Professional Documents
Culture Documents
TC NG CA GI DU N NN KINH T
V PHN NG CA CHNH SCH TIN T TI VIT NAM
(Ngy nhn: 04/10/2016; Ngy nhn li: 18/10/16; Ngy duyt ng: 26/12/2016)
TM TT
Nghin cu s dng m hnh t hi qui vec t (VAR)/m hnh hiu chnh sai s vect (VECM) khm ph
tc ng c sc tng gi du di s can thip Chnh ph n nn kinh t Vit Nam v phn ng ca chnh sch tin
t (CSTT) vi c sc tng gi du trong giai on thng 1/2008 - 12/2015. Kt qu nghin cu cho thy, trong di
hn gi du tng 1% lm lm pht tng 0,2% v sn lng gim 0,1%; trong ngn hn, sau c sc tng gi du, lm
pht tng lin tc trong 6 thng u, sn lng bin ng mnh vi mc tch ly gim trong 12 thng. Trc c sc
tng gi du, CSTT tht cht mnh trong vng 3 thng ri gim dn mc tht cht trong cc thng tip theo v
ngng phn ng t thng th 7 sau sc. Tuy nhin, CSTT khng dnh nhiu s quan tm n din bin gi du m
phn ng ch yu vi din bin ca gi c chung trong nn kinh t.
T kha: chnh sch tin t; gi du; lm pht; tng trng; Vit Nam.
The macro-economic effects of oil price shocks and the reaction of monetary policy in
Vietnam
ABSTRACT
The study explores the macroeconomic impacts of oil price fluctuation under the control of government and
examines how the monetary policy reacts to oil price shocks. By employing VAR/VECM and using monthly data of
Vietnam in the period from January, 2008 to December, 2015, the study finds significant impacts of oil price on
inflation and output growth in both the short term and long term. In the long term, 1 percent increase in oil price
causes inflation and output growth to increase by 0.2 and 0.1 percent respectively. In the short term, after the
positive oil price shock, inflation increased consecutively in the first six months while output growth fluctuated
dramatically in twelve months. Following the positive oil price shock, the monetary policy was kept very tight in the
first 3 three months. The level of contraction was gradually reduced in the next 3 months and the monetary policy
stopped reaction from the seventh month. However, the monetary policy is not concerned for oil price fluctuation;
instead it is more concerned for the price fluctuation of the economy.
Keywords: inflation; macroeconomic impact; monetary policy; oil price shock; Vietnam.
cng cho thy a s cc nn kinh t tht cht vn cn nhiu tranh ci v vai tr ca NHTW
tin t bng cch tng li sut phn ng vi nh mt nhn t quyt nh tc ng ca c
gi du tng, theo chp nhn gim sn sc ny. D vy, cc nghin cu vn cho rng
lng kim sot gi c. Tuy vy, mt vi NHTW c th tc ng lm gim nh
nn kinh t la chn gim li sut, m rng hng ca tc ng c sc gi du, v thng
tin t chng gim sn lng. thng, gia hai mc tiu chnh sch l gi c
Hamilton & Herrera (2004) thc hin li v sn lng, cc NHTW c xu hng la
nghin cu ca Bernanke & cng s (1997) chn n nh gi c.
vi phng php tng t, d liu tng t 3. Phng php nghin cu
nhng vi s bc tr di hn nn i n cc 3.1. M hnh nghin cu
kt qu tranh lun vi kt qu c tm thy M hnh c s dng trong nghin cu
trc . Nghin cu cho thy c sc tng gi c xy dng da trn m hnh VAR
du c nh hng mnh hn n nn kinh t (reduced form VAR) ca Bernanke & cng s
M, ngay c khi li sut lin bang khng i, (1997), Brown & Yucel (1999), Cologni &
c sc gi du vn lm gim ng k sn Manera (2008) c iu chnh cho ph hp vi
lng nn kinh t. Kt qu ny hm rng c th din bin gi du v iu hnh CSTT
CSTT khng hn c vai tr quyt nh tc ca Vit Nam. VAR c s dng bi c th
ng ca c sc tng gi du n nn kinh t. cho thy tc ng mang tnh truyn dn ca
Cng quan im v vai tr khng ng k c sc gi du n nn kinh t cng nh phn
ca CSTT vi Hamilton & Herrera (2004), ng ca CSTT di tc ng ca c sc .
trc nghin cu ca Ferderer (1996) ch M hnh VAR trong nghin cu c vect Yt
ra rng CSTT chng lm pht phn no gii bao gm lm pht, sn lng, cung tin, li
thch cho nh hng ca c sc tng gi du sut th trng, li sut chnh sch v gi du,
trong lch s n nn kinh t. CSTT tht Yt = [CPIt, IPIt, M2t, IRATEt, PRATEt,
cht hn trong giai on gi du tng nhng POILt], c dng nh sau:
c sc gi du c tc ng n nn kinh t
mnh hn vi mc ngha ln hn so vi tc (1)
ng ca CSTT. Trong , C l vect ca hng s, i l ma
Brown & Yucel (1999) cng xy dng trn ca cc h s tr v t l vect ca hng
m hnh VAR tng t nh Bernanke & cng nhiu. Trong m hnh (1), lm pht (CPI)
s (1997) v cng s dng d liu ca nn c i din bng ch s gi tiu dng; ch s
kinh t M. Nghin cu cho thy c sc tng sn xut cng nghip (IPI) i din cho tng
gi du lm sn lng thc gim, li sut tng trng sn lng ca nn kinh t trong mi
v lm pht tng. Tuy nhin, v mc gim ca quan h vi gi du bi cng nghip l ngnh
sn lng thc bng vi mc tng ca gim thm dng nng lng du hn so vi nng
pht, sn lng danh ngha khng i. S nghip, dch v; cung tin (M2), li sut cho
dng khi nim CSTT trung tnh ca Gordon vay ca th trng (IRATE) v li sut chit
(1998) l khi sn lng danh ngha khng i, khu (PRATE) i din cho iu hnh CSTT
Brown & Yucel (1999) cho rng FED vi M2 l mc tiu trung gian, IRATE l knh
khng phn ng vi s tng ln ca gi du. truyn dn li sut v PRATE l cng c
Thm vo , khi gi li sut lin bang khng chnh sch. V bin gi du (POIL), do du l
i, nghin cu cn cho thy c sc tng gi loi hng ha c B Ti chnh kim sot
du c tc ng nh trong trng hp CSTT gi bn trn th trng nn din bin gi du
m rng v lm tng sn lng thc, gi c v ti Vit Nam mc d c s tng ng cao v
sn lng danh ngha. bm kh st vi din bin gi du th gii vn
Nh vy, cc nghin cu thc nghim c nhng khc bit nht nh (Hnh 1).
cho n hin nay kh thng nht v tc ng Nghin cu khng s dng gi du th gii
ca c sc tng gi du n nn kinh t nhng nh nhng nghin cu cho nn kinh t khng
46 KINH T
c s kim sot gi du t chnh ph, m s ron 92, ron 95....) do du diesel l sn phm t
dng gi du diesel bn l ti th trng Vit du c tiu th nhiu nht ti Vit Nam
Nam. Gi du diesel c chn (m khng theo c s d liu ca C quan Nng lng
phi l cc sn phm t du khc nh xng Quc t (IEA, 2016).
Bng 1
Thng k m t ca cc bin s
CPI IPI M2 IRATE PRATE POIL1 POIL2
Trung bnh 4,758 5,130 14,834 11,998 7,192 9,749 0,663
Trung v 4,828 5,131 14,836 11,860 6,000 9,694 0,000
Ln nht 4,977 5,452 15,536 20,250 13,000 10,042 8,216
Nh nht 4,329 4,778 14,061 6,960 4,500 9,210 0,000
Sai s chun 0,198 0,167 0,449 3,559 3,081 0,240 1,991
nghing -0,414 0,009 -0,141 0,250 0,994 -0,444 2,804
nhn 1,657 2,137 1,882 1,385 2,422 2,041 9,332
Ngun: Tnh ton ca tc gi.
CPI IPI M2
5.0 5.6 15.6
4.9
5.4
15.2
4.8
5.2
4.7
14.8
4.6 5.0
4.5
14.4
4.8
4.4
20 12 10.0
16 10 9.8
12 8 9.6
8 6 9.4
4 4 9.2
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
POIL2
10
0
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015
Bng 2
Kt qu kim nh nghim n v
Bin s Tr thng k t ca kim nh Bin s sai Tr thng k t ca kim nh
bc gc ADF phn ADF
CPI -1,712 DCPI -4,666***
IPI 0,502 DIPI -10,810***
M2 -0,806 DM2 -8,948***
PRATE -2,220 DPRATE -4,913***
POIL1 -1,104 DPOIL1 -8,906***
POIL2 -8,295*** POIL2
Ghi ch: ***, ** ch mc ngha 1%, 5% v 10%
Ngun: Tnh ton ca tc gi.
c lng m hnh (1) bng VECM, hay gia li sut chnh sch v li sut th
nghin cu thc hin cc bc sau: (i) La trng, hay gia gi du v li sut chnh
chn bc tr ti u v loi phng trnh ng sch; (vi) Phn tch vai tr ca gi du i vi
lin kt theo chun thng tin Akaike; (ii) Kim din bin sn lng, gi v CSTT bng phn
nh quan h ng lin kt bng phng php tch phn r phng sai. i vi phng php
Johanson; (iii) c lng quan h di hn v VAR, cc bc c lng c thc hin
m hnh VECM; (iv) Kim nh nhn qu tng t tr phn kim nh quan h ng lin
Granger kim nh chiu hng mi quan kt v c lng quan h di hn.
h; (v) o lng tc ng ca c sc tng gi 4. Kt qu nghin cu v tho lun
du n nn kinh t qua phn ng ca CPI v 4.1. Quan h di hn
IPI, ng thi, xem xt phn ng ca CSTT Da trn khuyn ngh ca chun thng tin
qua cc bin M2, IRATE v PRATE vi c Akaike cho ba bc tr v loi quan h ng
sc gi du bng phn ng y tng qut ha lin kt c xu hng, kt qu kim nh
(generalize impulse response function, GIRF). Johanson tm tt trong bng 3 cho thy c t
Theo Pasaran & Shin (1998), GIRF cho kt nht 3 phng trnh ng lin kt theo kim
qu phn ng sc khng ph thuc vo trt t nh Trace v t nht 2 phng trnh ng lin
ca cc bin trong h phng trnh VAR. kt theo kim nh Maximum Eigenvalue.
GIRF c s dng v vic xc nh quan h Nghin cu la chn kt qu c c hai
qui cho cc bin khng hon ton r rng. kim nh thng qua, c t nht hai phng
Chng hn mi quan h gia gi v sn lng, trnh ng lin kt.
TP CH KHOA HC I HC M TP.HCM S 52 (1) 2017 49
Bng 3
Kt qu kim nh ng lin kt
H0 H1 H0 H1
Bng 4
Kt qu c lng phng trnh di hn
4.2. Quan h ngn hn: VECM gia cc bin s trong h phng trnh (1).
Da trn quan h ng lin kt c tm Kt qu tm tt trong bng 5 cho thy gi thit
thy, quan h ngn hn gia cc bin trong h POIL1 khng phi nguyn nhn ca CPI b
phng trnh c c lng bng VECM. bc b ti mc ngha 5%; tuy nhin, gi
Cc kt qu kim nh LM v Portmanteau thit POIL1 khng phi nguyn nhn ca IPI
cho thy phn d ca VECM khng c hin khng th b bc b. Ngoi ra, gi thit OIL1
tng t tng quan; cc nghim c trng t khng l nguyn nhn ca M2, IRATE v
hi qui u nm trong vng trn n v nn PRATE u khng th b bc b. Kt qu ny
m hnh c tnh n nh. cho thy gi du l yu t nguyn nhn ca
Nghin cu tip tc thc hin kim nh lm pht m khng l yu t nguyn nhn ca
nhn qu Granger da trn kt qu c lng cc bin cn li.
VECM xc nh chiu hng mi quan h
Bng 5
Kim nh nhn qu Granger da trn kt qu c lng m hnh VECM
Ghi ch: ***, **, * ln lt cho bit mc ngha 1%, 5% v 10%, D_ ch bin s dng sai phn
Ngun: Tnh ton ca tc gi.
Nghin cu tip tc s dng GIRF thy bin ng mnh trong 6 thng u sau sc vi
c tc ng ca c sc gi du n nn kinh mc tch ly gim, t thng th 7 sau sc IPI
t v phn ng ca CSTT. Hnh 3 cho thy gn nh khng cn phn ng. Nh vy, theo
phn ng tch ly ca cc bin s trong h sau c sc gi du, lm pht tng v sn lng
phng trnh VECM vi c sc POIL1. Theo gim, trong phn ng ca lm pht mang
sau c sc gi du tng, CPI tng mnh vi tnh mt chiu r nt vi bin ng tng nht
mc tng cao nht vo thng th 3 sau sc v qun, sn lng cng nghip mc d gim v
t thng th 5 th CPI tng khng ng k; IPI mc tch ly nhng li c bin ng kh mnh.
TP CH KHOA HC I HC M TP.HCM S 52 (1) 2017 51
DCPI DIPI
.0032 .015
.0028
.010
.0024
.0020 .005
.0016
.0012 .000
.0008
-.005
.0004
.0000 -.010
5 10 15 20 25 30 35 5 10 15 20 25 30 35
DM2 DIRATE
.002 .20
.001 .15
.000 .10
-.001 .05
-.002 .00
-.003 -.05
-.004 -.10
5 10 15 20 25 30 35 5 10 15 20 25 30 35
DPRATE DPOIL1
.3 .06
.05
.2
.04
.03
.1
.02
.01
.0
.00
-.1 -.01
5 10 15 20 25 30 35 5 10 15 20 25 30 35
Bng 6
Phn r phng sai sau 12 thng
Phn r phng
DCPI DIPI DM2 DIRATE DPRATE DOIL1
sai ca
4.3. Quan h ngn hn: M hnh VAR phn ng t thng 12 sau sc. IPI bin ng
Thc hin c lng m hnh VAR vi khng c chiu hng nht qun nhng mc
bin gi du POIL2 tnh theo phng php tch ly c chiu hng gim trong 12 thng
Hamilton (1996). GIRF da trn kt qu c u sau sc v ngng phn ng t sau thng
lng VAR trong hnh 4 cho thy kt qu kh th 12. CSTT cng c chiu hng tht cht r
tng ng vi GIRF da trn kt qu c nt theo sau c sc POIL2, PRATE tng mnh
lng VECM trong hnh 5 nhng r rng hn. trong 3 thng du lm IRATE tng v M2 gim
CPI tng mnh nht thng th 3 sau sc mnh trong 6; PRATE v IRATE v M2 u
POIL2, mc tng gim dn v gn nh khng bin bin ng khng ng k t thng th 7.
TP CH KHOA HC I HC M TP.HCM S 52 (1) 2017 53
DCPI DIPI
.0030 .004
.0025
.002
.0020
.000
.0015
-.002
.0010
-.004
.0005
.0000 -.006
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
DM2 DIRATE
.001 .20
.15
.000
.10
-.001
.05
-.002
.00
-.003
-.05
-.004 -.10
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
DPRATE POIL2
.6 .025
.5 .020
.4
.015
.3
.010
.2
.005
.1
.0 .000
-.1 -.005
2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24
nguyn nhn vi din bin lm pht. Phn ng hin trong giai on nn kinh t c tng
ny ca nn kinh t cho thy rng th trng trng chm li do nh hng ca khng
chp nhn kh nhanh s thay i gi du do hong ton cu 2008 v lm pht tng cao t
nhng iu chnh gi du ca Chnh ph c bin. Tuy vy, vi cc kt qu c lng c
nhn nh l nhng thay i lu di m khng tnh tin cy v tnh n nh, kt qu nghin
phi l bin ng tc thi. i vi CSTT, kt cu mc nht nh cho thy tc ng
qu nghin cu cho thy CSTT c phn ng ca bin ng gi du di s kim sot ca
vi c sc gi du tng theo hng tht cht Chnh ph n nn kinh t v cch phn ng
trong 6 thng u sau sc. iu ny c ngha ca CSTT. Tuy nhin, kh c th nhn nh
CSTT ngay lp tc la chn kim sot lm rng s kim sot ca Chnh ph i vi gi
pht khi gi du tng. Tuy vy, iu hnh du l ph hp hay khng ph hp hoc cch
CSTT khng dnh s quan tm ng k cho phn ng ca CSTT l ng hay l sai.
din bin ca ch ring gi du bi gi du Nguyn nhn l v nghin cu cn c nhng
khng phi l nguyn nhn v khng gii hn ch nht nh ba kha cnh.
thch nhiu cho cc bin s CSTT. Thay vo Th nht, nghin cu cha khm ph tc
, CSTT quan tm nhiu hn din bin ng bt i xng ca bin ng gi du n
chung ca gi c trong nn kinh t v phn nn kinh t cng nh nhng phn ng c th
ng theo din bin chung ca gi c. cng bt i xng ca CSTT vi bin ng
5. Kt lun, hn ch v hng nghin tng gim ca gi du. C th hn, gi du
cu tip theo tng d dn n tng lm pht v gim sn
Bng cch s dng phng php VECM lng nhng gi du gim cha hn lm
v VAR cho hai cch o lng gi du trong lm pht gim v sn lng tng do gi c c
giai on 1/2008-12/2015 nghin cu cho tnh cng nhc i vi nhng din bin i
thy lm pht v sn lng ca nn kinh t c xung. Theo , CSTT c th tht cht
chu nh hng ca gi du trong c di hn phn ng vi c sc gi du tng nhng
v ngn hn. Trong di hn, gi du tng lm khng hn s m rng khi gi du gim.
lm pht tng v sn lng gim, trong , Th hai, nghin cu cha cho thy c
mc tng ca lm pht cao hn mc gim ca trong trng hp CSTT khng c phn ng
sn lng. Trong ngn hn, lm pht phn th nn kinh t s phn ng nh th no vi c
ng theo hng tng mnh vi c sc tng gi sc gi du.
du trong khi sn lng c bin ng khng Th ba, nghin cu cng cha cho thy
r nt d c mc tch ly gim. i vi bin c nu Chnh ph khng can thip vo gi
ng ca gi du, CSTT Vit Nam cng c du th nhng c sc gi du trn th gii s
phn ng theo hng tht cht kim sot tc ng nh th no n nn kinh t.
lm pht; tuy nhin, phn ng ca CSTT tp y l nhng vn cn b ng m cc
trung nhiu hn vo din bin chung ca gi nghin cu sau c th tp trung gii quyt. Vic
c trong nn kinh t ch khng dnh nhiu s gii quyt cc vn ny s cho thy r rng
quan tm cho ring din bin gi du. hn vn can thip vo gi du ca Chnh
Kt qu ca nghin cu c th vng ph cng nh hiu qu can thip ca CSTT i
phi tranh lun bi nghin cu c thc vi cc c sc gi du trn th gii.
Bernanke, B. S., Gertler M. & Watson, M. (1997). Systematic Monetary Policy and the Effects of Oil Price Shocks.
Brookings Papers on Economic Activity, 1, 91142.
Brown, S. P. A. & Yucel. M. K. (2002). Energy prices and aggregate economic activity: an interpretative
survey. The Quarterly Review of Economics and Finance, 42(2), 193-208.
TP CH KHOA HC I HC M TP.HCM S 52 (1) 2017 55
Cologni, A. & Manera, M. (2008). Oil prices, inflation and interest rates in a structural cointegrated VAR model for
the G-7 countries. Energy Economics, 30(3), 856-888.
Coorey, S., Mecagni, M. & Offerdal, E. (1996). Disinflation in Transition Economies: The Role of Relative Price
Adjustment, IMF Working Paper 96/138.
Federal Reserve Econmic Data (2016). C s d liu trc tuyn ti https://www.research.stlouisfed.org, truy cp
ngy 10/3/2016.
Ferderer, J. P. (1996). Oil Price Volatility and the Macroeconomy. Journal of Macroeconomics, 18, 116.
Gordon, R. J. (1998). Macroeconomics. 7th ed, Addison-Wesley, New York, USA
Hamilton, J. (1996). This Is What Happened to the Oil PriceMacroeconomy Relationship. Journal of Monetary
Economics, 38, 21520.
Hamilton, J. D. & Herrera, A. M. (2004). Oil Shocks and Aggregate Macroeconomic Behavior: The Role of
Monetary Policy: Comment. Journal of Money, Credit and Banking, 36(2), 65-86.
International Energy Agency (2016). C s d liu trc tuyn ti http://www.iea.org/statistics/statisticssearch, truy
cp ngy 10/3/2016.
Interntaional Financial Statistics (2016). C s d liu trc tuyn ti http://www.data.imf.org, truy cp ngy
10/3/2016.
Ngn hng Nh nc Vit Nam (2016). C s d liu trc tuyn ti https://www.sbv.gov.vn, truy cp ngy
10/3/2016.
Pesaran, M.H. & Y. Shin (1998). Generalized Impulse Response Analysis in Linear Multivariate Models.
Economics Letters, 58, 1729.
Tp on xng du Vit Nam (2016). Thng co bo ch trc tuyn ti http://www.petrolimex.com.vn, truy cp ngy
10/3/2016.
Tng cc Thng k Vit Nam (2016). C s d liu trc tuyn ti http:///www.gso.gov.vn, truy cp ngy 10/3/2016.