Professional Documents
Culture Documents
F G
GIAO TRNH
NGUYEN ANH SN
1998
Quan tr san xuat -2-
MUC LUC
Chng I: M AU VE QUAN TR SAN XUAT VA DCH VU ............................5
I. KHAI NIEM VE SAN XUAT VA QUAN TR SAN XUAT : ............................5
1. Khai niem san xuat :.........................................................................................5
2. Khai niem ve quan tr san xuat : ......................................................................6
II. NOI DUNG MON QUAN TR SAN XUAT VA DCH VU ..............................7
Chng II : D BAO TRONG QUAN TR SAN XUAT ...........................................9
I. KHAI NIEM VE D BAO, CAC LOAI D BAO, TRNH T THC HIEN
D BAO. ...................................................................................................................9
II. CAC PHNG PHAP D BAO THEO THI GIAN .....................................11
A. Cac phng phap nh tnh ............................................................................11
1. Phng phap lay y kien cua hoi ong ieu hanh : ....................................12
2. Phng phap lay y kien cua nhan vien ban hang :....................................12
3. Phng phap lay y kien cua khach hang ...................................................12
4. Phng phap Delphi (Phng phap chuyen gia trong va ngoai x nghiep)
..........................................................................................................................12
B. Cac phng phap nh lng : .......................................................................14
1. Phng phap tiep can gian n : ................................................................14
2. Phng phap bnh quan di ong gian n : ................................................14
3. Phng phap bnh quan di ong co he so : ................................................15
4. Phng phap san bang so mu : ...................................................................16
5. Phng phap san bang so mu bac 2 (co nh hng) ................................18
6. Phng phap bnh phng be nhat : ...........................................................19
7. Phng phap d bao theo khuynh hng co xet en bien ong thi vu : 21
III. D BAO THEO NGUYEN NHAN BANG PHNG PHAP PHAN TCH
TNG QUAN (PHNG PHAP D BAO NHAN QUA) ................................24
1. D bao theo tng nguyen nhan : ....................................................................25
2. Xac nh sai chuan cua c oan...................................................................26
3. Xac nh he so tng quan : ...........................................................................26
4. D bao theo nhieu nguyen nhan : ....................................................................1
4. D bao theo nhieu nguyen nhan : ..................................................................28
IV. KIEM TRA KET QUA D BAO : ..................................................................28
1. Sai so tuyet oi bnh quan : ............................................................................28
2. Tn hieu theo doi (Tn hieu d bao) ...............................................................28
3. Gii han kiem tra. ...........................................................................................28
Chng III : QUYET NH VE SAN PHAM VA CONG SUAT ..........................32
I. QUYET NH VE SAN PHAM VA DCH VU : ..............................................32
1. La chon san pham va dch vu :.....................................................................32
II. QUYET NH VE CONG SUAT : ...................................................................37
1. Quan tr nhu cau :............................................................................................37
2. Quan tr cong suat : .........................................................................................38
3. La chon cong suat : .......................................................................................43
CHNG I:
M AU VE QUAN TR SAN XUAT VA DCH VU
Khach hang
* giao trnh nay, chung ta nghien cu nhng van e oi vi ca hai loai doanh
nghiep :
Sau ay ta hay xem xet s khac nhau gia qua trnh san xuat ra san pham va
qua trnh tao ra dch vu :
Nhan s
- Van phong, kho tang, ca hang cua doanh nghiep phai nh the nao th c coi
la hieu qua.
Chng 10 : ng dung ly thuyet xep hang vao viec bo tr nhan lc va phng tien.
Gii thieu cac mo hnh nham giai quyet mot cach tot nhat ve trang b dch vu, so
lng nhan vien dch vu yeu cau e to chc cong viec dch vu at hieu qua cao.
Thi gian
SD: P2 nh tnh P2 nh lng P2 nh tnh
(khong co (Co so lieu QK) (mac du co
SLQK) SLQK nhng
khong giup ch)
Thong thng cac san pham c th trng chap nhan eu co chu ky song trai qua
bon giai oan la gii thieu - phat trien - chn muoi - suy thoai
- Trong giai oan au (gii thieu) : Do doanh nghiep cha co so lieu, tham ch
khong co so lieu qua kh v the phng phap d bao trong giai oan nay thng
da vao ieu tra thc te tren th trng, vao nhan xet, phan oan cua cac chuyen
gia hoac bang cach ngoai suy vi cac san pham cung loai khac co tren th trng.
Nh vay ay ta s dung cac phng phap nh tnh.
- Trong cac giai oan sau (phat trien va chn muoi) : Do thi iem nay co
nhieu so lieu trong qua kh nen ngi ta thng dung phng phap thong ke e d
bao - Tc la cac phng phap nh lng.
- Trong giai oan suy thoai : Mac du nguon so lieu thong ke qua kh rat doi dao
nhng chung lai khong giup ch g cho viec d bao suy giam se xay ra nh the nao.
Do o giai oan xay ra lai phai tien hanh cac phng phap nh tnh (giong giai
oan au). Tc la phai dung cach anh gia, khao sat th trng, phng phap ngoai
suy oi vi cac san pham tng t a c theo doi trong nhng nam qua.
Sau ay chung ta se lan lt xet cac phng phap d bao : nh tnh - nh
lng
A. Cac phng phap nh tnh : Nham giai quyet ve chat, gom cac phng
phap thng dung sau :
- Chnh xac : V cac chuyen gia nay eu la chuyen gia au nganh moi lnh vc
. Nhc iem : Ton kem (V phai tra thu lao cho cac chuyen gia ngoai x
nghiep).
Nhu
cau
10 ngan lt
Thi gian
. Nhc :
- Cha anh gia c tam quan trong khac nhau cua cac so lieu cac thi
ky khac nhau.
. Pham vi ap dung : Day so lieu trong qua kh phai on nh (Khong bien ong).
Do cac so lieu mi xuat hien trong cac thi ky cuoi thng co gia tr ln hn
nhng so lieu xuat hien a lau. V the ngi ta s dung cac he so e nhan manh
gia tr cua cac so lieu gan nhat, va xay ra.
Cac he so c chon tuy theo kinh nghiem va s nhay cam cua ngi d bao.
Thang So lieu
Nhu cau d bao
thc te
1 10
2 12
3 11
4 13 (11x3 + 12x2 + 10x1) : 6 = 11,17
5 18 (13x3 + 11x2 + 12x1) : 6 = 12,17
6 21 (18x3 + 13x2 + 11x1) : 6 = 15,17
. u iem :
- anh gia c tam quan trong khac nhau cua cac so lieu cac thi ky khac
nhau.
- Co bieu th xu hng phat trien trong tng lai qua cac he so
- San bang c cac bien ong ngau nhien trong day so thi gian.
. Nhc : - Van can nhieu so lieu qua kh
. Pham vi ap dung : Trong trng hp day so qua kh on nh (khong ap dung
vi so lieu bien ong)
4. Phng phap san bang so mu :
Phng phap nay cung la ky thuat tnh so bnh quan di ong, nhng khong can
nhieu so lieu cua qua kh.
Cong thc tnh nh sau :
Ft = Ft-1 + (At-1 - Ft-1) (1)
Trong o
Ft : So d bao cua thi ky t
Ft-1 : So d bao cua thi ky (t-1)
At-1 : So thc te cua thi ky (t-1)
:Trong so hay he so san bang so mu (0 1)
(T chon sao cho phu hp va t sai so)
(Thc te : Ngi ta lay em kiem chng vi so lieu thc te xem co phu hp
hay khong va s phu hp o co trong mot thi gian dai khong. Neu khong th phai
ieu chnh ).
V du : Tnh nhu cau d bao cho X nghiep A, c the hien qua cac san pham
thc te cua cac thang nh sau :
So lieu
Thang Nhu cau d bao, cho =2
thc te
1 10 F1 = 9 gia nh
2 15 F2 = F1 + (A1 - F1) = 9 + 0,2 (10 - 9) = 9,2
3 17 F3 = F2 + (A2 - F2) = 9,2 + 0,2(15 - 9,2) = 10,36
. u iem :
- Can t so lieu qua kh
- Co bieu th xu hng phat trien trong tng lai thong qua he so .
Nguyen Anh Sn Khoa Quan Tr Kinh Doanh
Quan tr san xuat - 17 -
- Ap dung may tnh rat thuan li.
. Nhc : - Phai tnh tng thi ky mot do o mat cong.
- De b sai lien i (D bao thi ky trc sai
d bao thi ky sau se sai)
. Pham vi ap dung : Phng phap nay c ap dung cho moi trng hp.
* Ta co the thay oi hang so san bang e xet en trong so ln hn cua nhng
so lieu cac th gian gan hn (khi cho ln), hoac at nang trong so vao cac so
lieu trc o na (khi cho nho).
e giai thch khai niem trong so, ta co the viet phng trnh (1) lai nh sau :
Ft = At-1 + (1 - ) At-2 + (1 - )2At-3+...+(1-)n-1 At-n (2)
Qua (2) ta thay : Khi tang len th tam quan trong cua cac so lieu qua kh cang
xa cang nho dan.
Khi at en tr so cc ai bang 1 ( = 1), th phng trnh (2) cho ta :
Ft = 1,0.At-1
Luc nay d bao cho giai oan ti ung bang nhu cau thc te cua giai oan va
qua (Ngi ta goi cach d bao nay la d bao theo mo hnh ngay th).
Qua bang di day se cho ta thay ro khai niem tren
)
= 0,1 0,1 0,09 0,081 0,073 0,066
= 0,5 0,5 0,25 0,125 0,063 0,031
Nh vay : - Khi = 0,5 : Ta co the thay d bao mi c tnh toan gan nh hoan
toan da vao nhu cau trong ba, bon giai oan gan ay - Tc la cac thi ky 3 - 4 van
con tac ong, nhng thi ky 5 th tac ong khong con ang ke na.
- Ngc lai khi = 0,1 : Th d bao t at nang trong so vao giai oan mi va
qua ma vao nhieu giai oan a qua trc o. Tc la cac thi ky 4, 5 van con tac
ong, tham ch thi ky 6 cung van con tac ong.
(Luc nay ta phai xet en nhieu so lieu trong qua kh hn).
* Chon he so san bang :
V mo hnh san bang so mu rat de s dung, nen c nhieu doanh nghiep, to
chc ap dung co ket qua. Tuy nhien, can phai chon he so sao cho thch hp e
at c ket qua d bao chnh xac - o la muc tieu cua mo hnh d bao san bang
so mu.
- Ta co the xac nh o chnh xac cua mo hnh d bao bang cach so sanh gia tr
d bao vi gia tr thc te a thu thap. Ta co :
Sai so d bao = Nhu cau thc te - d bao
e chon he so , ta da vao o lech tuyet oi bnh quan MAD (Mean Absolute
Deviation); MAD bang tong cac sai lech tuyet oi chia cho so thi ky tnh toan.
/cac sai so d bao/
Nguyen Anh Sn Khoa Quan Tr Kinh Doanh
Quan tr san xuat - 18 -
MAD = ; ( n : so thi ky tnh toan)
n
MAD cang nho th tr so cang hp ly, v no cho ket qua d bao cang t sai.
V du : Trong 8 quy qua, Cang Vung Tau a boc d mot so ln gao t tau len
b. Cang a thc hien trong quy 1 la 180 tan, nhng con so d bao cung vi quy
nay la 175 tan. Hay chon mot trong 2 gia tr = 0,1 va = 0,5 e xem gia tr nao
thch hp hn.
ay ta can tnh o lech tuyet oi AD (Absolute Deviation) va o lech tuyet
oi bnh quan MAD. Theo tng he so . Nh vay, he so nao cho MAD be hn se
c chon. Ta co bang :
Lng
Vi = 0,1 Vi = 0,5
boc d
Quy Thc Lng
te (tan) Lng d bao c quy tron AD d bao AD
c
quy tron
1 180 175 5 175 5
2 168 176=175+0,1(180-175)=175,5 8 178 10
3 159 175=175,5+0,1(168-175,5)=174,75 16 173 14
4 175 173=174,75+0,1(159-174,75) = 173,18 2 166 9
5 190 173=173,18+0,1(175-173,18) = 173,36 17 170 20
6 205 175=173,36+0,1(190-173,36) = 175,02 30 180 25
7 180 178=175,02+0,1(205-175,02) =178,02 2 193 13
8 182 178=178,02+0,1(180-178,02) =178,22 4 186 4
9 ? Tong so o lech tuyet oi AD 84 100
Nh vay, ta co MAD ng vi 2 tr so nh sau :
84
- = 0,1 : MAD = = 10,5
8
100
- = 0,5 : MAD = = 12,5
8
Vay = 0,1 cho ket qua d bao chnh xac hn so vi = 0,5 (v co MAD nho
hn). Do o ta dung = 0,1 e d bao cho quy 9 tiep theo.
178,22 + 0,1 (182 - 178,22) = 179 tan.
5. Phng phap san bang so mu bac 2 (co nh hng)
Do phng phap san bang so mu gian n va xet tren, khong the hien ro xu
hng bien ong... ngi ta phai s dung them ky thuat ieu chnh xu hng - tc
la co nh hng. .c tien hanh theo ba bc sau :
. Bc 1 : Tnh nhu cau d bao thi ky t (Theo phng phap san bang so mu gian
n).
Ft = Ft-1 + (At-1 - Ft-1)
y = ax + b
y = ax + b a=0
a>0 y = ax + b
a<0
(x) t (x) t (x) t
Ta co :
So lng
Giai oan
Nam san pham xy x2
th (x)
(y)
1994 1 1.120 1.120 1
1995 2 1.230 2.460 4
x = 3 y=2.350 xy = 3.580 x2=5
x 3 y 2.350
x= = = 1,5 y= = = 1175
.
n 2 n 2
b = y ax = 1175
. 110 1,5
b = 1.010
Ham khuynh hng :
yc = ax + b = 110x + 1.010
yc = 110x + 1010
Ta c d bao nhu cau san pham cho nam 1996 va 1997:
y1996 = 110 x 3 + 1.010 = 1.340 san pham
y1997 = 110 x 4 + 1.010 = 1.450 san pham
Nh vay e xet en d bao co tnh en bien ong thi vu ta ch viec tnh theo
cong thc nh a tnh tren :
Ys = Yc x Is
x 18 y 15
x= = = 3; y = = = 2,5
n 6 n 6
xy nxy 51,5 (6 3 2,5)
a= = = 0,25
x 2 nx 2 80 (6 32 )
b = y ax = 2,5 (0,25 3) = 1,75
2,0
1,0
x
1 2 3 4 5 6 7
. Khi 0 < r < 1 : He so tng quan dng (thuan) (tc x y tang theo)
Tr lai v du tren, ta co :
* Moi quan he tng quan gia x va yc co the c bieu dien nh sau qua he so
tng quan r :
yc yc
MAD =
So thc te cua
Thi ky th n
So d bao cua
Thi ky th n
=
Sai so d bao
sai so
Tn hieu theo doi =
MAD
Tn hieu theo doi dng cho ta biet nhu cau ln hn d bao. tn hieu la am co
ngha la nhu cau thap hn d bao.
Thi gian
Viec xac nh pham vi chap nhan c, chu yeu da vao kinh nghiem, sao cho
khong qua hep va khong qua rong.
Neu qua hep, tc la gii han qua thap en noi vi mot sai so nho cung b bao
ong, dan en viec phai ieu chnh phng phap d bao.
Ngc lai, neu rong qua, tc la gii han qua cao th y ngha thc te cua cac so
lieu d bao se giam i rat nhieu. ieu nay co ngha la ta a bo qua cac d bao toi
ma khong ieu chnh.
Mot so chuyen gia d bao da vao quan he : 1MAD 0,8 o lech chuan a a
ra pham vi chap nhan c nen lay toi a la bang 4 MADS
V du : Hieu banh Nh Lan a tien hanh d bao nhu cau cho 6 quy ong thi a
thong ke c nhu cau thc te trong 6 quy o (trong bang di ay) ve banh m
ngot (n v : 1.000 cai banh). Hay xac nh tn hieu theo doi va cho biet tn hieu
a vt khoi pham vi cho phep 4 MADS hay cha ?
Sai Sai o
Nhu D so Sai so lech Tn
Quy cau bao Sai dch so d tch tuyet hieu
thc nhu so chuye bao luy oi theo
te cau n /sai /sai BQ doi
so/ so/ MAD
sai so
1 90 100 -10 -10 10 10 10 -1
2 95 100 -5 -15 5 15 7,5 -2
3 115 100 +15 0 15 30 10 0
4 100 110 -10 -10 10 40 10 -1
5 125 110 +15 +5 15 55 11 +0,45
6 140 110 +30 +35 30 85 14,2 +2,5
VT : 106VN
Phng an Th trng tot Th trng xau
san pham (E1) (E2)
A 100 -40
B 140 -50
C 180 -60
- Neu khong ieu tra th trng, bo phan marketing cua cong ty c lng xac
suat xay ra cua cac loai th trng nh trong bang sau :
n v tnh : Xac suat
Phng an P(E1) P(E2) Cong
san pham
A 0,6 0,4 1,0
B 0,5 0,5 1,0
C 0,5 0,5 1,0
- e than trong, giam oc cong ty e xuat xet them phng an: at mua thong
tin ve th trng (co ieu tra th trng) cua mot cong ty dch vu thong tin. Chi ph
cho viec tien hanh ieu tra th trng va tnh toan xac suat can thiet tra cho cong ty
dch vu la : 8.106VN
Ket qua cua viec ieu tra th trng a tnh c cac loai xac suat trong bang
di ay, theo hai hng ieu tra :
. T1 : Hng thuan li (tc la ieu tra nhng ni thuan li hay vao nhng thi
gian thuan li). Vi xac suat la : 0,7 = P(T1)
. T2 :Hng khong thuan li (tc la ieu tra nhng ni hay vao thi gian khong
thuan li). Vi xac suat la : P(T2) = 0,3
VT : Xac suat.
Hng
San E1 E2 Cong
ieu tra
pham
T1 A 0,7 0,3 1,0
P(T1)=0,7 B 0,7 0,3 1,0
C 0,8 0,2 1,0
T2 A 0,2 0,8 1,0
P(T2)=0,7 B 0,2 0,8 1,0
C 0,3 0,7 1,0
- e tien hanh ve cay quyet nh, ta goi :
. S1 : Chien lc khong mua thong tin - ma s dung cac so lieu cua bo phan
marketing cua cong ty e tnh toan.
- e tnh EMV, ta tnh t ngon xuong goc, tc la t phai sang trai, tnh cho tng
nut mot. Ket qua tnh c ghi tren pha tren nut o.
oi vi cac nut bien co (nut tron) : khi tnh can xet en xac suat do ta chu ong
chon, vi nut nay ta chon theo tieu chuan : Max EMV Ta tnh c EMV nh sau :
EMV6 = 100 x 0,6 - 40 x 0,4 = 60 - 16 = 44.106 VN
EMV7 = 140 x 0,5 - 50 x 0,5 = 70 - 25 = 45.106
Bc 1 : Xay dng he truc toa o, trong o : Truc hoanh bieu th san lng va
cong suat thiet ke.
Truc tung bieu th tong doanh thu (Doanh thu thuan : a tr thue doanh thu) va
chi ph.
Bc 6 : Giao iem cua ng tong doanh thu vi ng tong chi ph gia thanh
la iem hoa von can tm.
Bc 8 : T iem hoa von, giong sang truc tung ta xac nh c doanh thu hoa
von can tm.
Doanh ng
thu doanh thu TR
chi ph
lai TC
Breakever point
VC=Vx
HV
DT
A
Fc
Lo
- HVCS CS&SL an toan Cong suat
- HV SL San lng
* Ta co cong thc tnh doanh thu, san lng va cong suat hoa von nh sau :
Goi P - Gia ban 1 n v san pham (price)
x - So n v san pham san xuat ra (san lng)
Fc - Tong chi ph co nh (Fix cost)
V - Chi ph bien oi cho moi n v san pham
Vc - Tong chi ph bien oi (Variable cost)
Tc - Tong chi ph (Total cost) Fc + Vx
TR - Tong doanh thu (Total Revenue) = Px
Wi - Ty trong doanh so moi mat hang trong tong doanh so
i = Moi san pham
Tai iem hoa von th tong doanh thu bang tong chi ph, ngha la :
TR = TC Hay Px = Fc + Vx Rut x ra ta co :
. HVSL(x) = Fc/(P-V)
. oi vi trng hp la san pham n oc :
FC FC FC
. HVDT = HVSL(x) x P = xP= =
P-V (P-V)/P 1-V/P
- oi vi trng hp co nhieu loai san pham :
FC
. HVDT =
[(1-Vi/Pi)Wi]
HVSL
. HVCS = x 100(%)
San lng 100% CS thiet ke
HVDT
Hay = x 109%
Doanh thu 100% CS thiet ke
V du 1 : Hay xac nh doanh thu va san lng hoa von cho mot loai san pham
sau ay.
Nguyen Anh Sn Khoa Quan Tr Kinh Doanh
Quan tr san xuat - 42 -
Lop xe gan may cua nha may che bien cao su BH co nh ph chung cho ca nam
la : 100.000.000 ong. Ph nguyen lieu la : 15.000 /chiec, ph nhan cong la : 7.500
/chiec. Gia ban la : 40.000 /chiec.
- Ta co doanh thu hoa von :
FC 100.000.000
HVDT = = = 228.571.000
1 - V/P 1-(15.000+7.500)/40.000
- San lng hoa von c tnh nh sau :
FC 100.000.000
HVSL = = = 5.714 chiec
P-V 40.000 - (15.000 + 7.500)
V du 2 : Hay xac nh doanh thu hoa von khi doanh nghiep san xuat va ban
nhieu loai san pham sau ay :
Ban chu nhiem cau lac bo a tach doanh so cau lac bo thanh bon loai va c
lng chi ph, gia ban tng n v cung nh san lng co the tieu thu nh sau :
- Loai hang uong : (ru + bia) hang nam phuc vu khoang 30.000 ly. Gia ban
trung bnh la : 5.000/ly, chi ph : 2.500
- Loai hang an : n v c xac nh la suat an, san lng mong moi la 100.000
suat, gia trung bnh la : 10.000 /suat, chi ph la 5.000 ong.
- Loai o dung trang mieng : Lng ban mong moi la : 10.000 n v, gia ban
moi n v la : 2.500/.v, chi ph la : 1.000.
- Loai banh sandwiches : Lng ban mong moi la 20.000 cai. Gia ban la
4.000/cai. Chi ph moi cai la 2.000 . Chi ph co nh hang thang la 1.800.000 va
2.000.000 moi thang ve phuc vu giai tr.
Ta tnh doanh thu hoa von theo cong thc sau :
FC
HVDT =
[(1-Vi/Pi)Wi)
FC : Ph co nh (nh ph)
Vi : Bien ph cua mot n v san pham i
Pi : Gia n v cua san pham i
Wi : Ty trong doanh so cua san pham trong tong doanh so cac san pham cua
cau lac bo
. Chi ph co nh mot nam la :
FC = (1.800.000 + 2.000.000) x 12 = 45.600.000
. Doanh so tng mat hang va ty trong doanh so cua moi loai hang tren tong doanh
thu c tnh nh sau :
Doanh thu hang uong : 30.000 x 5.000 = 150.000.000
Doanh thu hang an : 100.000 x 10.000 = 1.000.000.000
Doanh thu o dung trang mieng : 10.000 x 2.500 = 25.000.000
Doanh thu banh sandwiches : 20.000 x 4.000 = 80.000.000
Tong doanh thu : 1.255.000.000
. Ket qua : Cong ty nen chon chien lc S2 - Tc la xay dng mot nha may co quy
mo cong suat va phai (10.000T/nam) - va nh vay, li nhuan mong i trong mot
nam cua cong ty se la 18.106 VN
Nguyen Anh Sn Khoa Quan Tr Kinh Doanh
Quan tr san xuat - 45 -
III. QUYET NH VE THIET B :
Viec la chon may moc thiet b c tien hanh ong thi vi viec la chon cong
nghe va cong suat. Mac du vay, tren thc te nhieu khi van xay ra tnh trang nh :
ng vi mot loai cong nghe, cong suat giong nhau co the co nhieu loai may moc
thiet b, do nhieu hang, nhieu quoc gia khac nhau san xuat.
V vay, sau khi a quyet nh c cong nghe, cong suat ta can quyet nh ung
an ve viec la chon thiet b, may moc - at mua may moc, thiet b sao cho co li
nhat.
- Thiet b phai phu hp vi cong nghe, cong suat a la chon. (Cong nghe ay
c hieu theo ngha rong la : tat ca nhng phng thc, nhng qua trnh c s
dung e chuyen hoa cac nguon lc thanh san pham va dch vu.
Muc tieu cua quyet nh ve cong nghe la : Tm ra mot phng thc, mot qua
trnh tot nhat e san xuat, ap ng c yeu cau cua khach hang, am bao chat
lng san pham trong nhng ieu kien cu the ve tai nguyen va nang lc quan ly).
- Phai am bao chat lng san pham theo yeu cau.
- Phai phu hp vi xu the phat trien ky thuat chung, cang tien tien cang tot. Han
che nhap cac thiet b second hand.
- Gia ca phai chang
- Co bao hanh
- Tuoi tho kinh te dai.
- Phai kiem tra tan goc, nhat la oi vi cac thiet b chu yeu.
- Phai tnh toan kinh te, so sanh gia cac phng an vi nhau e chon ra phng
an tot nhat.
Nguyen Anh Sn Khoa Quan Tr Kinh Doanh
Quan tr san xuat - 46 -
Di ay la loai bai toan chon may ma ta thng gap. e giai chung, ta can s
dung cac ky thuat, phan tch nh lng.
Trong o : i1 = i la ty suat chiet khau ban au c la chon e tnh toan khi xac
nh ch tieu NPV.
i2 = i gia nh : c xac nh bang phng phap th dan theo nguyen tac i gia
nh (i2) ln hn i1 (i2>i1) - Sao cho khi chiet khau ta tnh c NPV2 co gia tr am
(-)
V du : Co 2 loai may A & B cung tnh nang va eu thoa man cac yeu cau ve
cong nghe, cong suat. Hay cho biet nen chon mua may nao.
Da vao n chao hang cac may, ngi ta a tnh toan c cac so lieu the hien
trong bang sau : Thi han au t d kien la 15 nam. Lai suat chiet khau la 10%
nam.
Giai
V tuoi tho kinh te cua may A va B khac nhau, do o ta can quy ong ve mot
thi ky phan tch chung - bang boi so chung nho nhat cua cac tuoi tho ( ay
BSCNN cua 5 va 10 la 10 nam)
Nguyen Anh Sn Khoa Quan Tr Kinh Doanh
Quan tr san xuat - 47 -
Do thi ky phan tch 10 nam < thi han au t 15 nam. V vay dung 10 nam e
tnh toan, so sanh.
Trng hp thi ky phan tch > thi gian au t th ta lay thi han au t e tnh
toan, so sanh.
- Nhn vao bang ta thay : Do thi ky phan tch la 10 nam nen may B ch mua
mot lan - Trong khi o may A sau 5 nam phai thay mi va cung ch phai thay mi
mot lan.
- Sau 5 nam, may A het tuoi tho nhng gia tr con lai la 3 trieu ong. Do o co
the xem gia thay mi cua may A la 15 - 3 = 12 trieu ong.
- T quan he gia thu nhap va chi ph van hanh hang nam cua cac may A va B,
ta tnh c thu nhap hang nam cua cac may nay nh sau :
7 - 4 = 3 trieu ong/nam.
oi vi may B :
4,5
0 0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
20
. Hien gia cua 15 trieu ong ung bang 15 trieu ong, v phai tra ngay. Do ta lay
thi iem tra ngay la nam 0. Tc:
1
P = 15 = 15 trieu ong
(1 + 0,1) 0
Trong o : . F = 15 trieu ong
. n = 0 nam
. i = 10%/nam
. Hien gia cua 12 trieu ong la :
P = F(1+i)-n = 12(1+0,1)-5
Trong o : . F = 12 trieu ong
. n = 5 nam
. i = 10%/nam
Nh vay hien gia cac khoan chi cua may A se la :
PV(chi) = 15+12(1+0,1)-5=15+(12 x 0,621)=22,452 trieu ong
* Hien gia cac khoan thu :
V thu nhap rong hang nam la mot dong tien eu va lien tuc. Do o e a ve
hien gia ta ap dung cong thc sau :
(1 + i ) n 1
P = A n
i (1 + i )
Trong o :
. A : Cng o dong tien eu (3 trieu ong/nam)
(1 + 0,2) 10 1
Ta co : NPV2 = 4,5 10
20
0,2(1 + 0,2)
Nh vay IRR se la :
7,625
IRR = 0,1 + (0,2 0,1) 100%
7,625 + 112
,
IRR = 18,72%
Lai suat 18,72% nam la lai suat do t ban than d an mua may B sinh ra, ay la
lai suat kha cao. Do o, neu doanh nghiep i vay von vi lai suat 8% - 10% - 12%
nam e mua may moc thiet b th d an van chu ng c v van con li.
Hoach nh tong hp c coi la mot trong nhng chc nang chu yeu cua nha
quan tr. Hoach nh tong hp chnh la viec ra cac quyet nh nham xac nh so
lng san pham va phan bo thi gian san xuat cho mot tng lai trung han. Thong
thng t 3 - 18 thang.
Nha quan tr phai tm c giai phap tot nhat lam the nao e ap ng vi nhu
cau cua th trung tng thi iem bang cach ieu chnh mc san xuat, mc ton
kho, cac hp ong phu, mc san xuat ngoai gi va cac bien so khac kiem soat
c.
Muc ch cua qua trnh ieu chnh la nham giam thieu ph ton trong toan bo cac
giai oan cua viec hoach nh (ke hoach). ong thi han che en mc thap nhat s
bien ong ve nhan lc va mc ton kho.
Nguyen
May moc
Cac quyet nh ve cong suat lieu
D oan
n at HOACH NH TONG HP
Nhan lc Ton kho
hang
HOACH NH LCH TRNH
S XUAT H.ong
HOACH NH NHU CAU VAT T phu
Nha may a xay dng bieu o nhu cau hang ngay cho tng thang va ng cau
trung bnh (ng co net gach ri tren o th, nham bieu dien mc o san xuat can
co e ap ng c nhu cau bnh quan), nhu cau nay c tnh bang cong thc :
Mc
SX/ngay San xuat < nhu cau
Mc san xuat > nhu cau
80
70 68
60 ng cau trung bnh 57 Thieu 55
hang
50
D ton kho Mc san xuat
40
trung bnh
41 39
30 38
20
10
1 2 3 4 5 6 thang
Trong tnh hnh san xuat cua nha may, chung ta con biet them cac thong tin va
chi ph nh sau :
- Chi ph khi mc san xuat tang (ao tao, thue mn) 10.000 /n v
- Chi ph khi mc san xuat giam (sa thai) 15.000 /n v
2. Chien lc tong hp II :
Ta to chc san xuat trong gi bang mc nhu cau toi thieu thang 3 la : 38 n
v/ngay. Nh vay nhu cau con lai trong cac thang thieu se c thoa man bang hp
ong phu, do o khong co chi ph ton tr nh chien lc I.
1 900 38 x 22 = 836 64
2 700 38 x 18 = 684 16
3 800 38 x 21 = 798 2
4 1.200 38 x 21 = 798 402
5 1.500 38 x 22 = 836 664
6 1.100 38 x 20 = 760 340
Ta cho mc san xuat bang vi mc nhu cau nen khi cau tang th tang lao ong,
ngc lai cau giam th giam lao ong. Can lu y rang neu giam san xuat mot n
v so vi thang trc th mat 15.000 ong cho viec sa thai, con them mot n v th
mat 10.000 ong e thue them cong nhan.
Ta co cac chi ph san xuat trong gi, chi ph thue them lao ong (ao tao) va chi
ph sa thai lao ong c tnh trong bang di ay; (Trong o chi ph e lam ra mot
n v san pham la : 1,6 gi/n v x 5.000 /gi = 8.000 /v)
Thang D
Chi ph san xuat trong Chi ph ao tao Chi ph sa thai Tong chi
bao
gi
nhu
cau
1 900 900x8.000 = - - 7.200.000
2 700 7.200.000 - 200 x 15.000 =
3 800 700x8.000 = 100x10.000=1.000.00 3.000.000 8.600.000
5.600.000 0 -
4 1.200
800x8.000 = 400x10.000 = - 7.400.000
5 1.500 6.400.000
4.000.000 -
6 1.100 1.200x8.000 = 300 x 10.000 = 400 x 15.000 = 13.600.00
9.600.000 3.000.000 0
6.000.000
1.500x8.000 = - 15.000.00
12.000.000 0
1.100x8.000 = 14.800.00
8.800.000 0
Tong
6.200 49.600.000 8.000.000 9.000.000 66.600.00
cong
0
Bc cuoi cung cua phng phap o th la so sanh chi ph cua 3 chien lc tong
hp e chon ra chien lc hp ly - la chien lc co chi ph nho nhat. Nh vay chien
lc toi u c chon la chien lc (phng an) II.
* Cac phng an (chien lc) tong quat :
A. To chc san xuat trong gi bang mc nhu cau trung bnh : co 4 phng
an.
Tong so cau
Tong so cau trung bnh =
So ngay trong tuan (trong thang, so thang)
- Chien lc ton kho (1)
- Chien lc san xuat ngoai gi (2)
- Chien lc san xuat bang hp ong phu (3)
- Chien lc san xuat bang hp ong phu va san xuat ngoai gi (4)
B. To chc san xuat trong gi bang mc nhu cau toi thieu :
(Khi chi ph trong gi xap x chi ph ngoai gi)
- Thang thieu hang thc hien chien lc san xuat ngoai gi (5)
- Thang thieu hang thc hien chien lc san xuat bang hp ong phu (6)
- Thang thieu hang thc hien chien lc san xuat bang hp ong phu va san
xuat ngoai gi (7)
c. To chc san xuat trong gi bang mc nhu cau :
- Thc hien chien lc cau tang th tang lao ong, cau giam th giam lao ong.
(8)
d. To chc san xuat ngoai gi bang mc san xuat ky trc:
- Chien lc ton kho (9)
- Chien lc san xuat ngoai gi (10)
- Chien lc san xuat bang hp ong phu (11)
- Chien lc san xuat bang hp ong phu va ngoai gi (12)
3. Phng phap bai toan van tai :
Qua hn 30 nam tr lai ay, nhieu nha kinh te hoc a phat trien nhieu cach
hoach nh tong hp bang phng phap tnh toan, trong o phai ke en hai phng
phap chu yeu thng c s dung la phng phap bai toan van tai va quy hoach
tuyen tnh. Do gii han cua giao trnh nen chung toi ch trnh bay phng phap bai
toan van tai ma thoi.
Phng phap bai toan van tai (ma trong mon hoc Quy hoach tuyen tnh a
c e cap) khong giong nh phng phap th ung sai bang cach ve o th ma
phng phap nay se giup ta xay dng c ke hoach kha thi vi chi ph cc tieu.
Phng phap nay rat linh hoat, v no cho phep chung ta s dung ca gi lam viec
thng xuyen (trong gi) lan gi phu troi cho moi giai oan trong san xuat. So
Quan tr san xuat - 65 -
lng san pham co the c at gia cong ngoai do lam them ca hay chuyen so ton
kho t giai oan nay sang giai oan khac.
Trong v du di ay ta se thay ro hang c cung cap bao gom hang lay t kho
san co hay c san xuat trong gi, gi phu troi (vut gi) hay at ngoai (hp ong
phu). Chi ph c ghi trong o nho nam goc phai pha tren cua moi o cua ma tran,
chi ph nay co lien quan ti so n v c san xuat trong giai oan a cho, hay so
n v c ton kho t giai oan trc o.
V du : Mot cong ty co lap ke hoach e xac nh cac ch tieu san xuat tng ng
vi nhu cau, kha nang thc te va chi ph san xuat theo bang di ay :
Ch tieu Cac thi ky
Thang 1 Thang 2 Thang 3
Nhu cau 450 550 750
Kha nang san xuat
- Bnh thng (trong 300 400 450
gi) 50 50 50
- Vt gi (ngoai gi) 200 200 200
- at ngoai (hp ong 50
phu)
- Ton kho au ky
Cac chi ph :
- Chi ph lam trong gi 50.000/san pham
- Chi ph lam ngoai gi : 65.000 /san pham
- Chi ph hp ong phu : 80.000 /san pham
- Chi ph ton kho : 1.000/ san pham/thang
- Cong ty co lc lng lao ong co nh va ap ng c moi nhu cau.
Hay phan phoi kha nang san xuat ap ng nhu cau e tong chi ph la thap nhat
va bang bao nhieu ?
Trc khi giai bai toan, ta can lu y :
1. Chi ph ton tr la : 1.000/n v/thang cho nhng san pham c san xuat
trong cung mot giai oan (thang). V chi ph ton tr nay co quan he tuyen tnh vi
thi gian nen neu san xuat (hay gi trong kho) 2 thang th chi ph tang len thanh
2.000 ong/n v/thang.
2. Do bai toan van tai oi hoi ieu kien cung bang cau, nen can phai them mot
cot gia goi la Kha nang khong s dung hay cong suat khong dung en Chi ph
cho kha nang khong s dung bang khong.
3. So lng san pham moi cot la mc d tr ton kho can thiet e ap ng
(tiep can) vi cau. Chang han : Trong thang mot co nhu cau la 450 san pham c
ap ng bang 50 san pham cua ton kho au ky cong vi 300 san pham c san
xuat trong gi, 50 san pham lam ngoai gi va 50 san pham c san xuat bang hp
ong phu.
Quan tr san xuat - 66 -
Bai toan van tai c E.N.Browman trnh bay vao nam 1956. Tuy ket qua bai
toan hoan hao trong viec phan tch hieu qua cua cac kha nang ton kho, san xuat
trong gi, ngoai gi va hp ong phu, nhng no khong s dung c khi bai toan co
nhieu yeu to cung xet ong thi.
Quan tr san xuat - 68 -
CHNG V :
QUAN TR TON KHO
2.750 loai. Cong ty quy nh chu ky kiem toan la : Nhom A : 1 thang/1 lan, nhom B
1 quy/1 lan, nhom C : 6 thang/1 lan. Neu so ngay lam viec trong thang c quy
nh la 20 ngay, th co bao nhieu loai hang c tnh toan, kiem tra moi ngay ?
Nh vay lng hang phai kiem toan moi ngay c tnh toan trong bang sau :
Nhom Lng hang phai
So Chu ky kiem toan
hang kiem toan moi ngay
lng
A 500 Moi thang (20 ngay) 500/20=25 loai/ngay
B 1.750 Moi quy (60 ngay) 1.750/60=29
loai/ngay
C 2.750 6 thang (120 ngay) 2750/120=23
loai/ngay
Tong cong 77 loai/ngay
3.Giup nang cao trnh o cua nhan vien gi kho, do ho thng xuyen thc hien
cac chu ky kiem toan cua tng nhom hang.
4. Co c cac bao cao ton kho chnh xac. ng nhien mc o chnh xac tuy
thuoc vao gia tr hang ton kho.
5. Co the ap dung cac phng phap d bao khac nhau cho cac nhom hang khac
nhau. Nhom A phai c d bao can than hn cac nhom B va C (chang han mat
hang gian n th ap dung, phng phap d bao bnh quan n gian...)
3. C cau cua chi ph ton kho :
Nha quan tr co the a ra nhieu quyet nh ve quan tr ton kho thong qua viec
s dung cac ch tieu kinh te. Tuy nhien, mot trong nhng ieu kien tien quyet va
quan trong nhat la hieu c c cau ve chi ph. C cau chi ph hang ton kho gom co
4 loai sau ay :
a. Chi ph mua hang : La chi ph can co e mua hay san xuat ra tng mon hang
ton kho mot. Thong thng, chi ph mua hang khong anh hng en viec la chon
cac mo hnh ton kho, tr mo hnh khau tr theo san lng.
Ta co : Chi ph mua hang = khoi lng hang x n gia
Hay : Cmh = P.D
b. Chi ph at hang : La chi ph thiet lap 1 n hang, gan lien vi t hoac lo
hang nh at. Chi ph at hang bao gom cac chi ph nh :
- Chi ph hoa hong cho ngi gii thieu.
- Chi ph hanh chnh e thc hien mot n hang (chi ph anh va gi n hang)
- Chi ph chuan b phng tien e thc hien mot n hang.
- Chi ph khac nh : Chi ph van chuyen , chi ph nhan hang v.v...
Goi : Ch : Chi ph at hang trong 1 nam
D : Nhu cau vat t trong 1 nam
Q : So lng hang thuoc 1 n hang (1 lan mua)
S : Chi ph cho mot lan at hang
N : So lan at hang trong nam
Quan tr san xuat - 72 -
Ta co : Chi ph at hang = so lan at hang trong nam x chi ph cho moi lan at
hang
Vi N = D/Q
Do o Ch = (D/Q).S
c. Chi ph ton tr (chi ph lu kho ) : La nhng loai chi ph co lien quan en viec
lu gi ton kho cac mon hang trong mot giai oan hay thi gian nhat nh.
Chi ph ton tr thng c tnh bang so phan tram gia tr cua mon hang. Chang
han ph ton tr 15% nam cua mon hang , tc la moi 1.000 gia tr mon hang neu
e trong kho mot nam th phai tra 150 tien ton tr.
Trong thc te, thong thng mot ty le ph ton tr hang nam thng vao khoang
15 - 30% gia tr hang ton kho.
Chi ph ton tr bao gom cac chi ph nh :
- Tien thue kho (hay khau hao kho)
- Chi ph s dung may moc thiet b va cac phng tien trang b trong kho.
- Chi ph ve nhan lc cho hoat ong giam sat va quan ly.
- Thue
- Bao hiem
- Thiet hai ve hang ton kho do mat mat, hao hut, h hong khong s dung c
trong qua trnh ton tr.
Goi : Ctt : Chi ph ton tr trong nam
H : Chi ph ton tr tnh cho 1 n v hang trong mot nam
Ta co : Chi ph ton tr = lng ton kho trung bnh x chi ph ton tr 1 n v ton
kho trong nam
QTB
Vi : Qtb = (Qmax + Qmin)/2 = (Q+0)/2
=Q/2
Qtb = Q/2 Q Q Q Q
Qmax : Lng ton kho toi a
Qmin : Lng ton kho toi thieu (0)
Do o : Ctt = (Q/2).H
* Ta can phan biet 2 thuat ng : 0 0 0 0 0 T
. Tong chi ph ve hang ton kho :
TC = Ch + Ctt = (D/Q).S + (Q/2).H
. Tong chi ph cua hang ton kho :
TC = Ch+Ctt+Cmh=(D/Q).S+(Q/2).H+P.D
d. Chi ph thieu hang : La chi ph phan anh ket qua ve kinh te khi het hang trong
kho. Viec het hang trong kho se dan en 2 trng hp :
- Th nhat la : Bat khach hang phai ch cho ti khi co hang. ieu nay co the
lam mat i thien y muon hp tac vi doanh nghiep trong tng lai cua khach hang.
- Th hai la : Neu khong co san hang th se mat i c hoi ban hang.
Nh vay, tien li b mat do ban c t va thien cam cua khach hang b giam se
lam giam sut tiem nang ban hang trong tng lai.
4. Cac dang ton kho va cac bien phap giam so lng hang ton kho.
Quan tr san xuat - 73 -
a. Cac dang ton kho : Hang ton kho trong he thong cung ng - san xuat va phan
phoi eu nham muc ch d phong nhng bat trac co the xay ra. Cac dang ton kho
c minh hoa qua s o di ay :
b. Cac bien phap e giam so lng hang ton kho : T cac dang ton kho, ta co
cac bien phap sau :
1. Ap dung cac mo hnh ton kho e xac nh hang d tr toi u.
2. Ap dung ke hoach sa cha d phong e xac nh lng phu tung d tr chnh
xac.
3. Ap dung hnh thc san xuat day chuyen nham giam toi a lng san pham d
dang.
4. Nam chac nhu cau cua khach hang, tc la nam chac ve so lng san pham va
thi iem giao hang, t o co ke hoach san xuat va u khong d.
5. Ap dung ky thuat phan tch bien te e quyet nh chnh sach ton kho (xac nh
khi nao th tang hang, khi nao th khong).
Chung ta can xac nh vi san lng nao cua n hang th tong chi ph ve ton
kho thap nhat ?
Tc Q ? TC = Cdh + Ctt min
Chi
Hay TC = (D/Q).S + (Q/2).H ph TCmin min
Qua cong thc ta nhan thay rang :
. Chi ph at hang se giam Ctt neu san lng mot n
hang tang A
. Ngc lai, chi ph ton tr tang khi san lng mot
n hang tang. Q* San lng
Hay : Q = P.t
t = Q/P
T o Qmax = P.Q/P - d.Q/P
Qmax = Q(1-d/P) (1)
. Muon tm c san lng toi u Q* e co TCmin, phai co ieu kien :
Quan tr san xuat - 77 -
Ch = Ctt
Tc (D/Q).S = (Qmax/2).H; (2)
(Qmax/2 = QTB; Ctt = QTB.H)
Thay (1) vao (2) ta co :
d
Q * (1 )
D P .H
.S =
Q* 2
Nh vay, san lng hang toi u can mua trong trng hp lng hang cua mot
n hang c van chuyen nhieu lan la :
2.S.D
Q* =
d
H 1
p
V du : Cong ty N chuyen ban 1 loai san pham B co nhu cau hang nam ve loai
san pham nay la 6000 n v. Chi ph mua san pham B la 1.000 /1 n v. Chi ph
thc hien ton kho bang 10% so vi gia mua. Chi ph at hang la 25.000 /1 n
hang. Hang c cung cap lam nhieu chuyen va can 8 ngay e nhan hang ke t
ngay at hang. Nhu cau ban ra moi tuan la 96 san pham (moi tuan lam viec 6
ngay).
Hoi: 1. Lng at hang kinh te la bao nhieu ?
2. iem at hang lai ?
3. So lan at hang toi u trong nam ? (So lng n hang mong muon)
4. So ngay cach quang gia 2 lan at hang, biet rang mot nam lam viec 300
ngay.
5. Tong chi ph ve ton kho hang nam la bao nhieu ?
Giai :
1. Do lng hang c cung cap lam nhieu chuyen, nen lng at hang kinh te
se c tnh theo mo hnh POQ.
Ta co : Trong o :
2.S .D S = 25.000
Q* = H = 10% x 1.000 = 100
d
H 1 D = 6.000 n v
P L = 8 ngay
d = 96/6=16 n v
Thay vao ta c p = 6000/300 = 20 n v
2 25.000 6.000
Q* = = 3.873 n v
16
100 1
20
2. iem at hang lai la :
ROP = L x d = 8 x 16 = 128 n v
Quan tr san xuat - 78 -
3. So lan at hang toi u trong nam la (So lng n hang mong muon)
N = D/Q = 6.000/3.873 = 1,55 n hang/nam
4. So ngay cach quang gia 2 lan at hang la :
T = 300/1,55 = 194 ngay
5. Tong chi ph ve ton kho hang nam c tnh theo cong thc:
TC = Cdh + Ctt = (D/Q).S + (Q/2).(1 - d/p).H
Thay vao ta co :
TC = (6.000/3.873) x 25.000 + (3.873/2)x(1-16/20) x 100
TC = 38.730 + 38.730 = 77.460 ong
D - nhu cau hang nam (oi vi nhng loai vat t hiem va kho kiem)
B - Chi ph cho 1 n v hang gi lai ni cung ng hang nam.
Q - San lng cua mot n hang .
Ta co s o cua mo hnh nh hnh ben.
Vi dang mo hnh nay ta co tong chi ph ve ton kho gom 3 loai chi ph :
- Chi ph at hang
- Chi ph ton tr
- Chi ph cho san lng hang gi lai :
Tc la : TC = Ch + Ctt + Chi ph cho san lng hang gi lai.
Hay : TC = (D/Q).S + (b/2).H + (Q - b).B min
Quan tr san xuat - 79 -
2 SD B + H
Q* = (1)
H B
2SD B
b* = (2)
H B+H
Chia (1) cho (2) ta co :
2 SD B + H
Q*
= H B =
( B + H )2 = B + H
b* 2.S .D B B2 B
H B+H
B
b* = Q * .
B+H
Vay ta co san lng hang gi lai ni cung ng la :
Q* - b* = Q* - Q*.B/(B+H)
B
Q * b* = Q * 1 (3)
B+H
V du : Mot cong ty ban cac mui khoan toc o cao co nhu cau hang nam la :
20.000 mui/nam, chi ph ton tr la 20.000/1 cai, chi ph at hang la 150.000/1 n
hang, chi ph cho 1 n v hang gi lai ni cung ng la : 100.000/cai/nam.
Hay tnh : 1. Lng at hang kinh te ?
2. San lng hang em ve ?
3. San lng hang e lai ni cung ng ?
Giai :
1. Lng at hang kinh te c tnh theo cong thc :
2.S .D B + H Trong o :
Q* =
H B D = 20.000 mui khoan/nam
S = 150.000
H = 20.000
B = 100.000
Thay vao ta co :
2 150.000 20.000 100.000 + 20.000
Q* = = 360.000 Q* = 600 mui
20.000 100.000
khoan
2. San lng hang em ve la :
2.S .D B
b* =
H B+H
Thay vao ta co :
2 150.000 20.000 100.000
b* = = 250.000 b*= 500 mui khoan
20.000 100.000 + 20.000
3. San lng hang e lai ni cung ng la :
Quan tr san xuat - 80 -
V du : Cong ty Vietronic mua may ghi hnh vi gia 350 USD/1 may, ty le chi
ph ton tr gia mua 1 n v hang la 10%. Chi ph at hang la 120 USD/1 n hang.
So ban ra hang thang la 400 may. Cong ty Sharp la n v cung cap e ngh mc
gia khau tr nh sau :
2 120 4800
Q2 * = = 188 may
0,1 325
2 120 4800
Q3 * = = 196 may
0,1 300
Nhu
30 50 100 150 200
cau
(n
v)
Xac 0,1 0,2 0,4 0,2 0,1
suat
Mc Chi ph thiet
Chi ph ton Tong chi ph
d tr hai do thieu
kho tang them TC
an hang
toan
100 100 x 10.000 0 1.000.000 + 0
= 1.000.000 = 1.000.000
50 50 x 10.000 = 50 x 0,1 x 3 x 500.000 +
500.000 50.000 = 750.000 =
750.000 1.250.000
0 0 x 10.000 = (50 x 0,2 x 3 + 0 + 3.000.000
0 100 x 0,1 x 3) = 3.000.000
x 50.000 =
3.000.000
Nh vay : Mc d tr an toan toi u la 100 n v v : TC100 = 1.000.000 la min
lai cho nha cung ng nhng ch nhan c 2 USD do phai tr i 1 USD cho moi hop
ve chi ph quan ly va ton tr ma ho phai thc hien . Xac suat xuat hien cua nhu cau
(xac suat ban c) c phan phoi. Trong bang sau :
Nhu cau 5 hop 6 hop 7 hop
Xac suat xuat 0,2 0,3 0,5
hien
Ta co : . Li bien te MP = 6 - 3 = 3USD
. Lo bien te : ML = 3 - 2 = 1 USD
Nh vay, ieu kien e tang them hang la
ML 1
P = = 0,25
ML + MP 1 + 3
(P = 0,25; con goi la P ieu kien)
Qua bieu phan phoi xac suat cua nhu cau ben tren ta co the xac nh c xac
suat P ma o P nhu cau kha nang cung ng.
Kha Xac P (Tong xac suat xuat hien
Nhu
nang suat cac NC K/N)
cau
5 5 0,2 0,2 + 0,3 + 0,5 = 1>0,25
6 6 0,3 0,3 + 0,5 = 0,8 > 0,25
7 7 0,5 0,5 = 0,5 > 0,25
Ket luan : Ta co the tang them hang va chnh sach ton kho toi u la : d tr 7
hop khan giay
Quan tr san xuat - 86 -
CHNG VI :
HOACH NH NHU CAU VAT T
I. TONG QUAT
Trong cach phan tch ton kho chng Quan tr ton kho ta eu can c vao 2
gia nh :
- Nhu cau cua cac loai hang ton kho theo thi gian hau nh khong oi, neu co th
s bien oi o la khong ang ke.
- Cac nhu cau cua bat ky loai hang ton kho eu oc lap vi nhau. V the, khi
mot hang muc san xuat phc tap co the can ti hang tram, tham ch en hang ngan
chung loai vat t d tr dung e san xuat va lap rap. Neu tat ca cac hang muc nay
eu co nhu cau oc lap vi nhau, th cong viec d bao phai thc hien vi mot khoi
lng cong viec het sc ln.
Tuy nhien trong thc te thng co nhieu loai hang ton kho co moi quan he phu
thuoc lan nhau nh : Nhu cau 1 loai hang nay phu thuoc vao nhu cau 1 loai hang
khac, va neu nh nha san xuat biet c chung loai san pham cuoi cung can san
xuat va biet c san pham nay bao gom nhng bo phan cau thanh nao, th tren
thc te ch can co mot so lieu d bao : o la so lng san pham cuoi cung. Nhu
cau vat t oi vi rat nhieu chi tiet hoac bo phan cua mat hang cuoi cung khong
phai co c nh d bao ma do ta tnh toan ra. Viec tnh toan nay da vao so d
bao cua san pham cuoi cung va so lng cac linh kien can co e tao nen san pham
cuoi cung o.
V du trong san xuat ghe ngoi, moi ghe can 4 chan, neu d bao co the ban c
trong thang ti la 400 ghe, th ta khong can phai d bao so chan ghe la bao nhieu,
ma ch viec nhan so ghe can san xuat (400) cho so chan can cho moi ghe (4) th se
co so chan ghe can phai san xuat trong thang ti la (1.600). Nh vay, nhu cau chan
ghe phu thuoc vao nhu cau cua so ghe can san xuat.
V du tren, ngoai s giai thch moi lien he gia nhu cau cua hang muc vat t oc
lap vi nhu cau cua hang muc vat t phu thuoc, ma con cho ta thay viec tiet kiem
thi gian va cong sc khi phai d bao 1 so lng cac chi tiet hp thanh oi vi mot
san pham phc tap hn, nh xe hi chang han. Tren thc te, ngi ta ch can tien
hanh mot lan d bao oi vi so lng xe hi can san xuat ra, con so lng cho tng
loai chi tiet hp thanh xe hi th ch can da vao so lng xe hi d bao e tnh
toan ra. Chnh nh s n gian trong d bao ma trong nganh cong nghiep o to cung
nh cac nganh san xuat cac san pham co nhieu bo phan cau thanh khac eu s
dung he thong MRP (Material Requirement Planning) tc la he thong hoach nh
nhu cau vat t (la phng phap xac nh nhu cau cac mat hang phu thuoc trong moi
trng san xuat) va tan ong triet ly cua MRP.
Triet ly cua MRP la : Khong e hang ton kho neu cha can en mon hang o.
Hang at phai en ung luc ang co nhu cau. Tc la mot khi co nhu cau, ngi ta
se at ung mot lng hang nhat nh ung theo nhu cau va hoach nh sao cho
Quan tr san xuat - 87 -
lng hang nay en ung th gian can thiet. Triet ly en ung luc nay da tren
moi lch trnh MRP, giup cho nhieu cong ty khi s dung MRP giam c lng ton
kho cua mnh rat ln.
Nh vay, viec dung cach at hang ton kho theo tng thi ky mot se ap ng
c loai nhu cau can cho tng giai oan mot (chang han can tuan nao at tuan o
vi so lng ung theo nhu cau nen khong co ton kho). ay la ac tnh phan biet
cua cach tiep can MRP. Do o tren thc te MRP con goi la : Hoach nh nhu cau
theo tng thi ky.
Cach tiep can ton kho co ien ma ta a xet chng trc la dung mo hnh
EOQ e lap ay so d tr ton kho moi khi thay mc nay tut xuong mc toi thieu
nham gi cho mc ton kho luon co nh. Quan niem ve lap ay mc ton kho la oi
nghch vi muc tieu giam bt mc ton kho. He thong MRP chung ta ang xem xet
la he thong ton kho so khong, tc la co gi sao cho khong co ton kho tr phi can
cho san xuat hien hanh. Nhieu hang ln a ap dung cach tiep can nay e giam bt
mc ton kho tong the va a at c mc tiet kiem ve chi ph ton kho kha ln.
Viec mc ton kho co giam i, nhng no khong gay anh hng en lch trnh san
xuat, v s dung ton kho theo tng thi ky mot co lien he en tien o san xuat va
do co s phoi hp gia MRP vi viec mua vat t, quan ly ton kho va tien o san
xuat mot cach ro rang.
B(1) C(1)
E(1) F(1)
A
Quan tr san xuat - 89 -
7. LH - Loai hang
8. NC - Tong lng nhu cau
9. TKt - Lng ton kho san co a nh trc.
10. NR - Nhu cau rong ve vat lieu
11. Ntn - Lng hang tiep nhan theo ke hoach n hang
12. NVC - Lng hang can van chuyen en theo ke hoach cua n hang
Phng phap hoach nh nhu cau rong ve vat lieu c xay dng tng t nh
cach hoach nh tong hp nhu cau ve vat lieu tren. Bat au t san pham A.
Chung ta xac nh ngc tr lai cho cac loai hang phat sinh khac t san pham A.
e thc hien nhng phep tnh nay, ta phai s dung cac ket qua t viec xac nh cau
truc san pham, lng vat lieu ton kho san co va ca thi gian phan phoi cho moi loai
hang.
Vi cac ky hieu neu tren, ban ke hoach nhu cau rong ve vat lieu c tnh toan
nh sau. Bat au vi tong nhu cau san pham A la 100 n v vao tuan th 8, do co
10 n v a ton tr san nen nhu cau rong (NR) va lng hang tiep nhan theo ke
hoach n hang (Ntn) la 90 n v vao tuan th 8. V thi gian phan phoi cho viec
tao san pham A la 1 tuan le, do o lng hang can van chuyen en theo ke hoach
cua n hang (NVC) se la 90 n v vao au tuan th 7.
Cung trong tuan th 7, chung ta se thc hien 90 n v hang B (90 x 1) va 90 n
v hang C (90 x 1). Tng t cach tnh tren, ta se tnh c cac ch tieu NC, NR, Ntn
va NVC cho nhom hang : B, C, D, E va F, c the hien qua bang sau (qua he thong
may tnh) :
Quan tr san xuat - 91 -
theo NR 140
lo Ntn 140
NVC 140
1 10 -- - 3 E NC 10 10 10 90E
Nhan TKdt 10
theo NR 80
lo Ntn 80
NVC 80
1 50 - - 3 F NC 50 50 50 90F
Nhan TKdt 50
theo NR 40
lo Ntn 40
NVC 40
1 0 - - 3 E NC 0 140E
Nhan TKdt 0
theo NR 140
lo Ntn 140
NVC 140
1 0 - - 3 F NC 0 140F
Nhan TKdt 0
theo NR 140
lo Ntn 140
NVC 140
Quan tr san xuat - 93 -
1. Mo hnh cung cap theo lo ng vi nhu cau (Lot for lot. L.F.L)
Trong mo hnh nay, lng vat t se c a en e s dung ngay ng vi nhu
cau cua tng thi ky (co ngha la : Thi ky nao can th at vi so lng theo nhu
cau cho thi ky o, v vay khong co ton kho). Ta co the hnh dung qua v du sau
ay:
V du 1 : Cong ty N muon xac nh chi ph at hang, chi ph ton tr va tong chi
ph theo tieu chuan cung cap hang theo lo ng vi nhu cau.
Biet rang: Chi ph thiet lap 1 n hang la 100.000 , chi ph ton tr la 100/1n
v/1 tuan. Lch nhu cau san xuat phan anh nhu cau rong c the hien qua bang
sau:
Kch thc lo hang trong he thong hoach nh nhu cau vat
t Lot for lot
Tuan th 0 1 2 3 4 5 6
Tong nhu cau 400 1.20 800 360 500 1.000
(NC) 0
Lng ton kho
0 0 0 0 0 0
san co (TKC)
Lng hang
400 1200 800 360 500 1.000 0
a en (NVC)
Nhn vao bang ta thay : Do khong co lng ton tr, nen chi ph ton tr bang
khong. Nhu cau bnh quan trong moi tuan le la: 710 n v (4.260/6). So lan thiet
lap n hang la 6.
Do o ta co :
. Chi ph thiet lap n hang la Ch = 6 x 100.000 = 600.000
. Chi ph ton tr la : Ctt = 0
Va tong chi ph se la : TC1 = Cdh + Ctt = 600.000
. Pham vi ap dung :
- Lng vat t cung ng gan ni san xuat
- Khi x nghiep a lien ket theo chieu doc.
(V du : Quang thep o to ca hang)
oi trong cac thi ky. Mac du vay, chung ta van co the ap dung mo hnh EOQ trong
he thong hoach nh nhu cau vat t phu thuoc.
Viec ap dung mo hnh nay trong he thong hoach nh nhu cau vat t c the
hien qua v du sau ay :
V du 2 :
Vi nhng so lieu a cho v du tren, hay xac nh chi ph ton tr va chi ph
thiet lap n hang trong 1 chu ky keo dai 6 tuan le cua hoat ong san xuat.
Ta tnh san lng Q* theo cong thc :
2 SD
Q* =
H
Vi D = 710 x 52 (tuan) = 36.920 n v
Thay vao ta c :
2 100.000 36.920
Q* = = 1.192 n v
100 52
Nh vay so lan thiet lap n hang la :
N = D/Q=36.920/1.192=31 lan/nam
Ta co chi ph at hang hang nam la :
Ch = (D/Q).S=31 x 100.000 = 3.100.000
. Chi ph ton tr hang nam la :
Ctt = (Q/2)H=(1.192/2) x (100 x 52) = 3.099.200
Do o : Tong chi ph hang nam se la :
TC = Ch + Ctt = 3.100.000 + 3.099.200 = 6.199.200
Nh vay, tong chi ph phai bo ra khi xac nh kch thc lo hang theo phng
phap mo hnh EOQ se la :
TC = 6.199.200 x 6/52 = 715.292/6 tuan
Tuy nhien ta can lu y rang : Chi ph TC = 715.292/6 tuan va tnh tren la
con so bnh quan trong ieu kien mo hnh EOQ co nhu cau khong oi (Bnh quan
710 n v/tuan).
The nhng tren thc te nhu cau lai luon thay oi, ta co the thay ieu nay trong
bieu di ay :
Quan tr san xuat - 96 -
Tuan th 0 1 2 3 4 5 6
Tong nhu 400 1.20 800 360 500 1.00
cau 0 0
Lng ton 0
kho
Nhn vao bang ta thay : Nhu cau cua thi ky (tuan th) 1 cha c ap ng
bang lng ton kho san co, do o nhu cau vat t ma n hang phai ap ng se bat
au ngay t tuan th 1.
e xac nh san lng n hang, chung ta co the ghep nhu cau cua cac tuan sau
lai vi nhau e cung cap ngay cho tuan trc, t o co the d tr cho cac tuan sau.
Chung ta co luy ke nhu cau cua cac thi ky (tuan le) ket hp c the hien trong
bang sau :
. Tng t vi san lng n hang la : 1.660 n v e cung cap cho cac tuan : 3,
4, 5 la san lng n hang toi u, v vi san lng n hang nay ma tai o ta co Ch
Ctt
Bang phng phap phan tch tren ta thay : Trong mot nh ky 6 tuan chung ta se
tien hanh thc hien 3 n hang, o la :
- n hang 1 : 1.600 n v, cung cap cho cac tuan 1 va 2
- n hang 2 : 1.660 n v, cung cap cho cac tuan : 3, 4 va 5
- n hang 3 : 1.000 n v, cung cap cho 1 tuan th 6
Theo ket qua can oi cua bang tren, ta lap bang cung cap nh sau :
nh kch thc lo hang ap dung ky thuat can oi theo
tng bo phan thi gian
Tuan th 0 1 2 3 4 5 6
Tong nhu 400 1.20 800 360 500 1.00
cau 0 0
Lng ton
1.20 0 860 500 0 0
kho san
0
co
Lng
1.60 1.66 1.00
hang a
0 0 0
en
Nh vay ta co tong chi ph ve hang ton kho trong nh ky nay la :
. Chi ph at hang :
Ch = 3 lan x 100.000 = 300.000
. Chi ph ton tr :
Ctt = 120.000 + 136.000 + 0 = 256.000
Do o : Tong chi ph ve hang ton kho
TC3 = 300.000 + 256.000 = 556.000
Qua 3 mo hnh ta thay : Tong chi ph ve hang ton kho la TC3 < TC1 < TC2
T o mo hnh can oi theo tng bo phan thi gian cho chung ta mot tong chi ph
la nho nhat, nen mot phng dien nao o no c coi la phng an tot nhat trong
3 mo hnh.
Quan tr san xuat - 99 -
CHNG VII :
HOACH NH LCH TRNH SAN XUAT
- So cong viec bnh quan ch i trong he thong = 77/28 = 2,75 cong viec.
- So ngay tre han bnh quan = 11/5 = 2,2 ngay
- So cong viec bnh quan ch i trong he thong = 65/28 = 2,3 cong viec.
- So ngay tre han bnh quan = 9/5 = 1,8 ngay.
4. Xep th t cac cong viec theo nguyen tac LPT :
Theo nguyen tac nay, ta chon cac cong viec co thi gian thc hien gia cong dai
nhat bo tr lam trc, th t gia cong cac cong viec se la : E - C - A - D - B :
co thi gian thc hien dai xuong di, ieu nay de lam cho cac khach hang quan
trong phat y, dan en viec co the gay ra nhng thay oi, bien ong oi vi cac
cong viec dai han, tuy vay nguyen tac nay thng c dung nhieu nhat.
2. Nguyen tac at hang trc, bo tr lam trc FCFS tuy co cac ch tieu hieu qua
khong cao, nhng khong v vay ma coi no la nguyen tac kem nhat. Bi v u iem
cua no la lam hai long cac khach hang, the hien tnh cong bang, ay la yeu to het
sc quan trong trong cac he thong dch vu.
3. Nguyen tac co cong viec thi gian thc hien dai nhat LPT thng t khi c
s dung, no thng c ap dung khi :
- Cac hp ong cha chac chan.
- Khi cac cong viec co thi gian thc hien xap x bang nhau.
Bc 3 : Khi mot cong viec a c sap xep roi th ta loai tr, ch xet nhng
cong viec con lai.
Bc 4 : Ve bieu o thi gian va tnh tong thi gian thc hien cac cong viec.
V du : Co 6 cong viec c gia cong bang 2 may khoan va tien. Thi gian thc
hien gia cong cho moi cong viec tren moi may c cho trong bang di ay.
Hay sap xep th t cac cong viec e tong thi gian thc hien la min ?
Cong viec t1 + t2 t2 + t3
A 18 14
B 8 10
C 10 9
D 9 8
Bc 3 : Chon va sap xep cac cong viec co thi gian gia cong min tang dan :
Quan tr san xuat - 107 -
Cong viec t1 + t2 t2 + t3
B 8 10
D 9 8
C 10 9
A 18 14
Bc 4 : Ap dung nguyen tac Johnson, sap xep th t cac cong viec
Cong viec
B A C D
May
May I 5 13 6 7
May II 3 5 4 2
May III 7 9 5 6
5 18 24 31
May B = 5 A = 13 C=6 D=7
I
May B=3 A=5 C=4 D
II 2
May B=7 A=9 C=5 D=6
III
8 15 23 32 37 43
Qua bieu o thi gian ta thay :
- Tong thi gian thc hien tren 3 may = 43 gi la min.
- May I c giai phong sau 31 gi
- May II c giai phong sau 30 gi
- May III c giai phong sau 43 gi
Do o yeu cau cua bai toan la bo tr moi cong viec tren moi may sao cho tong
chi ph thc hien cac cong viec tren tat ca cac may la nho nhat.
ay la dang bai toan cua quy hoach tuyen tnh, vi ten goi la bai toan chon.
Co the ap dung bai toan nay e :
- Phan cong cong viec tren cac may
- Phan cong cong viec cho cac nhan vien
Sao cho tong chi ph hay tong thi gian la min.
Thuat toan c tuan theo cac bc sau :
1. Bai toan 1 muc tieu :
Bc 1 : oi vi moi hang, chon mot so min, lay cac so trong hang tr i so min
o. (ta se c 1 ma tran mi co cung mot ap so nh ma tran ban au, tng ng
vi ac tnh th nhat).
Bc 2 : oi vi moi cot, chon mot so min, lay cac so trong cot tr i so min o.
Bc 3 : Xem xet tng hang mot cua ma tran, chon hang nao co ung mot so 0
th khoanh tron so 0 o roi ke mot ng thang xuyen suot cot cha so 0 o.
Trng hp trong hang khong co so 0 hoac co t 2 so 0 tr len th ta khong khoanh
tron ma bo qua hang o.
- Xet tng cot mot cua ma tran, neu cot nao co 1 so 0 duy nhat th khoanh tron
so o, roi ke mot ng thang xuyen suot hang cha so 0 o. Trng hp ieu kien
khong c thoa man th ta bo qua cot o.
Bc 3 c lap lai cho ti khi khong con co the khoanh tron con so 0 nao na
va luc nay so so 0 c khoanh tron bang vi so ap an can tm. Nh vay bai toan
a c giai xong.
Neu so so 0 c khoanh tron cha bang so ap an can tm th ta phai chuyen
tiep qua bc 4.
Bc 4 : Tao them so 0
So 0 c tao them bang cach :
- Chon trong cac so cha nam tren cac ng thang mot so min, lay cac so
khong nam tren cac ng thang tr i so min o.
- Lay so min o cong vao cac so nam tren giao iem cua cac ng thang.
- Sau o ta bo tr cong viec lai nh bc 3, va c tiep tuc nh vay cho ti khi
so so 0 khoanh tron bang so ap an can tm, luc nay bai toan mi c giai xong.
Nh vay cac cong viec se c bo tr vao cac o co so 0 c khoanh tron va
chung ta se co tong thi gian thc hien hay tong chi ph thc hien cac cong viec la
nho nhat.
V du : Mot trung tam ien toan co 4 lap trnh vien la Anh, Dung, Hung, Cng.
Ca 4 ngi eu co the viet c bat ky mot trong bon trnh 1, 2, 3 va 4. Tuy nhien
do kha nang moi ngi oi vi tng chng trnh co mc o khac nhau, v vay thi
gian dung e lap trnh oi vi tng ngi mot co khac nhau ve thi gian (gi) c
cho trong bang.
Yeu cau : Hay phan cong cho moi lap trnh vien nhan lap 1 chng trnh sao cho
tong thi gian lap cac chng trnh la nho nhat.
Quan tr san xuat - 109 -
n v tnh : gi
Lap trnh Chng trnh
vien 1 2 3 4
Anh 80 120 125 140
Dung 20 115 145 60
Hung 40 100 85 45
Cng 65 35 25 75
Vi v du nay ta co tat ca 4 ! = 1 x 2 x 3 x 4 = 24 cach giao viec. Nhn chung oi
vi bai toan n x n th co n ! cach phan viec. Trng hp bai toan co t so lieu th ta
co the liet ke ra het cac giai phap roi chon cach nao co tong thi gian thc hien
hay tong chi ph nho nhat. o la cach giai cua bai toan phan viec. Tuy nhien vi
bai toan co nhieu so lieu (n!) th viec liet ke e tm giai phap la het sc ton kem
thi gian va kho thc hien. Do o oi vi loai bai toan nay ta nen ap dung phng
phap Hunggari vi cac thuat toan a neu tren.
Bc 1 : Lan lt tng hang mot, chon 1 so min, lay cac so trong hang tr i so
min o, ta c ma tran mi :
Chng trnh
1 2 3 4
Lap trnh vien
Anh 0 40 45 60
Dung 0 95 125 40
Hung 0 60 45 5
Cng 40 10 0 50
Bc 2 : Ta tien hanh nh bc 1, nhng thay v chon so min hang th ta chon
cho tng cot va lay cac so trong cot tr so min o :
Chng trnh
1 2 3 4
Lap trnh vien
Anh 0 30 45 55
Dung 0 85 125 35
Hung 0 50 45 0
Cng 40 0 0 45
Bc 3 : - Chon hang nao co so 0 duy nhat khoanh tron lai, ke ng thang
xuyen suot cot.
- Chon cot nao co so 0 duy nhat khoanh tron lai, ke ng thang xuyen
suot hang, ta c
Chng trnh
1 2 3 4
Lap trnh vien
Anh 0 30 45 55
Dung 0 85 125 35
Hung 0 50 45 0
Cng 40 0 0 45
Quan tr san xuat - 110 -
Chng trnh
1 2 3 4
Lap trnh vien
Anh 0 0 15 55
Dung 0 55 95 35
Hung 0 20 15 0
Cng 70 0 0 75
Nhn vao bang ta thay bai toan phan viec nay co ap so la 4 va so so 0 c
khoanh tron cung bang 4. Nh vay bai toan a c giai xong.
Ket qua ta phan cong nh sau :
- Anh nhan lap chng trnh 2, vi thi gian thc hien :
120 gi
- Dung nhan lap chng trnh 1 vi thi gian thc hien :
20 gi
- Hung nhan lap chng trnh 4, vi thi gian thc hien :
45 gi
- Cng nhan lap chng trnh 3, vi thi gian thc hien : 25 gi
Vay tong thi gian lap cac chng trnh se la :
120 + 20 + 45 + 25 = 210 gi la min
2. Bai toan 2 muc tieu :
1. Muc tieu 1 : Tong chi ph hay tong thi gian thc hien cac cong viec la
min. Neu e thc hien muc tieu nay, ta tien hanh giai bai toan nh bai toan 1 muc
tieu a trnh bay.
2. Muc tieu 2 : Chi ph thc hien tng cong viec hay thi gian thc hien tng
cong viec khong c vt qua mot mc nao o.
e lam ieu nay, chung ta ch can loai bo cac so hang bang hoac vt qua mc
a quy nh nao o, thay vao so hang b loai bo la mot dau cheo (x) roi tien hanh
giai bnh thng theo cac bc a trnh bay cua bai toan 1 muc tieu.
V du : Ta dung lai v du tren ve phan viec cho cac lap trnh vien trc ay. Hay
sap xep cac nhan vien am nhan cac chng trnh e at 2 muc tieu.
- Tong thi gian thc hien viec lap cac chng trnh la min.
- Thi gian thc hien 1 chng trnh < 120 gi.
Quan tr san xuat - 111 -
Nh vay, t bang ma tran ban au ta ch viec loai bo cac so hang 120 gi, thay
vao o la 1 dau (x), sau o giai bnh thng nh bai toan 1 muc tieu, ta co :
Chng trnh
1 2 3 4
Lap trnh vien
Anh 80 x x x
Dung 20 115 x 60
Hung 40 100 85 45
Cng 65 35 25 75
Chng trnh
1 2 3 4
Lap trnh vien
Anh 0 x x x
Dung 0 95 x 40
Hung 0 60 45 5
Cng 40 10 0 50
Bc 2 : Chon moi cot mot so min, lay cac so trong cot tr i so min o :
Chng trnh
1 2 3 4
Lap trnh vien
Anh 0 x x x
Dung 0 85 x 35
Hung 0 50 45 0
Cng 40 0 0 45
Bc 3 : Khoanh tron e bo tr cong viec vao cac o so 0 duy nhat cua tng hang
va tng cot.
Chng trnh
1 2 3 4
Lap trnh vien
Anh 0 x x x
Dung 0 85 x 35
Hung 0 50 45 0
Cng 40 0 0 45
Bc 4 : Tao them so 0 :
Chng trnh
1 2 3 4
Lap trnh vien
Anh 0 x x x
Dung 0 40 x 35
Hung 0 5 0 0
Cng 85 0 0 90
Chng trnh
1 2 3 4
Lap trnh vien
Anh 0 x x x
Dung 0 40 x 35
Hung 0 5 0 0
Cng 85 0 0 90
So ap an can tm van cha bang so 0 khoanh tron nen ta phai thc hien tiep
bc 4 e tao them so 0 va quay tr lai thc hien bc 3; ta co :
Chng trnh
1 2 3 4
Lap trnh vien
Anh 0 x x x
Dung 0 5 x 0
Hung 35 5 0 0
Cng 120 0 0 90
Nhn vao bang ta thay so so 0 c khoanh tron a bang vi so ap an. Nh vay
bai toan a c giai xong.
Ta c ket qua phan viec nh sau :
- Chng trnh 1 phan cho Anh, thc hien 80 gi < 120 gi
- Chng trnh 4 phan cho Dung, thc hien 60 gi < 120 gi
- Chng trnh 3 phan cho Hung, thc hien 85 gi < 120 gi
- Chng trnh 2 phan cho Cng, thc hien 35 gi < 120 gi.
Vay tong thi gian thc hien cac chng trnh bang 260 gi la min va tat ca cac
cong viec c thc hien eu < 120 gi.
. Lu y :
- Neu la bai toan nay giai vi yeu cau ch at 1 muc tieu th tong thi gian thc
hien nho nhat la 210 gi.
- Vi 2 muc tieu cung luc th tong thi gian thc hien min la 260 gi.
Quan tr san xuat - 113 -
Qua hai v du tren ta thay iem ong t 120 gi (VD 1) nay giam xuong con
85 gi.
Bay gi chung ta tiep tuc th xem co the giam iem ong xuong them c
na hay khong. Tien hanh bang cach th loai tr tat ca cac so hang co thi gian
thc hien 85 gi.
Nh vay, bang ban au luc nay tr thanh :
Chng trnh
1 2 3 4
Lap trnh vien
Anh 80 x x x
Dung 20 x x 60
Hung 40 x x 45
Cng 65 35 25 75
Ro rang : en ay th bai toan khong the giai c (do cac cot 2 va 3 ch con lai
mot so hang). Nh vat oi vi iem ong bang va di 85 gi se khong co ap
so, va v the ma phng an a giai tren la phng an cho ta ap so toi u.
Quan tr san xuat - 114 -
CHNG VIII :
LA CHON V TR CUA DOANH NGHIEP
Quyet nh ve la chon v tr, a iem cua doanh nghiep la mot loai quyet nh
mang tnh chien lc. No co anh hng ln ti chi ph bien oi va chi ph co nh
cua san pham hay dch vu cua doanh nghiep. La chon c mot v tr tot co the ha
gia thanh san pham xuong 10%. Ngc lai khi a iem khong tot, khong thuan li
tat nhien se gay nen nhng bat li t ban au va co the keo dai nhieu nam, rat kho
khac phuc.
Vi ly do tren, khi chon v tr cua doanh nghiep can phai tien hanh can than, co
tam nhn xa trong rong, xem xet mot cach toan dien, phai tnh en kha nang phat
trien m rong sau nay cua doanh nghiep. So phng an a ra la chon xem xet t
nhat phai la hai e tnh toan so sanh ve kinh te ky thuat.
Khi tien hanh la chon v tr, a iem cua doanh nghiep, chung ta can phai co
s ong tnh nhat tr cua cac c quan quy hoach va chnh quyen a phng.
xuat cac mat hang kho van chuyen nh nhng mat hang de v, de h, ong lanh,
hoa ti, cay canh v.v... va nhat la cac doanh nghiep co san pham tang trong trong
qua trnh san xuat nh : ru, bia, nc giai khat.
- Gan nguon cung cap nguyen lieu :
Thong thng cac loai doanh nghiep sau ay khi la chon a iem th nen at
gan cac nguon cung cap nguyen lieu nh :
. Cac doanh nghiep co san pham giam trong trong qua trnh san xuat nh : Che
bien go, giay, xi mang, luyen kim.
. Cac doanh nghiep s dung nguyen lieu tai cho nh cac mo, khai thac a, cat,
lam gach ngoi...
. Cac doanh nghiep s dung nguyen lieu ti song nh : Che bien lng thc,
thc pham, dau tam t...
- Nhan to van chuyen :
ay la nhan to khong the khong xet en khi la chon a iem cua doanh
nghiep, nhat la trong tnh hnh giao thong van tai thieu va yeu hien nay cua nc
ta.
Nhan to nay lai cang co anh hng ac biet ti cac doanh nghiep san xuat kinh
doanh cac mat hang co khoi lng ln, cong kenh hay kho bao quan trong qua trnh
van chuyen.
Khi xem xet nhan to nay can quan tam en 2 mat : chuyen ch nguyen vat lieu
t nguon cung cap ti x nghiep va t x nghiep ti th trng tieu thu.
- Gan nguon cung cap lao ong :
Khi gan nguon cung cap lao ong th gia thue lao ong tai cho se re hn. Tuy
nhien ta khong nen bo qua thai o va nang suat lao ong cua chnh ban than ngi
lao ong, v ay mi chnh la yeu to ch thc quan trong trong viec tao nguon
nhan lc cua mot doanh nghiep.
Chi ph B
A
(1.000USD)
C
150
110
60
Vung A
30 thch hp Vung B thch hp Vung C thch hp
n
1
L=
W
w d
i =1
i i
Trong o :
L - Toa o c s mi (km)
wi - Lng van chuyen en c s i (i=1,2,n)
di - Toa o cua c s i (km) so vi 1 iem nao o lay lam goc toa o (chang han
so vi nha may)
W - Tong so lng van chuyen phai ch en n c s
V du : Nha may N san xuat hop so thuy 25 ML dung cho tau anh ca cung cap
cho cac tnh doc ven bien. e giam chi ph chuyen ch, nha may muon tm mot a
iem doc tren quoc lo 1A e lap kho phan phoi.
Vay nha may N nen chon a iem nao cho kinh te nhat theo so lng yeu cau
khi khoang cach cua cac a iem en nha may c cho trong bang di ay :
C s Cach nha may Lng van chuyen
hien co (i) (km) (wi)
(di)
Phan Thiet 164 210
Phan Rang 310 240
Cam Ranh 355 190
Nha Trang 414 280
Tuy Hoa 537 120
Quy Nhn 655 120
Quang Ngai 826 60
a Nang 937 220
Tong cong w=1.440
Ap dung cong thc tren ta co toa o cua c s mi la
L = (164x210 + 310x240 + 355 x 190 + 414 x 280 + ... + 937x220)/1.440=479,67 km
Vay kho phan phoi nen at trong khoang Nha trang - Tuy Hoa, nhng gan ve
pha Tuy Hoa hn.
4. Phng Phap toa o hai chieu :
Phng phap nay c s dung khi cac c s cu khong nam tren mot truc ma
phan tan nhieu ni. Giong phng phap tren, chung ta cung xet en tng quan
chuyen ch hang hoa.
Cong thc e tnh toa o cua c s mi la :
1 n 1 n
C x = dixWi; C y = diyWi
W i =1 W i =1
Trong o :
Cx - Toa o x cua c s mi
Cy - Toa o y cua c s mi
Quan tr san xuat - 120 -
. Trng hp : ai bj th ta phai them vao 1 hang gia hoac 1 cot gia cho can
bang. Chi ph (cij) trong cac o gia bang 0.
. Phng an ban au co the lap theo mot trong cac phng phap sau :
- Goc tay bac
- Cmin
. e kiem tra tnh toi u cua phng an, ta tien hanh bang phng phap the v :
- Ui : The v cua hang i
- Vj : The v cua cot j
. Lap trnh cac o chon theo cong thc :
ui + vj = cij (ch oi vi cac o chon, tc o co xij > 0)
Sau o ta cho mot ui hay vj bat ky nao o bang 0 roi suy ra cac ui va vj khac.
. Kiem tra cac o loai (o co xij = 0) theo cong thc :
ij = ui + vj - cij
- Neu moi ij 0, ta c phng an toi u.
- Nhng neu co, du ch mot ij > 0, th phng an cha toi u, bang cach :
Ve mot chu trnh kn bang cac ng ngang hoac ng nam doc ch re goc
cac o chon, tc la gia 1 o loai khong at (o co ij > 0) vi 1 so o chon.
Bat au t o loai khong at, ta anh dau cong (+) tiep theo anh dau (-), (+), (-
)... tren cac goc vuong.
Chon trong cac o co dau (-) mot so min (lng ieu chnh), lay so min o cong
vao cac so o co dau (+): lay cac so trong cac o co dau (-) tr i so min o.
Sau khi thc hien cac bc tren ta co phng an mi. e kiem tra phng an
mi nay xem a toi u hay cha, ta lai phai tiep tuc kiem tra ij cua cac o loai
trong phng an mi nay. Va c tiep tuc nh vay cho ti khi nao tm c phng
an toi u th thoi.
V bai toan van tai la dang bai toan luon luon co phng an toi u, do o chac
chan sau mot so hu han bc thc hien, ta se tm c phng an toi u cho gia tr
ham muc tieu la min.
V du : Cong ty N hien co hai nha may at tai Ha Noi va thanh pho Thanh Hoa
san pham chu yeu c cap cho cac ai ly nam hai tnh Mong Cai va Thanh pho
Vinh. Do nhu cau th trng ngay mot tang, cong ty quyet nh xay dng them mot
nha may th 3, d kien co the at mot trong hai thanh pho Hai Phong va Nam
nh.
Bang di ay cho biet chi ph san xuat va chi ph van chuyen t cac nha may
en cac ai ly. Hay tnh xem cong ty N quyet nh nen chon xay dng a iem
nha may Hai Phong hay Nam nh ?
Quan tr san xuat - 122 -
u1 + v1 = 7 v1 = 7
u1 + v2 = 7,1 v2 = 7,1
u2 + v2 = 6,2 u2 = 6,2 - 7,1 = -0,9
u3 + v1 = 5,9 u3 = 5,9 - 7 = -1,1
. Sau khi a tnh c cac ui va vj ta kiem tra cac o loai (xij = 0) theo cong thc :
ij = ui+vj - cij; neu
ij 0 phng an toi u
ij > 0 phng an cha toi u
phai bo tr lai
. 21 = u2 + v1 - c21 = -0,9 + 7 - 9 = -2,9 <0
. 32 = u3 + v2 - c32 = -1,1 + 7,1 - 7 = -1 < 0
Ta thay ij < 0, nen phng an la toi u
n n
Ta co tong chi ph : minf = TC1 = cij. xij
i =1 j=1
CHNG IX :
BO TR MAT BANG
Day chuyen lap rap se thc hien lap rap cac chi tiet, bo phan nay lai vi nhau
qua hang loat bc (tram) cong viec.
Tuy nhien hoat ong cua ca hai loai day chuyen nay phai am bao tnh can oi,
co ngha la hoat ong hay cong viec c thc hien mot may (hay mot bc cong
viec) nao o phai can oi va phu hp vi hoat ong hay cong viec c thc hien
mot may (bc cong viec) trc va sau no.
Do cac van e cua day chuyen san xuat va day chuyen lap rap i tng t nhau,
nen ta se tap trung nghien cu vao loai day chuyen lap rap lam tieu bieu.
Trong loai day chuyen lap rap (cung nh san xuat) cac hoat ong cac khu vc
lam viec phai can oi vi nhau nham at c mot san lng a c xac nh
trc, do o nha quan tr san xuat phai xac nh trc nhng thiet b, cong cu va
phng phap lam viec can s dung cung nh thi gian can thiet e thc hien cac
nhiem vu tai cac bc cong viec tren day chuyen. Nhat la nha quan tr con phai
xac nh cho c th t u tien trong viec thc hien cac cong viec khac nhau bang
cach xay dng s o th t u tien cua cac cong viec.
Nh vay, tong so cac cong viec thc hien tren day chuyen can c chia thanh
cac khu vc lam viec sao cho cong viec c thc hien vi mot tuan t kha thi
trong mot thi gian chu ky chap nhan c.
Thi gian chu ky tren day chuyen la thi gian ln nhat can thiet e thc hien
cac cong viec tren moi khu vc lam viec (la thi gian ma 1 n v san pham lu lai
tai moi khu vc lam viec).
Neu mot khu vc lam viec co nhieu cong viec hn ni khac, th nen phan bt
cong viec cho khu vc nao khong b nh tre tren day chuyen.
e cac hoat ong cac khu vc lam viec tren day chuyen can oi vi nhau,
nham nh c mot san lng a c xac nh trc, th ta phai la chon cach
phoi hp cac cong viec c thc hien tren tng khu vc lam viec theo mot th t
u tien va co tong thi gian thc hien cac cong viec tren cung mot khu vc sap s
bang nhau.
Muc tieu can at la lam the nao e giam thieu c lng lao ong can thiet
au vao cung vi thiet b can au t ma am bao c mot san lng cho trc
au ra.
Sau khi chung ta xay dng xong s o th t u tien cua cac cong viec t bang
thi gian thc hien th t u tien cac cong viec, th van e tiep theo la phai phan
cong cong viec cho tng khu vc lam viec. Qua trnh phan cong cong viec cho tng
khu vc c tien hanh qua 3 bc :
Bc 1 : Xac nh chu ky san xuat (Cycle time) theo cong thc :
Thi gian chu ky (chu ky san xuat) = Thi gian lam viec trong ngay (ca)/nhu cau
(so san pham san xuat) trong ngay.
Chu ky chnh la thi gian ma mot n v san pham lu lai moi khu vc lam viec.
Bc 2 : Xac nh so (khau) khu vc lam viec toi thieu tren day chuyen sao cho
kinh te theo cong thc :
Nmin = (Tong thi gian thc hien cac cong viec)/Chu ky san xuat.
Quan tr san xuat - 128 -
Trong thc te ngi ta ng dung kieu bo tr mat bang loai nay vao cac dch vu
khac nhau nh : Quan an t phuc vu, kham sc khoe, hien mau v.v.... Nh bo tr
theo kieu nay (day chuyen nc chay) ma khach t phai quay lui lai, ch mot so
ngi phai ch i nhng vi mot thi gian ngan ma thoi.
V du : e lap rap 1 cay an organ ien can co 9 cong viec va tong thi gian
thc hien cac cong viec se la 66 phut. Thi gian thc hien cac cong viec va th t
thc hien cac cong viec nay c cho trong bang sau. Hay phan bo cac cong viec
cho cac khu vc lam viec va tnh hieu nang cua day chuyen. Biet rang moi ngay
lam viec mot ca (1 ca lam 8h) va mc san xuat hang ngay la 40 cay an.
Cong viec Thi gian thc hien Cong viec trc
(phut) o
A 10 -
B 11 A
C 5 B
D 4 B
E 12 A
F 3 C,D
G 7 F
H 11 E
I 3 G,H
Tong 66 phut
cong
T bang tren ta xay dng s o th t u tien thc hien cac cong viec nh sau :
5
10 11 C 3 7
A B F G
4
D 3
12 11 I
E H
Qua trnh phan cong cong viec cho tng khu vc lam viec c tien hanh nh
sau :
Bc 1 : Tnh thi gian chu ky :
Thi gian chu ky = (thi gian lam viec trong ngay)/(Mc san xuat moi ngay)=(8
gi x 60 phut)/40 = 12/n v
Bc 2 : Xac nh so khu vc toi thieu tren day chuyen (Nmin)
Nmin = (Tong thi gian thc hien cac cong viec)/(Thi gian chu ky) = 66/12=5,5=
6 khu vc lam viec.
Bc 3 : Bo tr cac khau (khu vc) lam viec tren day chuyen: Tuan theo cac
nguyen tac bo tr cac khu vc lam viec c trnh bay trong bc 3 neu tren, ta
ghep thanh 6 khau (khu vc) lam viec tren day chuyen nh hnh di ay :
Quan tr san xuat - 130 -
5 (IV)
C
(II)
10 11 3 7
A B F G
(I) 4
D 3
I
12 11 (VI)
E H
(III) (V)
V du : Chang han chung ta can san xuat 2 san pham A & B tren mat bang nh
hng theo cong nghe, bao gom cac khu vc lam viec bo tr theo cong nghe nh
sau : Tien - khoan - mai - sn va ma - lap rap - kiem tra - bao b, ong goi. Quy
trnh va ng di chuyen cua 2 san pham A & B c the hien qua s o sau :
Trong cuoc song chung ta thng gap nhieu doanh nghiep, to chc dch vu a bo
tr thiet b cua mnh theo loai mat bang nay nh : Cac ca hang ban le, cac van
phong giao dch cua ngan hang, bu ien, cac trng hoc, benh vien c bo tr
theo khoa, khu, phong chuyen mon, hay xng sa cha xe hi bo tr khu vc sa
cha theo chung loai bo phan xe...
b. Giai phap toi u oi vi viec bo tr mat bang theo nh hng cong nghe :
Trong bai toan bo tr mat bang loai nay (theo dong gian oan), ta thng gap s
i lai gia cac bo phan rat la day ac, nhng cung co bo phan ma s qua lai lan
nhau rat la tha tht. Chang han nh : Trong mot benh vien a khoa, benh nhan i
lai gia khoa chnh hnh va khoa x quang rat nhieu, v phan ln cac benh nhan b
gay xng eu phai chup x quang trc khi c cha tr. Trong khi o th co mot
so khoa ma benh nhan va bac s rat t qua lai vi nhau nh gia khoa nhi va khoa
vat ly tr lieu.
Do khoi lng dong chay cach xa nhau nh vay nen ta phai bo tr cac bo phan
gan hoac xa nhau sao cho hp ly e tiet kiem thi gian va tien bac.
Mot nguyen ly pho bien chi phoi phng thc bo tr mat bang theo cong nghe o
la viec sap xep cac bo phan, trung tam lam viec nhng v tr co hieu qua kinh te
nhat hay v tr toi u nhat.
Mot so th du ve ch tieu dung e ra quyet nh khi bo tr mat bang theo cong
nghe bao gom :
- Viec toi thieu hoa chi ph van chuyen vat t
- Toi thieu hoa khoang cach khach hang i lai, toi thieu hoa thi gian i lai cua
nhan vien.
- Co gang bo tr cac bo phan co lien he nhieu vi nhau c cang gan nhau cang
tot.
Nh vay, cach sap xep mat bang c xem la tot nhat neu tong chi ph van
chuyen (vat t, nguyen lieu, ban thanh pham) t bo phan san xuat nay sang bo
phan san xuat khac la nho nhat, tc la :
n n
C = Cij. xij min
i =1 j =1
Trong o :
n : So bo phan lam viec (san xuat) cua doanh nghiep
i,j : Bo phan lam viec i va j
cij : Chi ph e di chuyen mot n v t bo phan i sang bo phan j. (cij a bao
gom ca yeu to khoang cach van chuyen va yeu to trong lng)
xij : So lng n v phai van chuyen t bo phan i sang bo phan j
e giai mo hnh toan tren va lam cho mo hnh toan tr nen n gian hn, ngi
ta a gia nh rang : S kho khan trong viec van chuyen la nh nhau cac bo phan
lam viec, cung nh chi ph cho viec a hang len, xuong phng tien van chuyen la
khong oi. Ngoai ra tat ca nhng bien so nh : S kho khan trong van chuyen, chi
Quan tr san xuat - 133 -
ph a hang len xuong, phng tien van chuyen, chi ph van chuyen v.v... eu
c ket hp trong mot bien so o la cij.
V du : Cong ty N muon sap xep 6 bo phan trong nha may theo mot phng thc
tot nhat e toi thieu hoa chi ph s dung, van chuyen vat lieu gia cac bo phan co
lien quan mat thiet vi nhau. Cong ty xac nh gia thuyet ban au (nham n gian
hoa van e) la moi bo phan se co kch thc 6 x 6m, va toan bo nha xng se co
nhieu dai 18m, chieu rong 12m.
S o mat bang dien tch nha may co the bo tr eu nhau cho cac bo phan, c
gia nh ban au nh sau :
18m
Ngi ta con gia nh rang :
- Cij : . Chi ph van chuyen 1 n v hang gia 2 bo phan lien la : 1USD
. Chi ph van chuyen 1 n hang gia 2 bo phan khong lien ke la : 2 USD
- Cac so lieu ve so lng n v van chuyen hang tuan c cho trong bang sau
ay :
1 2 3 4 5 6
1 50 100 0 0 20
2 30 50 10 0
3 20 0 100
4 50 0
5 0
6
Vi cac d lieu tren, hay gop y giup cong ty N sap xep lai 6 bo phan tren theo
mot phng thc tot nhat.
T s o tren, ta xac nh ma tran the hien bo phan se co chi tiet van chuyen va
bo phan se tiep nhan, c the hien qua s o sau :
1 Chieu van chuyen
50
2 100
30 0
3 50 0
10 20
20 0
4 0
50 100
0
5 0
6 Chieu tiep nhan
100
2
50 30
1 3
10
20 100
50
5
4 50 6
Bc 2 : Xac nh tong chi ph van chuyen noi bo cua phng thc bo tr mat
bang nay theo cong thc :
n n
C = xij. cij
i =1 j =1
50 1 100
2 20
3
100
50 20
10
4 50 6
5
Qua s o gian lc, vi cac so lieu ben tren khong oi, ta tnh c tong chi ph
van chuyen noi bo cua phng thc bo tr mat bang mi la :
C2 = (50 x 1) + (100x 1) + (20 x 1) + (50 x 1) + (10 x 1) + (30 x 2) + (100 x 1) +
(20 x 2) + (50 x 1)
C2 = 480 USD
So sanh 2 phng an ta co C2 < C1
Nh vay phng an 2 tiet kiem c 90 USD ve chi ph van chuyen so vi
phng an 1 v the ta chon giai phap 2 lam phng an bo tr mat bang cho 6 bo
phan cua cong ty N.
Tuy nhien vi cach th ung va sai nay khoi lng cong viec neu tnh toan bang
tay se rat ln, v du neu ta co 9 bo phan th ta co 9! = 362.880 phng an khac
nhau, va neu 20 bo phan th se co 20! tc la len ti 608 ty phng an. Nh vay,
ngay oi vi may tnh cc nhanh cung la kho khan ch ng noi en viec dung
phep th ung va sai bang tay. Vi ly do o, e giai quyet tot cach la chon
phng an hp ly, ngi ta phai s dung nhng phan mem may tnh a viet san cho
viec la chon phng an bo tr mat bang, phan mem o goi la CRAFT
(Computerized Relative Allocation of Facilities Technique), hien nay con co loai
SPACE CRAFT.
4. Bo tr mat bang van phong :
Cach thc bo tr mat bang van phong hay con goi la bo tr mat bang theo ch tieu
nh tnh (ch tieu nh lng c ap dung cho kieu bo tr mat bang theo cong
nghe tren) c ap dung cho nhieu loai doanh nghiep bao gom ca nha may, kho
tang, van phong cong ty va cac cong s. Phng phap nay co the dung cho bat ky
bai toan nao v ta co the luon luon nh ro moi lien quan gia cac bo phan vi
nhau.
ac iem cua hoat ong van phong hoan toan khac han vi san xuat. Trong
moi trng san xuat th viec bo tr mat bang phai chu trong en hieu qua cua viec
di chuyen dong vat lieu, con trong viec bo tr mat bang van phong ta phai bo tr
mat bang sao cho dong thong tin phai lu chuyen co hieu qua nhat.
Neu cac cong viec eu c thc hien thong qua ien thoai va cac phng tien
truyen thong t xa th van e bo tr mat bang van phong tr nen n gian.
Quan tr san xuat - 136 -
Trng hp moi lien he thong tin phai thc hien thong qua giay t, tai lieu va
phai di chuyen chung gia nhng ngi co lien quan, th viec bo tr mat bang van
phong can phai c xac nh ro rang thong qua s o cac moi quan he.
Nhng bo phan, ca nhan nao cang co cac mc o lien he chat che, mat thiet th
ho hay cac bo phan o phai c bo tr gan nhau.
e de hnh dung, ta xet xem v du di ay ve viec thiet lap s o cac moi quan
he :
V du : Mot ca hang ban thc pham trong sieu th co tam bo phan co dien tch
trong bang di ay :
Bo phan Dien tch (m2)
1 Tht va san pham tht 1.900
2 Thc pham ong lanh 1.700
3 Thc pham say kho 2.300
4 Nhan hang vao 1.000
5 Thc pham ong hop 1.500
6 Khach hang tra tien 1.100
7 Cac loai banh 900
8 Hang phi thc pham 800
Ngi ta a thiet lap mot s o bo tr theo moi quan he gia cac bo phan nay
nh sau :
1. Tht va san pham tht
u
u
2. Thc pham ong lanh
u E
Moi o hnh thoi ( ) the hien moi quan he gia cac nhan vien hay cac bo phan
vi nhau. Trong moi o c chia lam hai phan, c phan bet bang ng gach
tach ri (-----), phan tren the hien moi quan he c ghi ky hieu bang mot mau t
in hoa (V du : A, B, E...), phan di ghi chu bang mot mau t in thng (v du : a,
b, c, d...) the hien nguyen nhan cua moi quan he o nh the nao.
Cac moi quan he va nguyen nhan cua no co the c xac nh theo nhng tieu
thc sau ay :
Quan tr san xuat - 137 -
CHNG X:
NG DUNG LY THUYET XEP HANG
E BO TR NHAN LC VA PHNG TIEN
I. KHAI QUAT :
Ly thuyet xep hang con goi la ly thuyet phuc vu am ong, c at ra bat ky
ni nao co cac oi tng can c phuc vu.
V du nh : Khach hang thng phai xep hang ch en lt mnh c phuc vu
tai cac ben xe khach, san bay, hai cang, nha bang, bu ien, tram ban xang dau
v.v.... hay may hong ch e c sa cha phan xng, may bay ch e c
ap xuong phi trng...
oi tng can c phuc vu co the la khach hang (ngi), hay may moc (xe
co)... Cac khach hang (ngi hoac vat) muon c phuc vu phai tuan theo mot trat
t nhat nh, thong thng trat t o la xep hang tao thanh mot hang ch.
Ba yeu to : Khach hang, hoat ong dch vu va hang ch tao thanh mot he thong
dch vu. Ly thuyet xep hang thc chat la dung e nghien cu moi quan he gia ba
yeu to o cua he thong dch vu nham xac nh nang lc phuc vu toi u cho cac
doanh nghiep dch vu. Chang han, mot cay xang can trang b may voi, may ngi ?
Mot phong kham can bao nhieu bac s, mot phong giao dch ngan hang can bao
nhieu ngi la toi u, cho tong chi ph nho nhat ma doanh nghiep van am bao hoat
ong bnh thng, khach hang khong phai ch i lau.
Ve chi ph, ta thay co 2 loai :
- Th nhat la chi ph sinh ra do thi gian phai ch i e c phuc vu (Cost of
waiting time). Chang han : Mot gi tau ch d hang phai ton mat 1.000 USD, hay
mot ngi lao ong bnh thng khi phai ch i 1 gi th ho se b thiet mot khoan
tien bang 1 gi lng.
- Th hai la chi ph cho dch vu (Cost for providing service)
Khi ta gia tang so ngi phuc vu (servers) len th chi ph do thi gian phai ch
i e c phuc vu giam xuong, nhng chi ph cho dch vu (e tra cong cho cac
nhan vien phuc vu) lai tang len.
Hai loai chi ph nay co the c bieu dien tren bieu o sau :
Chi ph
Chi ph
cho
ch i
dch vu
Server 1
Dong xep hang
Dong vao Dch vu a
hoan thanh
Server 2
Server 3 Server 4
Po - Ty le thi gian nhan roi (ngng viec) cua he thong Po, tc la xac suat
khong co mot khach hang nao trong he thong.
Lq - So n v trung bnh trong dong xep hang (chieu dai trung bnh cua dong
xep)
Ls - So n v trung bnh trong he thong.
Wq - Thi gian ch i trung bnh trong dong xep hang
Ws - Thi gian ch i trung bnh trong he thong.
Thuat ng trong he thong c hieu la n v co the ang trong dong xep
hang hoac ang c phuc vu. Do o :
. Wq c hieu la thi gian ch i cua 1 khach hang trong dong xep hang trc
khi dch vu bat au.
. Ws la muon noi ti tong thi gian ch i trong dong xep hang cong vi thi
gian c phuc vu.
Cac cong thc ve mo hnh xep hang da tren sau bien so sau cung c neu
tren, khi cac thong so au vao va a c cho.
Cac cong thc nay c lap khi he thong trong ieu kien on nh, tc la co
trang thai can bang lau dai.
e at c trang thai on nh ch khi > , tc la toc o phuc vu phai ln hn
toc o khach en.
Khi th he thong xep hang bat on nh va co kha nang tao thanh chieu dai
xep hang vo tan do so khach en nhanh hn so khach c phuc vu, v the e xet
cac mo hnh xep hang, ta gia nh la >
2. Mo hnh I (Dong xep hang n gian )
Vi mo hnh nay hoat ong dch vu ch co mot kenh, 1 pha, dong vao theo luat
Poisson thi gian phuc vu theo luat phan bo giam dan. ay la mo hnh c ap
dung rong rai nhat.
Mo hnh nay c can c vao cac gia thiet sau ay :
1. Mot ngi phuc vu va mot pha
2. Dong en phan bo theo luat Poisson va toc o en trung bnh
3. Thi gian phuc vu theo luat phan bo giam dan (ham so mu) vi toc o phuc
vu trung bnh .
4. Trat t cua dong xep la ai en trc phuc vu trc
5. Cac khach hang eu ch cho en lt mnh c phuc vu, khong bo i.
6. Dong khach en la mot dong vo tan va tuan theo luat poisson. Da vao cac
gia thiet tren, ta co cac cong thc sau ay :
P = (/)
Po = 1 - (/)
Pn = Po (/)n
Lq = 2/(-).
Ls = /(-)
Wq = /(-)
Ws = 1/(-)
Quan tr san xuat - 143 -
V du 1 : Mot nhan vien ngan hang co the phuc vu khach hang vi toc o
trung bnh la 10 khach hang/gi (( = 10), toc o trung bnh khach en la 7
ngi/gi ( = 7).
Dong en tuan theo phan bo poisson va thi gian phuc vu theo phan bo so
mu. trang thai on nh, hay tnh toan cac thong so cua he thong.
Ta thay : Dong khach en thoa man cac ieu kien cua mo hnh I.
= 7 ngi/gi
>
= 10 ngi/gi
. Mc o ban viec cua he thong :
P = / = 7/10 = 0,7, tc ngi phuc vu co thi gian ban la 70%
. Thi gian nhan roi cua he thong :
Po = 1 - (/) = 1 - (7/10) = 0,3, tc la 30% thi gian khong co khach hang trong
he thong (xep hang lan c phuc vu)
. Xac suat ma n khach hang co trong he thong :
Pn = Po(/)n = 0,3(7/10)n; vi n = 1,2,3...
Vi n =1 P1 = 0,21 (Xac suat co 1 khach hang trong he thong)
n = 2 P2 = 0,147 (Xac suat co 2 khach hang trong he thong)
n = 3 P3 = 0,1029 v.v... (Xac suat co 3 khach hang trong he thong)
. So khach trung bnh xep trong hang (chieu dai cua dong xep)
Lq = 2/( -) = 72/10(10-7) = 1,63
Trung bnh co 1,63 khach hang se co trong dong xep hang
. So khach hang trong he thong bang khach xep trong hang cong vi khach ang
c phuc vu :
Ls = /(-) = 7/(10 - 7) = 2,33
Trung bnh co 2,33 khach hang se co trong he thong
. Thi gian ch i trung bnh trong hang :
Wq = / (-) = 7/(10(10-7) = 0,233
Khach hang phai mat trung bnh 0,233 gi trong dong xep hang.
. Thi gian ch i trung bnh trong he thong :
Ws = 1/(-)=1/(10-7) = 0,333
Khach hang phai mat trung bnh 0,333 gi trong he thong (Thi gian xep hang
lan thi gian c phuc vu).
Neu cac khach hang bo i khi trc ho co t 3 ngi tr len trong he thong th
khach hang b mat la :
1 - (Po + P1 + P2 + P3) = 1 - (0,3 + 0,21 + 0,147 + 0,1029)
= 0,2401
Tc la trong trng hp a co 3 ngi tr len trong he thong th se co 24% so
khach hang b mat (bo i) neu phai ch i qua lau.
3. Mo hnh II (Mo hnh co nhieu kenh, mot pha) :
ay la hoat ong dch vu co nhieu kenh, mot pha, dong en poisson, thi gian
phuc vu theo luat so mu.
Goi : S la so lng cac kenh (so kenh c m) Trong mot he thong xep hang
co nhieu kenh phuc vu, ta se co cac cong thc s dung nh sau :
Quan tr san xuat - 144 -
P = /S
1
Po = vi S >
s 1 1 1 s
n
1
+ . 1
n = 0 n! s! s
Po : Xac suat e khong co khach hang nam trong he thong:
(. ) n
Pn = Po Vi 1 n S
n !
( / )n
Pn = Po n s
Vi N S
s!( s)
Po( / ) . P
s
Lq =
S !(1 P) 2
Ls = Lq + /
Wq = Lq/
Ws = Wq + (1/)
Nh vay mo hnh nay co t nhat la 2 dch vu vien hay cac kenh giong nhau tr
len co the tiep nhan cac khach hang. Khach hang ch xep chung 1 hang, khach
hang ng au hang neu thay co mot dch vu vien nao roi th se vao ngay e c
phuc vu. Gia nh rang nang suat phuc vu () cua cac dch vu vien la nh nhau.
Con cac ieu kien khac eu giong nh mo hnh I. Ta hay xem xet v du sau ay :
V du 2 : Gia s ta them 1 nhan vien ngan hang na e phuc vu khach hang
trong v du 1 th dch vu se c cai thien len bao nhieu. Ta tnh toan cac ch tieu
tren vi S = 2 nh sau :
P=7/(2x10) = 0,35 (Cac dch vu vien a s dung 35% tong so thi gian)
Po= 0,4814 (Xac
1 1
Po = = = 0,4814
( / )
2
7 ( 7 / 10) 2 7
1 + + 1 1 + + 1
20
2! 2 10 2
suat khong co khach hang trong he thong)
P1 = 0,3369 (Xac suat co 1 khach hang trong he thong)
P2 = 0,1179 (Xac suat co 2 khach hang trong he thong)
P3 = 0,041 (Xac suat co 3 khach hang trong he thong)
P4 = 0,041 (Xac suat co 4 khach hang trong he thong) v.v...
2
7
0,4814 0,35
10
. Lq = = 0,0977
2! (1 0,35)
2
1. Quan tr san xuat va dch vu - PGS. ong Th Thanh Phng - Nha Xuat ban
Thong ke - 1996
2. Quan tr san xuat va tac nghiep - PTS - ang Minh Trang - Nha Xuat ban
Giao duc - 1996
3. Production and Operations and Management
James B.Dilworts Random House Business Division - NewYork - 1989