Kablosuz Elektrik Enerjisi letimi

zerine Deneysel almalar

Ura Erdoan1,2 (ugraserdogan@yahoo.com), zgr Tamer3 (ozgur.tamer@deu.edu.tr)
1zmir Yksek Teknoloji Enstits Elektrik-Elektronik Mh.,
2Dokuz Eyll niversitesi Tp Fakltesi Biyofizik AD.
3Dokuz Eyll niversitesi Elektrik Elektronik Mh.
Kablosuz Elektrik letimi Teslann
hayali...
N. Tesla, enerjinin doann her yerinde her bireye ak ve ulalabilir olmas
gerektiine inanyordu.

Hedefi, kablolu iletim hatlarna yatrm yaplma-

dan, yksek miktarda elektrik enerjisini ihtiya
duyulan noktaya iletebilmekti.

almalarnn temeli manyetik rezonansa

dayanmaktayd.

Wardenclyffe G stasyonu. Teslann deneysel resonant endktif

alc/verici sistemi; Colorado Spring, 1899. (1)
Kablosuz Yksek Elektrik Enerjisi letim
almalar (2006 - 2015)
N. Teslann 1900lerin banda gerekletirmeye balad elektrik iletimini
kablosuz gerekletirme almalar, 2000lerin banda akademik kurum ve
zel sektrn almalar nclnde tekrar ivem kazanmtr.

Bu srete elektronik, malzeme ve kablosuz iletim sistemlerindeki ilerlemeler

etkili olmutur.

(2) Kablosuz ara arj sistemi (stte).

(3) Teslann tasarm (solda)
Kablosuz Yksek Elektrik Enerjisi letim
almalar (2006 - 2015)-1
Tketici elektroniine ynelik kablosuz arj sistemleri:
* Qi standard, Witricity (From MIT), A4WP.
* Cep telefonu, tanabilir sistemleri, RFID, otonom sensr alarna kablosuz
gerekli enerjinin iletimi veya evresel RF enerjisi yardmyla altrlmas.
* Televizyon, ses ve sinema sistemlerine enerji iletimi.
* Bilgisayar ve evre birimlerinin kablosuz enerjilendirilmesi.

TV seti(15) ve telefon(14)
kablosuz enerji aktarm
Kablosuz Yksek Elektrik Enerjisi letim
almalar (2006 - 2015)-2
Tbbi rnlere ynelik kablosuz enerji iletim sistemleri.
* mplant sistemlerin arj.
* Hasta destek sistemlerine kablosuz enerji iletimi.

Kablosuz g aktarm
yaplabilecek tbbi
implantlardan bazlar. (17)
 Kablosuz Yksek Elektrik Enerjisi letim
almalar (2006 - 2015)-3
Otomobil ve endstriyel sistemlerde kablosuz yksek enerji iletimi.
* Dinamik ve statik ara arj sistemleri.
* Elektrik kablosu kullanmann zor olduu endstriyel koullar.

Qualcomm Halo Wireless

Electric Vehicle Charging. (16)

OLEV Technologies
Wireless powered electric
bus. (13)
Kablosuz Yksek Elektrik Enerjisi letim
almalar (2006 - 2015)-4
Askeri uygulamalarda kablosuz elektrik aktarm sistemleri.
* nsansz aralarn enerji ihtiyalarnn karlanmas.
* Askeri tanabilir cihazlara enerji iletimi.
* Askeri iletiim sistemleri batarya arj.

Witricity Kablosuz g aktarm

Sava alan projesi (5)
 Temel Bir Yksek Elektrik Enerjisi Aktarm
Sisteminin Bileenleri-1
Uzun yllardan beri kullanlan endktif kuplaja dayanan enerji aktarmndan farkl olarak, yeni nesil
sistemler manyetik rezonans prensibine dayanmaktadr resonant endktif kuplaj.
Temel bir sistemin paralar ve bizim de deneysel almamzda oluturduumuz sistem u
ekildedir:

Temel bir iletim sisteminin ve basit deneysel almamzda oluturduumuz sistemin bileenleri(uygulamada
ihtiya duyulan g deerine gre deiiklikler yaplmtr.) (6)
G osilatr: stenilen rezonans frekansnda, yeterli g retebilecek sinsoidal osilator. r: Royer
osilatr (ZVS-zero voltage switching osc.)
 Temel Bir Yksek Elektrik Enerjisi Aktarm
Sisteminin Bileenleri-2
RF g ykselticileri: Gerektiinde, osilatrden alnan gc ykseltmek iin
ykseltici devrelerinden yararlanlabilir. Bu noktada uygun frekans aralgnda
alabilecek RF BJT ve RF MOSFETler tercih edilmektedir.
Snf A, B, AB, C, D gibi ykselticiler olmasna karn verimleri dktr. Son
almalarda Snf E ve F tipi ykselticilerden yararlanlmaktadr.
Olduka eski bir tasarm olmasna ragmen aada grlen E snf ykseltici
aktif elemandaki g kaybn en aza indirerek verimi arttrmaktadr.
Anahtarlama anlarndaki Akm/Voltaj erilerinden de bu grlmektedir

E Snf ykseltici ve doyum/kesim anlarndaki

akm/voltaj grafikleri(8)
Temel Bir Yksek Elektrik Enerjisi Aktarm
Sisteminin Bileenleri-4
Alc / verici rezonans devreleri: Bobin ve kapasitrlerden oluan, enerjinin
elektrik ve manyetik alan arasnda salnm yapmasn saglayarak istenilen
frekans ve dalga formunda k verebilen seri veya paralel RLC devreleridir.
Topolojileri aadaki gibidir (7).
Verici ve alc ksmda, parazitik kapasite etkilerinin frekansa etkisini en aza
indirmek iin paralel rezonans devreleri tercih edilmektedir.
Temel Bir Yksek Elektrik Enerjisi Aktarm
Sisteminin Bileenleri-3
Alc ve verici antenler: Sistemin en nemli bileenlerindendir. Temel amac
bulunulan ortam ile devre arasnda empedans uyumu salayarak, enerjinin
mmkn oldugunca az kayp iletilmesine imkan vermektir.

* Literatrde bata halka ve helis antenler olmak zere uygulamaya gre

erit ve PCB antenlerden faydalanlmaktadr.

Intel firmas tarafndan oluturulan alc/verici

sistemi(9)
Temel Bir Yksek Elektrik Enerjisi Aktarm
Sisteminin Bileenleri-5
Uygulamaya gre AC/DC dorultucular, voltaj ykseltici, akm drc ...
Devreler.
* Boost / Buck reglatorler, tam / yarm kpr dorultucular
Temel Bir Yksek Elektrik Enerjisi Aktarm
Sisteminin Bileenleri-6
Empedans uyumlandrma: Yksek frekans develerinde yansmalar ve
dolaysyla kayplar en aza indirmek iin gerekletirilmelidir. Alc ve verici
ksmlardaki empedans uyumlandrma sistem verimini byk lde
arttracaktr. Buna ek olarak, kayplar azaltmada PCB hatlarnn geometrileri
de byk rol oynamaktadr; dik aya yakn hat tasarmlar yerine daha
kavisleri yaklamlar tercih edilmelidir.

Soldan saga doru, snf-E ykseltici, empedans uyumlandrma tasarm ve sonu tasarm(10)
Temel Bir Yksek Elektrik Enerjisi Aktarm
Sisteminin Bileenleri-6
Deri etkisi (Skin Effect): Yksek frekansta, tel merkezinde oluan elektrik alan
nedeniyle elektronlar tel yzeyine yakn ekilde tel boyunca yol
almaktadrlar. Dolaysyla grdkleri etkin diren frekansla birlikte
artmaktadr.
Yaknlk etkisi (Proximity Effect): Sarlm bobin telleri gibi birbirine yakn
hatlar zerinde ilerleyen AC akmlar, birbirleri zerindeki akm dalmnn
daha dar alanlara skmasna neden olacaktr, dolaysyla grlen etkin
diren frekans ile artacaktr
Yksek frekansta meydana gelen deri etkisini (skin effect) nlemek iin
yaltlm ok damarl (20 ile 50 damar aras) 0.08mm, ... yarapl teller tercih
edilmelidir. Bu tip teller Litz teli olarak adlandrlmatadr.

Litz telleri (4.a, 4.b, 4.c)

Kullanlan Frekans Bantlar

Deneysel almalar farkl rezonans frekanslarnda iletim gerekletirseler de,

genele bakldnda iletim 100kHz ile 13.56Mhz arasndaki frekanslarda
gerekletirilmektedir.
MIT: 1MHz >=
Qi: ~150 kHz 200kHz
Biomed: 13.56 MHz.
Yaptmz Deneysel almann
Sonular-1

Temel bir iletim sisteminin ve basit deneysel almamzda oluturduumuz sistemin bileenleri(uygulamada
ihtiya duyulan g deerine gre deiiklikler yaplmtr.) (6)
365kHz, 15cm, 5.5Vdc regulator k.
 Yaptmz Deneysel almann

Sonular-2
Deneysel amal oluturduumuz kablosuz telefon arj ve aydnlatma sisteminden aldmz sonular aadaki gibidir.
Sistemde empedans uyumlama gerekletirilmemitir. Kullanlan ZVS tipi Royer osilatr yerine daha verimli bir topoloji
tercih edilebilir.
alma frekans: 365kHz,
Halka anten yarap: 8cm
Sistem DC besleme: 12V, 0.20A, giri g: 2.4W
Alc tarafta dorultucu k (1 ohm zerinden) g: (36mW)2
Mesafe: 10cm, verim: %0.054
Incelendiinde henz verimsiz bir aamada
oldugu grlecektir.
Mesafe(cm) Verici (Vrms) Alc (Vrms)
11 99.1 11.1
6 102.5 60
3 106 96

Nokia 5110 iin kablosuz arj deneyimiz, ~6cm

Nokia 5110 iin kablosuz arj ve

dier testler iin kullandmz deney dzeneimiz.
 Yorumlar
Malzeme bilimi ve elektronik bileen teknolojisi gelitike iletiim alannda yaanan kablosuz bilgi aktarm devrimi yakn bir
gelecekte yksek enerjinin kablosuz aktarlmasnda gerekleebilir. Yaptgmz deneysel almada daha verimli
topolojiler kullanlmaldr.
Gnmz itibariyle, iletim verimleri uzak mesafe kullanlabilirlik iin ok dk. Rapor edilen verim deerleri %10 ile %50
arasnda deiim gsteriyor.
Devre teorisi, analog ve dijital elektronik, fizik, kimya, bioyloji bilgi kuram gibi birok alanda olduu gibi g iletiminde de
karmza rezonans terimi nemli bir kavram olarak kyor. Farkl rezonans metotlar zerinde allabilir. r: Schumann
rezonans.
Canl sal zerindeki etkileri irdelenmeli.
Son olarak doay ve evreni gerekten anlayabildik mi? Bu belki de doal bilimlerin nemini ortaya koyan en nemli
soru. Doal sistemler arasnda gezegen leinden kuantum leine kadar bizim gncel olarak kullandmzdan farkl
bilgi ve yksek enerji iletim mekanizmlar mevcut mu?

Schumann rezonans benzetimi (12)

arj sisteminde kullanmak amacyla tasarladmz E snf RF resonant amplifier

ve giri/k. Sisteme henuz entegre edilmemitir.
Dinlediiniz iin teekkr ederiz...

Sorular......
 Kaynaka
1) Wikipedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Wireless_power, Son giri: 14.05.2015.

2) http://electriccarsreport.com/2014/04/tdk-looks-witricity-wireless-charging-electric-vehicles/ , Son giri: 14.05.2015.

3) https://www.linkedin.com/pulse/20140815082801-46771699-most-genius-nicola-tesla-inventions-were-stolen-for-personal-gains-science-vedicscience ,Son giri: 14.05.2015.

4.a, 4.b, 4.c) http://en.wikipedia.org/wiki/Litz_wire , Son giri: 14.05.2015.

5) WITRICITY, http://witricity.com/applications/ , Son giri: 14.05.2015.

6) 1-W 3.316.3-V Boosting Wireless Power Transfer Circuits With Vector Summing Power Controller; K. Tomita, R. Shinoda, T. Kuroda, H. Ishikuro; IEEE Journal of Solid-State Circuits, Vol. 47, No.
11, November 2012.

7) http://www.ustudy.in/node/7243 , Son giri: 14.05.2015.

8) Class-E RF Power Amplifiers; Nathan O. Sokal, WA1HQC of Design Automation, Inc ARRL Technical Advisor.

9) http://www.dvhardware.net/article29355.html, Son giri: 14.05.2015.

10) Wireless Power Transmission for Powering Medical Implants Situated in an Abdominal Aortic Aneurysm; BT. Bradford, W. Krautschneider, D. Schroeder; Hamburg University of Technology;
Biomed Tech, 2012; 57 (Suppl.1).

11) http://www.qiwireless.com/ , Son giri: 14.05.2015.

12) Wikipedia, http://en.wikipedia.org/wiki/Schumann_resonances , Son giri: 14.05.2015.

13) OLEV Technologies, http://olevtech.com/ , Son giri: 14.05.2015.

14) Qi Wireless Charger, https://www.youtube.com/watch?v=zb_GU6UOk9g , Son giri: 14.05.2015.

15) Long Distance Wireless Power Transfer to TV smart phones and fans, https://www.youtube.com/watch?v=wwGZHtbj2Gc , Son giri : 14.05.2015.

16) Qualcomm Halo Wireless Electric Vehicle Charging, https://www.youtube.com/watch?v=ClFu4Z954rs , Son giri : 14.05.2015.

17) Smart Implants for Surgery, Henry Ip, Guang-Zhong Yang, http://lifesciences.ieee.org/publications/newsletter/march-2014/521-smart-implants-for-surgery , Son Giri: 14.05.2015.