyebilirdi ki: Aynsn yapacam, herhangi
baka bir eyle. spanyol ruhunun be duyusunu ifade edebilmek iin ona tatmin
edilmilik ve duyarllk, ancak bu kadarna msaade ediyordu.

Tm yzeydeki hissedilebilen bir batan karmaya dikkat edilmeden bu

preld, Debussynin kendisinin hibir zaman tanmaya gerek duymad o
spanyaya, yalnzlk ve ac veren bir duygunun akdr.

Habanerann dzmsel esnekliinin srekli korunmas, hatta temponun ksa

bir sre yavalad yerde bile, korunmas nemlidir. Koyutlunun ve noktalamalarn
en kesin verilerine, karakterine uygun en iyi dzeyde ulaabilmek iin, tm verileri
nota metni zerine yazlm bu parada, karikatrize etme riskine girmeden tam
uyulmaldr.

La puerta del vinonun alma klavuzunda yle denilmektedir: olaanst

gcn duyulmam kartl ve ihtirasl zerafetle. 19. yzyln talyan ii spanyol
Operasndan uzak, Albeniz ile Granadosun salon tarz izlenimlerinden olduka
mesafeli, ama Manuel de Fallann gerek folklr ile akraba - yaklak Fantasia
Baetica, kendi baeserleri de yumak halinde bir g; rnein Soirre dans Granada
ile Serenade nterrompue adl aheserleri, hepsinden daha stndr.

Gere, dnce olarak ok basit: birka kopuk frlatlm beliler, bas temelini
retmekte; kaln beli Re bemol- La bemolde Habanera ls, orta kesimdeki Si
bemol- Faya ksa bir sapmayla, deimeden vurulmaktadr. Sa elde, Cante jondo
(Flemenco- Syleme tarz) bieminde farkl ezgisellik; iki at drtlden (Tetrakord)
oluan bir Mod grlr.

54
 ki tn reten, anlatnn iki katman st ste durmaktadr. Onun ilikilerini
zmlemek iin bir deneme yapalm: Sa el deimeden kalr, sol el Re bemol
La bemol ( Fa)dan Mi- Si ya da Sol- Reye geer. Sonra geriye hala kabul edilebilir
bir mzik paras kalmaktadr. Fakat ezgi, kendi bana buyruk bilincini, zerkliini
kaybeder, o basn yalnzca ilevine indirgenir, Flamenquisma slubunda, iyi niyetli-
ho bir zm. Debussyde Mod, temel sese rahat bir aralk semez, tersine yedili
ve triton gerilimini kullanr. Akas ses genliinin deiimi, tn alannn mekanik-
gere evrilmesinin karakterini de tmyle devredebilir. Bu seime baldr.
Bylelikle Debussy, emin bir igdyle hayaline denk den tn retiminin asn
bulmu oldu.

Serenade interrompuede olduu gibi, genlik piyanonun orta konumu ile

snrlanmaktadr, fakat gitar taklit edilmiyor, aksine onun zellikleri- zellikle tellerin
metalik yrtcl, yeni ve cesur tn etkilerini teknik, k bir zm bulmasna hizmet
ederler. Sa eldeki olduka g ift baslar iin (bititen nceki 17 l) kukusuz
kolaylatrma yoktur. Debussy, CEuvresinde son bir kez yabanc bir halk mziinin
izlerini takip eder, fakat o, Bartokun Macar mziini daha sonralar Avrupa
Sylemine soktuu gibi, folklor olan benzer tarzda eriterek kaynatrr.

2.4.4. Les Fes sont d exquises danseuses/ Dans Eden Zarif Periler:

Bu prelde Debussynin fizii gibi, maddi olmayann kenarnda balayan

kendi rg ipliine ayarl bir seilmi dans kzn titreyen dengesi domaktadr.

Denge denei, beyaz ve siyah tularn arasnda herhangi bir yerde

bulunmakta, bununla birlikte hibir ekilde balans eyleminin her iki aamasnda da
(balang ve parann sonu ) hemen hi kullanlmamas gereken Forte-Pedaldedir.
Triller, maddi olmayan ses titreimleri gibi tnlamal ve kendini rubato, sans
rigueurdan aka ok fazla dnsel ve uucu uzak tutmaldr.

Feen-ile Elfen paralar Mendelssohndan beri mziin, zellikle piyano

daarnn demirbalar arasnda olmutur. Debussyde bu tre yeni katk, onun
perilerinin, Bir Yaz Gecesi Ryasnn perilerinden daha sevimli olup olmad; ya
da Lisztdeki Ormann Ruhlar olup olmad meselesi deildir. Debussynin

55
Feeriesi Les Fes sont dexquises danseuses, her eyden nce dans gibi aktifdir,
kendini romantik havann esinlerinde kaybetmez, aksine bamz paralanan ve
birlikte eklenen tnlarn gcyle hkmeder. Yapsal Fantezinin k byl al,
imgesel bir svitin parlak bitii, ikinci defterin ilk drt preldnde hayat bulmaktadr.
Debussynin mucizesini kavram olan piyanistlere ideal bir grev!

Les Fes sont dexquises danseusesde virtzlk gerektiren eylerde hibir

eksiklik yoktur. Her ne kadar epey zor olan zincirleme triller ile el deitirmeler,
Debussynin kendisinin de yabanc olduu, hibir virtz eilim gstermezler. Beyaz
tular solda, siyah tular sada; bu bir kez daha yn gsteren bir bulutur.

Grne gre asimetrik yapsyla klavye - yedi beyaz, be siyah tu- byle bir
yapnn douunu tahrik etmektedir. Notalama, Feuilles mortese kart olarak
oktonallkldr, yani sol el Do majrde, sa el de onu Re bemol majrn
donanmna kendini uydurmakszn srekli izlemektedir. Zaten dinleyici iin yalnzca
yorum destei olan paralarn bal ise, nerdeyse deiebilir.

Preldlerin birinci kitab, dinleyicinin anlayn daha fazla okayabilir, buna

karlk en azndan ikinci defterin ilk drt paras, dnce ve seslendirmede
karlatrlmayacak kadar gldr ve ayr drt temel deerin bir toplamdr;
bamsz, gerecin devrimci ele alnmas, piyano teknii ile kompozisyonun
mkemmel birlii!...

56
 2.4.5. Bruyres/ Fundalk:

Bize Kelt sr obanlarnn tad ve oban kaval ile byledii bu tarz,

lsel uygularn sonucunda tm Bukol ii bilgeliin ifade edildii duygular canl
tutarak, kar konulmaz biimde uzak ve sakin bir kr manzarasn armaktadr.
Birinci defterden Fille aux cheveux de lin ile yakn akraba olan bu utanga ve
antik tarzdaki preld, zarif bir an gibidir. Yaratlmak istenen imge, Debussyinin
kand bu kk porselen renkli kk iekler deil, aksine daha ok kylar
kokulu bodur bitkilerle evrilmi olan denizin afaktan leye kadarki bir imajdr.

Un peu anim kesimi neeli, biraz takn ve uyuturucudur, bizi minre,

balangcn zarif elemine geri gtrebilmek iin, mkemmel uyumlarn yetkin
dengesinin ksa anlar izler. Besekezgi, veda gstergesi olarak; Genlik
arksnn bir yanksdr ve bir sekizli yukar aktarlm biimde grnr. Sa
pedaln her trl istismar, bu preldde de Kantilene (bal alma) teknii iin ok
tehlikeli olur ki, mziksel sylemlerin ak kesintisiz bir el legatosunu gerektirir.

Bititen nceki drdnc lde (47-48) kaln Mi bemol kesilmeli, fakat bir kez
daha baslmamal ki, bylece sekizlik susun nefesi hissedilebilsin!

Her iki defterin hemen hemen tm Preldleri, adeta birbirleriyle haberleiyorlar,

onlar dorudan ifter ifter de dzenlenebilir. La fille aux cheuevenux de lin ile
Bruyeres de byledir. Bruyeres karde para ile birlikte, l yaps ve temponun
yansra duyarlln sakinlii ile temizliini paylar. Fakat Fillenin ezgisel Arbeski,
ark tarznda, bilinsizce akarken o, Bruyereste bakantlarn ve koyultunun tm
sanatyla biretirilmitir. Pastoral temel ezgi, canl deiken younluu ve
devinimine ramen, gerilimsiz ve zlmtr. Ezgisel dnemeler, erken
eserlerinden beri gzlemleyebildiimiz inici eilimli uan dalgal izgilerdir. Onun
katksz beseklilii nerdeyse yarm perdesiz uyumsal yapsn yanstr ki,

57
bu kromatizmi ierir ve uygu ile onun en basit ilikilerini kuatr. Klasizme bak
eilimi, ilk drt preldn ak biimine gl bir kartlktadr. La fille aux cheveux
de linden dorudan alnm (l 28-29) olan kapatnn giriindeki (l 44-45) iki
tonallkl balant, ayn ekilde ikinci defterde bunun dnda metronom saylarndan
vazgeilirken, bu preldde metronom says drtle 66 olarak gze batacak
ekildedir. Belki bu, bestecinin lirik fakat biimsel ynden sk mzii kt
tnlayabilecek olan rubato temposuna dmemek iin bir iaretdir.

2.4.6. General Lavine eccentric:

Bu balk ayrca, her trl byk duyarlln cokulu szler ile haynn
maskesi arkasna gizleyen byk bir Amerikan komedyeni ve hokkabaznn bir
numaras olarak da tanmlanabilir. nlln kk fanfarlar, hokkabazmzn
(palyaomuzun) giriine elik ederler: Ayn etkili tiz tnlar, daha sonra heyecan
uyandran dleri ile fabrika ii imal edilirler. Apansz hava deiimleri
garantilenmitir; Rus zengini ve ketum ( 14,15,22- 27 v.b. llerde sol elin korkusuz
cambazl), birazck alay, cokulu sz syleme sanatndan bir soluk, hokkabaz
devam etmeden nce kk bir fr dnme, sonra temasn havalanmas (bu preldn
tek gerek legatosu) ve mekanik aaii katla geri dn. Numarann bir
tekrarndan sonra da nlenemeyen kk gzyalar, acma ve nihayet kurtarc
fke patlamas, eksantrik gz krpmalar; tm bunlar ar az pedal ve zarif
noktalamalarla, bu ani sramalarn garip zevkine zen gsterilerek (22. ve 81.
llerde ) alnmaldr.

Tiz keskin trompet sinyalleri iin Strident; spirituel et discret (ruhu zengin ve
ekingen ) dans ezgisi iin belirtilmi, alma teknii ise Grotesk General Lavine
exentric ister. Bu, Minstrelsin yeni versiyonu dans le style et le mouvement dun
Cakewalkn varyete havasnda olandr. Ama bu da tam doru deildir nk,
gerek Cakewalk- Senkoplamas (bkz. Childrens Cornerdaki Golliwoggs

Cakewalk), u biime sahiptir. , oysa Zirkus General, abartl mar

dzmyle sade bir Ragtime dans yapar.

58
 Her para, romantizmin iyi ve eski Humoresklerin varln sona erdirmekte,
onun yerine biim deiikliine urayan ac alay ve yerine gre Grotesk, gnn
birinde cazn zaferini kutlad byk ehir uygarlnn karakteristik zelliklerini
gstermektedir. Debussynin slubu, Ernst Decseyin hakl olarak iaret ettii
Toulouse- Lautrecin etkili Milieu aratrmalarna ok yakndr. Buna karlk onun,
daha sonra Stravinski ve Hindemithde gndeme geldii gibi motorsal-mekanik
dncelerle ilgisi yoktur. Debussynin elencenin aa dzeydeki alanlar iin bir
zaaf vard, bu nedenle de onlar ince bir alay ile yceltip soylulatrmaktayd. Onda
Grotesk ne ac alaydr bu Prokofyefde korunmaktadr- ne de alayc gldrdr ki,
onun alm yirmili yllarda yaar ve onunla geer. Debussynin tular zerindeki
Excentric akalar yaralamazlar; onlar elendirirler, onun sramalar grotesk
olarak da grlebilir.

Trensel kucaklanm parann, 21 satrnn on tanesi tmyle bas aksnda

yazlmtr. Aldatc iyi niyet, kendini en iyi hissettii ya da trompetlerin kt tnlayan
sinyallerinden rahatsz olmad srece espri, piyanonun kaln konumlarn ve
karanlk kelerini aryor. Dans ezgisi, tn rengi asndan kolay bir caz
tarzndadr: o iyi bir kontrabas solosu ya da bariton saksafonda, gsterili bir
flemeliyi verebilir.

2.4.7. La Terasse des audieces du clair de lune/ Ay Inn Bulutuu

Teras:

Bu, Debussynin besteledii yirmi drt preldn sonuncusu ve ayn zamanda

en az bilinenidir. Onun gerekten Pierre Lotisin LInde sans les Anglaisden ya da
Rne Puauxun Le Tempo gazetesine gnderdii Lettres des Indeslerin birinden
esinlenip esinlenmedii byk rol oynuyor; Hindistann yabanc tarzdaki aynn
ryaya dnen sihirli atmosferi, bir Mantrann rituel gcyle gzlerimizin nne
getiriyor. Bu prelde, kalplar ve olaylar bazen, tpk bir ryada gibi, ar ekim
temposunda nnden geer giderler ve sonra dnsel tevikleriyle gerein
snrlarna kadar tekrar zorlarlar.

59
 Gerek bir egzotizm olmakszn, Debussy bunu, youn bir kromatik metin ve
mistik bir iklim sayesinde yaratmay baarr ki, bu esnada bilgelik ve bilgi, ekingen
bir erotizmin kostm iine girerler.

Balang, yumuak bir alayla, metafizik parldayan Au clair de lunenin ilk

notalarn hatrlatr, gk kresinin tnlarnn doldurduu bir dnyada ve birka ay
hzmesinin sayesinde (bititen nceki 3. ve 4. l) preld, souk bir kta
tnlar.

Kromatik diziler, bir astronomi saatinin kesinlii ile kmaldr. Esas itibariyle
ne kan sylem, mziksel izginin l sonuna doru hafif bir rubatoya izin verdii
10- 13.llerin istisnasyla, en geni tartmsal sklkta akmaldr. Sondan bir nceki
ldeki arpmalar sre iinde alnmaldr; son lde yalnzca kaln Fa diyez,
tnlamaya devam edebilir.

La terasse des audiences du clair de lune de baka bir tarzda eksantriktir,

nk allmlktan ok uzak burada deerli ve seyrek ses geleri, sekin
ekiciliin bir kompozisyonunda erirler. Balk da, in ii sanat eseri gibi tamdr. O,
okunduunda Debussyi zendirmi olan Hint ii bir seyahat kltr sayfasndan
kmaktadr. Besteci, Estampes den Pagodalarda da hala Doulu Gamelenn ses
gerecine dayanmaktadr, yalnz Terassede kendi sylemi tnlar; egzotizm
kantlanamaz, yine de btn, tanmlanamayan ve esrarengiz tarzda egzotiktir! Aksi
takdirde o, spanyann dsel bir hayali olurdu, fakat buradaki imge, bir dou ryas
duyarllnn, mziin dna akan tropikal bir kendinden gemesidir. Eri kavisli
tnlar sarho edici etki yaparlar ama bunaltc ve ktrmletirici deildir. nk o,
ak biim yasalarndan aydnlatlmtr.

60
 Her iki lnn ilkleriyle uyumsal ereve prova edilmitir, Triton aral
yaplar oluturur, temel sesi kesintisiz Do diyezden Soln dinamik doruuna kadar
dolatrr (l 28). Ac - tatl Tristan kromatizmi ve kendinden gemi l ve altl
aralklar, 16. lden itibaren dorua ykselii ynetir.

20. l garip bir ekilde Brahms hatrlatr. Bu zengin parann her tarafnda
kendi yaratmasnn yanks salnmaktadr: Bu, zellikle 2. lde sezilmekte, sol
elde Nauges in glgesinde, La Cathedrale englotienin gsterili uygu stunlar,
25-31. ller arasnda yansmaktadr. 37-38. llerdeki uygular, Feuilles
mortesin tekrar geliinde tnlarlar, ardndan Sirenler in sesli kadnlar korosu,
39-41.ller arasnda izlenir, kapatnn son lleri (l 42- 45), Preld a lapres-
midi dun fauna nn gittike kaybolan tnlaynda biimlendirilirler. Birinci defterin
kout paras Les sons et les parfums tournent dans lair du soirn klar, bu
preldn birok yerinde grlmektedir. Bu anmsatamlar, nmzde duran parann
zgnln tartma konusu yapmak iin saymyoruz, aksine Debussynin mzik
dilinin ses ressamlnn keyfiliine uzakln ve onun, biimi srekli yeniden
vurgulanan belirli tn simgelerine hizmet ettiini belirtmek iindir.

2.4.8. Ondine/ Su Perisi:

M. Ravelin Gaspard de la nuit albmndeki Ondinesinden ok uzakta olan

bu preld, srekli yeni bulular sayesinde bylemektedir; her yeni kesim,

61
fanilerden muzip olanlarn uucu, belirsiz ortaya kmasnn tek tek aamalarn,
seyrek bir etki brakarak resimlendirmektedir. Balangcn siren arlarndan sonra
Ondinenin yolu bizi, batan karmann birinci sahnesine gtrr (l 11- 31), fr
dnmelerin konumalarnn suda kesintiye urayan erotizminin ekingenlii ile; 32-
38.ller, sanki hi srar edilmeyen ikayet gibi sessiz tnlarlar. Akla son bir
ardan ve yenilenen bir reddetmeden sonra batan karma daima zorlayc ve
yalvarc oluyor; umutsuzluun ksa anlar kalpte ac pheler ekerler. Sonra o
kaybolur, nk o fkeyi tanmaz, son bir gecikmeden sonra tekrar krallnn
derinliklerine her ne kadar paradokssal tnlasa da aydnlk bir zerafetle girer.

16-17. llerde (ve teki ona benzer yerlerde), her zaman yakn duran
rubatolarn batan karmasndan saknlmaldr; sakin nefes almann etkisi yalnzca
iki bal onaltlklarn eitliinden doabilmektedir. 11. lde (ve onun paralelinde)
otuzikilik krk uygular (arpejler), pedalsiz yzdrlrek, mziksel dneme, aka
belirtilmelidir. Dalgalarn eilebilirlii ile yumuakl tm preld belirler; demek ki
her keli vurgu ile her abartlm pedal kullanmndan kanmaldr.

Ondine, Dans de Puck ile Les fees sont dexquises danseuses

paralaryla birlikte masallarn by alanndan bir kme oluturur. Muhtemelen
Ravelin Ondinesinden daha sonra yaratld; konunun dnda, onunla hibir ortak
yn yoktur. Ravel bugne kadar hi grlmemi bolluktaki teknik gerele renklerin
ve ezgilerin bir Poemesini sahnelerken, Debussy, Ondine i tasarlamak iin
notalarn kk bir parasyla yetinir. O, bir Capriccionun tarznda ksa bulularn
mozaik biimde monte eder, klar titrek biimde parldatr. Duraklayarak uyumsal
zemine aldatc bir derinlik verir ya da onlar, dokuzlu tnlarn neredeyse ac veren
tadyla boyar, konturlar iki tonallkl krk uygular iinde (Re ve Fa diyez) akp
gidinceye kadar motifleri sarlatrr, geriye tek bana temizliin ve safln bir
simgesi gibi Re Majr tnlay kalmaktadr. Doal lavtann byl dansnda, kesik
tarzda dzenlenmi zgr biim varolup, bir yalnzl arma, bir Rezitatif ( Dans
de Puckdaki Oberonun kornosu) grlmektedir. Aktaki byle aralar, Debussynin
pek ok parasna uygundur; bunlar sinyaller, fanfarlar, reitatifler veya ezgi alntlar
biiminde karmza karlar. Bunlar organik blnme yerleridir; tpk yabanc bir
mekandan armalar ve iaretler gibidir. Onlarn kkenini ve ilevini aklamak iin
zel bir inceleme gerekmektedir, nk onlarn nemlilii maalesef seslendirmelerde
sk sk kmsenmektedir.

62
 Re majr temelinin yannda, her iki yars da yanstlan alt ses rnn tn
kayna, ayn deerde durmaktadr.

Tm ezgisel ve uyumsal oluumlar, serbeste yerletirilen giriin abuk

sekilemelerindeki kakkan uygulardan gelmektedir, daha sonra 18. ve 19. llerde
geliir, rn ve Re majr temelini ieren btnn tm sesleri, Si bemol- Mi bemol
drtl aral ve bastaki Re- La belisi erevesinde bu rdan geniletilmi
olarak devam ettirilmektedir.

Ondinenin pasajlar, ze ait olduundan ve Raveldeki gibi tam eser

olmadndan, kendine virtz ss vermeyi ve bylelikle onun kendi ilevine
yabanclamasn yasaklar. Nota grnts, klasik ve romantik piyano mziinin
kavramlarna gre paralanm ve doalamasal bir grnmdedir, buna bal
olarak zgr bir tempo ve koyultu ile seslendirme, yorumcularn yapabilecei byk
bir hata olur. phesiz, yalnz ok az seslendirici, kendisi ve dinleyiciye salamas
gereken bu tatmini renebildi. Debussynin rubato ve sans riquer tercihleri
aka ve kesin olarak nota metninde verilmitir.

2.4.9. Hommage a Samuel Pickwick Esq. P.P.M.P.C.:

Marguerite Longun dediine gre Pckwick, ayn Esq. Lavine gibi, eksantriktir.
Buna karlk Debussy bize, tekrar bir kez daha, Anglo-Sakson tarz mizahn bir
hayran olarak, her ikisinin de ayn olduunu kantlamaktadr. Tantanal bir azametle
alr ve God save the King kulb bakann servenini, byk bir kendini
beenmilikle hakl gsterir.

63
 Ho zarif kibarlklar ve u kaygszlklar ile, ihtiaml iddialar gizli korkular
iinde Debussy bizi kendi stnlnden ounlukla emin olan ve bylelikle
glnlnn zirvesine erien kahramannn hayallerine doru gtrmektedir.

9.ldeki tatl ve biraz srkleyici Aimable-motif, 21.- 22. llerdeki forte ve

24- 25 llerdeki fortissimo (ff), bir kaba registerdeki orgun kof ycelii gibi
tnlamaldr. Tm koyutlular ile noktalamalar da sakin belirtilebilmelidir nk
korkuya gerek yok, glnlk artk baka bir yerde yok edildi.

Saygdeer S. Pickwick Esq. P.P.M.P.C, Minstrels ve General Lavine gibi

ok etkili deilse de yine biraz kabare tarznda donatlmtr. Aslnda onun
Dickensn romanndaki ad Die Pickwickier: G.C.M.P.C.; General Chairman
Member Pickwick Clubdr. Debussy, Samuel Pickwickin karakteristik niteliklerini
kartrmt ki, onlarla Joseph Smiggers Esq. P.V.P.M.P.C.= Perpetuel Vice
President v.b. oluturmutu. Kaln bastaki ilahi, God save the King ile, saygdeer
Dickens iin ballk yemini balar. Alnt, ortalarda bir kez daha yalvaran bir havada
ortaya kar. Bitite o, zorlukla korunan eref, haysiyet ve erdeme dikkat eker. kisi
arasnda iyi Pickwickin aka elikili ifte yaamn kapattran dncesizce
dzmler ile lirik cokular vardr. Onur ve dncesizlik, mziksel olarak en ekici
tarzda kesiirler; onun hatlarn orkestrann renkleriyle ekmek daha kolay olurdu.
Bylelikle kaln yayllarn tok sesini, bir fagotun gln ikayetini, ince trompetin
crtlak sesini, fltlerin k, muzip zplamalarn duyabilirdik. Fakat byle renklerin
iareti bize, Debussynin nl koyultusunun gelitii, fantezi ieren ileniinden daha
fazlasn ifade eder. Komiklik olarak da, Puccininin nl komik operas Gianni
Schiccinin, Pickwickin birka lsyle hemen hemen akan balangcn
andrmaktadr.

64
 2.4.10. Canope/ at:

Bu preld, bilinmeyen gibi esrarengiz olan, lmden nce her insan saran
korkuyu yanstmaktadr. Gereten en byk tasarrufla Debussy bizi, metafizik bir
parkurla kar karya getirmektedir ki, orada ne tanrsal adaletsizlie kar
gelinebilinir ne de, pimanln gecikmi ikayetleri geerli olabilir.

Her ne kadar kendisi iki Canopeye sahipse de Etrsk Mezar

Kavanozlarndan kafa amblemi ile- Debussy daha ok, bu preldnde, lsel
uygularn srecinde uyanmaya ard, eski msr ehri Canopedeki arkaik bir
trendir.

Parann tm boyunca noktalamalar, en kesin biimiyle korunmaldr;

uygularn sonucunda hibir yerde olmayan legato, sa pedalin iitilmeyen
kullanmyla alnmal, 7, 9 (v.b.) llerdeki staccato noktal notalar, ok da fazla
belirgin olmamaldr. Son lde uygu yeniden basmakszn karlmaldr ki,
bylelikle korkak kararlln bir umudu aydnlatlsn.

Canopede ince narin eilim, uucu piyano sesinin, yalnzca hafif geiciliinin
havasn ifade eden orkestra tnsna almaktadr. Canopeler, Debussynin de iki
tanesine sahip olduu Msr ii, mezar kl kavanozlardr. Bu kavanozlarn, besteciyi
bu kompozisyon iin, tpk Danseuses de Delphesdeki gibi, Antik olan kullanmay
zendirdiini otantik olarak kantlamaktadr. Fakat dekoratif ve dansa ait olanlar ok
az anlalmakta, dnsel bak giderek kaybolmaktadr. Dinlemede hibir grsel
etki yok, ama az notann her biri, bilinaltnn bir telini sallandrmakta,
adlandrlamayana bo yere yalvarlp yakarmakta, oktan gemi olann ve sonsuz
uzakln melankolisini yaymaktadr. Balangcn uygular, ( Le martyre de Saint
Sebastien Oratoryosunun balangcyla karlatr)

a)

65
trensel dansda yrmyor, onlar ses genlii iinde balayp bitmeyen bir ezginin
glgesinde szlyorlar. Ezginin admlar doal olarak modal ve yarm perdesiz
olduundan Batnn erken mziinin kayna hissedilmekte, fakat kromatik motif,
alayan nerilerle eski ve yeni Douda bulunan daha uzak evrelere dikkat
ekmektedir.

Tm bu eyler, Brouillards gibi, Debussynin kendi zerinde ykselen ultra-

modern bir parann geri plannda kalmaktadr. Kendi iinde salam izgilerle
snrlandrlm gruplar, neredeyse hi bakanmadan, birbirleriyle deitirilirler ve
gizli bir plana gre yeniden biretirilirler. Hibir tannabilir gelitirim bulunmayan
eserde, daire ve ovaller tnlayan gidiin simgeleridirler.

b)

Uyumsal ilikiler, ok anlaml ve yalnzca bireyseldirler, onlar ancak anlk

tanmlanabilir. Kim eitli katmanlardaki dikey tnlar iitebilecek durumdaysa, son
drt biti lsndeki ezgiyi, Do majrdeki temellendiren uygudan ayrlabilir ve onu
saf Re minr olarak tanyabilir ki o aslnda 11. lde aka Sol minre dikkat
ekmekte iken, dzmsel yap katmanl biimlendirilmitir.

Yukarda verilen rnek ada drtlk notalarda eit gidii, rnek b de ise hafif
leme hareketi grlmektedir, sre deerlerinin huzursuz-davurumlu karm da
nc katman oluturmaktadr.

66
 2.4.11. Les Tirces alternes/ Eskiyen ller:

Eskiyen ller, 24 preldn saf piyanistik, biricik elenceli parasdr ve

onun al tekniine ilikin zellii, daha ok her iki defterden yl sonra ortaya
kan Ettler Defterine ait gzkmektedir.

Debussy bir kez daha mziindeki vefaszlklar riskini, olaanst ok sayda

iaretler sayesinde snrlamaktadr: Para, ancak tam lde kalnarak alnmaldr,
baka trl alnamaz. lk giri llerinden sonra (7.den 9.ya kadar olan ller,
soran bir bekleme gibi tnlarlar ) bir Perpetuum mobile balar:

67
 40-65 arasndaki ller istinasyla sol el, sesi vermektedir, hafif Forte Pedal
kullanlabilir ( ayn ekilde dikkatli vurgulanan, zenli pedalle desteklenen seslerde
olduu gibi ). 71.lden itibaren scak uyumsal renkler, pedal araclyla alt
izilebilir. (69.lden itibaren sa elin zerinden kavramas tavsiye olunur.)

Orta kesimi balangtaki llerin bir gelitirimi arka arkaya yumuak,

sevimli, zlemli ve hatta birazck prezis tnlatlmaldr. (Debussynin
embalocularla ilikilendirdii iyi Fransz zevkinin anlamnda). Sonra, Perpetuum
mobileye geri dnlmeden nce, keyfi bir gei, bu defa sonuna kadar neredeyse
hemen hi pedalsz, kromatik llerin zellikli saydamlyla alnmaldr.

Koyultu iaretleri, 40-60. llerdeki istisnasyla, piano ile pianossimo arasnda

deimektedir: Andr Suarsin dedii gibi Debussy ile mzik, tekrar piyano
almay rendi.

Les tierces alternesde virtzce ller almann arac, ellerin abuk

deiimi gibi temelinde teknik bir gereke yatmaktadr.

Balk, Couperinden alnm olabilir ve tek tarafl teknik soyutlamaya

zorlamyor. llerin bu kedivari sevimli oyununu, baka trl de adlandrmak
serbesttir. Her halkarda, byk ve kk llerin mkemmel kullanmnn ekicilii
ile dolu srrn renmek alacak bir olaydr. Byk ett yaratlarna bir n
basamak olarak para, teknik bazda kendi ettlerinden daha kat biimlendirilmitir.
llerin titreimi atlamal orta ksmn dnda, neredeyse bir sekizli genlii iine alr,
Brouillards ile Les fes sont dexquieses danseusesdeki biimsel kalba benzer.
Burada da yine cmertce srpriz ikitonallkl anlaylar sunan, Beyaz tular siyah
tulara kar bireimi kullanlmaktadr. Sona doru ller girdab grltl tarzda
kaybolurlar, sadece Do-M bo ls mistik- alayc yansr ki, burada daha nce
deinilen ikinci Preldn bitii ile ilgi ekici aynln anmsyoruz.

68
 2.4.12. Feux dArtifice/ Havai Fiekler:

Debussynin her iki albmn de kapatt bu preldn ip cambazl ile n

teknik yeniliklerinden ok, aslnda kompozisyon gerecinin giritii bir gelecee
nceden atlamadr.

Feux dArtifice, tmyle atonal bir para olarak grlebilir, nk uyumsal yap
hibir salam iliki gesi tamyor; en fazla, para halinde biimsiz kurulu ile
konusal doku, her ne kadar somut resimlerin yalvarp yakarmalar eksik olsa da yine
de yeni biemlerine az katk yapmazlar.

Alfred Cortot, bu preld yle betimlemektedir; Bengal ateinin, kvlclmlar

tek tek yukar pskrten uyuyan buharlar, fzelerin atrdamas, yldzlarn
parabollerinde yavaa aaya dmeleri, ate emberlerinin maskaralklar,
kark renklerde gz alc iek demetleri, gecede ne parldyor ve aydnlatyorsa
hepsi, n tm sihri, bu mzikte gizli.

Bu preld kapatan Marseillaisenin paras, havai fiek gsterisinin 14

Temmuzda yapldn dndryor, ayn zamanda Debussynin iirsel bir
cmlesinin doruluunu onaylyor: kendime mzik iin belki de teki her sanattan
daha fazlasn gizleyen bir zgrlk arzu ediyorum, nk o doann az ya da ok
tam bir resmi ile snrl deildir, aksine doa ile hayal arasnda esrarengiz denk
dmeleri tekrar verebildii iin . Besteci, bu ifadesiyle mziin, teki gzel
sanatlarn hibirinde var olmayan gizemli ve soyut zelliini, sanatya verdii
snrsz zgrl en veciz ekilde dile getirmektedir.

Parann tm balangc, pedalsz ve mutlak eit alnmaldr. 25.lden

itibaren Forte- Pedaln kullanm, uzun nota deerlerini (trs en dehors) tnlatabilmek
iin, daima zorlayc olmaldr. 32- 35.llerde kk creschendolar, doruk
noktalarna kadar tam olarak basamaklandrlmaldr.

58 ve 63.ller arasnda sa pedal, bu episodun hlyal, iirsel karakterini

vurgulamaldr; daha sonra tekrar byk uyumsal berraklk 67.lde (ve izleyen
llerde). Sol diyez her defasnda pedalda ngrld gibi uzun tnlamaldr. 73-
80. ller, biti patlamasndan nce inat bir duraklamadr, kuru fakat bal

69
alnmaldr. Marseillaise, uzak bir trompet gibi ak tnlamal, son Re bemol tremolo
tarafndan aka yok edilmelidir.

Virtz gelenei ile etkili yenilemeden dn verilen bu Preld, albmdeki

yaratmalarnn en parlak tnlsdr. Nota grntsne gre bu preld piyanistlerin
ellerine gre yazlm, son derece yararl para, Lisztin stilini srdrebilirdi. Krk
uygu (arpej) zincirleri, durgu tarzndaki pasajlar, bunun dnda Debussyde seyrek
rastladmz sekizliler, nihayet etki iin gl bir irade, adeta bu ama iin
kullanlmaktadrlar. Oysa gerek tn deeri ile iyap, buna kar konumaktadr. Ne
tema var, ne tonal eksen, ne gelitirim; para daha ok gerilim durumuna gre
genileyen ve tekrar daralan hcreden bymektedir;

1. Fa- Si bemol drtl aral iinde, en dar yarm perde aralnda statik
devinim dizisi tam seslerle triton aralndan genilemekte, her zaman
daha byk aralklar, daha az sklkta devem etmektedir.

2. Triton ve Tamses noktasal mayalar olutururlar;

3. Gelitiren, ileri gtren istek, bir ar motifi, grnt ieriine denk

decek fanfarlar da yaylma ve iriltme (geniletme) biimleriyle ortaya
kar;

70
 bundan ayrlm olarak;

Bu mziksel molekller, virtzce birlikte ina edilmi yaplarn salam bir

roketidirler. Eer zor para olarak Ce qua vule vent douest rahat alnabilir ise de
yine de Feux dArtifice ok duyarl bir zevkten baka, yumuak, virtz bir piyanist
eli gerektirir.

Bir havai fiek elencesini uzaktan duyurduu eksik Fransz ulusal marndan
kesitle bitirmeyi amalam olan besteci, ona en ok n kazandrm ve mziksel
dnyann bilincinde onun ismi ile bal kalan bu preld, Zyklustan
bamszlatrmaktadr.

71
 SONU

DEBUSSY PRELDLERN 20. YZYIL PYANO MZ AISINDAN NEM

Onun mzikal dnyas, yanl bir gelenek balantsna gtrmek isteyen her
tr dnceye kar, zlenimcilikten ok uzakta olduu fikrine katk salamaldr;
Debussy, bu Buluuna ilikin nl grlerini, Louis Leroysa yollad bir mektupta
belirtmitir. Bu mektup mzik tarihinde onun mzik anlayna k tutacak nemli bir
Belge niteliindedir:

Ben biraz baka bir ey yapmay deniyorum, bir lde gerekleri Bunu, bu
aptal kafalar zlenimcilik olarak adlandryorlar, her eyden nce sanat
eletirmelerince dnlebilen yanl kullanlm bir kavram

Debussynin ifadesi, -isterse bu gnein douunu grmenin, Pastoral

sinfoniyi dinlemekten daha nemli olduunu belirtsin- bize, eserlerini yorumlamak
iin deerli bir anahtar vermektedir ve eer o, bir adm daha ileri gidip, ayrca iddia
ediyorsa, mzik kat iin deil, kulak iin yaratlmtr, grafik bir soyutlama olmasn,
aksine iitilebilir gerek olsun, o zaman ancak nerede olunduu doru bilinir: onun
mzii, her eyden nce tnlardan ve renklerden, ksacas yalnzca bunlardan
olumaktadr.

Onlarn esiz benzersiz resim gcne ve balklara baklarak, bu preldlerin

herhangi birini Program mzii ile ilikilendirmek doru olmaz; Debussy dnsel
olanaklarn alayc, ileri bir alann amaktadr. O, izlenimci akmn anlayndan
uzakta, anlk etkilerin tesinde daha ok kalc sembollerin peindeydi.

Eer preldlerin bazlar iin belirli bir yolu model olarak belirtirsek, ancak bu
belli bir duyarlln ve kltrn sonucudur diyebiliriz. Preldler bal, ierisinde
sadece iine doru bir etki yapmaldr. Yani srf stnde yazl bulunan bala gre
alglayp o ereveyle yetinmek, yorumcu iin son derece s kalmaktadr, rnein;
Tller balkl 2. preldnde, aslnda kelimenin zel bir anlam olan yelken daha
preldn banda sakldr ve hafif rzgarla adeta salnmaktadr ya da Minstrels
preldnn balndan kastedilen Troubadours deil, sokak mzisyenlerinin,
algc esnafnn en alt kesimidir veya Canopedeki kastedilen kelime anlam at

72
deil, antik kl vazolardr. Demek ki salt kelime anlamna takl kalndnda
bambaka bir imaj ortaya kmaktadr. Bunun gibi dier Preldler de kimi zaman
dnsel, ift anlamla, kimi zaman da doa ressaml ya da ruhsal bir durumun
izleri ile ilenmitir. Her preld tamamen zgn ve bamsz olarak bestelenmi olsa
da aslnda aralarnda gizli bir iliki iindedirler; bu iliki elbette yzeysel deil, gizli
anlamlar ya da kelime oyunlar ile salanmtr. Ayrca preldlerin arasnda da
benzerlikler ya da gruplar gze arpmaktadr; rnein, Les sons et les parfums
tournet dans lair du soir ile La Terasse des audiences du clair de lune deki tn
benzerlikleri ya da Pickwick ile General Lavine arasndaki eksantrik, grotesk
anlayn benzerlii gibi.

Debussyi etkileyen yalnzca yaad dnemde Fransada ortaya kan resim

sanatndaki izlenimcilik ile yazn sanatndaki simgecilik akmlar olmamtr.
Bestecinin mzik dilini yenilemesinde, antik a mziinin yansra, spanyol
mziine hayranl, talyan mziinin alayc, sivri ve yer yer de duygusall
ezgilerinde ve karakterlerinde aka grlmektedir. Akdeniz dnda Atlantik- Kelt
(sko-rlanda) mzii etkileri de gz ard etmemek gerekir, sz gelimi Keten Sal
Kz buna gzel bir rnektir. Uzak Dou etkilerinin de vazgeilmez olduu
preldlerde ayrca caz mzii etkileri de yer yer kendini belli etmektedir; General
Lavine ve Minstrelsde olduu gibi.

Debussynin yaad yllarda seslendiricilerin, gerek tempo gerekse yorum

asndan son derece keyfi ve asl olandan uzaklama eilimlerinden dolay besteci,
titizlikle koyultu ve agogik iaretlerini aka belirtmitir. Bu kadar youn ve tpk bir
kelebein kanad kadar hassas olan bu dokuda elbette doru yorumun ve btnl
bozmamann tek srr, tm bu mziksel terimlere sadk kalmada yatmaktadr. Ne
yazk ki yorum ad altnda yaplan yanllklarn nne gemek bu sayede
gerekleebilir. O takdirde fark yaratan bilek yumuakl, az pedal ile btnl
koruma ve elbette snrsz koyultu renkleri karabilmektir. zellikle pedal istismarna
iddetle kar olan Debussy, her tnnn ahenginin zenle, kendi istedii lde
sonraki tnlarla birbirine karmadan tnlatlmasn istemektedir. Emosyonel, bilinsiz
rubatolardan kanlmaldr. Ne yazk ki birok icrada, onun zarif, yer yer akac,
sprizli, yer yer de naif mzii gzard edilerek romantik dnem eserlerinden farksz
bir hale getirildiine tank oluyoruz.

73
 Debussy yorumu zerine uzmanlanm, ayrca bu alanda dl alm piyanist
Michel Beroff ve nl Fransz piyanist Samson Francoisdan dinlediim yorumlarda
da son derece ak bir ekilde bestecinin istedii tm noktalara zen gsterildiini
farkettim. zellikle Berofun yorumunda tempolar son derece besteciye sadk, nota
deerleri yazld kadar kullanlp ve mmkn olduunca az pedalle, aklc ama bir
o kadar da zarif bir piyanistlikle, istenen tm renklerin tek tek k gibi ortaya ktn
grdm. Ksacas, Debussynin mzii ne kadar dsel ve fantastikse, buna karn
notalamas tpk bir pozitif bilim metni kadar kesindir.

Eserlerinde, ou zaman belli bir merkez sese bal kalma dnda atonal veya
oktonallk eilimli olduu iin tnlar, karmaya ok yatkndr. Ayrca besteci, ok
katmanl bir mzik dili kulland iin, nemlerine gre katmanlar arasnda gerekli
balans (denge) kurulmaldr.

Tm bu zen gsterilmesi gereken hususlar, piyanisti dnerek almaya

sevkedecek ve mzikal anlamda da kendini gelitirmesine byk katklar
salayacaktr. Geni klavye kullanmyla piyanoya daha bir hkimiyet kazanrken,
ppp dan fffa ya kadar (kimi zaman ani kimi zaman yava yava geilerle) geni
koyultu yelpazesi ierisinde piyanonun tm renklerini kefedebilecektir.

Piyano eitiminde, kendisinin de Uluslararas Sanat Mziinde kalplar

ykarak -gelenei de tmyle terk etmeden-, ncln yapt Yeni Mzike
geilmeden nce rencinin, almas son derece keyifli ve yukarda bahsettiim
zelliklerinden dolay ayn zamanda faydal da olan, piyano daarnda geni bir eser
yelpazesine sahip Debussynin mziiyle tantrlmas gerekmektedir. Yeter ki
bilinli tantrlsn!

Debussy preldler, tm bu saydmz zelliklerinden ve niteliklerinden dolay

piyano daarnda zel ve nemli bir yere sahiptir.

74
KAYNAKLAR

1) BEROFF, Michel: Hinweise zur Interpretation, Wiener Urtext Edition,

Viyana, 1985.

2) BLLNG, Klaus- KAEMPFER, Walther: Reclams Klaviermusikfhrer

Band;2, 7. Basm, Stuttgart, 1994.

3) BLUME, Joachim: Komposition nach der Stielwende, Begriffe und

Beispiele, Mseler Verlag, Wolfenbttel ve Zrich 1972.

4) BORLAK, idem: Debussy ve zlenimcilik, Sanatta Yeterlik Tezi,

(Baslmam), zmir, 1997 (Danman Prof. A.YAFE).

5) DEBUSSY, Claude: Preldler I. Ve II. Band, Wiener Urtext Edition,

Viyana,1985.

6) FIRAT, Erturul Ouz: ada Mzik Mzik Ansiklopedisi, Cilt 2,

Ankara, 1985.

7) GEDKL, Necati: Musikinin Giderek nem Kazanan gesi Tn (Renk) ve

Resim Sanat ile likisi, Uluslararas Avrupada ve Trk
Cumhuriyetlerinde Mzik Kltr ve Eitim Kongresi Bildirileri, Gazi
niversitesi Yaynlar, Ankara, 2002.

8) GEDKL, Necati: lkemizdeki Etki ve Sonularyla Uluslararas Sanat

Mzii, Ege niversitesi Basmevi, zmir, 1999.

9) GEDKL, Asl: R. Schumann op. 68 Genlik Albmnn Piyano

Eitimindeki Yeri ve nemi, Yksek Lisans Tezi (Baslmam), zmir,
2001. (Danman Prof. A. YAFE)

10) GOMBRCH, E.H. : Sanatn yks, eviren: Bedrettin Cmert, Remzi

Kitabevi, 4. Basm, stanbul 1992.

75
11) LYASOLU, Evin: Zaman inde Mzik, Yap Kredi Yaynlar, stanbul
1994.

12) JAKOBK, Albert: Claude Debussy oder Die Lautlose Revulation in der
Musik, Konrad Triltsch Verlag, Wrzburg 1977.

13) KUTLUK, Frat: Mziin Tarihsel Evrimi, ivi Yazlar, stanbul 1997.

14) KTAHYALI, nder: ada Mzik Tarihi, Bakent Mzikevi, Ankara

1981.

15) MCHELS, Ulrich: dtv- Atlas zur Musik, cilt.2, Mnich, 1991.

16) MMAROLU, lhan: Mzik Tarihi, Varlk Yaynlar, stanbul 1990.

17) ORANSAY, Gltekin: Badarlar Geidi, K Yaynlar, zmir 1977.

18) ZCAN, Ouz: zlenimcilik ve Anlatmclk Dneminde Mzik ile Resim

Etkileimi ve Sonular, Yksek Lisans Tezi (Baslmam), 2002,
(Danman Prof. Dr. N. GEDKL).

19) PAMR, Leyla: Mzikte Geni Soluklar, Ada Yaynlar, stanbul, 1987.

20) SAY, Ahmet: Mzik Tarihi, Mzik Ansiklopedisi Yaynlar, Ankara, 1994.

21) SERULLAZ, Maurice: Empresyonizm Sanat Ansiklopedisi, eviren:

Devrim Erbil, Remzi Kitabevi, 3. Basm, stanbul 1998.

22) STEGEMANN, Michael: Anmerkungen zur Edition des Klavierwerkes

von Debussy, Wiener Urtext Edition, Viyana, 1985.

76
23) THEL, Eberhard: Sachwrterbuch der Musik, Alfred Krner Verlag,
Stuttgart, 1977.

24) TUNALI, smail: Felsefenin Inda Modern Resim, Remzi Kitabevi,

stanbul, 1981.

25) TURAN, Adnan: Dnya Sanat Tarihi, Remzi Kitabevi, 6. Basm, stanbul,
1997.

26) TURGUT, hsan: Sanat Felsefesi, Akademi Kitabevi, zmir, 1993.

27) WOLFF, Helmuth. C. : Ordnung und Gestallt, die Musik von 1900 bis
1950, Verlag fr Systematische Musikwissenschaft GmbH, Bonn, 1978.

77
EKLER: Debussynin Elyazmas rnekleri

Ek 1

78
79
Ek 2

Claude Monet Impression, soleil levant / zlenim, gnein douu 1872

80
 ZGEM

1977de Ankarada dodu, ilk piyano almalarna babas Prof.Dr. Necati

GEDKL ile balad. 1988de Dokuz Eyll niversitesi Devlet Konservatuvar Piyano
Blmn kazanarak, Prof.Aykut YAFEnin rencisi oldu. rencilii boyunca
birok solo ve oda mzii konserleri veren sanat, ayrca Besteciler ve
Yorumcular, Eitim ve Mzik ve Gen Umutlarmz gibi birok televizyon
programna katld. Konservatuvar renciliinin ikinci ylnda, gsterdii stn
baar sonucunda snf atlayan sanat, yine ayn yl konservatuvar orkestras
eliinde, Mozartn 23. La Majr Piyano Konertosunu seslendirdi. Orkestra efi E.
SAKPINAR ile oda mzii alan Gedikli, lisans renimi srasnda Prof. Z.
ADIGZELZADE (zmir) ve Prof. P.GLLOV (Kln)un Masterkurslarna aktif olarak
katld.

1997 ylnda Konservatuvar eitimini Birincilik derecesiyle tamamlayp, ayn

yl alan Aratrma Grevlisi snavn kazanarak, bu kurumda greve balad.

1998 ylnda Almanya Hkmeti DAAD Bursunu ve Hochschule fr Musik-

Berlin Mzik Akademisinin snavn kazanarak, Prof. G. SAVA ile Solo Piyano
Uzmanlk Eitimine balad. Piyano almalarnn yan sra Prof. F. SMTH ile oda
mzii alan sanat bu renimi boyunca eitli solo ve oda mzii konserlerine
katld. Berlinde iki yllk ihtisas reniminden sonra, 2001 ylnda D.E.. Devlet
Konservatuvarna dndkten sonra 2002de Yksek Lisans almalarn
tamamlayan sanat, ayn kurumda retim Grevlisi olarak almaya balad.
2003 ylnda Prof. A.Yafenin Sanatta Yeterlik snfna kabul edilen Gedikli, ayrca
Do. alayan NAL SMER (viyolonsel) ve r.Gr. Arif MANAFLInn (keman)
snflarnn piyanistliini stlenmitir. Halen, solo ve oda mzii konser almalarn
srdrmektedir.

81
 TEZDE KULLANILAN BAZI TERM ve KAVRAMLAR

Alacasal Dizi : Alm. Kromatische Reihe

At : Alm.Tonleiter, Fr. Gamme, t. Scala
Bakama : Alm., Fr. Variation
Bakant : Alm. Variant, ng. Version
Besek : Alm. Pentatonisch, Pentatonik
Biem : Alm. Stil, Osm. slup
Biim : Alm. Form, Osm. ekil
r : Alm. Fr. Mod
rsal : Alm. Fr. Modal
Dizi : Alm. Reihe, ng. Serie
Dzm : Yun. Rhythmus, Ritm
riltme : Lat. Ogmantation, Alm. Vergrsserung
zlenimcilik : Alm. Impressionismus, Fr. Impressionism
Kakkan : Alm. Disonanze, Fr. Disonance
Karezgi : Alm. Kontrapunkt, Fr. Kontrupuan
Krk Uygu : Fr. Arpege, t. Arpeggio, arpej
Konu : Alm. Thema, tema
Koyultu : Alm. Dynamik, Fr. Nuance
Oturtum : Alm. Besetzung
naln : Alm. Vorspiel, Fr. Prelude
rg Teknii : Alm. Satztechnik
Sekileme : Alm. Sequenze
Tartm : Alm. Takt, Fr. Mesure, Yun. Metrum, Osm. Usl
Tartmsal : Yun. Metrik
Tonallk : Alm. Tonalitat, Tonart, Fr. Tonalit
Uygu : Alm. Dreiklang, Fr. Akor
Uyum : Alm. Harmonie, Osm. Ahenk
Uyumsal : Alm. Harmonisch, armonik
Yeden : Alm. Leitton, Fr. Sensible
Yeden Uyumu : Alm. Leittonharmonie
Yedisek At : Alm. Diatonische Tonleiter, t. Diatonik Scala
Yineleme : Alm. Wiederholung, Fr. Reprise

82