Professional Documents
Culture Documents
Podstawowe zasady
1. Odpr podoa przyjmuje si jako liniowy (dla awy trapez lub trjkt, dla stopy
graniastosup prostoktny o podstawie B x L city paszczyzn lub ostrosup). Projektowanie
na sta warto qmax, ktra wystpuje tylko pod jednym z naroy fundamentu, jest zazwyczaj
nieekonomiczne, jedynie w przypadku wystpowania wielu zrnicowanych schematw
obcie lub maych nierwnomiernoci odporu podoa, to uproszczenie moe by zasadne.
2. Do wymiarowania wykorzystuje si najniekorzystniejsze kombinacje obcie (cznie z
obcieniami zmiennymi oraz wyjtkowymi), obowizuj wartoci obliczeniowe si,
czyli Gd + Qd + Ad .
3. Mona przyj, e ciar wasny fundamentu wylanego na/w gruncie nie powoduje
zwikszenia wytenia (w odrnieniu np. od stropu, ktry jest zginany zaraz po
rozszalowaniu). Naley zatem uwzgldni fakt, e zasypka odsadzek fundamentu i jego
ciar wasny s korzystne i redukuj odpory gruntu brane do wymiarowania. (Naprenia
wasne spowodowane skurczem betonu s cakowicie odrbnym problemem.)
4. Stopie zbrojenia z reguy dosy sztywnych (krpych) aw i stp jest niewielki, zazwyczaj
rzdu 0,2-0,5%. Otrzymanie wartoci mniejszych od min = 0,13% jest sygnaem do zmiany
parametrw fundamentu lub zaprojektowania fundamentu betonowego niezbrojonego.
5. awy i stopy fundamentowe s z reguy stosunkowo wysokie (krpe) w porwnaniu np. do
elementw konstrukcji wyszych kondygnacji, jak podcigi itp. Strefa ciskana w betonie
zbrojonym ma bardzo may zasig eff << eff,lim . Generalnie, przekrj jest pojedynczo
zbrojony.
6. Jeli uproci (z duym zapasem bezpieczestwa), e eff = 0,2, to rami si w zbrojeniu,
liczone wzgldem rodka strefy ciskanej w betonie wynosi z = 0,9ho i std mona przyjmo-
wa po prostu Fa = M/(fyd0,90ho).
Przedstawione dalej przykady wykazuj, e zaoenie eff = 0,1 (czyli z = 0,95ho) jest
bardziej zasadne, a zatem Fa = M/(fyd0,95ho).
7. W sztywnych awach i stopach najlepiej wsppracuj z betonem prty o rednicach od
12mm do 20mm, co 10-30cm; naley pamita, e w odlegoci ok. 7-8 rednic prta
wzmocnienie betonu przez prt zbrojeniowy jest ju niezauwaalne.
8. Zbrojeniem gwnym awy pod sztywn cian non s prty poprzeczne, spite podunymi
prtami rozdzielczymi oraz konstrukcyjny ukryty wieniec poduny wraz ze strzemionami
konstrukcyjnymi. Podune prty rozdzielcze spinaj prty poprzeczne, przez co przenoszenie
ewentualnych lokalnych przecie nastpuje na kilka ssiednich prtw poprzecznych i za-
pewniona jest ich wsppraca. Prty podune przenosz te naprenia od skurczu betonu.
1
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.
Zakres oblicze
1. Obliczenia w zakresie SGN/ULS obejmuj zginanie (lub czyste rozciganie dla fundamentw
wysokich), cinanie (tylko dla smukych elementw) i przebicie.
3. W betonowych stopach fundamentowych, ktre maj dosy zwarty ksztat, zjawisko skurczu
betonu nie prowadzi zazwyczaj do gronych konsekwencji, poniewa:
a) skurcz przy wizaniu betonu stopy nie jest bardzo utrudniony (skrpowany), a zatem nie
prowadzi do zarysowa,
b) atwo jest pielgnowa fundament polewajc go wod, a beton podkadowy,
podcielajca izolacja, szalunki i masywny ksztat ograniczaj straty wody przez
powierzchni fundamentu,
c) fundament w gruncie nie jest naraony na znaczce wahania temperatury, czy wilgotnoci.
2
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.
Komentarze:
1. Model zginanego wspornika jest odpowiedni dla niskich przekrojw,
orientacyjnie ho < 1si. Jeli przekrj nie jest niski, schemat wspornikowy zania siy
rozcigajce w stali zbrojeniowej. Waciwszy jest wwczas model kratownicy Lebellea, jak w
nastpnym przykadzie.
2. Eurokod zaleca, jak naley przyj dugo wspornika obliczeniowego. Mogoby si wydawa,
e naturalne jest przyjcie odsadzki s1 (i odpowiednio s2). Z drugiej jednak strony,
maksymalny moment zginajcy aw w przekroju poprzecznym wypada tam, gdzie sia
poprzeczna Q = 0, poniewa Q = dM/dx = 0; w przypadku symetrycznym (s1 = s2, q1 = q2) byby to
rodek ciany fundamentowej, czyli wspornik o dugoci B/2 > s1 = s2 .
Eurokod zaleca bra dugo wspornika s + 0,15t, por. linie przerywane na rys. powyej.
Beton C20/25 (dawne B25): fcd = 14,3 MPa, fctd = 1,1 MPa
Stal klasy A-II, gatunek 18G2-b: fyd = 310 MPa.
3
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.
Uwagi:
1. Rnicowanie zbrojenia z lewej i z prawej strony jest niecelowe: wartoci 95,9kNm/m oraz
70,6kNm/m s podobne (i obie mae). Teoretycznie jeden prt na kadym metrze na lewej
czci mgby zosta wycity, ale nie da to adnej realnej oszczdnoci stali, a lokalna
odlego pomidzy prtami wzrosaby w tym miejscu a do 40cm (niedopuszczalne!).
2. Obcienie 25kPa na odsadzkach mona byo od razu odj od odporu gruntu (360-25=335,
270-25=245), poniewa rnica dwch funkcji liniowych jest funkcj liniow. Oznacza to
pominicie ciaru wasnego i ciaru gruntu na odsadzkach. Jeli qmin jest bardzo mae
(zwaszcza zerowe na pewnym odcinku w moliwej strefie odrywania), to takie uproszczenie
jest niedozwolone i obowizuje zastosowana w przykadzie zasada oglna. Dlaczego?
3. Prosty model wspornikowy dotyczy zginania smukych elementw, a wic jest on
nieodpowiedni dla wysokich przekrojw (orientacyjnie np. ho > 1si), a otrzymane w ten
sposb Fa byoby za mae. Waciwszy jest wwczas model w postaci kratownicy Lebellea.
P/n
Wypadkowe obcienie P = Bq = 1,4(300-15) = 385 kN/m przekazuje
i si na poziom posadowienia poprzez n wirtualnych pasm ciskanych
ho (n = 7 prtw na rys. powyej). Jeli dolne koce prtw s rwnomier-
Ni nie rozoone w podstawie fundamentu, a odpr podoa jest rwnomier-
ny, to kady z prtw przenosi t sam si pionow Pi = P/n.
Pi Poniewa w prcie sia jest osiowa, wic kady z prtw przenosi na
zbrojenie skadow poziom Ni = tgi Pi ,
gdzie i s ktami liczonymi do pionu.
Zakada si, e beton nie przenosi rozcigania, wic dolne koce prtw naley spi poziomym
zbrojeniem.
Std maksymalna sia rozcigajca Nmax od cznego dziaania wszystkich prtw wynosi
Nmax = Ni = P/n tgi ,
gdzie sumowanie prowadzi si z jednej strony do rodka (rozcigania).
Zwykle wystarczajc dokadno zapewnia n = 7 lub n = 9.
4
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.
W tym przykadzie na kady prt przypada odcinek B/n = 1,4/7 = 0,2m. Kolejno:
tg1 = (0,7-0,1)/0,48 = 1,25
tg2 = (0,7-0,3)/0,48 = 0,83
tg3 = (0,7-0,5)/0,48 = 0,42
tg4 = (0,7-0,7)/0,48 = 0 (rodek fundamentu).
Nmax = (385/7)(1,25 + 0,83 + 0,42 + 0) = 137,5 kN/m.
Ze wzoru na jednoosiowe rozciganie Fa = Nmax/fyd = 0,1375/310 = 4,4 cm2/m.
(Fa,min = 0,13%0,481,0 = 6,2 cm2/m; 612 = 6,8 cm2/m, prty poprzeczne co 16cm).
Uwagi:
1. W tym modelu wytrzymao betonu nie jest potrzebna.
2. Obcienie 15kPa na odsadzkach odjto od odporu gruntu, poniewa rnica dwch funkcji
staych jest funkcj sta. Oznacza to de facto pominicie ciaru wasnego i ciaru gruntu
na odsadzkach, bo faktycznie sama awa po wylaniu na gruncie nie jest zginana przez swj
ciar wasny.
3. Model kratownicy Lebellea jest nieodpowiedni dla niskich przekrojw, orientacyjnie np.
ho < 1si, a otrzymane w ten sposb Fa byoby za due (due s skrajne kty i).
Waciwszy jest wwczas model wspornika.
4. Analogicznie oblicza si si N w dowolnym przekroju (nie w rodku) sumujc siy na lewo
od niego i na tej podstawie mona ew. rnicowa zbrojenie, ktre musi by najwiksze w
rodku (rozcigania).
Komentarz:
Eurokod zaleca sprawdzenie w innym przekroju, gdzie kt wynosi nie 45o (tg45o=1), ale 26,5o
(tg26,5o=1/2); jednak kt 45o jest przypadkiem bardziej niebezpiecznym i atwym do elementarnego
sprawdzenia, a zatem wykazanie braku przebicia t metoda jest wystarczajce (fundament i tak nie
bdzie niszy, klasa betonu te jest niska). Niespenienie warunku obliczeniowego dla kta 45o
niekoniecznie oznacza, e jest le, bo po prostu metoda obliczeniowa jest zbyt gruba wtedy
naley ponowi obliczenia za pomoc metody z Eurokodu (lub od razu tylko j stosowa).
5
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.
Uwagi:
1. Du zalet przedstawionej wyej metody jest jej prostota, przejrzysto i dobry cel
dydaktyczny (czego nie mona powiedzie o metodzie z Eurokodu).
2. Przebicie trzeba byo sprawdzi osobno z obu stron, bo nie wida od razu, ktra strona jest
bardziej wytona (tutaj okazaa si ni dusza odsadzka, P2 > P1).
3. Sprawdzanie obu stron cznie na tzw. obwodzie kontrolnym up jest na og niebezpiecznym
uproszczeniem (Eurokod tego nie uwzgldnia!).
Gdyby np. wytrzymao jednej strony na przebicie wynosia
Po = 110,0 kN/m, to z obu stron cznie byoby 2Po = 220,0 > 203,4 = 85,4 + 118,0.
Nie wyklucza to jednak moliwoci lokalnego przebicia (jakby oderwania odsadzki)
z prawej strony, poniewa 110,0 < 118,0.
W wyduonych stopach fundamentowych o duej nierwnomiernoci odporu podoa q,
to niebezpieczestwo niedoszacowania zagroenia lokalnym przebiciem jest na og duo
wiksze, ni w awach (por. Przykad 7).
4. W tym przykadzie mona te byo od razu pomin obcienie 25 kPa, tj. pomin ciar
wasny awy (rwnomierny) i ciar zasypki/posadzki (bliski rwnomiernego).
5. Naley mocno podkreli, e w przypadku fundamentw sia przebijajca jest stosunkowo
maa, poniewa nie stanowi jej odpory gruntu bezporednio pod cian/supem wraz z
duym obszarem poszerzonym pod ktem 45o, tj. P1 + P2 < P = B(qmax+qmin)/2 kN/m.
Tym bardziej jest tak dla kta 26,5o.
Gdyby ten sam fundament oprze na krawdziach A, B, to z jednej strony sia przebijajca
wynosiaby co najmniej P/2 = 283,5 >> Pp = 118,0. Tego rodzaju bardziej niekorzystny
przypadek ma miejsce w przypadku pyt stropowych.
6
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.
awy wykonane pod cig cian (tarcz) praktycznie nie s cinane w kierunku podunym,
poniewa obcienia s cige na grnej powierzchni awy i na jej dolnej powierzchni (reakcja
podoa). Najczciej s to obcienia nawet niemal stae wzdu awy.
Jeli daje si w nich strzemiona, to w minimalnej iloci i raczej dla poprawy pracy/sztywnoci
wieca podunego i skompensowania lokalnych niejednorodnoci gruntw wzdu awy, ni z
uwagi na cinanie.
awy szeregowe, tj. obcione rzdem supw, przypominaj odwrcony strop i tak samo analizuje
si w nich cinanie, ktre jest istotne.
I
II II
Na tzw. odcinkach I rodzaju, tak jak w rodkowej sekcji w smukej belce, grne pasmo ciskane
podksztaca si inaczej ni dolne pasmo rozcigane, a zatem wystpuj midzy nimi cinanie. Moe
to przejawia si w przyblieniu poziomymi zarysowaniami w rodkowej czci belki, poniewa w
pobliu osi obojtnej wystpuj maksymalne wartoci napre cinajcych. Zapobiega si temu
kotwic ze sob oba pasma za pomoc strzemion prostopadych do pasm,
zazwyczaj co najmniej 6-8 co 30-40cm.
Przy supach, tak jak w strefie przyciennej w stropach, wystpuje tendencja do ukonego rysowania
si przekroju (ukony kierunek gwnego rozcigania) i zazwyczaj wymaganie jest dodatkowe
zbrojenie na tzw. odcinkach II rodzaju.
Jedynie przy bardzo duych obcieniach skupionych i niskich fundamentach stosuje si prty
odgite, prostsze od strony wykonawczej jest zagszczenie strzemion; sporadycznie stosuje si
rwnoczenie oba rozwizania.
Szczegy por. Projektowanie konstrukcji elbetowych.
7
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.
sL
B bB
Fa
sL
B bB
Fa
L 0,15bL
Jako efektywny przekrj zginany (pojedynczo zbrojony) przyjmuje si w obu metodach belk o
wymiarach tylko bB x ho (oraz odpowiednio bL x ho) wtopion w stop, jak na rysunku.
8
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.
Niewtpliwie, strefa ciskana siga w rzeczywistoci troch poza wymiar supa, czyli wystpuje
zapas bezpieczestwa. Wskazuje to, e nie tylko uproszczenie eff = 0,2 (z = 0,90ho), ale zaoenie
eff = 0,1 (z = 0,95ho) te jest zasadne, a zatem w uproszczeniu Fa = M/(fyd0,95ho).
Zbrojenie umieszcza si nie tylko pod supem na odcinku bB lub bL, ale na caej szerokoci B lub
dugoci L:
Komentarz:
Oczywiste jest, e grne obszary narone zaznaczone przerywanymi kkami na powyszym
rysunku s bardzo mao wytone i mog by usunite. Prowadzi to do przekroju teowego (stopa
schodkowa) albo czci prostopadociennej i uksztatowanego na niej ostrosupa citego (stopa
pryzmatyczna). Praktyka pokazuje jednak, e wykonawcy preferuj prosty prostopadocienny
ksztat stp fundamentowych: wzrost kosztu betonu jest niewielki i oszczdnoci na prostym
szalowaniu przewaaj.
9
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.
60kPa 300kPa
qb = 80kPa qa = 330kPa
100kPa 360kPa
qd qc
Uwaga:
do wyznaczenia momentu zginajcego duszy wspornik w obliczeniowym miejscu utwierdzenia
wystarczy zna wartoci reakcji qa oraz qc (rnice pomidzy wartociami odporu podoa wzdu
szerokoci B s nieistotne, np. to samo wyjdzie dla 350kPa i 310kPa, zamiast 360kPa i 300kPa);
oznacza to, e obliczenie momentu przebiega tak samo jak w paskim przypadku dla awy, tj. w
oparciu o rozkad trapezowy qc qa.
10
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.
300kPa 360kPa
qb = 180kPa qa = 230kPa
qc
60kPa 100kPa
Podsumowanie:
Pasma podune s umieszczone doem, a pasma poprzeczne - na nich (hoL = 0,69m, hoB = 0,67m).
Skrcenie 4 prtw z lewej strony ma gwnie cel pogldowy, a oszczdnoci na stali nie byyby
due. W praktyce, zwaszcza przy kilku schematach obcie i qmax wypadajcych pod rnymi
naroami, takie rnicowanie dugoci prtw w prostej stopie fundamentowej nie jest czsto
spotykane.
Uwaga:
Pominito zbrojenie elbetowego supa (prty startowe), ktre przenika stop i jest oparte na jej
zbrojeniu.
12
Przykady do wykadu nr 2, Wodzimierz Brzkaa W2 PWr.
qd
72kPa 306kPa
120kPa 402kPa
qe
Komentarz:
ten rysunek dobrze obrazuje, e przebicie rwnoczenie z czterech stron supa (dwa te trapezy i
dwa zielone) jest tutaj mao prawdopodobne; ty trapez daje du wytrzymao na przebicie, a siy
przebijajce s tam bardzo mae zebrane tylko z wskiego paska pomidzy podstaw tego
trapezu a L-krawdzi stopy.
Metoda obliczeniowa zalecana w Eurokodzie jest prost adaptacj sprawdzania przebicia rozlegej
pyty stropowej przez sup lub przebicia duej i niskiej stopy kwadratowej o dwch osiach symetrii,
gdzie sprawdzanie globalne (peny obwd kontrolny i cztery powierzchnie) daje taki sam wynik, jak
sprawdzanie lokalne zarwno siy przebijajce, jak i wytrzymao s dokadnie 4 razy mniejsze.
Bardziej zoone przypadki prostoktnych stp fundamentowych sabo wpisuj si w ten schemat.
Wniosek:
Przebicie stopy nie nastpi, poniewa 850 kN < 862 kN.
Nieekonomiczne (zbyt grube) oszacowanie q = qmax = 402 kPa pod caym wspornikiem daje
1088 kN > 862 kN, co jest wynikiem mylcym i nie wiadczy o przekroczeniu warunku na przebicie.
14