Portland: Ta cha i, t ho tm hn

(Hnh trnh nc M- tc gi Dang Nguyen Portland State University, Oregon).

Nhn li anh Hunh Th Du, ch tch hi SVVN ti Hoa K, v vic vit bi d thi Thnh ph ti
yu, ti ln tn t hi: so vi cc thnh ph ln nh Los Angeles, New York, hay San Francisco,
th ci thnh ph Portland nh b ni ti ang sng c g yu v khoe vi mi ngi nh?
Nhng ri ti ngh, vi mi vng t th mi ngi s c nhng cm nhn ring ca mnh. Mi
ngi s yu mt ni no theo nhng tiu ch ring v rt kh c th nh gi hay so snh. Bi
l, tnh yu, d vi bt c th g, th bn thn n lun l th rt ch quan v cm tnh. Lan man
ngm ngi, ti cht nhn ra ci thnh ph nh b bn dng Willamet hin ha ny li trong
ti qu nhiu cm xc v du n. Ti cha dm gi l tnh yu i vi thnh ph nhng chc
chn l nhng spiritual attachments kh c th qun trong nhng nm thng tip theo ca cuc
i.

Thnh ph xanh

Portland khng phi l th nhng l trung tm kinh t si ng nht ca bang Oregon. c

thnh lp vo nm 1851 vi dn s ban u khong 800 ngi, phn ln l ngi da bn a,
thnh ph Portland hin ti c din tch 375 km2 v khong 600.000 dn. Thi tit v kh hu
Portland cng c chia thnh bn ma nhng n tng r rt nht l ma ng vi ma v lnh
(t thng 11 n thng 3) v ma h (t thng 6 n ht thng 8). iu th v l cc ngun nc
thin nhin (ao, h, sng, bin) ti thnh ph v cc vng ph cn u rt lnh, k c vo ma h,
nn ngi dn khng th bi hay c nhng hot ng gii tr si ng lin quan n nc nh cc
khu vc khc trn lnh th nc M.

Trong ln u tin t chn n Portland vo nm 2009, ti khng h c cm gic chong ngp v

thnh ph ny khng ging nhng g m ngi ta c th hnh dung v nc M qua xem Tivi hay
phim nh. Thay v nhng ta nh chc tri, thnh ph to n tng cho ngi mi n bi s thanh
bnh, sch s, v ngn np. Dng Willamet trong xanh vt ngang thnh ph, chia a bn thnh khu
trung tm (downtown) v cc vng ph cn. Tt c nhng con ng chnh chy t trung tm ra
vng ngoi vi u c mang tn ring trong khi nhng con ng ct ngang chng li c t
tn theo s th t. H thng xe bus v tu in c b tr v kt ni khoa hc, vn hnh chnh xc
n tng pht t 5h sng n 1h30 m. Ch vi 5 USD cho mt v c ngy, hnh khch c th s
dng bt c phng tin no (bus hay tu in), bt c tuyn giao thng no m h mun (i sn
bay, khu dn c, trung tm thng mi, hay cc thnh ph v tinh). Nu bn mi n Portland ln
u v chng may b lc u , bn c nh r nguyn tc quy hoch trn y l c th d dng
tm v trung tm thnh ph, ri t nh hnh li nhng ni bn cn i.
Sc xanh khp mi ni

n Portland, c th bn s thy th thi hn khi cm nhn c mu sc ch o ca thnh ph

mu xanh. Bn s thy mu xanh lam xut hin ph bin trn xe bus, tu in, v nhiu ta nh.
Bn s b n tng bi mu xanh l cy ca cng vin, sn chi, v thm c, t khu trung tm n
cc vng ph cn. Bt k lc no, ngi dn cng c th kim cho mnh mt khng gian xanh,
thong ng v sch s th gin, t chc n ung ngoi tri hay chi th thao. Khng ch trn
ngp khng gian xanh, Portland cng l mt trong nhng th dn u nc M v vic s dng
nng lng sch phc v cho h thng giao thng cng cng v cc ta nh. Rc thi c yu
cu phn loi hu c v c ngay t tng h gia nh, khin vic thu gom v x l hiu qu hn.
iu ny l gii v sao Portland lun c m t nh l mt th kiu mu v xanh v pht trin
bn vng. Ch cn g lnh tm kim trn google vi my t kha green cities hay sustainable
cities, bn s thy Portland lun l thnh ph dn u v kha cnh ny: nm 2009, thnh ph ng
th ba trong top 15 thnh ph pht trin bn vng nht nc M[1]. Nm 2008 v 2012, Portland
c xp s 1 trong 50 thnh ph xanh nht nc M[2]&[3]. Du cc bng xp hng ny cng ch
mang tnh cht tham kho, ti vn cm thy tht vui v mnh ang c sinh sng v hc tp ti mt
thnh ph mu mc v m hnh pht trin ca cc th hin i.

ng qua Xun ti thng 3

Hi m Vit gia thnh ph hoa hng

Thnh ph ca ti thm m hi m Vit. Du n vn ha Vit xut hin v lan ta trc ht t cc

sn phm m thc, m ph bin nht l Ph, bnh m Si Gn, v Caf sa . Nh hng
Thnh Long ta lc ngay trong khu trung tm thnh ph s gip bn tit kim thi gian c cc
mn Vit, nht l Ph. Nu cc xe bn hng di ng, bn cng c th mua c nem cun, ch
gi, bnh m, hay k c cc caf m hng v Vit. i xa thm bn n nm dm v pha Ty Bc
v Ty Nam thnh ph, bn c th tha h la chn thm, t Ph Hng, Ph Vn, ph Kim hay Ph
Gia. Nu bn thch cc loi bnh tri, u ph v gi ch th chc chn bn phi n Bui Tofu, bnh
m Si Gn th phi n Bnh Minh hay Nam Lc. Nu mun a dng hn th bn nn n cc khu
ch, m ln nht l Hng Pht v Fubon, tip n l Si Gn, Cn Th, Thanh Tho, hay Bn Tre.
Tt c nhng a ch ny u kh gn nhau cho nn bn c th m theo mt cc caf sa kiu
Si Gn, th ung c th kim d dng, v do mt vng ch trong na bui. Nhng bin hiu
ting Vit, n, thc ung, nhng khun mt, n ci, v ging ni rt Nam B s khin bn
cm thy gn gi v m p nh ang do chi u gia Si Gn.

L hi hoa Tulip thng 4&5

Hin c khong 10.000 ngi Vit ang sng ti Portland v phn ln qua y sau nm 1975. V
th, vn cn mt cht e d, nht l vi dn Bc K hay nhng ai ni ging H Ni nh ti.
Th nhng, cht h ly qu kh khng th t ni tnh cm ng hng th tnh cm diu k
gip ngi Vit xich li v gip nhau. Khi mi sang, gia nh ti c mt gia nh Vit Kiu
n nhn v h tr thch ng vi cuc sng ti thnh ph mi. Nh h m chng ti c tip
cn cc t chc x hi chuyn tr gip ngi Vit, ng k kim tra v nhp hc cho bn tr, np
n xin bo him y t theo chng trnh u tin ca bang, v mi th cn thit khc n nh
cuc sng ni t khch. Bn tr nh ti ho hc ha nhp mi trng mi, cn chng ti vui mng
v chnh quyn thnh ph min ph ton b hc ph v tin n tra trng cho hai a tr. Chc
hn bn s ng vi ti rng, vi mt sinh vin xa nh, nhng s h tr l qu gi bit chng
no. Ti vn khng thin cm vi ci nim ng hng, ng khi khi cn trong nc bi ti
tin n chnh l mt trong nhng cn nguyn ca bnh a phng ch ngha ta. Th nhng qua
y, cuc sng li em n cho ti nhng cm nhn khc, thing ling hn v hai ch ng
hng hay ng bo.

Ma hoa Lavender thng 7

Portland quyn r lng ngi bi cy v hoa. Thnh ph cn c tn gi l thnh ph hoa hng

nhng khng ch c hoa hng, Portland cn t trang im cho mnh tr nn rc r hn vi cc
loi cy l a sc v l hi hoa ma no thc ny: trong tit xun m p thng 4, dng Willamet
nh tm gng trong veo c khoc thm vng nguyt qu ca hoa o. Nhng cn ma bt cht
thng 5 khng lm nn lng ngi hng n nng tri vng Woodburn c m chm trong l
hi hoa Tulip. Thng 6, thnh ph si ng v sc s nh mt c gi Latin di ci nng h gay
gt, l hi hoa hng, v cc loi penonies. Thng 7, sc tm ngt ngn ca hoa oi hng gi mt
cm gic du nh, gip xua bt ci nng gia h. Thng 9 v 10 l thi khc chuyn ma, sc xanh
ca l dn c thay th bi sc vng, tm, , cam. Trong ci hn hoan ca tit Thu du nh, thnh
ph nh bin thnh tm thm a sc bi nhng hng cy o t trt l, nhng con ph nh xinh, sch
v bnh yn n ng ngng. Thng 11 n, thnh ph git mnh bi nhng con ma bo lnh.
Pioneer Square -phng khch ca thnh ph, cng tha bt ngi ng, ngi, vn cnh. ng
ph m t hn. Nhng hng cy tri l, tr cnh, co ro trong ci lnh v gi rt m o ca ma
ng ang n.
Sc Thu Thng 9&10

Tri thc, dn ch, v s hp tc

T sn bay Portland i vo trung tm thnh ph qua khun vin trng i hc Portland State, bn
s gp mt khu hiu th v Let knowledge serve the City, c gn trn mt chic cu cn bc
ngang mt trc ng chnh. Mt cch khi qut th trit l ca trng v lnh o thnh ph l
qun tr da trn tri thc v s hp tc, cao s t do c nhn v sng to, ng thi c bit coi
trng s tham gia ca cng ng trong cc quyt sch qun tr. Trit l ny c c th ha thnh
cc nguyn tc o to ti trng Portland State do thnh ph bo tr: bin thnh ph thnh lp
hc, coi trng phn hi t thc tin, cao mi lin h gia kin thc sch v vi cc vn chnh
sch ca thnh ph. V th, s xut hin ca cc nhn vin v quan chc chnh quyn trong lp hc
v s tham gia ca sinh vin vo cc d n ca thnh ph l ht sc ph bin.
Phi th tht l ch n khi c cc trc tc chnh tr kinh in ca M th ti mi bit rng
Abraham Lincoln l tc gi ca cu ni ni ting v vic xy dng mt chnh quyn ca dn, do
dn, v v dn. Ngm ra th gii cm quyn u cng c th tuyn b nh vy. S khc bit ch
l cch thc m ngi M chuyn ha tinh thn ca cu khu hiu thnh hnh ng trong
thc tin. Portland cho ti nhng tri nghim thay i cch nhn. T vic sa cha mt ta nh
nh ni bn tr nh ti ang theo hc, vic thay i cch thc thu gom rc, n c mt d n ln l
sa cha h thng cp nc ca thnh ph, ngi dn lun c tham vn v to iu kin tham
gia kin. C s cho truyn thng , ngi M t lu vn t ho v bn Hin php ca h
mt k quan nhn to trong th gii hin i. H cng hon ton c th hnh din v mt nn
tng thit ch v cng phc tp v cht ch, iu kin ti cn thit ngi dn c th thc thi
quyn lc chnh tr ca mnh. Vi ti, tri nghim Portland em li cm nhn v mt th cn hn
th. Ti tm gi l vn ha v s tham gia ca ngi dn culture of civic engagement. Chnh
ci vn ha ny vi nhng chun mc ht sc c th ca n thc y s hp tc gia chnh
quyn v ngi dn trong vic qun tr x hi. Cng chnh cc nguyn tc dn ch v thi hp
tc gia quyn lc nh nc v quyn lc x hi gp phn em n s thnh vng v pht
trin bn vng cho cng ng ni y. Nm nm m mnh trong cuc sng ni thnh ph ny, ti
nghim ra rng, mun tri thc phc v thnh ph nh cu khu hiu trn kia, n khng th b tch
ri khi mi trng dn ch v cch tip cn hp tc.

Thay li kt

Vit n y, ti cht nh my cu th quen thuc ca Ch Lan Vin: Khi ta , ch l ni t .

Khi ta i t ha tm hn. Vi ti, Portland ha tm hn ngay t lc ny khi ti cha ri
xa n. Nm nm cha phi l di nhng nhng tri nghim qu ti khng khi bi hi khi
hnh dung n mt ngy mnh s phi ri xa ni y. Thnh ph khng phi l ni ti sinh ra, cng
khng phi l ni ti ln ln. Nhng thnh ph l ni gip ti thc s trng thnh, c v tri thc
hc thut ln kinh nghim sng. Qu thc, tnh yu vi mt a danh khng hn ph thuc vo danh
ting hay nhng kha cnh b ngoi ca ni m chng ta hoc ang sng. Mi ni, mi ngi li
c nhng tri nghim rt ring. Tnh yu c hnh thnh v bi p t . Vi ti, Portland l hin
thn ca cht lng sng hon ho: mt thnh ph xanh, sch, v thanh bnh. V hn th, ci thnh
ph cn rt tr v nh b ny dy cho ti nhng bi hc ln v cch thc m ngi dn v chnh
quyn cng chung tay dng xy mt cng ng thnh vng v bn vng. Ti cng khng bit
chng ni l yu Portland hay cha nhng ch c mt iu chc chn, thnh ph l
mt phn ca cuc i ti.

Dang Nguyen

[1] http://grist.org/article/2009-07-16-sustainable-green-us-cities/full/

[2] http://www.popsci.com/environment/article/2008-02/americas-50-greenest-cities?page=1%2C1

[3] http://www.corporateknights.com/report/2012-greenest-cities-america/top-30-cities