Turk Peikaiof Dergis! Aralk 1993, Cll 8 Say! 30, 42-48 VAJINISMUS TEDAVISINDE EKLEKTIK YAKLASIM: BIR VAKA ORNEGI Uzm. Ceylan TUGRUL Hacettepe Universitesi Tip Fakiltesi Psikiyatd Bolima OzET Bu ¢alismada vajinismus cinsel islev bozuk- Iudunun tedavisinde kullanilabilecek bitinlestirici eklektik bir terapi modeli 6zetlenmeye calisiimistir Tedavide davranisei-bilissel yakiasimlt evlilik ve cin- sel terapilerine ek olarak Gestalt terapl yaklasimindan yararianiimis ve uygulanan teknikier bir vaka drnegi Uzerinde gésteniimistir. Tedavi sonu- cunda gerek evilik iliskisi gerekse cinsel agidan elde edilen olumlu sonugiann, 4 aylk izieme suresince de devam ettiji géruimastr. ABSTRACT In this paper, an integrated eclectic treatment approach for vaginismus sexual dysfunction is sum- marized. In addition to behavioral-cognitive marital and sexual therapy, Gestalt therapy approach is uti- ized and a case example to illustrate the applied techniques is discussed. The positive results obtai- ned ior both marital and sexual problems at the end of the treatment are maintained during the 4 ‘months of follow up period. Giris Kadinlarda gériilen cinsel islev bozukluklarindan biri olan vajinismus DSM-III-R'de (1987) ‘vajinanin dig Ugte birindeki kaslarda koitusu engelleyecek bir bicimde yineleyen ya da sirekli istem dist spazm olusmasi" seklinde tanimlanmaktadir. Yurt diginda yapilan yayiniarda vajinismus iglev bozuklugunun diger cinsel islev bozuklukiarina oranla gok daha az goruidGSU bildirimektedir (Bancroft ve ark. 1982; Golombook ve Rust 1988; Renshaw, 1988; Spector ve Carey 1990). Ulkemizde bu konuda yapilmis sis- tematik arastirmaiara rastianmamakla birlkte, cinsel islev bozukluju nedeniyle tedavi_ merkezierine basvuran kadin hastalarda en sik gOriilen bozuk- Aralik 1993, Cilt 8, Say 30 42 lugun vajinismus oldugu séylenebilir (Ugman, 1982; Yolag ve Tugrul 1991; Tugrul ve ark. 1983) Valinismus tedavisinde 1950 ve 19601 yilar arasinda en sik kullaniian tedavi yakiagimi psikodi- namik yénelimii terapiler olmustur (Freud, 1949; Meyer, 1976). Sonraki_yillarda derin kas gevsetmesi (Wolpe, 1958); sistematik —_du- yarsiziastirma (Obler, 1973); hipnoz (Araoz, 1986) ve farkir ebatlardaki vajinal genisleticilerin kullanimi (Hasiam, 1965) givi alternatif iedavi_yaklasimiani gelistirimistir. Masters ve Johnson (1970) ise vaji- nismusa daha kapsamli yaklasmisiar; tedavide esler arasindaki cinsel davranisian ve iletisim bicimlerini degistimeyi amaciayan ve ev édevieriyle yurlitilen bir yaklasim gelistirmislerdir 19701 yillardan sonra ise klinisyenler cinsel islev bozukluklaninin tedavisinde daha butUnlestirici yaklasimiarin kullaniimasinin gerektigi gérasinde birlesmeye basiamisiardir (Guirguis, 1992). Omegin, Kaplan (1974) cinsel isiev bozukluklarinin iki dizeyde onaya gikabilecegini belirterek, buniar- dan birincisinin davranissal ve editimse! dizey: ikin- cisinin ise daha derin gatismalaria iigili duzey oldugunu ifade etmistir. Bazi klinisyenter de cinsel islev bozukluklaninin tedavisinde cinsel ve evilik te- rapilerinin birlikte yUrdtdimesinin énemini vurgu- lamislardir (Weeks ve Hof 1987; Crowe ve Ridley 1990). Arentewicz ve Schmidt (1983) tedavide evii- lik sorunian, nevrotik gatismalar ve cinsel iglev bo- Zukluguna yénelik tedavilerin birarada ele alinmasi gerektigini bildirmisierdir. Sager (1987) ve Guirguis (1988) ise cinsel isiev bozukiuklarinin tedavisinde oncelikie davranisci_yaklasimin _kullanilmasinin, ancak tedaviye direng gésteren vakaiarda farkli te- rapi kaynaklarindan elde edilen bilgi ve tekniklerin bir butUniGk iginde kullantiarak, ekiektik bir tedavi yakiagiminin uygulanmasinin cok daha yararli olduunu belirmislerdir. Nitekim bugin’ yurt disindaki farkii merkezierde cinsel islev bozukluk- TURK PSIKOLOvi DERGIS! : | }{ i Jannin tedavisinde_farkll' eklektik modeller kul laniimaktadir. Omegin Edinburgh modeli (Bancroft, 4989); Oxford modeli (Hawton, 1985); Ipswich mo- deli (Guilguis, 1991) ve benzerleri. Vaginismus tedavisinde davraniggi yaklasima ek olarak kulianilabilecek yaklagimlardan biri de Gestalt Terapi yaklagimicir, Pearls taratindan 1940 yllinda ortaya atilan bu yakiasim giderek daha da Gelistiimig ve ¢ok gesitli alanlarda, bu arada psiko- somatik — rahatsiziiklarda da —_uygulanmaya baslanmistir (Fagan ve Shepherd 1970; Stevens, 4973). Gestalt yaklagiminda sikikia kullanilan "fan tazide canlandirma’, “bos sandalye" ve "riya caligmalan" gibi bitanlestirme tekniklerinin ézellikie vakanin inhibe oldugu ve tedavide direng gosterdidi durumlarda etkili olduklan gegitli yayinlarda bildiril- mistir (Pearls, 1973; Passons, 1978; Simkin ve Yonteff 1984; Ciarkson, 1991). Bu galigmanin amact ise, vajinismus sikayeti ile Klinigimize bagvuran bir vakanin eklektik bir tedavi yakiasimiyia nasil ele alindigini ve tedavide kul fanilan midahale yéntemlerini sunmaktr. Vakaya davranige'-biligsel ve Gestalt terapi tekniklerinden yararlanilarak cinsel ve eviilik terapisi uygulanmistir. vaka OYKUSU Hasta 23 yaginda, lise mezunu, galigiyor ve 2 yilhk evii. 29 yasindaki yaksek oku! mezunu olan esiyle bir arkadag toplantisinda tanigarak ve 5 ay niganli kaldiktan sonra evlenmis. Niganlilk dnemi gok mutlu gegmis, ancak evienmeden bir hafta Oncesinden itibaren hastada koitus_(cinsel bilesme) Tle ll asip ir Korky basa. Evid leri ginden itibaren koitus gergeklesmemig. Eviil lerinin 6. ve 8. ayinda jinekoloji uzmanina bagvurmalanna ragmen ‘muayene olamamis. Bu arada cesitli yatistiict ilaglar ve analjezik kremler kullanmis, ama higbir, yarar gérmemis. Giderek esiyle de sik sik tartisir olmuslar ve ayrimaya karar vermisler. Bu donemde hastanin annesinin énerisi izerine hastahanemizin « psikiyatri —Kiinigine bagvurmuslar. DEGERLENDIRME Yapilan deGeriendirme gériigmeleri ve uygula- nan MMPI (Minnesota Gok Yoni Kisiik Envanteri) (Savasir, 1981), Rorschach Mrekkep Lekeleri Testi (Schafer, 1954) ve TAT (Tematik Algi Testi) Aral 1993, Cit 8, Sayt 30 43 (Murray, 1938), Golombok-Rust Cinsel_ Doyum Olgei (Tugrul ve ark, 1993) ve Birtchnell Es Degerlendirme Olgedi (Kabakci ve ark. 1993) sonugiarina gore hastada vajinismusa ek olarak herhangi bir psikiyatrik bozukiugun olmadig, ancak &zellikle son 3 aydir énemii evillik sorunian bulun- dugu ortaya gikmistit. Elde edilen bilgilere gore, va- jinismus iglev bozuklugunu hazirlayan, ortaya gikaran ve sUrdOrdlmesinde rol oynayan faktorieri s0yle Ozetlemek mimkiindir: Hazirlayici Faktérier: 1, Olumsuz gooukluk yagantilan: Hastanin anne ve babasi, hasta 10 yasinda iken boganmigiar. Hasta ‘annesiyle _ kalmig. Boganmadan 1 yil sonra hem anne hem de baba yeniden evlenmisler, Annenin eviligi 1 yll, babanin ki ise 4 yil sdrmils. Ikinci boganmadan sonra anne bir daha evienmemig ancak zaman zaman erkek al kadaslan olurmus ve buniar 1-2 aylik sireler ic hasta ve annesiyle birlikte kalirlarmts. Boyle zaman- larda hasta anneannesiyle kalmayi tercih eder, ancak gerek anneannenin gerekse _hastanin cevresindeki ditjer insanlann. anne hakkindaki olumsuz sézleri nedeniyle bir stire sonra annenin yanina dénermig. Hasta cocukiugundan beri babasi ile nadiren gérigtirmis; bu gdrligmelerde de babas! slirekli olarak hastay: erkeklerden gelebilecek tehli- kelere karst uyanitmis. 2, Cinsel suglanma ve endigeler: a. Hasta gok kiigik yasiardan itibaren sik sik masturbasyon’ yaparmis. 17 yaginda iken birgin bunun gok zararli oldugunu okumug ve 0 ginden sonra hig masturbasyon yapmamis. Bununla birikte mastirbasyonla iigili suglama ve endigeleri uzun sire devam etmis. 8. Yaniig ve eksik cinsel bilgiler: Gerek hastanin gerekse esinin cinsel_bilgi izeyinin gok dagik oldugu ve cinsel konularia ilgili yanits inanglannin bulundugu gérdimastar. Ortaya Gikarici Faktérler: 1. Hastanin koitusdan agin korkmast 2. Hastanin kadin ve anne roller’ ile ilgili endige ve korkulart TURK PSIKOLOJI DERGISISirdiriicii Faktérler: 1. Esler arasindaki cinseliletisimsizlik 2. Cinsel iligkiden kaginma 8. Sorunun géziimii ile ilgili yanlig uygulamatar {alkol alma, yatistine: itaglar, analjezik kremier, muska ve ¢esitli dini uygulamalar, esi tarafindan zaman zaman agiri zorianma), 4, Esler arasindaki evilik soruniart 5. Hastanin, eginin ailesiyle olan iligkilerindeki sorunlar. TEDAVI YAKLASIMI Tedavide 3 terapi yaklagimi esas alinmistir: 1. Hasta ve esi arasindaki evilik soruniannin ozimienebilmesinde davranigg-bligsel yakiasimli evil terapisi uygulandi. Evillk terapisinde su tek- niklerden yararianildi: a, Davranisiarin deGistirimesi (behavioral exc- hange) (Jacobson ve Gurman, 1986): Bunun icin, eslerin birbirlerini memnun edebilmek icin yapabile- cekieri davranislaria ilgili cesitii segenekler belirien- dive 0 hafta. iginde bunlardan bazilanni gergeklestirmeleri Sdev olarak verild. b, Dusince hatalari (Emerg, 1981): Eslerin bir- birerinin “ davranislarnin saptanmasi ‘ile ilgili disinceleri aragtinlarak cesiti disiince hatalan yapilip yapilmadiél, yapiidiysa bunlanh nasil duzeltilebilecegi ve ayni olaya farkh bicimierde nasil bakilabileceg izerinde galisiai. c. lletisim e¥itimi (Gottman ve ark. 1976): Eslerin istek, digince ve duygulann! birbirierine agik, net ve yargilamadan iletebiimeleri icin eglere karsilkit provalar yaptinidt. Ayrica iletisimdeki sozel oimayan ipuglan ile ilgili egzersizler yapildi. d, Problem gézme editimi (Stuart, 1980): Prob- lemin tanimini yapma egzersizlerine ek olarak, al- tematif g6zim yollaninin neler olabilecegi belirlene- Tek listeler hazirlandi. Bu listelere gére eslerin ézim igin sorumluluk yaklenmeteri ve plan yapma- lan destekiendi. e. Catigmayi azaltma (Schmaling ve ark. 1989): ‘Once gatisma konusu il li olarak eslerin duygu ve diisiincelerini ifade etmelerine izin verilal. Sonra ayn! olay agamalara béllinerek, her asamada Aralik 1993, Cilt 8, Sayt 30 44 yapilabilecek —farklidavranislann yada soylenebilecek farkli sbzlerin neler olabilecedi karsilikl provalaria denendi. 2, Vajinismus iglev bozuklugunun tedavisinde davranigsal-biligsel yaklagimli cinsel terapi uygu- landi. Cinsel terapide gu tekniklerden yararlaniidi: a. Cinselikie igi yanti ve inanglanin duzeltimesi: Egiere bu konu ile ilgili okuma mater- yali veriidi, ayrica bu konu ile ilgili endige ve Sucluluk duygulan ile karsilkli beklentileri dzerinde duruldu. b. Duyumlara odaklanma (Masters ve Johnson, 1970): Gerek egler arasindaki cinsel iletigimin gelistirlebiimesi, gerekse cinsel iligkiye bir hazirlik yapllabiimesi icin, genital alan disindaki duyumlara odakianma ve genital duyumlara odaklanma egzer- sizleri kullanildt. ¢, Gevgetme (Jacobson, 1938) ve nefes alma (Cappo ve Holmes, 1984) e¥itimi: Koitus denemele- fi sirasinda hastanin hangi kas gruplarinda asin ger- ginligin onaya ciktigi gift ile birikte belirlendikten sonra, hastaya s6z konusu kas gruplari ile ilgil derin kas gevgetme ve nefes alma egzersizieri bret, Hastanin evde de ayni egzersizieri tekrar- layabilmesi igin, gdriigme sirasinda yaptinian kas gevsetme egzersizi yénergeleri audio kasete alinarak, hastaya verild, 4, Agamalt parmak egzersizieri (Hawton, 1985): Hastanin vajen kaslarindaki kasiimay: kontrol altina alabilmesi ve vajenin iginde birgey olsa bile kasilmanin onaya cikmadigin gdrebilmesi_igin asamali_parmak egzersizieri verildi. Ayn amacia tamponlardan da yararianiidt, ©. Agamali koitus egzersizleri (Masters ve John- son, 1970): Parmak egzersizlerinde oldugu gibi deiidirmeden baslayarak koitusa kadar giden agamall egzersizler yaptiriidi. 3. Cinsel terapi sirasinda ortaya _gikan direnglerin giderilmesinde Gestalt terapi yaklagimi kullanild!. Gestalt terapide-su tekniklerden yarar- janildt: @ Fantazide sorunlu organla_bittuniegme teknigi (Alexander, 1971): Hastanin sorunu yaratan organtyla_yani vajeniyle tantazide bitinlesmesi, ‘onu vicudunun fonksiyonel bir parcast haline geti- TORK PSIKOLOJI DERGISI %rebilmesi igin nce, hasta fantazide kendi vajinasi iginde bir yolculuga gikanid ve yolculuk sirasinda karsilastifi engellerle basacikabiimest ve bu engel- leri yok edebilmesi icin desteklendi ve yonlendirildi. Daha sonra ise hastaya fantazide kendini kendi va~ jeni olarak canlandirmast ve vajeni olarak neler his- settifi, neler dlsindigG ve ne gibi ézellikleri oldugu hakkinda konusmasi istendi. b, Bog sandalye teknigi (Passons, 1975): Bu teknik tedavide birkag farkli gekiide kullanudi. Bun- lardan birincisinde hastann anne olmaya_iligkin duygu ve disiincelerinin farkina varabilmesi ve bunlan kendi iginde bitinlestirebilmesi icin, has- tanin karsisina bos bir sandalye konuldu ve bu bos sandalyede kendinin "anne olmug olarak" otur- dugunu farzetmesi istendi. Daha sonra “hendz anne olmamig hasta yani kendisi" ile “anne olmus hasta yani gelecekteki kendis!” olarak bir diyalog lug turmasi sdylendi. Bu uygulama ayrica *heniiz kadin olmamig hasta yani simdiki kendisi" ile "kadin olmus hasta yani gelecekteki kencisi” arasinda da yaptintd. Diger taraftan hastanin anne ve babast ile iigit bazt olumsuz duygulannin farkina varabilmesi igin ayni teknikie hastanin bog sandalyeye annesini Ve babasini oturimasi ve diyalog olusturmast saglandi. Bos sandalye tekniginden, hastanin teda- vi sirasinda vefat eden babas! ile vedalasabilmesini saglayabilmek amaciylada yararianiidt. c. Roya galigmalan (Clarkson, 1991): Tedavi sirasinda hastanin zaman zaman uyku sorun- larindan ve Korkulu riyalardan sikayetci ol mast izerine riya caligmalan gergeklestirldi. Gestalt yaklasiminda _kiginin riyasindaki her kisi, obje, mekan ya da durumun o kiginin bir yonund yansittii ‘ve dolayisiyia kiginin bir pargasi oldugu digindlur. Bu tedavide de riya caligmaian igin ‘énce hasta ile birlikte gdrd0G0 rlya momkin oldugu kadar detayli bir sekilde yaziidi ve daha sonra has- tanin riyasinda gérdigd her insan, obje, mekan ve durum olarak neler hissettigini ya da diigindagand itade etmesi istendi., Tepavi sURECI Hasta ve esi polklinigimize bagvurduktan sonra degerlendirme gorligmeterine basland. Degeriendirme sirasinda hasta ve esiyle hem bir te hem de ayri ayri gérlisiid’. Ayrica, hastaya psi- kolojik testier uyguiand!. Béylece gerekli bilgiter elde edildikten ve tedavi plant olusturulduktan sonre Aralik 1993, Cilt 8, Say! 30 tedaviye baslandi. Tedavinin ilk 2 ayinda hasta ve esiyle haftada 1 kez goriighlerek, evilik soruntan Gzerinde odaklaniidh. Bu gérusmeler sirasinda ciftin oldukga motive oldukian ve gerek gérigmeler sirasinda, gerekse ev Sdevierinin uygulanmasinda ‘gok gaba gosterdikleri dikkati gekti. Ikinci ayin so- nunda evilkie ilgiti soruntarda belirgin bir dizelme ortaya cikmasi dzerine cinsel tedaviye gecildi. Bu- nunla birlikte ttim tedavi boyunca zaman zaman ev- liik soruntani Gzerinde duruldu. Cinsel tedaviye baslanmast ile koitus yasagi Ko- nuldu ve duyumiara odakianma egzersizieri_ ile gevgetme egzersizierine baslandi. Asamali parmak egzersizierine geciimesiyle hastada belirgin bir direng ortaya gikti, Bunun Ozerine _bireysel gorismelere agirik veriidi ve direnoin ' onaya gikmesinda rol oynayabilecek taktérier biligsel ve Gestalt yaklagimlaniyla ele alindi. Fantazide soruniu organla bitaniesmeye iliskin uygulamatar bu sirada yapildi. Bundan sonraki dinemde hasta parmak eg- zersizierini yapmaya basiadi, ancak geceleri sik sik uyanmaktan ve kétd = rilyalar_~ gdrmekten yakinmaktaydl. Bu siradayapilan riya, ‘galigmataninda annesini erkek arkadaslarindan biriy- le uygunsuz bir durumda gérmesi ve annesinin has- tay etkek arkadaslarndan kiskanmast ile iiili anilar ortaya giktt, Bunlara bagi olarak hastanin annesiyle ‘igi duygulannin ifadesinde ve ¢éziminde ise bos sandalye tekniginden yararianildt. Tedavinin 6. ayinda hasta parmak egzersizlerini tamamladi ve agamali koitus egzersizierine geciidi, Koitus egzersizlerinin sonuna dogru hem hastanin hem de eginin motivasyonunda belirgin bir digme oldu ve aralanndaki tartigmalar da arti. Hastanin, bu tartismalara zaman zaman kayinvalidesinin ve gorimcesinin de katildigini ve kendisini agin’ dere- cede sugladiklarini belirtmesi izerine gérdigmelerde tekrar problem gézme yollart ve catigmayt azaltmna teknikieri Gzerinde duruldu. Bu arada kayinvalde ve g6rimce ile olan lliskilerin yeniden dizenlenmesi igin provalar yapildi. Tedavinin 8. ayinda koitus. yasaginin kaldinidigit ‘ik hafta hastanin babas! aniden veiat etti. Hasta babasiyla son 6 yildir hig gérligmemisti ve bu ani él hem hastanin ruh halinde hem de uykularinda belirgin bir bozulmaya yo! agt. Yapilan riya analiz- leri ve bog sandalye uygulamaian' ile babasiyla iigili gatisma ve sugluluk duygulan ele alindi ve babasi jie vedalasmasi saflandi. Iki ay kadar siren bu dénemde hasta her tri cinsel yaklagimdan ‘TURK PSIKOLOJI DERGISIkegindi. Babasiyla ilgili’ duygulan dzerinde alisilirken hastamn anne ve kadin olmakia ilgili éndigeleri art. Bunlarla igi yang inanclan Uzerinde énce biligsel yeklagimla, sonra da Gestalt tekniklerinden bos sandalye teknigi ile galigild. Sonug olarak tedavinin baslamasindan yaklagik 48 ay sonra koltus gergeklestiridi. Izleyen 4 ay bo- yunca ayda bir kez Kontrole gelen giftin gerek evillik iigkileri gerekse vajinismus acisindan sorunlart kal- madigi g6ruldi. Yapiian son gdrismede ise has- janin hamile oldugu d6reniidi. SONUG VE TARTISMA Ozetlenecek olursa, vajinismus tanistyla izienen bu hastanin tedavisinde eklektik bir tedavi yaklasimt zienmig ve tedaviye énce evil terapisi ile bagianmig, cinsel terapi ile devam ediimig ve tedavi sirasinda ortaya gikan direng ve yasam olaylari ile iigili duygularin cdzimienmesinde ise Gestalt terapi yakiagimindan yararianiimigtir. Tedavi_ sonrasinda geriye dénig olmamig, evilik iliskisi ve cinsel agidan elde edilen olumlu sonugiar 4 aylk izieme boyunca da devamn etmistir. Vajinismus tedavisinde birgok vakada sadece cinsel terapi ya da evilik ve cinsel terapinin bir arada kullanilmastyla olumlu sonuglar elde etmek miimktin olmaktadir (Arentewies ve Schmidth,1983; Hawton ve Catalan, 1990). Ancak tedaviye direng gésteren vakalarda, direnoin gézilebilmesinde Giger terapi yaklagimlanndani da yararlanarak eklek- tik bir yaklagimin uyguianmast ya da baska bir deyisle terapistin kullanabilecegi “farkli_terapi secenekletinin’ olmasi, tedavinin tamamlanabilmesi agisindan zorunlu gérlimektedir. Bu vakadan elde edilen olumiu sonuglar da, vajinismus tedavisinde Gestalt terapi yaklasiminin, — davranig¢r-blligse! yakiasimit evilik ve cinsel terapi yaklagimianina ek olarak kullanilabilecek, iyi bir segenek oldugunu géstermektedir, Bununla —_birlikte Gestalt yaklasiminin etkili bir bigimde kullanilabilmesi icin, hastanin tedavide kullanilacak teknikiere uyum sagiayabiimes! cok énemiidir. Bu nedenle tedavide Gestalt terapi —tekniklerinin uygulanmasina gegiimeden énce bazi alistirma egzersizierinin yapilmast ve bu yaklasimin hasta igin uygun olup olmadiginin arastinimasi gerekmektedir. Dolayrsiyla bu yaklasim her vaka igin tedavide yarar- lantlabilecek iyi bir segenek olmayabilir. Diger taraf- tan‘eklektik yaklasimlar acisindan akilda tutulmasi Aralik 1993, Cilt 8, Say! 30 48 gereken gok Onemli bir nokta da, eklektik tedavi yaklagimmin casitl terapl yaklagimlarina 6zgdi tek- riklerin gelisighzel bir bicimde kullanilamayacagidir. Eklektik tedavi yaklasimi ile olumlu sonuglar elde edebilmek icin terapistin kullanacagi teknikieri gok iyi bilmesi ve bunu kendi terapi anlayis! iginde biltdnlestirmig olmasi gerekmektedir. Klinigimizde .vajinismus tedavisinde kullaniian bu ekieltik tedavi yakiasimt ile sadece bu vakada de¥il, bagka vakalarda da olumlu sonuglar elde edil- mistir. Ancak heniz bu konuda yapiimig sistematik ve kontroll . galismalar yoktur. Vajinismusun Ulkemizde sik gordlen bir cinsel islev bozuklugu oldugu dikkate alindiginda; gerek vaj inismusun eti- yolojisi, gerekse farkh tedavi yaklasimianinin etkin konularinda yapilacak galigmalara cok gereksinim duyuldugu ortaya cikmaktadir. KAYNAKLAR Alexander, E.D. (1971). In the body travel: A growth experience with fantasy. Psychothe- apy: Theory, Research and Practice, 4, 319-324. ‘American Psychiatric Association (1987). Diag nostic and Statistical Manual of Mental Disor~ ders. (Third Edition, Revised.) Washington D.C: American Psychiatric Association Press. ‘Araoz, D.L. (1986). Uses of hypnosis in the ‘psychogenic sexual dsyfunction. Psychiatric ‘Annals, 16 (2), 48 - 57. Arentewicz, G. & Schmidt, G. (1983). The Treat ment of Sexual Disorders, New York: New York Press. Bancroft, J., Tyrer, G. & Wamer, P. (1982). The classification of sexual problems in women. British Journal of Sex and Medicine, 82, 30-37. Bancroft, J. (1989). Human Sexuality and Its Prob Jems (2nd edition). Edinburg: Chuchil - Living- ‘stone. Cappo, B. M. & Hoimes, D. S. (1984). The utility of prolonged respiratory exhalation for reducing physiological and psychological arousal In non-threatening and threatening situations. Journal of Psychosomatic Research, 28, 265 - 273, Clarkson, P. (1991). Gestalt Counseling in Action. TURK PSIKOLOJI DERGISILondon: J. W. Arrowsmith Ltd, Crowe, M. & Ridley, J. (1990). Therapy with Coup es, Oxtord: Blackwell Scientific Publications. Emergy, G. (1981). A New Beginning: How to chan ge your life through cognitive therapy. New Yoik: Simon and Schuster. Fagan, J. & Shepherd, |. J. (1973). Gestalt The rapy Now. Science and behavior books. Har- mondsworth: Penguin, Freud, S. (1949). Three Essays on the Theory of ‘Sexuality. London: Imago Press. Golombok, S. & Rust, J. (1988). Diagnosis of se xual dsyiunction: Relationship between DSM- IIl-R and the Griss, Journal of Sex and Marital Therapy, 3(1), 119 - 124. Gottman, J., Markman, H., Notatius, C. & Gonso, J. (1976). A Couple's Guide to Communicati- on. ilinois: Research Press. Guirguis, W. R. (1988). Literature up-date: A crit ‘al review. Sexual and Marital Therapy, 3, 125-128. Guirguis, W. R. (1991). Sex therapy with couples. In D, Hooper and: W. Dryden (Eds.) Couple Therapy: A Handbook. Milton Keynes and Phi- ladelphia: Open University Press, Guirguis, W. R. (1992). Sex therapy: An integrative model. In W. Dryden (Ed.), Integrative and Ec- lectic Therapy: A Handbook, Buckingham: Open University Press. Hasiam, M. T. (1965). The treatment of psychoge nic dsyparenia by reciprocal inhibition. British. Joumal of. Poyehiaty 111, 280 - 282. Howton, K. (1985). Sex Therapy: A Practical Guide. Oxiord: Oxford University Press. Howion, K. & Catalan, J. (1990). Sex therapy for vaginismus: Chatacteristics of coupies and ireatment outcome. Sexual and Marital The- rapy, 5(1), 39-48. Jacobson, E, (1938). Progressive Relaxation. Chi- cago: University of Chicago Press. Jacobson, N. S. & Gurman, A. S. (1988). Clinical Handbook of Marital Therapy. New York: Guil- ford Press. Kabakor, E., Tugrul, C. & Oztan, N. (1993) Birte hnell eg de¥erlendirme Sigegi: Gegerlik ve Aralik 1993, Cilt 8, Sayi 30 47 guvenirlik caligmasi. Psikoloji Dergisi, 8(29), 31-87. Kaplan, H. S. (1974). The New Sex Therapy. New York: Brunner - Mazel. Masters, W. H. & Johnson, V. E. (1970). Human Sexual Adequacy. Edinburg: Churchill - Living- stone. Meyer, J. K. (1976). Clinical Management of Sexual Disorders, Baltimore: Willams and Wilkins Co, Murray, H. A. (1988). Explorations in Personality. New York: Oxtord Press. Obler, M. (1973). Systematic desensitization in se xual disorders. Journal of Behavior Therapy and Experimental Psychiatry, 4, 93 - 98. Passons, W. R. (1975). Gestalt Approaches in Co- unseling. New York: Holt, Rinehart and Wins- ton, Inc. Pearis, F. (1979). The Gestall Approach and Eye Witness to Therapy. New York: Science and Behavior Books. Renshaw, D. C. (1988). Profile of 2376 patients tre ated at Loyola Sex Clinic between 1972 and 1987. Journal of Sex and Marital Therepy, 3, 141-117. Sager, C. J. (1987). Foreword inG.R, Weeks and L. Hof (Eds.) Integrating Sex and Marital The- rapy. New York: Brunner - Mazel. Savasir, |. (1981), Minnesota Gok Yoni) Kisilik En- vanteri El Kitabi (Turk Standardizasyonu). An- kara: Seving Matbaas!. Schafer, R. (1954), Psychoanalytic interpretation in Rorschach Testing, New York: Grune & Strat- ton. Schmaiing, K. B., Fruzzetti, A. E. & Jacobson, N. . (1989). Marital problems. In K. Hawton (€0.) Cognitive Behavior Therapy for Psychiat- ric Problems: A practical guide. Oxtord: Ox- ord University Press. i Simkin, J. S. & Yonteff, G. M, (1984). Gestalt The- rapy. In R. Corsini (Ed.) Current Psychothera- pies, itésca, llinois: F. E. Peacock Inc. Spector, H. P. & Carey, M. P. (1990). Incidence and prevelence of the sexual dsyfunctions: A critical review of the empirical literature. Archi- eves of Sexual Behavior, 19(4), 389 - 408. TURK PSIKOLO,JI DERGIS!Stevens, J. ©. (1973). Awareness: Exploring, ex ‘perimenting, experiencing. New York: Reral People Press. Stuart, R. B. (1980). Helping Couples Change: A social learning approach to marital therapy. New York: Guilford Press. TuBrul, C., Oztan, N. & Kabako!, E. (1993). Go lombok - Rust Cinsel Doyum Olgegnin Stan- dardizasyon Galismasi. Tark Psikiyatri Dergist, 4(2), 83 - 88. Aralik 1983, Cit 8, Sayi 30 48 Ugman, P. (1982). Cinsel soruniann tedavisinde yeni yaklasimiar. Psikoloji Dergisi, 44 -15, 3-7. Yolag, P. & Tugr:,, ©. (1991). Vajinismus vaka iarnda Gestalt yakiagimi. XXVII. Ulusal Psiki- yatri Kongresi, Antalya. Weeks, G. R. & Hof, L. (1987). Integrating Sex and ‘Marital Therapy. New York: Brunner - Mazel. Wolpe, J. (1958). Psychotherapy by Reciprocal Inhibition, Stanford: Stanford University Press. TURK PSIKOLOJI DERGISIEZ TANITIMI GOCUKLARDA GORSEL iSiTSEL SAYI DIZILERI TESTINDEN ALINAN PUANLARA MNEMONIK TEKNIKLERIN VE SUNUM HIZININ ETKISi ‘Nurhan Meni Hacettepe Universitesi, Psikoloji Boltimi Deneyse! Psikoloji A.B.D. 173 Sayfa, 73 Kayrtik, ANKARA 1991. Danigman : Prof. Or. Sirel Karakas Bu arastirmanin amaci, mnemonik egitim tart, sunum hizt ve cinsiyet degigkenlerinin kisa sireli beliekte tutulan say! dizilerinin hatiranmasina olan etkisini incelemektir. Kisa sireli bellege iliskin per- formans Gérsel isitsel Sayt Dizileti - Yetigkin Testi? nden alinan puaniar yoluyla digbimistii. Denek olarak, 10-11 yaslarinda 60° 1 kiz, 60" | erkek olmak Gzere 120 Iikokul 68rencisi kullanilmisti. Aragtir- ma; Ontest, egitim ve sontest olmak dzere Lig aga- mada yirlitdimdstir. Arastirmanin amacini gergek- lestirmek Ozere Sx2x2 faktOrlii seckisiz grup deney deseni kullaniimistir, Bu desenle, bagimsiz deviis- kenlerin olast temel etkilerinin ve ortak etkilerinin belirlenmesine caligiimistit. Arastirma bulguian, mnemonik egjtim tard de- diskenin GISD-Y Testinde yer alan test puaniannin timind manidar dizeyde etklledigini gostermistir. Diger bir deyisle, ,verilen mnemonik egitime bagh olarak deneklerin GISD-Y Testinden ‘aldiklan fark puanlarinda artis gOzlenmistir. Sunum hizi dejigke- ni, GISD-Y Testi puanlanindan Isitsel-Sézel alt testi, isitsel -Uyarim, Sézel-Anlatim ve Duyu-l¢i Kayna- sim birlegik testler| ile Topiam GISD-Y ‘ yi manidar diizeyde etkilemistir. Sézti edilen test_puanlaninin tuminde, test maddelerinin 2 ger sn hizia sunuldu- u kogula atanan deneklerin fark puant ortalamaia- 1, test maddelerinin 1’ er sn hizia sunuidugu kogula atanan deneklerin fark puant ortalamalarindan yiksektir. Cinsiyet dedigkenin ise GISD-Y Testin- den elde edilen puanlarinin hig biri Gzerinde mani- dar dizeyde bir etkisi bulunmamistir, Buna kargin, mnemonik egitim turd ve unum. hizi-degiskenieri- nin GISD-Y Testi puanlarindan; Gérsel:Yazil alt, testi, Gérsel-Uyarim, Yazili- Aniatim ve Duyular - Aras Kaynar'm birlesik testleri ile Toplam GISD-Y" ye iligkin puantar tizerindeki ortak etki dazeydedir. Diger yandan, mnemonik ef sunum hizi ve cinsiyet degiskenlerinin GISD-Y Tes- tinden eide edilen test puanlannin hig biri Uzerinde- ki ortak etkisi manidar diizeyde bulunmamistir. THE EFFECT OF MNEMONIC TRAINING AND PRESENTATION RATE ON VISUAL DIGIT SPAN TEST SCORES OF CHILDREN The purpose of this research is to investigate the effects of recall digit span in a short term me- mory of mnemonic training, presentation rate and the sex. The short term memory’ s performance is, taken prom Visual Aural Digit Span and’ Adult Test which is VADS-A, A total of 120 primary school children served as subjects who were between 10 and 11 years old, 60 of them were girls and 60 of them were boys. The research was developed in three stages which were pretest, training and the posttest. x2x2 factorial randomized experimental group design, the possible main effects and inte- raction effects of the independent variables were ti- red to be determined. The findings indicate that mnemonic training variable has effect on all three VADS-A test scores, in a significant level. in other words, in this mneno- nic training, subjects made augmentation on VADS-A test scores. Presentation rate variable is from VADS-A test scores; Aural - Oral subtest, AU- ral -input, Oral - Expression, Intrasensory - Integration joint tests and total VADS-A test were effective in @ significant level. In all the test scores we have mentioned so far, test items were given in ‘every 2 seconds to the subjects and their average difference scores were higher than those subjects whose test items given in every 1 second. In all the test scores sex effect was not significant. But Ins- tead of this, mnenonic training and present: te variables on VADS-A test scores Visual-Written ‘subtest, Visual-Input, Written-Expression intersen- ‘sory-integration joint test and total VADS-A test score, interaction had effect in significant level. On the other hand, all the scores from VADS-A TEST with the variables of interaction effects; mnenonic training, presentation rate and the sex had no significance. eeDUSK VE YUKSEK KAYGIL! GNiveRSiTE OGRENCILERINDE YUZYUZE VE TELEFONLA KURULAN iLeTiSiMiN PROBLEM COZME BECERISINE ETKIsi Ozlem ULUSOY Hacettepe Universitesi, Psikoloji Bélami, Deneysel Psikoloji A.B.D., 60 sayfa, 56 kaynak, Ankara 1991. Danigman ; Prof. Dr. Sirel Karakas Bu arastrmanin amac! disk ve ylksek kaygtlt Gniversite Ogrencilerinde yizylze ve telefonia kuru lan iletisimin problem gézme. becerisine etkisini in- eélemekti, Bu amacla , H.U' nin cesitli boiimilerin- de okuyan 40° 1 digik, 40" 1 yiksek kaygihi toplam 80 deneje * lletisim Cattsma Durumu " diye anilan bir iletisim gdrevi veriimistir. Bu gdrev oldukga basit hale getiiimig bir sehir haritas! Ozerinde biri kisa (cézimid) digeri uzun (géziimsiiz) iki ayn yolun ta~ Tif edilmesi ve cizilmesinden olugmaktadir. Arastir- mada deneklerin séz konusu bu iletisim gdrevini yuzyiize ve telefon aractligiyia gerceklestirmeleri ‘Sagianmistr. Deney oturumiannda deneklerin kisa yolu ¢6 zum sureleri, tekrar sayilar ve uzun yolu gézme basanian ve tekrar saylianina iliskin veriler toptan- misttt. Kisa yolun g6zim siresi ve tekrar sayllarna lliskin veri gruplarinin her biri de 2 (yizyiize ve tele- fon)x2 (disik ve yiksek kaygih)'ik seckisiz grup desenine uygun Varyans Analizi teknigiyle analiz edilmistit. Arastirmanin bulgulan iletisim durumu degiskenin temel etkisinin antamlt olmadigi gdster- migtit. Daha acik bir deyisie, yGzylze ve telefon araciltGiyla iletisimde bulunan denek gruplarinin ki- sa yolu ¢ézim siireleri ve tekrar sayllant arasinda anlamii bir fark g6zlenmemistir. Buna kargin, kayg! dlzeyi degiskenin temel etkisinin anlami oldugu gézlenmistir. Kisa yolu cdzmek igin, ylksek kaygililara gore Giigikk kaygtlt denekler daha az sire harcamisiar ve daha az tekrar yapmislardir. Ote yandan denek gruplarinin uzun yolu gézme bagariian X? testiyle test ediimig ve denek gruplannin uzun yolu gézme basanlannin bulunduklan iletisim durumu ve kay‘ dizeyine bagli olarak bir degisme gostermedi gozienmistir, Bu bulgular, kaygi dlzeyi ve iletisim becerisi Aralik 1993, Cilt 8, Say 30 arasindak iligkiyi inceleyen diger arastirmalanin bu guiarinin rsiGi altinda tartigilms, ietigim gatigma di rumu tekniginin avantaj ve dezavantajlan izerind duruimus ve gelecek aragtirmalar igin énerile getirilmistir. THE EFFECT OF FACE TO FACE AND TE LEPHONE COMMUNICATION ON THE PROB LEM SOLVING SKILLS OF UNIVERSIT STUDENTS The purpose of this research was to investigat the effect of face-to-face and telephone communi cation on the problem solving skills of universit Students. For these purpose, 40 dyads composes of 80 students in various departments of Hacettep University ( 40 low-anxiety and 40 high-anxiet subjects) were given a communication- confiict situ ation task. This task«consisted of describing anc drawing two different roads, one short (solvable and the other long (insolvable) on a simplified cit map. The dyads carried out this task either face ‘to-face or by telephone. ‘The data collected in experimental sessions inc- luded the amount of time spent and trials used in solving the short road, and the number of subiacts who determined that the long road was insolvable . The data for the short road were analyzed using the ANOVA appropriate.for a 2 (face-to-face vs. te- lephone) x 2 (low vs. high anxiety) completely ran- domized design. Resuks indicate that the main ef- fect of the communication situation was not signi cant. In other words, there was.no statistically signi- ficant difference in either the amount of time spent or number of trials solving the sort road for elther face-to-face or telephone based communication. in contrast, the main effect of anxiety was significant, That is, low-anxiety subjects solved the short road in less time and with fewer trials than their high- anxiety counterparts, On the other hand, the num- ber of subjects in each experimental group who re conized that the long road was insoivable was tes- ted using the Chi -square statistic. The realization of this fact was not Gependent on the level of anxi ety or the communication situation, These results were discussed in light of othe: esearch investigating the relationship betwee! anxiety and communication skills. In addition, the disadvantages of the communication -conflict situa tion were reviewed, culminating in some sugges tions for future research on this topic. TURK PSIKOLOJI DERGIS\raa * | TOPLANTI VE KONGRELER 40-14 Ocak 1994, First International Confe- rence *L. S. Vygotsky and the school", Mos- cow, Russia. Basvuru: Alla Antonova, Evre- ka Free University, Novokosinskaia 27-151, 111672 Moscow, Russia, or Steve Kerr, 122 Mill Hall, DQ-12, University of Washington, Seattle, Washington 98195, USA. 7-10 Subat 1994. international Conference on Schizoprenia, Oslo, Norway. Basvuru: Child Psychiatric Clinic, University of Oslo, P. 0. Box 59, Vinderen 0319 Oslo, Norway, Tel: 47-22-924776. Fax: 47-22-142666. 21-25 Subat 1994. International Conference on Aging, Depression and Dementia, Graz, Austria. Basvuru: Auenbruggerplatz. 22, A- 8036 Graz, Avusturya. 4-5 Mart 1994. |. Sosyal Psikiyatri Sempoz- yumu, Antalya. Basvuru: Prof. Dr, isik Sayil PKC 170 Dikimevi, ANKARA. 19 19 33, - 362 12 92 - 24-27 Mart 1994. 1994 Annual Conference of The British Psychological Society. Bring- ton Centre, UK. Basyuru: The Conference Office, The British Psychological Society, ‘St. Andrews House, 48 Princess Road East, Leicester LE1 7DR, UK. 7-40 Nisan 1984, European Congress of Psychophsiology, Barcelona, Spain. Bagyuru: T. Sagales, Hospital General Uni- versitari, Vall d'Hebron, Pg. Vall dHepron * S/n, 08035 Barcelona, Spain. 16-22 Nisan 1994. "Gég ve Killtir Déntiguimiintin Psikoloji ve Patolojisi*. Turk- Aiman Psikiyatri Kongresi, Antalya, Basvuru: Dog. Dr. Vedat Sar, istanbul Tip Fakiltesi Psikiyatri Klinigi, 34890 Gapa/ istanbul. Fax: 212- 248 23 54. 15-17 Haziran 1994, First European Cong- ress on Disorders of Personality: Treat- ment, Strategies, Assessment, Theory. Nu- megen, The Netherlands. Basvuru: Mrs. M. Major, P. 0. Box 9111, 6500 HN Nijme- gen, The Netherlar us. 22-26 Haziran 1994. Second Internationa! Congress on Intergrative and Eclectic Psychotherapy, Lyon, France. Bagvuru: In- ~ ternational Academy of Eclectic Psychothe- rapists, Apdo. Postal 51-042, 45080 Guadalajara, Jalisco, Mexico. 10-14 Temmuz 1994, Annual Convention of the Intemational Council of Psychologists, Lisbon, Portugal. Basvuru: ICP Secretariat, PO Box 62, Hopkinton, RI 02833-0062, USA. 13-15 Temmuz 1994, 2nd International Congress of Family Psychology. University of Padua, Italy. Basvuru: Mario Cusinato, Dept Psicologia Generale, Piazza Cavour 23, |-35139 Padua, Italy. TURK PSIKOLO\I DERGISI |** 14-16 Temmuz 1994. 15th International Conference of the Stress and Anxiety Rese- arch Society. Madrid, Spain. Basvuru; Tom Backer Johnsen, University of Bergen, Psychometrics Unit, Sydnesplass 13, Ne 5000 Bergen, Norway. ** 17-22 Temmuz 1994. 23rd International Congress of Applied Psychology, Madrid, Spain. Basvuru: Colegio Oficial de Psicolé- gos, Nunez de Balboa, 58, S, 28001 Mad- rid, Spain, ** 24-27 Temmuz 1994. Xil. Congress of Cross-Cultural Psychology, Pamplona, Na- varre, Spain. Basvuru: Administrative Sec- retary of Colegio Oficial de Psicologes |ACCP Monosterio de Yarte, 2 trasera- 31001 Pamplona/lruna (Spain). Tel: (48) 17 51 33 Fax: (48) 1753 48, % 25-28 Temmuz 1994. Congress of the In- ternational Association for Child and Ado- lescent Psychiatry and Allied Professionals “Violence and Vulnerabilty" San Fransisco, USA. Basvuru: Irving Philips, M. D. Depart. ment of Psychiatry Langley Porter N.P.1.401 Pamassus Avenue, San Fransisco, Califor- nia, USA, Tel: 1-415-731-7379, % Agustos 1994. 16th intemational Congress of Psychotherapy. Seoul, R. O. South Korea. %* 12-16 Agustos 1994. Annual Meeting of the American Psychological Association. Los Angeies, California, USA. Basvuru: Aralik 1993, Cilt 8, Say: 30 American Psychological Association, 1 Seventeenth Street N.W., Washington 20036, USA. % 6-10 Eylill 1994. 24th Congress of the Topean Association for Behaviour Ther: Corfu, Greece. Basvuru: Thriaena Con tess, 24 Har, Trikoupi Str., 106 79 Athe Greece. % 21-23 Eyliil 1994. Vill, Uiusal Psikoloji Kongresi, Izmir. Basvurur Ar, Gér, Gur Varan Ege Universitesi Edebiyat Fakiite Psikoloji Béla 35040 Bornova / izmir Tol: (0-232) 388 01 10/1373 Fax: (0-232) 388 11 02 %* 11-13 Kasim 1994, Annual Meeting of th Psychonomic Society. St Louis, Missour USA. Basvuru: Cynthia H. Null, Psycholo Dept, College of William & Mary, William: burg, Virginia 23185, USA, %* 11-15 AGustos 1995. Annual Meeting of the American Psychological Association, New York, New York, USA. Basvuru: Am can Psychological Association, 1200 Se- venteenth Street N.W., Washington DC 20036, USA. % 11-15 Agustos 1995. 53rd Annual Conver tion of the International Council of Psychol gists. Taipei, Taiwan. Basvuru: Conference Secretariat, General Innovation Service, 81 3, No.398, Kee Lung Rd., Sec, 1, Taipei, Taiwan. TURK PSIKOLOJI DERGIsDUYURULAR WISC - R Testinin Standardizasyonunu gergeklestirerek, Kiltérmize uygun normlarta galismamize ola- sstin az sayidaki Tarkce el kitabinin dagjitim ve ge- ow b satjayan Prof. Dr. igik Savasir ve Prof. Dr. Nail Sahin te y. fa Poikologlat Demegine bagistamislarcir. Bu el Ktabindan edinmek isteyen mesiekdaslarimiz isek - lirinf 3, for unu almak icin asagidaki adrese yazabilirler. ‘Tiirk Psikologiar Dernegi P.K. 117 Kiigiikesat - ANKARA lehmet Akif Saytigan'in hazirladiklari "Depresyonia Bagagikma Yol- wv Kilik Psikologlar Ceylan Tugrul ile M karidaki adrese J Jan |" ask el Kab) Deregimiz terafindan basiimistr. BU Ktaptan edinmek isteyenier yu bag. ssvurablrier. 45 Ekim 1999 tarhinde Harward Universites! Psikoloji Bblimd Profesérierinden Prot. Dr. Jerome Kagan'n :k Psikologlat Deregi kathisiyle gergeklestrdifi "THE INFLUENCE OF TEMPERAMENT IN HUMAN DE~ LOPMENT: konulu bir saatlik Konferansinin audio-teyp ve video-teyp kasetleri satiga sunulmustur. hoklierin ayrinth bil icin yukandaki adrese bagvurmalart rica olunur. ve Tork 4 2 alanda galigan ve degisik Universitelerde gérevii en az doktora derecesine sahip Axologiar ile Tork Psikologlar Dernegi Yonetim Kurulu Oyelerinden olugan bir grup Ankaralda Psiko rastitmalar! Merkezinde bir araya gelerek, Tirkiye’de psikoloi efitimi ve psikoloarastirmatannin Gurumune "kin konularda galigmaya basiamislardir. Bu grup giderek geniglemektedir. Srumy prubun amact psikolojl alaninda ortak arastirmatar planianmast ve Tir Peikologiar Biri igin haziriik 2faligmalannt yorotmekts. Bu grup psikoljde etk, ein vi. Konularca ‘galigacak komisyontarin gekirdek kad oiarini belirleyecek kigileri biraraya getirme gabasindadir, | conuyiaiigienen mesiekdasianmizin Tork Psikologiar Demed ile ligkiye gegrelerint rica ederi2. Kasim 1999 tarihinde, 7 Dergimize abone olmak isteyenler 105222 nolu posta geki hesabina 1994 yih sayiiant (31, ve 32. saytlar) in 100,000.-TL. yatirblirier. Posta gekine agik adres yaziimast, derginin elinize ulasmasi ve abone listeler- n oly ifF"in olusturuimas! igirr gereklidir. Derginin sadece $1. veya 32, sayilardan edinmek isteyenlerin ise ayn! hesa~ 60,914 ‘2 60.000.-TL. yatirrialan ve hang! say! oldugunu beliimeler gerekmektedir. TORK PSIKOLOMJI DERGIS! ik 19¢ #ptealik 1999, Cilt 8, Says 30