Duetto Buffo di Due Gatti

Paralinguistik Unsurlar eren Metin Kullanmnn Detteki Etkileimli craya Etkisi

Glce zen Grkan

Avrupa mzik yazm ve icra tarihinin birok dneminde yaygn bir biimde kullanlagelen
trlerden biri olan det, iki icrac arasnda gl bir iletiime sklkla ihtiya duyulmas
sebebiyle, bu iletiimi salayacak egdmlemeyi dikkate alan bir yazm
gerektirebilmektedir. letiim tpk mzik gibi dilin de nemli bir unsuru olduundan, iki ses
iin yazlm ve linguistik metin ieren detlerde iletiime ynelik en az iki katmanl bir
egdmlemeden bahsedilebilir.

Linguistik metin zerinden kurulan iletiimin imge ya da anlamlar sembollere dntrerek

aktaran ve bu sebeple dolaymllndan dem vurulabilecek yapsna kout olarak, dilin
nispeten dolaymsz paralinguistik unsurlarn irdelemek, egdmlln salanmasn
kolaylatrabilecek bir yntem olarak deerlendirilebilir. Paralinguistik unsurlar, dilin
kullanm esnasnda, metnin harf, kelime ve cmle gibi zaman ve mekna gre deiim
gsterse dahi belli standartlarndan bahsedilebilen sembolik bileenlerinin yansra
kullanlagelen ve mzikle ortaklklar gze arpan, ses aral, artiklasyon, tn, jest, mimik
gibi unsurlardr1. Paralinguistik unsurlarn dilin bileenleri olarak ayrca ele alnmas, hangi
dil ve kltrlerin bu unsurlar ne younlukta kullanageldii konusunu da beraberinde
getirmekte, hatta arlkl olarak paralinguistik unsurlardan oluan bir iletiim biiminin dil
kapsamnda nasl deerlendirilmesi gerektii sorusunu da ortaya atmaktadr. rnein, hayvan
trlerinin kendi aralarnda ya da insanlarla olan iletiim biimlerini de paralinguistik bir bak
as iinden dil kapsamnda deerlendirmek mmkndr.

Mzik yazm ve icrasnda mevzubahis deerlendirme erevesinde ele alnabilecek yaptlar

ortaya konmutur. Bunlardan biri, 1810-1867 yllar arasnda eser veren Gioacchino
Rossininin yaptlar arasnda deerlendirilen, gnmzde de zellikle konser sonlarnda ek
Duetto Buffo di Due Gattidir. ki kedinin
para olarak bolca seslendirilen bir det olan
komik deti eklinde tasarlanan yapt iki soprano ve elikte bir piyano iin yazlm olmas
sebebiyle aslnda bir trio olarak deerlendirmek mmknse de, piyano partisinin iletiimi
elikle desteklemekten baka bir ilev amalanmayan bir slupla yazlm ve yaptn tm
karakteristik zelliklerinin iki soprano partisinde toplanm olmas, ortaya kan mzii det
karakteristiine yakn tutmaktadr.

Yapt, birbiriyle ilk kez iletiime geen iki kedinin birbirleriyle etkileim temelli
davranlarnn bir parodisini mzikle aktarma amac gtmektedir. Yaptn metni, morfolojik
1
Paralinguistik unsurlarn sembolik yapdan ve standartlardan tamamen bamsz olduu sylenemez. Benzer
kltrel ortamlarda yetien kiilerin iletiim esnasnda kulland paralinguistik unsurlarda gze arpan bir
ortaklktan bahsetmek mmkndr; bununla birlikte, benzer imge, anlam ve his kmelerinin farkl kltrlerde
bambaka paralinguistik unsurlar eliinde dile getirildii gzlemlenebilir. Yine de, linguistik unsurlarla
paralinguistik unsurlar arasndaki ayrm vurgulamak nem tekil eder; rnein ince gibi tonal yapl dillerde
dahi linguistik ses aralyla paralinguistik ses aral ayr incelenebilecek kadar belirgindir. (Trager, 1961)
balamda, kedilerin kard seslerden birinin dile yansma eklinde aktarmyla elde edilen
miau kelimesinin iki soprano tarafndan tekrarlanmasndan ibarettir. Bu noktada, yapt
metninde paralinguistik unsurlarn n planda olduu sylenebilir. Yapt yorumlayan
icraclarn yorumlarndaki ortak paralinguistik eilim, mzik yazsndaki melodik hattn
allagelinen an tekniini tetikleyici akna ramen, sopranolarn seslerini bu tekniin
dna karak kedi ses davranlarn taklit etmeye msait bir pozisyonda ses kullanmalardr.
Bu eilim, daha tekinsiz bir ses kullanm alan iinde, kolaylatrc bir unsur olarak iletiim
younluunu tetiklemektedir. ki kedinin birbiriyle iletiimini aktarmadaki inandrcl
dakikalarca korumak adna kullanlabilecek materyalin gnlk yaamn ifade alkanlklarn
yanstan cmle yaplarn kapsamamas, bunlarn dnda kalan ve paralinguistik alanda
deerlendirilebilecek tm unsurlarn icra srasnda gz nnde bulundurulmasn
koullamaktadr. Yaptn yorumlarndaki artiklasyon, jest ve mimik eitlilii ve iki
sopranonun bu eitlilikten faydalanrken aralarnda kurulan egdml iletiim,
paralinguistik unsurlarn vesile olabildii etkileime dair gzle grlr bir eitlilik
sunmaktadr.

Yaptn yazmnda da paralinguistik unsurlarn kullanlmasn art koan baz ksmlar

zellikle vurgulanmaktadr. rnein iki kedinin birbirine tkrd an yazmda zellikle
belirtilmitir:

Rossini, G., Duetto Buffo di Due Gatti, Dean Shannon, 2012, imslp.org

rnekten de anlalabilecei zere, kavramlarn adlandrlmas ve tanmlanmasnda bir

ortaklk gzetimi sz konusu olmasa dahi, yaptta icraclar arasndaki iletiimi glendirme
ilevini de stlenmi olan unsurlarn yapta eklenmelerindeki gayenin benzer olduu
sonucuna varmak mmkndr. Yapt yorumlayan ve aralarnda Cathy Berberiann da
bulunduu ses icraclarnn performanslarnda da grlebildii zere, yaptta ngrlen ve
amalanan paralinguistik unsurlarn icra performansndaki egdmlle olumlu etkisini
gzlemlemek mmkndr.
Kaynaka:

Crystal, D., (2003), The Cambridge Encyclopedia of Language, Cambridge University Press,
New York

Michels, U., Vogel, G., (2013), Mzik Atlas, Alfa Yaynclk, stanbul

Rossini, G., Duetto Buffo di Due Gatti, Dean Shannon, 2012, imslp.org (Eriim: 26.10.2016)

Trager, G., L., (1961), The Typology of Paralanguage, Anthropological Linguistics, Vol.3,
Indiana University, Bloomington