Bi 4: Lp d ton ngn sch

BI 4: LP D TON NGN SCH

Gii thiu

Trong bi trc chng ta xem xt

cch ng x ca chi ph, tnh gi thnh
v xc nh im ha vn. Bi ny s
cp n h thng d ton ca doanh
nghip, mt trong cc cng c quan
trng ca vic hoch nh v kim sot.
Qu trnh sn xut ra mt sn phm i
hi phi tn km nhiu chi ph bao gm
cc nguyn vt liu khc nhau t nh
cung cp. Cng ty s dng nhn cng
trong cc cng on khc nhau. Ngoi ra
cn c cc ph liu cn thit khc, nhng
chi ph chung nh in, cng c dng c
cn trong qu trnh bn hng v qun l
ca ton doanh nghip. Bng vic so
snh kt qu thc t vi cc mc tiu
ra d ton, cc nh qun tr s nh
gi c thnh qu hot ng.

Ni dung Mc tiu

Khi nim, mc ch v phn loi d ton. Sau khi hc xong bi ny, hc vin s:
Trnh t lp d ton. Nm c khi nim, mc ch v cch
D ton ngn sch ch o. phn loi d ton.
Nm c cc quy trnh lp d ton
trong doanh nghip v mi quan h gia
Thi lng hc cc b phn d ton.
Gii thch cch lp cc Bo co kt qu
10 tit kinh doanh v Bng cn i k ton d
kin trn c s cc d ton.
p dng xy dng mt s loi d ton
c bn trong doanh nghip.

ACC304_Bai 4_v2.0013107209 81
 Bi 4: Lp d ton ngn sch

TNH HUNG KHI NG BI

Tnh hung dn nhp

Cng ty may Hng Thnh l mt cng ty may mc xut khu c a ch trn ng Quang
Trung, H ng. Trong tnh hung ny chng ta s cp n h thng d ton ca Cng ty.
Nh bit, qu trnh sn xut mt sn phm i hi phi tn km rt nhiu chi ph. V d,
sn xut mt ci o, cng ty cn cc nguyn liu khc nhau t nh cung cp. Cng ty cng cn
s dng nhn cng trong cc cng on sn xut khc nhau nh ct, vt s, may, dp khuy,
tha khuyt, l Ngoi ra cn c cc ph kin cn thit khc, c cc chi ph sn xut chung
nh in, cng c, dng c dng trong sut qu trnh sn xut. Bn cnh , cng ty cn cn
s dng i ng nhn vin bn hng v qun l chung ton doanh nghip. Tt c cc nhu cu
dn n cc dng tin chi ra m nh qun l cn phi d tnh c. Gi s nhu cu v sn
phm ca cng ty trong nm l khng ng u. Lng hng bn ra nhiu nht thng l dp
cui nm nh l 20/11, Noel, tt dng lch, tt m lch.
V doanh thu khc nhau trong tng giai on nn nh qun l cn phi lp d ton nm r
thi gian no cng ty bn nhiu hng, thi gian no bn t hn ch hng tn kho, gim chi
ph lu kho, cng nh thi k doanh nghip thu c nhiu tin nht. Nu tin thu v khng
b p cc khon cn chi trong thng cao im th cng ty s cn c cc khon vay ngn
hn. Ngc li nhng thng m tin thu v nhiu hn cc khon cn chi ra, cng ty s tr cc
khon n vay hoc em i u t ngn hn.

Cu hi
Bn l nhn vin k ton c giao nhim v lp d ton cho nguyn vt liu trc tip v nhn
cng cho doanh nghip, bn s lm th no?

82 ACC304_Bai 4_v2.0013107209
 Bi 4: Lp d ton ngn sch

4.1. Khi nim, mc ch v phn loi d ton

4.1.1. Khi nim d ton

Qua tnh hung trn chng ta nhn thy vic lp d ton ngn sch l khng th thiu
c trong x hi v i vi doanh nghip.
D ton l mt bng k hoch chi tit, trong m t vic s dng cc ngun lc ti
chnh v kinh doanh ca mt k no trong tng lai. H thng d ton ca mt
cng ty khng da trn vic ghi chp cc nghip v thc t pht sinh. Tri li, h
thng d ton ch yu da trn c s cc d bo t cc b phn trong doanh nghip.
D ton l mt trong nhng cng c c s dng rng ri bi cc nh qun l trong
vic hoch nh v kim sot cc t chc. N l mt k hoch chi tit nu ra nhng
khon thu chi ca doanh nghip trong mt thi k no . N phn nh mt k hoch
cho tng lai, c biu hin di dng s lng v gi tr.
D ton l mt bn vit tm tt chnh thc (hay l bo co) cc k hoch qun l cho
mt thi k c th trong tng lai, th hin qua cc thut ng ti chnh. Thng thng,
n a ra cc phng php c bn nhm kt ni cc mc tiu tha thun trong ton
b doanh nghip. Mt khi c chp nhn, d ton s tr thnh c s quan trng cho
vic nh gi cc hot ng.
Nh vy, d ton thc y tnh hiu qu v ngn chn s hao ht v khng hiu qu.
N l mt cng c kim sot (phn ny s c cp bi 5).
V d: Vic lp d ton i hi s phi hp gia cc b phn bn hng, sn xut v
mua hng.
Trng b phn bn hng cung cp d bo v doanh s cho gim c sn xut, gim
c sn xut da vo c tnh s sn phm cn sn xut p ng cho vic
bn hng. Vi sn lng sn xut c tnh, b phn mua hng d tnh lng v gi tr
cc loi ngun lc cn thit p ng nhu cu sn xut. D bo v doanh s bn cn
gip cho nh qun l c tnh c cc khon chi ph bn hng v chi ph qun l
doanh nghip.
Qua tnh hung ca cng ty may Hng Thnh, chng ta s d ton c hai bo co
ti chnh l Bng cn i k ton v Bo co kt qu kinh doanh.
Bng bo co kt qu kinh doanh d kin cho qu 4 nm 200N, Bng cn i k ton
ngy 30 thng 9 nm 200N v Bng cn i k ton d kin ngy 31/12/200N.
Bng 4.1: Bo co kt qu hot ng kinh doanh d kin qu IV nm 200N
Cng ty may Hng Thnh

Doanh thu bn hng 672.000.000

Gi vn hng bn 495.600.000

Li nhun gp 176.400.000

Chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip 136.800.000

Li nhun thun 39.600.000

ACC304_Bai 4_v2.0013107209 83
 Bi 4: Lp d ton ngn sch
Bng 4.2: Bng cn i k ton thc t v bng cn i k ton d kin

30/9/200N 31/12/200N

TI SN

Tin 100.000.000 142.856.000

Phi thu khch hng 43.200.000 105.600.000

Hng tn kho

Nguyn vt liu 2. 592.000 11.016.000

Thnh phm 5.900.000 29.500.000

Ti sn c nh 700.000.000 700.000.000

Tng ti sn 851.692.000 988.972.000

NGUN VN

Phi tr ngi bn 66.982.000 164.662.000

Ngun vn kinh doanh 600.000.000 600.000.000

Li nhun cha phn phi 184.710.000 224.310.000

Tng ngun vn 851.692.000 988.972.000

Li nhun cha phn phi u qu 4 184.710.000

Li nhun qu 4 39.600.000

Li nhun cha phn phi cui qu 4 224.310.000

4.1.2. Mc ch ca d ton
D ton rt cn thit qun l, iu hnh hot ng kinh doanh ca cc t chc. Cc
s liu iu tra cho thy rng hu ht cc t chc c quy m va v ln trn ton th
gii u lp d ton. D ton cung cp cho doanh nghip thng tin v ton b k
hoch kinh doanh ca doanh nghip mt cch c h thng v m bo vic thc hin
cc mc tiu ra.

K hoch Kim sot

S liu
thng tin
qu kh
S liu S liu Bo co Hnh ng
d ton thc t bin ng hiu chnh
Thng tin
hin hnh

S 4.1: Qu trnh lp d ton

84 ACC304_Bai 4_v2.0013107209
 Bi 4: Lp d ton ngn sch

Hai khu quan trng doanh nghip c th lp k hoch v thc hin k hoch trong
vic lp d phng ng mt vai tr rt quan trng. C th l:
Khu k hoch: Nhn vin k ton qun tr s c yu cu cung cp thng tin ca
cc k trc. Cc s liu, thng tin trong qu kh s c kt hp vi thng tin
hin hnh lp d ton.
Khu kim sot: Khi cc hot ng c tin hnh, cc s liu thc t c ghi
nhn v s c so snh vi s liu d ton. Cc chnh lch s c nhn vin k
ton qun tr tnh ton v ghi nhn. Cc n lc hiu chnh s c thc hin nhm
hng theo cc mc tiu ca d ton. ng thi, cc chnh lch ny c s dng
xem li v cp nht ha d ton.

4.1.2.1. Cung cp thng tin v ton b k hoch kinh doanh mt cch c h thng
v m bo thc hin cc mc tiu ra
Vi bn d ton ngn sch cho php cc nh qun l c c thng tin v ton b k
hoch kinh doanh mt cch c h thng. Cc b phn sau khi nm bt c d ton
ny s ln k hoch c th cho hot ng ca b phn mnh v gim st vic thc hin
m bo cc mc tiu ra. V d: cng ty d nh nm nay s tng doanh s
15%, gi bn khng thay i. iu ny ng ngha vi vic cng ty phi tng lng
bn. Phng kinh doanh sau khi c thng tin ny s phi trin khai hoc tng cng
qung co, khuyn mi hoc pht trin thm cc khch hng mc tiu mi

4.1.2.2. L cn c nh gi thc hin

Nghip v kinh t H thng d ton

S kin thc t S kin d bo

H thng k ton H thng d bo

Bo co ti chnh Bo co ti chnh d kin

Thc t thc hin D tnh thc hin

So snh v gii thch nhng khc bit

S 4.2: So snh v gii thch s khc bit gia d ton v thc t

Qua s ny, chng ta thy, bo co ti chnh c lp bng cch kt hp thng tin

t cc d ton khc nhau, trong Bng cn i k ton (d kin) nhm d tnh tnh
trng ti chnh ca doanh nghip cn Bo co kt qu kinh doanh (d kin) d tnh
doanh thu, chi ph v li nhun. Bn cnh , h thng nghip v pht sinh c thu

ACC304_Bai 4_v2.0013107209 85
 Bi 4: Lp d ton ngn sch

thp, x l, trnh by trn cc bo co ti chnh l nhng s vic xy ra, trong khi

h thng d ton lp bo co trn c s nhng d tnh s thc hin. Nh qun l c
th so snh thc t thc hin v k hoch gii thch v sao c nhng khc bit c
th xy ra v sa cha nguyn nhn nhng bin ng .

4.1.2.3. D bo kh khn tim n

Qu trnh lp d ton gip nh qun l hiu r khi no th doanh nghip c nhu cu
vay ngn hn trong k d bo, khi no cn mua thm
nguyn liu v cc ngun lc sn xut khc p ng
nhu cu sn xut.
Qua vic i chiu so snh thc tin vi d ton, nh
qun tr c th d bo c cc kh khn tim n. V
d, khi li nhun thc t thp hn li nhun d ton
trong khi gi bn v lng khng thay i, iu ny c
th do chi ph trong k tng ln. Chi ph tng c th bt ngun t vic gi ca chi ph
tng hoc cng c th do lng chi ph tng. iu ny gip cho nh qun tr c th tm
ra nguyn nhn v ra cch gii quyt.

4.1.2.4. Lin kt ton b cc hot ng ca doanh nghip

Trong vic lp d ton, mi cp qun l phi c mi v c khuyn khch tham
gia. Tt c cc mc tiu c ng th hin trong d ton m nh qun l xem xt
phi m bo cng bng v c th t c. Khi tt c cc b phn lin quan u
tin hnh thc hin k hoch ra to ra s lin kt ton b cc hot ng ca
doanh nghip.

4.1.2.5. nh gi hiu qu qun l v thc y hiu qu cng vic

Khi nhng mc tiu ca k hoch t c, iu ny s c tc ng tch cc n nh
qun l, thc y hiu qu cng vic. Khi lp d ton ngn sch s dn n nhn thc
cao hn ca nh qun l v ton b hot ng ca doanh nghip v tc ng ca cc
nhn t bn ngoi nh x hng kinh t ln hot ng ca cng ty. Vic nh gi hiu
qu hot ng s c xem xt cho tng b phn cho php thc y hiu qu lm vic
ca tng b phn.

4.1.2.6. To ng lc khuyn khch nhn vin

D ton ngn sch cho php doanh nghip to ng lc khuyn khch nhn vin lm
vic do tt c cc b phn trong doanh nghip u cng c tham gia vo lp d ton.
Khi thc hin cc mc tiu ca mnh ra, i ng nhn vin cng phi nhn thy ch
phn u ca mnh v ca b phn c lin quan thc hin mc tiu chung .

4.1.3. Cc loi d ton

Cc loi d ton khc nhau phc v cho nhng mc ch khc nhau. V c bn, c hai
loi d ton sau y:
1. D ton vn (capital budget) l k hoch mua sm ti sn nh my mc, thit b,
nh xng. Nh qun l phi m bo c rng ngun vn phi lun c sn khi vic

86 ACC304_Bai 4_v2.0013107209
 Bi 4: Lp d ton ngn sch

mua sm nhng ti sn ny tr nn cn thit. Nu khng c cc k hoch di hn, khi

doanh nghip cn u t, mua sm ti sn s khng tm c mt lng vn ln sn
sng thc hin vic mua sm ny. D ton vn s c tho lun nhng phn sau
trong mn hc ny.
2. D ton ch o (master budget) hay cn gi l k hoch li nhun (profit plan) l
mt h thng d ton tng th, tng hp cc d ton v ton b qu trnh hot ng
ca t chc trong mt thi k nht nh. D ton ch o thng c lp cho thi k
mt nm v phi trng vi nm ti chnh, nh cc s liu d ton c th c so
snh vi cc kt qu thc t.

4.2. Trnh t lp d ton

S thnh cng ca mi d ton c xc nh phn ln l do phng php v trnh t
lp d ton. Thng thng c 3 phng php lp d ton: lp d ton t trn xung,
t di ln v d ton tho thun.

4.2.1. D ton t trn xung

Qun tr
cp cao

Qun tr cp Qun tr cp
trung gian trung gian

Qun tr cp Qun tr cp Qun tr cp Qun tr cp

c s c s c s c s

S 4.3:Trnh t lp d ton t trn xung

Theo cch lp ny, s liu d ton c a ra t cp qun tr cao cp v sau c

phn b cho cc cp di. Theo cch lp ny, cc d ton thng c a ra theo
mt chiu m khng c phn hi t cp di.
u im ca phng php ny l nhanh chng.
Nhc im: Phng php ny thng khng chnh xc c bit l thng tin m cp
qun tr cao cp c c l khng y .
Khng khuyn khch tinh thn lm vic ca cp di.
Phng php ny thch hp vi nn tng kinh t tp trung, bao cp hoc doanh
nghip c quy m nh.

4.2.2. D ton t di ln
y l phng php lp d ton i ngc li so vi phng php trn.

ACC304_Bai 4_v2.0013107209 87
 Bi 4: Lp d ton ngn sch

Qun tr
cp cao

Qun tr cp Qun tr cp
trung gian trung gian

Qun tr cp Qun tr cp Qun tr cp Qun tr cp

c s c s c s c s

S 4.4: Trnh t lp d ton t di ln

S liu d ton ca cp di (thng c gi l d ton t lp self imposed

budget) c trnh ln cp qun l cao hn xem xt trc khi c chp thun.
Vic xem xt v kim tra li cc d ton ca cp di l cn thit trnh nguy c c
nhng d ton lp khng chnh xc cng nh hn ch bt c qu nhiu quyn t ch
trong hot ng.
Thc cht th tt c mi cp ca doanh nghip cng lm vic thit lp d ton. Tuy
nhin, qun l cp cao thng khng quen vi nhng vn qu chi tit, nn h phi
da vo cc qun l cp di cung cp thng tin chi tit lp d ton. Cc s liu
d ton ca cc b phn ring l trong t chc (do qun l cp di lp) s c qun
l cp cao kt hp lp li to thnh mt h thng d ton tng th mang tnh thng
nht cao.
Trnh t lp d ton nh trn c nhng u im l:
Mi cp ca doanh nghip u c tham gia vo qu trnh xy dng d ton.
D ton c lp c khuynh hng chnh xc v ng tin cy.
Cc ch tiu c t t nn cc nh qun l s thc hin cng vic mt cch ch
ng v thoi mi hn v kh nng thnh cng s cao hn v d ton l do chnh h
lp ra ch khng phi b p t t trn xung.
Nhc im: Mt nhiu thi gian.

4.2.3. D ton tho thun

y l phng php kt hp gia hai phng php
trn. Cc d ton c a ra trn c s c s bn bc
v tho thun gia cc cp qun tr. Khi cc d ton
c a ra bao gi cng c s phn hi ca cc b
phn c lin quan.
u im: D ton c tnh chnh xc cao;
D p dng.
Nhc im: Tn thi gian;
Kinh ph nhiu.

88 ACC304_Bai 4_v2.0013107209
 Bi 4: Lp d ton ngn sch

4.3. H thng d ton

Mt h thng d ton l tp hp nhng d ton c lin quan vi nhau, bao gm d
ton bn hng, d ton sn xut, d ton mua hng, d ton nhn cng, d ton chi
ph sn xut chung, d ton chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip, d ton
dng tin.
Trong phn ny, chng ta s xem xt h thng d ton ca cng ty may Thnh Hng
bao gm cc chi ph sn xut v chi ph thi k.

D ton bn hng

D ton sn xut

D ton mua nguyn D ton nhn cng D ton chi ph sn

vt liu trc tip xut chung

Lch trnh chi tin

D ton chi ph bn
hng v qun l
doanh nghip

Lch trnh thu tin

D ton dng tin Bo co kt qu kinh

doanh (d kin)
Bng cn i k ton
d kin

S 4.5: H thng d ton ca doanh nghip

Qu trnh lp d ton bt u t s lng bn c tnh cho nm ti. Khi gim c

iu hnh lm vic vi cc gim c chi nhnh ti chnh, marketing, sn xut, nhn s
a ra d bo v tnh hnh bn hng, l cn c lp d ton bn hng.
Ton n v s thng nht v doanh thu sau khi tnh ton cc ngun lc v cc nhn t
khc nhau. Cn c vo d ton bn hng, d ton sn xut s c lp p ng nhu
cu bn hng. Nu sn xut khng p ng nhu cu bn hng th cng ty s mt doanh
thu, ngc li sn xut nhiu qu th cng ty s phi tn km thm cc khon chi ph
cho bo him cng nh bo qun hng ho.

ACC304_Bai 4_v2.0013107209 89
 Bi 4: Lp d ton ngn sch

Sau khi hon tt nhng c tnh v tnh hnh bn hng v sn xut, b phn mua hng
s lp d ton mua nguyn vt liu... Khi ngi ph trch sn xut s phi lm vic
vi ph trch nhn s cho php c tnh chi ph nhn cng v chi ph sn xut
chung. D ton mua hng cho php nh qun l c tnh nguyn vt liu, nhn cng
v phc v sn xut chung cn thit p ng cho nhu cu sn xut. Gi tr ngun lc
dng cho cc hot ng sn xut s nm trong gi tr sn phm khon mc ny s
c th hin trn bng cn i k ton. Khi sn phm c bn, gi tr ny l cn c
cho gi vn hng bn v c th hin trn bng bo co kt qu hot ng kinh doanh.

4.3.1. D ton bn hng

D ton bn hng l d bo doanh thu t hot ng
bn sn phm hay dch v doanh nghip. D ton bn
hng nh hng cho ton b qu trnh lp d ton v
doanh thu c tnh s trc tip xc nh nh mc sn
xut trong tng lai. Tip theo , mc sn xut c
tnh s quyt nh vic mua cc ngun lc.
V d: Gi s Cng ty may Hng Thnh c sn lng
c tnh l 500, 1.500, 2.200 ci o trong cc thng 10,
11, 12. Mt chic o c gi bn 160.000 ng. T cc
s liu ny ta c th lp c bng d bo doanh s.
d bo cho doanh thu thng 10, 11, 12 chng ta cn
s dng s liu ca thng 9, s liu ca cui qu 3.
Bng 4.3: D ton bn hng
n v tnh: 1.000 ng

D bo
Thc t
thng 9
Thng 10 Thng 11 Thng 12 Qu 4

S lng bn (ci) 900 500 1.500 2.200 4.200

n gi 160 160 160 160 160

Doanh thu bn hng 144.000 80.000 240.000 352.000 672.000

4.3.2. D ton sn xut

D ton sn xut l xc nh s lng sn phm cn phi sn xut nhm p ng nhu
cu bn hng v mc tn kho cn thit. Vi thng tin d bo v s lng bn, nh qun
l s lp c d bo, thnh phm tn kho u k v thnh phm tn kho d kin.
Nh qun l ca Cng ty may Hng Thnh mun c mc tn kho thnh phm l 15%
doanh s d bo ca thng k tip m bo khng b thiu hng cho vic bn.
Doanh s bn d bo cng vi mc tn kho d kin lc cui k s l tng thnh phm
tn kho.
Ta c: Tng thnh phm cn c S tn kho u k = S sn phm sn xut trong k.
Trong : Tng thnh phm cn c = S lng tn kho cui k d kin + s lng
bn d kin.

90 ACC304_Bai 4_v2.0013107209
 Bi 4: Lp d ton ngn sch
Bng 4.4: D ton sn xut

Thc t D bo

Thng Thng Thng Thng Thng

Qu 4
9 10 11 12 1/N+1

S lng bn 900 500 1.500 2.200 4.200 2.500

Thnh phm tn cui k d kin 75 225 330 375 930 300

Tng s thnh phm cn c 975 725 1.830 2.575 5.130 2.800

Thnh phm tn kho u k 135 75* 225 330 630 375

S thnh phm sn xut trong k 840 650 1.605 2.245 4.500 2.425

(*): S sn phm tn kho cui k ny chnh l s sn phm tn kho u k sau.

4.3.3. D ton mua nguyn vt liu

D ton mua nguyn vt liu xc nh s nguyn vt liu cn thit p ng nhu cu
sn xut ca cng ty.
Vic xc nh nhu cu mua nguyn vt liu ca n v cn phi cn c vo tnh cht
nguyn vt liu cn thit to ra thnh phm ca n v. Nu nguyn vt liu thuc
dng khan him th nhu cu lu kho cng tng v ngc li. Thng thng vic d
bo nguyn vt liu mua trong k c quan h trc tip vi d ton sn xut. Sau khi
c d ton sn xut, trng b phn mua s xc nh s vt liu cn cho sn xut.
V d: Xt tnh hung ca Cng ty may Hng
Thnh, do cng ty khng trc tip sn xut ra vi,
v vic t mua vi thng b chm tr nn cng
ty phi duy tr mc tn kho vi nguyn liu tng
i cao, 25% nhu cu sn xut ca thng k tip
trnh thiu ht cho sn xut. Tuy nhin, vi ph
liu th cng ty c hp ng cam kt giao hng
theo ngy nn cng ty khng cn lu kho cho s
liu ph ny.
Gi s mi chic o cn 2,4m2 vi, nh vy tng s vi cn c cho sn xut s c
xc nh bng cch ly tng s sn phm () vi 2,4m2. Mc tn kho vi cn thit
cui thng c cng vi tng nhu cu cho sn xut trong thng tnh ra ton b s
vi cn c trong thng. Cui k, ta ly tng s vi cn c trong thng () s vi tn
kho u thng tnh ra s vi cn mua trong thng.
T d ton ca sn xut, cng ty d nh sn xut 650 o trong thng 10, nn s vi
cn cho sn xut s l 1.560 (650 2,4m). Ngoi ra do cng ty cn c s vi tn kho
cui k l 25% nhu cu cho thng k tip. Trong thng 10, mc tn kho cn c cui
k s l 963m2 (25% 3.852). Vy tng s vi cn mua phc v sn xut s l
2.133m2 (1.560 + 963 390). Gi ca mt mt vi l 12.000 ng nn tng tr gi vi
mua trong thng 10 s l 2.133m2 12.000ng = 25.596.000 ng.

ACC304_Bai 4_v2.0013107209 91
 Bi 4: Lp d ton ngn sch

Bng 4.5: D ton mua nguyn vt liu vi

n v tnh: 1.000 ng

Thc t D ton

Thng Thng Thng Thng Thng

Qu 4
9 10 11 12 1/N+1

S lng sn xut 840 650 1.605 2.245 4.500 2.425

S vi cho 1 sn phm (m2) 2,4 2,4 2,4 2,4 2,4 2,4

Tng s vi cn cho sn xut (m2) 2.016 1.560 3.852 5.388 10.800 5.820

Cng: s vi cn c cui k (25%) 390 963 1347 1.455 3.765 1.635

Tng nhu cu v vi (m2) 2.406 2.523 5.199 6.843 14.565 7.020

Tr: S vi tn kho u k (m2) 504 390 963 1.347 2.700 2.745

Tng s vi cn mua trong k (m2) 1.902 2.133 4.236 5.496 11.865 4.275

n gi vi (1.000 ng) 12 12 12 12 12 12

Tng tr gi vi cn mua (1.000) 22.824 25.596 50.832 65.952 142.380 51.300

4.3.4. D ton nhn cng

D ton nhn cng l vic xc nh ngun nhn lc cn thit p ng nhu cu sn
xut ca n v.
V d: Theo cc k thut vin xc nh, mi ci o cn 1,2 gi cng lao ng trc tip
vi n gi trung bnh l 22.000 ng/ gi cng.
Bng 4.6: D ton nhn cng
n v tnh: 1.000 ng

Thng 9 Thng 10 Thng 11 Thng 12 Qu 4

Tng sn phm sn xut 840 650 1.605 2.245 4.500

Gi cng cho mt sn phm 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2

Tng s gi cng cn c 1.008 780 1.926 2.694 5.400

n gi gi cng 22 22 22 22 22

Tng chi ph nhn cng 22.176 17.160 42.372 59.268 118.800

Khi , ly tng s sn phm cn sn xut trong thng nhn () 1,2 ta c tng s gi

cng cn c vi n gi trung bnh 22.000 ng ta c tng chi ph nhn cng.

4.3.5. D ton chi ph sn xut chung

D ton chi ph sn xut chung cung cp mt bng k tt c cc khon chi ph sn xut
ngoi nguyn vt liu trc tip v chi ph nhn cng trc tip.

92 ACC304_Bai 4_v2.0013107209
 Bi 4: Lp d ton ngn sch

Chi ph sn xut chung thng lin quan n cc hot ng phc v cho qu trnh sn
xut m kh xc nh mi lin h ca chng n mt sn phm c th no, ni cch
khc, thng thng ngi ta xc nh tiu thc phn b chi ph sn xut chung tu
theo c im sn phm v yu cu qun l ca n v nh gi cng, lng doanh thu
V d: Xt tnh hung ca cng ty Hng Thnh:
Gi s cng ty c tnh t l chi ph sn xut chung l 40.000 ng trn mt gi cng
trc tip. M mi mt o cn 1,2 gi cng trc tip, t xc nh c tng s gi
cng cn c nhn () 40.000 ng ta s c tng chi ph sn xut chung.

Bng 4.7: D ton chi ph sn xut chung

n v tnh: 1.000 ng

Thng 9 Thng 10 Thng 11 Thng 12 Qu 4

Tng sn phm sn xut 840 650 1.605 2.245 4.575

Gi cng cho mt sn phm 1,2 1,2 1,2 1,2 1,2

Tng s gi cng cn c 1.008 780 1.926 2.694 5.490

Chi ph sn xut chung cho 1 gi cng 40 40 40 40 40

Tng chi ph nhn cng 40.320 31.200 77.040 107.760 219.600

Sau khi hon thnh cc d ton nguyn vt liu, nhn cng v sn xut chung, nh
qun tr c th c tnh gi thnh sn phm bng cch cng cc khon chi ph nguyn
vt liu chnh, nhn cng trc tip v chi ph sn xut chung, chng ta s xc nh
c gi thnh ca sn phm.

4.3.6. D ton chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip

D ton chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip l bn d ton bao gm cc
khon chi ph lin quan n qu trnh bn sn phm ca mt doanh nghip v chi ph
qun l chung ton doanh nghip.
Vi bn d ton ny, nh qun l c th lng trc c li nhun nhiu mc
doanh thu khc nhau khi nm r chi ph ng x theo s thay i ca doanh thu.
Chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip thng bao gm 2 b phn chi ph
bin i v chi ph c nh. Chi ph c nh s khng thay i theo khi lng sn
phm tiu th tuy nhin chi ph bin i li c thay i. Thng thng chi ph bin i
s c xc nh bng mt t l nht nh trn doanh thu nh tin hoa hng bn hng.
Vic xc nh tng chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip s c tnh qua
2 bc: (1) dng doanh thu bn hng d ton nhn () t l chi ph bin i; (2) chi
ph c nh cng (+) chi ph bin i xc nh tng chi ph bn hng v chi ph
qun l doanh nghip d ton.
V d: Xt tnh hung cng ty may Hng Thnh, gi s cng ty c tnh chi ph bin
i l 15% trn doanh thu bn hng v chi ph c nh l 12.000.000 ng/ thng th
s thu c bng d ton chi ph nh sau:

ACC304_Bai 4_v2.0013107209 93
 Bi 4: Lp d ton ngn sch
Bng 4.8. D ton chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip
(chi ph hot ng)
n v tnh: 1.000 ng

Thc t D bo

Thng 9 Thng 10 Thng 11 Thng 12 Qu 4

Tng doanh thu 144.000 80.000 240.000 352.000 672.000

Chi ph bin i trn mt ng

15% 15% 15% 15% 15%
doanh thu

Tng chi ph bin i 21.600 12.000 36.000 52.800 100.800

Chi ph c nh mi thng 12.000 12.000 12.000 12.000 36.000

Tng chi ph hot ng 33.600 24.000 48.000 64.800 136.800

Bo co kt qu kinh doanh d kin bng 4.1 p dng s liu chi ph bn hng v chi
ph qun l doanh nghip l 136.800.000 ng l da vo kt qu tnh ton bng 4.8.

4.3.7. D bo dng tin

D bo dng tin l vic c tnh cc dng tin vo v dng tin ra trong sut mt k
k ton.
Tin c tnh thu vo c cng vi s tin cng lc u k, sau tr i tin c
tnh chi ra xem tin tha hay thiu. Thng thng d ton dng tin c lp cho
12 thng nn nh qun tr s cn c vo nm r s thay i tin trong c k k
ton nm c bin php cn i dng tin trong c nm. D ton dng tin cng c
th gip nh qun tr ra nhng quyt nh ngn hn v di hn v qun l tin. V d,
nh qun tr c th la chn vic u t tin nhn ri vo chng khon vi li ch cao
hn thay v chi tr ngay cc khon n cha n hn tr.
V d: Xt tnh hung cng ty may Hng Thnh, gi s cng ty mun c mc tin ti
thiu cn li cui mi thng t nht l 100 triu ng. Ta s c bng d ton dng tin
ca cng ty nh sau:
Bng 4.9: D on dng tin

n v tnh: 1.000 ng

Thng 9 Thng 10 Thng 11 Thng 12 Qu 4

Tin c lc u k 100.000 103.762 137.662 100.000

Cng: Tin thu vo 99.200 192.000 318.400 609.600

Tr: Tin chi ra 108.438 158.100 265.752 532.290

Tin nhn ri/Thiu ht 90.762 137.662 190.310 177.310

Cng: Vay 13.000 0 0 13.000

Tr: Tr n 0 0 -13.000 -13.000

Tin cn li cui k 100.000 103.762 137.662 177.310 177.310

94 ACC304_Bai 4_v2.0013107209
 Bi 4: Lp d ton ngn sch

lp c bn d ton dng tin k ny, i hi doanh nghip phi xc nh c

lch trnh thu tin v lch trnh chi tin trn c s doanh thu bn hng v gi tr hng
mua vo trong k. Nguyn tc k ton c s dng xc nh lch trnh dng tin l
nguyn tc c s dn tch, tc l k ton s ghi nhn doanh thu pht sinh nghip v
m khng cn c vo thi im thc t thu tin.
V d: Cng ty may Hng Thnh thng thu tin bn hng nh sau:
70% doanh thu bn hng trong thng.
30% doanh thu bn hng ca thng trc.
Da vo d ton bn hng v tnh hnh thanh ton cng n ca khch hng trc y
lp lch trnh thu tin.
Bng 4.10: Lch trnh thu tin
n v tnh: 1.000 ng

Thc t D bo

Thng 9 Thng 10 Thng 11 Thng 12 Qu 4

Tng doanh thu 144.000 80.000 240.000 352.000 672.000

Thu tin thng 9 100.800

Thu tin thng 9 43.200 43.200

Thu tin thng 10 56.000 56.000

Thu tin thng 10 24.000 24.000

Thu tin thng 11 168.000 168.000

Thu tin thng 11 72.000 72.000

Thu tin thng 12 246.400 246.400

Cng 99.200 192.000 318.400 609.600

V d: Cng ty may Hng Thnh thng thanh ton tin hng nh sau:
50% cho hng mua ca thng ny.
50% cho hng mua ca thng sau.
Trc khi xc nh dng tin chi ra cho vic mua cc ngun lc, ta phi xc nh tng
cc ngun lc mua vo nh nguyn vt liu, nhn cng, chi ph sn xut chung, chi
ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip tng thng t cc thng d ton mua.
n v tnh: 1.000 ng

Thng 9 Thng 10 Thng 11 Thng 12 Ngun

Nguyn liu 22.824 25.596 50.832 81.432 Bng 5

Nhn cng 22.176 17.160 42.372 59.268 Bng 6

Sn xut chung 40.320 31.200 77.040 107.760 Bng 7

Chi ph bn hng v qun l

33.600 24.000 48.000 64.800 Bng 8
doanh nghip

Cng 118.920 97.956 218.244 313.260

ACC304_Bai 4_v2.0013107209 95
 Bi 4: Lp d ton ngn sch

T cc thng s ny ta c:
Bng 4.11: Lch trnh chi tin ca cng ty Hng Thnh

n v tnh: 1.000 ng

Thng 9 Thng 10 Thng 11 Thng 12 Qu 4

Tng chi trong thng 118.920 97.956 218.244 313.260 629.460

Chi tin thng 9 59.460

Chi tin thng 9 59.460 62.460

Chi tin thng 10 48.978 48.978

Chi tin thng 10 48.978 48.978

Chi tin thng 11 109.122 109.122

Chi tin thng 11 109.122 109.122

Chi tin thng 12 156.630 156.630

Tng tin chi ra 108.438 158.100 265.752 532.290

4.3.8. Cc d ton bo co ti chnh

Gm cc bo co ti chnh d kin, Bng cn i k ton d kin, v Bo co lu
chuyn tin t d kin. Nhng d ton ny trnh by cc kt qu ti chnh ca cc hot
ng ca doanh nghip cho k d ton.
D ton Bo co kt qu kinh doanh: L mt ti liu phn nh li nhun d kin trong
nm k hoch, n c s dng so snh, nh gi qu trnh thc hin sau ny ca
doanh nghip.
Bng 4.12: D ton bo co kt qu kinh doanh Qu 4 nm 200N ca
Cng ty may Hng Thnh

Doanh thu bn hng 672.000.000

Gi vn hng bn 495.600.000

Li nhun gp 176.400.000

Chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip 136.800.000

Li nhun thun 39.600.000

D ton Bng cn i k ton c lp da trn s liu ca bng cn i k ton k

trc v cc bng d ton c thit lp nhng phn trn.

96 ACC304_Bai 4_v2.0013107209
 Bi 4: Lp d ton ngn sch
Bng 4.13: D ton Bng cn i k ton qu 4 kt thc
ngy 31 thng 12 nm 200N ca Cng ty may Hng Thnh
n v tnh: 1.000 ng

30/9/200N 31/12/200N

TI SN

Tin 100.000 74.310

Phi thu khch hng 43.200 62.400

Hng tn kho

Nguyn vt liu 2. 592 11.016

Thnh phm 5.900 73.754

Ti sn c nh 700.000 700.000

Tng ti sn 851.692 921.480

NGUN VN

Phi tr ngi bn 66.982 97.170

Ngun vn kinh doanh 600.000 600.000

Li nhun cha phn phi 184.710 224.310

Tng ngun vn 851.692 921.480

ACC304_Bai 4_v2.0013107209 97
 Bi 4: Lp d ton ngn sch

TM LC CUI BI
D ton l mt cng c ch yu cho vic lp k hoch, kim sot, v ra quyt nh trong hu ht
cc t chc. Cc h thng d ton c s dng h tr cho vic lp k hoch, thc y vic
giao tip v hp tc trong t chc, phn b cc ngun lc, kim sot hot ng v li nhun, v
nh gi hiu qu thc hin cng vic.
Mt h thng gm nhiu d ton v tt c cc hot ng ca mt t chc cho mt k trong tng
lai c gi l d ton ch o. Vic lp h thng d ton ch o bt u bng d ton tiu th,
trnh by thng tin d bo v vic tiu th sn phm trong k ti. Da trn d ton ny, cc d
ton hot ng s c thit lp. Cc d ton ny c son tho nhm cung cp k hoch sn
xut cng nh d kin v vic mua sm v s dng nguyn vt liu, lao ng, v cc ngun lc
khc. Cui cng, cc d ton bo co ti chnh s c thit lp nhm cung cp thng tin d kin
v tnh hnh ti chnh ca t chc trong tng lai.

98 ACC304_Bai 4_v2.0013107209
 Bi 4: Lp d ton ngn sch

CU HI N TP

1. Hy gii thch v sao d ton s thc y vic lin kt v hp tc gia cc b phn, n v

trong mt t chc?
2. Cho mt v d minh ha lm th no mt d ton c th c s dng phn b ngun lc
trong mt trng i hc.
3. D ton ch o l g? Hy lit k cc thnh phn ca d ton ch o v trnh by trnh t
lp d ton ny.
4. Hy gii thch v sao nhng xu hng chung ca nn kinh t c th nh hng n vic d
bo nhu cu trong ngnh cng nghip hng khng?
5. Hy trnh by vai tr ca gim c d ton.
6. Gii thch ti sao vic huy ng mi ngi trong t chc vo qu trnh lp d ton l mt
cng c qun l hiu qu?
7. Hy cho bit bn lp k hoch (d ton) p ng cc chi ph cho vic hc tp ca bn
trng i hc nh th no?
8. Mt v gim c mt doanh nghip t nhn cho rng: Lp d ton mt nhiu thi gian. Ti
iu hnh doanh nghip trong nhiu nm m chng cn lp d ton. Bn hy tho lun
cu pht biu ca v gim c ny.

BI TP THC HNH

Bi 4.1: Mt cng ty bn l A lp d ton mua nguyn vt liu tng t nh bng di y. Gi

s cng ty A mun c mc tn kho cui k ny bng 50% lng hng bn k sau. n gi
hng l 100.000 ng.

Thc t D bo
thng
12 Thng 1 Thng 2 Thng 3 Qu 1 Thng 4

S lng bn 32 20 12 40 60

Cng: s hng tn kho cn c cui k 30 60

Tng nhu cu v hng 120

Tr: s hng tn kho u k 16 30

Tng s hng cn mua trong k

n gi hng (1.000 ng) 90 90 90 90 90 90

Tng gi tr hng mua (1.000 ng)

Yu cu: Hon tt bng d ton trn.

ACC304_Bai 4_v2.0013107209 99
 Bi 4: Lp d ton ngn sch

Bi 4.2: Gi s nh qun l ca cng ty bn l A ( bi 1) mun d tnh chi ph qun l doanh

nghip ca cng ty trong cc thng 1, 2, 3. H chc rng chi ph c nh hng thng s l 40 triu
ng. Ngoi ra, chi ph bn hng bin i l 20% doanh thu.
Yu cu: Lp d ton chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip cho thng 1, 2 v 3 vi
doanh thu d bo cho cc thng ln lt l 60 triu, 90 triu v 100 triu.
Bi 4.3: Gi s ban qun l ca mt cng ty d bo doanh thu l 60 triu, 74 triu, 80 triu v
124 triu ng cho cc thng 6, 7, 8 v 9. H c tnh c 80% doanh thu s thu c ngay trong
thng v 20% s thu trong thng sau .
Cng ty thng tr 60% cho hng mua trong thng, 40% cn li s tr trong thng k tip. Gi s
hng mua trong cc thng 6, 7, 8 v 9 l 30 triu, 40 triu, 44 triu v 60 triu ng.
Yu cu:
1) Lp lch trnh thu tin cho cc thng 7, 8 v 9.
2) Lp lch trnh chi tin cho cc thng 7, 8 v 9.

100 ACC304_Bai 4_v2.0013107209