DEB LM :

me suyu, drenaj, atk sular, sv hidrokarbonlar, petrol rnleri, nafta, etilen, buten,
benzen gibi kimyasal kirletici olmayan her trl svnn bir boru iinde basn etkisiyle
sahip oldu u debi miktarnin do ru bir ekilde llmesi, hem srekli reaksiyon olan
bir kapta geri dn m miktarn en aza indirir hem de reete miktarna uygun ak
sa layarak reaksiyonun gvenilirli ini sa lar.

Debi lmlerinin do ru yaplmas nite operatrne a a da i lemler hakknda bilgi

verir.

1 Boru iinde akan sv debisi miktarn hacim /saat ya da kg / saat olarak

renmek,
2 Debi ak n istenilen de erde tutarak, bir havuza sabit debide rn
gndermek,
3 Ticari bir tankerin ka gnde dolabilece ini hesaplayarak liman i lerinin
daha sa lkl ynlendirilmesini yardmc olmak.

Debi lm teknikleri iinde likitin yaps, temiz, yap kan olmas ya da devaml
gazla an tipte olmasna gre de i ik yntemler geli tirilmi tir. Her yntemin stn
taraflar vardr. Ancak lmleri snrlayan parametreler her cihazn her yerde
kullanmn engellemektedir.

Kullanlan lm yntemlerini yle sralayabiliriz.

1 Orifis yntemiyle fark basncna gre debi lm, (Electronic Differential

Pressure Measurement)
2 Corodial g salnmna gre debi lm, (Electronic Mass Flow
Measurement)
3 Likitlerin vorteks olu turmasna gre debi lm, (Electronic Vortex Flow
Measurement)
4 Likitlerin iletkenli ini hza ba l olu turmasna gre debi lm,
(Electronic Magnetic Flow Measurement)
5 amandral Cam ve boru tip debi lmleri, (Electronic Variable Area
Flow Measurement)

vb. olarak sralayabiliriz.

Bu lm yntemlerinden her birinin kullanld yere gre bir stnl vardr.

Biz burada basit Orifis plaka yntemiyle olu turulan fark basnc lmne gre debi
lmne de inece iz.

Orifis Plate :
Paslanmaz elikten imal edilmekte olup, yerle tirilece i boru apna yakn
boyutta d ap vardr ve i ap ise iinden geen ak kann fiziksel parametrelerine
ba l olarak fark basn yaratacak ekilde, likitin yaps, cinsi, scaklk ve basnc
dikkate alarak hesaplanr.
A a daki resimde imal edilmi muhtelif aplarda orifis plakalar grlmektedir.Bu
plakalar zerine i ve d ap ile kullanlan malzeme ve ak kann akt hatt
aklayan Tag No da yazlr.

Orifis plakas bir hatta iki flan arasna monte edildi inde likitin giri yeri yksek
basnta k yeri ise daha d k basntadir. Bu basn fark iinden geen likitin
oranyla de i ecektir. Bu oran do rusal olmayp logaritmik davran gsterir, basn
farknn daha ba larnda likit gei i neredeyse iki kat artar.
Orifis Plate nin Hatta Montaj :
Orifis Plate ekilde grld gibi hatta monte edilir.Boru ikiye ayrlarak iki adet flan
kaynatlr.Flan lar arasna orifis yerle tirilir. ki adet grafit conta konarak yksek
basnlarda kenarlardan likit szmas nlenir.Son olarak saplamalar kar dan kar ya
iki flan deliklerinden geirilerek, somunla sklarak boru hatt birle tirilir.

Orifis Plate apnn Hesaplanmas :

A a daki rnekte orta basn buharnn 8 inlik bir borudan geerken akan
miktarnn hesaplanmas iin hatta taklmas gerekli orifis plaka ile, olu an basn
farknn hesaplamas gsterilmektedir. Hesaplamalarn yaplabilmesi iin ak kan
karakteristi i dzenli; laminant veya en fazla turbulent olmas gereklidir. A r
basnl ve girdapl ak kanlarda yaplan hesaplamalar gvenilir de ildir.

rnek olarak orta basn buhar gei ini hesaplayalm,

Ak kann Cinsi : Mp steam
Max. Ak : 40,1 Ton / hour 40100
kg / hr
Normal Ak : 31 Ton / hour
Boru ap, D20

: 206,37 mm
al ma Basnc : 4,5 Kg/cm2
0
al ma Scakl  : 147 C
zgl A rlk ,  : 2,351 Kg/m3
Viskozite : 6,3 cP

Adiabatik Expansion(sabit scakta genle me), K  :1

Expansion Coefficient ( genle me sabiti),  : 9,8971E-06
Gaz genle mesinin dzeltme sabiti,
 : 1,0103
Ak n ak kan sabitesi,
  : 0,6081

Hesaplamalar
Basn Fark, p : 2000 mmH2O
oldu unu kabul edelim .


1-Borunun Is genle mesinin dzeltilmesi,Dt=D20(1+(t-20))


: 206,62
2-Yo unlu un hesaplanmas (Ak kan gaz ise ), f = N X TNor(Pf-Ps)/(Tf PNor.K ) + S
  

3- Reynold Saysnn hesaplanmas, Red = Vd.Dt/ ,Red = 353,7 W/D : 10895,49

4-
2
' nin hesaplanmas ; W / ( 0,1252 Dt2(p.)1/2) : 0,109

2
: 0,108
2 :
0,178
aplarn Oran, Orifis ap/ Hat ap, = dt / Dt : : 0,422 0,3 <
< 0,6 arasnda olmaldr.
5- Orifis apnn hesaplanmas, dt= Dt : 87,194 mm
6- Orifis apnn sl genle mesinin dzeltilmesi, d20 = dt / (1+(t-20)
 : 87,085 mm
7- Basn kayb (pressure Loss ) hesaplanmas, PL = p(1- ) / (1+ )
2 2
: 1609,18
mmH2O

Orifis Platenin Elektronik Fark Basn Transmiterine Ba lanmas :

Orifis plate, boru hatt zerinde flan lar arasna yerle tirildikten sonra, flan larn
zerindeki deliklere inclik karbon celigi borular ba lanarak lm yaplacak olan
Transmitere ba lanr. Bu borunun yksek basnl k transmiterin Hi yazan
tarafna, d k basnl taraf ise Lo yazl tarafla birle tirilir.

Burada kullanlan Manifold Transmiterin sfr ayarn yapmak veya bakm iin
devreden sklmesinde buhardan izole edilmesi gibi pek ok vazife grr.
Transmiter two wire denilen ba lant yntemiyle yani hem 24 Vdc besleme
hemde proses de i kenlerini akm eklinde iletecek Standart 4 20 mA akm bu iki
kablo vastasyla Panelde montajl bulunan bir ndikatre yada Kontrolre de er
gnderir.Operatr okudu u de ere gre isterse Loop zerinde bulunan Pnomatik
Kontrol Vanasn atrp veya kapatarak debi gei ini de i tirebilir.Bu i lemi Manuel
yapabilece i gibi Kontrolre bir set de eri yazarak boru iindeki k n bu set
etrafnda salnmasn otomati e ba layabilir yani i lemleri Kontrolre brakabilir.

Elektronik Fark Basn Transmiteri :

Prosesler de hem seviye hem de ak kan lmnde kullanlr.lme olarak fark
basnc parametresini kulland iin kullanm alan geni tir.
Fark Basn lm Transmiteri High Pressure ve Low Pressure diye iki giri e
sahiptir.Yksek basn, High koluna, d k basn ise Low koluna ba lanr.
indeki diyafram tip sensr vastasyla kollarna uygulanan iki basn arasndaki fark
alr.
 P : Phigh P low

Bir su dolu tankta, dip, basncn en yksek oldu u High Pressure yeridir. Likitin st
ksm, basncn az oldu u ya da buharla madan dolay bir miktar basncn oldu u yer
ise Low Pressure taraf diye adlandrlr.

Elektronik Dip Basn Transmiterinin Boru inde Akan Debiyi

lmek in Kalibre Edilmesi :
Yukarda belirtti imiz boruda iindeki buhar lmek iin yapt mz hesaplara gre
ba layaca mz Orifis Plate bize :
Buhar akmazken basn fark, Dp : 0.0 mmH2O
:0 gr / cm2
Maksimum Buhar akarken basn fark, Dp : 2000 mmH2O
: 200 gr / cm2
gibi pnomatik sinyal
gnderecektir. Bu durumda Fark Basn Transmiter ;

LRL (Low reference Level Zero) : 0.0 gr / cm2

URL (Upper reference Level Span) : 200 gr / cm2 ye kalibre
edilmelidir.

Fark Basn transmiterin kalibrasyonu iin a a daki dzenek hazrlanr.

Fark Basn Transmiterin Yksek basn giri ine Standart Test Gauge k n
ba laynz.Alak basn giri i atmosfere ak olacaktr.
Transmiter beslemesini 24 Vdc olarak ayarlaynz.
Reglatr gelecek hava beslemesi 1,5 kg/cm2 olacak ekilde ayarlaynz.

Zero ( LRL) ayar :

Reglatrden herhangi bir hava uygulanmad nda transmiter k 4 mA olmaldr.
E er farkl ise Z potu (LRL) ile 4 mA i grecek ekilde ayarlaynz.

Span ( URL) ayar :

Hava beslemesini, tankn en st seviyesine kar lk gelecek ekilde 0,2 kg/ cm2
basnc Transmiter High giri ine uygulaynz. Transmiter k 20 mA olmaldr. E er
farkl ise S potu (URL) ile 20 mA i grecek ekilde ayarlaynz.

E er Transmiter smart yani akll tipse, HART COMMUNICATION protokuluna

sahiptir. Bu durumda Hart Komunikatrn yukarda ekilde grlen gibi transmittere
ba laynz.
nite basarak basn birimini gr/cm2 seiniz.
Zero ayar iin LRL e basarak 0.0 yazarak Enter leyiniz.
Span ayar iin URL e basarak 200 yazarak Enter leyiniz.

Bu ekilde transmiteriniz boru iinden geen buhar debisini lmek iin hazr olmu
olur.
Debi transmiter zerindeki gstergeden okunaca gibi paneldeki indikatrden de
okunabilir.
10 inlik bir boruya Flan kaynatp Orifis montaj hazrlayan bir kaynak
grlmektedir.