Enseada de Portocelo

1. EMPRAZAMENTO

DATOS XERAIS

Comarca: Maria Lucense. Sector: Maria Occidental. Municipio: Xove. Parroquias: San Clemente
de Mors, San Tirso de Portocelo, Santo Estevo de Sumoas e San Pedro de Xuances. Extensin:
6,01Km2

01_04_019
2. CARACTERIZACIN
ELEMENTOS NATURAIS
AS FORMAS DO RELEVO
Unidade de dominio sedimentario no medio de tramos cants rochosos. Conca aberta por motivos tectnicos e litolxicos, non pose curso de talla suficiente para
xustificar o volume sedimentario existente de areas e limos. brese as unha cunca interior con sada ao mar con aspecto de esteiro e unha paisaxe dulcificada
por desconexin coa costa aberta adxacente.
AS UNIDADES LITOLXICAS
A unidade entra no dominio hercnico, cun granito de das micas e unha pequena banda de granodiorita precoz ao sur de Vilapol e en Toimil extremo suroeste
da unidade-. Entre o hercnico destacan enclaves de gneis e xistos migmticos de idade precmbrica enmarcando a enseada de Portocelo, ao sur e noroeste de
Vilapol, ao oeste da balsa de decantacin de Alcoa, ao este de Vilach e en Toimil. Aparecen rochas filonianas: ao sur de Vilapol, un dique de cuarzo que se
alonga de este a oeste; en Toimil e este da balsa de decantacin de Alcoa, cadanseu filn de pegmatitas. Algunhas fallas tectonizan a unidade en direccin
oeste-este, tendo claras influencias na aparicin e disposicin das rochas gneis e filonianas.
A DIVERSIDADE CLIMTICA
Valores medios anuais de temperatura por riba de 14C, e precipitacins acumuladas que non superan os 1000mm ao ano, concentradas especialmente nos
meses de outono e inverno, sitan unidade no dominio climtico Clido e Seco.
OS SOLOS
A cunca est ocupada principalmente por solos propios de rochas acedas, sendo do tipo cambisol dstrico na parte central, de topografa mis suave. Nas
vertentes desenvlvense umbrisois tamn dstricos, quedando os solos mis pobres e esquelticos (tipo regosol) reservados rea de cumes dos montes da
Canteira e Picaeira.
AS AUGAS
Unidade que engloba a pequena cunca do Rego dos Esparaos co seu afluente pola esquerda Rego da Medorra. A rede fluvial desauga na enseada de
Portocelo, sobre a masa de Augas Costeiras 20114.
O PATRIMONIO NATURAL
Costa do IBA Punta Candieira-Ra de Ortigueira-Estaca de Bares.O LIC Costa da Maria Occidental protexe prxima lia de marea. A importante extensin
intermareal da enseada outorga importancia ao hbitat 1140, Chairas lamacentas ou areosa que non estn cubertas de auga cando hai marea baixa. Sen leitos
fluviais importantes e cunha intensa ocupacin agropecuaria, nos hbitats mis continentais destacan as masas frondosas de recolonizacin das agras de
Portocelo das masas de proporcins notables-, Vilach, Vilapol e San Cristovo. Delimtanse ademais pequenos bosquetes de ribeira (91E0).
ELEMENTOS ANTRPICOS
USOS DO SOLO
Trtase dunha unidade onde o uso agrario o caracterstico e por tanto, cada asentamento atpase rodeado dun parcelario destinado ao cultivo. Separando as
respectivas agras de cultivo de cada ncleo de poboacin e nos contornos da unidade, al onde o relevo mis notable, hai unha ocupacin forestal procedente
esencialmente dun labor de repoboacin, con todo, nos bordos destas masas e nalgns lindes do parcelario, existen pequenas manchas de arboredo de
repoboacin e escasas de carballo.
MORFOLOXA
A rede de asentamentos defnese polo carcter tradicional dos existentes na unidade. En canto sa localizacin e localizacin, percbese como cada unha das
poboacins, ben identificadas, dominan unha rea de influencia que incle a agra de cultivo e o bosque circundante. A excepcin de Portocelo, onde ademais do
uso agrario existe actividade pesqueira, o resto dos asentamentos localzanse relativamente afastados da lia de costa sobre a cota dos 75 metros. Trtase de
ncleos de carcter tradicional que responden funcionalidade do espazo que explotan. Entre eles considerouse a Vilach como ncleo de identidade litoral. Non
se perciben alteracins do modelo orixinal salvo nas proximidades da enseada de Portocelo, onde se constata a presenza de novas edificacins marxe da
agrupacin preexistente.
INFRAESTRUTURAS DE MOBILIDADE
As infraestruturas de comunicacin terrestres presentan unha estrutura de malla que reproduce o trazado dos antigos camios tradicionais e por iso, permite a
comunicacin entre as distintas poboacins da unidade. A comunicacin coa unidade contigua oriental, Costa de Mors, realzase a travs da LU-2601 a partir da
cal posible o acceso cara ao interior (sur) ou ben, continuar pola LU-2607, que a estrada que desde Vilapol d servizo ao conxunto da unidade. Esta estrada
ten unha orientacin sur-norte at chegar enseada de Portocelo, a partir da cal vira cara ao noroeste para dar servizo aos asentamentos de Vilach, barrio de
San Tirso de Portocelo e cara ao sur a San Cristovo, A Vara e Toimil ao oeste e suroeste da unidade. Da LU-2607 parten pistas e camios que permiten a
conexin directa entre ncleos. En canto ao sistema portuario, indicar que na enseada de Portocelo se localiza, ao abrigo dos temporais do Cantbrico, un
pequeno porto pesqueiro.
PATRIMONIO HISTRICO
Os valores patrimoniais da unidade ven reflectidos na presenza de dous depsitos arqueolxicos catalogados: un ao oeste entre Vilach e San Cristovo, un
tmulo ou mmoa emprazado no lugar coecido como A Medorra; e o segundo, ao sur da unidade entre o Alto de Cabandela e o Monte Gonzalvo, trtase dos
denominados Os Castros da Cabana. Ademais, os asentamentos tradicionais da unidade conservan algns bens de interese cultural como a casa reitoral de
Portocelo, igrexa parroquial de San Tirso, unha cruz en Vilach e os restos das capelas da nosa Seora do Amparo e de San Cristovo no ncleo de San Cristovo.
 O CARCTER E A ORGANIZACIN ACTUAL

A unidade presenta un carcter e organizacin que se axusta ao modelo tradicional: Ncleos ben definidos de escasa densidade edificatoria e que se localizan
no interior dunha agra ben identificada cuxo parcelario anda mantn os sebes vivos de peche das leiras. A disposicin do relevo da unidade, canaliza a visin
do conxunto cara enseada de Portocelo, un pequeno entrante de mar en terra firme que singulariza a unidade por ser unha peculiaridade xeogrfica e ao
redor da cal parece virar todo o conxunto. Hai que ter en conta ademais o contexto no que se enmarca esta peza, entre das unidades de gran acantilado
lixeiramente avanzadas cara ao mar, o que outorga ao conxunto a calidade de ser unha rea de grande interese paisaxstico.

DINMICA DA PAISAXE

RISCOS E IMPACTOS

A completar durante a elaboracin dos catlogos e directrices da paisaxe litoral.

3. AVALIACIN
VALORACIN DA PAISAXE

Os principais valores naturais recoecidos neste espazo coinciden coa enseada de Portocelo onde se superpoen varias figuras de proteccin: ZEPA segundo
a Directiva Hbitat, ZEPVN segundo a lei galega de espazos protexidos e catalogada polo Inventario de braas galegas. A enseada de Portocelo configrase
como o escenario principal do grande anfiteatro que constite o conxunto da unidade e por iso, resulta ser un magnfico punto desde onde observar as
caractersticas desta peza. A enseada en cuestin, resulta ser unha peculiaridade xeomorfolxica que permite o imbricado do mar coa terra, da auga e os
prados, xerando unha estampa dunha gran beleza esttica. En definitiva, trtase dun territorio de gran valor paisaxstico xa que nel perduran os valores propios
do modelo tradicional cunha estrutura e organizacin do parcelario especialmente ben conservada e un variado mosaico vexetal. A isto hai que engadir o
carcter rural dos asentamentos de poboacin, onde se localizan algns dos elementos patrimoniais sinalados previamente.
4. PLANIFICACIN
OBXECTIVOS DE CALIDADE PAISAXSTICA

A completar durante a elaboracin dos catlogos e directrices da paisaxe litoral.

ACCINS

A completar durante a elaboracin dos catlogos e directrices da paisaxe litoral.

MBITOS DE RECUALIFICACIN

Nesta unidade non se contemplan posibles mbitos de recualificacin.