ABSTRAK

Richo Rimaldy, Nomor BP: 1420869019. Magister Ilmu Komunikasi, Fakultas

Ilmu Sosial dan Ilmu Politik Universitas Andalas. Judul Tesis: Pengaruh
Gambar Peringatan Bahaya Merokok (Pictorial Health Warning) Terhadap
Perilaku Mengenai Bahaya Merokok (Studi Pada Siswa Sekolah Setingkat
Menengah Atas Kota Solok) Pembimbing :Dr. Maihasni, M.Si dan Dr. Ernita
Arif, M.Si

Permasalahan rokok di Indonesia adalah suatu yang dilematis. Satu sisi pemerintah
menghasilkan pendapatan besar dari rokok. Sementara disisi lain, kebiasaan
merokok menimbulkan banyak masalah, seperti masalah kesehatan, lingkungan
dan psikologis. Untuk mengatasi permasalahan rokok, pemerintah membuat
kebijakan Peraturan Pemerintah Republik Indonesia No. 109 Tahun 2012 yang
diatur lebih rinci sesuai dengan Permenkes no. 28 tahun 2013. Sejak 25 Juni 2014
setiap kemasan rokok dan iklan rokok yang beredar di Indonesia, wajib
menampilkan gambar peringatan bahaya merokok (pictorial health warning) yang
tercetak menjadi satu dengan kemasan produk dan iklan rokok.
Gambar peringatan bahaya merokok tersebut dipengaruhi oleh proses komunikasi
yang efektif dengan memperhatikan isi pesan, struktur pesan, format pesan, dan
sumber pesan sehingga diharapkan berpengaruh terhadap perilaku sebagai respon
dari stimulus yang diberikan oleh pemerintah dari sisi kognitif, afektif dan konatif
berdasarkan teori Stimulus-Organism-Respon. Adapun penelitian ini bertujuan
untuk mengetahui pengaruh pesan pada gambar peringatan bahaya merokok
(pictorial health warning) terhadap perilaku mengenai bahaya merokok.
Penelitian ini menggunakan pendekatan kuantitatif dengan tipe penelitian
eksplanatori dengan jumlah populasi 3.559 siswa setingkat menegah atas di kota
Solok. Jumlah sampel adalah 97 orang yang ditentukan menggunakan rumus
Slovin. Menentukan jumlah sampel menggunakan probability sampling, dan untuk
memilih sampel masing-masing sekolah menggunakan Sampling Random
Sederhana. Pengumpulan data dilakukan melalui kuesioner. Analisis data
menggunakan analisis regresi linier berganda, yaitu untuk mengetahui arah dan
besaran pengaruh variabel bebas yang berjumlah lebih dari satu terhadap variabel
terikat dengan memakai prinsip korelasi dan regresi.
Hasil analisis menunjukkan bahwa secara serempak pesan peringatan bahaya
merokok yang terdiri dari isi pesan, struktur pesan, format pesan, dan sumber pesan
berpengaruh secara signifikan terhadap perilaku mengenai bahaya merokok dengan
nilai Fhitung sebesar 3,782 lebih besar dari Ftabel sebesar 2,471. Secara parsial faktor isi
pesan dan format pesan gambar peringatan bahaya merokok berpengaruh terhadap
perilaku mengenai bahaya merokok dengan nilai thitung lebih besar dari nilai ttabel.
Sedangkan struktur pesan dan sumber pesan gambar peringatan bahaya merokok
secara parsial tidak berpengaruh terhadap perilaku mengenai bahaya merokok
dengan nilai thitung lebih kecil dari nilai ttabel.

Kata Kunci : Gambar peringatan bahaya merokok, Isi pesan, Struktur Pesan,
Format Pesan, Sumber Pesan, Perilaku Mengenai Bahaya
Merokok

i
 ABSTRACT
Richo Rimaldy, BP Number: 1420869019. Master of Communication Studies,
Faculty of Social and Political Sciences Andalas University. Thesis title: The
Effect of Smoking Danger Warning Images(Pictorial Health Warning) Against
the Dangers of Smoking Behavior Regarding (Study on Level School Students
SMA Solok) Supervisor: Dr. Maihasni, M.Si and Dr. Ernita Arif, M.Si
The cigarette problem in Indonesia is a dilemma. One side of the government
generates huge revenues from cigarettes. While on the other hand, smoking habits
cause many problems, such as health, environmental and psychological
problems. To overcome the problems of cigarettes, the government made a policy of
Government Regulation of the Republic of Indonesia no. 109 of 2012 set out in
more detail in accordance with Permenkes no. 28, 2013. S ince June 25, 2014 each
pack of cigarettes and cigarette advertising circulating in Indonesia, must display
the warning the dangers of smoking images (pictorial health warning) are printed
together with the product packaging and advertising of cigarettes.
Figure warning the dangers of smoking is influenced by the process of effective
communication with attention to the message content, message structure, message
format, and the source of the message that is expected to affect the behavior as a
response to the stimulus provided by the government in terms of cognitive, affective
and behavioral based on the theory of Stimulus-Organism -response. The study
aims todetermine the effect of the warning messages on the dangers of smoking
images (pictorial health warning) to the behavior of the dangers of smoking.
This research uses quantitative approach with explanatory research type with
population number 3,559 upper middle level students in Solok city. The sample size
was 97 people who were determined using the Slovin formula. Specifies the number
of samples using probability sampling, and to select a sample of each school
using Simple Random Sampling. Data collection was done through
questionnaire. Analysis of data using multiple linear regression analysis, is to
determine the direction and magnitude of the effect of independent variables which
amounted to more than one of the dependent variable using the principle of
correlation and regression.
The analysis showed that simultaneously smoke warning messages comprising
message content, message structure, message format and message source
significantly affect the behavior of the dangers of smoking with calculated F value of
3.782 is greater than F table at 2.471. Partially factor message content and format of
a picture message warning the dangers of smoking affects the behavior of the
dangers of smoking to the value of t is greater than t table. While the structure of the
message and the source picture message warning the dangers of smoking is
partially no effect on the behavior of the dangers of smoking with the t value is
smaller than t table.
Keywords: Warning image of the dangers of smoking, Message content, Message
Structure, Message Format, Message Source, Smoking Behavior

KATA PENGANTAR

ii
Assalamualaikum Wr. Wb

Alhamdulillah, Puji dan syukur penulis ucapkan kepada Allah SWT, atas

kesempatan indah yang diberikan-Nya untuk merasakan berbagai pengalaman dan

menikmati ilmu pengetahuan dalam khasanah ilmu komunikasi, hingga penulis

sampai pada sebuah tahapan untuk menyelesaikan pendidikan di Program Magister

Ilmu Komunikasi Fakultas Ilmu Sosial dan Ilmu Politik Universitas Andalas. Allah

SWT senantiasa membukakan pintu hati dan pikiran, dalam setiap hal yang penulis

alami untuk menyelesaikan tesis yang berjudul PENGARUH GAMBAR

PERINGATAN BAHAYA MEROKOK (PICTORIAL HEALTH WARNING)

TERHADAP PERILAKU MENGENAI BAHAYA MEROKOK (Studi Pada Siswa

Sekolah Setingkat Menengah Atas Di Kota Solok) sehingga semuanya berjalan

lancar. Shalawat beriring salam tidak lupa dikirimkan kepada Rasullullah SAW, suri

tauladan sepanjang masa. Allahumma shalliala Muhammad waala ali Muhammad.

Penulis menyadari penelitian in masih jauh dari kata baik apalagi untuk

dikatakan sempurna semua itu tidak terlepas dari kodrat manusia penulis yang

selalu mempunyai kesalahan dan kekurangan akibat keterbatasan pengetahuan serta

pengalaman. Ada banyak pihak yang memberikan bantuan moril dan materil baik

secara langsung maupun tidak langsung dalam penyelesaian tesis ini. Melalui

kesempatan ini penulis menyampaikan ucapan terima kasih yang tulus kepada :

1. Ibu Dr. Maihasni, M.Si sebagai Pembimbing I, dan Ibu Dr. Ernita Arif, M.Si

sebagai Pembimbing II yang telah bersedia meluangkan waktu, tenaga, pikiran,

iii
 perhatian, serta semangat bagi peneliti untuk berjuang hingga akhir proses

bimbingan tesis ini.

2. Dekan FISIP beserta civitas akademik Fakultas Ilmu Sosial dan Ilmu Politik

Universitas Andalas. Terima kasih atas bimbingan dan ilmu pengetahuan yang

telah diberikan.
3. Koordinator Program Magister Ilmu Komunikasi beserta Dosen Prodi Ilmu

Komunikasi Fakultas Ilmu Sosial dan Ilmu Politik Universitas Andalas. Terima

kasih atas diskusi dan konsultasi yang selalu menginspirasi peneliti dalam

pembuatan tesis beserta segala arahan dan motivasi yang berikan.

4. Istri tercinta Suci Rahmadini serta anakku (Hayfa Hanania Qisya), ayahanda,

mamanda, papa, mama dan saudara-saudaraku serta seluruh keluarga penulis

yang selalu berdoa dan penuh pengertian agar penulis dapat menyelesaikan

studi ini.
5. Teman teman S2 Ilmu Komunikasi Universitas Andalas angkatan 2014.

Terima kasih telah memberi makna hidup dengan nuansa yang berbeda.
6. Kementerian Komunikasi dan Informatika Republik Indonesia, yang telah

memberi kesempatan serta bantuan biaya pendidikan melalui Program

Beasiswa Magister Ilmu Komunikasi Kementrian Komunikasi dan Informatika

Republik Indonesia bagi Pegawai Negeri Sipil tahun 2014.

7. Pemerintah Kota Solok yang telah memberikan izin untuk melaksanakan Tugas

Belajar bagi peneliti untuk melanjutkan studi pada Program Magister Ilmu

Komunikasi di Universitas Andalas.

8. Bapak Wadirman, S.Pd M.M selaku Kepala SMP Negeri yang telah

memberikan izin dan tugas belajar bagi penulis untuk melanjutkan studi

Program Magister Ilmu Komunikasi di Universitas Andalas

9. Bapak Kepala Dinas Pendidikan Provinsi Sumatera Barat yang telah

memberikan izin kepada peneliti untuk melakukan penelitian di sekolah

setingkat menengah atas di Kota Solok

iv
10. Bapak dan Ibu Dosen Prodi Ilmu Komunikasi Fakultas Ilmu Sosial dan Ilmu

Politik Universitas Andalas. Terima kasih atas bimbingannya dan ilmu

pengetahuan yang telah diberikan.

11. Siswa sekolah setingkat menegah atas Kota Solok yang telah berkenan

meluangkan waktu mengisi kuesioner penulis.

Akhirnya kepada semua pihak yang tidak dapat penulis sebutkan satu

persatu dalam kesempatan ini. Semoga Allah SWT melimpahkan pahala dan rizki

atas segala amal baiknya. Terlebih bagi umat yang sedang menimba ilmu

bermanfaat.

Wa Billa hitaufiq wal hidayah. Wassalamualaikum Wr. Wb

Padang, Juli 2017

RICHO RIMALDY

DAFTAR ISI

HALAMAN SAMPUL
HALAMAN JUDUL
HALAMAN PERSEMBAHAN
PERNYATAAN KEASLIAN TESIS
HALAMAN PENGESAHAN

ABSTRAK

v
ABSTRACT

ii
KATA PENGANTAR

iii
DAFTAR ISI

vi
DAFTAR TABEL

viii
DAFTAR GAMBAR

ix
DAFTAR LAMPIRAN

xii

BAB I. PENDAHULUAN
........1
1.1. Latar Belakang
1
1.2. Perumusan Masalah
10
1.3. Tujuan Penelitian
12
1.4. Manfaat Penelitian
13

BAB II. TINJAUAN PUSTAKA

.......14
2.1. Penelitian Terdahulu
14
2.2. Pendekatan Komunikasi
20
2.3. Perilaku
25
2.4. Rokok, Bahaya Rokok Dan Pengendalian Rokok
32
2.5. Pesan dalam Komunikasi Periklanan
40
2.6. Pengaruh Pesan Gambar Peringatan Bahaya Merokok (Pictorial Health
47
Warning) Tehadap Perilaku Mengenai Bahaya Merokok

vi
 2.6.1. Pengaruh Isi Pesan Gambar Peringatan Bahaya Merokok

48

(Pictorial Health Warning) Terhadap Perilaku Mengenai Bahaya

Merokok

2.6.2. Pengaruh Struktur Pesan Gambar Peringatan Bahaya Merokok

49
(Pictorial Health Warning) Terhadap Perilaku Mengenai Bahaya
Merokok

2.6.3. Pengaruh Format Pesan Gambar Peringatan Bahaya Merokok

49
(Pictorial Health Warning) Terhadap Perilaku Mengenai Bahaya
Merokok

2.6.4. Pengaruh Sumber Pesan Gambar Peringatan Bahaya Merokok

50
(Pictorial Health Warning) Terhadap Perilaku Mengenai Bahaya
Merokok

2.7. Kerangka Pemikiran

51
2.8. Perumusan Hipotesis
54

BAB III. METODOLOGI PENELITIAN

........57
3.1. Lokasi Penelitian

57
3.2. Pendekatan dan Tipe Penelitian

58
3.3. Populasi dan Sampel

59
3.4. Teknik Pengumpulan Data

62
3.5. Uji Validitas dan Uji Reliabilitas

vii
 62
3.5.1. Uji Validitas

62
3.5.2. Uji Reabilitas

67
3.6. Unit Analisis

69
3.7. Uji Asumsi Klasik

70
3.8. Teknik Analisis Data

71
3.9.1. Analisis Regresi Linear Berganda

71
3.9.2. Uji Regresi Serempak (Uji F)

72
3.9.3. Uji Regresi Parsial (Uji-T)

73
3.9. Defenisi Operasional Variabel

74
3.10. Jadwal Penelitian

91

BAB IV. HASIL PENELITIAN DAN PEMBAHASAN

........93
4.1. Gambaran Umum Lokasi Penelitian
93
4.2. Deskripsi Responden
95
4.3. Deskripsi Variabel Penelitian
97
4.3.1. Isi Pesan Gambar Peringatan Bahaya Merokok

98
4.3.2. Struktur Pesan Gambar Peringatan Bahaya Merokok

105
4.3.3. Format Pesan Gambar Peringatan Bahaya Merokok

viii
 110
4.3.4. Sumber Pesan Gambar Peringatan Bahaya Merokok

115
4.3.5. Perilaku Mengenai Bahaya Bahaya Merokok

119
4.4. Pembahasan
140
4.4.1. Penyajian Gambar Peringatan Bahaya Merokok (Pictorial

140
Health Warning)
.......................................................................................................
4.4.2. Perilaku Mengenai Bahaya Merokok Dari Efek Kognitif, Afektif

144

Dan Konatif Gambar Peringatan Bahaya Merokok (Pictorial

Health Warning)
.......................................................................................................
4.4.3. Pengaruh Pesan Gambar Peringatan Bahaya Merokok (Pictorial

146
Health Warning) Terhadap Perilaku Mengenai Bahaya Merokok
.......................................................................................................
.......................................................................................................
4.4.4. Pengaruh Isi Pesan Gambar Peringatan Bahaya Merokok

149
Terhadap Perilaku Mengenai Bahaya Merokok
.......................................................................................................
.......................................................................................................
4.4.5. Pengaruh Struktur Pesan Gambar Peringatan Bahaya Merokok

151
Terhadap Perilaku Mengenai Bahaya Merokok
.......................................................................................................
.......................................................................................................
4.4.6. Pengaruh Format Pesan Gambar Peringatan Bahaya Merokok

155
Terhadap Perilaku Mengenai Bahaya Merokok
.......................................................................................................
.......................................................................................................
4.4.7. Pengaruh Sumber Pesan Gambar Peringatan Bahaya Merokok

157

ix
 Terhadap Perilaku Mengenai Bahaya Merokok
.......................................................................................................
.......................................................................................................

BAB V. KESIMPULAN DAN SARAN

........161
5.1. Kesimpulan
161
5.2. Saran
163

DAFTAR PUSTAKA
.......166

LAMPIRAN..
........170

DAFTAR TABEL

Tabel 2.1. Penelitian Terdahulu

...............................................................................................................
...............................................................................................................
14
Tabel 3.1. Jumlah Siswa Sekolah Setingkat Menegah Atas Kota Solok
...............................................................................................................
...............................................................................................................
59
Tabel 3.2 Jumlah Sampel Setiap Sekolah
...............................................................................................................
...............................................................................................................
61
Tabel 3.3 Hasil Uji Validitas Instrumen Isi Pesan Gambar Peringatan Bahaya
Merokok
...............................................................................................................
...............................................................................................................
64
Tabel 3.4 Hasil Uji Validitas Instrumen Struktur Pesan Gambar Peringatan
Bahaya Merokok
...............................................................................................................
...............................................................................................................
64
Tabel 3.5 Hasil Uji Validitas Instrumen Format Pesan Gambar Peringatan
Bahaya Merokok
...............................................................................................................
...............................................................................................................
65

x
Tabel 3.6 Hasil Uji Validitas Instrumen Sumber Pesan Gambar Peringatan
Bahaya Merokok
...............................................................................................................
...............................................................................................................
65
Tabel 3.7 Hasil Uji Validitas Instrumen Perilaku Mengenai Bahaya Merokok
...............................................................................................................
...............................................................................................................
66
Tabel 3.8 Hasil Uji Reliabilitas
...............................................................................................................
...............................................................................................................
68
Tabel 3.9 Indikator Pesan pada Gambar Peringatan Bahaya Merokok
(Pictorial Health Warning)
...............................................................................................................
...............................................................................................................
85
Tabel 3.10 Indikator Perilaku Mengenai Bahaya Merokok
...............................................................................................................
...............................................................................................................
86
Tabel 3.11 Kriteria Nilai Interval
...............................................................................................................
...............................................................................................................
91
Tabel 3.12 Jadwal Penelitian
...............................................................................................................
...............................................................................................................
92
Tabel 4.1 Nama Kecamatan, Kelurahan dan Jumlah RW, RT Kota Solok
...............................................................................................................
...............................................................................................................
94
Tabel 4.2 Karakteristik Responden Berdasarkan Asal Sekolah
...............................................................................................................
...............................................................................................................
96
Tabel 4.3 Karakteristik Responden Berdasarkan Kelas
...............................................................................................................
...............................................................................................................
96
Tabel 4.4 Karakteristik Responden Berdasarkan Umur
...............................................................................................................
...............................................................................................................
97
...............................................................................................................
Tabel 4.5 Hasil Deskripsi Variabel Isi Pesan Gambar Peringatan Bahaya

xi
 ...............................................................................................................
...............................................................................................................
104
Merokok (Pictorial Health Warning)
...............................................................................................................
...............................................................................................................
Tabel 4.6 Hasil Deskripsi Variabel Struktur Pesan Gambar Peringatan Bahaya

109
Merokok (Pictorial Health Warning)
...............................................................................................................
...............................................................................................................
Tabel 4.7 Hasil Deskripsi Variabel Format Pesan Gambar Peringatan Bahaya
...............................................................................................................
...............................................................................................................
114
Merokok (Pictorial Health Warning)
...............................................................................................................
...............................................................................................................
Tabel 4.8 Hasil Deskripsi Variabel Sumber Pesan Gambar Peringatan Bahaya
...............................................................................................................
...............................................................................................................
118
Merokok (Pictorial Health Warning)
...............................................................................................................
...............................................................................................................
Tabel 4.9 Hasil Deskripsi Variabel Perilaku Mengenai Bahaya Merokok
...............................................................................................................
...............................................................................................................
137
Tabel 4.10 Hasil Uji Hipotesis Secara Serempak
...............................................................................................................
...............................................................................................................
147
Tabel 4.11 Nilai Koefisien Determinasi
...............................................................................................................
...............................................................................................................
148
Tabel 4.12 Hasil Uji Hipotesis Isi Pesan Secara Parsial
...............................................................................................................
...............................................................................................................
149
Tabel 4.13 Hasil Uji Hipotesis Struktur Pesan Secara Parsial
...............................................................................................................
...............................................................................................................
152
Tabel 4.14 Hasil Uji Hipotesis Format Pesan Secara Parsial

xii
 ...............................................................................................................
...............................................................................................................
155
Tabel 4.15 Hasil Uji Hipotesis Sumber Pesan Secara Parsial
...............................................................................................................
...............................................................................................................
157

DAFTAR GAMBAR

Gambar 2.1. Model Komunikasi Lasswell

..........................................................................................................
..........................................................................................................
21
Gambar 2.2. Teori S-O-R
..........................................................................................................
..........................................................................................................
24
Gambar 2.3. Gambar Peringatan Bahaya Merokok (Pictorial Health Warning)
..........................................................................................................
..........................................................................................................
38
Gambar 2.4. Kerangka Pemikiran Penelitian
..........................................................................................................
..........................................................................................................
54
Gambar 4.1 Peta Administrasi Kota Solok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
93
Gambar 4.2 Penyajian Gambar Penyakit Yang Disebabkan Oleh Rokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
99
Dengan Tulisan Peringatan Merokok Sebabkan Penyakit Dalam
Memberikan Penekanan Fakta Dan Logika Bahwa Penyakit
Tersebut Disebabkan Oleh Rokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.3 Penyajian Gambar Orang Merokok Dengan Asap Membentuk

xiii
 ..........................................................................................................
..........................................................................................................
99
Tengkorak Dengan Tulisan Peringatan Merokok Membunuhmu
Dalam Memberikan Penekanan Fakta Dan Logika Bahwa Rokok
Beresiko Kematian
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.4 Penyajian Gambar Orang Merokok Dengan Anak Didekatnya
..........................................................................................................
..........................................................................................................
100
Dengan Tulisan Peringatan Merokok Dekat Anak Berbahaya Bagi
Mereka Dalam Memberikan Penekanan Fakta Dan Logika Bahwa
Berbahaya Bagi Orang Yang Terpapar Asap Rokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.5 Penyajian Gambar Penyakit Yang Disebabkan Oleh Rokok Dan
..........................................................................................................
..........................................................................................................
101
Tulisan Peringatan Merokok Sebabkan Penyakit Dalam
Memberikan Rasa Takut Pada Penyakit Yang Diakibatkan Oleh
Rokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.6 Penyajian Gambar Orang Merokok Dengan Asap Membentuk
..........................................................................................................
..........................................................................................................
101
Tengkorak Dengan Tulisan Peringatan Merokok Membunuhmu
Dalam Memberikan Rasa Takut Pada Resiko Kematian Yang
Diakibatkan Oleh Rokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.7 Penyajian Gambar Orang Merokok Dengan Anak Didekatnya
..........................................................................................................
..........................................................................................................
102
Dengan Tulisan Peringatan Merokok Dekat Anak Berbahaya Bagi
Mereka Dalam Memberikan Rasa Takut Pada Bahaya Asap
Rokok Jika Berada Dekat Orang Merokok
..........................................................................................................

Gambar 4.8 Penyajian Gambar Penyakit Yang Disebabkan Oleh Rokok Dan
..........................................................................................................
..........................................................................................................
103

xiv
 Tulisan Peringatan Merokok Sebabkan Penyakit Dalam
Memberikan Penilaian Buruk Bahwa Perilaku Merokok
Merupakan Perbuatan Yang Tidak Baik Untuk Kesehatan
Perokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.9 Penyajian Gambar Orang Merokok Dengan Asap Membentuk
..........................................................................................................
..........................................................................................................
103
Tengkorak Dengan Tulisan Peringatan Merokok Membunuhmu
Dalam Memberikan Penilaian Buruk Bahwa Perilaku Merokok
Merupakan Perbuatan Yang Tidak Baik Untuk Kesehatan
Perokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.10 Penyajian Gambar Orang Merokok Dengan Anak Didekatnya
..........................................................................................................
..........................................................................................................
104
Dengan Tulisan Peringatan Merokok Dekat Anak Berbahaya Bagi
Mereka Dalam Memberikan Penilaian Buruk Bahwa Perilaku
Merokok Merupakan Perbuatan Yang Tidak Baik Untuk
Kesehatan Orang Sekitar Perokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.11 Penyajian Gambar Penyakit Yang Disebabkan Oleh Rokok Dan
..........................................................................................................
..........................................................................................................
106
Tulisan Peringatan Merokok Sebabkan Penyakit Dalam
Memaparkan Resiko Pasti Penyakit Yang Akan Diderita Perokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.12 Penyajian Gambar Orang Merokok Dengan Asap Membentuk
..........................................................................................................

..........................................................................................................
107
Tengkorak Dengan Tulisan Peringatan Merokok Membunuhmu
Dalam Memaparkan Resiko Terburuk Yang Akan Dialami
Perokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.13 Penyajian Gambar Orang Merokok Dengan Anak Didekatnya
..........................................................................................................
..........................................................................................................
107

xv
 Dengan Tulisan Peringatan Merokok Dekat Anak Berbahaya Bagi
Mereka Dalam Memaparkan Resiko Terburuk Yang Akan Dialami
Orang Yang Terpapar Asap Rokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.14 Penyajian Gambar Penyakit Yang Disebabkan Oleh Rokok Dan
..........................................................................................................
..........................................................................................................
108
Tulisan Peringatan Merokok Sebabkan Penyakit Dalam
Memudahkan Penarikan Kesimpulan Tentang Resiko Penyakit
Berbahaya Dari Rokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.15 Penyajian Gambar Orang Merokok Dengan Asap Membentuk
..........................................................................................................
..........................................................................................................
109
Tengkorak Dengan Tulisan Peringatan Merokok Membunuhmu
Dalam Memudahkan Penarikan Kesimpulan Tentang Resiko
Kematian Dari Rokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.16 Posisi Penempatan Pesan Gambar Peringatan Bahaya Merokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
111
Mudah Dilihat Dengan Jelas Sehingga Menarik Perhatian
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.17 Proposional Ukuran Pesan Gambar Peringatan Bahaya Merokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
112
Dapat Dilihat Dengan Jelas Agar Dapat Mengingatkan Bahaya
Merokok Bagi Kesehatan
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.18 Tulisan Pesan Gambar Peringatan Bahaya Merokok Dapat Dibaca
..........................................................................................................
..........................................................................................................
113
Dengan Jelas Agar Mudah Dipahami
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.19 Kombinasi Perpaduan Warna Gambar Peringatan Bahaya
..........................................................................................................
..........................................................................................................
114

xvi
 Merokok Dalam Memberikan Kesan Akan Bahaya Rokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.20 Kesiapan Kementerian Kesehatan RI Dalam Melakukan Riset
..........................................................................................................
..........................................................................................................
116
Tentang Bahaya Merokok Sebelum Membuat Gambar Peringatan
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Bahaya Merokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.21 Kepercayaan Terhadap Kementerian Kesehatan RI dalam
..........................................................................................................
..........................................................................................................
117
Memaparkan Gambar Peringatan Bahaya Merokok Sesuai
Dengan Bahaya Merokok Yang Sesungguhnya
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.22 Pengendalian Yang Dilakukan Oleh Kementerian Kesehatan RI
..........................................................................................................
..........................................................................................................
118
Dalam Menekan Jumlah Perokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.23 Pesan Yang Terdapat Pada Gambar Peringatan Bahaya Merokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
120
Gambar 4.24 Penyakit yang ditimbulkan dari merokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
121
Gambar 4.25 Resiko Terbesar Dari Merokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
122
Gambar 4.26 Tingkat Resiko / Akibat Buruk Dari Rokok Pada Orang Disekitar
..........................................................................................................
..........................................................................................................
123
Perokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.27 Kepercayaan Bahwa Merokok Dapat Menyebabkan Berbagai

xvii
 ..........................................................................................................
..........................................................................................................
124
Penyakit Yang Berbahaya
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.28 Kepercayaan Bahwa Penyakit Yang Ditimbulkan Merokok Bisa
..........................................................................................................
..........................................................................................................
125
Menyebabkan Kematian
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.29 Kepercayaan Bahwa Asap Rokok Berbahaya Bagi Orang Yang
..........................................................................................................
..........................................................................................................
126
Berada Disekitar Orang Merokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.30 Rasa Takut Pada Resiko Penyakit Yang Ditimbulkan Dari
..........................................................................................................
..........................................................................................................
127
Merokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.31 Rasa Takut Pada Resiko Kematian Yang Ditimbulkan Dari
..........................................................................................................
..........................................................................................................
128
Merokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.32 Rasa Takut Melihat Resiko Bahaya Berada Didekat Orang
..........................................................................................................
..........................................................................................................
129
Merokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.33 Sikap Responden Untuk Tidak Merokok / Berhenti Merokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
130
Gambar 4.34 Sikap Responden Untuk Menolak Ketika Ditawari Rokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
131

xviii
Gambar 4.35 Sikap Responden Untuk Tidak Terpengaruh Ajakan Merokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
131
Gambar 4.36 Sikap Responden Untuk Menghindari Berada Didekat Orang
..........................................................................................................
..........................................................................................................
132
Yang Merokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
Gambar 4.37 Tindakan Responden Untuk Tidak Merokok / Berhenti Merokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
133
Gambar 4.38 Tindakan Responden Untuk Menolak Ketika Ditawari Rokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................
134
Gambar 4.39 Tindakan Responden Untuk Menghindari Berada Didekat Orang
..........................................................................................................
..........................................................................................................
135
Merokok
..........................................................................................................
..........................................................................................................

xix
 DAFTAR LAMPIRAN

Lampiran 1 Kuesioner penelitian

...............................................................................................................
...............................................................................................................
170
Lampiran 2 Tabulasi hasil uji coba responden
...............................................................................................................
...............................................................................................................
176
Lampiran 3 Uji validitas variabel
...............................................................................................................
...............................................................................................................
182
Lampiran 4 Uji reliabilitas variabel
...............................................................................................................
...............................................................................................................
185
Lampiran 5 Tabulasi data deskripsi responden
...............................................................................................................
...............................................................................................................
187
Lampiran 6 Distribusi frekuensi deskripsi responden
...............................................................................................................
...............................................................................................................
191
Lampiran 7 Tabulasi Kuesioner
...............................................................................................................
...............................................................................................................
192
Lampiran 8 Distribusi frekuensi variabel
...............................................................................................................
...............................................................................................................
212
...............................................................................................................
Lampiran 9 Uji Asumsi klasik

xx
 ...............................................................................................................
...............................................................................................................
221
Lampiran 10 Uji Regresi
...............................................................................................................
...............................................................................................................
224
Lampiran 11 Surat Izin penelitian
...............................................................................................................
...............................................................................................................
226
Lampiran 12 Surat Rekomendasi Penelitian
...............................................................................................................
...............................................................................................................
227
Lampiran 13 Surat Keterangan Penelitian
...............................................................................................................
...............................................................................................................
228

xxi