4.

3 USPOREDBA PRODUKTIVNOSTI I EKONOMINOSTI MAG POSTUPKA

ZAVARIVANJA PRAKOM PUNJENIM ICAMA PREMA REL, EPP, TE TIG
RUNIM I AUTOMATSKIM POSTUPKOM

a) Usporedba sa stajalita produktivnosti

7
Koliina nataljenog materijala, kg depozita/h

0
1.1 1.2 1.3 2.1 2.2 2.3 3.1 3.2 3.3 broj navara

Slika 4.15 Koliina nataljenog materijala kod MAG postupka zavarivanja

 4,5

3,5
Koliina nataljenog materijala, kg depozita/h

2,5

1,5

0,5

0
4 5 6 7 broj uzorka

Slika 4.16 Koliine nataljenog materijala kod REL, EPP, te runog i automatskog TIG
postupka zavarivanja

b) Usporedba sa stajalita ekonominosti

Ekonominost primjene
Ekonominost primjene postupka zavarivanja moe se izraziti kalkulacijom trokova
zavarivanja. Ukupni trokovi zavarivanja su zbroj parcijalnih trokova koji ine trokovi ice
za zavarivanje, trokovi elektrine energije, trokovi zatitnog plina, trokovi radne snage i
trokovi stroja (ureaja za zavarivanje).
Na uzorcima iz eksperimenta napravljena je kalkulacija trokova zavarivanja.
Trokovi MAG postupka zavarivanja:
Primjer kalkulacije trokova zavarivanja za navar zavarivan rutilnim prakom
punjenom icom, kratkim lukom (uzorak 1, navar 1).
 Trokovi ice za zavarivanje
Tz = C jz k z = 172.8 1.1 = 190 NJ/kg depozita

C jz = 172.8 NJ/kg ice (jedinina cijena rutilne prakom punjene ice)

C jz = 167.3 NJ/kg ice (jedinina cijena bazine prakom punjene ice)

C jz = 79.5 NJ/kg ice (jedinina cijena punjene ice)

k z = 1.1 kg ice/kg depozita (za punjenu icu, kz = 1.05!1.15)

k z = 1 kg ice/kg depozita (za punjenu icu, kz = 1!1.05)

Trokovi elektrine energije

U I 1
Tee = C jee + Po (1 ) , NJ/kg depozita
1000 s kt
U =27 V, I=165 A (vrijednosti iz tablice 4.2)
s = 0.8 (vrijednost za ispravlja)
= 0.7 (vrijednost za ispravlja)
Po = 0.7 kW (vrijednost za ispravlja)
kt = 1.988 kg depozita/h (vrijednost iz tablice 4.4)
Cjee= 1.33 NJ/1kWh (jedinina cijena elektrine energije)

27 165 1
Tee = 1.33 0.7 + 0.7 (1 0.7 ) = 3.9 NJ/kg depozita
1000 0.8 2 0.7
Trokovi zatitnog plina

T pl = (m! pl C pl )
60
, NJ/kg depozita
kt

m! pl = pl V!pl 10 3 , kg/min
n
pl = ri i , kg/m3
i =1

U procesu zavarivanja, koriten je zatitni plin Krysol, koji je mjeavina argona i

ugljinog dioksida volumnih (molnih) udjela 82% Ar i 18% CO2.
arg on = 1.784 kg/m3

CO2 = 1.976 kg/m3

Krysol = 0.82 1.784 + 0.18 1.976 = 1.818 kg/m3

m! pl = 1.818 15 10 3 = 0.02727 kg/min

 Vrsta zatitnog plina Cijena plina, NJ/kg plina

CO2 11.3

Argon 103

Krysol (82%Ar i 18%CO2 92.3

Tablica 4.15 Jedinina cijena zatitnog plina

T pl = (m pl C pl )
60 60
= (0.02727 92.3) = 108 NJ/kg depozita
kt 2 0.7

Trokovi radne snage

ODI
Trs = , NJ/kg depozita
kt
ODI= 492 NJ/h
492
Trs = = 351.5 NJ/kg depozita
2 0.7

Trokovi stroja (ureaja za zavarivanje)

C N (amortizacija + osiguranje + odrzavanje + kamate PF)
Ts = , NJ/kg depozita
broj sati rada godinje
CN= 140607 NJ
broj sati rada godinje = 2100
1 140607 (0.1 + 0.01 + 0.04 ) 1
Tis = Ts = = 6.8 NJ/kg depozita
kt 2100 2 0.7

Ukupni troak zavarivanja

5
Tuk = Ti = 190 + 3.9 + 108 + 351.5 + 6.8 = 660.2 NJ/kg depozita
i =1

Analognim postupkom se izraunavaju trokovi za ostale navare izvedene MAG

postupkom zavarivanja.
U tablici 4.15 su prikazane vrijednosti trokova dobivene kalkulacijom za navare izvedene
MAG postupkom zavarivanja.
 TROKOVI TROKOVI TROKOVI TROKOVI
TROKOVI UKUPNI
NAVARA ELEKTRINE ZATITNOG RADNE STROJA
BROJ
ICE TROAK
ENERGIJE PLINA SNAGE (UREAJA)
NJ/kg NJ/kg
NJ/kg NJ/kg NJ/kg NJ/kg
Depozita depozita
Depozita depozita depozita depozita

1.1 190 3.9 108 351.5 6.8 660.2

1.2 190 3.3 62.3 191.3 3.7 450.6

1.3 190 2.7 41.1 111.7 2.2 347.7

2.1 184 3.4 95.7 311.7 6.0 600.8

2.2 184 3.2 75.9 206.1 4.0 473.2

2.3 184 2.4 42.2 103 2.0 333.5

3.1 83.5 2.7 104.6 426 8.2 625

3.2 83.5 3.5 91.7 320 6.2 505

3.3 83.5 2.7 48.3 147.6 2.8 285

Tablica 4.16 Trokovi MAG postupka zavarivanja

Analognim postupkom izraunavaju se trokovi REL, TIG i EPP postupka

zavarivanja.
Trokovi REL postupka zavarivanja:
U pogledu izraunavanja trokova zavarivanja, REL postupak zavarivanja se ne
razlikuje bitno od MAG postupka, u tu svrhu se koriste isti izrazi. Osnovna razlika je ta to se
kod REL postupka koristi obloena elektroda, a ne ica, pa se stoga ne izraunavaju (ne
postoje) trokovi zatitnog plina.
Trokovi elektroda
Tel = C el k el = 79.6 1.34 = 106.7 NJ/kg depozita

C el = 79.6 NJ/kg elektroda, (jedinina cijena elektroda)

1 1
kz = = = 1.34 kg elektroda/kg depozita
el 0.75
 Trokovi elektrine energije
U I 1
Tee = C jee + Po (1 ) , NJ/kg depozita
1000 s kt
U = 24 V, I=135 A (vrijednosti iz tablice 4.5)
s = 0.8 (vrijednost za ispravlja)
= 0.5 (=0.5, u dobro organiziranoj proizvodnji)
Po = 0.7 kW (vrijednost za ispravlja)
kt = 0.997 kg depozita/h (vrijednost iz tablice 4.13)
Cjee= 1.33 NJ/1kWh (jedinina cijena elektrine energije)

24 135 1
Tee = 1.33 0.5 + 0.7 (1 0.5) = 6.34 NJ/kg depozita
1000 0.8 0.997 0.5

Trokovi radne snage

ODI
Trs = , NJ/kg depozita
kt
ODI= 492 NJ/h
492
Trs = = 987 NJ/kg depozita
0.997 0.5

Trokovi stroja (ureaja za zavarivanje)

C N (amortizacija + osiguranje + odrzavanje + kamate PF)
Ts = , NJ/kg depozita
broj sati rada godinje
CN= 42183 NJ
broj sati rada godinje = 2100
1 42183 (0.1 + 0.01 + 0.04 ) 1
Tis = Ts = = 6.1 NJ/kg depozita
kt 2100 0.997 0.5

Ukupni troak zavarivanja

4
Tuk = Ti = 106.7 + 6.34 + 987 + 6.1 = 1106 NJ/kg depozita
i =1
Trokovi EPP postupka zavarivanja:
Trokovi EPP postupka zavarivanja izraunavaju se po uglavnom istim izrazima kao i
oni kod MAG postupka, osim to se kod EPP postupka zavarivanja koristi zatitni prah, a ne
zatitni plin.

Trokovi ice za zavarivanje

Tz = C z k z = 36 1 = 36 NJ/kg depozita
C z = 36 NJ/kg ice, (jedinina cijena ice)
k z = 1 kg ice/depozita (nema rasprskavanja, a ni prokapljivanja)

Trokovi elektrine energije

U I 1
Tee = C jee + Po (1 ) , NJ/kg depozita
1000 s kt
U =30 V, I=265 A (vrijednosti iz tablice 4.6)
s = 0.8 (vrijednost za ispravlja)
= 0.7 (vrijednost za ispravlja)
Po = 0.7 kW (vrijednost za ispravlja)
kt = 3.854 kg depozita/h (vrijednost iz tablice 4.13)
Cjee= 1.33 NJ/1kWh (jedinina cijena elektrine energije)
30 265 1
Tee = 1.33 0.7 + 0.7 (1 0.7 ) = 3.5 NJ/kg depozita
1000 0.8 3.854 0.7

Troak zatitnog praha

Tp = k p C pr = 1.2 419.2 = 503 NJ/kg depozita

k p = 1.2 kg praha/kg depozita

Troak radne snage

ODI
TRS = , NJ/kg depozita
kt
ODI= 492 NJ/h
492
TRS = = 182.3 NJ/kg depozita
3.854 0.7
Trokovi stroja (ureaja za zavarivanje)
C N (amortizacija + osiguranje + odrzavanje + kamate PF)
Ts = , NJ/kg depozita
broj sati rada godinje
CN= 140607 NJ
broj sati rada godinje = 2100
1 140607 (0.1 + 0.01 + 0.04 ) 1
Tis = Ts = = 3.7 NJ/kg depozita
kt 2100 3.854 0.7

Ukupni troak zavarivanja

5
Tuk = Ti = 36 + 3.5 + 503 + 182.3 + 3.7 = 728.5 NJ/kg depozita
i =1

Trokovi runog TIG postupka zavarivanja:

Troak ice za zavarivanje

Tz = k z C jz = 1 79.7 = 79.7 NJ/kg depozita

C jz = 79.7 NJ/kg ice, (jedinina cijena ice)

k z = 1 kg ice/kg depozita (nema rasprskavanja, a ni prokapljivanja)

Troak elektrine energije

U I 1
Tee = C jee + Po (1 ) , NJ/kg depozita
1000 s t k

U =12.5 V, I=110 A (vrijednosti iz tablice 4.7)

s = 0.8 (vrijednost za ispravlja)
= 0.7 (vrijednost za ispravlja)
Po = 0.7 kW (vrijednost za ispravlja)
kt = 0.12 kg depozita/h (vrijednost iz tablice 4.13)
Cjee= 1.33 NJ/1kWh (jedinina cijena elektrine energije)

12.5 110 1
Tee = 1.33 0. + 0.7 (1 0.7 ) = 4 NJ/kg depozita
1000 0.8 0.12 0.7
Troak zatitnog plina

T pl = (m! pl C pl )
60
, NJ/kg depozita
kt

m! pl = pl V!pl 10 3 , kg/min

argon = 1.784 kg/m3

T pl = (m pl C pl )
60
kt
( )
= 1.784 7 10 3
60
0.12 0.7
= 918.8 NJ/kg depozita

Troak radne snage

ODI
Trs = , NJ/kg depozita
kt
ODI= 492 NJ/h
492
Trs = = 5857.2 NJ/kg depozita
0.12 0.7

Trokovi stroja (ureaja za zavarivanje)

C N (amortizacija + osiguranje + odrzavanje + kamate PF)
Ts = , NJ/kg depozita
broj sati rada godinje
CN= 42182 NJ
broj sati rada godinje = 2100
1 42182 (0.1 + 0.01 + 0.04 ) 1
Tis = Ts = = 36 NJ/kg depozita
kt 2100 0.12 0.7

Ukupni troak zavarivanja

5
Tuk = Ti = 79.7 + 4 + 918.8 + 5857.2 + 36 = 6895.7 NJ/kg depozita
i =1

Trokovi automatskog TIG postupka zavarivanja:

Automatski TIG postupak je poseban u pogledu izraunavanja trokova zatitnog plina

za zavarivanje, jer se kod njega, u sluaju sueonog zavarivanja cijevi, zatitni plin dovodi
obostrano, odnosno s vanjske i unutarnje strane, pa je stoga utroak zatitnog plina znatno
vei nego kod runog TIG postupka zavarivanja.
 Troak ice za zavarivanje
Tz = k z C jz = 1 100 = 100 NJ/kg depozita

C jz = 100 NJ/kg ice, (jedinina cijena ice)

k z = 1 kg ice/kg depozita (nema rasprskavanja, a ni prokapljivanja)

Troak elektrine energije

U I 1
Tee = C jee + Po (1 ) , NJ/kg depozita
1000 s kt
U = V, I= A (vrijednosti iz tablice 4.8)
s = 0.8 (vrijednost za ispravlja)
=1.0 (vrijednost za ispravlja)
Po = 0.7 kW (vrijednost za ispravlja)
kt = 0.049 kg depozita/h (vrijednost iz tablice 4.13)
Cjee= 1.33 NJ/1kWh (jedinina cijena elektrine energije)

12.5 110 1
Tee = 1.33 + 0.7 (1 0.7 ) = 54.8 NJ/kg depozita
1000 0.8 0.049 0.7

Troak zatitnog plina

T pl = (m! pl C pl )
60 60
= (0.0446 103) = 8035.8, NJ/kg depozita
kt 0.049 0.7

m! pl = pl V!pl 10 3 = 1.784 25 10 3 = 0.0446 , kg/min

argon = 1.784 kg/m3

Troak radne snage

ODI
Trs = , NJ/kg depozita
kt
ODI= 492 NJ/h
492
Trs = = 14344 NJ/kg depozita
0.049 0.7

Troak stroja (ureaja za zavarivanje)

C N (amortizacija + osiguranje + odrzavanje + kamate PF)
Ts = , NJ/kg depozita
broj sati rada godinje
 CN=196850 NJ
broj sati rada godinje = 2100
1 196849(0.1 + 0.01 + 0.04 ) 1
Tis = Ts = = 410 NJ/kg depozita
kt 2100 0.049 0.7

Ukupni trokovi zavarivanja

5
Tuk = Ti = 100 + 54.8 + 8035.8 + 14344 + 410 = 22944.6 NJ/kg depozita
i =1

U tablici 4.17 prikazani su trokovi (vrijednosti kalkulacija) za REL, EPP, te runi i

automatski TIG postupak zavarivanja, a na slici 4.17 grafiki prikaz istih uz usporedbu sa
trokovima MAG postupka zavarivanja.

TROKOVI
TROKOVI TROKOVI TROKOVI
TROKOVI ZATITNOG UKUPNI
ELEKTRINE RADNE STROJA
ICE, PLINA/ TROAK
Postupak ENERGIJE SNAGE (UREAJA)
NJ/kg PRAHA NJ/kg
NJ/kg NJ/kg NJ/kg
depozita NJ/kg depozita
depozita depozita depozita
depozita

REL 106.7 6.34 987 6.1 1106

EPP 36 3.5 503 182.3 3.7 728.5

Runo 79.7 4 918.8 5857.2 36 6895.7

TIG
Automatski 100 54.8 8035.8 14344 410 22945

Tablica 4.17 Trokovi REL, EPP i TIG (runog i automatskog) postupka zavarivanja
 - trokovi zatitnog plina, elektrine energije i stroja
- trokovi dodatnog materijala (ice)
- trokovi radne snage
700

600
Trokovi zavarivanja, NJ/kg depozita

500

400

300

200

100

1.1 1.2 1.3 2.1 2.2 2.3 3.1 3.2 3.3 broj uzorka

Slika 4.17 Trokovi kod MAG postupka zavarivanja

 - trokovi zatitnog plina, elektrine energije i stroja
- trokovi dodatnog materijala
- trokovi radne snage

25000

20000
Trokovi zavarivanja, NJ/kg depozita

15000

10000

5000

4 5 6 7 broj uzorka

Slika 4.18 Trokovi kod REL, EPP, te runog i automatskog TIG postupka zavarivanja