PROXECTO

CURSO 2016/2017

RUTA DE TORRE DA FORXA - FRAGUA

DO RO FIRBEDA.

Mario Manuel Camen Garca

1
Documentacin do proxecto:

- Memoria.

- Anexos:

a) Estudo de impacto ambiental.

b) Estudo de seguridade e sade.

- Planos.

- Prego de condicins.

- Presuposto.

- Referencias informativas.

2
NDICE DA MEMORIA:
a) Introduccin.
b) Informacin xeogrfica e administrativa.
1. Localizacin.
2. Lmites, cabida e rximes de propiedade.
3. Puntos e vas de acceso.
c) Informacin de carcter socioeconmico e histrico.
1. Poboacin.
2. Esparcemento da poboacin.
3. Historia, monumentos e costumes.
4. Economa presente no lugar.
d) Informacin sobre o seu entorno.
1. Xeomorfoloxa.
2. Climatoloxa.
3. Vexetacin.
4. Arbustos - matogueira.
5. rbores.
6. Fauna.
e) Planificacin.
1. Zonificacin e localizacin de usos.
2. Fins e obxectivos.
f) Xestin do planteamento.
g) Planificacin do proxecto.

3
INTRODUCCIN

A ruta deste proxecto est situada no Concello de Porqueira, mis concretamente no

seu pobo capital como A Forxa. Ao falar diso cmpre citar que a pesares de que a
devandita localidade est encaixonada entre os montes de Bande e a Serra do Xures,
pertencente comarca da Limia, co cal falarei un chisco tentando explicar algo as
relacin que existen entre esos termos.

A orixe do seu topnimo explcase xa que antano era un albergue frecuente de porcos
bravos, cabe dicir que no escudo do seu municipio tamn se poden contemplar dous
destes animais ah representados.

Asimesmo a comarca da Limia nos tempos de antano e ata o ano 1957 contou no seu
haber coa segunda lagoa mis grande de toda Europa; era coecida coma a Lagoa de
Antela. Dende entn e a partires da sa desecacin un dos atractivos mis salientables
da comarca estn situados no municipio de Porqueira como son a Torre da Forxa e as
Fervenzas do Ro Firveda.

Por a sa parte o Ro Firbeda transcorre entre os concellos de Calvos de Randn e

Porqueira onde no termo de A Forxa rompe con forza as sas correntes de auga nun
cann de curtas dimensins formando unha salientable cascada.

Agora si camiamos dende a xa citada torre ata inmiscuirnos a carn do seu leito
fluvial, podemos (tras aproximadamente un km de andaina) profundizar asimesmo na
sa fermosa fragua, a cal conta cunha notoria variedade de especies arbreas
autctonas a carn do xa citado ro.

4
INFORMACIN XEOGRFICA E ADMINISTRATIVA
1) Situacin:
A ruta transcorre dende o seu inicio na Torre da Forxa (en pleno pobo de Porqueira)
ata o seu remate dentro da fragua do ro Firveda, o que fan un total de 1 km
aproximadamente.

Trs de escomenzar na devandita edificacin medieval partimos en direccin noreste

hacia un camio chamado Camio do Extremadoiro, unha vez al seguimos
avanzando por ese camio ata chegar a un estreitamento do canedo cuberto con
rbores, unha vez o vemos continuamos baixo del ata chegar a un cruce de estrada
comarcal con parada sinalizada de Stop, tras diso seguimos de frnte por un camio
comunal ata percibir o son incesante das augas fluviais no seu eterno discorrer.

Unha vez al atravesamos unha ponte vella feita con paus e xa estaremos inmersos na
citada con anterioridade Fragua do Firbeda a cal continuaremos a contemplar pola
sa ribeira ata chegar a unha poza natural feita a partir de rochas na cal se depositan
as augas que veen da fervenza situada mis arriba.

2) Lmites, cabida e rxime de propiedade:

A ruta de tipo aberto, o cal quere dicir que comenzar nun punto e rematar noutro.

Discorre por un camio as afras do pobo e segue o seu percorrido por pista ata
chegar a fragua.

A cabida e mais o rxime de propiedade do lugar maioritariamente privado e est

composto por eidos particulares con cultivos e plantacins forestais, as como tamn
estn presentes vivendas particulares (habitadas e outras abandonadas), galpns e un
camio comunal co que se chega ao ro.

3) Vas e puntos de acceso:

O acceso ata o inicio da ruta pdese realizar perfectamente en calquera medio de
transporte, xa sexa en coche, bicicleta, a p xa que un lugar ben comunicado ao
estar situado prto da estrada OU-301 (Estrada de Bande) que cruza toda a localidade.

5
Dito lugar est a un escasos kilmetros da vila capital da comarca da Limia: Xinzo de
Limia, o que redunda na sa boa comunicacin. Conta tamn con sinalizacins na
estrada anteriormente citada, o que fan que o sitio sexa sinxelo de atopar.

O mis recomendable, debido ao estreitamento dos camios existentes, (no caso de ir

en coche ou vehculo semellante) sera deixar o automvil a carn de Centro de Sade
(dende o cal podemos observar de cheo a torre) e as escomenzar esta breve travesa a
p.

INFORMACIN SOCIOECONMICA E HISTRICA

1) Poboacin:
O concello de Porqueira segn o censo realizado no ano 2015 contaba con 901
habitantes distribudos nas sas seis parroquias que son as seguintes:

a) Paradela de Abeleda.
b) Porqueira.
c) Sabucedo.
d) San Lourenzo de Abeleda.
e) San Martio de Porqueira.
f) Sobreganade.

Grfica que amosa a relacin de habitantes do municipio co ano transcorrido.

6
Cabe citar que o punto lxido de habitantes en dito municipio estivo en torno a dcada
do 1940 vndose desde aquela sometida a poboacin deste concello en constante
retroceso.

Actualmente (segn o censo do ano 2015) Porqueira conta con 901 habitantes
distribudos do seguinte xeito:

Censo total 901

Menores de 15 anos 35 (3,88%)
Entre 15 e 64 anos 430 (47,72%)
Maiores de 65 anos 436 (48,39%)

2) Esparcemento da poboacin:
Estamos a falar dunha contorna de tipo rural sometida a un constante avellentamento
habitacional e a un paulatino retroceso demogrfico. A densidade da poboacin
realmente baixa (20,76 habitantes/km cadrado).

As vivendas adoitan ser casas unifamiliares na sa inmensa maiora e estn distribudas

en tdolos pobos do Concello, anda que tamn se poden observar con mis frecuencia
chals sobretodo nas zonas mis prximas aos termos municipais de Xinzo de Limia.

3) Historia, monumentos e costumes.

Do devandito castelo non se coece con certeza a poca da sa construcin (supnse
que pudo ser entre os sculos XI e XII), e crese que era unha propiedade de carcter
familiar e hereditario. Co paso dos sculos e a chegada da Idade Moderna dita
edificacin foi quedando en runas ata quedar s coa Torre. No ano 1837 trala creacin
do concello de Porqueira, creronse al as oficinas do municipais para pasar mis tarde
a propiedade privada, o cal fixo perigar a existencia da mesma xa que chegou a porse
en venda como canteira de sillares.

Este concello porqueirs contou na Idade Media (aparte de co xa citado Castelo), cun
Mosteiro xa hai ben anos desaparecido e que tivo o seu esplendor cando foi ocupado
pola Orde dos Xernimos.

Por outra banda o seu ro Firveda ata non hai moitos anos era moi apreciado e
coecido en toda a contorna por ter unha gran cantidade de troitas e peixes o que o
converta nun lugar ideal para o ocio da pesca.

As costumes deste lugar van marcadas entre outras cousas polas festas que al se
celebran como a xa tradicional Romara do Carme e Virxe da Veiga que se celebra no
mes de xullo, as como tamn a honra feita a Santa Rita no mes de agosto.

7
Cabe dicir que neste municipio o da de San Martio no mes de novembro, est
declarado como festivo local.

4) Economa presente no lugar:

O concello de Porqueira pertence a comarca da Limia, a cal ten uns 800 km cadrados
de extensin. Dita contorna ten como caracterstica mis salientable ser un dos lugares
mis ntidos de todo Galicia, xa que inconfundible pola sa inmensa chaira, que d en
esmorecer no sur coa Serra do Larouco, tendo nesto ltimo lugar aos concellos de
Calvos de Randn e Baltar, os cales estn sufrindo dende hai xa anos un considerable e
progresivo despoboamento.

Porqueira est por ende situada nunha depresin tectnica de fondo chan ao igual que
a meirando parte dos municipios pertencentes a xa citada comarca.

A Limia a comarca agrcola extensiva mis importante de Galicia. Cabe dicir que dos
21964 habitantes que pose o 40% habitan na sa capital comarcal: Xinzo de Limia.

Nesta contorna ao redor de 350 familias viven exclusivamente da agricultura, sendo

aproximadamente unhas 500 as que estn dedicadas a ela como segunda actividade
de sustento. Ditos agricultores na sa inmensa maiora adcanse a sementar nas sas
terras de labrado cereais (entre o que destaca o trigo cun 55%) e a pataca. Esta ltima
conta con denominacin de orixe, a cal se sementa principalmente para consumo en
fresco; este tubrculo e sen discusin algunha o produto mis salientable de toda a
Limia; tal as que aparte da xa citada denominacin de orixe, a pataca da Limia a
nica que ten indicacin protexida en toda Europa. Cultvanse en toda a Limia sobre
4000 ha de pataca.

Sen dbida algunha a agricultura a va econmica principal desta comarca ourens e

mantn en auxe actividades e traballos moi relacionados co seu eido, como son os
seus servizos directos realmente moi desenvolvidos, entre os que cabe salientar os
seguintes:

a) Fertilizantes.
b) Sementes.
c) Fitosanitarios.
d) Cereais.
e) Talleres agrcolas.

8
Mais na Limia, e centrndonos en Porqueira non todo son grandes extensins de
cultivo, tamn nesta comarca nos atopamos en frnte cun menor ou maior
aproveitamento gandeiro, avculo e cuncula, entre os que se pode nomear os
complexos da archicoecida cooperativa COREN nos concellos de Sarreaus e no que
nos ocupa que o de Porqueira.

Nos once concellos que engloban a esta mancomunidade estn presentes ao redor de
840 explotacins gandeiras distribudas do seguinte xeito:

NMERO DE EXPLOTACINS 840

Gando vacn 350 (41,67%)
Ovino - Caprino 319(37,98%)
Aves 91(10,83%)
Porcino 71(8,45%)
Coellos 9(1,07%)

Esta actividade gandeira ao igual que na agricultura, xera empregos indirectos como
son os da transformacin e o da comercializacin agrogandeira, os cales estn xerando
unha estimacin de 150 empregos directos.

Aparte dos dous sectores xa citados con anterioridade (agricultura e gandeira), a

comarca limi tia tamn unha apreciable industria relacionado co sector da
construcin, entre as que salientaban as seguintes:

a) Serradoiros.
b) Serradoiros de madeira.
c) Canteiras.
d) Areeiras.

Antes da crise econmica, a comarca da Limia refrexada na sa vila principal (Xinzo de

Limia) era un albergue moi importante en canto ao da construcin se refire, a
actividade desta industria era crecente e mova un nmero salientable de postos de
traballo. Trs de estourar a burbulla no ano 2007, o deterioro deste sector foi
paulatinamente imparable; a actividade nestes eidos reducuse de xeito meterico e a
pesares de que anda se pode ver algn atisvo de continudade neste tipo de industria
realmente nfimo o nivel de desenrolo existente a da de hoxe se o comparamos ao
que se presentaba anteriormente do estalido que conlevou a crise inmobiliaria actual.

9
INFORMACIN SOBRE O ENTORNO
1) Xeomorfoloxa:
Escomenzando a citar estes termos cmpre falar do ro Firveda, alcumado
popularmente na sa zona coma o Ro das Mestas. Este afluente do ro Limia nace na
parroquia de Vila en Calvos de Randn, formando as mesmo no concello de Porqueira
un pequeno cavorco con varias fervenzas entre rochas migmatitas formadas por seixo,
feldespato e algn que outro minerais ricos en ferro e magnesio, salvando as un
marcado resalte grantico.

A orografa presente no lugar conta co contraste propio desta zona que ocupa un
estreitamento situado no val do Limia. Unha maioritaria parte chaira no seu comezo,
as como tamn unha pendente mis pronunciada a medida que nos achegamos as
fervenzas. Cabe salientar que a diferencia de pendente non prcticamente
apreciable, se ben est un chisco mis elevado no punto de inicio situado xunto a xa
antes citada torre.

O solo da contorna de tipo grantico.

2) Climatoloxa:
O recento cambio climtico est a afectar cada vez mis ao tempo presente no planeta
e est claro o lugar do que estamos a falar non unha excepcin.

O ano 2016 deixou contrastes innegables en canto a climatoloxa se refire. Tanto nas
temperaturas coma nas precipitacins:

a) Grfico das temperaturas (en comparanza ao perodo comprendido entre

1981 e 2010).

Mes T. mnima T. media T. mxima

Xaneiro escesivamente alta excesivamente alta alta
Febreiro moi alta normal fra
Marzo fra moi fra moi fra
Abril fra fra fra
Maio normal normal normal
Xuo alta normal normal
Xullo moi alta moi alta moi alta
Agosto normal moi alta moi alta
Setembro normal alta moi alta
Outubro alta moi alta moi alta

10
 Novembro fra normal normal
Decembro alta alta moi alta
b) Grfico das precipitacins (en comparanza co perodo comprendido entre
1981 e 2010).
Mes Precipitacin
Xaneiro extremedamente hmido
Febreiro extremadamente hmido
Marzo hmido
Abril moi hmido
Maio moi hmido
Xuo normal
Xullo moi seco
Agosto seco
Setembro normal
Outubro moi seco
Novembro normal
Decembro moi seco

c) Conclusins resultantes desa comparativa:

En canto a temperaturas se refire, no ano 2016 a temperatura media estivo en 14

graos, estando por riba do valor climtico agardado, polo tanto est cualificado
como un ano clido e prto do valor de moi clido.

As precipitacins por outra banda no ano 2016 encontrnse prto do valor de moi
hmido, sendo un ano de tipo hmido, de feito cabe decir que est un 25% por
riba do ano anterior 2015.

En base a estos datos reflictidos, cabe dicir que tanto os ndices de temperatura
resultantes no ano 2016 como os relativos as precipitacins deixan entrever unha
notoria anomala no clima existente.

d) Grfico da comparanza existente no inverno de 2016-2017 (temperaturas):

Mes 2016 - 2017 1971 - 2000 1981 - 2010

Decembro 5,1 5,0 4,8
Xaneiro 2,7 3,6 3,9
Febreiro 5,5 4,3 4,0

e) Grfico da comparanza existente no inverno de 2016-2017 (precipitacin

acumulada):

2016 - 2017 1971 - 2000 1981 - 2010

280 496 446

11
 f) Conclusins resultantes desta comparativa:

En canto as temperaturas, tendo en conta a comparativa antes plantexada podemos

falar dun inverno de tipo normal, onde cabe decir que decembro resultou clido,
houbo un xaneiro moi fro e contamos tamn cun febreiro moi clido. O inverno foi
moi clido, cunha temperatura de 1,56 graos superior ao ano anterior.

Nembargantes ao falar das precipitacins nos meses de inverno dnos a coecer que o
pasado mes de decembro foi moi seco, mentres que xaneiro resultou un mes seco e
febreiro pola contra resultou ser un mes moi hmido.

Cabe destacar que este inverno foi o mis seco dende o de 2011 - 2012, sendo un 36%
inferior ao valor considerado normal.

g) Perodo primaveral 2017 (marzo - abril - maio):

O mes de marzo resultou ser clido para as temperaturas mnimas e para as

temperaturas medias e mximas foi lixeiramente caluroso. En canto a precipitacins se
refire estamos a falar dun mes hmido pero moi prximo a normalidade, sendo o
nmero de das con choiva (9) o mesmo que o valor climtico agardado.

Abril resultou ser un mes extremadamente clido para as temperaturas mximas, moi
clido para as de tipo medio e fro para as mnimas. As precipitacins pola sa parte,
foron inferior aos valores normais e podemos falar con total seguridade dun mes moi
seco onde os das de choiva foron realmente escasos (3).

Maio o ltimo mes do que podemos falar con certeza e podmolo considerar de tipo
moi clido, sendo tdalas temperaturas (medias, altas e baixas) as mis abultadas dos
ltimos anos, resultando unha temperatura media de 18,7 graos. No tocante as
precipitacins diremos que estas foron moi superiores con respecto aos valores
normais, sendo un mes moi hmido que a sa vez conta cun nmero non moi alterado
de das de choiva (9).

12