BLGSAYARLARDA BLG GVENL

Bilgisayar Nedir?

Bilgisayar, verdiimiz bilgileri, bizim daha nceden verdiimiz kural ve formller dahilinde ok
ksa srede derleme yetenei verilmi makinalardr.

Bilgisayarlar hakknda bilmemiz gereken en nemli ey onlarn dnebilen varlklar gibi bir
mekanizmaya sahip olmadklardr.

Neyi nasl yapacaklar, en ince ayrntsna kadar tek tek tarif edilmedii srece bizim onlardan
istediimiz hi bir eyi yerine getirebilme yetenekleri yoktur. Ancak en byk baarlar, bizim belki gnler
srecek kadar zamanmz alabilecek bir ok hesaplama ve bilgi derleme ilemlerini saniyeler, hatta
saliselerle llebilen zaman diliminde yapabilmelerinden gelmektedir.

Gncel Hayattaki nemi

Bugn hayatn hemen her alanna girmi olan bilgisayar, tm dnyada gerek kiisel kullanmlar
gerekse byk ticari sistemlerin entegrasyonu iin logaritmik (katlanarak) artan bir geliim gstermektedir.

nsan ve toplum hayat bilgisayar teknolojisi ile ylesine btnlemeye balamtr ki, ok yakn
bir gelecekte artk Bilgisayar bilmeyene, okuma yazma bilmiyor muamelesi yaplmaya balanaca
aikar grnmektedir.

Aktif Kullanm Alanlar

Dnya zerinde hemen her alanda kullanlabilen bilgisayarn tm kullanm alanlarn sralamak
yerine, bizi ilgilendiren ve gerek zel gerekse i hayatmzdaki kullanm alanlarn sralamak gerekirse;

ahsi veya i yerimize ait belge veya izelgelerin hazrlanmas

nternet ortamnda gezme ve ilgimizi eken konular ile ilgili bilgi toplama
E-mail denilen elektronik posta ile iletiim
nternet zerinden sohbet veya video konferans yapma

DORU BLGSAYAR
Bir ok kullanc bilgisayar alrken ihtiyatan ok ald bilgisayarn en son sistem olmasna zen
gstermektedir. Bu dncenin temelinde daha ok, yeni programlar ve teknolojileri takip ederken
bilgisayarn uzun sre upgrade (yenileme gncelleme) ihtiyac gstermemesini isteme yatmaktadr.

Bilgisayar alrken en nemli nokta, aldmz bilgisayar ne amala kullanacamzn iyi

belirlenmesidir. Sadece ofis (Excel, Word, Power Point gibi belge hazrlama amal yazlmlar) yazlm
kullanacaklarn tercih etmeleri gereken konfigrasyon ayr, ticari hesap programlar ihtiyac iin gereken
bilgisayar ayr, grafik ve tasarm amal bilgisayarlar daha farkl konfigrasyon ihtiyac gerektirirler.

Sadece cari paketlerin kullanlaca bir bilgisayar iin Pentium II gibi bilgisayar bile gereksiz bir
lks olabiliyorken, grafik amal tasarmlarda bilgisayarn en az Pentium III tabanl ve gl bir RAM
desteine sahip olmas gerekmektedir.

Kullanc %leri asndan nemli bir payday oluturan ofis yazlm kullanclar iin gnmz
teknolojisi bilgisayarlar deerlendirildiinde PII-400 tabanl, 64 MB RAMli, 4-6 GB hard disk
kapasitesine sahip, 4 veya 8 MB ekran kartl, 56 K standart bir modeme sahip konfigrasyondaki bir

1
bilgisayar ihtiyac yeterince grecektir. Byle bir bilgisayar ise ortalama 600-700 $lk bir fiyata temin
edilebilir. Basit cari uygulamalar iin gereken bilgisayar ise 400$ civarnda bir rakama temin edilebilir.
Sadece bu tip basit uygulamalar iin kullanlan bir bilgisayardaki yksek tutulan konfigsyon, hem hi
kullanmayacamz bir potansiyel hem de gereksiz bir yatrmdr.

Bilgisayarlarda Hi Kullanmadmz Lksler

Bir ok kullancnn bilgisayar alrken Olmuken en iyisi olsun psikolojisi ile ald ve belki de
performansn hi kullanmayaca veya kullanamayaca bir ok lks sayabiliriz.

Zamannn sadece ufak bir blmn bilgisayar banda geirenler iin 15 ve daha yukars
monitrler, grafik uygulamalarndan uzak kiilerin bile tercih ettikleri TNT tabanl ve 32 MB bulan
yksek hzl ve pahal ekran kartlar, basit ofis uygulamalarndan te gitmeyen almalar iin 10-15 GBlk
hard diskler, CD srcleri yalnzca VCD izlemek ya da dergilerin verdii birka CDyi altrmak ya da
oyun CDsi iin kullananlarn setii 48x hzdan daha byk CD srcleri (hatta 24 hz sonras bile bazen
bu kategoriye girer), haftada 1 veya 2 saat vakit ayracamz mzik dinleme iin kullanlan byk ve
pahal hoparlr sistemleri gibi bir ok ihtiya fazlas bilgisayar paras hep kullanlmayan lksler
kategorisine girer.

Bilgisayar Oyun Arac mdr?

ou kullanc maalesef bilgisayar gibi bir teknolojik harikay sadece oyun amal
kullanmakta veya kullandrmaktadr.

Bu fiilin nde gelen iki sebebi vardr. Ya evdeki ocuklarn atari ve oyun salonlarndan uzak
tutmak dncesi ile o ortam eve tamak istei veya evre ve toplum psikolojisi ile alnan bilgisayarda bir
eyler retmek ya da kefetmeyi kendi asndan almaz bir engel grenlerin, kendilerine en kolay gelen
eyi yani oyunu tercih etmesidir.

Bu mevzuda nemli bir ka noktaya deinmek faydal olacaktr.

5-6 yz milyonun, sadece oyun amal yani oyuncak iin kullanlmas, bir oyuncak iin
harcanabilecek olduka yksek bir mebladr. Trkiye gelir ortalamasn gz nnde
bulundurursak bu rakam israf olarak deerlendirmek yanl olmaz.
retmeye, gelimeye ynelik olmayan uygulamalar (zellikle oyunlar), kiiyi tembellie
itmekten, alma ve retme igdsn trplemekten ileri bir fayda vermezler.
zellikle vurdulu krdl oyunlarn ocuklarn psikolojik geliimi asndan getirdii
olumsuzluklar, bir ok aratrma ile kantlanmtr.
Baz kullanclar ise ellerindeki bu teknoloji imkan sadece CHAT (nternet zerinden kiiler
aras muhabbet) amal kullanmaktalar. Hele ocuklar ve genler asndan, hi bir ahlaki ve
kanuni kstlamann olmad bu ortamlarda dolamak, eer kontrolsz olursa bir faciadr
denilebilir. ocuklarn sokakta kt arkada edinmesi ya da kahvehane kelerinde vakit
ldrmeleri bile bazen buralardan aldklar ahlaki kntden daha az tehlikeli olabilmektedir.

Sraladmz bu tablolar sizlerin iini karartmak amal sarf edilmi szler deildir. Bu
anlattklarm zaman ierisinde belirgin rneklerini grdmz olumsuzluklardr.

Peki oyun, internet ve chat hi olmamal m? Tabii ki hayr! Bilgisayar kullanmnda hepsinin
belirli ve dengeli bir yeri vardr. Bazen sklp oyun oynayabilir, bazen insanlarla karlkl iletiim kurma
ihtiyacmz bilgisayar aracl ile yapabiliriz. Burada anlatmak istediimiz tehlike, bilgisayarlarn sadece
bu amaca ynelik kullanlmas ya da zellikle ocuklarmza kontrolsz kullandrlmasndan
kaynaklanmaktadr.

2
 NTERNET NEDR? NE DELDR?

nternetin Hayatmzdaki Yeri nemi

nterneti, bugn tm dnyada milyonlarca kullancs olan, bilgisayarlar ve bilgisayar

alar arasndaki iletiim eklinde tanmlayabiliriz. nternet araclyla dnya artk global bir ky hkmne
gemi durumdadr. Dnyann dier ucundaki bir kii ile saniyelerle nitelendirebileceimiz mektuplama,
karlkl gerek zamanl yazma ya da video konferans yapabileceiniz gibi, ilginizi eken bir konuda,
bilgi okyanusunda bir ok veriye ulaabilirsiniz.

nternet Hakkndaki Dorular ve Yanllar

nternet hemen her trl bilgiye ulaabileceimiz ya da paylamak istediimiz bilgileri tm

dnyann kullanmna sunabileceimiz byk bir bilgi sistemidir. Ancak ulamak istediimiz bilgiler bize
hazr olarak sunulmaz. Onu nasl ve nerede arayacamz bilmezsek karmza, neyin nerede olduu belli
olmayan karanlk, dipsiz bir kuyu kar.

nternetin Dnya zerindeki Kullanm ve Trkiyedeki yeri

nternetin ilk kullanm amac ABD kaynakl olup askeri iletiim alannda olmutur. Daha sonralar
gelitirilen bu sistem dnya zerinde bir bilgi otoyolu olmutur.

Trkiyede yaygn kullanm 90l yllardan sonra olmutur. zellikle 1993 ylndan sonra yaygn
bir kullanc kitlesine sahip olmaya balayan nternet bugn milyonlar bulan kullanc saysna ulamtr.
Ancak iletiim hz asndan deerlendirdiimizde dnya ile kyaslarsak henz emekleme dneminde
olduumuzu syleyebiliriz. ABDde bulunan bir kullanc 1.000.000 Kbit/saniye hzlarla iletiim kurarken,
bizdeki teknik altyapnn yetersizlii sebebiyle bu rakam lkemizde genelde 16-32 Kbit/saniye hzlarnda
seyretmektedir. Ayrca lkemizde iletiim, hala olduka pahal ve lks kapsamna girmektedir.

irket veya Kurumlarn nternet zerinden letiimi

Bugn bir ok firma, bayileri ile iletiimde nternet sistemini kullanmaktadr. Bayilerine ve
ilgilenen kullanclarna duyurmak istedikleri bilgilerin yannda sipari v.b. ilemleri de internet siteleri
aracl ile halletmektedirler.

zel dersane ya da okullar, velileri ve rencileri ile iletiimi yine bu yolla yapabilmekte, ders
programlarndan renci not ve baar durumlarna kadar bir ok bilgiye bu yolla ulamalarn temin
etmektedirler. Ayrca kendilerine gelen soru ve problemler yine bu iletiim aracl ile
zmlenebilmektedir. Hatta baz okullarda, velilerin rencilerini snfta ders yaparken izlemeleri de snf
grntsnn internete bir kamera vastasyla aktarlarak gerekletirilebilmektedir.

irketler, rnlerini sadece i piyasa deil dnyann her yerine tantabilme imkanna kavumakta,
on-line alveri denilen sistemlerle dnyann br ucundan bile sipari alabilmekteler, dolaysyla pazar
paylarn geniletme imkanna kavumaktadrlar.

nternette letiim Yollar ve Gvenlik Dzeyi

nternet, kullanclarn bilgi ortalamasnn dkl gz nnde tutulursa, bilgi gvenlii

asndan ok da gvenli bir sistemdir diyemeyiz. Bugn internet zerindeki gvenlik sistemlerini krmay
kendine i edinmi profesyonel kullanclarn (Hacker) varln da dnrsek, iletiimde ok dikkatli
olmamz gerektii ortaya kar.

3
 ncelikle bilmemiz gereken ey, internet zerinden bir baka yere posta veya baka bir veri
transferi yaptmzda bu bilgilerin ulamas gereken yere varncaya kadar onlarca ara istasyondan
gemesidir. Dolaysyla bu ara istasyonlar zerine kurulacak bir veri tuza, bilgilerimizin bakalarnn
elline geme riskini ortaya koymaktadr.

nternet le Gelebilecek Tehlikeler ve Bizi Hangi Ynlerden Etkileyecei

Bu adan nemli nokta, internet zerinden gnderdiimiz veya aldmz bilginin bizim iin ne
kadar nem taddr. Gvenli iletiim burada nem tar. letiiminiz sadece basit ve sradan bilgiler
zerinde ise gvenlik dzeyinin ok fazla nemi yoktur. Ama irketinizin stratejisi ve projeleri ile ilgili
bilgiler ya da al veri gibi kredi kart bilgilerinizi ieren bilgilerin kt amal kimselerin eline gemesi,
sizin iin hem mali hem de irket yaps asndan risk tar.

letiim gvenlii asndan bilinmesi gereken bir baka nokta, internet zerinde yaptnz
ilemlerin, bal bulunduunuz internet servis salayclarca takip edildii ve LOGlarnn tutulduudur.
Yani internete balandnzdan itibaren, ne zaman balandnz, hangi telefon numaras ile balandnz,
hangi internet sitelerinde gezinti yaptnz, hangi ve ne tip bir bilgisayar ile balant yaptnz gibi
bilgiler, balandnz sistem tarafndan gvenlik amac ile tutulmaktadr. Bazen adli vakalarda savclk, bir
resmi yaz ile servis salaycya bavuruda bulunarak ilgili kiinin internet zerinde nerelere girip neler
yaptnn kaytlarn talep edebilmektedir.

Gvenli e-mail (Elektronik Posta) nasl olmaldr?

nternet aracl ile mail gndermek temelde iki yoldan olur:

Bilgisayar zerinden, Outlook Express veya Eudora gibi mail programlar ile, bal
bulunduumuz servis salaycy kullanarak gndermek
Usa.net, Hotmail, Yahoo gibi mail hizmeti veren sitelerin mail sunucularna girip, ilgili
kiiye, mektubumuzu yazarak bu servis aracl ile gndermektir.

E-mail gvenlii asndan ikinci yol, birinci yola nazaran daha gvenlidir. nk ikinci yolda
postanz yola ktktan sonra, sadece ulaaca mail sistemine kadar olan yolu kat etmek gibi bir risk alr.
Birinci yolda ise mail ulaaca yere yola kmadan nce bizim servis salaycmza ulamak zorundadr.
Bu da 2 kat gvenlik riski anlamna gelir.

Posta gvenlii asndan en gvenli yol, Web taraycmz ile (Internet Explorer, Netscape, Opera
v.b.) mail hizmeti aldmz (Hotmail, Yahoo v.b.) siteye balanmak ve postamz buradan gndermektir
demitik ancak burada maksimum gvenlii salamann yolu da postamz gndereceimiz kiinin posta
adresinin de ayn serviste olmasdr. Bu ekilde yazdmz mail deiik sunucularda geerek yol kat
etmeyecek, ayn sunucu iindeki baka bir posta kutusuna iletilecektir. Bunu bina ii santralinden grme
ile ayn santralden bina dn aramak arasndaki gvenlik oran gibi deerlendirebiliriz.

Baz e-mail sunucular, posta kutunuzdaki postalar, siteye web taraycs ile balanmadan,
bilgisayardaki bir program aracl ile ekmenize imkan tanr (POP3 hizmeti). Bu sistemde de
bilgilerinizin sizin bilgisayarnza gelinceye kadar geecei ara istasyonlar olacan unutmamak gerekir.

Trojan ve Virsler

Virsler hepimizin bildii gibi bilgisayarlarmzn davetsiz misafirleri olup bilgilerimize,

programlarmza hatta bazen bilgisayarmzn kendisine zarar verebilen (ernobil Virs gibi), nternet,
oyun disketleri, virsl programlar v.b. yollarla bilgisayarmza bulaan program paracklardr.

Trojan (Truva At) denilen virsler de normal virs ilevi ierisinde grev yaparlar. Ancak bunlarn
en nemli zellii bilgisayarmzda aktif hale geldiklerinde, biz internette iken haberimiz bile olmadan
bakalarnn bizim bilgisayarmza balanmalarna ve bilgi almalarna olanak verirler. Kt niyetli bir kii

4
bir kere bilgisayarmza balandktan sonra bilgisayarmz artk onun insafna kalmtr diyebiliriz. Zira
isterse bilgisayarmzdaki tm bilgileri silebilmesi de mmkndr.

BLGSAYARDA BLG GVENL VE BLG SAKLAMA

Hangi Tip Bilgiler Bilgisayarda Tutulmal, Hangileri Tutulmamal?

Bu ayrma en dz mantkla bakacak olursak, bakalarnn ulama riski olan bilgilerinizi

bilgisayarn hard diski haricinde tutmanz gerekir eklinde zetleyebiliriz. Disk haricinde bilgi tutmann
deiik alternatifleri vardr. Ksaca sralayalm:

a) Floppy Disketler: Bunlar hepimizin bildii 1.44 MB bilgi kapasitesine sahip kayt
ortamlardr. Baz ufak dosya ve dier bilgilerinizi disket zerine kaydedebilir, lazm olunca
da disketinizi bilgisayarnzn disket srcsne takp alabilirsiniz. Ancak disketlerin nemli
bir an gz ard etmeyelim. Disketler ok abuk bozulabilen paralardr. Arzal bir src
veya manyetik bir ortama mazur kalma bunlar zerinde bir daha bilgilerinize
ulaamayacanz hasarlara yol aabilir. Dolaysyla gnler belki haftalar sren emekleriniz
bir anda yok olabilir. Eer disket src kullanyorsanz, ayn bilgileri mutlaka 3 veya 4 ayr
diskete yedekleyin. Bylece bozulma riskini en aza indirmi olursunuz.

b) Zip Driver: Bu sistem de bir tr disket src sistemidir. Normal disket srclerinde fark
disketlerinin gerek yap gerekse kapasite olarak daha byk olmasdr. Yaklak 2 disket
kalndnda ve disketten 2/3 daha byktr. Kapasiteleri, modeline gre 100 MB veya 250
MB eklindedir. Kapasitelerinin bykl sebebiyle yapacamz bir ok ilemi kolayca
kaydedebilmemize imkan verir. lave bir hard disk gibi ilem grebilir. Ayrca normal
disketler gre bozulma riskleri daha dktr. Bilgi gvenlii asndan ideal saylabilir.
Ancak bunlarda da en azndan 1 tane diskete daha bilgi yedeklemesi yapmak risk asndan
nemlidir.

c) Teyp Back-Up: Bildiimiz teyp kasetlerinin farkl bir formatdr. Kasete gre daha kaln ve
ierisinde bilginin yklendii bant daha kaliteli ve youn bir yapdadr. Daha ok genel bilgi
yedeklemesi amac ile kullanlr. Kapasiteleri modeline gre 100 MB ile 10 GB veya daha
byk olabilir. Bilgisayarnzn ierisindeki tm bilgileri yedekleyebileceiniz bir sistemdir.
Ancak yukarda anlatlan sistemlerde olduu gibi istediiniz bilgiye direkt olarak
ulaamazsnz. nce istenen bilginin bilgisayar hard diskine geri yklenmesi gerekir. Dier
sistemlere gre bu adan daha hantaldr. Ancak zerindeki veriler, herhangi bir mekanik ya
da manyetik ortam zarar gelmedii srece kolay bozulmazlar.

d) CD Yazclar: Verilerimizi, bilinen 650 MBlk normal CDlere kaydeden cihazlardr.

Dezavantajlar verinin CDye bir defa kaydedilebilmesi ve bir daha silinememesi veya
deitirilememesidir. Bu tip kayt cihazlar daha ok irket kaytlarnn arivlenmesi veya
resim gibi deitirilmesi gerekmeyen kaytlarn sabit bir ortama aktarlmas amacyla
kullanlrlar. Ayrca hard diskinizde yer tutan baz programlarn kurulum disklerini de CDye
aktararak hard diskinizi rahatlatabilirsiniz.

e) CD Re-Writer: Normal CD benzeri CDler kullanlr. Bu CDlerin fark, zerine silinip

yeniden yazma yaplabilmesidir. Olduka yksek kapasiteler sunar. Ancak CD yazma
teknolojisinin daha tam yerine oturmamas sebebiyle zel bilgiler iin tam gvenlik
salayamyorlar. Yani CDnin fiziksel olarak izilmesi ya da okuyucu veya yazc kafasnda
olabilecek bir problem nemli bilgilerimizi tehlikeye atabilir.

f) Magneto-Optik Diskler: Diskete benzer yapda, iinde CD tipi bir yap olan disketlerdir.
Normal kullanclar iin yabana atlamayacak kapasiteler sunarlar. Bir ka GBlk disketleri
bizlere tm bilgilerimizi tutabileceimiz, hard disk benzeri bir ortam sunmaktadr. Bunlar
bilgiyi manyetik olarak kaydeden sonra da optik olarak okuyan bir sistem ile dizayn

5
 edilmilerdir. En byk dezavantajlar hala ok pahal sistemler olmalardr. Baz tiplerinin
fiyatnn nerede ise bir bilgisayar fiyatn bulduunu gz nne alrsak bir ok kullanc iin
henz lks saylabilirler.

Bilgilerimizi Tutarken Takip Etmemiz Sra Nasl Olmaldr?

Eer irket bilgilerimizi kullanm skl veya portatiflii asndan illa ki bilgisayarmzda
tutmamz gerekiyorsa u gizlenme noktalarndan yararlanabiliriz:

a) sim : Bilgilerimizi iine koyduumuz dosya ad, ilk anda ne olduu anlalamayan sadece
bizim ve/veya alternatif bir kiinin daha bilecei bir ekilde olmaldr. rnein dosyamz
irketin ihaleleri ile ilgili ise onun adnn ihaleler eklinde olmas risktir. Bunun yerine
GeForce256 (Bir bilgisayar paras markas) yapabilirsiniz. Ya da yaptnz ii artracak
ngilizce bir isim, bir bilgisayar oyunu ad ya da bir cihaz ismi koyabilirsiniz. Ama bunun ne
anlama geldiini sizin unutmamanz gerekir.
b) Uzant : Yani dosyanza bilgisayar tarafndan verilen otomatik dosya ad uzantsdr. rnein,
Word dosyalar DOC, Excel dosyalar XLS, dz yaz formatl dosyalar TXT, uygulamalar
EXE, ses dosyalar WAV,MP3, grnt dosyalar MPG, AVI eklinde uzantlara sahiptir. Bu
uzantlar, ilgili program tarafndan otomatik olarak verilir. Yapmanz gereken, mesela Word
ile yazdnz bir dosyay DOC uzantl deil de ses dosyas imi gibi WAV ya da font dosyas
imi gibi TTF eklinde bir uzant ile kaydetmektir. Bylece dardan ilk bakan bunun bir
dokman dosyas olduunu anlamayacaktr.

c) Dosyann yeri : Eer biz yer belirtmezsek dosyamz otomatik olarak Belgelerim isimli bir
klasre kaydedilecek, bu da bizim dosyalarmza ulamak isteyen kiilere kolaylk
salayacaktr. Dosyalarmz kimsenin aklna gelmeyecek yerlere kaydetmek veri gvenlii
asndan nemlidir. rnein uzantsn TTF eklinde kaydederek bir font dosyas imi gibi
gsterdiimiz bilgi dosyamz, Windows klasr altndaki Fonts isimli klasre

kaydedebiliriz. smini, uzantsn ve yerini sadece bizim bildiimiz bu dosyaya bakalarnn

ulama riski bylece minimuma inmi olur. Daha sonra bu dosyay okumak istediimizde ise
nce Dosya Tr seeneinde Tm Dosyalar seeriz. Sonra ekrana gelen dosyalar
ierisinde ismini bizim bildiimiz dosyas kullanma alrz (rneimizde ismi:
benimdosyam.ttf

6
d) Dosya ve/veya klasr gizlemek : Dosyalarmz normalde ariv yani okunup yazlabilen, ve
grntlenebilen formdadr. Normal bir dosya klasr grntleyici ile grlebilir (Windows
Gezgini v.b.). Bakalarnn bizim dosyalarmz grmelerini nlemek iin nce kaydettiimiz
dosyann gizli olmasn salayabiliriz. Bunun iin Windows Gezgini ile o dosyann zerine
gidip farenin sa tuuna tklayn. kan seeneklerden zellikler seeneine girin. kan
ekranda Genel ksmnn alt ksmnda yer alan znitelikler blmnde Gizli opsiyonunu
sein. Tamam tuuna basarak kn. Artk dosyanz gizli dosya olmutur. Ayn ii bir klasr
saklamak iin de kullanabilirsiniz.

7
 e) Gizli Dosyalarn Grntlenmesini nlemek : Gizli olarak belirlenen dosya veya
klasrlerin Windows Gezgini ile grntlenmesini nlemek iin bunu Windows Gezgininin
ierisinde belirtmeniz lazm. Bunun iin Grnm ksmndan Klasr Seenekleri ksmna
girin ve Grnm tablosundan Gizli Dosyalar ksmn bulup Gizli ve Sistem Dosyalarn
Gsterme seeneini iaretleyin. Sonra Tamam tuuna basarak seimi ileme sokun. Artk
gizli dosya ve klasrleriniz ekranda gzkmeyecek, yerini sadece siz bileceksiniz.

f) Dosyalar ifrelemek : Word, Excel gibi programlar, kullanlan dosyalar ifre vererek
kaydetme zelliine sahiptir. Bylece dosyay tekrar kullanma aldnzda size ifre
soracaktr. Bu yntem dosya gvenlii asndan birinci aama olarak kullanlabilir. Bu
konuda ikinci aama bir paketleme program ile (Winzip v.b.) dosyalarmz bir paket altna
almak ve bu paketi yaparken ifre korumas vermektir. Bundan daha da gvenlisi bu paketi de
baka bir ifreli paketleme program ile paketlemektir. Bylece ii ie boha sarar gibi bir ka
kademe koruma salam oluruz.

g) Ufak kapasiteli hard disk parasnda almak : Bilgilerimiz ile almak iin, bir sonraki
blmde detayn anlatacam sebepten dolay, ufak blmlenmi hard disk paracklar tercih
edilmelidir. Bir ok bilgisayar sadece komple C diski olarak gelir. Buna Partition Magic gibi
baz hard disk blmleme programlar ile bir D diski blmlemekte fayda var. Ancak bunun
boyutu 100 MB gememelidir (Dikkat! Bilgisayar zerinde acemi iseniz bu ii bir bilene
yaptrn). Bylece iimiz bitince bilgi kalntlarmz temizlemek daha kolay olur.

MZ BTNCE KALINTILARI TEMZLEMEK

Bilgisayarmzda dosyalarmzla alp onlar yedekledikten sonra bu dosyalar bilgisayarmzdan

silinmesi (altmz geici yerden) gerekmektedir. Ancak bir ok kullanc bununla ii tamamladklarn
zannederek byk bir hataya derler. Bilgisayardaki verinin silinmesi ile bu bilgiler p kutusuna atlr
ancak silinmezler. p kutusunu boaltmamz gerekir. Fakat iimiz yine de bitmi saylmaz. Henz
bakalarnn ulaabilecei yeterince kalnt brakm oluruz. imdi bu ilemleri sras ile grelim:

a) Dosyalarn silinmesi : Windows Gezgini ile dosya zerine gelelim ve DEL tuuna basalm.
kan seenei onaylayalm. Bu ekilde altmz tm dosyalar sildikten sonra
masastnde bulunan geri dnm kutusunu altralm. Dosyalarmzn hala burada
olduunu greceksiniz. imdi st menden Dosya ksmna girelim. Burada Geri Dnm

8
 Kutusunu Boalt eklinde bir seenek bulacaksnz. Onu tkladnzda bu ii onaylamanz
istenecektir. Onaylayn. p kutusu boaltld.

b) Disk birletirme : Yukarda ilem ile iimiz bitti mi? Hayr! Yaptmz ilem ile bilgisayar
hard disk zerine bu dosyalarn bana silindi iaretini koydu (@). Ancak fiziksel olarak hala
hard diskimizde bu dosyalar mevcuttur. Bu dosyalarn zerine ancak, hard diskte yer
kalmazsa yeni bilgi yazlr yoksa ylece durur. in riskli yn, baz programlar aracl ile
bu silinen dosyalarn tekrar geri alnabilirliidir. Bunun iin bilgisayarda bulunan
kullanlmayan alanlarn boaltlmas gerekmektedir. Balat dmesine basn. Programlar
mensnden Donatlar ksmna girin. Sistem Aralarna gelin ve Disk Birletiricisi
seeneini onaylayn. Gelen ekrandan birletirmek istediiniz blm sein ve Tamam deyin.
Disk birletirmeye balanacaktr. lem srasnda Ayrntlar butonuna tklarsanz ilemin nasl
yapldn da grebilirsiniz. Bu ilem hard diskin boyutu ile alakal olarak 20 saniye ile 1 saat
aras srebilir. Kk hard disk parasnda almak bu bakmdan nemlidir. Hard disk ne
kadar kk olursa ilem o kadar hzl olur.

c) Yaplan ilemler kaydnn silinmesi : Hangi gn, hangi saatte, hangi dosya ile altnz
bilgisayar zerinde bir dosyada tutulur. Bu sizin iin nem tayorsa bu kalntlarn da
temizlenmesinde fayda var. nce Balat butonuna basn. Ayarlar ksmna gelin. Grev
ubuu ve Balat Mens seeneini tklayn. st tablodan Balat Mens
Programlar ksmn sein ve alt ksmdaki Temizle butonuna basn. Bylece en son
hangi dosyalar ap altnzn kayd silinecektir.

9
 d) Microsoft Outlook : Son olarak masastnden Microsoft Outlook isimli program
altralm (varsa). Bu program iinde Gnlk isimli bir klasr greceksiniz. Burada
allan ofis dosyalarnn kayd tutulur. Girdi Tr: Microsoft Excel yazl, + (art)
iaretli yere farenin sa tuu ile tklayn ve kaytlarn hepsini sein. Sonra kan menden
Sil opsiyonunu iaretleyin ve onaylayn. Daha sonra aynsn Girdi Tr: Microsoft
Word ve varsa bakalar iin de yapn.

Tm bu ilemlerden sonra bilgisayarnz gvenle kapatabilirsiniz. lemlerin uzunluu size

paranoya gibi gelebilir. Burada tercih size aittir. irketinizin bilgileri ne kadar nemli ise o kadar nem
vermeniz, hem sizi hem de irketinizi zellikle internet asndan olas bir gvenlik problemi ile kar
kar brakmaz.

ALIMALARINIZDA BAARILAR DLERM

V. Da

10