PANEVROPSKI UNIVERZITET BANJA LUKA

APEIRON JUNI, 2014 G.

SEMINARSKI RAD
IZ
UVODA U MEDICINU I
ZDRAVSTVENU NJEGU
TEMA:HEMODIJALIZA

Profesor: Branislav Mihajlovic Student: Ljubica Djuri

 SADRAJ

SADRAJ...................................................................................................................................2
1. UVOD..................................................................................................................................3
2. HEMODIJALIZA................................................................................................................4
3. GLAVNI TIPOVI PRISTUPA KRVNIM SUDOVIMA......................................................6
3.1. Krvoilni pristup..........................................................................................................6
3.2. Peritonejska dijaliza....................................................................................................6
3.3. Intravenozni kateter.....................................................................................................7
3.4. Arteriovenska fistula...................................................................................................7
3.5. Arteriovenska sintetska premosnica...........................................................................7
4. HRONINA HEMODIJALIZA..........................................................................................8
4.1. Procjena potreba za hemodijalizama............................................................................9
4.2. Bubrene bolesti koje dovode do hronine hemodijalize.............................................9
5. POSLEDICE GUBITKA BUBRENE FUNKCIJE.........................................................10
5.1. Rezultati gubitka ekskretorne funkcije.......................................................................10
5.2. Posledice smanjenja ekskrecije vode i elektrolita......................................................11
5.3. Rezultat gubitka endokrinih metabolikih funkcija...................................................11
6. OPREMA ZA HEMODIJALIZU......................................................................................12
6.1. Dijalizatori..................................................................................................................12
6.2. Monitoring protoka krvi.............................................................................................13
6.3. Monitoring dijalizne tenosti.....................................................................................13
6.4. Dijalizna tenost.........................................................................................................14
6.5. Hemofiltracija.............................................................................................................14
6.6. Hemodijafiltracija.......................................................................................................15
7. ZAKLJUAK....................................................................................................................16
LITERATURA......................................................................................................................17

2
 1. UVOD

Bubrezi u naem tijelu imaju ulogu tzv. "istaa krvi" odstranjujui tetne materije koje
nastaju razgradnim procesima u tijelu, a imaju funkciju i u regulisanju tjelesne tenosti,
ravnotei elektrolita i odravanju pH krvi. Kad bubrezi ne rade ispravno otpadne materije i
tenost zadravaju se u organizmu i mogu prouzrokovati muninu, povraanje, anemiju,
pospanost, uznemirenost, drhtanje, a zatim, komu i konano ako ne doe do pravovremenog
lijeenja smrt. Dijaliza u pravom smislu te rijei zamjenjuje funkciju bubrega.
Osnovni princip dijalize u irem je prolaz molekula iz krvi kroz polupropusnu membranu.
Ako krv prolazi kroz polupropusnu membranu izvan tijela proces se zove hemodijaliza, a ako
se izmjena molekula odvija u tijelu preko peritonejske membrane proces se naziva
peritonejska dijaliza.

3
 2. HEMODIJALIZA

Hemodijaliza procesom difuzije kroz polupropusnu membranu uklanja neeljene tvari iz krvi,
a dodaje eljene sastojke. Pri savremenim dijaliznim tehnikama, veina bolesnika treba 9-12
sati dijalize sedmino, to se pravilno rasporedi u 2 ili 3 postupka.
Trajanje hemodijalize zavisi o preostaloj bubrenoj funkciji, tjelesnoj masi, vrsti prehrane,
prateim bolestima te stepenu izgradnje i razgradnje tvari u organizmu. Trajanje i uestalost
proiavanja, tip i veliina dijalizatora, sastav tenosti za dijalizu i protok krvi mogu se
podeavati prema individualnim potrebama. Hemodijaliza se odvija tako da krv prolazi izvan
tijela posebnim cjevicama kroz aparat za dijalizu, gdje se proiava prolaskom kroz
dijalizator pa se zatim proiena vraa u tijelo drugim cjevicama.

Postoje dva naina dijalize: hemodijaliza i peritonealna dijaliza.

Hemodijalizom se krv izvlai iz tijela i pumpa u stroj koji filtrira toksine tvari iz krvi,
a potom se proiena krv vraa u bolesnika. Peritonealnom dijalizom, tekuina koja sadri
posebnu mjeavinu glukoze i soli infuzijom se daje u trbunu upljinu, gdje privlai toksine
tvari iz tkiva. Tekuina se potom izvue iz tijela.

Lijenici se odluuju za dijalizu kada zatajenje bubrega pone naruavati normalnu funkciju
mozga, kad se upali vreica oko srca, zbog visoke krvne kiselosti, a ni jedna od tih bolesti ne
reagira na druge tretmane. Razlog za dijalizu moe biti i zatajenje srca i vrlo visoka
koncentracija kalija u krvi.
Da bi se hemodijaliza mogla normalno odvijati, lijenici moraju u ruci pacijenta kirurki
stvoriti umjetnu vezu izmeu arterije i vene (arteriovenozna fistula).
Heparin spreava stvaranje krvnih ugruaka.
Kod hemodijalize, krv osobe prolazi kroz cijev povezanu s arteriovenoznom (A-V) fistulom i
pumpa se u dijalizator. Heparin, lijek koji spreava stvaranje ugruaka, koristi se tokom
dijalize kako bi se sprijeilo stvaranje krvnih ugruaka u dijalizatoru.

Unutar dijalizatora, propusna umjetna membrana odvaja krv od tenosti (dijalizata),

koja je u hemijskim sastavima slina normalnim tjelesnim tenostima. Pritisak u komori za
dijaliziranje u membrani nii je nego u komori za krv, to omoguava tenosti, otpadnim
materijma i toksinim supstancama u krvi da se profiltriraju kroz membranu u dijalizat.
Krvne stanice i veliki proteini preveliki su da bi se profiltrirali kroz male pore membrane.
Dijalizirana, oiena krv vraa se u bolesnikovo tijelo.

Dijalizatori mogu biti razliite veliine i stepena djelovanja. Novije jedinice su uinkovitije,
jer omoguuju krvi da bre protee i tako se skrauje vrijeme dijalize na dva do tri sata triput
sedmino. Veina ljudi sa hroninim zatajenjem bubrega treba hemodijalizu triput sedmino
da bi mogli normalno ivjeti.

4
Dijalizat se izvlai gravitacijom.
Pri peritonealnoj dijalizi, peritoneum (povojnica) koja okruuje abdomen i prekriva organe u
trbunoj upljini slui umjesto filtera. Ta povojnica ima veliku povrinu i bogatu mreu krvnih
ila. Pri toj dijalizi, na trbuhu se napravi mali rez kroz koji se postavi kateter.
Dijalizat se izvlai gravitacijom ili se ispumpa kroz kateter i ostavi u prostoru dovoljno dugo
da se otpadne tvari iz krvotoka profiltiraju kroz peritoneum u dijalizat. Potom se dijalizat
izvue. Mogue komplikacije hemodijalize su poviena temperatura, po ivot opasna
alergina reakcija, nizak krvni pritisak, abnormalni srani ritmovi, zrana embolija i krvarenje
u unutranjim organima, mozgu, oima i trbunoj upljini.
Povienu tjelesnu temperaturu i groznicu moe uzrokovati bakterija ili tvar koja izaziva
groznicu a koja se nala u krvotoku. Uzrok moe biti i prevru dijalizat.
Alerginu reakciju moe uzrokovati alerginost na neku od tvari u aparatu za dijalizu. Nizak
krvni pritisak nastaje zbog izluenja prevelike koliine tenosti.
Abnormalni srani ritam posljedica je abnormalne koliine kalija u krvi ili nekih drugih tvari.
Zranu emboliju moe uzrokovati zrak koji ue u krv preko aparata za dijalizu. Unutranje
krvarenje moe biti posljedica uzimanja Heparina.

U procesu hemodijalize vani su dijelovi:

1. aparat za hemodijalizu

2. dijalizator

3. sistemi (arterijski i venski)

4. rastvor za hemodijalizu

5. igle za punkciju

6. set za prikljuenje i iskljuenje

Najvaniji dio je dijalizator ili umjetni bubreg koji sadri polupropusnu membranu u obliku
kapilara. Kroz tu membranu prolaze samo molekule odreene veliine i voda.
Dijalizator je privren na aparat za hemodijalizu i mijenja se prilikom svake hemodijalize.
Rastvor za dijalizu ili dijalizat je elektrolitski rastvor slian plazmi bez bjelanevina.
On odrava ravnoteu elektrolita i uestvuje u procesu proiavanja krvi. Ureaj za dijalizu
je aparat koji sadri pumpe koje spremaju dijalizat, i pumpaju krv pa se uz odravanje stalne
temperature krvi i dijalizata omoguava njihov stalan protok.
Veina bolesnika dijalizira se 3 puta sedmino, a postupak prosjeno traje 4 sata.

Da bi se hemodijaliza obavljala na zadovoljavajui nain potrebno je nekoliko preduslova,

kao to je formiranje vaskularnog pristupa za dijalizu, obezbeivanje odgovarajue aparature i
potronog materijala.

5
 3. GLAVNI TIPOVI PRISTUPA KRVNIM SUDOVIMA

Da bi se spreili sporedni efekti koji mogu biti tetni za srce, vaskularni pristup se obino
pravi na arteriji srednje veliine, takve kao to je radijalna arrterija.
Ponekad, medjutim, moraju se i vee arterije upotrebiti.

3.1. Krvoilni pristup

Bolesnici koji pristupaju hemodijalizi moraju imati krvoilni pristup za hemodijalizu u obliku
arteriovenske (AV) fistule, grafta ili katetera. Kod kreiranja AV fistule hirurg malim zahvatom
pod koom spoji arteriju i venu. Ako su krvne ile "njene", da bi se napravila fistula,
ugrauje se graft (presadak), a kateteri se obino koriste privremeno, ali mogu biti i trajni.
Kada se uspostavi adekvatan krvoilni pristup bolesnik zapoinje lijeenje hemodijalizom.
Ako je krvoilni pristup AV fistula ili graft na poetku svake dijalize postavit e se u njega
dvije igle. Te su igle spojene mekim cjevicama koje vode u aparat za dijalizu. Krv odlazi u
aparat kroz jednu od sterilnih plastinih cjevica, proiava se u dijalizatoru i vraa u tijelo
kroz drugu. Ako je pristup kateter, ovaj se moe direktno spojiti na cjevice za dijalizu, bez
upotrebe igli.

3.2. Peritonejska dijaliza

Peritonejska dijaliza koristi peritonejsku membranu ili potrbunicu (omota koji prekriva
organe u trbuhu) kao polupropusnu membranu za izmjenu molekula pa tako slui kao
prirodan filter. Mekana silikonska cjevica (kateter) postavlja se u trbuh a posebn rastvor
prilagoen za peritonejsku dijalizu putuje kroz kateter u trbunu upljinu. Otpadne materije i
nakupljena tenost prolaze iz krvi u ovaj rastvor pa se nakon nekoliko sati ta tenost iz
trbune upljine istoi i baca. Izlivanje tenosti iz trbune upljine i zamjena sa svjeom
tenosti naziva se izmjenom. Doktor odreuje koliko izmjena dnevno je potrebno, koliko
dugo rastvor za dijalizu moe ostati u trbunoj upljini i vrstu i koliinu rastvora koji se koristi
kod izmjene. Peritonejska dijaliza provodi se pomou postavljanja trajnog katetera. Pacijenti
uliju tenost za dijalizu u trbunu upljinu kroz kateter, zatvore kateter i nastave sa svojim
aktivnostima. Svakih 6 h isprazne trbunu upljinu i provjere tenost.
Ova tehnika koristi vreice za dijalizu razliitog volumena i ne treba aparat za dijalizu.
Postoji mogunost izmjene dijalizata tokom noi i zadravanja tenosti tokom dana to je
nekim pacijentima sasvim prihvatljivo. Takoer je mogue postavljanje zatvorenog krunog
protoka na kateter kod kojeg se pacijent lijei 2-3 puta sedmino.

6
 3.3. Intravenozni kateter

Intravenozni kateter je najee privremen, a rjee i trajan kateter (s potkonim ugraenim

jastuiem). Privremeni kateter se postavlja u sluaju nedostatka AV-fistule ili AV-premosnice
ili u sluaju nemogunosti njihove punkcije. Postavlja se u veliku uplju venu kroz venu
jugularis ili u venu femoralis.

3.4. Arteriovenska fistula

Arteriovenska fistula predstavlja najpoeljniji nain pristupa krvotoku za bolesnike koji su na

redovnoj hemodijalizi, a ostvaruje se hirurkim spajanjem arterije i vene na podlaktici
bolesnika. Nakon 4 do 6 sedmica stvorena fistula moe se koristiti za hemodijalizu. Takva
vrsta pristupa uz odgovarajuu njegu moe potrajati godinama.

3.5. Arteriovenska sintetska premosnica

Arteriovenska premosnica ili graft je umjetni umetak koji se hirurki stavlja izmeu arterije i
vene. Koristi se u sluaju kada su vene premale da grade fistulu. Arteriovenskoj premosnici je
potrebno oko 4 sedmice da zaraste. Kod arteriovenskih premosnica ee dolazi do nastajanja
ugruaka i infekcija nego kod fistula.

7
 4. HRONINA HEMODIJALIZA

Cilj hronine hemodijalize je da omogui preivljavanje pacijentima ija je hronina bubrena

insuficijencija dostigla krajnji stadijum. Ovaj stadijum se obino definie smanjenjem
vrednosti glomerularne filtracije do ispod 7% normalne funkcije nefrona (nefron je osnovna
strukturna i funkcionalna jedinica bubrega). U zavrnom stadijumu bubrene insuficijencije,
glomerularna filtracija moe biti procenjena na osnovu vrijednosti uklanjanja (klirensa) ureje
i kreatinina urinom, skupljenim u toku 24 asa. U praksi se ovo obino izraava, u odraslog
pacijenta, nivoom kreatinina u krvi od 7-10 mg/dl (650-900 ummol/L).
U prvim danima hronine dijalize njene mogunosti su bile ograniene, pa su morali biti
utvreni prioriteti za prihvatanje pacijenata na tu vrstu leenja. Prihvatani su obino mlai
ljudi koji su bili hranioci porodica i bez tekih vanbubrenih komplikacija, za koje se smatralo
da se mogu dobro rehabilitovati pomou hronine hemodijalize. Danas u veini razvijenih
zemalja postoji dovoljno mogunosti za dijaliziranje, tako da nema selekcije po tipu bubrene
bolesti, uzrastu, vjeri, rasi, polu ili ekonomskom statusu pacijenta. Postoje neke medicinske
kontraindikacije za hroninu hemodijalizu. One su izazvane ogranienjima vezanim za
tehniku sprovoenja.

Hronina hemodijaliza se obino ne preporuuje za pacijente koji su :

1. fizioloki previe stari ili koji imaju jedan ireverzibilni pad opteg fizikog statusa,
2. teko mentalno poremeeni tj. imaju teku i neizleivu psihiku bolest,
3. imaju izraenu sranu (koronarnu) insuficijenciju,
4. imaju odmaklu malignu bolest.
5. imaju teak poremeaj koagulacije krvi.

Velika sloboda izbora dijalizne metode je mogua kod starijih pacijenata ili onih sa
sistemskom boleu. Kada postoji dobar fiziki status i nema veih vanbubrenih
komplikacija, onda nema nikakvih kontraindikacija za hroninu hemodijalizu,
ni kod pacijenata u poodmakloj ivotnoj dobi. Tako kod svakog pacijenta, odluka za ili protiv
hronine hemodijalize treba da se zasniva na moguim rizicima koje predstavlja ovo lijeenje
i na dobitima kojima moe da izmijeni kvalitet ivota.

8
 4.1. Procjena potreba za hemodijalizama

Potrebe za hemodijalizama se procjenjuju na osnovu poznavanja broja novih pacijenata koji

svake godine dospijevaju u finalni stadijum bubrene insuficijencije. Utvreno je da svake
godine 50-200 novih dijaliznih pacijenata dolazi na milion stanovnika (zavisno od regije), gde
nisu jasno izdvojene granice starosti. Zahvaljujui dugom preivljavanju pacijenata na
hroninoj hemodijalizi, potrebe za centrima za hemodijalizu su velike. Ovaj problem moe
biti rijeen samo uspjenijom bubrenom transplantacijom. Tako bi, transplantacija bubrega
trebalo da se podrazumjeva za svakog pacijenta na hemodijalizi ispod 60 godina starosti.
Posle 65 godina, samo izuzetni sluajevi treba da dobiju transplantat, zbog znaajno smanjene
tolerancije na imunosupresivno leenje.

4.2. Bubrene bolesti koje dovode do hronine hemodijalize

Primarne bubrene bolesti, tj. one koje obuhvataju samo bubrege ili urinarni sistem, su nekada
bile najei uzroci propadanja i destrukcije bubrega, i one su obuhvatale vie od 90%
pacijenata koji su prvi lijeeni pomou hronine hemodjalize. Glomerulonefritis je
predstavljao najeu formu ovih primarnih bolesti. Njegova uestalost znaajno je vea kod
mukaraca, nego kod ena, ukazujui ili na veu uestalost ili bru evoluciju glomerularnih
bolesti u mukaraca. ene, meutim, imaju veu uestalost hroninog pijelonefritisa (upale
kanalnog sistema bubrega). Danas do hemodijalize ubedljivo ee dovode sekundarne
bubrene bolesti, a meu njima su najee eerna bolest i povieni krvni pritisak, koji
unite krvne sudove svih organa, a posebno bubrega. Uestalost razliitih tipova bubrenih
bolesti, posmatrana u pacijenata na hroninoj dijalizi, je razliita u razliitim dravama i na
razliitim kontinentima. U pogledu starosne strukture, poslednjih godina uoava se izraziti
porast broja pacijenata srednjeg i starijeg ivotnog doba primljenih na leenje hroninom
hemodijalizom. Ranije je broj pacijenata preko 50 godina na hroninoj hemodijalizi bio ispod
15%, zatim je postepeno rastao na vie od 33% dijaliznih pacijenata, a danas njihov broj
prelazi 50% svih novih HD pacijenata. Populacija pacijenata na hemodijalizi raste prema
starijim, a duina ivota se dalje poveava samim lijeenjem pomou hemodijalize.
U vezi starosnog doba i duine ivota zapaaju se i izvjesni posebni tipovi komplikacija
meu pacijentima na dijalizi.

9
 5. POSLEDICE GUBITKA BUBRENE FUNKCIJE

Normalni bubrezi obavljaju tri osnovne funkcije:

1. ekskrecija (izluivanje) otpadnih produkata metabolizma

2. regulaciju vodeno-elektrolitske ravnotee
3. endokrine i metabolike funkcije

Poto je hronina hemodijaliza isto fiziki proces, ona moe predstavljati, bar djelimino
zamjenu za izgubljene prve dve funkcije.
Meutim, endokrine i metabolike funkcije su van uticaja dijalize, za njih je neophodno
prisustvo funkcioniueg bubrenog parenhima i zato je transplantacija uspenija od HD u
zameni bubrenih funkcija.

5.1. Rezultati gubitka ekskretorne funkcije

Kod zdravih osoba, svi metaboliti koji nastaju iz katabolizma (razgradnje) azota se eliminiu
pomou bubrega. U bubrenoj insuficijenciji, ovi metaboliti se akumuliraju u krvi i tkivima
proporcionalno stepenu gubitka bubrene funkcije.
Njihova toksinost je odgovorna za mnoge klinike i biohemijske poremeaje koji se vide u
ureminih bolesnika. Meutim, nije jo mogue da se precizno optui jedan ili nekoliko
pojedinanih metabolita za poremeaje vezane za uremiju, jer tih uremijskih toksina ima na
hiljade, a njihove meusobne reakcije su kompleksne i nepotpuno razjanjene.
Uremija se ne moe posmatrati samo kao stanje intoksiciranosti organizma otpadnim
produktima, jer u uslovima nepostojanja bubrene funkcije i mnoge normalne supstance ili
njihove kombinacije, poinju nenormalno delovati na organizam.

10
5.2. Posledice smanjenja ekskrecije vode i elektrolita

ak i u poodmaklom stadijumu bubrene insuficijencije, preostali (rezidualni) nefroni

pokazuju znaajnu sposobnost regulacije ekskrecije elektrolita i vode, odravajui tako
elektrolitni i vodeni balans u organizmu. Medjutim, kada broj funkcioniuih nefrona padne
ispod 5% od normalnog, adaptacija vie nije mogua. U tom sluaju niti se moe uklanjanje
otpadnih produkata korektno odraditi, niti se moe odrati elektrolitski balans.
Kliniki i biohemijski znaci nekompenzovane uremije se pojavljuju i zamjena bubrene
funkcije hemodijalizom tada postaje neophodna. Kada pacijent sa uremijom poinje sa
hroninom dijalizom, diureza se obino smanjuje zbog toga to se osmotska diureza
uzrokovana ureom, smanjuje. Diureza postaje obino manja od 1.000 ml/dnevno. Ona moe
ak da se smanji i na 0 ml dnevno, to se naziva anurija. Kod dijaliznih pacijenata, elektrolitni
i vodeni bilans postaje sasvim ili skoro sasvim, zavisan od hemodijalize.

5.3. Rezultat gubitka endokrinih metabolikih funkcija

Glavne endokrine funkcije koje su smanjene ili izgubljene pri terminalnom stadijumu
bubrene bolesti su:

- stvaranje ili aktivacija eritropoetina, bubrenog hormona koji stimulie stvaranje zrelih
crvenih krvnih zrnaca.
-
Zbog jako smanjenog nivoa plazmatskog eritropoetina, pacijenti sa bilateralnom
nefrektomijom (odstranjenim bubrezima) imaju izuzetno izraenu anemiju.
Renin-angiotenzin sistem, koji je promenjivo oslabljen. U nekim sluajevima posebno kod
pacijenata sa vaskularnim ili glomerularnim bubrenim bolestima, prekomerna sekrecija
renina moe dovesti do arterijske hipertenzije. Kod drugih, posebno kod anefrinih pacijenata,
bez ijednog bubrega, nedostatak sekrecije renina esto pobudjuje tendenciju ka permanentnoj
hipotenziji, niskom krvnom pritisku. Smanjenje ili gubitak metabolikih funkcija bubrega
odgovorni su za slabu inaktivaciju peptidnih hormona kao to su inzulin, glukagon,
kalcitonin i paratiroidni hormon, i doprinosi poveanoj moi toksinih plazma nivoa ovih
hormona.

11
 6. OPREMA ZA HEMODIJALIZU

Tehnologija koja obuhvata proizvodnju opreme za hemodijalizu napravila je velike korake od

1960. godine zahvaljujui irokoj i konstantnoj saradnji izmeu ljekara i inenjera. Oprema je
postala lake upotrebljiva sa industrijskom izradom neophodnih komponenti.
Zadovoljstvo te upotrebe je poveano otkada su uvedene maine za automatsko upravljanje,
na kraju, duina vremena dijaliziranja je skraena sa poboljanjem kvaliteta dijalizatora i
primjenom novih sintetskih membrana. Oprema za dijalizu sama obuhvata dijalizator, sistem
za pripremanje dijalizne tenosti, maine za upravljanje cijelom procedurom (vjetaki
bubreg).

Glavne komponente koje su danas u upotrebi su:

- Dijalizatori
- Monitoring protoka krvi
- Monitoring dijalizne tenosti
- Dijalizna tenost
- Hemofiltracija
- Hemodijafiltracija

6.1. Dijalizatori

Dijalizator je ureaj u kome se vri razmjena izmedju krvi i dijalizne tenosti. On sadri
dovoljan broj polupropustljivih membrana, kojima su razdvojena dva prostora, jedan u kome
tee pacijentova krv i drugi gdje tee dijalizna tenost. Ovi protoci se cijelo vrijeme dijalize
odigravaju u suprotnim smijerovima. Tako uvjek svjea dijalizna tenost propire membrane sa
uremijskom krvlju, koja je s druge strane membrane. Zbog kontrasmeijrova toka krvi i
dijalizne tenosti, cijelom duinom dijalizatora se odrava skoro isti koncentracijski gradijent
rastvorenih supstanci koje su sa obje strane polupropusne membrane.
Dijalizatori koji se mogu grupisati u 2 grupe:

Paralelno-ploasti dijalizatori
Holow-fiber dijalizatori (kapilarni)

12
 6.2. Monitoring protoka krvi

Osnovne sprave su manometri koji registruju pritiske i u arterijskom i u venskom dijelu

vantelesne cirkulacije. Oni su povezani sa procesorom koji automatski regulie rad krvne
pumpe, i na taj nain se zaustavlja protok krvi pri svakom odstupanju od zadatog. Audio i
vizuelni alarmi takodje su dio ovog sistema. Alarm e se oglasiti bilo da pritisak u setu pada,
to obino pokazuje i proputanje krvi iz seta, bilo da pritisak raste zbog poveanja otpora u
cirkulaciji sa rizikom tromboze cijelog seta ili perforiranja membrana. Dva dodatna alarmna
sistema su takodje veoma korisna. Jedan je detektor gubitka krvi. On, takodje, moe da
zaustavi krvnu pumpu ako se utvrdi hemoglobin u dijalizatu. Drugi alarm je vazduni detektor
na venskoj komori pri povratku krvi. Ovaj alarm takodje zaustavlja krvnu pumpu, i povezan
je sa jednim elektromagnetskim klemom koji e stopirati vraanje krvi. Oba ova ureaja za
monitoring imaju vizuelni i audio alarm.

6.3. Monitoring dijalizne tenosti

Kontrola dijalizata ukljuuje sledee ureaje:

rezistivimeter koji kontinuirano utvrdjuje osmolarnost dijalizata;

termometar koji verifikuje temperaturu dijalizata koja treba da ostane oko 38oC.

Pri svakom odstupanju od zadatih graninih vrijednosti, vizuelni i auditivni alarmi se

oglaavaju, zaustavlja se tok dijalizne tenosti (prije nego to ue u dijalizator) i ona se
usmjerava u kanalizaciju. Protok dijalizata treba kontinuirano da se mjeri sa floumetrom, koji
moe biti prilagodjen eljenom protoku. Slino, pritisak cirkulacije dijalizata se konstantno
kontrolie pomou manometra. Svako odstupanje e ukljuiti alarm i zaustaviti pumpu za
cirkulaciju dijalizata. Pritisak u odjeljku dijalizne tenosti dijalizatora je prilagodjen
nezavisno od ovoga pritiska u protoku dijalizata. Pritisak u sistemu protoka dijalizne tenosti
u dijalizatoru prilagodjen je tako da bi se dobila eljena vrednost ultrafiltracije.

13
 6.4. Dijalizna tenost

Dijalizna tenost je nesterilni vodeni rastvor sa sastavom elektrolita priblinim istim onom
kod normalne ekstraelijske tenosti. Ona ne sadri ni jednu od supstanci koje treba da se
eliminiu iz krvi hemodijaliznog pacijenta (urea, kreatinin i drugi otpadni produkti
metabolizma azota). Elektrolitski sastav dijalizne tenosti je prilagodjen da koriguje
poremeaje koji se razvijaju izmedju dvaju dijaliza. Elektrolitni sastav ekstracelularne tenosti
je neto drugaiji od onoga u plazmi i intersticijalnoj tenosti, skoro da ne sadre proteine,
a njegova koncentracija hlorida je oko 10% via nego to je ona u plazmi.

6.5. Hemofiltracija

Hemofiltracija je takoe metoda uklanjanja otpadnih produkata iz krvi bolesnika. Ona koristi
iskljuivo konvektivni transfer rastvorljivih materija kroz membrane koje imaju visoku
hidraulinu permabilnost i visoki koeficijent proputanja za srednje molekule.
Ovaj metod je namijenjen za otklanjanje velike koliine srednjih molekula i estica viih
molekularnih teina, ali isto tako i za otklanjanje dovoljnih koliina estica niskih
molekularnih teina. Membrane su uvijek sintetske, visoko-propusne, biokompatibilne,
sposobne da izdre velike pritiske na obje strane. Voda i elektroliti koji se uklanjaju
hemofiltracijom moraju biti kontinuirano zamenjivani sa sterilnim izotoninim rastvorom
elektrolita i pufera, rastvorom slinom onom koji se upotrebljava za peritonealnu dijalizu, ali
bez prevelikog sadraja glukoze. Hemofiltracija je metoda koja najbolje oponaa prirodnu
glomerulsku membranu bubrega oveka, a posebno je preporuljiva osobama kojima se teko
regulie krvni pritisak na standardnoj hemodijalizi, bilo da imaju hipertenziju ili hipotenziju.

14
 6.6. Hemodijafiltracija

Obzirom da hemofiltracija, odnosno konvekcija, odlino uklanja krupnije uremijske toksine,

ali ne i one male molekulske mase (ureu, npr), a da standardna hemodijaliza, tj. difuzija,
odlino uklanja male supstance, ali ne i one krupnije, hemodijafiltracija je nastala kao idealna
kombinacija koja spaja prednosti i jedne i druge metode. Kod same hemofiltracije nema
protoka dijalizne tenosti, nego se radi o filtraciji (cijeenju) krvi i nadoknadi iscijeenog
volumena tenosti, pufera i elektrolita. Kod hemodijafiltracije se zato vri i filtracija krvi
(hemofiltracija), ali postoji i pun protok dijalizne tenosti, tako da se HDF-om odlino
uklanjaju i urea i sline manje uremijske supstance. Hemofiltracija se ranije dokazala kao
kliniki mnogo podnoljivija metoda od HD (manje greva, glavobolja i padova pritiska). Za
HF i HDF je potrebna ultra-ista dijalizna tenost, odnosno dodatni bakterioloki filteri koji
e obinu (standardnu) dijaliznu tenost dodatno profiltrirati i osloboditi bakterija.

15
 7. ZAKLJUAK

Hemodijaliza je metoda odstranjivanja otpadnih tvari kao to su kalijum i urea,

kao i obine vode iz krvi u sluaju zatajenja bubrega. Hemodijalize delimino zamenjuju
ekskretornu funkciju bubrega, ali ne zamenjuju metabolike i endokrine funkcije bubrega. Da
bi se hemodijaliza obavljala na zadovoljavajui nain potrebno je nekoliko preduslova, kao
to je formiranje vaskularnog pristupa za dijalizu, obezbeivanje odgovarajue aparature i
potronog materijala. Svi poremeaji koji prate hroninu insuficijenciju bubrega, koji
odravaju i pogoravaju kod bolesnika na hemodijalizi, a pojavljuju se i novi poremeaji
uslovljeni dugotrajnim leenjem dijalizama. Zbog toga je potrebno sprovoenje mere
prevencije i uporno leenje ovih poremeaja. Od svih terapija hemodijaliza je najei oblik
lijeenja bolesnika s terminalnim zatajenjem bubrega. Rutinska hemodijaliza se obavlja
najee kod neleeih pacijenata koji dolaze u bolnice ili druge ustanove opremljene za
hemodijalizu. Hemodijalizu na klinikama obavljaju specijalizovane medicinske sestre i
tehniari. Veoma rijetko hemodijaliza se obavlja i u kui.

Zajedno sa doktorom, pacijent donosi odluku o trenutku zapoinjanja dijalize, a prema toku
otkazivanja bubrega. Na odluku utiu bubrena funkcija (mjerena testovima krvi i urina),
ukupno zdravlje, nutritivni status, simptomi, kvalitet ivota, line sklonosti i drugi faktori.
Mnogi pacijenti moraju da ponu sa dijalizom kada je bubrena funkcija 8 do 12 % od
normalne, iako to varira od bolesnika do bolesnika.

U nekim situacijama sa dijalizom mora odmah da se pone. Ako testovi krvi indikuju da je
funkcija bubrega vrlo loa ili nepostojea, ili ako postoje simptomi kao to su zbunjenost ili
krvarenje povezani sa boleu bubrega, sa primjenom dijalize treba poeti odmah.

16
 LITERATURA

1. Dijaliza, TOMISLAV Marinkovic dr.

2. Savremene metode dijalize, HALIMA Resi dr.
3. www.google.com
4. www.wikipedia.com

17