Bai Giang QTCN Moi 9077

LI NI U
Vai tr ca cng ngh trong bt c giai on no ca x hi loi ngi c lch s

tha nhn. Tuy nhin, t cui th k XX, vai tr ca cng ngh ngy cng r rt, tr thnh
yu t c tnh quyt nh cho s pht trin.
Ngy nay, cc quc gia u tha nhn: cng ngh l cng c chin lc pht trin
kinh t x mt cch nhanh chng v bn vng trong mi trng quc t ngy cng cnh
tranh quyt lit.
Tuy nhin, nng lc cng ngh li cn quan trng hn v chnh nng lc cng ngh s
gip doanh nghip s dng c hiu qu cng ngh, ci tin v sng to cng ngh. Do
cng vic ca Qun tr cng ngh l lin kt nhng lnh vc k thut, khoa hc v qun tr
hoch nh, pht trin v thc hin nng lc cng ngh nhm vch ra v hon thnh
mc tiu chin lc v tc nghip ca t chc.
Nh vy, qun tr cng ngh tha ng s nng cao c nng lc cng ngh v do
vy, gp phn tng cng vo nng lc cnh tranh.
Bi ging Qun tr cng ngh c bin son nhm cung cp mt s kin thc c
bn v qun tr cng ngh cho sinh vin ngnh Qun tr kinh doanh. Ni dung gm 6
chng. C th nh sau:
Chng 1 : Cng ngh v qun tr cng ngh.
Chng 2 : nh gi cng ngh v nng lc cng ngh.
Chng 3 : D bo v hoch nh cng ngh.
Chng 4 : La chn v i mi cng ngh.
Chng 5 : Chuyn giao cng ngh.
Chng 6 : Qun l cng ngh
Qun tr cng ngh l mt lnh vc tng i mi, nn vic bin son khng trnh
khi thiu st. Rt mong nhn c s ng gp kin.
http://www.ebook.edu.vn 1
CHNG 1: CNG NGH V QUN TR CNG NGH.
GII THIU
1- Mc ch yu cu :
Chng 1 gii thiu mt cch khi qut v cng ngh v qun tr cng ngh. Sau khi hc
xong chng ny, hc vin cn t c cc yu cu sau :
- Hiu c cng ngh l g, cc b phn cu thnh mt cng ngh.
- Bit cch phn loi cng ngh theo cc tiu thc khc nhau.
- Nm vng c cc c trng c bn ca cng ngh.
- Cc c trng ca mi trng cng ngh.
- Cc nhn t nh hng n mi trng cng ngh.
- Phn tch cc yu t xc nh ch s mi trng cng ngh
- Cc ni dung c bn ca qun tr cng ngh.
- Cc vn chin lc cng ngh ca doanh nghip.
- Nhng thch thc v tr ngi trong qun tr cng ngh.
2- Ni dung chnh:
- Cc khi nim c bn v cng ngh.
- Cc c trng c bn ca cng ngh.
- Mi trng cng ngh
- Cc khi nim v qun tr cng ngh.
- Chin lc cng ngh doanh nghip.
NI DUNG
1.1. CNG NGH
1.1.1. Cc khi nim c bn v cng ngh
1- Khi nim
Trong qu trnh i mi qun l kinh t Vit Nam, chuyn i t c ch k hoch ho tp
trung sang c ch th trng theo nh hng x hi ch ngha, nhiu thut ng kinh t - k thut
du nhp vo Vit Nam, trong s c thut ng cng ngh.
C th ni cng ngh xut hin ng thi vi s hnh thnh x hi loi ngi. T Cng
ngh xut pht t ch Hy Lp ( - Tekhne) c ngha l mt cng ngh hay mt k nng v
( - logos) c ngha l mt khoa hc, hay s nghin cu. Nh vy thut ng technology
(Ting Anh) hay technologie (Ting Php) c ngha l khoa hc v k thut hay s nghin cu c
h thng v k thut - thng c gi l cng ngh hc.
Vit Nam, cho n nay cng ngh thng c hiu l qu trnh tin hnh mt cng on
sn xut l thit b thc hin mt cng vic (do cng ngh thng l tnh t ca cm thut
ng nh: qui trnh cng ngh, thit b cng ngh, dy chuyn cng ngh). Cch hiu ny c xut
x t nh ngha trong t in k thut ca Lin X trc y: cng ngh l tp hp cc phng
php gia cng, ch to, lm thay i trng thi, tnh cht, hnh dng nguyn, vt liu hay bn
thnh phm s dng trong qu trnh sn xut to ra sn phm hon chnh. Theo nhng quan
nim ny, cng ngh ch lin quan n sn xut vt cht.
T nhng nm 60 ca th k XX, khi u t M ri Ty u s dng thut ng cng
ngh ch cc hot ng mi lnh vc, cc hot ng ny p dng nhng kin thc l kt qu
ca nghin cu khoa hc ng dng - mt s pht trin ca khoa hc trong thc tin - nhm mang
li hiu qu cao hn trong hot ng ca con ngi.
Khi nim cng ngh ny dn dn c chp nhn rng ri trn th gii, v d th hin vic
thay i tn gi ca cc tp ch ln trn th gii nh Tp ch khoa hc v k thut Science et
technique i thnh Khoa hc v cng ngh Scince et technogie.
Vit Nam, Ngh quyt 26 ca B chnh tr , Ban chp hnh Trung ng ng Cng sn
Vit Nam kho VI (1991) mang tn Ngh quyt v khoa hc cng ngh. Nh vy thut ng
cng ngh c s dng chnh thc nc ta. Nm 1992, U ban khoa hc - k thut Nh
nc i thnh B Khoa hc Cng ngh v Mi trng (nay l B khoa hc Cng ngh).
Mc du c s dng kh rng ri trn th gii, song vic a ra mt nh ngha cng
ngh li cha c c s thng nht. l do s lng cc cng ngh hin c nhiu n mc
khng th thng k c. Cng ngh li ht sc a dng, khin nhng ngi s dng mt cng
ngh c th trong nhng iu kin v hon cnh khng ging nhau s dn n s khi qut ca h
v cng ngh s khc nhau. Bn cnh s pht trin nh v bo ca khoa hc cng ngh lm
thay i nhiu quan nim c tng nh vnh cu, cng l nguyn nhn dn n s khng thng
nht trn.
Vic a ra mt nh ngha khi qut c bn cht ca cng ngh l vic lm cn thit, bi
v khng th qun l cng ngh, mt khi cha xc nh r n l ci g.
Cc t chc quc t v khoa hc, cng ngh c nhiu c gng trong vic a ra mt nh
ngha cng ngh c th dung ho cc quan im, ng thi to thun li cho vic pht trin v ho
nhp ca cc quc gia trong tng khu vc v trn phm vi ton cu.
C bn kha cnh cn bao qut trong nh ngha cng ngh l:
Kha cnh cng ngh l my bin i
Kha cnh cng ngh l mt cng c
Kha cnh cng ngh l kin thc
Kha cnh cng ngh hm cha trong cc dng hin thn ca n.
Kha cnh th nht cp n kh nng lm ra vt, ng thi cng ngh phi p ng
mc tiu khi s dng v tho mn yu cu v mt kinh t nu n mun c p dng trn thc t.
y l im khc bit gia khoa hc v cng ngh.
Kha cnh th hai nhn mnh rng cng ngh l mt sn phm ca con ngi, do con
ngi c th lm ch c n v n hon ton khng phi l ci hp en huyn b i vi cc
nc ang pht trin. V l mt cng c nn cng ngh c mi quan h cht ch i vi con ngi
v c cu t chc.
Kha cnh kin thc ca cng ngh cp n ct li ca mi hot ng cng ngh l kin
thc. N bc b quan nim cng ngh phi l cc vt th, phi nhn thy c. c trng kin
thc khng nh vai tr dn ng ca khoa hc i vi cng ngh, ng thi nhn mnh rng
khng phi cc quc gia c cc cng ngh ging nhau s t c kt qu nh nhau. Vic s
dng mt cng ngh i hi con ngi cn phi c o to v k nng, trang b kin thc v
phi lun cp nht nhng kin thc .
Kha cnh th t cp n vn : cng ngh d l kin thc song vn c th c mua,
c bn. l do cng ngh hm cha trong cc vt th to nn n. Trung tm chuyn giao
cng ngh khu vc Chu v Thi Bnh Dng (The Asian and Pacific Centre for Transfer of
Technology APCTT) coi cng ngh hm cha trong bn thnh phn; k thut, k nng con
ngi, thng tin v t chc.
Xut pht t cc kha cnh trn, chng ta tha nhn nh ngha cng ngh do U ban Kinh t
v X hi khu vc Chu Thi Bnh Dng (Economic and Social Commission for Asia and
the Pacific ESCAP) a ra: Cng ngh l kin thc c h thng v quy trnh v k thut dng
ch bin vt liu v thng tin. N bao gm kin thc, k nng, thit b, phng php v cc h
thng dng trong vic to ra hng ho v cung cp dch v
nh ngha cng ngh ca ESCAP c coi l bc ngot trong quan nim v cng ngh.
Theo nh ngha ny, khng ch sn xut vt cht mi dng cng ngh, m khi nim cng ngh
c m rng ra tt c cc lnh vc hot ng x hi. Nhng lnh vc cng ngh mi m dn tr
thnh quen thuc cng ngh thng tin, cng ngh ngn hng, cng ngh du lch, cng ngh vn
phng
Cng cn lu rng, trong nhiu trng hp khi cn thit, ngi ta vn tha nhn nhng
nh ngha cng ngh khc cho mt mc ch no . V d, trong l thuyt t chc ngi ta coi
cng ngh l khoa hc v ngh thut dng trong sn xut, phn phi hng ho v dch v; trong
Lut khoa hc v cng ngh ca Vit Nam, quan nim: cng ngh l tp hp cc phng php,
quy trnh, k nng, b quyt, cng c, phng tin dng bin i cc ngun lc thnh sn
phm.
2- Cc b phn cu thnh mt cng ngh
Bt c cng ngh no, d n gin cng phi gm c bn thnh phn. Cc thnh phn ny
tc ng qua li ln nhau thc hin qu trnh bin i mong mun. Cc thnh phn ny hm
cha trong phng tin k thut (Facilities), trong k nng ca con ngi (Abilities), trong cc
t liu (Facts) v khung th ch (Framework) iu hnh s hot ng ca cng ngh.
a/ Cng ngh hm cha trong cc vt th bao gm:
Cc cng c, thit b my mc, phng tin v cc cu trc h tng khc. Trong cng ngh
sn xut cc vt th ny thng lm thnh dy chuyn thc hin qu trnh bin i (thng gi
l dy chuyn cng ngh), ng vi mt qui trnh cng ngh nht nh, m bo tnh lin tc ca
qu trnh cng ngh. C th gi thnh phn ny l phn k thut (Technoware k hiu T).
b/ Cng ngh hm cha trong k nng cng ngh ca con ngi lm vic trong cng
ngh bao gm:
Kin thc, kinh nghim, k nng do hc hi, tch lu c trong qu trnh hot ng, n cng
bao gm cc t cht ca con ngi nh tnh sng to, s khn ngoan, kh nng phi hp, o c
lao ng C th gi thnh phn ny l phn con ngi (Humanware k hiu H).
c/ Cng ngh hm cha trong khung th ch xy dng cu trc t chc:
Nhng quy nh v trch nhim, quyn hn, mi quan h, s phi hp ca cc c nhn hot
ng trong cng ngh, k c nhng quy trnh o to cng nhn, b tr sp xp thit b nhm s
dng tt nht phn k thut v phn con ngi. C th gi thnh phn ny l phn t chc
(Orgaware k hiu O).
d/ Cng ngh hm cha trong cc d liu c t liu ho c s dng trong cng
ngh, bao gm :
Cc d liu v phn k thut, v phn con ngi v phn t chc . V d, d liu v phn k
thut nh: Cc thng s v c tnh ca thit b, s liu v vn hnh thit b, duy tr v bo
dng, d liu nng cao v d liu thit k cc b phn ca phn k thut. C th gi thnh
phn ny l phn thng tin ca cng ngh (Inforware k hiu I).
Cc thnh phn ca mt cng ngh c quan h mt thit b sung cho nhau, khng th thiu
bt c thnh phn no. Tuy nhin, c mt gii hn ti thiu cho mi thnh phn c th thc
hin qu trnh bin i, ng thi c mt gii hn ti a cho mi thnh phn hot ng bin
i khng mt i tnh ti u hoc tnh hiu qu.
Nu khng hiu chc nng v mi tng h gia cc thnh phn ca mt cng ngh, c th
dn n lng ph trong u t trang thit b do cc thnh phn khc khng tng xng (hay khng
ng b) khin trang thit b, my mc khng pht huy ht tnh nng ca chng.
Phn k thut l ct li ca bt k cng ngh no. Nh my mc, thit b, phng tin, con
ngi tng c sc mnh c bp v tr tu. Bt k mt qu trnh bin i no cng c th m t
thng qua bn c tnh: mc nng lng pht ra; mc phc tp, cc x l v cng c cn dng,
nng sut v mc chnh xc c th t c. Xt trn bn c tnh , my mc t c kt
qu cao hn con ngi nh: nhanh hn, mnh hn, phc tp hn v chnh xc hn.
dy chuyn cng ngh c th hot ng c, cn c s lin kt gia phn k thut, phn
con ngi v phn thng tin. Con ngi lm cho my mc hot ng, ng thi con ngi cn c
th ci tin, m rng cc tnh nng ca n. Do mi tng tc gia phn k thut, con ngi, thng
tin nn khi phn k thut c nng cp, th phn con ngi, phn thng tin cng phi c nng
cp tng ng. Con ngi ng vai tr ch ng trong bt k cng ngh no. Trong cng ngh
sn xut, con ngi c hai chc nng: iu hnh v h tr. Chc nng iu hnh gm: vn hnh
my mc, gim st my mc hot ng. Chc nng h tr gm bo dng, bo m cht lng,
qun l sn xut. S phc tp ca con ngi khng ch ph thuc vo k nng lm vic m cn
thi ca tng c nhn i vi cng vic. Con ngi quyt nh mc hiu qu ca phn k
thut. iu ny lin quan n thng tin m con ngi c trang b v hnh vi (thi ) ca h
di s iu hnh ca t chc.
Phn thng tin biu hin cc tri thc c tch lu trong cng ngh, n gip tr li cu hi
lm ci g, know what v lm nh th no know how. Nh cc tr thc p dng trong cng
ngh m cc sn phm ca n c cc c trng m sn phm cng loi ca cc cng ngh khc
lm ra khng th c c. Do phn thng tin thng c coi l sc mnh ca mt cng
ngh. Tuy nhin sc mnh ca cng ngh li ph thuc con ngi, bi v con ngi trong qu
trnh s dng s b sung, cp nht cc thng tin ca cng ngh. Mt khc, vic cp nht thng tin
ca cng ngh p ng vi s tin b khng ngng ca khoa hc.
Phn t chc ng vai tr iu ho, phi hp ba thnh phn trn ca cng ngh thc hin
hot ng bin i mt cch hiu qu. N l cng c qun l: lp k hoch, t chc b my, b
tr nhn s, ng vin thc y v kim sot mi hot ng trong cng ngh. nh gi vai tr ca
phn t chc, ngi ta coi n l ng lc ca mt cng ngh.
Mc phc tp ca phn t chc trong cng ngh ph thuc vo mc phc tp ca ba
thnh phn cn li ca cng ngh. Do khi c thay i trong cc thnh phn , phn t chc
cng phi c ci t cho ph hp.
Mi quan h gia bn thnh phn cng ngh c th biu th qua gi tr ng gp ca cng
ngh vo gi tr gia tng ca mt c s :
TCA = TCO TCI = .TCC.VA.
Trong :
- TCO : Hm lng cng ngh ca cc u vo.
- TCA: Hm lng cng ngh gia tng. (Technology content added)
- TCI : Hm lng cht xm cng ngh ca cc u ra.
- : H s mi trng cng ngh m ti hot ng sn xut din ra ( 1)
- TCC : H s ng gp ca cc thnh phn cng ngh.(Technology cotribution
coeffcent)
TCC = Tt Hh Ii Oo
H; T; I; O l h s ng gp ca cc thnh phn cng ngh. Tr s ng gp ca cc thnh
phn ph thuc v phc tp v hin i ca n, quy c 0<T, H, 0, I 1.
t; h; i; o l cng ng gp ca cc thnh phn cng ngh tng ng, n th hin tm
quan trng ca mi thnh phn cng ngh trong mt cng ngh, quy c
t + h + i + o = 1
Cng ng gp ca mt thnh phn cng ngh th hin tim nng ca thnh phn cng
ngh trong vic nng cao gi tr ca hm h s ng gp TCC
- VA : Gi tr gia tng.
H
I
T
o o
Hnh 1.1. Minh ho mi quan h gia bn thnh

phn cng ngh
Hnh 1.1. M t mi quan h gia bn thnh phn ca mt cng ngh, trong phn H nh
b no, phn T nh tri tim, khng kh chung quanh nh thng tin I, tt c nm trong ngi nh t
chc O.
3- Phn loi cng ngh:
Hin nay s lng loi cng ngh nhiu n mc khng th xc nh chnh xc, do vic
phn loi chnh xc, chi tit cc loi cng ngh l iu kh thc hin. Tu theo mc ch, c th
phn loi cng ngh nh sau:
* Theo tnh cht: C cc loi cng ngh sn xut; cng ngh dch v; cng ngh thng tin;
cng ngh gio dc- o to. Theo ISO 8004.2, Dch v c bn loi:
- Ti chnh, ngn hng,bo him, t vn
- Tham quan, du lch, vn chuyn
- T liu, thng tin
- Hun luyn, o to
* Theo ngnh ngh: C cc loi cng ngh cng nghip; nng nghip; cng ngh sn xut
hng tiu dng, cng ngh vt liu.
* Theo sn phm: Tu thuc loi sn phm c cc loi cng ngh tng ng nh cng ngh
thp, cng ngh xi mng, cng ngh t
* Theo c tnh cng ngh: Cng ngh n chic, cng ngh hng lot, cng ngh lin tc.
thun li cho cc nh qun l cng ngh ngi ta cn a ra cch phn loi nh sau:
* Theo trnh cng ngh : (cn c mc phc tp, hin i ca cc thnh phn cng
ngh), c cc cng ngh truyn thng, cng ngh tin tin, cng ngh trung gian.
- Cc cng ngh truyn thng thng l th cng, c tnh c o, tinh xo cao, song nng
sut khng c v cht lng khng ng u. Cc cng ngh truyn thng c ba c trng c bn:
tnh cng ng, tnh n nh v tnh lu truyn.
- Cc cng ngh tin tin l thnh qu khoa hc hin i, nhng cng ngh ny c nng sut
cao, cht lng tt v ng u, gi thnh sn phm ca chng h.
- Cng ngh trung gian nm gia cng ngh tin tin v truyn thng xt v trnh cng ngh.
* Theo mc tiu pht trin cng ngh : Bao gm cng ngh pht trin, cng ngh dn dt,
cng ngh thc y.
- Cc cng ngh pht trin bao gm cc cng ngh bo m cung cp cc nhu cu thit yu cho
x hi nh: n, , mc, i li
- Cc cng ngh thc y bao gm cc cng ngh to nn s tng trng kinh t trong quc gia.
- Cc cng ngh dn dt l cc cng ngh c kh nng cnh tranh trn th trng th gii.
* Theo gc mi trng: Bao gm cng ngh nhim v cng ngh sch.
Cng ngh sch l cng ngh m qu trnh sn xut tun theo iu kin gim nh hng
nhim n mi trng, s dng cc ngun nguyn liu th v nng lng vi chi ph hp l v
kinh t (cng ngh thn mi trng).
* Theo c th ca cng ngh: C th chia cng ngh thnh hai loi:
Cng ngh cng v cng cng ngh mm. Cch phn loi ny xut pht t quan nim cng
ngh gm bn thnh phn trong phn k thut c coi l phn cng, ba thnh phn cn li
c coi l phn mm ca cng ngh.
Mt cng ngh m phn cng ca n c nh gi l ng vai tr ch yu th cng ngh
c coi l cng ngh cng v ngc li.
Cng c quan nim coi cng ngh cng l cng ngh kh thay i; cn cng ngh mm l
cng ngh c chu trnh sng ngn, pht trin nhanh.
* Theo u ra ca cng ngh: Bao gm cng ngh sn phm v cng ngh qu trnh:
- Cng ngh sn phm lin quan n thit k sn phm (thng bao gm cc phm mm thit
k sn phm) v vic s dng, bo dng sn phm (thng bao gm cc phm mm s dng sn
phm); trong khi cng ngh qu trnh ch to cc sn phm c thit k (lin quan n bn
thnh phn cng ngh).
- Cui cng mt loi cng ngh mi xut hin lm o ln cn bn cch phn loi cng ngh
truyn thng, l cc cng ngh cao (Hightech-Avance Technology).
Theo quan nim ca mt s t chc quc t, ngnh cng ngh cao phi c cc c im sau:
Cha ng n lc quan trng v nghin cu trin khai.
C gi tr chin lc i vi quc gia
Sn phm c i mi nhanh chng
u t ln cng ri ro cao
Thc y c sc cnh tranh v hp tc quc t trong nghin cu- trin khai, sn
xut v tm kim th trng trn qui m ton quc.
Nh vy, cng ngh cao l cng ngh c kh nng m rng phm vi, hiu qu ca cc cng
ngh hin c nh tch hp cc thnh tu khoa hc cng ngh tin tin.
Tiu chun quan trng nht ca mt cng ngh cao l hm lng nghin cu- trin khai cao
v t l chi ph nghin cu- trin khai phi cao hn mc chi ph trung bnh cho nghin cu - trin
khai trong gi bn sn phm (v d hin nay l 11,4% so vi mc trung bnh 4%).
Cc nc pht trin thuc t chc OECD xc nh 6 ngnh cng ngh cao nh sau:
Cng ngh hng khng v tr
Tin hc v thit b vn phng
in t v cu kin in t
Dc phm
Ch to kh c o lng
Ch to thit b in.
4- Pht trin cng ngh.
Hi ngh Cng ngh phc v pht trinca ESCAP ti Tokyo nm 1984 gii thiu quan
im c bn v pht trin cng ngh phc v pht trin kinh t - x hi. Hnh 1.2. gii thiu khi
qut v quan im ny.
Cc mc tiu pht trin
kinh t x hi
nh gi cng ngh Cc nhu cu cng ngh D bo cng ngh
Chin lc chung pht trin

cng ngh
Mua cng ngh To ra cng ngh
Hnh thnh nng lc cng

R&D ngh quc gia R&D
Nhn lc Th ch
Cc h thng h Bu khng kh
tr i mi
Hnh 1.2: Khi qut v quan im pht trin cng ngh
pht trin cng ngh cn quan tm n nhng vn sau :

a/ M hnh pht trin cng ngh,
- M hnh pht trin cng ngh cao (High Tech )
Theo OECD ngnh cng ngh cao phi c nhng c im sau :
+ C nhng n lc ln v R&D
+ C gi tr chin lc vi quc gia.
+ Sn phm c i mi nhanh chng.
+ c u t ln.
+ Thc y c nng lc cnh tranh v hp tc quc t trong lnh vc R&D, trong sn xut
v nghin cu th trng phm vi th gii.
- M hnh m phng (Technological gap)
- M hnh pht trin cng ngh thch hp (Appropriate Technology)
Cng ngh thch hp l cng ngh ph hp vi hon cnh c th ca mt nc.
b/ Chin lc pht trin cng ngh.
y mun ni n chin lc chung dnh cho cc nc ang pht trin. l Make
some, buy some. C s ca chin lc c gii thch t s so snh hm lng cng ngh trong
sn phm xut khu v hm lng cng ngh trong sn phm nhp khu cc nc ang pht
trin. Thc hin chin lc ny s dn n t lc cng ngh. T lc cng ngh bao gm t ch ra
quyt nh v s hu cc kin thc, k nng cng nh nng lc s dng chng sn xut v
thng mi ha sn phm. t lc cng ngh cn phi :
- T ch ra quyt nh trong la chn v qun l cng ngh nhp khu.
- Thc y pht trin cng ngh thng qua vic hp th, thch nghi, ci tin cng ngh nhp.
- Qun l cc giai on pht trin ca 4 thnh phn cng ngh.
- Hnh thnh cc chnh sch cng ngh v lp k hoch pht trin cng ngh.
c/ Nghin cu v pht trin (R&D)
R&D gm nghin cu c bn, nghin cu ng dng v pht trin. S khc nhau ch yu gia
nghin cu v pht trin l : Nghin cu tng thm kin thc khoa hc, cn pht trin nhm
a ra cc lnh vc mi.
R&D c vai tr rt quan trng i vi pht trin cng ngh, v th nhiu nc u t mnh
cho R&D.
Theo nghin cu ca UNCTAD v UNIDO, cc t chc R&D ti cc nc ang pht trin c
mt s im yu nh sau :
- Hot ng nghin cu cn tch ri nhu cu ca khu vc sn xut v thiu nh hng thng
mi.
- Cc nh khoa hc ca cc vin nghin cu thng quan tm nhiu n vic cng b cng
trnh hn l ng gp cho vic nng cao trnh cng ngh cho cc doanh nghip.
- Thiu mt h thng cc bin php khuyn khch vic y mnh nhng nghin cu c cht
lng cao.
- H thng qun l cng knh.
d/ Thng tin cng ngh.
Thng tin cng ngh bao gm nhng kha cnh kinh t - k thut ca sn phm, qu trnh,
thit b v cc dch v k thut cng nh cc xu hng trong thng mi v cng nghip, c cu
t chc, chnh sch, k hoch, c nh hng n cng ngh.
Thng tin cng ngh gi vai tr quan trng trong pht trin cng ngh. tm v m, thng
tin cng ngh cn cho vic hnh thnh chnh sch cng ngh v chin lc cng ngh ngn hn v
di hn cp quc gia cng nh khu vc u tin. tm vi m, thng tin cng ngh cn cho qu
trnh ra quyt nh lin quan n hot ng sn xut, nht l hot ng i mi cng ngh ca cc
doanh nghip. Thc t c nhng doanh nghip khng c iu kin s dng thng tin cng
ngh, nht l cc doanh nghip va v nh. V th, nhiu nc u t ng k nhm h tr cho
cc doanh nghip nh v va trong vic s dng rng ri cc ngun thng tin cng ngh.
e/ Mi trng cng ngh.
Mi trng cng ngh thun li l yu t quyt nh ca pht trin cng ngh c hiu qu.
Cc yu t xc nh mi trng cng ngh:
- Trnh pht trin kinh t - x hi.
- C s h tng.
- Nhn lc khoa hc cng ngh v chi ph cho R&D.
- Hin trng khoa hc cng ngh trong h thng sn xut.
10
http://www.ebook.edu.vn
- Hin trng gio dc v o to khoa hc cng ngh trong cc trng i hc.
- Cc chnh sch tm v m i vi s pht trin khoa hc cng ngh
1.1.2. Cc c trng ca cng ngh
Mun qun l tt cng ngh cn nm vng cc c trng c bn ca cng ngh. Nhiu nc
ang pht trin khng thnh cng trong vic da vo pht trin cng ngh xy dng t
nc, do khng nm vng cc c trng ny.
Trong nn kinh t th trng, cng ngh l mt loi hng ho nhng l mt loi hng ho c
bit. Do l mt sn phm c bit nn ngoi nhng c trng nh nhng sn phm thng thng,
cng ngh c nhng c trng m ch cng ngh (sn sinh ra sn phm) mi c.
Cc c trng ca cng ngh cn c nm vng l: chui pht trin ca cc thnh phn
cng ngh, phc tp (mc tinh vi) ca cc thnh phn cng ngh, hin i ca cc thnh
phn cng ngh v chu trnh sng ca cng ngh.
1- Chui pht trin ca cc thnh phn cng ngh
a/ Phn k thut: Khi u ca phn cng cng ngh l nghin cu nhu cu, thit k, ch to
th, trnh din, sn xut hng lot, truyn b, ph bin v cui cng l b thay th bi trang thit b
mi.
Cc nc ang pht trin c mt cng ngh thng thng qua con ng nhp khu, do
khng tri qua cc trnh t c cng ngh nn kh nm vng, tin n lm ch c n.
b/ Chui pht trin k nng cng ngh ca con ngi hnh thnh t khi c nui dng, dy
d trong nh tr, lp mu gio. Tip theo c hc tp trong nh trng t tiu hc, trung hc c
s v trung hc ph thng, ri o to trong trng dy ngh hay trng chuyn nghip, cao ng
hay i hc. Vi kin thc trang b qua qu trnh o to, con ngi tham gia vo cc cng ngh,
trong qu trnh vi s tch lu kinh nghim, k nng ca h c nng cp v pht trin.
Khng tri qua trnh t pht trin trn, kh nng pht trin k nng cng ngh s b hn ch.
Cc nc ang pht trin, do hn ch v ti chnh khng thc hin c y cc giai on
u, c bit giai on nui dng n gio dc tiu hc, khin cc nc ny thng gp kh
khn trong vic p ng ngun lc con ngi c trnh cao.
Chui pht trin k nng ca con ngi khng c kt thc, v nhng k nng, ng gp ca
con ngi tch lu c trong qu trnh hot ng ca h c truyn li cho cc th h sau.
c/ Chui pht trin ca thng tin cng ngh bt u l thu thp d liu cn thit, ri sng lc,
phn loi, kt hp, phn tch tng hp v cp nht.
Chui pht trin thng tin khng c kt thc, v cc thng tin c th c s dng ng thi
trong nhiu cng ngh.
d/ Chui pht trin ca phn t chc khi u t vic nhn thc nhim v ca hot ng,
trn c s tin hnh bc chun b, thit k khung t chc, b tr nhn s, sau t chc bt
u hot ng theo chc nng cp trn. Trong qu trnh iu hnh hot ng, t chc
c theo di, phn hi iu chnh cho ph hp vi iu kin thay i c bn trong ln bn
ngoi.
Cc giai on pht trin ca cc thnh phn cng ngh m t trong hnh 1.3
11
Chui pht trin ca phn k thut (cc phng tin)
Ni sinh Nghin cu Thit k Ch to Trnh Sn Truyn b Loi b, b
Ngoi sinh Chn lc Thch nghi th din xut (ph bin) thay th
Chui pht trin ca phn con ngi (cc k nng cng ngh)
Nng bc
Nui dy Ch bo Dy d Gio dc o to Nng cp
cng c
Chui pht trin ca phn thng tin (Cc d liu)

Sng Kt Phn
Thu thp Phn loi S dng Cp nht
lc hp tch
Chui pht trin ca phn t chc (c cu v t chc)

Chun Thit Thit lp Hot Ci t (iu
Nhn thc Kim tra
b k (b tr) ng chnh)
Hnh 1.3. Chui pht trin ca cc thnh phn cng ngh
2- Mc phc tp ( tinh vi) ca cc thnh phn cng ngh
a/ Mc phc tp ca phn k thut c nh gi theo cc cp nh sau:
1) Cc phng tin th cng s dng nng lng c bp con ngi hay sc vt l ch yu.
2) Cc phng tin c ng lc, ngun nng lng l cc loi ng c nhit, in thay th c
bp.
3) Cc phng tin vn nng, c th thc hin hn hai cng vic.
4) Cc phng tin chuyn dng, ch thc hin mt hay mt phn cng vic, do sn phm
c trnh chnh xc cao.
5) Cc phng tin t ng, c th thc hin mt dy hay ton b cc thao tc khng cn tc
ng trc tip ca con ngi.
6) Cc phng tin my tnh ho, iu khin qu trnh lm vic bng my tnh: thay i tc
; tm v tr v hng theo tn hiu; o, nhn ra v la chn mt tp hp, mt thao tc
thch hp.
7) Cc phng tin tch hp: thao tc ton b nh my, c tch hp nh s tr gip ca
my tnh CIM (Computer Integrated Manufacturing).
b/ Mc phc tp ca k nng con ngi
K nng cng ngh ca con ngi th hin qua hc vn (thng qua gio dc tiu hc, trung
hc) k nng cng ngh (c o to qua trng dy ngh, trng chuyn nghip, trng i
12
hc), tr lc ( thng minh). Theo mc cao dn, k nng ca con ngi c sp xp theo cc
cp sau:
1) Kh nng vn hnh
2) Kh nng lp t
3) Kh nng sa cha
4) Kh nng sao chp
5) Kh nng thch nghi
6) Kh nng ci tin
7) Kh nng i mi
c/ Mc phc tp ca thng tin
phc tp ca phn thng tin c nh gi theo cc mc sau:
1) D liu thng bo (bo hiu) th hin bng hnh nh, tham s c bn (v d thng s ghi
trn nhn thit b).
2) D liu m t, biu th cc nguyn tc c bn v cch s dng hay phng thc vn hnh
ca phn k thut (v d cc catalo km theo thit b).
3) D liu lp t, gm cc d liu v c tnh ca thit b, nguyn liu v c tnh ca
thit b, nguyn vt liu, ch to chi tit.
4) D liu s dng, nm trong cc ti liu km theo thit b gip cho ngi s dng thit
b mt cch hiu qu v an ton.
5) D liu thit k, gm cc ti liu thit k ch to.
6) D liu m rng, gm cc ti liu cho php tin hnh nhng ci tin, thay th cc linh
kin hay m rng tnh nng thit b.
7) D liu nh gi, l cc thng tin mi nht v cc thnh phn cng ngh, cc xu th
pht trin v cc thnh tu lin quan phm vi th gii.
Ba d liu cui c coi l phn b quyt ca cng ngh.
d/ Mc phc tp ca phn t chc
Cc ch tiu c trng cho phc tp ca phn t chc l: Qui m th trng, c im qu
trnh sn xut, tnh trng nhn lc, tnh hnh ti chnh v mc li nhun. Cc c cu t chc c
xp theo cc cp sau:
1) C cu ng c: Ch s hu t qun l, u t thp, lao ng t, phng tin thng
thng, li nhun khng ng k.
2) C cu ng vng: Lm ch c phng tin, c kh nng nhn hp ng t cc t chc
cao hn, c cu sn xut n nh, c kh nng gim chi ph tng li nhun.
3) C cu m mang: C kinh nghim chuyn mn, qun l c nn np, c chuyn gia cho
tng lnh vc, li nhun trung bnh.
4) C cu bo ton: C kh nng tm kim sn phm mi v th trng mi, s dng c
cc phn k thut cao cp. Li nhun trung bnh.
5) C cu n nh: Lin tc ci tin cht lng v chng loi sn phm. Lin tc nng cp
phn k thut.
6) C cu nhn xa: Thng xuyn ci tin v i mi sn phm, s dng cc phng tin tin
13
tin. Li nhun cao. C th chuyn phn ln li nhun vo hot ng nghin cu trin
khai.
7) C cu dn u: C th tin n gii hn cng ngh lin quan. C kh nng chuyn giao cng
ngh theo chiu dc. Ch trng nghin cu khoa hc c bn. Li nhun thu c rt cao.
Vic phn nh ranh gii cc cp phc tp ca cc thnh phn cng ngh i khi kh phn
nh r rng, cng nh tn gi cc cp phc tp c th khng thng nht cc ti liu khc nhau,
song iu r rng l i vi mi thnh phn, khi chuyn sang cp cao hn th mc phc tp tng
ln r rt. Trong phn k thut l s tng mc phc tp trong vn hnh; trong phn con ngi l
cc k nng v kinh nghim; trong thng tin l s tng gi tr ca cc d kin v trong t chc l
s tng mc tng tc v lin kt (xem hnh 1.4).
Kh nng i mi Thit b tch hp
Kh nng ci tin Thit b my tnh ho
Kh nng thch nghi Thit b t ng
Kh nng sao chp Thit b chuyn dng
Kh nng sa cha Thit b c vn nng
Kh nng lp t Thit b c ng lc
Kh nng vn hnh Thit b th cng
Nng lc con ngi Phng tin k thut
C cu t chc D kin, t liu
T chc ng c Thng tin bo hiu
T chc ng vng Thng tin m t
T chc m mang Thng tin chi tit
T chc bo ton Thng tin s dng
T chc n nh Thng tin thit k
T chc nhn xa Thng tin m rng
T chc dn u Thng tin nh gi
Hnh 1.4. Cc cp cng ngh, mc phc tp tng dn
3- hin i ca cc thnh phn cng ngh
Khc vi phc tp ca cc thnh phn cng ngh, hin i khng th chia thnh cp
m phi so snh chng vi thnh phn tng ng c coi l tt nht th gii vo thi im
nh gi.
Cng vic ny i hi nhng chuyn gia k thut thnh tho trong vic s dng cng ngh
. C mt s tiu chun chung nh gi mc hin i ca cc thnh phn cng ngh.
a/ hin i ca phn k thut
Ch tiu nh gi l hiu nng k thut - k hiu P. Nm tiu chun nh gi l:
- Phm vi ca cc thao tc ca con ngi
- chnh xc cn c ca thit b
- Kh nng vn chuyn cn c
- Qui m kim tra cn c
14
- Gi tr ca phn k thut xt v mt ng dng khoa hc v b quyt cng ngh.
b/ hin i ca phn con ngi
nh gi bng ch tiu: kh nng cng ngh - k hiu C. Cc tiu chun nh gi:
- Tim nng sng to
- Mong mun thnh t
- Kh nng phi hp
- Tnh hiu qu trong cng vic
- Kh nng chu ng ri ro
- Nhn thc v thi gian.
c/ hin i ca phn thng tin
nh gi bng ch tiu: Tnh thch hp ca thng tin - k hiu A. Cc tiu ch nh gi:
- Kh nng d dng tm kim
- S lng mi lin kt
- Kh nng cp nht
- Kh nng giao lu.
d/ hin i ca phn t chc
nh gi bng ch tiu: Tnh hiu qu ca t chc - k hiu E. Cc ch tiu nh gi:
- Kh nng lnh o ca t chc
- Mc t qun ca cc thnh vin
- S nhy cm trong nh hng
- Mc quan tm ca cc thnh vin i vi mc tiu ca t chc.
Cc tiu chun trn phi c chi tit ho i vi cng ngh c th.
4- Chu trnh sng ca cng ngh
S pht trin ca mt cng ngh c qui lut bin i theo thi gian. Qun l cng ngh i
hi c s hiu bit su sc v chu trnh sng ca cng ngh, c bit l mi quan h ca chu trnh
sng cng ngh vi s tng trng th trng ca n. hiu r chu trnh sng cng ngh cn
cp n hai c trng khc c lin quan, l gii hn ca tin b cng ngh v chu trnh sng
ca sn phm.
a/ Gii hn ca tin b cng ngh
Mt cng ngh c cc tham s thc hin, biu hin mt thuc tnh bt k. V d vi ng c
ca hi nc l hiu sut ca chu trnh nhit, vi t l tc tnh theo km/h Tin b cng
ngh l s nng cao nhng tham s ny. Nu biu hin cc tham s thc hin theo trc y, ng vi
thi gian theo trc x, ta c mt ng cong c dng hnh ch S (hnh 1.5).
Tham s k
thut Gii hn vt l
Giai on
Giai tng trng
on Giai on bo ho
phi
thai
15
Thi gian
Hnh 1.5. ng cong ch S ca tin b cng ngh
ng cong ca ch S c th chia lm ba giai on: giai on phi thai, giai on tng
trng v giai on bo ho.
Giai on phi thai c trng bi s tng trng tham s thc hin chm, tip theo, cc tham
s c ci thin nhanh nh cc ci tin. Giai on bo ho bt u khi cng ngh t n gii
hn ca n, v d cc gii hn vt l. Nh ng c hi nc l gii hn ca hiu sut chu trnh
nhit.
c trng ch S dn n mt nhn thc quan trng khi mt cng ngh t ti gii hn t
nhin ca n, n tr thnh cng ngh bo ho v c kh nng b thay th hay loi b.
b/ Chu trnh sng ca sn phm
Quy lut bin i ca khi lng mt sn phm bn c trn th trng theo thi gian c
gi l chu trnh sng ca sn phm. Hnh 1.6. biu th mi quan h chu trnh sng sn phm vi
th trng.
S lng bn
A B C D E F
Thi gian
Hnh 1.6. Chu trnh sng sn phm - th trng
Giai on A biu th s hnh thnh sn phm: tng thit k, trin khai, sn phm cha c
trn th trng, khng mang li li nhun cho Cng ty.
Giai on B bt u gii thiu sn phm trn th trng, c trng ca n l lng bn chm.
Sau sn phm chuyn sang giai on C lng bn tng nhanh. Sau lng bn gim dn
(D), xut hin sn phm mi u vit hn n (E) v n b thay th - giai on (F).
c/ Chu trnh sng ca cng ngh v quan h vi th trng
Hnh 1.7 biu th mi quan h gia s tng trng th trng ca mt cng ngh vi cc giai
on trong chu trnh sng ca n. Trc x biu din thi gian tn ti ca cng ngh, cn trc y biu
th khi lng bn c n trn th trng theo su giai on: 1) trin khai (A); 2) a ra p dng
(B); 3) tng trng ng dng (C); 4) bo ho (D); 5) b thay th (E) v 6) loi b cng ngh (F).
16
S lng p dng
A B C D E F
Thi gian
Hnh 1.7. Tng trng th trng ti cc giai on khc nhau ca chu trnh sng
cng ngh
Trong giai on A: trin khai cng ngh, th trng cha c cng ngh. Trong giai on tip
theo B, C, D khi lng cng ngh bn c trn th trng tun theo ng cong tin b cng
ngh. N c trng bi s tng chm lc u sau tng nhanh ri bo ho.
Cng ngh t ti nh sau bt u gim (E) v b thay th khi c cng ngh mi xut hin
(F).
d/ ngha ca chu trnh sng cng ngh
- Trong thi gian tn ti ca mt cng ngh, cng ngh lun bin i: v tham s thc hin ca
cng ngh; v quan h vi th trng
- Trong nn kinh t cnh tranh, duy tr v tr ca mnh, cc cng ty phi tin hnh i mi
sn phm, i mi qui trnh sn xut v thay th cng ngh ang s dng ng lc khi c nhng
thay i trong khoa hc - cng ngh, trong nhu cu th trng.
- Mt doanh nghip ang s dng mt cng ngh tin hnh hot ng sn xut hay kinh
doanh cn bit n ang giai on no ca chu trnh sng. Hiu bit ny rt quan trng v n lin
quan n gi tr ca cng ngh, n thi im thay i cng ngh, cng nh cc hot ng khc
i vi cng ngh. Tuy nhin xc nh chu trnh sng ca mt cng ngh ang hot ng i hi
phi c c nhng thng tin c h thng v cng ngh, v tin b khoa hc - cng ngh lin
quan v v th trng sn phm ca cng ngh. Ngoi ra, cn nm vng kin thc v khoa hc d
bo mi xc nh c s pht trin ca cng ngh trong tng lai.
1.1.3. Mi trng cng ngh
1- Khi nim.
Vai tr ca mi trng xung quanh cng ngh i vi s pht trin cng ngh, c cc
nh nghin cu khoa hc cng ngh cc nc ang pht trin tha nhn.
Mi trng cng ngh ca mt quc gia l khung cnh quc gia, trong din ra cc hot
ng cng ngh. N bao gm cc yu t c tc dng thc y hay km hm qu trnh pht trin
cng ngh.
Mi trng cng ngh l mt trong cc yu t gii thch cc vn ny sinh trong qu
trnh pht trin cng ngh nh: s thnh bi trong chuyn giao cng ngh cc nc ang pht
trin; hiu qu s dng khc nhau ca cng mt cng ngh cc nc khc nhau s khng ng
17
u v trnh cng ngh ca cc quc gia; ca cc khu vc khc nhau trn th gii.
Nhiu cng trnh nghin cu trn th gii i n kt lun : S d trnh cng ngh
nhng nc ang pht trin tin b chm so vi cc nc pht trin, c nguyn nhn do mi
trng cng ngh cc nc ang pht trin thp hn cc nc pht trin. Nguyn nhn ca hin
trng mi trng cng ngh thp hn cc nc ang pht trin do cc yu t sau:
- S tch lu kin thc khoa hc cng ngh khng ng k do phn ln cc nc ang pht
trin mi ch quan tm n khoa hc v cng ngh hin i t sau chin tranh th gii th hai, so
vi hn 300 nm ca Ty u hay hn mt th k ca Nht Bn.
- Thiu cc nh khoa hc v k thut gii do chm p dng cc th ch gio dc hin i v
tnh trng lc hu trong gio dc v khoa hc cng ngh, cng vi tnh trng chy mu cht
xm sang cc nc pht trin.
- Cc chnh sch lin quan n khoa hc cng ngh cha c quan tm ng mc, do
cha nhn thc ht tm quan trng ca khoa hc v cng ngh trong pht trin kinh t - x hi.
Kt qu l nhng u tin cho u t khoa hc cng ngh b xp v tr thp.
- Cc h thng pht trin khoa hc v cng ngh nh gio dc o to, ph bin kin thc
khoa hc, hot ng nghin cu - trin khai thiu hiu qu.
- Cu trc x hi cha hin i km theo li sng v cch t duy thiu khoa hc v bt hp l
l chng ngi ln cho tip thu v pht trin hiu qu khoa hc v cng ngh hin i.
Xem xt cc yu t k trn cc nc pht trin xy dng cho mnh mt nn tng khoa
hc ht sc vng chc. S khc bit gia cc nc c nn cng ngh pht trin vi cc nc c
nn cng ngh yu km v cc yu t ny dn n khi nim v c s h tng cng ngh ca
mt quc gia.
C bng chng cho thy, nhiu nc ang pht trin, cc nh lnh o cp cao, cc nh
hoch nh chnh sch, cc c quan lp k hoch v khoa hc v cng ngh nhn thc c
y nhng mt yu km lin quan n mi trng cng ngh quc gia mnh.
T nhn thc ny, cc nc ang pht trin rt quan tm n vic xc nh cc yu t nh
hng n mi trng pht trin cng ngh, xc nh cc tham s c th nh gi mt cch
khch quan, thc t mi trng cng ngh quc gia, trn c s xy dng mt mi trng cng
ngh ph hp, m bo pht trin nn cng ngh quc gia vi tc nhanh v bn vng.
Trong phn ny s trnh by cc vn lin quan n nhng iu kin cn v hnh
thnh mi trng cng ngh quc gia, cc yu t nh hng n mi trng cng ngh ca cc
nc ang pht trin v phng php lun xc nh ch s mi trng cng ngh.
2- C s h tng cng ngh.
Khng mt quc gia no mun pht trin cng ngh li khng xy dng cho mnh mt c s
h tng cng ngh vng chc. C s h tng cng ngh i vi pht trin cng ngh c tm quan
trng tng t nh c s h tng kinh t i vi pht trin kinh t, song khc vi c s h tng
kinh t bao gm: h thng nng lng; h thng cp thot nc, nh xng vn phng; thng tin
lin lc v giao thng vn ti. C s h tng cng ngh ca mt quc gia bao gm nm thnh
phn, l: nn tng tri thc v khoa hc v cng ngh; cc c quan nghin cu v trin khai;
nhn lc khoa hc v cng ngh; chnh sch khoa hc v cng ngh; nn vn ha cng ngh quc
gia.
a/ Nn tng tri thc v khoa hc v cng ngh.
18
Khoa hc c hiu l h thng tri thc v mi loi quy lut ca vt cht v s vn ng ca
vt cht, nhng quy lut ca t nhin, x hi, t duy.
Tri thc khoa hc l nhng hiu bit c tch ly mt cch h thng nh hot ng nghin
cu khoa hc. Tri thc khoa hc nm trong cc nh khoa hc, trong cc trng i hc, cc trung
tm t liu, th vin.
Nghin cu khoa hc l mt hot ng x hi hng vo vic tm kim nhng iu m khoa
hc cha bit hoc l pht hin bn cht s vt, pht hin nhn thc khoa hc v th gii hoc l
sng to phng php mi v phng tin k thut mi ci to th gii. Nghin cu khoa hc
c phn loi thnh nghin cu c bn, nghin cu ng dng v trin khai. Kt qu ca trin
khai l cng ngh mi.
Nghin cu khoa hc c bn
Nghin cu ng dng
Trin khai
Cng ngh
Hnh: 1.8. Mi quan h gia khoa hc v cng ngh
Nh p dng cc thnh tu khoa hc, thi gian nghin cu trin khai ngy cng rt ngn. Ti
lt mnh, cng ngh li cung cp nhng phng tin, thit b cho cc nh khoa hc h rt
ngn thi gian tm ti, nghin cu ca mnh.
Vai tr ca tri thc i vi cng ngh c th thy r s khc nhau gia cc nc pht trin
v cc nc ang pht trin. Cc nc pht trin vi nn tng tri thc khoa hc su rng l
nguyn nhn to ra nn cng ngh pht trin, trong khi s yu km ca nn cng ngh cc nc
ang pht trin l kt qu tt yu ca nn khoa hc km pht trin.
b/ Cc c quan nghin cu trin khai.
Theo t chc hp tc v pht trin kinh t (OECD) : Nghin cu v trin khai l mt cng
vic sng to, c tin hnh mt cch c h thng nhm tng cng c s kin thc v s dng
cc kin thc to ra cc ng dng mi
Nghin cu v trin khai bao gm hai giai on (hnh 1.9): Giai on nghin cu hnh thnh
do nhu cu thc tin hoc do kt qu nghin cu khoa hc c bn. Nghin cu trong giai on ny
l nghin cu ng dng nhm to ra nhng nguyn l mi v cc gii php, do mt s gii
php c th tr thnh sng ch cng ngh. Tuy nhin kt qu ca nghin cu ng dng cha th
s dng c. a kt qu ny vo ng dng phi tin hnh mt loi hnh nghin cu khc,
l trin khai.
Trin khai thc nghim da vo cc nguyn l, gii php ca nghin cu ng dng a ra
cc hnh mu vi nghin cu cc tham s kh thi, giai on ny gi l trin khai k thut, tip
19
tin hnh cc nghin cu kh thi khc nh v ti chnh, kinh t, mi trng, x hi giai on
ny c th gi l Marketing. Sau sn phm c gii thiu ra th trng.
Sc p nhu cu
K thut Marketing Th
Nguyn l, gii php trng
Sc y ca tri thc Kh thi k thut Kh thi khc
Nghin cu Trin khai
Hnh1.9. Qu trnh nghin cu trin khai
Cc c quan nghin cu v trin khai bao gm cc vin nghin cu, cc trng i hc, cc
c s h tr: sn xut, th nghim, cc trung tm t liu, thng tin, cc trung tm tnh ton.
Cc c quan nghin cu v trin khai c coi l mt nh my c bit, sn xut mt loi sn
phm c bit, l cc cng ngh mi.
Ngy nay hu ht cc nc ang pht trin u c nhiu vin nghin cu v trin khai, song
phn ln hot ng t hiu qu. l do hot ng nghin cu v trin khai c ba c im : i
hi vn ln, ri ro cao, v nhn lc c trnh cao.
Do , cc nc ang pht trin cn xc nh ng nhng mc tiu ph hp cho hot ng
nghin cu v trin khai. Vi ngun lc c hn, c quan nghin cu v trin khai cc nc ang
pht trin thng phi la chn mt cch hp l cc hot ng sau:
- Cc dch v k thut: nghin cu tiu chun ho; th nghim, kim tra cht lng sn phm;
d bo cng ngh.
- Cc nghin cu v trin khai ng dng: nh gi cng ngh; chuyn giao cng ngh; thch
nghi v ci tin cng ngh; i mi v trin khai cng ngh mi.
- Cc dch v chung: iu tra ngun lc cng ngh v th trng cng ngh; cp bng sng ch;
x l thng tin; o to cn b cng ngh trnh cao (sau i hc).
c/ Nhn lc khoa hc cng ngh.
S m rng hot ng khoa hc cng ngh cn mt s lng ln cc nh khoa hc v cn b
k thut c trnh cao.
Theo ngha rng, nhn lc khoa hc v cng ngh bao gm cc nh khoa hc; cc k s v
cc nhn vin k thut trong cc c quan nghin cu - trin khai trong cc t chc c s; cc nh
doanh nghip; cc nh hoch nh chnh sch khoa hc cng ngh.
p ng nhu cu v cn b khoa hc cng ngh cn thit, c v s lng v cht lng
cho qu trnh cng nghip ho, hin i ho, phn ln cc nc ang pht trin coi con ng du
hc cc nc pht trin nh l ngun b sung ch yu cc cn b c trnh cao. Tuy nhin
nhng nghin cu v vn du hc cho thy, cc nc ang pht trin phi ng u vi cc
vn nh : Chy mu cht xm, ngnh ngh o to cc nc pht trin khng ph hp vi
20
nhu cu trong nc
Mt h thng pht trin nhn lc ng n s p ng y yu cu nhn lc khoa hc
cng ngh cho hin ti v p ng nhu cu tng lai tng ng vi s tin b ca khoa hc cng
ngh. Mun vy cn c d bo ng nhu cu nhn lc c chin lc o to , xy dng kho
nhn lc cn bng v c cu, thnh phn v y v c cu k nng. Tip theo l vic s dng
hiu qu ngun nhn lc y cho s nghip cng nghip ho - hin i ho.
d/ Chnh sch khoa hc cng ngh.
Chnh sch khoa hc v cng ngh l mt h thng cc mc tiu v bin php nhm pht
trin tim lc khoa hc v cng ngh quc gia. N bao gm cc vn bn quy nh lut l, th ch
t nh hng chin lc cho n cc kha cnh c th ca mi hot ng kinh t, x hi tm v
m nhm t c cc mc tiu pht trin khoa hc cng ngh v phi hp cc quan h trong qu
trnh pht trin khoa hc cng ngh.
Cc mc tiu ca chnh sch khoa hc v cng ngh l thc y v nh hng. C th
l:
- Thit lp cc t chc tch ly kin thc v k nng cng ngh.
- Ci thin c cu h tng cng ngh.
- Thc y nghin cu khoa hc v i mi cng ngh.
- H tr cc ti nghin cu c tnh chin lc c bn c la chn lm nn mng cho
cc cng ngh mi trong tng lai.
- Xy dng iu kin pht trin cng ngh mi.
Cc chnh sch khoa hc cng ngh lin quan khng kht vi cc chnh sch ca mt quc
gia. Chnh sch khoa hc cng ngh khng phi l chnh sch ch cht nhng vai tr ca n l
ch, n l phng thc phn tch kt qu, thc y v kim tra hiu qu ca cc chng trnh,
chnh sch trong mi lnh vc.
C th xy dng chnh sch khoa hc cng ngh theo ba cp :
- Cp nh hng chin lc : Hu ht cc nc tp trung cc c vn chnh tr cao cp, cc
chuyn gia hng u xc nh chin lc, th t u tin pht trin cng ngh da trn chin
lc pht trin kinh t - x hi quc gia.
- Cp lp k hoch : Cp b, ngnh. y cc chng tnh khoa hc cng ngh c hoch
nh theo ch dn ca cp nh hng chin lc.
- Cp thc hin : y l ni thc hin cc chng trnh. Cc chuyn gia, cn b k thut c
s, cc vin nghin cu v trin khai bin cc chng trnh thnh hin thc thng qua cc ti
khoa hc
e/ Nn vn ha cng ngh quc gia.
Nn vn ha cng ngh trong mt quc gia l thi ca mt cng ng nhn nhn cc vn
cng ngh mt cch khoa hc
Trong mi hot ng, ngi ta lun t ra cu hi lm th no, l ci g, ti sao nh
vy v da trn c s khoa hc tr li cc cu hi .
Trong x hi c nn vn ha cng ngh cao ngi dn c tip xc vi cc thnh tu ca
cng ngh do hiu r vai tr ca cng ngh v pht trin cng ngh, h lun ng h pht trin
cng ngh. X hi to iu kin cho ngi dn hc hnh t kch thch h lun tm ti, a thch
21
sng to, y l ngun cung cp cc tng cng ngh cho cc nh cng ngh chuyn nghip.
Ngi dn d dng nm bt, hiu r ng li pht trin cng ngh, ng h cng ngh ni
sinh.
xy dng nn vn ha cng ngh cao cn tin hnh cc cng vic sau:
- Nng cao mc ph cp gio dc: Tiu hc, trung hc.
- Xy dng nn gio dc c nh hng khoa hc cng ngh cho tt c mi ngi ch khng
phi ch mt s ngi chc chn tr thnh nhng nh khoa hc.
- S dng cc phng tin thng tin i chng a tinh thn khoa hc n vi ng o
ngi dn.
- Khuyn khch cc hot ng sng to, nng cao nhn thc ca ngi dn v li ch khoa hc
cng ngh trong i sng hng ngy
- Quc t ha cc hot ng khoa hc cng ngh.
3- Cc yu t nh hng n mi trng cng ngh ca cc nc ang pht trin.
Mi trng cng ngh ca mt nc l khung cnh quc gia, trong cc hot ng khoa
hc cng ngh c thc hin.
Cc nc ang pht trin trn th gii v cng a dng, do nhng vn ny sinh trong
qu trnh xy dng chin lc da vo pht trin cng ngh ht sc phong ph, a dng. Trong
phn ny trnh by cc yu t chung nht c nh hng quyt nh n s hnh thnh mi trng
cng ngh cc nc ang pht trin.
Cc yu t nh hng n mi trng cng ngh cc nc ang pht trin c chia thnh
su nhm: Cc phng tin vt cht; nng lc con ngi; s tch ly t liu; tnh hiu qu ca c
cu t chc; s h tr ca nn vn ha v chnh sch khoa hc cng ngh; cc mi quan h v
thc p quc t.
a/ iu kin cc phng tin vt cht.
- Cc phng tin vt cht bao gm:
Cc phng tin vt cht trong khu vc sn xut vt cht.
Cc phng tin h tr vic vn hnh, duy tr v nng cp phn k thut trong sn xut v
trong NC & TK.
Nh, xng, kho tng v trang b bn trong.
Cc phng tin vn chuyn, bc xp nguyn vt liu.
- nh hng ca phng tin vt cht
cc nc ang pht trin, tnh trng chung l cc phng tin vt cht u c, lc hu v
thng s k thut, khng ng b v thiu thn. S dng nhng phng tin hng ho khng
th cnh tranh. Cc phng tin lc hu gy kh khn cho vic ng ho cng ngh nhp khu v
sn xut cng ngh ni sinh, cng nh nhn rng cng ngh tin tin nhp khu.
b/ Tim nng ca con ngi v nng lc cng ngh
- Nhng vn lin quan n lc lng lao ng
S p ng nhu cu v s lng v cht lng i ng k s, cng nhn trong khu vc
sn xut, trong nghin cu - trin khai.
C cu hon chnh cc loi nhn lc c cc k nng khc nhau: cc k nng trong sn
22
xut, trong nghin cu trin khai, trong thit k, trong t vn.
S i ng ng mc cc loi lao ng k thut v cn b khoa hc c trnh , c v vt
cht ln tinh thn.
H thng gio dc - o to hng v khoa hc - cng ngh: ch trng p dng kin thc,
phng php gio dc hin i, phng tin dy v hc tin tin
Ch trng o to v o to li (gio dc thng xuyn v nng cp k nng).
Quan tm n tm quan trng ca pht trin ti nng theo chui pht trin k nng t giai
on nui dng tr em.
- nh hng ca yu t con ngi
cc nc ang pht trin, trong lnh vc cn n kh nng ca con ngi vn hnh, bo
dng, ci tin hay to ra cc phng tin mi th vn cp bch nht l s mt cn i gia
cung v cu. Thiu nhn lc c trnh cao, c o to c bn, trong khi tha lao ng ph
thng hoc khng qua o to c bn, hu qu l cc nc ang pht trin, cc ngun lc ang
b lng ph, s dng khng hiu qu v ngy cng ph thuc vo chuyn gia nc ngoi.
Vic thiu cc nhn lc c cc loi k nng cng ngh khc nhau c th s dng cng
ngh cn thit lng ph cc ngun ti nguyn sn c trong nc.
Cc vn trn cc nc ang pht trin l do h thng gi tr vn ho - x hi ni chung t
quan tm n khoa hc - cng ngh so vi cc ngnh ngh khc nh qun l, nhn vn, ngh
thut.
S thiu quan tm n nhn lc khoa hc - cng ngh cn thy r hai cc ca ph gio dc.
l cc nc ang pht trin thiu nh hng cng ngh trong giai on nui dng, dy d v
giai on tip tc hc tp ca ngi ln sau ph thng trung hc.
Tt c nhng thiu st ny khng ch lm r cc nc ang pht trin thiu nhn lc khoa
hc - cng ngh v s lng, cht lng, v s a dng k nng m cn kh bt kp nhp pht
trin ca khoa hc - cng ngh th gii.
c/ S tch lu kinh nghim v tri thc
- T liu ho ngun d liu bao gm cc vn
nh gi mt cch y cc d liu c c trong nc tch lu, nhm khai thc
mt cch c h thng, ng thi lin tc cp nht chng.
Vic t liu ho cc d liu khng ch xut pht t gii quyt nhu cu trc mt m cn
nng cao kin thc.
p dng cc phng tin hin i lu gi thng tin v a dng ho dch v lu tr,
cung cp thng tin.
Nng cao trnh dch thut ti liu khoa hc - cng ngh nc ngoi.
C phng php khch quan, khoa hc trong vic thu nhp cc d liu c t liu ho
rt ra t ngun t liu trong v ngoi nc.
Tng cng trao i, chia x cc thng tin mi nht gia cc c quan, t chc khoa hc -
cng ngh trong nc.
- Vai tr ca vic tch lu t liu
Cc nc ang pht trin, do trnh c hn ch nn cha c s nh gi y v gi tr
23
thng tin, nn vic tch lu kinh nghim v kin thc cn rt t.
Cc th vin, cc trung tm t liu khoa hc - cng ngh khng tp trung v do thiu kinh ph
tm kim v lu tr thng tin cng ngh, ng thi khng c kh nng tng cng kin thc t
cc nhu cu c.
Vic chia x t liu gia cc c quan trong nc rt hn hu do thiu s khuyn khch v c
ch khng thun tin.
Nhng thiu st trn dn n nhng thng tin khoa hc - cng ngh khng gip ch cho hot
ng sn xut cng nh nghin cu v trin khai, dn n nhng c gng kiu "sng ch li ci
bnh xe" v khng thot khi s l thuc vo ngun t liu ca nc ngoi.
d/ Tnh hiu qu ca c cu t chc
- Nhng vn v c cu t chc, bao gm:
Nhn thc y s cn thit phi nng cao nng lc cng ngh ca khu vc sn xut v
hot ng nghin cu - trin khai.
S hot ng ca cc c s sn xut, dch v ca khu vc kinh t nh nc, cc c s
nghin cu - trin khai ca nh nc.
Mi trng vn ho cng ngh trong h thng sn xut, dch v v h thng c quan
nghin cu - trin khai.
S lnh mnh ca h thng ti chnh, s quan tm ti cc mc tiu lu di.
S hp tc gia cc c quan hu quan trong khoa hc cng ngh v hp tc quc t cc
ngnh lin quan.
- Vai tr ca tnh hiu qu ca c cu t chc
cc nc ang pht trin, s hu nh nc trong kinh t v khoa hc - cng ngh chim t
l quan trng so vi s hu t nhn. Cc chnh sch ca cc nc ang pht trin c xu hng can
thip su vo hot ng mi mt ca c s. Do tnh hiu qu ca c cu t chc c nh hng
quyt nh n s pht trin cng ngh. Mt vi v d:
Thiu nng lc trong vic nh gi cc quan h kinh t ca cng ngh nn thc hnh mt
chnh sch bo h qu mc trong cc ngnh sn xut, iu ny dn n nh gi khng ng
mc s cn thit phi nng cao nng lc cng ngh.
Qun l thi qu dn n trit tiu tnh nng ng ca cc c nhn, tnh mo him trong
u t sn xut, kinh doanh.
H thng qun l km hiu qu, v d nh thiu nhng quy nh khuyn khch tnh sng
to, khen thng thch ng kt qu lao ng, lm ngi lao ng mt ng lc phn u.
Thiu kin thc trong xy dng, iu hnh t chc t cp cao xung cp thp dn n cc
thiu st nh: thiu cch tip cn mang tnh tng qut v mang tnh lin ngnh, dn n trng
lp hoc b st nhng cng ngh cn gii quyt, ch trng thnh tch hn nh gi hiu qu,
thiu bn b trong cc lnh vc mang tnh chin lc.
e/ S h tr ca nn vn ho v chnh sch cng ngh
Nhng vn lin quan n chnh sch cng ngh
- Nhn thc ca i b phn dn chng i vi vai tr ca cng ngh trong vic nng cao cht
lng cuc sng, i vi s cn thit phi ng h pht trin cng ngh ni sinh.
24
- Mc thc hnh cc cam kt ca Nh nc i vi chnh sch pht trin quc gia da trn
s pht trin cng ngh.
Mc thc hin cc chnh sch lin quan nh: k hoch ho dn s, bo v ti nguyn
thin nhin, bo tn v pht huy cc cng ngh truyn thng.
Tnh khoa hc v hiu qu ca h thng ra quyt nh chnh sch kinh t - x hi.
- Vai tr ca nn vn ho cng ngh quc gia
Mt nn vn ho cng ngh thiu tnh khoa hc l mt cn tr ln i vi pht trin cng
ngh.
a s ngi dn cc nc ang pht trin thch hng th cc sn phm cng ngh cao,
song li t ti mc cm i vi kh nng lm ch cc cng ngh cao ca t nc mnh.
Cc chnh sch khoa hc - cng ngh khng c xc nh r rng, hay thay i v khng
c chun b mt cch y , cng cc c quan chc nng qun l khoa hc - cng ngh khng
c trang b y iu hnh cng tc pht trin cng ngh mt cch lu di v lin ngnh,
khng theo kp s bin ng nhanh chng ca khoa hc - cng ngh th gii.
Nhng yu km trn l mt nguyn nhn quan trng dn n nhng tht bi trong nghin cu
- trin khai v trong i mi cng ngh, m biu hin r nht l khng nng cao c nng sut
lao ng x hi v khng c kh nng cnh tranh vi sn phm cng loi khng phi th trng
nc ngoi m ngy th trng ni a. Nhng vn quan h quc t
Tnh hnh xut, nhp khu: mt hng, hm lng cht xm trong sn phm.
Cht lng cc d n pht trin trong nc t ngun vn nc ngoi.
Nhng li ch thu c t s hp tc cng ngh vi nc ngoi.
Nhng thit hi do cc yu t bn ngoi ti s pht trin khoa hc - cng ngh trong
nc.
- Vai tr mi quan h quc t
Quan h quc t l ngun khoa hc - cng ngh quan trng trong qu trnh cng nghip ho -
hin i ho cc nc ang pht trin. Tuy nhin c c my mc, thit b v phng tin
sn xut, cc nc ang pht trin phi xut khu cc ti nguyn thin nhin, cc nng sn, cc
nguyn liu ch c s ch.
Vic "trao i" ny cc nc ang pht trin thng chu thit thi, v cc sn phm nng
nghip v nguyn liu th gi thp v ln xung tht thng, cn khai thc qu mc ti nguyn
thin nhin s dn n tnh trng cn kit cc ngun khng ti to c v lm suy thoi mi
trng.
Cc nc ang pht trin cn c nguy c l ni cha cc cng ngh li thi, hm lng cng
ngh thp v b ri vo tnh trng cng nghip ho gi di.
S tip cn cc cng ngh khng thch hp, cc cng ngh nhp do ti tr ca nc ngoi
khin cc nc ang pht trin cng ln su v s ph thuc vo nc ngoi v cng ngh.
Trong qu trnh m phn tho thun, nhng iu kin thng mi thng c li cho pha
cc nc pht trin.
Mi quan h quc t ch thay i c li cho cc nc ang pht trin khi qu trnh cng
nghip ho nc ny c tin b, sn phm ca h c c nhng u th v cht lng v gi c,
c sc cnh tranh rng khp ton cu.
25
Vi su nhm yu t k trn, c th khi qut c thc trng mi trng cng ngh ca mt
quc gia. Tuy nhin c th a ra mt hnh nh c th, ton din mi trng cng ngh, cn a
ra cc ch s v lng ho c thc trng bng nhng ch tiu nh lng. Khi lng ho thc
trng mi trng cng ngh, s gp mt s kh khn v nhiu kha cnh trong c th khng th
o c bng nhng ch tiu nh lng.
4- Phn tch mi trng cng ngh quc gia
a/ Cc yu t xc nh ch s mi trng.
Nhng yu t xc nh mi trng cng ngh ca mt nc cp quc gia, cp ngnh kinh
t, ngnh cng nghip hay cp cng ty u c mt c tnh chung l: mt s th khi qut, mt s
li mang tnh c th; mt s mang tnh khch quan, c th o lng nh lng c, mt s li
mang tnh ch quan v ch nh tnh c.
Cn c vo nghin cu ca Trung tm chuyn giao cng ngh ca khu vc Chu v Thi
Bnh Dng (APCTT), c th phn tch mi trng cng ngh theo by nhm sau y:
Tnh trng pht trin kinh t - x hi.
Tnh trng c s vt cht h tng v cc dch v h tr.
Ngun cn b khoa hc - cng ngh v chi ph nghin cu trin khai.
Tnh trng khoa hc - cng ngh trong h thng sn xut.
Tnh trng khoa hc - cng ngh trong h thng gio dc, o to.
Nhng u th v n lc trong mt s lnh vc cng ngh la chn.
S cam kt cp v m i vi khoa hc - cng ngh cho pht trin.
Trong mi nhm s lit k cc yt t nh lng c v cc t nh tnh.
* Tnh trng pht trin kinh t - x hi
- Cc yu t nh lng c
Tng sn phm quc ni GDP/ngi/nm
T trng ca cc ngnh trong GDP.
Thnh phn nhn khu c bn.
Cc s liu y t c bn.
H thng gio dc: S lng sinh vin i hc.
Tnh trng h thng thng tin i chng
- Cc yu t nh tnh.
Mc quan tm n khoa hc v thi ca cng ng i vi s thay i
Hiu qu v cht lng dch v y t.
Hiu qu, cht lng v nh hng KH & CN trong gio dc ph cp.
Hiu qu, cht lng v nh hng KH & CN trong h thng thng tin i chng.
Cc ch tiu kinh in trn phn nh bc tranh tng qut v ton din v kinh t - x hi ca
mi trng cng ngh quc gia. V d xem xt ng thi c ba ch tiu GDP, GDP/ngi/nm v
t trng ng gp ca cc ngnh l mt s o lgic v trnh cng ngh ca mt nc. Cc
nc pht trin, phn cng ngh ch to thng c t trng cao. Mt s nc xut khu du
m, mc d cng ngh non yu li c GDP trn u ngi cao.
26
Cc ch tiu v nhn khu hc nh t l ngi dn sng nng thn, thnh th; tui th; t l
ngi sinh; ngi cht; hay s lng cc thy thuc; s ging bnh theo u ngi; cng cc s
liu v h thng gio dc l s o ton din phn nh nng lc sn sinh phn con ngi.
S liu v cc phng tin truyn thng nh bo, tp ch, radio gi vai tr then cht trong
vic to ra nn vn ha cng ngh bng kh nng ph cp rng ri cc tng v nhng hot
ng khoa hc cng ngh.
* Tnh trng ca c s h tng vt cht v cc dch v h tr.
- Cc yu t nh lng:
Tng sn lng v sn phm trn u ngi cc dch v cng cng nh: in, nc, cht
t
Quy m cc hot ng Bu chnh Vin thng.
Tnh hnh giao thng: ng b, ng thy, ng st, ng khng.
Cc dch v h tr cho cng ngh
- Cc yu t nh tnh:
Cht lng v tin cy ca cc dch v cng cng.
Cht lng v tin cy ca dch v Bu chnh Vin thng.
Cht lng v tin cy ca dch v giao thng cng cng.
Cht lng v tm bao qut ca cc dch v h tr.
H tng c s vt cht to ra phng tin cho cc hot ng khoa hc cng ngh.
Cc s liu ca c s h tng nu trn th hin c cu ca cc hot ng kinh t ca mt nc.
V d thng qua phn b in nng tiu th ca cc ngnh, hay sn lng in nng tiu th trn
u ngi c th thy phn b cc ngnh ngh trong mt nc.
Cc dch v h tr cho cng ngh ng vai tr then cht trong vic pht trin cng ngh.
* Ngun cn b khoa hc v cng ngh v chi ph cho nghin cu trin khai.
- Cc yu t nh lng c:
S lng cn b khoa hc v cng ngh ca quc gia theo tng lnh vc chuyn mn v
s lng cn b khoa hc v cng ngh trong lnh vc nghin cu v trin khai. Trnh
chuyn mn ca cn b khoa hc cng ngh theo tng lnh vc chuyn mn v theo ngnh
hot ng.
Cc ngun vn cho nghin cu trin khai.
Phn b chi ph nghin cu trin khai cho cc mc tiu kinh t x hi ch yu.
- Cc yu t nh tnh:
S hin hu v hiu qu ca h thng bi dng chuyn mn cho cn b khoa hc cng
ngh.
Trnh v cht lng thc s ca i ng cn b khoa hc cng ngh v i vi cng
vic ca h.
Ngun cn b khoa hc cng ngh c tm quan trng c bit v n to ra i ng cn b
khoa hc cng ngh c trnh cn thit cho mc tiu pht trin cng ngh t lc.
Vic nh gi chi ph nghin cu trin khai gip cc quc gia thy c cc vn cn ch
27
trng pht trin cng ngh.
S liu v cung cp vn cho nghin cu - trin khai cho thy s lnh mnh v n nh cho
hot ng ny nu n c cung cp t cc ngun vn ca chnh ph, t cc doanh nghip v t
pha nc ngoi.
* Tnh trng khoa hc cng ngh trong h thng sn xut.
- Cc yu t nh lng c:
T l ng gp ca cc ngnh sn xut trong GDP.
S lng sng ch v nhn hiu hng ha ng k v c chp nhn.
Cc mt hng xut khu ch yu v xut khu ca cc ngnh cng nghip c hm lng
cng ngh cao.
Cc mt hng nhp khu ch yu v nhp khu ca cc ngnh cng nghip c hm lng
cng ngh cao.
- Cc yu t nh tnh:
Mc ph hp ca chin lc cng nghip ha.
Tnh hiu qu ca cc bin php thc y cng nghip ha.
Mc ph hp v hiu qu ca chnh sch thu v chnh sch ti chnh.
Mc pht trin ca mt quc gia th hin trong ng gp ca cc ngnh sn xut trong
tng sn phm quc ni.
T trng gia xut nhp khu hng ha v hm lng cng ngh trong cc hng ha phn
nh r nt nng lc cng ngh ca mt nc.
Cc s liu v sng ch v nhn hiu hng ha thng c dng lm s o nh gi mc
i mi cng ngh ca mt nc.
* Tnh trng khoa hc cng ngh trong h thng gio dc o to.
- Cc yu t nh lng c:
Cc loi bng cp v cc c quan cp bng, s lng bng cp.
Cc loi chuyn ngnh o to sinh vin.
S lng chuyn mn ca cc cn b ging dy.
Cc ti liu khoa hc cng ngh xut bn theo chuyn ngnh.
Mc tr cp ti chnh cho sinh vin i hc.
- Cc yu t nh tnh:
Hiu qu o to ca h thng gio dc o to.
Hiu qu lin kt gia cc trng i hc vi sn xut.
Hiu qu lin kt gia cc trng i hc vi cc trung tm o to ni ting trn th gii.
Cc trng i hc, vin nghin cu ng vai tr ht sc quan trng trong s pht trin cng
ngh kha cnh o to nhn lc khoa hc cng ngh c trnh cao.
Cc s liu thu c s phn nh mc quan tm ca quc gia i vi lnh vc ny.
* Nhng tin b v c gng trong cc lnh vc chn
- Nhng yu t nh lng c:
28
u t p dng v pht trin cc lnh vc cng ngh mi nh: cng ngh sinh hc hin
i, cng ngh my tnh, cng ngh tin hc, cng ngh vt liu mi, nng lng mi.
S lng v trnh cc cn b khoa hc v cng ngh cng tc trong lnh vc mi.
- Nhng yu t nh tnh:
Trng thi pht trin ca cc lnh vc cng ngh mi (ang lm k hoch, mi bt u,
vn hnh, trnh t c)
V tr trn th trng quc t trong lnh vc cng ngh mi.
Cc s liu trong cc yu t ny phn nh nhng n lc v tin b t c trong lnh vc
cng ngh m h la chn.
Cc s liu ny khng ch th hin s quyt tm bt tay vo cc cng trnh trng im ca
quc gia m n cn th hin khuynh hng pht trin ca cc quc gia trong khoa hc cng
ngh.
* Cam kt cp v m i vi khoa hc v cng ngh cho pht trin.
- Yu t nh lng c:
S nm tnh t khi tha nhn v thc hin chnh sch khoa hc cng ngh quc gia.
S c quan tham gia lp v thc hin k hoch cng ngh.
S lng cc loi cn b khoa hc cng ngh trnh cao tham gia vo lp v thc hin
k hoch cng ngh.
- Cc yu t nh tnh:
Hiu qu ca cc c ch kt hp cc vn cng ngh vo k hoch pht trin quc gia.
S hin hu v hiu qu ca chnh sch ti chnh v chnh sch u t phc v pht trin
khoa hc cng ngh.
S hin hu v hiu qu cu php lut v th ch phc v cho chin lc pht trin khoa
hc cng ngh.
S hin hu v hiu qu ca cc bin php lm sng t, ph cp v thc y khoa hc
cng ngh.
S cam kt v chnh tr cho cng ngh, thng c cc c nhn cc nh lnh o, cc c
quan, cc t chc cng b nhng din n khc nhau. Song hiu lc ca cc cam kt ny mi c
ngha thc s.
Nhng kim tra nh tnh cng nh cc s liu a ra c th cung cp mt s o nh
gi sc mnh ca nhng cam kt ny.
b/ Xy dng m hnh xc nh ch s mi trng cng ngh.
Nh trnh by trn, cc yu t nh gi mi trng cng ngh c chia thnh hai
loi: cc yu t nh lng c (yu t khch quan), v cc yu t nh tnh khng cho php
lng ha bng nhng s o (yu t ch quan). Khi xc nh ch s mi trng khng th b qua
cc yu t nh tnh, v nu ch da vo cc yu t nh lng c th dn n cc kt lun khng
ng. V d, khng ch th da vo s lng cc c quan t vn nh gi tnh trng cc dch v
h tr, m phi xem xt c tm bao qut v trnh chuyn mn ca cc c quan ny.
Ch s mi trng cng ngh (CMC) c xc nh nh sau:
CMC = aCMCK + bCMCC
29
Trong :
- CMCK : S o yu t nh lng c ca mi trng cng ngh quc gia.
0 CMCK 1
- CMCC : S o yu t nh lng ca mi trng cng ngh quc gia.
0 CMCC 1
- a,b : L cc trng s phn nh tm quan trng tng i gia ch s nh lng v ch s

nh tnh trong ch s mi trng cng ngh (a+b=1)
Cc ch s nh lng c nguyn tc chung l s o cng cao th mi trng cng thun li;
do i vi cc yu t m s o nh hn li phn nh mi trng tt hn th phi s dng s
nghch o ca gi tr o c.
Trong trng hp c nhiu yu t nh lng, cc yu t ny c th c th nguyn (n v o)
khc nhau. Cn chuyn cc d liu ny v dng chun ha khng th nguyn bng k thut phn
tch nhn t.
Cc ch s ch quan l cc ch s nh tnh. Nguyn tc chung tm s o cc ch s ny l
nh lng ha cc yu t nh tnh bng thang th bc.
Cc trng s a,b c th xc nh nh cc chuyn gia.
Cc yu t
ch quan
Phn
C1 tch gi
C2 tr ring
..
Cm
CMCC
Tng CMC
hp
CMCK
Cc yu t
khch quan
Phn
K1 tch
K2 nhn t

Km
Hnh 1.10. M hnh xc nh CMC
30
1.2. QUN TR CNG NGH
1.2.1 Khi nim:
Mt s ngi cho rng h c th hiu c cc thut ng nh qun tr nhn s, qun tr ti
chnh,, nhng khng hiu thut ng qun tr cng ngh (Management of Technology MOT).
Qun tr cng ngh l qun tr k thut? Qun tr thng tin? Qun tr hot ng R&D? Qun tr
hot ng sn xut? Qun tr cc nh khoa hc, k thut?...
Theo M. Badawy, kh nh ngha MOT v y l lnh vc lin quan n nhiu ngnh: x hi
hc, kinh t hc, tm l hc, ton hc, khoa hc chnh tr, thng k, qun tr hc, l thuyt h
thng v nhn chng hc. T. Khalil th cho rng MOT lin kt khoa hc, k thut v qun tr
(Hnh 1.10) v MOT m ch qun tr nhng h thng c kh nng sng to, tip nhn v khai thc
cng ngh.
Khoa hc
t nhin
K thut
MOT
Khoa hc
x hi
L thuyt
kinh doanh
Hot ng
cng nghip
Hnh 1.11. Bn cht a ngnh ca MOT
MOT c th phm vi quc gia hoc phm vi t chc tm quc gia, MOT tp trung vo:
Chnh sch pht trin khoa hc cng ngh; tc ng ca cng ngh kinh t, x hi, mi trng;
nh hng ca s thay i cng ngh n con ngi ...
Ngi ta c th a ra khi nim v qun tr cng ngh nh sau : MOT l lnh vc kin thc
lin quan n vic xy dng v thc hin cc chnh sch gii quyt vn pht trin v s
dng cng ngh, s tc ng ca cng ngh n x hi, t chc, c nhn v mi trng. MOT
nhm thc y i mi to nn tng trng kinh t v khuyn khch s dng cng ngh mt cch
hp l v li ch con ngi. Ngoi ra MOT lin kt nhng lnh vc k thut, khoa hc v qun tr
hoch nh, pht trin v thc hin nng lc cng ngh nhm vch ra v hon thnh mc tiu
chin lc v tc nghip ca t chc.
cp doanh nghip, MOT gp phn vo vic tng cng v th cnh tranh ca doanh nghip.
Kt qu thm d 1500 Tng gim c (CEO) ca cc doanh nghip ln nht Hoa K (1987)
cho thy qun tr cng ngh khng tho ng l nguyn nhn ch yu lm hng ho ca Hoa K
mt li th cnh tranh trn th trng th gii (1/3 s ngi tr li cho rng MOT khng tho ng
31
l yu t quan trng nht: 3/4 s ngi tr li cho rng n l mt trong ba yu t quan trng nht
trong chn yu t). MOT l mt lnh vc mang tnh cht a ngnh v n bao hm nhng kin thc
c kt hp t lnh vc khoa hc, k thut (cc ngnh khoa hc, cng ngh thng tin, cng ngh
mi trng ...) v qun tr kinh doanh (qun tr maketing, ti chnh, k ton, kinh t hc, lut kinh
doanh ...). Do vy MOT gn lin vi cc chc nng ca doanh nghip nh R &D, thit k, sn
xut, maketing, ti chnh, nhn s v thng tin.
1.2.2.Cc vn chin lc v tc nghip ca MOT
1- Cc vn chin lc
a/ Cc khi nim
* Khi nim
Theo Maidique v Patch, chin lc cng ngh bao gm nhng la chn v k hoch m
cng ty s dng ng ph vi nhng e do v c hi t mi trng hot ng ca n.
Burgelman v Rosenblo cho rng chin lc cng ngh bao gm nhng quyt nh ca cng
ty v la chn cng ngh, v nng lc cng ngh, v cung cp vn cho pht trin cng ngh.
Mc d c s khc nhau, hai nh ngha trn u m ch rng:
- Chin lc cng ngh l k hoch di hn, n hng dn doanh nghip phn b cc ngun lc
cho cng ngh v s dng cng ngh.
- Chin lc cng ngh bao trm nhiu lnh vc lin quan n cng ngh.
* Cc lnh vc ca chin lc cng ngh.
- Trin khai cng ngh vo chin lc sn phm - th trng ca doanh nghip gip doanh
nghip t c li th cnh tranh da trn cng ngh.
- S dng cng ngh rng ri hn trong cc hot ng khc nhau thuc chui gi tr (Value
chain) ca doanh nghip.
- Phn b ngun lc cho cc lnh vc khc nhau ca cng ngh.
- Thit k cc c cu t chc cho b phn chu trch nhim v cng ngh v p dng cc k
thut qun tr qun tr cng ngh.
b/ Cc yu t nh hng n chin lc cng ngh
* Yu t bn ngoi.
- S pht trin cng ngh :
S pht trin cng ngh nh hng n nng lc cng ngh v nng lc cng ngh li nh
hng n chin lc cng ngh. Nhng kha cnh ca s pht trin cng ngh bao gm:
Cng ngh pht trin theo ng cong ch S
C nh hng qua li gia s pht trin ca cng ngh sn phm v s pht trin ca cng
ngh qu trnh.
S xut hin ca nhng cng ngh mi.
Cng ngh mi c kh nng ci thin hot ng kinh doanh hoc ngc li.
Nhng yu t v t chc nh hng ln n s thay i cng ngh.
- Bi cnh ca ngnh :
Bi cnh ca ngnh nh hng n chin lc cng ngh ca doanh nghip, n gm nhng
32
kha cnh quan trng sau:
C cu ngnh, c th c hiu v phng din 5 lc lng cnh tranh (five forces). Cng
ngh c th nh hng n 5 lc lng ny, nhng ngc li s tng tc gia chng s
quyt nh nng lc cng ngh.
Nhng chnh sch ca ngnh lin quan n i mi cng ngh
Cc ngun lc b sung cn thit thng mi ho cng ngh mi
S xut hin ca nhng kiu dng ni bt nht (dominant design).
S p dng nhng cng ngh c th
S xut hin nhng tiu chun ca ngnh
Nhng kha cnh x hi ca vic pht trin ngnh.
* Yu t bn trong.
- Nhng hnh ng c tnh chin lc ca doanh nghip
Nhng hnh ng c tnh chin lc th hin mc vng vng ca doanh nghip trc
nhng thay i ca mi trng bn ngoi. Theo Cooper v Schendel, i vi nhng doanh nghip
hot ng n nh, khi ng u vi nhng e do ca cng ngh mi, cc doanh nghip ny
thng tng cng u t ci tin nhng cng ngh tin tin hn l chuyn sang vic s dng
cng ngh mi. Doanh nghip cng c th tham gia vo lnh vc kinh doanh mi. Nhng vic ny
thng xut pht t n lc pht trin cng ngh.
- Bi cnh t chc
Bi cnh ca t chc phn nh phng php qun tr v vn ho ca doanh nghip. Vn ho
ca doanh nghip c th ph thuc vo nhng nng lc c bit ca doanh nghip - nhng nng
lc ny xut pht t khoa hc, xut pht t k thut, xut pht t sn xut; hoc ph thuc vo
qu trnh pht trin sn phm ca doanh nghip theo phng php sc y cng ngh hay
phng php sc ko th trng.
c/ Phn loi chin lc
* Chin lc dn u
- Chp nhn mt t th tin cng v cng ngh.
- Hot ng R& D mnh.
- Ngun ti chnh mnh.
* Chin lc theo sau.
- Tr thnh ngi th hai, th ba i vo th trng.
- Sn phm, qu trnh c ci tin da theo phin bn u tin.
- thnh cng phi c nng lc cng ngh mnh.
* Chin lc bt chc.
- Thng i vo th trng mun, khi th trng vo giai on tng trng chm hoc chn
mui.
- C li th cnh tranh v chi ph thp, sn phm c nhng chc nng c a chung v
thng nhm vo th trng ln.
* Chin lc ph thuc.
33
- Tham gia mt t hoc khng tham gia vo R&D.
- Ph thuc vo khch hng.
- Da vo cng ngh ca doanh nghip khc.
* Chin lc truyn thng.
- Khng tin hnh bt c hot ng R&D no.
- Thch hp vi cc doanh nghip thuc ngh th cng.
* Chin lc c hi.
- p ng nhanh chng nhng c hi th trng i vi sn phm thi trang c i sng ngn.
- Bt chc l cng lnh ca ngi c hi.
d/ Lin kt chin lc cng ngh v chin lc kinh doanh.
* Vai tr chin lc cng ngh trong hoch nh kinh doanh.
Chin lc cng ngh phi c xc nh trong bi cnh bao qut ca hoch nh kinh doanh
v cng ngh ch l mt thnh phn ca h thng kinh doanh.
Vai tr c bn ca chin lc cng ngh trong hoch nh kinh doanh l t ra 3 cu hi:
- Trong tng lai, doanh nghip s tham gia vo nhng hot ng kinh doanh no?
- V th ca doanh nghip phi nh th no ?
- Nhng hot ng nghin cu, sn xut v Marketing no l cn thit t c v th ny?
Nu da vo chui gi tr ca doanh nghip th vai tr ca chin lc cng ngh trong hoch
nh kinh doanh l nhn dng nhng tc ng tim tng ca s thay i cng ngh ln bt k b
phn no ca chui gi tr.
* Xy dng chin lc cng ngh to li th cnh tranh
M.Porter ngh mt phng php chung tin hnh nh sau :
- Nhn dng tt c cc cng ngh trong chui gi tr ca doanh nghip.
- Nhn dng cc cng ngh c lin quan trong cc ngnh cng nghip khc.
- Xc nh s thay i then cht.
- Xc nh nhng cng ngh v nhng thay i cng ngh c vai tr quan trng i vi li th
cnh tranh.
- nh gi nng lc ca doanh nghip i vi nhng cng ngh quan trng v c lng chi
ph ca vic ci tin cng ngh.
- La chn chin lc cng ngh tng cng chin lc cnh tranh.
- Cng c chin lc cng ngh trong tng n v ca cng ty.
2- Cc vn tc nghip trong qun tr cng ngh l :
- Pht sinh tng v khi nim.
- D bo
- nh gi
- i mi
- Chuyn giao cng ngh.
- u t cho R&D.
34
- Lin kt cng ngh, sn phm v th trng.
3- Nhng thch thc v tr ngi trong MOT
a/ Thch thc :
- Quan h nghch chiu gia nng lc cng ngh v gi ca sn phm trong mt s ngnh cng
nghip, th d nhng sn phm k thut s .
- Chu k sng ca sn phm rt ngn lm cho k hoch di hn t c ngha.
- Chi ph ban u cho Maketing ca mt s sn phm rt cao.
- S thay i cng ngh c th ph v chin lc sn phm.
- Kh khn trong vic nh gi sn phm.
b/ Tr ngi :
Nhng tr ngi lm cho qun tr cng ngh km hiu qu c xem xt kha cnh tc
nghip v chin lc.
- V mt tc nghip, nhng tr ngi ny th hin qua nhng hot ng, chc nng v quyt nh
qun tr trong doanh doanh nghip lm cho vic s dng cc ngun lc khng c ti u v mt
chin lc ca cng ty, t duy chin lc, vai tr ca cng ngh trong vic xy dng chin lc
cng ty, mi quan h gia cc chc nng R&D, k thut, sn xut v maketing.
- Sai lm chin lc trong qun tr cng ngh :
Hiu khng y v bn cht v mc ch ca MOT.
Tm nhn v s lnh o ca ban qun tr cp cao khng ph hp.
Nhng hot ng v mt t chc th yu km.
TM TT
1- Cng ngh l tp hp cc phng php, quy trnh, k nng, b quyt, cng c, phng tin
dng bin i cc ngun lc thnh sn phm.
2- Cc b phn cu thnh mt cng ngh :
- Cng ngh hm cha trong vt th (T).
- Cng ngh hm cha trong k nng cng ngh ca con ngi lm vic trong cng
ngh (H).
- Cng ngh hm cha trng khung th ch xy dng cu trc t chc (O).
- Cng ngh hm cha trong cc d liu c t liu ha c s dng trong cng
ngh.
3- Phn loi cng ngh :
- C th phn loi theo :
Theo tnh cht.
Theo ngnh ngh.
Theo sn phm.
Theo c tnh cng ngh.
- Trong phm vi qun l cng ngh.
Theo trnh cng ngh.
35
Theo mc tiu pht trin cng ngh.
Theo gc mi trng.
Theo c th cng ngh.
Theo u ra ca cng ngh.
4- Cc c trng c bn ca cng ngh.
- Chui pht trin ca cc thnh phn cng ngh.
- Mc phc tp ca cc thnh phn cng ngh.
- hin i ca cc thnh phn cng ngh.
- Chu trnh sng ca cng ngh.
5- Mi trng cng ngh.
- Khi nim: Mi trng cng ngh ca mt quc gia l khung cnh quc gia, trong
din ra cc hot ng cng ngh. N bao gm cc yu t c tc dng thc y hay km
hm qu trnh pht trin cng ngh.
- C s h tng cng ngh:
Nn tng tri thc v khoa hc cng ngh.
Cc c quan nghin cu v trin khai.
Nhn lc khoa hc cng ngh
Chnh sch khoa hc cng ngh.
Nn vn ha cng ngh quc gia.
- Cc yu t nh hng n mi trng cng ngh.
iu kin vt cht.
Tim nng ca con ngi v nng lc cng ngh
S tch ly kinh nghim v tri thc.
Tnh hiu qu ca c cu t chc.
S h tr ca nn vn ha v chnh sch cng ngh.
Cc mi quan h quc t v nhng rng buc
- Cc yu t xc nh mi trng cng ngh
6- Qun tr cng ngh.
Qun tr cng ngh l lnh vc kin thc lin quan n vic xy dng v thc hin cc chnh
sch gii quyt cc vn pht trin v s dng cng ngh, s tc ng ca cng ngh n x
hi, t chc, c nhn v mi trng. MOT nhm thc y i mi to nn tng trng kinh t v
khuyn khch s dng cng ngh mt cch hp l v li ch con ngi. Ngoi ra MOT lin kt
nhng lnh vc k thut, khoa hc v qun tr hoch nh, pht trin v thc hin nng lc
cng ngh nhm vch ra v hon thnh mc tiu chin lc v tc nghip ca t chc.
7- Chin lc cng ngh doanh nghip.
- Khi nim.
- Cc yu t nh hng n chin lc cng ngh.
- Phn loi chin lc cng ngh.
36
- Lin kt chin cng ngh vi chin lc kinh doanh.
CU HI N TP
1- Trnh by khi nim v cng ngh ? ngha ca vic a ra khi nim mi v cng
ngh ?
2- Trnh by khi nim v qun tr cng ngh v nhng thch thc, tr ngi trong qun tr
cng ngh ?
3- Trnh by chui pht trin ca cc thnh phn cng ngh ? ngha ca vic nghin
cu chui pht trin phn con ngi trong qu trnh tch lu kin thc cng ngh ?
4- Trnh by cc yu t nh hng n chin lc cng ngh ?
5- Trnh by cc thnh phn ca mt cng ngh? Nu ra mi quan h gia 4 thnh phn
cng ngh trn? Cho mt v d minh ho cc thnh phn ca mt cng ngh c th?
6- Trnh by cc thnh phn ca c s h tng cng ngh ?
7- Trnh by tm tt cc yu t nh hng n mi trng cng ngh cc nc ang
pht trin ?
8- Trnh by cc yu t c trng ca mt cng ngh.
37
CHNG 2 : NH GI CNG NGH V NNG
LC CNG NGH
GII THIU
1- Mc ch, yu cu
Chng 2 gii thiu mt cch khi qut nh gi cng ngh v nng lc cng ngh.
Sau khi hc xong chng ny, hc vin cn t c cc yu cu sau :
- nh gi cng ngh l g ? mc ch ca vic nh gi cng ngh.
- Cc c im v nguyn tc trong nh gi cng ngh..
- Cc yu t cn phn tch khi nh gi cng ngh.
- Bit cch s dng cc cng c k thut trong nh gi cng ngh.
- Khi nim nng lc cng ngh.
- Bit cch phn tch, nh gi nng lc cng ngh
- Tm hiu cc bin php nng cao nng lc cng ngh
2- Ni dung chnh.
- Nhng c s chung nh gi cng ngh..
- Cc cng c v k thut s dng trong nh gi cng ngh.
- Khi nim nng lc cng ngh
- Phn tch, nh gi nng lc cng ngh.
- Cc bin php nng cao nng lc cng ngh
NI DUNG
2.1. NH GI CNG NGH
2.1.1. C s chung nh gi cng ngh.
nh gi cng ngh khi ngun t mt thc t l khng phi mi i mi cng ngh u
mang li li ch cho x hi. Ngy nay, nhiu quc gia coi nh gi cng ngh nh l bc u tin
hoch nh cng ngh ni ring v hoch nh chnh sch kinh t - x hi ni chung. Tuy vy,
nh gi cng ngh li l mt cng vic cn mi m i vi Vit nam.
1- Khi nim:
Cho n nay cha c mt nh ngha thng nht v nh gi cng ngh. Di y l mt s
nh ngha v nh ga cng ngh.
- nh gi cng ngh l mt dng nghin cu chnh sch nhm cung cp s hiu bit ton din
v mt cng ngh hay mt h thng cng ngh cho u vo ca qu trnh ra quyt nh.
- nh gi cng ngh l qa trnh tng hp xem xt tc ng gia cng ngh vi mi trng
xung quanh nhm a ra cc kt lun v kh nng thc t v tim nng ca mt cng ngh hay
mt h thng cng ngh.
38
- nh gi cng ngh l vic phn tch nh lng hay nh tnh cc tc ng ca mt cng
ngh hay mt h thng cng ngh i vi cc yu t ca mi trng xung quanh.
2- Qu trnh xut hin v pht trin ca nh gi cng ngh.
Sau chin tranh th gii th hai, nhiu cng ngh tin tin t lnh vc quc phng c
chuyn sang dn dng. Cc cng ngh tin tin ny, mt mt lm ra nhiu ca ci to nn s tng
trng kinh t vi tc cao, mt khc gy nhim nng n cho mi trng sng do phn ln
cc cng ngh quc phng tiu th nhiu nguyn vt liu v nng lng. Tc ng xu ca cng
ngh n mi trng sng lm v mng nhiu nh khoa hc v chnh tr v vic p dng cc
cng ngh hin i, c bit gy phn ng mnh m trong cng chng.Vo nhng nm 60, khi
u t Hoa K, p lc ca qun chng khin chnh ph phi xem xt vn gy nhim ca cc
cng ngh sn xut, a ra cc lut l kim sot, iu chnh v sau lp ra c quan chuyn
theo di vn ny. Qu trnh trn dn n s hnh thnh nh gi cng ngh cp nh nc.
Khi nh gi cng ngh ch xem xt tc ng ca cng ngh n mi trng sng, cc ch
doanh nghip ch p dng nh gi cng ngh nh mt cng c i ph vi chnh quyn. Tuy
nhin, nh gi cng ngh trong giai on ny c tc dng thc tnh x hi v hu qu ca thay
i cng ngh, mc d nh gi cng ngh cn mang tnh cht thc nghim v cha c mt c s
l lun khoa hc.
Giai on tip theo, nhng nm ca thp k 70, hot ng nh gi cng ngh lan sang Ty u,
Ty u cc nh nh gi cng ngh khng ch xem xt tc ng ca cng ngh i vi mi
trng sng, m mong mun pht trin nh gi cng ngh nh mt b mn khoa hc mi. Xu
hng ny nhm hng ti vic ng dng cc kt qu ca nh gi cng ngh, ng thi tng
cng tnh trung lp v chnh tr ca n. Bn cnh , nhng nm 70 cng chng kin s xut hin
ca xu hng nh gi cng ngh mang sc thi vn ho, x hi, mi trng v c v chnh tr. Kt
qu ca cc phong tro ny to ra mt loi cch tip cn mi i vi nh gi cng ngh.
Vo nhng nm cui ca thp k 70, u thp k 80 l giai on th ch ho nh gi cng
ngh. Cc c quan chuyn trch v nh gi cng ngh c hnh thnh, nh vn phng nh gi
cng ngh ca quc hi M (OTA) nm 1976, c quan nh gi cng ngh ca H Lan (NOTA),
chng trnh d bo v nh gi cng ngh ca cng ng chu u (FASR). mt s nc tuy
khng c c quan chnh thc chuyn trch v nh gi cng ngh, nhng c cc nhm cc vin
khoa hc, cc c quan ca chnh ph v cc phong tro x hi quan tm n nh gi cng ngh
quy m ng k.
T nhng nm 80 n nay, nh gi cng ngh bc vo giai on hon thin. nh gi
cng ngh bt u c nh hng n vic hoch nh chnh sch v pht trin cng ngh. V
phng php lun, xu hng chung l chuyn t cc m hnh nh lng v phn tch h thng
sang cch tip cn nh tnh hng v mc ch s dng, da ng k vo nghin cu tnh hung.
Vic pht trin mng li quc t cc nh nghin cu nh gi cng ngh bt u hnh thnh.
Ngy nay, cc nc pht trin, nh gi cng ngh tr thnh vn c tnh lp php v tr
thnh mt b phn khoa hc. K thut nh gi cng ngh c dng phn tch hiu qu
trong i mi sn phm v cng ngh ch to ra sn phm, trong chnh sch kinh doanh, trong la
chn a im u t. m cc phng php phn tch th trng, phn tch kinh t truyn thng
khng gii quyt c.
3- Mc ch ca nh gi cng ngh.
cc nc ang pht trin, nh gi cng ngh nhm cc mc ch sau:
39
- nh gi cng ngh chuyn giao hay p dng mt cng ngh. t c mc ch ny,
nh gi cng ngh phi xc nh c tnh thch hp ca cng ngh i vi mi trng ni p
dng n.
- nh gi cng ngh iu chnh v kim sot cng ngh. Thng qua nh gi cng ngh
nhn bit cc li ch ca mt cng ngh, trn c s pht huy, tn dng cc li ch ny, ng
thi tm ra cc bt li tim tng ca cng ngh c bin php ngn nga, hn ch, khc phc.
- nh gi cng ngh cung cp mt trong nhng u vo cho qu trnh ra quyt nh:
+ Xc nh chin lc cng ngh khi c thay i ln trong chnh sch kinh t - x hi quc
gia.
+ Khi quyt nh chp nhn cc d n ti tr cng ngh ca nc ngoi.
+ Quyt nh trin khai mt cng ngh mi hay m rng mt cng ngh ang hot ng.
+ Xc nh th t u tin pht trin cng ngh ca quc gia trong tng giai on.
4- Cc c im v nguyn tc trong nh gi cng ngh.
a/ c im
nh gi cng ngh c coi l mt dng nghin cu chnh sch. N c cc c im sau:
- nh gi cng ngh lin quan n rt nhiu bin s, cc bin s li c cc th nguyn khc
nhau. l v nh gi cng ngh cp n tt c cc yu t mi trng xung quanh cng ngh,
bao gm: kinh t, x hi, vn ho, ti nguyn, dn s, chnh tr v php l.
- Phi xem cc tc ng nhiu bc, bao gm trc tip v gin tip. V d khi xem xt kha cnh
dn s khi trin khai mt cng ngh mt a phng: s lng cn b, cng nhn vin nh my
c th xc nh chnh xc, song khng xc nh c thn nhn ca h cng n sinh sng
- Phi xem xt tc ng n nhiu nhm ngi trong x hi. Cc nhm ny c cc li ch khc
nhau, i khi i lp nhau i vi mt cng ngh c th.
- nh gi cng ngh lin quan n nhiu b mn khoa hc, v phi nh gi mi quan h vi
tt c cc yu t m cng ngh c th tc ng ti.
- nh gi cng ngh i hi phi cn i nhiu mc tiu: ngn hn, trung hn, di hn. a s
cc cng ngh thng tn ti tng i di, trong thi gian cc yu t ca mi trng xung
quanh c th thay i nn mc tc ng ca cng ngh c th tng, gim hoc i du.
- nh gi cng ngh thng phi gii quyt ti u nhiu mc tiu: ti a cc li ch, ti thiu
cc bt li.
- nh gi cng ngh mang c tnh ng bi cc tc ng qua li, cc yu t mi trng xung
quanh lun thay i v bn thn cng ngh c nh gi cng thay i lin tc.
b/ Nguyn tc
p ng cc c im ni trn, qu trnh nh gi cn tun th ba nguyn tc: ton din,
khch quan v khoa hc.
Nguyn tc ton din yu cu cp n tt c cc tc ng c th c ca mt cng ngh n
mi trng xung quanh, nhm cung cp cho ngi ra quyt nh hiu c ton b cc mi tng
tc gia cc kha cnh ca vn c nh gi.
Nguyn tc khch quan i hi khi nh gi cn cp n tt c cc vn m cc nhm c
li ch khc nhau quan tm v cn c tr li. Cn cp n cc quan im khc nhau i vi
cc vn c nh gi.
40
Nguyn tc khoa hc i hi khi nh gi phi xem xt cc yu t ca bi cnh xung quanh
mt cng ngh theo quan im ng. Phi s dng cc s liu thch hp sn c, cc kt qu ca
nh gi phi c cn c khoa hc v phi s dng ngay c.
5- S tng tc gia cng ngh v mi trng xung quanh.
S tng tc gia cng ngh v cc yu t ca mi trng xung quanh l rt phc tp v vy
khi nh gi cng ngh phi xem xt mt lot cc yu t. Cc ti liu khc nhau a cc danh
mc yu t khc nhau, nhng chng c th c phn thnh by nhm nh sau:
(1) Cc yu t cng ngh. Cc ch tiu lin quan n kha cnh k thut nh nng lc, tin
cy v hiu qu; cc phng n la chn cng ngh nh linh hot v quy m; mc pht
trin ca h tng nh s h tr v dch v.
(2) Cc yu t kinh t. Cc ch tiu phn nh yu t ny c th l tnh kh thi v kinh t (chi
ph - li ch); ci thin nng sut (vn v cc ngun lc khc); tim nng th trng (qui m, co
gin); tc tng trng v chuyn dch c cu kinh t.
(3) Cc yu t u vo. Mt cng ngh c th tc ng n mc di do ca nguyn vt
liu v nng lng, ti chnh v ngun nhn lc c tay ngh.
(4) Cc yu t mi trng. Cc ch tiu phn nh yu t ny bao gm mi trng vt cht
(khng kh, nc v t ai); iu kin sng (mc thun tin v ting n); cuc sng ( an
ton v sc kho) v mi sinh.
(5) Cc yu t dn s. Mt cng ngh c th tc ng n tc tng trng dn s, tui th,
c cu dn s theo cc ch tiu khc nhau, trnh hc vn v cc c im v lao ng (mc tht
nghip v c cu lao ng).
(6) Cc yu t vn ho x hi. Thuc nhm yu t ny c ch tiu nh s tc ng n c
nhn (cht lng cuc sng), tc ng n x hi (cc gi tr v mt x hi) v s tng thch vi
nn vn ho hin hnh.
(7) Cc yu t chnh tr - php l. Mt cng ngh c th c chp nhn v mt chnh tr
hoc l khng, c th p ng c i a s nhu cu ca dn chng hoc l khng; v c th ph
hp hoc khng ph hp vi th ch v chnh sch.
Danh mc cc yu t thuc tng nhm c th cn di hn na, ph thuc vo tng cng ngh
c th. Cc yu t ca mi trng xung quanh c lit k trn lin tc c thay i theo thi
gian v vy mc tc ng ca cng ngh i vi chng cng thay i. iu ny i hi hot
ng nh gi cng ngh cng mang tnh ng khng tnh ti.
6- Cc loi hnh nh gi cng ngh
S phn loi nh gi cng ngh c da vo cc c s sau y:
- Mc c th ca phm tr c nh gi, chng hn nh nh gi cng ngh cho mt d
n c tnh c th cao nh xy dng p nc;
- Phm vi ca h thng c nh gi, chng hn c th cng ngh sn xut t ring bit hoc nh
gi ton b c h thng bao gm sn xut t, ng x, trm xng v dch v bo hnh sa cha.
- Gii hn cc c im k thut cn c nh gi, chng hn nh i vi t c th ch nh
gi hiu sut s dng nhin liu hoc an ton trong va qut;
- Phm vi cc loi nh hng c xem xt, chng hn nh mi trng, sc kho, x hi, tm
l, sinh thi.
41
- Phm vi v mt khng gian v thi gian c xem xt, v d cp quc gia, vng lnh th hoc
ngn hn, trung hn hay di hn;
- Mc phn nh dt khot vi cc phng n chnh sch cho h thng x hi - k thut c
nh gi;
- Mc trung lp khi nh gi, v d nh gi thu thp chng c h tr cho chnh sch
chn hoc nh gi hu qu cc chnh sch khc nhau;
- Giai on trong vng i ca cng ngh c nh gi, chng hn giai on p (nghin cu
v trin khai), giai on gii thiu, giai on tng trng, giai on trng thnh ca cng ngh.
Trn cc c s c nu trn, hin nay c cc loi hnh nh gi cng ngh nh sau:
a/ nh gi cng ngh nh hng vn .
c trng ca loi hnh ny l xem xt v nh ga cc gii php bao gm cc cng ngh
cng nh cc bin php phi k thut i vi mt vn c th. Cc gii php l tp hp cc
cng ngh cng v mm.
b/ nh gi cng ngh nh hng d n.
Hnh thc ny thng c p dng khi nh gi mt d n c th nh xy dng ng cao
tc, siu th, ng ng dn du. Vic nh gi d n thng gn vi mt a bn c th.
c/ nh gi cng ngh nh hng chnh sch
Hnh thc ny rt ging hnh thc nh gi nh hng vn , ngoi tr mt im, l
hnh thc ny nhn mnh nhiu hn n cc phng n la chn phi cng ngh t c cc
mc tiu x hi. t c cc mc tiu ny, cng ngh ch l mt trong s cc phng n la
chn.
d/ nh gi cng ngh nh hng cng ngh
Hnh thc nh gi ny tp trung s ch vo vic thit k phc ho mt cng ngh c th
theo cc phng n la chn khc nhau. Hnh thc nh gi ny rt thng dng v thng c
s dng lm c s cho cc nghin cu nh gi ln hn v rng hn. nh gi cng ngh nh
hng cng ngh c chia ra cc dng nh gi nh hn tu thuc vo c tnh cng ngh c
nh gi. C th l:
- i vi cng ngh vt cht: vic xy dng v phc ho cc phng n cng ngh ch yu da
vo cc kh nng thc thi v mt k thut, cc kha cnh nh gi v chnh sch ch ng vai tr
th yu v thng b loi b.
- i vi cng ngh qun l: vic xy dng v phc ho cc phng n cng ngh ph thuc
nhiu vo kh nng thc thi v mt x hi v chnh tr, kh nng thc thi v mt k thut ch ng
vai tr th yu. Vic phc ha cc phng n la chn cng ngh lin quan cht ch n cc la
chn chnh sch.
- i vi cng ngh ang hot ng: i hi phi c s phn tch nh hng mt cch chi tit
v y p ng s quan tm ca cc nhm ngi ng quyn li khc nhau.
- i vi cng ngh ang xut hin: i hi phi nhn mnh hn n vic thit lp v bin
minh cc tc ng ch yu nhm cung cp c s vng chc cho cc phn tch tc ng chi tit hn
trong tng lai.
2.1.2.Cc cng c v k thut s dng trong nh gi cng ngh
1- Cc cng c v k thut
42
nh gi cng ngh khng c cc cng c v k thut ring, do y l mt b mn khoa hc
cn mi m. Cc cng c dng trong nh gi thng c vay mn t cc ngnh khoa hc x
hi v khoa hc h thng nh:
Phn tch kinh t
Phn tch h thng
nh gi mo him
Phng php tng hp
Cc k thut c th s dng :
Phng php ly kin chuyn gia
Phng php m hnh
Phn tch xu th
Phn tch nh hng lin ngnh
Mt k thut phn tch mi cng c s dng trong nh gi cng ngh, l phng
php phn tch kch bn (Senario analysis). Mi kch bn l mt chui cc s kin c gi thit
xy dng nhm mc tiu tp trung s ch vo cc qu trnh nhn qu v cc thi im c tnh
quyt nh. Phng php phn tch kch bn pht sinh t l thuyt tr chi v m phng bng my
tnh c coi l mt k thut mnh kho st tng tc gia mt thc th vi mi trng xung
quanh hin ti v trong tng lai.
a/ Phn tch kinh t
Phn tch kinh t l mt cng c ch yu khi cp n yu t kinh t ca bt k hot ng
no. Phn tch kinh t s dng trong nh ga cng ngh bao gm c phn tch chi ph - li nhun
v phn tch chi ph - hiu qu.
- Phn tch chi ph - li nhun l mt phng php phn tch nh lng khi tt c cc bin
s tc ng c quy thnh tin v tnh gi tr li nhun rng hin ti. Kt qu phn tch ca
phng php ny c tnh thuyt phc cao, cho kt qu r rng, v d so snh cc d n cng ngh
trin khai, d n c gi tr li nhun rng hin ti cao nht c coi l tt nht. Tuy nhin, khi
thc hnh c th gp mt s tr ngi, nh khng phi lc no cng c c cc s liu chnh xc,
cc gi tr ca cc bin s c c qua tnh ton thu, chi trong tng lai.
- Phn tch chi ph v hiu qu. y l phng php nh tnh so snh chi ph ca cc
phng n cng ngh hoc ca cc cng ngh vi li ch tng hp. Chi ph v li ch u khng
c th nguyn.
b/ Phn tch h thng
y l qu trnh nghin cu hot ng hoc quy trnh bng cch nh r cc mc tiu ca
hot ng hoc qui trnh nng cao hot ng v qui trnh thc hin chng mt cch c
hiu qu nht. Phn tch h thng c lch s t lnh vc qun s. u im ca phng php phn
tch ny l c c mt tm nhn tng qut nhng li nhn mnh qu nhiu vo s n nh ch
khng phi s thay i, trong khi h thng cng ngh li lin tc thay i.
c/ nh gi mo him
Vic trin khai mt cng ngh hoc mt phng n cng ngh bao gi cng bao hm mt
mc ri ro nht nh. Phng php nh gi ny thit lp mt h thng cc phng n la
43
chn. Trong mi phng n lin quan n mt mc ri ro nht nh. Yu t quan trng
trong nh gi mo him l s tip cn ca x hi ni chung i vi tri thc v thng tin.
d/ Cc phng php phn tch tng hp
y l qu trnh bao gm phn tch, tng hp v phn tch li. Cc phn tch ny tn dng cc
thng tin hin c, phn tch chng v rt ra kt lun. Cc phng php ny c th chia ra lm hai
nhm chnh l phng php tp hp phn tch (meta- analysis) v phng php x l nhm
(group process method).
* Phng php tng hp phn tch l phng php phn tch cc bn phn tch. N c tin hnh
bng cch thu thp kt qu nghin cu ca cc tc nhn, tp hp chng li v rt ra kt lun chung.
* Phng php x l nhm c p dng rng ri giai on th hai ca lch s pht trin
nh gi cng ngh khi ngi ta mun li ko s tham gia ca x hi vo hot ng nh gi
cng ngh. Cc k thut thng hay s dng trong phng php x l nhm l:
- K thut Delphi: thng qua cc cuc hi tho ly kin ca cc chuyn gia, mt thng
bo lin quan n cc iu kin ph hp s dng cng ngh c nh gi. Tuyn b ny sau
c gi n cc nh hoch nh chnh sch, cc nh chuyn mn v cc phng tin thng tin
i chng.
- iu tra x hi: iu tra s dng bn cu hi lin quan n vic s dng cng ngh c
nh gi, cht lng phn tch kt qu iu tra phc thuc rt nhiu v nhn thc chung ca dn
chng v cng ngh c nh gi.
- Th nghim x hi: phng php li ko s tham gia ca x hi nhng ni cng ngh
c trin khai i vi vic nh gi nh tnh cc tc ng ca cng ngh i vi cuc sng hng
ngy ca dn chng, i vi cc quan h x hi.
2- Phng php phn tch chi ph li ch p dng trong nh gi cng ngh.
Thc cht ca phng php phn tch chi ph - li ch l so snh gi tr rng hin ti ca cc
phng n ca mt cng ngh hoc ca cc cng ngh khc nhau. Ga tr rng hin ti c dng
o lng mc thch hp ca cc phng n cng ngh hoc ca cc cng ngh. Khi phn
tch chi ph - li ch (nh lng) tt c cc tc ng ca cng ngh c quy thnh tin vi cc
tc ng tch cc c xem l li ch cn cc tc ng tiu cc l chi ph. Phn tch chi ph li
ch (nh tnh) s dng cc nh gi ch quan ca cc chuyn gia v cc tc ng khng c th
nguyn ca cng ngh.
a/ Phn tch chi ph - li nhun.
Phng php ny rt thch hp khi chn cc phng n u t thay i cng ngh v c
tin hnh thng qua cc bc sau:
Bc 1: Lit k cc phng n cng ngh [i = 1, 2, 3, n; n l tng s cc phng n cng
ngh].
Bc 2: Xc nh tt c cc yu t chi ph [j = 1, 2, 3,m ; m l tng s cc yu t chi ph].
Bc 3: Tnh tng chi ph ca tt c cc phng n cng ngh hin ti
p m
Ci = cijy
y =1 j =1
Trong :
- Ci l tng chi ph ca phng n cng ngh th i c tnh theo gi tr hin ti;
44
- cijy l chi ph th j ca phng n cng ngh th i trong nm th y tnh theo gi tr hin ti
- p l tng s nm tn ti ca cng ngh theo quy nh tnh ton.
Bc 4: Xc nh tt c cc yu t li ch [j = 1, 2, 3; ; k ; k l tng s cc yu t li ch].
Bc 5: Tnh tng li ch ca tt c cc phng n cng ngh theo gi tr hin ti
p k
B = bijy
i y =1 j =1
Trong :
- Bi l tng li ch ca phng n th i,
- bijy l li ch th j ca phng n cng ngh th i trong nm th y.
Bc 6: So snh chi ph v li ch ca cc phng n cng ngh trn c s gi tr hng nm
hoc gi tr rng hin ti.Gi tr hng nm uc tnh theo cng thc sau:
Viy = Biy Ciy
Trong :
- Biy l tng li ch ca phng n th i trong nm th y;
- Ciy l tng chi ph ca phng n th i trong nm th y.
Gi tr rng hin ti NPV v li tc u t R c tnh theo cc cng thc sau:
NPVi = Bi - Ci
B
Ri = i
Ci
Bc 7: Chn cc phng n cng ngh thch hp trn c s mc tiu v rng buc. Ch tiu
thch hp u tin c th cn c vo gi tr rng hin ti. Tuy nhin, trong trng hp tn ti mt
s phng n c gi tr rng hin ti nh nhau th phng n no cng c t sut u t cao cng
c c u tin la chn trc. Nu qa trnh chn c tin hnh theo ga tr hng nm th
phng n no cng c gi tr hng nm cao cng c u tin chn trc.
Bc 8: iu chnh s la chn bc 7 c tnh n cc yu t ph thuc khc m qu trnh
tnh ton trn khng bao hm c. Chng hn, trong qu trnh tnh ton v la chn n bc 7
a ra mt phng n u tin la chn cao nht l phng n cng ngh phi chuyn giao t mt
nc ang c quan h th ch vi nc tin hnh nh gi cng ngh th phng n ny khng
th u tin la chn u tin c.
b/ Phn tch chi ph - hiu qu.
Phng php va trnh by trn rt thch hp khi la chn cc phng n ca mt cng
ngh u t. Tuy nhin khi phi la chn gia cc cng ngh th rt kh quy thnh tin cc tc
ng ca cng ngh. Trong trng hp ny phng php nh tnh li thch hp hn. Phng
php phn tch chi ph hiu qu ch cn i qua 7 bc.
Bc 1. Lit k cc phng n cng ngh hoc cc cng ngh [i = 1, 2, 3,,n; n l tng s
cc phng n cng ngh].
Bc 2. La chn cc tiu chun (yu t) nh gi cng ngh [j= 1,2, 3,,m; m l tng s
cc tiu chun nh gi].
45
Bc 3. Xc nh h s tm quan trng tng i ca tng tiu chun trn c s kin ca
cc chuyn gia:
R
W j = W / R
r =1 jr
Trong :
- Wjr l h s tm quan trng tng i ca yu t th j theo kin ca chuyn gia th r,
- R l tng s chuyn gia c hi kin.
Bc 4: nh gi gi tr ca tng phng n cng ngh theo tng tiu chun da trn kin
ca cc chuyn gia:
R
V ij = vijr / R
r =1
Trong :
- vijr l gi tr ca phng n th i do chuyn gia th r nh gi theo tiu chun th j.
Bc 5: Tnh tng gi tr ca tng phng n cng ngh:
m
Vi = WiVij
j =1
Bc 6: La chn cc phng n thch hp trn c s mc tiu v rng buc: phng n
cng ngh no c kt qu tnh ton cng ln cng c u tin la chn trc.
Bc 7: iu chnh s la chn bc 6 c tnh n cc yu t khc m qu trnh tnh ton
trn khng bao qut c.
2.1.3. Quy trnh nh gi cng ngh.
1- Ni dung tng qut trong nh gi cng ngh.
Hin nay cha c mt phng php chung nh gi cng ngh do s phc tp, a dng
ca cng ngh. Di y trnh by mt cu trc gi l phng php lun nh gi chung do mt
nhm nghin cu ca trng i hc Stanford xut.
Theo phng php ny c 3 ni dung c bn cp trong mt nh gi cng ngh, bao gm :
Miu t cng ngh (hay vn ) v phc ho cc phng n la chn; nh gi tc ng v nh
hng; phn tch chnh sch.
a/ Miu t cng ngh, phc ho cc phng n la chn.
Trong ni dung ny, bn nh gi cng ngh (hay vn ) cn nh gi cc phng n la
chn. V ni dung m t l c s tin hnh nh gi cc tc ng v nh hng, nn n phi
chi tit c th o, nh gi c. C ba bc phi thc hin l thu thp cc d liu lin
quan; gii hn phm vi nh gi v phc ho cc phng n s nh gi.
Bc 1 : Thu thp d liu lin quan.
Cc d liu c th thu c qua cc knh khc nhau nh phng vn, hi tho, thm d hay t
cc trung tm thng tin t liu Cc d liu bao gm cc thng s lin quan n cng ngh (hay
vn ), khng cp n cc thng tin khng lin quan n vic phn tch cc nh hng.
Bc 2 : Gii hn phm vi nh gi.
46
Mc d nh gi cng ngh i hi m bo nguyn tc ton din, nhng khng c ngha
phi cp n mi vn lin quan trong mt nh gi cng ngh. L do v nhng rng buc
sau :
- nh gi cng ngh l mt hot ng mang tnh chuyn nghip cao, n i hi c cp kinh
ph mi c th tin hnh.
- nh gi cng ngh i hi c cc chuyn gia ca tng lnh vc cn nh gi, v vy ni dung
nh gi tu thuc cc chuyn gia trnh mt lnh vc
- nh gi cng ngh l u vo ca qu trnh ra quyt nh, v th n b gii hn v thi gian
phi hon thnh.
Ngoi ra nhng kha cnh v k thut, a l, th ch t chc, cc c cu gi tr x hi cng l
nhng rng buc. c mt hiu bit ton din mt vn (mt d n) ln, r rng phi tin
hnh nhiu nh gi cng ngh.
Bc 3 : Phc ha cc phng n s nh gi
Cc phng n phi c m t chi tit mc cn thit c th nh gi c.
b/ D bo v nh gi tc ng.
y l ni dung chnh ca mt bn nh gi cng ngh. Da vo cc yu t cn nh gi
c gii hn trn, c ba bc phi tin hnh :
Bc 1 : La chn tiu chun cho mi tc ng.
C by yu t c bn tc ng ti vic nh gi cng ngh (Mc 5 phn 2.1.1), do cn la
chn tiu chun cho mi tc ng . V d khi nh gi mt d n cng ngh v yu t cng
ngh, tiu chun nh gi c th l linh hot trong s dng cng ngh; hoc khi nh gi yu t
kinh t, tiu chun c th l tnh kh thi v kinh t.
Bc 2 : o lng v d on cc tc ng.
i vi mi tiu chun th hin tc ng n mi yu t; v d tnh kh thi kinh t ca cng
ngh xt v yu t kinh t; cn xc nh cc gi tr thng qua o lng, tnh ton hay d bo kt
qu (trong trng hp cc d n). xc nh cc gi tr hay kt qu ny c th s dng cc cng
c trong nh gi cng ngh.
Bc 3 : So snh v trnh by nh hng tc ng.
Da trn cc kt qu v gi tr xc nh c ca mi tiu chun i vi tng yu t, tin
hnh so snh vi cc tiu chun quy nh (nu c), hoc trnh by cc tc ng, nh hng ny
c c s kt lun trong phn phn tch chnh sch tip theo.
c/ Phn tch chnh sch.
V thc cht y l phn bo co kt qu nh gi ti c quan s dng kt qu. Phn tch
chnh sch c th thc hin theo hai mc sau :
Mc 1 : Hnh thnh phng n c coi l tt nht. Thit lp t chc thc hin phng n
nu.
Mc 2 : Xem xt cc vn , cc tr ngi cn tim tng. xut gii php mi, c th nm
ngoi phm vi gii hn trn.
2- nh gi cng ngh doanh nghip.
phm vi doanh nghip, nh gi cng ngh thng s dng :
- Pht hin dch v hay sn phm mi cn tim tng;
47
- nh gi phng php kinh doanh mi, to sc mnh kinh t mi;
- nh gi kt qu i mi doanh nghip, thay i th trng
Di y l mt v d v nh gi cng ngh tm kim sn phm mi.
Bc 1 : t vn .
- Xc nh mc ch nh gi.
- Xc nh hot ng ca i tng c nh gi.
- Xc nh phm vi v mc tiu.
Bc 2 : Kho st cng ngh.
- M t cc cng ngh lin quan.
- M t cng ngh s nh gi.
Bc 3 : D bo tc ng v nh hng ca cng ngh.
- M t cc lnh vc truyn thng m cng ngh c th tc ng (mi trng vt cht, ti
nguyn...)
- M t cch thc tc ng ca cng ngh n li th cnh tranh (hnh thnh gi thnh, s khc
bit ca sn phm)
- M t cc tc ng khc.
- M t tc ng c th c ca cng ngh n cu trc ngnh kinh t.
Bc 4 : nh gi cc tc ng.
- Nu cc ch tiu phn nh tc ng.
- o lng, d bo cc tc ng cng ngh i vi c s/ ngnh kinh t.
- o lng, d bo cc tc ng khc (mi trng, x hi)
Bc 5 : xut cc gii php khc phc.
- Cc gii php c th c.
- Phn tch cc gii php v hu qu.
Bc 6 : Chn gii php ph hp.
- Tho lun, xut kin
- La chn gii php thch hp.
- Xy dng k hoch thc hin.
3- Nhn xt thc hnh nh gi cng ngh
nh gi cng ngh khng ch l mt b mn khoa hc, m n cn c cc nh thc hnh
nh gi cng ngh coi nh mt dng ngh thut. nh gi cng ngh l mt qu trnh phn tch
v nh gi gip cc nh ra quyt nh tm v m ln vi m ch khng ch l mt sn phm
v n khng b rng buc trong nhng phng php hay m hnh cng nhc.
Vic vn dng cc cng c v k thut trong nh gi cng ngh ph thuc rt nhiu vo s
nhy cm v hiu bit ca ngi thc hnh nh gi. Gi tr ca mt nh gi cng ngh cn ph
thuc vo mi trng, chnh tr, vn ho v x hi c th.
Ngy nay, nh ga cng ngh c khng nh l mt cng c tch cc gip cho cc nc
ang pht trin tn dng nhng li th ca cc nc i sau nhm tn dng ti a cc li th v hn
ch n mc ti thiu nhng bt li khi p dng cng ngh, d l cng ngh ni sinh hay cng
ngh nhp ngoi.
48
2.2. NH GI NNG LC CNG NGH.
2.2.1. Nng lc cng ngh.
1- Khi nim
i vi cc nc ang pht trin, pht trin cng ngh ch yu tp trung vo nhp khu cng
ngh nc ngoi. Chuyn giao cng ngh trong tnh hnh nh vy lm pht sinh nhiu vn : gi
cng ngh qu cao; cng ngh khng ph hp vi ngun lc, iu kin v mc tiu; ph thuc
vo cng ngh nc ngoi dn n vic s dng cng ngh km hiu qu. T thc t nh vy,
cc nc ang pht trin nhn thy cn phi xy dng v pht trin nng lc cng ngh quc gia
(National Technological Capability NTC).
y l nhim v c bn ca cc nc ang pht trin, khng ch n thun v mt kinh t,
m cn xut pht t quan im x hi, v nhng ti sn phi vt cht nh k nng v kin thc
ng gp ng k vo s pht trin vn ho x hi ca t nc. Hn na, ngi ta c th
khng nh rng c ngun ti nguyn ln m nng lc cng ngh yu km th khng th m bo
cho qu trnh pht trin. Nng lc cng ngh quc gia l mt vn phc tp, c nhiu tc gi
nghin cu. Theo Lall, Nng lc cng ngh quc gia (ngnh, c s) l kh nng ca mt nc
trin khai cc cng ngh hin c mt cch c hiu qu v ng ph c vi nhng thay i cng
ngh. Theo nh ngha ny c hai mc hot ng pht trin cng ngh, cng l hai c s phn
tch nng lc cng ngh, l :
- S dng c hiu qu cng ngh c sn.
- Thc hin i mi cng ngh thnh cng.
Khi nim ny cng khi qut c hai mt c bn ca nng lc cng ngh m nhiu
chuyn gia cp l kh nng ng ho cng ngh v kh nng pht trin cng ngh ni sinh
Vo nhng nm 1960, cc nghin cu tp trung vo nhng vn lin quan n chuyn giao
cng ngh nhm mc ch mang li nhiu li ch cho cc nc nhp cng ngh. Trong giai on
ny, nng lc cng ngh c hiu l nng lc qun l hot ng chuyn giao cng ngh.
Vo cui nhng nm 1970 v vo nhng nm 1980, mt s tc gi cho rng mc d cc nc
ang pht trin ph thuc vo cng ngh nc ngoi nhng cng c th to c mt nn tng
cng ngh (bao gm phng tin, k nng, kin thc v t chc) hoc c th to c mt nng
lc cng ngh. Do vy, cc nghin cu chuyn sang cc vn lin quan n cng ngh sau khi
c nhp. Nh vy vo nhng nm 1980, nng lc cng ngh cc nc ang pht trin
c hiu rng hn v c lin quan n nng lc ca doanh nghip trong vic mua, hp th, s
dng, thch nghi, ci tin v i mi cng ngh.
Vo nhng nm 1990, nng lc cng ngh c nghin cu su hn v mt s l do sau :
- Nng lc cng ngh quc gia l yu t quyt nh mc thnh cng ca cc chin lc pht
trin cng nghip, a dng ho v xut khu.
- Nng lc cng ngh cp doanh nghip c nng cao s gip doanh nghip gim c chi
ph trong vic mua v hp th cng ngh, tng cng nng lc cnh tranh.
2- Mt s quan nim v nng lc cng ngh.
Nhiu chuyn gia cho rng vn trc mt khng phi ch quan tm a ra c mt nh
ngha tng qut, m chnh l phi tm ra nhng nhn t no quyt nh nng lc cng ngh.
a/ T chc pht trin cng nghip ca Lin hp quc (UNIDO) xc nh cc yu t xy
dng nng lc cng ngh, bao gm:
49
- Kh nng o to nhn lc.
- Kh nng tin hnh nghin cu c bn.
- Kh nng th nghim cc phng tin k thut.
- Kh nng tip nhn v thch nghi cc cng ngh.
- Kh nng cung cp v x l thng tin.
b/ Ngn hng th gii (WB) trong cng trnh nghin cu xut phn chia nng lc cng
ngh theo ba nhm c lp:
- Nng lc sn xut, bao gm:
+ Qun l sn xut.
+ K thut sn xut.
+ Bo dng, bo qun t liu sn xut.
+ Tip th sn phm.
- Nng lc u t, bao gm:
+ Qun l d n.
+ Thc hin d n.
+ Nng lc mua sm.
+ o to nhn lc.
- Nng lc i mi bao gm:
+ Kh nng sng to.
+ Kh nng t chc thc hin a k thut mi vo cc hot ng kinh t.
c/ M.Fransman, mt chuyn gia trong cng trnh ca mnh nu ln rng, i vi th gii
th ba vic nh gi nng lc cng ngh phi bao gm cc yu t sau:
- Nng lc tm kim cc cng ngh thay th, la chn cng ngh thch hp nhp khu.
- Nng lc nm vng cng ngh nhp khu v s dng c hiu qu.
- Nng lc thch nghi cng ngh nhp khu vi hon cnh v iu kin a phng tip nhn.
- Nng lc cung cp cng ngh c v nng lc i mi.
- Nng lc th ch ha vic tm kim nhng i mi v nhng t ph quan trng nh pht
trin cc phng tin nghin cu v trin khai trong nc.
- Tin hnh nghin cu c bn tip tc nng cp cng ngh
Qua cc cng trnh trn chng ta rt ra mt iu, nng lc cng ngh l kt qu phc hp ca
nhiu tc ng tng tc. Nhng cn lm r v nh gi c hai yu t c bn ca nng lc cng
ngh l kh nng ng ha cng ngh nhp khu v nng lc ni sinh to ra cng ngh.
Nng lc ng ha cng ngh nhp khu:
Kh nng nng lc ng ha cng ngh l nm vng v thch nghi cng ngh nhp, tt nhin
phi theo bn thnh phn cng ngh.
V d:
- Khng th lm ch cng ngh nu ch th ng nhp phn k thut. Mun t iu ny phi bit
thch nghi v nng cp phn k thut vi n lc bn thn. Mc du phn k thut c th mua c trn
th trng quc t, song kh mua c loi hin i ph hp v sao chp li trong nc.
50
- Phn con ngi cng c th nhp khu tm thi, song kt qu c c nng lc cng ngh
hay khng cn ph thuc vo kh nng lnh hi trong nc.
- Phn thng tin m cc nh nhp khu c c khng vt qu nhng hng dn thao tc n
gin, hng dn cc hot ng n gin. Nhng thng tin c gi tr, c bit trong cc lnh vc
cng ngh cao khng c bn hay chia s vi ngi nhp khu.
- Phn t chc khng d dng dp khun nh nc ngoi m phi sa i, iu chnh ng k
ph hp vi iu kin hon cnh trong nc.
Cc v d va nu cho thy nu nhp khu cng ngh khng ng ha c th khng th
nng cao nng lc cng ngh.
Nng lc pht trin cng ngh ni sinh
y l kh nng tng hp trong nc c th thch nghi, ci tin v sng to cng ngh.
iu ny c ngha l c kh nng:
- Trin khai cng ngh bit mt a im no .
- Ci tin cc cng ngh p dng.
- Sng to cng ngh hon ton mi.
3- Cc ch tiu nh gi nng lc cng ngh.
Vn c bn ca phn tch v nh gi nng lc cng ngh l chn nhng ch tiu no phn
nh mt cch y nng lc cng ngh ca mt doanh nghip v nhng ch tiu c th o
lng c. Theo l thuyt v thc t rt ra mt h thng cc ch tiu sau:
a/ Nng lc vn hnh.
- Nng lc s dng v kim tra k thut, vn hnh n nh dy chuyn sn xut theo quy trnh,
quy phm v cng ngh.
- Nng lc qun l sn xut, bao gm: xy dng k hoch sn xut v tc nghip, m bo cht
lng sn phm, kim sot cung ng vt t, m bo thng tin.
- Nng lc bo dng thng xuyn thit b cng ngh v ngn nga s c.
- Nng lc khc phc s c xy ra.
b/ Nng lc tip thu cng ngh t bn ngoi.
- Nng lc tm kim, nh gi v chn ra cng ngh thch hp vi yu ca sn xut kinh doanh.
- Nng lc la chn hnh thc tip thu cng ngh ph hp nht (lin doanh, licence)
- Nng lc m phn v gi c, cc iu kin i km trong hp ng chuyn giao cng ngh.
- Nng lc hc tp, tip thu cng ngh mi c chuyn giao.
c/ Nng lc h tr cho tip thu cng ngh.
- Nng lc ch tr d n cho tip thu cng ngh.
- Nng lc trin khai ngun nhn lc tip thu cng ngh.
- Nng lc tm kim, huy ng vn cho u t.
- Nng lc xc nh cc th trng mi cho sn phm ca mnh v m bo u vo cn thit
cho sn xut.
d/ Nng lc i mi cng ngh.
- Nng lc thch nghi cng ngh c chuyn giao (c nhng thay i nh v sn phm, thay
i nh v thit k sn phm v nguyn liu)
51
- Nng lc sao chp (lm li theo mu) c th c nhng thay i nh v quy trnh cng ngh.
- Nng lc thch nghi cng ngh c chuyn giao bng thay i c bn v sn phm, v thit
k sn phm v nguyn liu.
- Nng lc thch nghi cng ngh c chuyn giao bng thay i c bn v quy trnh cng ngh.
- Nng lc tin hnh nghin cu trin khai thc s, thit k quy trnh cng ngh da trn kt
qu nghin cu v trin khai.
- Nng lc sng to cng ngh, to ra cc sn phm hon ton mi.
2.2.2. nh gi nng lc cng ngh
1- Khi nim
Nng lc cng ngh l kt hp ca nhng quan h, tng tc gia cc t chc, kh nng v
ngun lc v cc nhm li ch, th hin s a dng ca cc yu t nh:
- Kh nng iu hnh qu trnh sn xut.
- Kh nng ca c s h tng phc v cho pht trin cng ngh.
- Kh nng ng gp ca cc ngun lc.
- Kh nng lin kt gia cc tc nhn thc y s pht trin ca cc thnh phn cng ngh.
- Lc lng lao ng lnh ngh.
- Hm lng cng ngh ca cc sn phm ...
Nh vy nh gi nng lc cng ngh rt phc tp v cn phi nh gi c cc yu t c
bn ca nng lc cng ngh l nng lc hp th, thch nghi, ci tin cng ngh nhp v nng lc
i mi cng ngh.
C th da vo phng php lun ca Technology Atlas Project do APCTT thc hin
nh gi nng lc ca cng ngh. Vic nh gi ny c th tin hnh cp quc gia, ngnh hoc
doanh nghip.
nh gi nng lc cng ngh cp quc gia, cp ngnh nhm mc ch :
- Gip cho vic hoch nh chin lc pht trin cng ngh v chnh sch cng ngh.
- Bng cc phng php lun v phng php tnh ton hp l xc nh mt mnh, mt yu ca
c s, ca ngnh, quc gia so vi quc gia khc trong khu vc v so vi cc nc khc trn th
gii t trong k hoch pht trin c bin php v i sch cho ph hp.
- Xc nh c trng thi cng ngh ca c s, ch yu v trnh cng ngh v nng lc ni
sinh hot ng.
Trong thc t, cp c s c coi l quan trong nht, v vy xc nh nng lc cng ngh c s
l ch yu. T nng lc cng ngh c s tp hp li ta c nng lc cng ngh ngnh v quc gia.
2- Cc bc c bn nh gi nng lc cng ngh ngnh cng nghip (hay ngnh kinh t)
Bc 1: Gii thiu v nh gi tng quan v ngnh cng nghip hay ngnh kinh t.
- Gii thiu v tr ca ngnh so vi cc ngnh kinh t khc trong nc.
- Gii thiu kh nng v thnh tu ca ngnh.
Bc 2: nh gi nh tnh nng lc cng ngh
- nh gi nh tnh nng lc cng ngh ca ngnh (c s liu tham kho so snh vi mt s
nc)
- nh gi kh nng ng ho cng ngh nhp
52
- nh gi kh nng pht trin cng ngh ni sinh
Bc 3: nh gi ngun ti nguyn
- Gii thiu ton cnh ngun lc t nhin, c bit c s liu i chiu ngun lc t nhin ln,
nh: Khong sn, nhin liu v.v
- C s liu so snh ngun lc t nhin ca quc gia so vi ton cu, hay ngun lc so u
ngi.
Bc 4: nh gi ngun nhn lc
- Gii thiu bng phn tch ngun nhn lc
- Gii thiu phn b k nng, k xo, tay ngh v c cu lc lng lao ng theo cc giai on
chuyn i.
Bc 5: nh gi c s h tng
- nh gi, xem xt cng cc pha ca chui pht trin cc thnh phn cng ngh.
- nh gi tc ng ca cc yu t thc y cc thnh phn cng ngh.
- nh gi hiu qu tng tc gia cc tc nhn thc y v cc pha ca chui pht trin.
- nh gi cng lin kt ca c s h tng v cc n v sn xut.
Bc 6: nh gi c cu cng ngh
- Biu din c cu cng ngh ngnh di dng biu cc, trong di vc t s biu th
gi tr gia tng, cn gc gia vc t v trc x biu th h s ng gp ca cng ngh.
- Phn tch c cu cng ngh ca ngnh trong mt s nm, ch ra nhng thay i trong nng lc
cng ngh.
Bc 7: nh gi nng lc cng ngh tng th.
Nhng kt qu thu c cc bc nh gi cc mt nhn lc, ti nguyn, c s h tng, c
cu cng ngh cc bc 3, 4, 5 v 6 c th t hp li c mt ch s nng lc cng ngh tng
th ca ngnh.
3- nh gi nng lc cng ngh ca doanh nghip
Khi phn tch nng lc cng ngh ca mt ngnh hay mt quc gia khng th tch ri hai b
phn ca nng lc cng ngh l trnh cng ngh v kh nng pht trin cng ngh ni sinh,
cho nn khi phn tch nng lc cng ngh ca mt doanh nghip, mt cng ty cng khng th tch
ri hi b phn . Tuy nhin, phm vi mt doanh nghip nng lc ni sinh khng th dng cc
ch tiu nh vi ngnh hay quc gia nh gi. Mt s chuyn gia nu ln rng c s, nng
lc ni sinh c nh gi thng qua cc ch tiu to ra cc thnh phn cng ngh.
ng tic khi phn tch nng lc cng ngh c s nh lng th li cha c phng php
no tng hp m ch xc nh ring l.
Theo Atlas cng ngh ch xt theo trnh cng ngh tnh hm h s ng gp, cn phn
nng lc pht trin cng ngh ni sinh th xt ring l trnh by theo 4 nng lc nh trnh by
(nng lc vn hnh, nng lc tip thu cng ngh, nng lc h tr tip thu cng ngh v nng lc
i mi).
a/ nh gi nh lng nng lc cng ngh c s theo Atlas cng ngh
C s ca phng php ny l tp hp cc kin thc nghin cu, phn tch, tnh ton v
xc nh gi tr to c do ng gp ca cng ngh khi thc hin hot ng mt cng ngh c
53
th mt c s c th. Cn c vo gi tr to c do cng ngh, ta c th kt lun nng lc cng
ngh c s cao hay thp. Theo l thuyt ta c cng thc:
TCA = .TCC.M
hay TCA = .TCC.VA
Trong :
- TCA : Gi tr to c do cng ngh
- : H s mi trng cng ngh quc gia ( < 1)
- M : Gi tr sn lng
- VA : Gi tr gia tng
- TCC : Hm h s ng gp ca cng ngh hay hm h s ng gp ca cc thnh phn cng
ngh
TCC = Tt. Hh. Ii. Oo
Trong :
- T : H s ng gp ca phn k thut
- H : H s ng gp ca phn con ngi
- I : H s ng gp ca phn thng tin
- O : H s ng gp ca phn t chc
- t, h, i, o - Cng ng gp ca cc thnh phn cng ngh tng ng
Theo quan im cng ngh, hai doanh nghip c cng mc hm lng cht xm, doanh
nghip no to ra gi tr gia tng ln hn s c nng lc cng ngh cao hn. Tuy nhin, nu mt
doanh nghip sn xut mt lng gi tr gia tng ln vi hm lng cht xm thp, nng lc cng
ngh s khng th bng doanh nghip sn xut lng gi tr gia tng t hn nhng c h s ng
gp cng ngh cao hn, v so snh gi tr ng gp cng ngh chung s thp hn. iu ny c th
gii thch trn th ta cc (r, ) vi r = VA, = arsin(), khi cc doanh nghip c cng a
phng c th loi b , trc tung biu th gi tr ng gp ca cng ngh. to gi tr ng gp
cng ngh G, doanh nghip c h s ng gp nh hn () s phi sn xut lng VA ln hn
(r>r).
r r
Qua hm h s trn ta thy, tt c cc thnh phn cng ngh u c mt ng thi trong bt

k cng on no v lun b sung, tng tc ln nhau. Cho nn h s ng gp ca cng ngh l
54
tch ca cc h s thnh phn, mi h c gn mt s m tng ng th hin cng ng gp
ca thnh phn trong h s ng gp chung.
Cc gi tr T, H, I, O c chun ho gia 0 v 1 trc khi a vo biu thc. Cc s m,
c xc nh theo phng php so snh tm quan trng tng i mt v lp thnh ma trn sau
phn tch theo gi tr ring.
xc nh gi tr hm h s ng gp ca cng ngh chng ta c th tin hnh theo 6 bc:
Bc 1: M t cc qu trnh sn xut.
Phn tch dy chuyn sn xut thy c cc giai on ca qu trnh. Th d cc giai on
c bn trong nh my Lin hp gang thp: Thiu kt, luyn cc, luyn gang, luyn thp, c, cn
v gia cng tinh.
Bc 2: Lp bng thang tr cho phc tp (hay nng cao) v th tc cho im 4 thnh phn
cng ngh (Bng 6.1).
Bng thang im c cho t 1 n 9 theo cp phc tp (hay nng cao t thp n
cao). S chng ln gia hai cp lin tip ch rng trong thc tin, ranh gii r rng gia hai cp k
nhau l khng thc hin c. Th tc cho im c p dng cho cc phng tin chuyn i
nh sau:
+ Kim tra cht lng 4 thnh phn cng ngh v cc thng tin ph hp.
+ Trn c s kim tra cht lng, xc nh tt c cc mc chnh ca 4 thnh phn cng
ngh ca phng tin chuyn i.
V d: Trong nh my lin hp gang thp
- Phn k thut: Xng lin kt, xng luyn cc, l cao, l luyn thp, xng c, xng cn
thp.
- Phn con ngi: Cng nhn, c cng, cn b qun l, cn b nghin cu v trin khai.
- Ring phn t chc v thng tin c nh gi ch cp Cng ty.
Vi mi thnh phn cng ngh s chn phc tp vi gii hn di v gii hn trn.
Bng 6.1: Mc phc tp ca cc thnh phn v im tng ng.
Phn k thut Phn con Phn thng tin Phn t chc im
ngi
Th cng Vn hnh Thng bo tn hiu ng trc 1.2.3
C ng lc Lp rp Thng tin m t ng vng 2.3.4
Vn nng Sa cha Thng tin lp t M mang 3.4.5
Chuyn dng Sao chp Thng tin sa cha Bo ton 4.5.6
T ng Thch nghi Thng tin thit k n nh 5.6.7
T ng c my tnh Ci tin Thng tin m rng Nhn xa 6.7.8
T hp cao i mi Thng tin nh gi Dn u 7.8.9
Bng 6.2: Xc nh gii hn trn v di ca thnh phn T
Thnh phn T Mc phc tp Gii hn di Gii hn trn
Thiu kt T ng 5 7
55
L cc T ng 5 7
L cao My tnh ha 6 8
Luyn thp My tnh ha 6 8
c My tnh ha 6 8
Cn My tnh ha 6 8
Bng 6.3: Xc nh gii hn trn v di ca thnh phn H
Thnh phn H Mc phc tp Gii hn di Gii hn trn
Cng nhn Lp t 2 4
c cng M phng 4 6
Nh qun tr Thch nghi v ci tin 5 8
Nh nghin cu v pht trin i mi 7 9
Bc 3: nh gi trnh hin i.
T bc 1 khi xc nh c gii hn trn v gii hn di phc tp ( nng cao) ca
4 thnh phn cng ngh, th v tr ca mi thnh phn nm trong khong cc gii hn ny ph
thuc vo trnh hin i ca n. Vic xc nh trnh hin i ca mt thnh phn cng ngh
lin quan ti c trng k thut v tnh nng ca phng tin ang xt v nhng phng tin
tng ng c coi l tt nht trn th gii.
S dng cc tiu chun nh gi tng thnh phn (thang im t 0 n 10). im c tnh
bng cc biu thc sau:
- i tng i ca thnh phn T:
n
T
g =1
gi
Pi =
n
Trong Tgi l im tng ng vi tiu chun th g ca i tng i ca thnh phn T
- i tng j ca thnh phn H
m
H
v =1
vj
Cj =
m
Trong Hvj l im tng ng vi tiu chun th v ca i tng j ca thnh phn H
- i tng k ca thnh phn I
b
A
x =1
xk
Ak =
b
Trong Axk l im tng ng vi tiu chun th x ca i tng k ca thnh phn I
- i tng l ca thnh phn O
56
p
O
z =1
zl
El =
p
Trong Ozl l im tng ng vi tiu chun th z ca i tng l ca thnh phn O
Bc 4: T cc gi tr thu c trn, chng ta c th tnh ton h s ng gp tng thnh
phn cng ngh ng vi tng cng on bin i.
1 i T ti Tdi
Ti = T
d + P
i

9
10
1 j H tj H dj
Hj = H d + C j

9 10
1 k I kt I dk
Ik = I
d + A
k

9
10
1 l O lt Odt
Ol = Od + E l

9 10
Trong cc cng thc trn ch s t l gi tr trn, ch s d l gi tr di.
Trong mi cng on, mi thnh phn cng ngh c mt trng s (). T ta c th xc
nh c gi tr ca T, H, I, O:
m
T= T .
i =1
i i
Trong :
- i: Cng on th i
- m: Tng s cng on
- i: Trng s ca phn k thut ng vi cng on i
m
H= H
j =1
j . j
Trong :
- j : cng on th j
- j: Trng s ca phn con ngi ng vi cng on j
m m
I= I
k =1
k . k O= O .
l =1
l l
- k: Trng s ca phn thng tin ng vi cng on k

- l: Trng s phn t chc ng vi cng on th l
Bc 5: nh gi cng ng gp ca cc thnh phn cng ngh (t, h, i, o).
Theo Atlas cng ngh c th s dng ma trn so snh tng cp.
57
Lp ma trn so snh tng cp da vo s sp xp cc thnh phn cng ngh theo th t v
tm quan trng (cng nh th t ca cc ) v da vo thang mc tng i. Sau khi chun
ha (t +h + I + o = 1) s xc nh c cc gi tr
C th thy rng vic phn tch gi tr c trng ca ma trn ny s duy tr th t u tin ca
cc gi tr ang so snh. Ngha l ci ny quan trng hn ci kia th vc t thnh phn ring ca
n s ln hn. V vy, trng s cn thit ca tm quan trng i vi tng gi tr s c nh vc t
ring c chun ho.
Bng 6.4: Bng gi tr quan trng tng i khi so snh i mt.
Mc quan nh ngha Gii thch
trng
1 Mc quan trng tng ng Hai hot ng c ng gp nh nhau cho
mc tiu
3 Quan trng hn hot ng kia C bng chng li hn nhng cha kt lun
5 Quan trng hn nhiu C bng chng r rt v cc tiu chun
logic chng t quan trng hn.
7 Tm quan trng c chng minh C bng chng kt lun
9 Quan trng hn tuyt i Bng chng c khng nh mc cao
nht c th
2,4,6,8 Gi tr trung gian gia hai bc Cn s tha hip
Bc 6: Tnh ton gi tr hm h s ng gp ca cng ngh

S dng cc gi tr xc nh c qua cc bc (2-3-4-5). Ta c gi tr hm h s ng
gp ca cng ngh (TCC) theo cng thc:
TCC = Tt . Hh . Ii . Oo
V tt c cc h s T, H, I, O u nh hn 1 v tng hp bng 1 (sau khi chun ho) nn gi
tr cc i ca s bng 1. Hm h s ng gp ca cng ngh ca mt doanh nghip hay cng ty
cho bit s ng gp ca cng ngh vo hot ng chuyn i vo kt qu u ra ca doanh
nghip. Ni cch khc TCC cng c th xem nh gi tr cng ngh gia tng trn mt n v u
ra. Hiu theo cch ny ta thy r doanh nghip c khi lng u ra ln hn s c gi tr gia tng
ca cng ngh nhiu hn so vi doanh nghip c cng TCC nhng sn phm u ra thp hn.
T cc s liu T, H, I, O hay Tt . Hh . Ii . Oo ta c th v th biu din hin trng
cng ngh. V d: T
1
O H
1
I
58
Hnh 6.1: Biu din 4 thnh phn cng ngh
T cc bc trong qu trnh m t, tnh ton trn, chng ta c th lp s qu trnh xc
nh gi tr hm h s ng gp ca cng ngh nh trn hnh 6.2.
Thang gi tr v So snh cc thnh Thang gi tr mc quan

phc tp ca cc phn cng ngh vi trng tng i tng
thnh phn cng ngh trnh hin i cp ca cc thnh phn
tng ng cng ngh
Tt, Td, Ht, Hd Pi, Pj, Ak, Ei Ma trn u tin

It, Id, Ot, Od 4x4
Trng T t
1 T i T i s
Ti = Tdi + Pi t d

9 10 i H h
x j
Hj = . k I i
Ik = . l
Ot = . O o
TCC = Tt. Hh. li.

Oo
TCA = . . M
Hnh 6.2: S khi tnh gi tr ng gp ca cng ngh
b/ Phn tch nh lng nng lc cng ngh c s theo phng php kt hp

Ngoi phng php phn tch mc a, da trn c s ca Atlas cng ngh, trong mt ti
nghin cu v nng lc cng ngh ca doanh nghip m b mn Qun l Cng ngh tin hnh, b
mn a ra phng php phn tch nh lng nng lc cng ngh c s theo phng php kt
hp, xin c trnh by tham kho.
Ni dung ca phng php l tnh gi tr ng gp ca cng ngh vo gi tr kinh t ca
doanh nghip hay chnh l xc nh hm h s ng gp ca cng ngh trn c s tch hp hai yu
t trnh cng ngh thng qua hm h s ng gp cng ngh (nh phng php ca Atlas cng
ngh) v nng lc pht trin cng ngh ni sinh (gi tt l nng lc cng ngh ni sinh) ca doanh
nghip thng qua 4 thnh phn nng lc cng ngh.
59
Nh vy, nng lc cng ngh c nh gi thng qua gi tr to c do cng ngh. Nhng
cch tnh c khc phng php trn.
TCA = .TCC.C.M
Hay TCA = .TCC.C.VA
Trong :
- C l h s ng gp theo nng lc ni sinh cng ngh.
- TCC: Hm s ng gp ca cng ngh theo trnh cng ngh
TCC = Tt . Hi . Ii. Oo
Cch xc nh TCC nh trnh by trn, cn C c xc nh nh sau:
Cc thnh phn nng lc ni sinh cng ngh gm:
- Nng lc vn hnh, k hiu C1
- Nng lc tip thu cng ngh, k hiu C2
- Nng lc h tr tip thu cng ngh, k hiu C3
- Nng lc i mi, k hiu C4
Cn c vo thang im chun ng vi tng loi nng lc cc chuyn gia s cho im, sau
tnh tng hp li.
V d: Nng lc vn hnh V1 gm c:
- Nng lc s dng v kim tra k thut, vn hnh n nh dy chuyn sn xut. Cvh1
- Nng lc qun l sn xut .Cvh2
- Nng lc bo v, bo dng . Cvh3
- Nng lc khc phc s c. Cvh4
Ta s tnh c C1 theo cng thc:
Cvh1 + Cvh 2 + Cvh3 + Cvh 4
C1 = Cvh =
n.5
Trong :
- n: S thnh phn chn ( y l 4)
- 5: im cho ti a ng vi mi thnh phn
Tng t ta c th xc nh c C2, C3, C4.H s ng gp ca nng lc ni sinh c xc
nh theo cng thc:
1 1 4
C = (C1 +C2 +C3 + C4) = Ci
4 4 i =1
C c gi tr t 0 n 1
2.2.3. Cc bin php nng cao nng lc cng ngh
1- Nng cao nhn thc v hiu bit v nng lc cng ngh
Nh nu trn, nng lc cng ngh l vn quan trng. c bit ta cn nhn mnh thm
trong giai on u cng nghip ho, hin i ho t nc, mun pht trin v trng thnh vng
vng tu thuc mt phn vo cng sc v hiu qu phn u to ra nhng nng lc cng ngh
vn ti thnh tho lm ch cng ngh, tt nhin cn tu thuc vo nhiu nhn t nm ngoi
60
phm vi mun ca chng ta.Phn tch v nng cao nng lc cng ngh ng ngha vi pht trin
cng ngh.
Phn tch, nh gi v nng cao nng lc cng ngh khng phi l cng vic ca ring ai m
l trch nhim ca c cng ng, chnh v vy t c ch n t chc phi ng b v khuyn
khch mi ngi cng tham gia. Mc tiu cui cng m chng ta cn c l c c nng lc cng
ngh gii quyt tt nht cc vn cng ngh t ra.
2- Xy dng yu cu nng lc cng ngh c s, ngnh, quc gia
Theo l thuyt cng nh kinh nghim ca cc nc pht trin, trong qu trnh pht trin kinh
t mun nn kinh t tng trng cao v n nh, ng vi tng thi k phi xc nh cho c thc
trng nng lc cng ngh t v kt hp vi cc mc tiu pht trin kinh t, x hi xy dng
c cc yu cu nng lc cng ngh cho tng thi k pht trin. im mu cht ca nh gi
thc trng nng lc cng ngh l phi nu bt c mt mnh cn pht huy, mt yu cn khc
phc v nhng vn tng cng v b sung.
3- Tip tc nghin cu v hon thin phng php phn tch nh gi nng lc cng
ngh
phc v cho vic phn tch, nh gi nng lc cng ngh. Vic u tin l xc nh
phng php phn tch nng lc cng ngh.
Nhiu nc, c bit cc nc ng Nam dng phng php trong Atlas cng ngh. Mun
nng cao nng lc cng ngh, th vic u tin l xc nh c thc trng t c gii php
cho nn vic nghin cu v hon thin phng php phn tch nng lc cng ngh l ht sc cn
thit.
i vi nc ta phng php phn tch nh lng nng lc cng ngh cn tho mn cc yu
cu sau:
- Xc nh c nh lng trng thi cc thnh phn cng ngh ang s dng (4 thnh phn
cng ngh).
- Xc nh c hiu qu kinh t ca cng ngh mt cch r rng i vi mt c s c th.
- Kt qu xc nh thng qua phng php c th dng so snh vi cc doanh nghip trong
nc, i chiu vi cc doanh nghip cng loi khu vc ng Nam . Mun th phng php
phi lun c b sung, iu chnh nh s tham kho phng php ca khu vc.
- Phng php cn n gin, d p dng c kt qu trong thi gian ngn.
- Kt qu ca phng php phi c kh nng tch hp khi qut c nng lc ca ngnh v
quc gia.
Phng php s tng bc c hon chnh v kh thi nu:
- Phng php c p dng trong bi cnh ng b v thng nht gia cc doanh nghip.
- Thi gian thc hin ng nht to iu kin phn tch so snh gia cc doanh nghip v
tng hp c theo ngnh.
- C s tham gia tch cc v hiu qu ca cc cn b ch o ngnh, c s, a phng.
- C s tham gia t gic, tch cc, sng to, nhy bn ca cn b c s trong iu tra phn tch.
- Phng php iu tra ly mu phi khoa hc, t m, n gin, chnh xc.
- C b phn nghin cu (nhm chuyn gia) nghin cu xut quy trnh xc nh tng loi
ch tiu ring l ca trnh cng ngh v nng lc ni sinh cng ngh.
61
- C b phn nghin cu (nhm chuyn gia) nghin cu, iu tra, kho st, phn tch mi
trng quc gia nh hng ti cng ngh xut h s (ch s mi trng cng ngh) v lp
thnh bng h s tra cu cho cc cng trnh nghin cu lin quan ti cng ngh v nng lc cng
ngh.
- Cc nhm chuyn gia am hiu k tng ngnh, lnh vc l c s nghin cu xut cc tiu
thc v phng php cho im cc tham s, yu t cng ngh v nng lc cng ngh trnh by
trn.
- Tng bc c th chun ho cc cng on phn tch nng lc cng ngh v c tr gip ca
cng ngh thng tin.
4- To ngun nhn lc cho cng ngh
to iu kin pht trin kinh t da trn nn tng pht trin cng ngh cn phi to ra
ngun nhn lc c o to v cng ngh ph hp nhu cu x hi v mt iu quan trng na l
to c hi thch hp cho vic tuyn dng lc lng lao ng theo ng lnh vc chuyn mn ca
h. Nh vy vic to ngun nhn lc cng ngh l mt trong nhng khu quan trng nhm cng
c nng lc cng ngh quc gia ni chung v nng lc cng ngh ngnh, c s ni ring.
c ngun nhn lc cng ngh ph hp, phi bit nh gi ngun nhn lc trn c s
quy hoch v xc nh k hoch xy dng ngun nhn lc mt cch khoa hc v c h thng.
5- Xy dng v cng c h tng c s cng ngh
Nh chng ta thy trn nng lc cng ngh mnh hay yu quyt nh mt phn ch yu
do c s h tng cng ngh.
i vi cc nc ang pht trin nh nc ta vn ny cng phi nhn mnh. Trc mt c
th chng ta cn lu :
- i vi trng hc ni chung cn ch trng trang thit b phc v th nghim v thc hnh,
trnh tnh trng hc sinh hc chay hoc thc hnh vi trang thit b lc hu, sau khi ra trng
kh nng hnh ngh khng b hn ch so vi bng cp.
- i vi cc t chc nghin cu v pht trin cn xy dng v cng c cho ph hp vi c ch
th trng, c bit cn tp trung y trang thit b khu nghin cu v th nghim thi
gian nghin cu khng ko di, c iu kin th nghim quy m bn cng nghip, nhanh chng
hon thin cng ngh, hn ch ri ro v c kh nng cnh tranh vi cng ngh nc ngoi gii
thiu.
- Phi thng xuyn b sung nhn lc c nng lc cho cc vin nghin cu, trng i hc, c
quan nghin cu c nng lc mnh hn cc c s sn xut, th mi to ra c hi mi xut
cng ngh mi cng nh c kh nng lm chc nng t vn, hng dn c s sn xut hot ng
v c bit l la chn hp l cng ngh nhp.
- Cn c cc bin php nhm to ra cc iu kin cn thit mi quan h gia o to, nghin
cu v thc tin sn xut gn lin vi nhau, phc v v h tr ln nhau.
- Cng c v tng cng trang thit b h thng o lng, kim tra cht lng m bo s
cn i vi trnh trong khu vc v trn th gii, to c s cho hng ho nc ta d dng thm
nhp th trng ngoi nc.
- Cng c v hon chnh mng li cc c quan thng tin khoa hc - cng ngh cung cp
thng tin y " bit" v " lm".
62
- Tng cng v pht huy tc dng tch cc ca cc t chc t vn, c bit t vn v chuyn
giao cng ngh v u t, cn b sung i ng cn b thnh tho nghip v cng nh to c s d
liu cn thit thc hin c cht lng cng tc t vn.
TM TT
1- nh gi cng ngh l vic phn tch nh lng hay nh tnh cc tc ng ca mt cng
ngh hay mt h thng cng ngh i vi cc yu t mi trng xung quanh.
2- Mc ch ca nh gi cng ngh :
- nh gi cng ngh chuyn giao hay p dng mt cng ngh.
- nh gi cng ngh iu chnh v kim sot cng ngh.
- nh gi cng ngh cung cp mt trong nhng u vo cho qu trnh ra quyt nh.
3- Cc nguyn tc nh gi cng ngh.
- An ton.
- Khch quan.
- Khoa hc
4- Cc yu t ca mi trng tc ng n vic nh gi cng ngh.
- Cc yu t cng ngh.
- Cc yu t kinh t.
- Cc yu t u vo.
- Cc yu t mi trng.
- Cc yu t dn s.
- Cc yu t vn ho - x hi.
- Cc yu t chnh tr - php l.
5- Cc loi hnh nh gi cng ngh.
- nh gi cng ngh nh hng vn .
- nh gi cng ngh nh hng d n.
- nh gi cng ngh nh hng chnh sch.
- nh gi cng ngh theo nh hng cng ngh
6- Cc cng c, k thut s dng trong nh gi cng ngh.
- Phn tch kinh t.
- Phn tch h thng.
- nh gi mo him.
- Cc phng php phn tch tng hp
7- Nng lc cng ngh quc gia, ngnh l kh nng ca mt nc, mt ngnh trin khai cc
cng ngh hin c mt cch c hiu qu v ng ph c vi nhng thay i ca cng ngh.
8- Phn loi nng lc cng ngh :
- Nng lc vn hnh.
- Nng lc giao dch cng ngh.
- Nng lc i mi.
63
- Nng lc h tr.
9- Phn tch, nh gi nh lng nng lc cng ngh
- Theo Atlats cng ngh : TCA = TCO TCI = . TCC. VA
-Theo phng php kt hp : TCA = . TCC. C. VA
CU HI N TP
1- nh gi cng ngh l g ? Mc ch ca vic nh gi cng ngh ?
2- Trnh by cc nhm yu t trong s tng tc gia cng ngh v mi trng ?
3- Trnh by cc bc c bn trong ni dung tng qut ca nh gi cng ngh ? Ti sao cn
phi gii hn ni dung mt nh gi cng ngh ?
4- Trnh by phng php phn tch chi ph - li nhun trong nh gi cng ngh.
5- Trnh by phng php phn tch chi ph - hiu qu trong nh gi cng ngh.
6- Trnh by cc bc c bn phn tch nng lc cng ngh cc ngnh cng nghip hay
ngnh kinh t ?
7- Nu mt s bin php nng cao nng lc cng ngh ?
8- Trnh by mt cch tng qut phng php phn tch nh lng nng lc cng ngh c
s? ngha ca phng php ny trong thc t ?
64
CHNG 3: D BO V HOCH NH CNG NGH
GII THIU
1- Mc ch, yu cu
Chng 3 gii thiu khi qut v d bo v hoch nh cng ngh. Sau khi hc xong chng
ny, hc vin cn nm c mt s yu cu sau :
- a ra c khi nim v d bo cng ngh.
- Cc phng php d bo cng ngh
- Bit cch s dng cc k thut trong d bo cng ngh.
- Hiu c khi nim v qu trnh hoch nh cng ngh.
2- Ni dung chnh.
- D bo cng ngh.
- Hoch nh cng ngh
NI DUNG
3.1. D BO CNG NGH
1- Khi nim
D bo cng ngh (Technology Forecasting - TF) l vic xem xt mt cch c h thng ton
cnh cng ngh c th xy ra trong tng lai gip d on c tc tin b ca cng ngh. D
bo cng ngh bao gm:
- Theo di mi trng cng ngh.
- D on nhng thay i ca cc cng ngh.
- Xc nh cng ngh bng vic nh gi cc kh nng la chn.
Theo H.Noori, D bo cng ngh bao gm d on s pht trin ca cng ngh v xem xt
tc ng ca cng ngh n ngnh cng nghip, nhm gip cho Ban qun tr hiu r hn cc xu
hng tng lai ra quyt nh.
V d bo cng ngh h tr cho vic ra quyt nh nn kt qu d bo phi l nhng kt lun
nh lng v phi th hin mt tin cy cn thit.
C quan im cho rng d bo cng ngh ch dnh cho nhng cng ty ln v nhng cng ty
ny mi c kh nng thc hin y qu trnh thu thp v phn tch d liu da trn nhng k
thut hin i. Tuy nhin cc cng ty nh cng phi i mt vi nhng thay i trong tng lai
nn phi c mt vi hnh thc d bo cng ngh ra quyt nh ngay c khi quyt nh ch da
trn s phn on ca CEO. CEO c th ch cn s dng nhng k thut d bo n gin, mc d
n khng c chnh xc so vi trng hp u t ln cho cc k thut d bo hin i. Do vy,
vn khng phi l d bo hay khng, m l: cn phi d bo vi qui m nh th no v s
dng nhng k thut no l thch hp nht.
2- S cn thit ca d bo cng ngh
Nhng l do sau y ni ln s cn thit ca d bo cng ngh :
65
- Trong tng lai, doanh nghip mun tn ti th phi thay i (v mi th u thay i) v s
thay i ny phi ng lc v p ng c nhu cu. D bo cng ngh gip cho vic d on
cc nhu cu ny.
- D bo cng ngh cn cho hoch nh cng ngh.
- D bo cng ngh gip cho Ban qun tr cp cao trong vic xy dng chin lc cng ty. Khi
xy dng chin lc phi phn tch mi trng. Cng ngh l mt yu t ca mi trng v m
nn cn phi d bo cng ngh bit c xu hng pht trin ca n. Khi cng ngh thay i
c th nh hng n hot ng ca doanh nghip, thm ch c trng hp doanh nghip phi
hoch nh li chin lc kinh doanh.
- D bo cng ngh cn cho vic nh gi nguy c cnh tranh. Nguy c cnh tranh thng xy
ra khi c s xut hin ca cng ngh mi. nh gi nguy c ny, khng ch d bo kh nng
ca cng ngh pht trin sn phm m cn d on xem sn phm mi c c th trng chp
nhn hay khng.
3- p dng ca d bo cng ngh
D bo cng ngh c p dng trong cc lnh vc sau y:
- Hoch nh chnh sch khoa hc v cng ngh. D bo cng ngh cn thit cho vic xy
dng chnh sch cng ngh. Nhng quyt nh v u tin v chin lc pht trin, chuyn giao
cng ngh c th thc hin hp l nh vo d bo cng ngh. D bo cng ngh cng rt cn cho
vic hoch nh ngun nhn lc khoa hc - cng ngh.
- Nhng quyt nh ca chnh ph. D bo cng ngh rt hu ch cho vic hoch nh ca
chnh ph trong cc lnh vc:
Bo v mi trng.
Cnh bo nhng hu qu cng ngh.
Ci thin cc lnh vc dch v thch ng vi s pht trin ca cng ngh.
- Hoch nh R&D. D bo cng ngh h tr cho hoch nh R&D bng cch:
D on tc lc hu ca cng ngh v sn phm hin c.
Xc nh nhng cng ngh tim nng.
Xc nh nhng cng ngh c kh nng sinh li trong di hn c s u tin cho hot
ng R&D.
D on nhng tin b cng ngh c n lc duy tr hoc to li th cnh tranh.
- Pht trin sn phm mi. D bo cng ngh c th cung cp cc thng tin sau:
c lng nhu cu.
c lng thi im pht trin sn phm v xc sut thnh cng.
nh gi kh nng lc hu ca cng ngh trc khi a sn phm ra th trng.
D on s cnh tranh v cng ngh.
Xc nh nhng cng ngh cnh tranh.
Hng dn doanh nghip nh hng li hot ng trong tng lai.
4- Phng php d bo cng ngh
C 2 phng php d bo cng ngh: d bo thm d (Exploratory TF-ETF) v d bo
chun (Normative TF-NTF), (hnh 3.1).
66
ETF nhm cung cp kh nng thm d n tng lai. D bo ny p ng nhng thng tin
nh hng cng ngh v kh nng pht trin nhng cng ngh mi. Theo Worlton, ETF l xut
pht t hin ti v dn dn hng v tng lai.
NTF nhm nh hng theo mc tiu c xc nh cng nh mc tiu tng lai gip
la chn c cc yu cu tng ng. Theo Worlton, NTF l vch ra tng lai v xc nh
nhng hot ng cn thit bin tng lai thnh hin thc.
Thc t, ngi ta cn phi s dng tng hp cc phng php, c ETF v NTF.
Phng php d bo cng ngh
D bo thm d D bo chun
Ch quan Khch quan Phn tch Hoch nh
C nhn nh tnh Nhim v Tm nhn
Nhm nh lng Mc tiu K hoch

nghin cu
- Hnh 3.1. Phng php d bo cng ngh
5- K thut d bo cng ngh
Cc k thut d bo c th c phn thnh nhiu nhm. Mt s nhm nh sau:
- Trc gic (Intuitive models): y l k thut c s dng rng ri. D bo c gn lin vi
cc chuyn gia theo tng lnh vc chuyn mn. Cc chuyn gia da vo kinh nghim, kin thc,
trc gic ca mnh c th a ra cc tng ph hp vi xu hng pht trin tng lai. Mt vi
k thut nh:
Delphi.
Phn tch tc ng cho (Cross - impact analysis).
- Ngoi suy xu hng (Trend extrapolation models). Nguyn tc c bn ca k thut ny l:
Tng lai l s pht trin ca qu kh. Gm cc k thut nh:
ng cong xu hng (Trend curve).
Tng quan xu hng (Trend correlation).
Tng t (Analog).
- Cu trc (Structural models): K thut ny c s dng phn tch h thng cng ngh,
qu trnh v cc vn cng ngh tm cch gii quyt tt nht, bao gm:
Cy thch hp (Relevance tree).
Phn tch hnh thi hc (Morphological analysis).
Sau y s gii thiu mt s k thut d bo cng ngh.
67
a/ Phng php Delphi
K thut ny do O. Helmer v cc cng s cng ty RAND xut, thc cht l s ci bin
k thut brainstorming ch khc l khi ly kin ca cc chuyn gia ngi ta s dng nhng
hnh thc khin h tp trung vo nhng suy ngh ring v trnh trao i kin vi nhau. Cc bc
tin hnh nh sau:
Bc 1: Cc chuyn gia xc nh cc pht minh v sng ch ch yu c th thc hin trong
khong thi gian nht nh trong tng lai.
Bc 2: Xc nh xc sut xy ra cc s kin trong cc khong thi gian cho trc v mc
thng nht kin ca cc chuyn gia bng cch tnh gi tr trung bnh v cc gii hn i vi xc
sut thc hin s kin t 50% tr ln.
Bc 3: Mt s chuyn gia gii thch kin ca h, nu nhng kin ny qu khc bit vi
kin ca a s. Cc nh phn tch xy dng li phiu cu hi. Xc nh cc gi tr trung bnh v
gii hn mi.
Bc 4. Tip tc nng cao mc thng nht kin (tng t nh bc 3). Xc nh c
khong thi gian xy ra s kin hp.
Do vy k thut Delphi rt hu ch cho vic d bo cc tin b khoa hc - cng ngh.
b/ ng cong xu hng
Nu s pht trin ca cng ngh gm mt chui cc bin c ngu nhin th khng th thit
lp mi quan h gia tc pht trin cng ngh v thi gian. iu ny c ngha l khng d bo
c. Tuy nhin, phn tch cc d liu trong qu kh t mt s hin tng cho thy s pht trin
ca cng ngh khng phi l ngu nhin v nu chn lc mt s thuc tnh ca cng ngh, chng
hn nh tnh nng (performance), ri v cc thuc tnh ny theo thi gian th ta thy n c dng
hnh ch S (hnh3.2). ng cong ch S gm 3 giai on:
Pht minh (1).
Ci tin cng ngh (2).
Cng ngh chn mui (3).
Tnh
nng
Gii hn ca tnh nng
Thi gian
(1) (2) (3)
Hnh 3.2. ng cong ch S

Mi cng ngh da trn mt c s vt l nht nh s c mt ng cong ch S.Nh vy s
pht trin cng ngh l s ni tip mt cch gin on ca cc ng cong ch S. Khi mt doanh
nghip ang s dng cng ngh 1 (ng xu hng l S1) th c th cng ngh 2 bt u xut
68
hin. Nu i th cnh tranh s dng cng ngh mi ny (ng xu hng l S2) vi tnh nng
vt tri (giai on sau) s c u th hn (hnh 3.3). Trong trng hp ny, chin lc bo v
cng ngh 1 s khng hiu qu nu xt trong di hn v Ban qun tr phi ra quyt nh chuyn
sang cng ngh 2 bng nhng cch thch hp.
Tnh
nng
S2
S1
Cng ngh 2
Cng ngh 1
Thi gian
Hnh 3.3. ng xu hng ca cng ngh 1 v cng ngh 2

Mt khc, cng ngh vo giai on chn mui b cnh tranh rt mnh. iu ny c th lm
cho doanh nghip chuyn sang lnh vc kinh doanh mi.
c/ Cy thch hp
Mc ch ca cy thch hp l xc nh v nh gi c h thng nhng phng tin, cch
thc t c mc tiu (th d hnh 3.4). K thut ny c th dn n nhng phng php
da trn my tnh rt phc tp.
Xe khng nhim
Xe nng lng Xe s dng nhin

Xe in mt tri liu mi
H thng truyn
Ngun in ng c in ng
in li Accu
D n R&D D n R&D
Hnh 3.4. Th d v k thut cy thch hp

Cy thch hp gip cho nh qun tr R&D trong cc trng hp sau:
Chng minh tnh kh thi ca cc nhim v cng ngh.
69
Xc nh chng trnh R&D ti u, tc l h thng cc bin php theo trnh t nhm sm
t c mc tiu vi chi ph b nht.
La chn v hoch nh s b cc d n nghin cu.
3.2. HOCH NH CNG NGH
1- Khi nim
Hoch nh cng ngh l thnh phn ch yu ca hoch nh kinh doanh. N cn thit cp
cng ty cng nh cp n v kinh doanh chin lc. Nhiu cng ty thnh cng xem hoch nh
cng ngh l rt quan trng i vi kh nng cung cp cho khch hng nhng sn phm c gi tr
cao da trn cc cng ngh u vit.
Mc tiu ca hoch nh cng ngh bao gm:
- Duy tr nng lc cng ngh trong cc hot ng kinh doanh hin ti bng cch ci tin sn
phm v qu trnh hin c.
- M rng th trng cho cc hot ng kinh doanh hin ti hoc a ra xc hot ng ng
kinh doanh mi bng cch i mi sn phm v i mi qu trnh.
2- Qu trnh hoch nh cng ngh.
Hoch nh cng ngh c tin hnh theo cc bc sau:
Bc 1: D bo cng ngh
y l giai on bt u ca hoch nh cng ngh. D bo nhng cng ngh ca doanh
nghip v d bo nhng cng ngh hin c trn th trng trong thi k hoch nh.
Bc 2: Phn tch v d bo mi trng.
Nhn dng nhng yu t ch yu trong mi trng ca t chc cng nh nhng nguy c
(c bit l s cnh tranh) v c hi.
Bc 3: Phn tch v d bo th trng/ ngi tiu dng
Nhn dng cc nhu cu hin ti ca khch hng, d on s thay i ca nhng nhu cu
ny trong tng lai.
Bc 4: Phn tch t chc
Phc ha nhng thun li v kh khn ch yu. Lit k ngun nhn lc v nguyn vt liu
hin c. nh gi kt qu hot ng va qua da vo nhng mc tiu c vch ra. Hiu r
im mnh v im yu ca t chc l rt quan trng.
Bc 5: Xc nh nhim v
Vch ra mc tiu tng qut ca t chc v cc mc tiu c th trong thi k hoch nh .
Xc nh cc tiu chun nh gi vic t c cc mc tiu ny.
Bc 6: Xy dng chng trnh hnh ng
a ra nhiu chng trnh hnh ng, sau khi phn tch v tranh lun s chn c mt
chng trnh hnh ng thch hp.
3- Hoch nh theo chu k sng cng ngh
Chu k sng cng ngh (Technology Life Cycle-TCL) gm 6 giai on (hnh 3.5)
Pht trin cng ngh (1)
p dng cng ngh (2)
a sn phm ra th trng (3)
70
Tng trng (4)
Chn mui (5)
Suy thoi (6)
ln
th
trng
(1) (2) (3) (4) (5) (6) Thi gian
Hnh 3.5. Chu k sng cng ngh
TM TT
1- D bo cng ngh l vic xem xt mt cch c h thng ton cnh cng ngh c th xy
ra trong tng lai, gip d on c tc tin b ca cng ngh.
2- S cn thit phi d bo cng ngh.
- Trong tng lai, doanh nghip mun tn ti th phi thay i v s thay i ny phi
ng lc v p ng c nhu cu. D bo gip cho vic d on cc nhu cu ny.
- D bo cn cho hoch nh cng ngh.
- D bo gip cho ban qun tr cp cao trong vic xy dng chin lc cng ty.
- D bo cn cho vic nh gi nguy c cnh tranh.
3- Phm vi p dng ca d bo.
- Hoch nh chnh sch khoa hc v cng ngh.
- Cng ngh.
- Nhng quyt nh ca chnh ph.
- Hoch nh nghin cu v pht trin cng ngh.
- Pht trin sn phm mi.
4- Phng php d bo.
- D bo thm d : Nhm cung cp kh nng thm d hng n tng lai.
- D bo chun : Nhm nh hng theo mc tiu c xc nh cng nh mc tiu
tng lai gip la chn c cc yu cu tng ng.
71
5- K thut d bo cng ngh :
- Nhm k thut trc gic :
+ Delphi.
+ Phn tch tc ng cho.
- Nhm ngoi suy xu hng.
+ ng cong xu hng.
+ Tng quan xu hng.
+ Tng t.
- Nhm cu trc.
+ Cy thch hp.
+ Phn tch hnh thi hc.
6- Mc tiu ca hoch nh cng ngh :
- Duy tr nng lc cng ngh trong cc hot ng kinh doanh hin ti bng cch ci tin
sn phm v qu trnh hin c.
- M rng th trng cho cc hot ng kinh doanh hin ti hoc a ra cc hot ng
kinh doanh mi bng cch i sn phm v i mi qu trnh.
7- Qu trnh hoch nh cng ngh.
- Bc 1 : D bo cng ngh.
- Bc 2 : Phn tch v d bo mi trng.
- Bc 3 : Phn tch v d bo th trng/ ngi tiu dng.
- Bc 4 : Phn tch t chc.
- Bc 5 : Xc nh nhim v.
- Bc 6 : Xy dng chng tnh hnh ng.
CU HI N TP
1- Vai tr ca d bo cng ngh trong doanh nghip
2- Cho 2 th d v cc phng php d bo cng ngh
3- S khc nhau gia ng cong ch S v chu k sng cng ngh
4- V sao cn phi hoch nh cng ngh?
5- Cnh tranh trong ngnh v chu k sng cng ngh
72
CHNG 4: LA CHN V I MI CNG NGH
GII THIU
1- Mc ch, yu cu.
Chng 4 gii thiu khi qut ho v la chn cng ngh v i mi cng ngh ti cc doanh
nghip. Sau khi hc xong chng ny, hc vin cn nm c mt s yu cu sau :
- Hiu c th no l cng ngh thch hp v cc cn c xc nh cng ngh thch hp.
- Cc yu t cn xem xt khi la chn mt cng ngh .
- Hiu v s dng c cc phng php la chn cng ngh.
- Khi no phi tin hnh i mi cng ngh.
- Cc loi hnh i mi cng ngh.
- Din bin ca qu trnh i mi cng ngh.
- Cch thc p dng cng ngh mi vo hot ng sn xut kinh doanh.
2- Ni dung chnh :
- Cng ngh thch hp.
- Cn c xc nh cng ngh thch hp.
- nh hng cng ngh thch hp.
- Cc yu t cn xem xt khi la chn cng ngh.
- Mt s phng php la chn cng ngh.
- Qu trnh i mi cng ngh.
- Hiu qu ca qu trnh i mi.
NI DUNG
4.1. LA CHN CNG NGH
4.1.1. Cng ngh thch hp.
1- Khi nim chung
Trong hai thp k (1950 1970), nn kinh t th gii tng trng vi tc cao cha tng
thy, do s m rng quy m v chuyn cc cng ngh trong lnh vc quc phng sang dn dng.
Nhng sau cuc khng hong gi du m (1972 1973) dn n khng hong nn kinh t th
gii, cc nc cng nghip nhn ra rng, chnh nhng ngnh cng nghip khng l l mi e da
trc tip s sng cn ca h. Cc nc ang pht trin cng nhn thy rng mt s ngnh cng
nghip lm h ngho thm v ph thuc nhiu hn vo cc nc pht trin. T ny sinh vn
cng ngh no l thch hp cho s pht trin v xc lp tnh thch hp ca cng ngh nh th no.
Bt u mt cng vic kinh doanh chn chnh phi nn xem xt n tnh thch hp ca cng ngh
sp c p dng. Cng ngh thch hp cc nc cng nghip bt u l do s tp trung ca
hng lot li ch khc nhau. Cc li ch ny bao gm cc nhu cu :
- Tm ra mi quan h hi ho hn v c th chp nhn c vi hon cnh xung quanh.
73
- Tm ra c cch thot khi s khng hong v nguyn liu v nng lng ang thc bch
lc by gi.
- Gim bt cc cng vic nng nhc m t ngi mun lm.
- Trin khai nhiu hn cc vic lm c li cho x hi
- a cc ngnh kinh t a phng pht trin ng hng, cng vi vic tng cc doanh
nghip do chnh ngi a phng iu hnh v lm ch.
- Thc y s pht trin vn ho a phng chng li s n iu v cn ci ngy mt tng
ca vn ho qun chng truyn b thng qua cc phng tin in t.
c trng cc hot ng hng ti cng ngh thch hp cc nc cng nghip ho l s
c gng sa cha s thi qa v mt cn bng ca nn vn ho cng nghip vi s sng bi
thi qu ch ngha vt cht.
cc nc ang pht trin, cng ngh thch hp c pht trin do mt lot cc nhu cu
khc nhau. iu ni bt l h tha nhn chin lc cng nghip ho, hin i ho bt chc cc
nc pht trin khng thnh cng trong gii quyt vn ngho i v mt n nh. Vn
ny c th c nhiu l do. Ngun ti nguyn cng ngh ca th gii, mt c s cn thit cho cng
nghip ho, c bn ang b khng ch bi mt s t cc nc mnh nht phc v cho nn kinh t
v li sng ca h. Chuyn giao cng ngh ch phc v cho li ch ca cc nc giu trong vic
khai thc ngun ti nguyn thin nhin, lao ng r mt v cc th trng tiu th tt. Kt qu l
hng trm triu ngi c hin i ho s ngho kh ca mnh v trong nhiu trng hp
vic p dng cc cng ngh nhp khu to ra mt cuc cng kch mnh m, d di vo nn vn
ho a phng. Do c trng cng ngh thch hp cc nc ang pht trin v thc cht l
c gng thch nghi v trin khai cng ngh ph hp vi hon cnh ca h. i vi nc ta,
tng trng kinh t, trc ht cn c mt m hnh kinh t ph hp. Tm hiu kinh nghim ca
nhiu nc, chng ta khng dp khun bt k mt m hnh no m tip thu nhng u im,
loi tr khuyt tt ca cc m hnh c th hnh thnh cc m hnh kinh t Vit Nam, ph hp
vi thc tin t nc, truyn thng dn tc v xu th thi i. Theo kin ca nhiu chuyn gia
v theo hng suy ngh tch cc, thc tin, th ta phi bit kt hp cc nhn t ca kinh t th
trng, kinh t tri thc, kinh t sinh thi, kinh t nhn vn, kinh t vn ho, kinh t - x hi.
thch ng vi m hnh kinh t hp l , vn cng nghip ha, hin i ho cng phi c bc
i ring v tm ra mt m hnh thch hp. thc hin , tm ra ngun lc ng lc v mc
tiu ca n l vn ct li. Trong nhng vn cn ch th cng ngh thch hp l vn c
bn. Vy cng ngh thch hp l g ? Khi qut trong mt nh ngha ngn gn l vn phc tp
v rt kh. Cc nc ang pht trin thng nht quan nim :
"Cng ngh thch hp l cc cng ngh t c cc mc tiu ca qu trnh pht trin kinh
t - x hi, trn c s ph hp vi hon cnh v iu kin ca a phng"
2- Cn c xc nh cng ngh thch hp.
Cng ngh c to ra t hot ng nghin cu v pht trin (R&D). Tuy nhin, cc hot
ng R&D ti cc ni khc nhau s to ra cng ngh khc nhau t c cng mt mc tiu.
iu ny l do hon cnh, bao gm cc yu t nh dn s; ti nguyn; h thng kinh t, cng
ngh, mi trng, vn ho x hi, php lut- chnh tr. Do vy bt k cng ngh no cng c
xem l thch hp ti thi im pht trin, i vi hon cnh m n c pht trin v mc tiu
pht trin. N c th thch hp hoc khng thch hp ni khc hoc vo thi im khc. Nh
vy, tnh thch hp ca cng ngh khng phi l mt tnh cht ni ti ca cng ngh, n ph thuc
vo hon cnh, thi gian v mc tiu.
74
- Hon cnh bao gm cc yu t nh : Dn s, ti nguyn, kinh t, cng ngh, mi trng sng,
vn ho, x hi, chnh tr, php lut, quan h quc t.
- Mc tiu : Da vo cc mc tiu quc gia, ca ngnh , ca a phng, ca c s m xc
nh, nhng phi ti a hiu qu v ti thiu hu qu. Mc tiu c th i khc khi nhng yu t ,
nhn t to nn hiu qu v gy hu qu thay i v tng quan gia hai tp yu t ny.
TT Tiu chun Xu hng a chung

1 Nng lng Tiu th t
2 Lao ng Theo yu cu s dng ca a phng
3 Gi thnh Chp nhn c
4 Nng sut Cao
5 D vn hnh Cc k nng vn hnh d truyn t
6 Hiu qu Mang li hiu qu cho nhiu ngnh
7 Nguyn liu S dng nguyn liu a phng
8 Ti sinh ph thi C th s dng ph thi
9 Phm vi s dng S dng c nhiu ni
10 n nh vn ho x hi Khng nh hng xu n hon cnh vn
ho x hi
Bng 4.1 gii thiu mt s tiu chun nh gi tnh thch hp ca cng ngh.
3- nh hng cng ngh thch hp
Trong bi cnh ca cc nc ang pht trin, cng ngh thch hp c nh hng theo 4
kha cnh :
a/ nh hng theo trnh cng ngh
Tin c bn lm c s cho nh hng ny l c mt lot cng ngh sn c tha mn
mt nhu cu nht nh. Vn l la chn cng ngh nh th no cho ph hp. Cc cng ngh
sn c c sp xp theo th t th s, th cng n tin tin, hin i. i vi cc nc ang
pht trin, nu chn cng ngh tin tin:
- Cng ngh tin tin l c hi cc nc ang pht trin c th hon thnh cng nghip ho
nhanh chng.
- Cng ngh tin tin c thi gian s dng lu di
- Cng ngh tin tin to nng sut lao ng cao, cht lng tt, gi thnh h, li nhun cao,
thun li trong phn cng hp tc quc t.
Tuy nhin, cc cng ngh tin tin vn ng dng cc kt qu ca khoa hc hin i, nn khi
tip nhn chng, cc nc ang pht trin thng gp kh khn nh:
- Tp trung vn ln, kh thc hin nhiu mc tiu mt lc, km hm s pht trin cc c s va
v nh.
- i hi nng lc vn hnh v trnh qun l cao
- Ct t mt cch t ngt vi qu kh, do tnh thch nghi gim.
75
Quan im ca nhiu chuyn gia cho rng, i vi cc nc ang pht trin l dung ho
c th chn cng ngh trung gian. Loi cng ngh ny c trnh trung gian gia cng ngh th
s, r tin v cng ngh tin tin, hin i. L do c th l:
- iu kin cc nc ang pht trin khng ging nh iu kin cc nc pht trin. Cho
nn loi cng ngh trung gian c th dung ho c hai hon cnh .
- c xy dng vi quy m t nh n ln, t n gin n phc tp, t trnh trung bnh
n hin i. Cng ngh trung gian s to ra cc c hi tt bng thc nghim v tng bc nng
dn k nng, k xo cng nh kinh nghim qun l.
- C iu kin trin khai nhiu cng ngh gii quyt nhiu mc tiu trong iu kin ngun
vn b hn ch.
- Cng ngh trung gian to iu kin cho vic tip thu, ng ho d dng.
b/ nh hng theo nhm mc tiu
C s nh hng l da vo cc nhm mc tiu pht trin cng ngh. Thng thng cc
nhm mc tiu c sp xp theo th t u tin, l c s la chn cng ngh thch hp theo
tng giai on.
Nhm mc tiu bao gm:
- Tho mn cc nhu cu ti thiu, to cng n vic lm v nng cao mc sng ng u.
- Tng nng sut lao ng v sc cnh tranh trn th trng.
- T lc v c lp v cng ngh
V d, khi mc tiu pht trin cng ngh l tho mn nhu cu ti thiu, i tng phc v ca
cng ngh s l ng o dn ngho nng thn. Tiu thc thch hp ca cng ngh c th l chi
ph sn xut thp, gi thnh sn phm h, pht huy cc cng ngh truyn thng, tn dng cc
ngun lc sn c ca a phng.v.v
c/ nh hng theo s hn ch cc ngun lc
C s ca nh hng l xem xt cng ngh c thch ng vi ngun ti nguyn vn c, ph
hp vi iu kin chung trong s pht trin a phng hay khng. Mt s trong s cc iu
kin v ngun lc l i ng nhn lc, vn u t ni a, nng lng, nguyn vt liu. Vn l
s dng cc ngun lc ny nh th no cho hp l, va c hiu qu trong hin ti, trong ngn hn,
ng thi m bo s dng lu di bn vng.
d/ nh hng theo s ho hp (khng gy t bin).
C s th t ca cng ngh thch hp l mong mun c c tin b cng ngh thng qua
pht trin ch khng phi cch mng. C ngha l phi c s hi ho gia s dng, thch nghi, ci
tin, i mi. S pht trin theo tun t, khng gng p, khng gy nhim, khng mt cn
bng sinh thi, bo m ho hp t nhin, kt hp cng ngh ni a v cng ngh nhp, to lp
s pht trin nhanh v bn vng, khng mu thun gia quc gia v a phng, ho hp gia
cng ngh truyn thng v hin i.
Qua 4 nh hng va nu v cng ngh thch hp, chng ta d thy v sao mi ngi hiu
cng ngh thch hp mt cch khc nhau v khng th no tho mn ng thi nhng yu cu nh
vy. cng ngh thch hp tr thnh kh thi chng ta cn:
- Loi b nhng nhn thc khng ng v cng ngh thch hp.
- Khng c cng ngh no thch hp cho tt c cc nc v cng khng c cng ngh no
khng thch hp vi nc no.
76
- Tnh thch hp v khng thch hp ca cng ngh cn c xem xt li mt cch thng
xuyn v mt chin lc cn bng l cn thit cho pht trin cng ngh.
i vi cc nc ang pht trin, c th chia cc tnh hung la chn cng ngh thnh 3
nhm ln (bng 4.2.)
Nhm Mc tiu Ch tiu quan trng i hi th tc

nht thch hp
Cc cng ngh C cc thnh tu cng ngh hng Ti a li nhun D bo;
dn dt u xut khu trong ngoi thng nh gi;
NC & TK;
Marketing
Cc cng ngh C cng ngh hin i rt Cc i li ch, cc Thng qua CG CN;
thc y ngn khong cch cng ngh tiu chi ph nh gi; thch nghi
cng ngh
Cc cng ngh C c cc cng ngh c gi tr Cc tiu bin i t Thng tin;
pht trin tho mn nhu cu ca i a ngt trong cng ngh nh gi;
s thng qua cng ngh ni sinh truyn thng.
thch nghi v i mi
Bng 4.2 . Nhm la chn cng ngh
4.1.2. La chn cng ngh
1- Cc yu t cn xem xt khi la chn cng ngh.
La chn cng ngh l qu trnh phc tp v kha cnh quan trng nht ca n l cng ngh
c la chn phi h tr c hiu qu cho chin lc ca doanh nghip. La chn cng ngh
khng ng c th dn n nh my ngng hot ng hoc doanh nghip ph sn. Mt nghin cu
ca Schemenner cho thy hn 1/3 cc nh my ngng hot ng thuc v cc nh my c
xy dng khng qu 6 nm v nguyn nhn ch yu l do la chn cng ngh - la chn nhng
cng ngh lm cho nng xut thp.
La chn cng ngh rt quan trng i vi vic to li th cnh tranh.Doanh nghip phi la
chn nhng cng ngh no thc hin cc hot ng thuc chui gi tr (Value chain) nhm t
c li th cnh tranh m doanh nghip theo ui khi thc hin chin lc cnh tranh. Chng
hn, nu chin lc cnh tranh ca doanh nghip l khc bit ho th doanh nghip s la chn
nhng cng ngh c kh nng ti a ho cc li th cnh tranh v mt tnh nng cao, p ng
nhanh chng nhu cu, dch v khch hng tt hn.
Do khi la chn cng ngh doanh nghip cn xem xt cc yu t sau :
a/ Mi trng cng ngh.
C 4 loi mi trng cng ngh.
+ Mi trng cng ngh thay i nhanh vi tnh cnh tranh cao (1)
+ Mi trng cng ngh thay i nhanh vi tnh cnh tranh thp (2)
+ Mi trng cng ngh thay i chm vi tnh cnh tranh cao (3)
+ Mi trng cng ngh thay i chm vi tnh cnh tranh thp (4)
77
Cc doanh nghip nm trong mi trng thuc loi (1) v (2) chn nhiu cng ngh mi hn
cc doanh nghip nm trong mi trng thuc loi (3) v (4) v cc doanh nghip ny mun theo
kp cc cng ngh mi thch ng vi mi trng cng ngh ang thay i nhanh.
b/ Cng ngh :
C th xem xt gi tr ca cng ngh, chu k sng ca cng ngh, xu hng cng ngh trong
tng lai (nh vo d bo cng ngh)
c/ Sn phm :
Xem xt tnh phc tp ca sn phm, chnh xc theo yu cu khi ch to sn phm, kch
thc ca l (trng hp sn xut theo l) s lng model
d/ Th trng :
Xem xt th trng sn phm gip xc nh quy m cng ngh, tnh linh hot ca trnh
cng ngh.
Ngoi cc yu t trn, c th xem xt them vn u t; nng lc cng ngh; trnh t
chc; qun l ; mc tiu; chin lc ca doanh nghip.
2- Cc tiu thc tham kho khi la chn cng ngh.
La chn cng ngh thch hp khng phi l la chn bn thn cng ngh, m trc ht l
chn mt tp hp cc tiu thc chn cng ngh. i vi cc nc ang pht trin, Vin nghin
cu Brace Canada a ra mt s tiu thc tham kho nh sau:
- Cng ngh thch hp c mc tiu c bn l p ng nhu cu c bn ca nhn dn, c bit l
nng dn.
- Cng ngh thch hp c kh nng thu ht s lng ln lao ng, trong c lao ng n.
- Cng ngh thch hp bo tn v pht trin cng ngh truyn thng v to ra cc ngnh ngh
mi.
- Cng ngh thch hp bo m chi ph thp v k nng thp.
- Cng ngh thch hp to ra kh nng hot ng cho cc c s sn xut nh, va, ln, kt hp.
- Cng ngh thch hp tit kim ti nguyn.
- Cng ngh thch hp c kh nng thu ht vic s dng dch v v nguyn vt liu trong nc.
- Cng ngh thch hp phi c kh nng s dng c ph liu v khng gy nhim mi
trng.
- Cng ngh thch hp to c hi tng trng kinh t cho x hi v ng o qun chng nhn
dn.
- Cng ngh thch hp to ra s phn b rng ri v gim s khng bnh ng trong thu nhp.
- Cng ngh thch hp khng gy xo trn i vi vn ha x hi.
- Cng ngh thch hp to tin tng cng xut khu, phn cng hp tc quc t.
- Cng ngh thch hp to tim nng nng cao nng lc cng ngh.
- Cng ngh thch hp c h thng chnh tr chp nhn.
Vi s lit k cha y trn, chng ta thy r ci tn cng ngh thch hp l mt cng c
vn nng l iu khng th c. Nhc li, s thch hp ca cng ngh khng phi l bn cht ni
ti ca bt k mt cng ngh no m n xut pht t mi trng xung quanh trong cng ngh
c s dng. Chnh con ngi xc nh s thch hp bng cch phi hp ti a hiu qu v ti
78
thiu hu qu ca cng ngh cho hin ti cng nh tng lai. Hn na mi trng xung quanh
chng ta i hi phi c xem xt mt cch ton din.
3- Mt s phng php la chn cng ngh
Sau khi chn c cc cng ngh t tiu chun thch hp, vic chn ra cng ngh tt nht
c th tin hnh theo cc phng php sau:
a/ La chn cng ngh theo hm lng cng ngh.
Nh trnh by chng mt, mt cng ngh lun hm cha trong bn thnh phn l:
Phn k thut (T), phn con ngi (H), phn thng tin (I) v phn t chc(O). Bn thnh phn ny
c s ng gp vi mc khc nhau trong mi cng ngh. S ng gp chung ca c bn thnh
phn trong mt cng ngh c biu th bng i lng h s ng gp ca cc thnh phn cng
ngh v c xc nh bi cng thc:
TCC = Tt x Hh x Ii x Oo
Nu cc thnh phn ca cng ngh khng thay i th TCC l h s ng gp ca cng ngh.
Nu mt trong cc thnh phn cng ngh thay i (bin s) th TCC l hm h s ng gp ca
cng ngh.
Chng ta d dng chng minh c rng:
dTCC dT dH dI dO
= t + + i + 0
TCC T h H I O
T biu thc trn ta nhn thy t l gia tng ca hm h s ng gp (TCC) phi bng tng t
l gia tng ca bn thnh phn cng ngh c trng s v nh vy nu c la chn mt trong
nhiu cng ngh, chng ta c th chn cng ngh theo thnh phn c gi tr ln nht. Mt khc
dT dH dI dO
trn c s so snh t l gia tng ca cc thnh phn cng ngh ; ; ; chng ta cng
T H I O
c th quyt nh u t cho thnh phn cng ngh no cn thit.
Trong trng hp cng ngh nhp t nc ngoi, khng ch cn c vo gi tr TCC, m cn
phi tnh n kh nng tip thu cng ngh nhp t nc ngoi. Do c th la chn cng ngh
theo hiu sut hp thu cng ngh, k hiu l cn(%).
V d: A v B l hai cng ngh s s dng v c nhp t hai cng ngh gc A v B.
Quyt nh chn cng ngh no xut pht t s so snh v hiu sut hp th theo h s ng gp
TCC ca hai cng ngh trn.
TCC '
cnA (% ) = A .100
TCC A
TCC '
cnB (% ) = B .100
TCC B
Cng ngh c hiu sut hp th ln hn s c chn.

b/ La chn cng ngh theo cng sut ti u.
Phng php la chn cng ngh theo cng sut ti u thng c p dng trong giai on
xy dng lun chng kinh t - k thut, v ch yu da trn s liu d bo v iu tra th trng.
79
Cng sut ca mt cng ngh l lng u ra ti a trong mt n v thi gian, ngoi cc
yu t u vo n ph thuc ch yu vo cc thnh phn cng ngh. Cn i gia chi ph sn xut
v doanh thu t sn phm, cng sut ca cng ngh c th nm trong khong Qmin v Qmax (hnh
4.1.)
C, DT
DT
DT* Cb
LN
C*
Ccd
Qmin Q* Qmax Q
Hnh 4.1. La chn cng ngh theo cng sut ti u
Trong khong Q* c coi l cng sut ti u, v khng nht thit phi hot ng vi cng
sut ti a mi t hiu qu kinh t cao nht (li nhun cao nht).
Ti Q*: LN= DT - C = DT* - C*
LN = P . Q (Cc + Cb)
Trong :
- LN: Li nhun
- Cc: Chi ph c nh
- Cb: Chi ph bin i
- DT: Doanh thu
- P : Gi thnh
- Q: Lng sn phm
c/ Phng php la chn cng ngh theo ch tiu tng hp.
Trong thc t, la chn cng ngh khng th ch cn c vo mt ch tiu ring l, m phi
ng thi xem xt nhiu ch tiu. la chn c mt cng ngh tho mn cc iu kin v k
thut, kinh t, ti chnh, mi trng, ti nguyn i hi phi nh gi c mi tng quan
gia cc yu t trn ra quyt nh ng n. Phng php la chn cng ngh theo ch tiu
tng hp (K) khng ch tnh ton mt cch c lp, ng thi, cc gi tr c trng ca cng ngh
nh: nng sut ho vn, gi tr NPV, gi tr IRR, gi tr hm h s ng gp ca cng ngh, gi tr
ch s sinh li, tui th ca cng ngh, gi tr cng ngh tnh bng tin, tc ng ca cng ngh
n mi trng. m cn a ra thng s tng hp cc c trng ny cho mi phng n c
a ra xem xt.
80
Tm quan trng tng i ca cc ch tiu trn c xc nh bng cc trng s theo phng
php chuyn gia.
H s nh gi ch tiu tng hp c tnh theo cng thc:
[P ]V
m
i
K= Pi =1 i
i
V i =1
i
Trong :
- m: S ch tiu c nh gi
- Pi: Gi tr c trng ca ch tiu th i
- [Pi ] : Gi tr chun ca cc ch tiu tng ng i.
- Vi: Trng s ca ch tiu th i
Nh vy, nu hai cng ngh A v B cng loi, sau khi tnh ton, cng ngh no c h s cng
ngh tng hp K cao hn s c chn.
V d: Cc gi tr chun ha ca hai cng ngh A v B cho trong bng. Nn la chn
cng ngh no, bit [Pi ] =5.
TT Ch tiu Pi(A) Pi (B) Vi

1 TCC 3,0 2,5 0,15
2 TCA 4,0 3,5 0,20
3 R 2,5 3,5 0,10
4 P 2,0 2,0 0,10
5 NPV 4,0 3,5 0,20
6 IRR 3,0 4,0 0,15
7 B/C 2,0 3,0 0,10
Gi tr TCC trong bng c xc nh nh sau:

TCCA = 0,6; TCCB = 0,5; ng vi TCCm =1; [P ]= 5; ta c P
max A = 3,0; PB= 2,5
Theo cng thc trn ta tnh c KA; KB:

3 4 2,5 4 3 2
K A
= .0,15 + .0,2 +
5 5 5
.0,1 + 0,2 + 0,15 + .0,1 = 0,63
5 5 5
2,5 3,5 3,5 2 3,5 4 3
K B
=
5
0,15 +
5
0,2 +
5
0,1 + 0,1 +
5 5
0,2 + 0,15 + 0,1 = 0,665
5 5
T kt qu tnh ton i n kt lun chn cng ngh B v KB > KA.
d/ La chn cng ngh theo ngun lc u vo
Chng ta u bit rng t c mt hm mc tiu c xc nh, c th s dng nhiu
cc cng ngh khc nhau.
81
i vi cc doanh nghip cc quc gia ang pht trin, vic i mi da trn s la chn
mt cng ngh ph hp trong s cc cng ngh sn c, c ngha quyt nh ti s pht trin bn
thn doanh nghip.
V vy, vic u tin phi lm l loi b cc cng ngh km hiu qu trong s cc ng c
vin cho s la chn.
Nu ta gi ai j l yu t u vo th i sn xut theo cng ngh th j .Vi (i=1n,
j=1m); ai j 0 th ta s c ma trn chi ph sau:
a11 ....................a1m
...............................
A=
...............................

a n1 ......................a nm
n gin ta gi thit ai j = const (trn thc t ai j c th lm hm s ph thuc vo cc
yu t khc, v d: T chc, sn lng.) v thng thng nh trong kinh t hc ngi ta quy
i cc yu t u vo thnh hai yu t chnh l vn (K) v lao ng(L), do ma trn chi ph
s tr thnh:
a11 ....................a1m
A=
a 21 ......................a 2 m
Trong khng gian 2 chiu mi cp ai j vi i = 1 2 c th hin bi mt im Aj (a 1j, a 2j),
K A1

A2
A3

A5
A4
A6
A7
A8

Hnh 4.2. La chn cng ngh: loi b cng ngh km hiu qu.
Ni cc im Aj vi nhau ta s c mt ng gp khc, ngi ta gi l ng ng
lng ng vi mc sn lng Q = const. Tuy nhin iu ny cha chnh xc, bi v trn ng
ng lng ch c nhng phng n cng ngh hiu qu, do cn phi loi b nhng phng n
cng ngh khng hiu qu so vi cc tp hp ang kho st. ng ng lng l mt ng li
vi gc ta . Tt c cc im lm cho ng ng lng lm vi gc ta u l khng hiu
qu v d nhin khng c a vo phng n la chn.
82
Tng qut, khi s lng cc phng n cng ngh kh ln ( j -> ) th ng ng lng s
l mt ng cong trn v li so vi gc to .
Lm th no loi b cc phng n cng ngh km hiu qu? Chng ta c th tin hnh
theo nhiu cch khc nhau bng cng c gii tch hoc n gin nht l chng ta tin hnh vic
loi b cc phng n cng ngh khng hiu qu bng hnh hc.
u tin chng ta xc nh cc phng n cng ngh trn h trc to .
K A6

A5
A4
A3
A2
A16
Hnh 4.3. Loi b cng ngh km hiu qu. L

Ln lt ni cc im theo mt th t Ai - Ai + 1, i = 1n (v d L gim dn A1- A2, A2-
A3) nu c phng n cng ngh no nm bn tri (pha gc to ) so vi ng thng c
to bi cc on thng th Ai + 1 s l cng ngh km hiu qu v b qua, tip theo ta ni Ai
Ai+2 kt qu cui cng s cho ta c mt ng gp khc li so vi gc to . V d, trn
hnh 4.3. khi ni im 2 vi im 3, ta thy im4 nm trn tri ng thng, vy cng ngh ng
vi im A3 s l cng ngh khng hiu qu.
4.2. I MI CNG NGH
4.2.1. Khi nim
1- i mi cng ngh l g ?
Lch s pht trin x hi loi ngi tri qua nhiu giai on, mi giai on gn lin vi s
xut hin v pht trin ca mt loi hnh k thut c trng quyt nh s pht trin ca x hi
loi ngi giai on . Thi k pht trin cao hn thi k trc l nh s xut hin v
pht trin ca cc cng c lao ng bng . Thi k li c thay th bi thi k ng c
mc pht trin cao hn vi s xut hin v pht trin ca vic sn xut v s dng cc cng c
sn xut bng ng. Chnh kh nng d ch to thnh cc cng c lao ng khc nhau ca ng
v tnh hiu qu cao hn ca cc cng c ny lm cho cht lng sng ca con ngi c
nng cao hn . n th k XVIII tt c cc h thng k thut m loi ngi s dng lc
dn c thay i l ngun ng lc, vi s ra i ca my hi nc - ngun ng lc mi
thay th ngun ng lc truyn thng l sc lc c bp ca con ngi v gia sc v mt phn nh
sc mnh t nhin nh sc gi, sc nc. l mt trong cc yu t to nn cuc cch mng
cng nghip ln th nht, lm thay i b mt ca th gii.
83
Ngy nay vic ng dng cc thnh tu ca cng ngh thng tin l mt xu th tt yu ca h
thng cng ngh ton cu v ang mang li nhng hiu qu to ln i vi s pht trin ca
tng doanh nghip, mi quc gia v ton th gii, nh lin tc i mi cng ngh.
Vy i mi cng ngh l g ? chnh l cp cao nht ca thay i cng ngh v l qa
trnh quan trng nht ca s pht trin i vi tt c cc h thng cng ngh. C quan im cho
rng i mi cng ngh l s hon thin v pht trin khng ngng cc thnh phn cu thnh
cng ngh da trn cc thnh tu khoa hc nhm nng cao hiu qu kinh t ca sn xut kinh
doanh v qun l kinh t, x hi. Vi quan im ny mt s thay i trong cc thnh phn cng
ngh d nh cng c coi l i mi cng ngh, thc ra cc hot ng ny nn coi l ci tin
cng ngh th chnh xc hn. Mt khc, h thng cng ngh m con ngi ang s dng c tnh
phc tp v a dng cao, ch mt loi sn phm c th dng rt nhiu loi cng ngh khc
nhau, do nu xp tt c cc thay i nh v cng ngh thuc v i mi cng ngh th vic
qun l i mi cng ngh l vic lm khng c tnh kh thi. c th qun l c cc hot
ng i mi th cn tp trung vo nhng hot ng c bn. Do ta c th a ra khi nim i
mi cng ngh nh sau: i mi cng ngh l vic ch ng thay th tm quan trng (c bn,
ct li) hay ton b cng ngh ang s dng bng mt cng ngh khc tin tin hn, hiu qu
hn.
i mi cng ngh c th ch nhm gii quyt cc bi ton ti u cc thng s sn xut nh
nng sut, cht lng, hiu qu. (i mi qu trnh) hoc c th nhm to ra mt sn phm,
dch v mi phc v th trng (i mi sn phm).
i mi cng ngh c th l a ra hoc ng dng nhng cng ngh hon ton mi (v d,
sng ch cng ngh mi) cha c trn th trng cng ngh hoc l ni s dng n ln u v
trong mt hon cnh hon ton mi (v d, i mi cng ngh nh chuyn giao cng ngh theo
chiu ngang).
2- Phn loi i mi cng ngh
T nhng nm 1950, cc nh kinh t hc tn c in nhn thc c vai tr ca cng
ngh. Trong cc m hnh pht trin ca h c s tham gia ca tin b cng ngh. Cc nh kinh
t hc khng inh chnh i mi cng ngh gip cho cc nn kinh t, mt mt thot khi
tnh trng li tc gim, mt khc t c t l tng trng di hn.
i mi cng ngh c th c phn loi theo tnh sng to v theo s p dng.
a/ Theo tnh sng to.
Bao gm i mi gin on (Discontinuous Innovation) v i mi lin tc (Continuous
Innovation)
i mi gin on, cn gi l i mi cn bn (Radical Innovation), th hin s t ph v
sn phm v qu trnh, to ra nhng ngnh mi hoc lm thay i nhng ngnh chin mui. i
mi ny to nn li th cnh tranh cho doanh nghip trn th trng mi.
i mi lin tc, cn gi l i mi tng dn (Incremental Innovation), nhm ci tin sn
phm v qu trnh duy tr v th cnh tranh ca doanh nghip trn th trng hin c.
Mi quan h gia i mi gin on v i mi lin tc c minh ho hnh 4.4
84
Giai on Cnh tranh v i mi
thay th kiu dng lin tc
i mi Kiu dng ni i mi
gin on 1 bt nht gin on 2
Hnh 4.4. Quan h gia i mi gin on v i mi lin tc

b/ Theo s p dng.
Nu xem cng ngh gm cng ngh sn phm (Product technology) v cng ngh qu trnh
(Process technology) th i mi cng ngh bao gm i mi sn phm (sn phm gm hng ho
v dch v) v i mi qu trnh.
- i mi sn phm : a ra th trng mt loi sn phm mi (mi v mt cng ngh)
i mi sn phm nhm thay i bn cht vt l ca sn phm, t dn n thay i tnh
nng v nh vy i mi sn phm lm thay i gi tr s dng ca sn phm.
Trong giai on u ca qu trnh pht trin sn phm mi, ngi ta nhn mnh n tnh kh
thi ca tng v sn phm, sau thit k cc b phn, chi tit ca sn phm. K s ch to suy
ngh v cch ch to: s dng nhng loi tht b vt liu no ch to vi chi ph thp; khi to
nguyn mu, nu thy khng thch hp vi vic ch to, hoc sn phm hot ng khng tt,
khng c tin cy hoc khng an ton s thit k li.
Pht trin sn phm l qu trnh bt u t tnh kh thi v k thut n thit k, ch to v th
nghim, do vy cn phi lin kt gia nghin cu, marketing, k thut v ch to
- i mi qu trnh : a vo doanh nghip hoc a ra th trng mt qu trnh sn xut mi
(mi v mt cng ngh)
Mc ch chnh ca i mi qu trnh l gim chi ph sn xut trn mi n v sn phm. C
trng hp i mi qu trnh cng lm thay i tnh nng ca sn phaamrvif khi p dng mt
phng php sn xut mi c th lm thay i bn cht vt l ca sn phm.
C hai trng hp i mi qu trnh: i mi qu trnh khng kt hp vi tin b k thut v
i mi qu trnh kt hp vi tin b k thut.
i mi qu trnh khng kt hp vi tin b k thut khi cc yu t sn xut khng thay i,
hm sn xut c dng y = f(K,L). Trong trng hp ny khng b tr thm thit b mi v tm
cch ti u ha vic s dng cc yu t sn xut.
i mi qu trnh kt hp vi tin b k thut khi a vo thit b mi hoc thit b c ci
tin. Loi i mi ny gn lin vi u t v hm sn xut c dng y = f(K,L,E), trong E l
tin b k thut.
Quan h gia i mi sn phm v i mi qu trnh
Trong nhiu trng hp, i mi qu trnh c quan h vi i mi sn phm. Khi ngnh cng
nghip hoc th trng chn mui, nhng n lc v i mi c xu hng tp trung vo i mi
qu trnh lm gim chi ph.
85
Theo Abernathy v Utterback, trong mt chu k sng ca sn phm lc u tp trung vo i
mi sn phm sau chuyn sang i mi qu trnh. Tuy nhin, khi s dng nhng cng ngh
hin i mi quan h gia hai i mi ny s thay i: mt i mi qu trnh s tng ng vi
nhiu i mi sn phm v c th tin hnh ng thi i mi sn phm vi i mi qu trnh.
i mi sn phm v qu trnh c th i mi gin on hay lin tc.
Ngoi ra cn mt s cch phn loi khc nh :
Nu i mi cng ngh c th gip nh sn xut to ra cng mt lng sn phm nhng tit
kim vn nhiu hn tit kim lao ng, trong trng hp ny ngi ta gi l i mi cng ngh
tit kim vn.Nu i mi cng ngh tit kim lao ng nhiu hn tit kim vn th i mi cng
ngh c gi l i mi cng ngh tit kim lao ng. Trong trng hp i mi cng ngh c
tc dng tit kim c hai yu t cng mt t l, th i mi cng ngh c gi l trung tnh.
Cng c cch phn loi i mi cng ngh phn cng v i mi cng ngh phn mm.
3- Cc yu t nh hng n i mi cng ngh.
a/ Th trng.
Nhng nn kinh t th trng c th c li th trong qu trnh i mi. Nu th trng ca
mt loi sn phm no c m rng th iu ny s thc y i mi. i mi ch tht s
hon thnh sau khi sn phm hay qu trnh c ngi s dng chp nhn, do vy mt kha cnh
rt quan trng ca i mi l Marketing.
b/ Nhu cu
Phn ln cc trng hp i mi cng ngh xut pht t nhu cu. C th l do p lc ca mi
trng kinh doanh (cc yu t v m nh chnh tr, x hi, kinh t, cng ngh) lm xut hin
nhu cu, th d : do p lc ca x hi v vn nhim mi trng, cc nh sn xut t nghin
cu ch to thit b gim nhim trang b cho t. Nhu cu ca ngi tiu dung cng thc y
i mi.
c/ Hot ng nghin cu v pht trin ( R&D)
Nghin cu v pht trin l khu quan trng trong qu trnh i mi. Bo co v nng lc
cnh tranh ca Chu u nu r : Nu khng c c s nghin cu khoa hc mnh v a dng th
s khng h c bt k mt s ct cnh cng ngh no c. Cc doanh nghip c ngn sch R&D
ln v ngun nhn lc R&D c k nng nghin cu s thun li trong i mi cng ngh.
d/ Cnh tranh.
Ni chung cnh tranh thc y i mi.
e/ Cc chnh sch quc gia h tr i mi.
khuyn khch cc doanh nghip i mi cng ngh, chnh ph thng c nhng chnh
sch thch hp.
4.2.2. Tc ng ca i mi cng ngh
1- i vi nng sut.
Theo Diorio, nng sut l s kt hp hiu qu (efficiency) v kt qu (effectiveness), ngha
l t c kt qu vi vic s dng tt nht cc ngun lc.
i mi cng ngh thng lm tng nng sut th hin qua vic gim chi ph sn xut trn
mi n v sn phm v gip cc doanh nghip t c cc mc tiu nh nng cao tnh linh hot,
p ng nhanh chng nhu cu ca khch hng
86
2- i vi cht lng sn phm
Cng ngh mi c vai tr quan trng trong vic nng cao cht lng sn phm. Khi th
thng k chun v th thng k thc t chnh lch nhau vt qu gii hn cho php, chung s
bo ng v nhn vin trc s tin hnh iu chnh, ngn chn ngay t u vic sn xut sn phm
khng m bo cht lng.
3- i vi chu k sng ca sn phm.
S dng cng ngh mi lm rt ngn chu k sng ca sn phm v cng ngh mi c tnh
linh hot cao, c th a ra nhiu model mi.
4- i vi chin lc kinh doanh.
xc nh nh hng ca i mi cng ngh n nng lc ca doanh nghip. Abernathy v
Clark chia nng lc ca doanh nghip ra thnh nng lc sn xut (cng ngh) nng lc th trng
(khch hng)
- V mt sn xut (cng ngh), i mi c th lm thay i thit k sn phm, h thng sn
xut, thit b, vt liu, k nng, kin thc ca ngi lao ng.
- V mt th trng (khch hng), i mi c th lm thay i thi , hnh vi ca khch hang,
knh phn phi, phng thc truyn thng
iu ny c ngha l nhng lnh vc hot ng trong chin lc kinh doanh ca doanh
nghip c th b thay i.
5- i vi vic lm
Ni chung mi quan h gia i mi cng ngh vi vic lm th khng n gin v c th
hin trn hnh 4.5
Ngnh
m i
Vic H thng
lm gio dc
m i
K Thiu
nng k nng
i m i
m i Chnh sch o
cng to ca DN
ngh
Mt Chnh sch o to li ca doanh nghip

vic
lm
Chnh sch tht nghip ca chnh ph
Hnh 4.5 Tc ng ca i mi cng ngh i vi vic lm

Tm li, i mi cng ngh tc ng n nhiu mt : kinh t, x hi v con ngi.
87
4.2.3. Qu trnh i mi cng ngh.
1- Mt s xu th nh hng ti i mi cng ngh
tin hnh i mi cng ngh c hiu qu ti cc quc gia cng nh ti cc doanh nghip,
cn phi nghin cu k cc yu t nh hng ti i mi cng ngh. Hin nay m hnh i mi
tuyn tnh c in vi kin thc khoa hc mi t pha trc v nhng sn phm, dch v v li
nhun th trng pha cui con ng ang ngy cng b thch thc. Lch s kinh t hc hin
i ch ra rng s i u ca nghin cu s khng t ng chuyn i sang thnh cng kinh t.
i mi l mt hot ng ng thi tng tc v phi tuyn n bao gm khng ch khoa hc, k
thut v cng ngh m c x hi, chnh tr v cc tng tc kinh t cng nh chnh sch cng.
Trong yu t v cng quan trng ca i mi l s tm ti khoa hc l nhng ngi nui
dng nn mng tri thc giu c ca th gii. Cc k s l nhng ngi tinh thng trong s
chnh xc tng ng vi s hn lon nhm a ra cc hnh nh tp trung vo tiu im. Phn
ny cp ti cc xu th c nh hng mt cch chin lc ti qu trnh i mi.
a/. Xu th th nht l xu th hp tc quc t..
Xu th ny nhn mnh vo tm quan trng ca s hp tc trong khoa hc - cng ngh gia
cc quc gia, mt quy lut tt yu ca s pht trin. S hp tc c th rt a dng, nh thng qua
cc n phm xut bn (sch, bo, tp ch) trn phm vi ton th gii.
Dng khc ca xu th hp tc quc t ch mi xut hin gn y mt cch u n l cc
hot ng lin ngnh, c bit mi quan h hu c gia cc trng i hc v khu vc cng
nghip ngy cng tr nn quan trng. M gn 40% cc bi bo l ng tc gi ca c cc nh
cng nghip trong khu vc t nhn v ca cc trng i hc, cc phng th nghim Chnh ph.
Cc nh nghin cu chng minh c vic nghin cu ca cc trng i hc quyt nh n
kh nng ca quc gia v i mi v hon thin nn kinh t. Thc t cho thy, 73% cc sng ch
hin nay ra i t cc nghin cu ca cc t chc cng v t chc phi li nhun. Chnh cc nh
khoa hc ca EU tha nhn rng u th v sc mnh kinh t ca M so vi EU chnh l nh
mi quan h khng kht, hu c gia cc cng ty v cc trng i hc. EU, mi quan h ny
cha c pht trin c th khai thc c tim nng to ln ca chng. Chng ta bit rng cc
cng ngh mi c sinh ra v trin khai l do kt qu hot ng ca cc c quan nghin cu v
trin khai (R&D), i vi cc quc gia ang pht trin ni chung v Vit Nam ni ring th mi
lin kt gia R&D vi cc khu vc sn xut rt lng lo, cc c quan R&D khng nhn thc c
nhu cu thc s ca quc gia do vai tr ca R&D trong i mi cng ngh ni ring v pht
trin kinh t ca quc gia ni chung l cha c pht huy. Tuy nhin Vit Nam trong thi gian
gn y nh vo nhng chnh sch khuyn khch ng dng cc ti khoa hc vo thc tin sn
xut kinh doanh ca Chnh ph th mi quan h ang dn c ci thin v tr nn hu c hn.
Mt khc, chng ta bit cc cng ty khng hot ng c lp, h hp tc, bun bn vi
nhau trong mt s lnh vc v cnh tranh trong mt s lnh vc khc. V vy, vai tr ca cc cng
ty khc l kh quan trng trong i mi. Trc y vic huy ng cc ngun lc cn thit trin
khai v thng mi ho mt sn phm d dng hn v nhiu mt, ch yu l do cc ngun lc cn
c l qu t so vi ngy nay, ng thi qu trnh chuyn mn ho chuyn su (mt xu th tt yu
ca c th gii) hn ch nghin cu dn tri trn din rng, cc cng ty u mong mun c
c cc li th cnh tranh bng vic i su vo mt s lnh vc c th, c bit cc cng ty ln.
Vo u th k XX hng ICI c coi l ng u th gii trong ngnh ho cht nhng ngy nay
trong nhiu lnh vc h b nhiu i th ca h vt qua. cc trng i hc, cc khoa cng
ch tp trung ngun lc ca mnh vo mt vi lnh vc khoa hc nht nh. H khng th nghin
88
cu v ging dy trong mi lnh vc bi s hn ch ca ngun lc. M chng ta u bit vic ny
sinh, pht trin, trin khai v t c thnh cng v mt thng mi cho i mi i hi ngun
nhn lc, vt cht rt ln. Chnh v vy nn i mi cng ngh phi l s kt hp ca mt tp hp
cc i tng, v d nh cc c nhn, cng ty v r rng l i mi ni chung v i mi cng
ngh ni ring l mt tr chi tp th.
b/ Xu th th hai:
Lin quan n bn cht ca sn phm v quy trnh, do th trng ton cu ngy nay i hi
l s xut hin ca nhng cng ngh phc tp. Theo Dohald v Robert th phn ln nhng
cng ngh thng mi thnh cng thay i theo mt con ng c bn trong 1/4 th k qua
l chng tr nn phc tp hn. H phn tch 30 loi sn phm xut khu c gi tr nht trn th
trng th gii trong nhng nm 1970 v 1990 v c c s liu cho trong bng 4.3. (n v
trong ngoc tnh bng t la).
Quy trnh n gin/sn phm n gin Quy trnh n gin/sn phm phc tp
1970: 58% (USD 87) 1970: 0%
1994: 8% (USD 347) 1974: 0%
Quy trnh phc tp/sn phm n gin Quy trnh phc tp/sn phm phc tp
1970: 12% (USD 35) 1970: 31% (USD 46)
1994: 25% (USD 345) 1994: 59% (USD 1128)
Bng 4.3. Bng phn tch sn phm xut khu c gi tr nht.
Bng 4.3. cho thy 1/4 th k trc y gn 60% sn phm xut khu hng u th gii l
nhng sn phm n gin c sn xut bi cc quy trnh n gin. Ngy nay mt t l tng t
(60%) l nhng sn phm phc tp c sn xut bi nhng quy trnh phc tp. iu c th
c gii thch do s pht trin vi tc kh cao ca h thng kinh t, x hi ca loi ngi ni
chung v ca h thng khoa hc, cng ngh ni ring trong thi gian qua. Rash v Rycroft cho
rng thnh cng kinh t s n vi nhng ngi thnh cng trong vic i mi cc cng ngh
phc tp. Tc l tng lai s thuc v nhng ngi nhn thc c tnh phc tp, c th thng
nht c cc kin thc a dng khc nhau trong nhiu t chc khc nhau to ra nhng g cha
c trc y. a dng ho l quy lut, a dng trong cch nhn, cch tip cn v trong nn tng
c s. Khng th th chng ta khng th vt ln trn nhng gii hn tm nhn ca mi c nhn,
t chc. t c iu cc doanh nghip phi khng ngng cng c, m rng cc knh
thng tin ca mnh, nng cao cht lng hot ng cho h thng thng tin ca mnh.
c/ Xu th th ba
Lin quan ti s xut hin ca mt ngnh cng ngh non tr (so vi cc cng ngh truyn
thng) l cng ngh thng tin. Tt c cc lnh vc hot ng ca con ngi ngy nay ang chu
s tc ng rt ln ca cng ngh thng tin. S xut hin v pht trin nhanh chng ca cng
ngh thng tin m c bit quan trng l cng ngh my tnh, Internet v cng ngh mng ang
lm thay i tt c cc loi hnh cng ngh ca loi ngi, n to ra cc con ng pht trin
hon ton mi cho tt c cc cng ngh. S l iu ngc nhin nu nh hin nay v trong tng lai
tn ti mt thnh cng trong kinh t v khoa hc cng ngh m li khng ng dng thnh tu ca
cng ngh thng tin.
2- Cc giai on i mi cng ngh.
89
i mi thng tin phi l mt hot ng c lp m l mt qu trnh tng hp bao gm nhiu
qu trnh con c lin quan mt thit vi nhau. N khng ch l s p , pht trin mt tng mi
hoc pht sinh mt thit b mi, pht trin mt th trng mi m n bao gm tt c cc cng
vic trn v thng nht vi nhau.
Thc cht qu trnh i mi cng ngh l mt h thng cc hot ng phc tp nhm chuyn
i cc tng v kin thc khoa hc thnh thc t vt cht v cc ng dng trong th gii hin
thc. l mt qu trnh bin i tri thc thnh cc sn phm v dch v hu ch c tc ng ti
s pht trin ca nn kinh t.
a/ Qu trnh hnh thnh v ng dng cc cng ngh mi.
C 8 giai on trong qu trnh i mi cng ngh, cn lu rng mt s cc hot ng trong
mi giai on c th trm sang giai on khc.
- Nghin cu c bn: l nhng nghin cu nhm tng thm hiu bit chung v cc quy lut ca
t nhin. y l qu trnh to ra tri thc qua mt thi gian di. N c th mang n mt ng dng
c th hoc cng c th khng.
- Nghin cu ng dng: loi nghin cu hng trc tip vo vic gii quyt mt hoc nhng
vn x hi t ra. V d, nghin cu pht trin mt loi thuc iu tr mt cn bnh no .
Nghin cu c bn v nghin cu ng dng thc y tin b khoa hc bng cch xy dng tri
thc mt cch h thng trn c s kin thc hin ti. S thnh cng ca nghin cu ng dng dn
n s ra i ca cng ngh mi.
- Trin khai cng ngh: L nhng hot ng ca con ngi nhm bin i tri thc v cc
tng thnh phn cng, phn mm hoc dch v. N c th bao gm vic chng minh tnh kh thi
ca tng, xc nh thit k hoc to dng, th nghim mt nguyn mu.
- Thc thi cng ngh: y l mt lot cc hot ng gn vi vic a mt sn phm ra th
trng. Thc thi cng ngh c quan h vi vic ng dng ln u tin mt tng hoc mt sn
phm. N lin kt cc hot ng nhm m bo a mt sn phm hoc mt dch v ra th trng
mt cch thnh cng v gi c, tnh an ton v tho mn cc kha cnh v mi trng.
- Sn xut: y l mt lot cc hot ng gn vi vic m rng loi sn phm hoc dch v c
th. Sn xut bao gm vic ch to, qun l, cung cp v phn phi.
- Marketing: y l mt lot cc hot ng m bo cho ngi tiu dng tip nhn cng ngh.
N bao gm vic nh gi th trng, chin lc phn phi, thc y bn hng v xc nh thi
quen, tp qun khch hng.
- Truyn b: y l chin lc v cc hot ng m bo s lan truyn v v th ca cng ngh
trn th trng. Vic truyn b ph thuc vo phng php cng ngh v phng php Marketing
cng ngh.
- M rng cng ngh: y l giai on m mc tiu l duy tr u th cnh tranh ca cng ngh.
N bao gm vic ci tin cng ngh, pht trin th h mi hoc ng dng cng ngh mi, ci tin
cht lng, h gi thnh sn phm cng nh p ng c nhng yu cu c bit ca khch
hng. M rng cng ngh ko di vng i cng ngh.
b/ Qu trnh i mi cng ngh doanh nghip.
Vi mt doanh nghip, s khi in hnh ca qu trnh i mi cng ngh c th hin
hnh 4.6, cc bc trong s c th minh ho nh sau.
90
Xc nh khi Phn tch
nim k thut
Ny sinh
Ph chun
Phn tch K hoch

th trng kinh doanh
Loi b Sn xut v thng Kim nh thng qua

mi ho th ng Trin khai
Hnh 4.6. Cc bc in hnh i mi cng ngh doanh nghip.

- Ny sinh : Ghi nhn nhu cu, tm cch p ng nhu cu ; phn tch cc gii php tt
nht v tiu chun la chn, t thc thi.
- Xc nh khi nim: Xc nh khi nim sn phm hay dch v; nh mc tiu k thut v u
tin; d kin kt qu thc hin.
- Phn tch th trng : Xc nh th trng - Phn tch nhu cu hin ti v tng lai, tm hiu
khch hng. Tm hiu i th cnh tranh, xc nh c hi.
- Phn tch k thut : Cc ngun lc cn thit, ngun lc sn c, lch trnh trin khai.
- K hoch kinh doanh : Phn tch ma trn SWOT, phn tch kinh t, vn, trin vng, chin
lc.
- Ph chun : Ph chun ca cp qun l cao nht ca cng ty, cc ph chun khc.
- Trin khai : Sn xut th: Kim nh, th nghim
- Marketing: Kim nh trn th trng - Chin lc gii thiu ra th trng; Marketing cc i
mi; xc nh thi gian a ra th trng. o lng s phn ng ca th trng.
- Sn xut v thng mi ho : Sn xut i tr: Hon thin cng ngh, xy dng h thng vn
chuyn ti cc i l, kho tng
- Loi b: Do s li thi hay vn mi trng.
c/ Qu trnh i mi cng ngh phm vi quc gia
i vi h thng cng ngh quc gia, theo kinh nghim ca cc nc ang pht trin tri
qua qu trnh cng nghip ho thnh cng th qu trnh i mi cng ngh thng phi tri qua
cc bc sau:
- Nhp cng ngh tha mn cc nhu cu ti thiu.
- T chc c s h tng kinh t mc ti thiu tip thu cng ngh nhp khu.
- To ngun cng ngh t nc ngoi thng qua lp rp sn phm (SKD - Semi knock Down,
CKD - Complete Knock Donw, OKD - Incomplete).
- Pht trin cng ngh thng qua mua linence
- Thch nghi, ci tin cng ngh nhp khu. Tin hnh i mi cng ngh nh R&D.
- Khng nh v th trn th trng cng ngh th gii da trn u t cao cho nghin cu c
bn.
91
3- M hnh i mi cng ngh (Cc phng php i mi cng ngh)
T trc ti nay quan im v i mi chia thnh hai trng phi chnh. Trng phi th
nht c tn l x hi quyt nh. Trng phi ny cho rng mi s i mi l kt qu phi hp ca
cc nhn t v nh hng ca x hi bn ngoi nh nhng thay i v dn s, tc ng kinh t
hoc h thng chnh tr. H cho rng khi hi t iu kin th i mi cng ngh s xy ra.
Trng phi th hai li cho rng i mi ni chung v i mi cng ngh ni ring l kt qu
ca nhng hot ng ca cc c nhn thin ti, h nhn mnh vo tm quan trng ca nhng
khm ph bt ng. Thc ra s tnh c, bt ng rt him khi xy ra, cc c nhn c nhng ng gp
vo i mi phi l nhng ngi say m mt lnh vc khoa hc - cng ngh nht nh, h c c
nhng kin thc vt bc trong lnh vc trn c s vi nhng c gng n lc ca h m i
mi cng ngh ra i. Hay ni nh Louis Pasteur C hi ch n vi nhng tr c c chun
b.
a/ M hnh tuyn tnh
*Sc y cng ngh
M hnh ny ng tr cc chnh sch cng nghip v khoa hc trong nhng nm trc thp k
1890. M hnh tuyn tnh n gin nht c tn sc y ca khoa hc (hnh 4.9). M hnh ny da
trn lgic khoa hc l c s, tri thc, tin to ra cng ngh. Thc t cho thy hu ht cc t
ph cng ngh gn y u c da trn nhng khm ph khoa hc trc . V d: nh cc
cng ngh nng lng ht nhn da vo cng trnh ca Einstein (mi quan h gia khi lng v
nng lng) hoc cng ngh gen da trn cc khm ph ca Watson v Crick v cu trc AND
C th d dng nhn thy rng cc s xut hin v pht trin ca cc cng ngh ny lm bng
n cc ngnh cng nghip v lm thay i ton b th trng, chng l nguyn nhn ca tng
trng kinh t quan trng.
i mi theo m hnh ny xut pht t kh nng k thut, chnh hot ng R&D thc y i
mi (hnh 4.7). Tuy nhin trong mt s trng hp, nu ch da vo hot ng R&D i mi
th sn phm s khng c th trng.
R&D Sn xut Marketing Nhu cu
Hnh 4.7: i mi theo m hnh sc y cng ngh.

* Sc ko th trng.
n thp k 1970, mt s nghin cu mi xc nhn rng th trng c nh hng ti i
mi. M hnh tuyn tnh th hai ra i c tn l m hnh lc ht ca th trng (sc ko ca th
trng). N nhn mnh vai tr ca th trng l tc nhn khi thu cc tng i mi. Cc
tng ny c c thng qua qu trnh tip xc vi khch hng. Chnh t cc tng cc cng
ngh mi s xut hin. iu ny c bit thy r khi x hi (th trng) xut hin nhng bc xc
no . Trong trng hp sc ko ca th trng c th to ra nhng t ph quan trng.
Nhu cu th trng to c hi cho sn phm mi, qu trnh mi v thc y hot ng
R&D (hnh 4.8). V l thuyt, i mi theo m hnh ny ph hp vi nhu cu th trng. D
nhin, u t mi ngun lc ca doanh nghip vo nhng d n chy theo nhu cu ca th
92
trng th khng phi lc no cng thnh cng. Trong khi c nhng cng ty thnh cng
nhng khng cn quan tm n khch hng.
Nhu cu Marketing R&D Sn xut
Hnh 4.8: i mi theo phng php sc ko th trng.

T hai m hnh tuyn tinh p dng trong i mi cng ngh ni trn, c th nhn thy c
nh sn xut v ngi tiu dng u tham gia vo i mi. i vi m hnh sc y cng
ngh, vai tr ca nh sn xut quan trng hn. i vi m hnh sc ko th trng, vai tr ca
ngi tiu dng quan trng hn.
b/ M hnh mng li v lin kt trong h thng.
M hnh tuyn tnh mi ch tp trung vo vai tr ca nhng tc nhn kch thch i mi u
tin. Trong m hnh mng li v lin kt trong h thng cho thy kt qu ca vic phi hp ng
thi kin thc ca cc b phn chc nng s thc y i mi, n gn cc m hnh tuyn tnh vi
nhau v nhn mnh i mi cng ngh l kt qu ca s tng tc gia th trng, khoa hc v
nng lc ca t chc. Bn cht ca m hnh ny l s lin kt ton h thng, ly doanh nghip lm
ch th, lin kt cc yu t ca h thng i mi. Trong h thng i mi, cc doanh nghip chu
tc ng ca cc nhn t cnh tranh: cc i th, cc ngun cung cp tng i mi cc khch
hng, cc bn hng v ng minh, cc trng i hc, cc patent, ng thi tnh n cc iu kin
i mi, c s h tng, u t ti sn, thit b.
Thc t i mi cng ngh cho thy m hnh tuyn tnh ch c th p dng cho mt s rt t
cc trng hp i mi v trong mt vi ngnh nht nh. V d, m hnh sc y cng ngh
thng thy trong cc ngnh Dc, cn m hnh sc ko th trng li thng xuyn xy ra trong
ngnh cng nghip thc phm. Cn ni chung trong i a s cc trng hp cc ngnh cng
nghip, i mi cng ngh xy ra trong m hnh tng tc kt hp.
Trng i hc v C s h tng khoa Cc i th

phng th nghim hc v cng ngh cnh tranh
Cc nh Khch hng
cung cp chnh DOANH NGHIP ch yu
Bn hng v cc u t ti sn v mua
Thng tin patent
ng minh chin lc sm thit b
Hnh 4.9. M hnh i mi cng ngh tng tc v kt hp
93
4- p dng cng ngh mi.
a/ Phn tch mi trng
Trc khi quyt nh p dng mt cng ngh mi, doanh nghip cn phn tch mi trng
bn trong cng nh bn ngoi.
* i vi mi trng bn trong, phn tch:
- Chin lc cng ty: cng ngh mi c gip cho doanh nghip thc hin c chin lc hay
khng?
- Qu trnh sn xut: tnh linh hot, cht lng sn phm, chi ph lao ng, nguyn vt liu,
nhng cng ngh sn xut hin c.
- Ngun nhn lc: vn ho cng ty, thi ca Ban qun tr, thi ca ngi lao ng v
on th.
- Ti chnh: nh gi chi ph v li ch, x l thng tin, ti tr v phn b vn
- Marketing: chin lc sn phm, chin lc gi, knh phn phi
* i vi mi trng bn ngoi, phn tch:
- Khch hng: nhu cu, sc mua
- Nh cung cp: nng lc, quan h vi nh cung cp
- i th cnh tranh: mi e do t i th mi, s s dng cng ngh mi ca i th cnh
tranh, li th cnh tranh, mi trng cnh tranh
- Chnh ph: s h tr, ti tr vn, u i v thu
gip cho vic phn tch mi trng, doanh nghip thng t ra cc cu hi (5W v 1H)
- V sao phi p dng cng ngh mi
- Cn nhng cng ngh mi no
- To ra cng ngh hay mua cng ngh
- Khi no tip nhn cng ngh mi?
- Cng ngh mi b tr u
- Cng ngh mi c a vo doanh nghip nh th no?
b/ Cc giai on trong qu trnh p dng cng ngh mi
Giai on 1: Hoch nh chin lc
- Mc tiu: Nhn dng nhng lnh vc kinh doanh m cng ngh mi s tc ng mnh u
tin cho lnh vc ny
- Hnh ng:
+ Xem xt li thc trng marketing v tnh hnh cnh tranh trong nc v quc t
+ nh gi cc hot ng chc nng, bao gm thit k, k thut v sn xut
+ Xem xt h thng sn xut v phng php sn xut hin ti
+ Nhn dng cc yu cu v k thut ca doanh nghip
Giai on 2: Nghin cu kh thi
- Mc tiu: Xem xt cc c im ca cng ngh
- Hnh ng:
+ nh gi tnh hnh ti chnh
94
+ Xem xt li s thay i v t chc v nh gi cng ngh v mt k thut o to
+ La chn nhm d n
+ n gin ho sn phm v qu trnh
+ Xem xt tnh thch hp ca cng ngh i vi c s h tng
+ nh gi yu t chng li s thay i (Resistance to change) trong t chc.
Giai on 3: La chn
- Mc tiu:la chn c cng ngh thch hp nht v nh cung cp ng tin cy nht
- Hnh ng:
+ Lp danh sch cc nh cung cp cng ngh
+ Chn ra mt s nh cung cp v yu cu h nh gi
+ nh gi chi tit cc bng chit tnh gi ca nh cung cp
+ La chn nh cung cp
Giai on 4: Thc hin
- Mc tiu: to mi trng thun li p dng cng ngh
- Hnh ng:
+ Chun b k hoch chi tit thc hin
+ Xc nh r trch nhim c nhn
+ Ch c bit n s lin kt gia cng ngh mi vi phn cn li ca h thng
+ Chun b ti liu hng dn m t cc bc hot ng ca h thng mi
+ Kim tra tt c cc b phn ca h thng mi
+ m bo vic o to hon tt
4.2.4. nh gi kt qu i mi cng ngh doanh nghip
nh gi y kt qu ca i mi cng ngh l mt cng vic kh khn, do nhng li ch
m kt qu ca i mi cng ngh rt a dng. Trong s , c nhng li ch khng th nh gi
mt cch chnh xc c.
Di y l mt vi phng pahsp c mt s quc gia s dng, v mt s phng php
lng ha kt qu ca i mi cng ngh doanh nghip.
1- Hiu qu i mi cng ngh.
Mt s nc trong khi ASEAN, khi nh gi kt qu i mi cng ngh s dng ch tiu
hiu qu i mi cng ngh s dng ch tiu hiu qu i mi cng ngh.
Li ch VA2 - VA1
HQ = =
Chi ph CT + CH + CI + C0
Trong li ch ca i mi c nh gi thng qua so snh gi tr gia tng ca doanh

nghip trc v sau khi i mi. Cc chi ph cho i mi th hin cc chi ph u t cho 4 thnh
phn cng ngh.
- CT : Chi ph i mi phn k thut
- CH : Chi ph o to nhn lc cho k thut mi
95
- CI : Chi ph cho thng tin, t vn, b quyt.
- C0 : Chi ph ci t b my qun l.
Phng php ny n gin, song ch nh gi c tc ng ca i mi i vi 4 thnh
phn ca cng ngh m khng phn nh c tc ng ca s thay i cc yu t u vo, trong
kt qu ca i mi.
2- Hiu qu tng hp ca i mi cng ngh
Nh sn xut s khng tin hnh i mi nu nh iu khng lm tng li nhun cho h.
Trn hnh 4.10 chng ta thy Q0 > Q0 tc l cc nh sn xut s bn c mt lng sn phm
nhiu hn nh i mi cng ngh. iu to iu kin cho h m rng quy m v pht trin.
Khng nhng th i mi cng ngh cn lm tng hiu qu sn xut, y chnh l nguyn nhn
ca vic gim gi P0 -> P0 ( P0 > Po) trn th trng. thy r iu chng ta hy xem xt
th ng ng lng trn hnh 4.11.
ng ng lng (Q = const) thc cht l mt ng bng quan vi nh sn xut (ng vai
tr ngi tiu dng). Cn lu rng trong m hnh ny chng ta kho st i mi cng ngh trn
qu trnh pht trin ca h thng cng ngh (ng ng lng dch chuyn) v khng kho st
i mi mt thi im (dch chuyn trn ng ng lng). i mi h thng cng ngh trn
th gii trong khong 1/4 th k qua di tc ng ca cng ngh thng tin l mt v d v dch
chuyn ng ng lng do i mi cng ngh.
KA A
KB
B
Q = const
LA LB L
Hnh 4.11: i mi cng ngh lm dch chuyn ng ng lng
Trn hnh 4.11, ta thy im A (LA, KA) l trng thi cng ngh thch hp thi im cha
i mi. Sau i mi cng ngh, trng thi mi l im B(LB, KB) ta c:
KB < KA
LB < LA
iu chng t trng thi cng ngh sau i mi s s dng mt lng u vo t hn so
vi trng thi cng ngh cha i mi. Hay ni mt cch khc, nh i mi gim cc nhn t
u vo tc l lm gim chi ph sn xut do lm tng hiu qu cho sn xut, mang li li
nhun cao hn cho nh sn xut.
Tuy nhin, y c mt gi thuyt l t s gi vn/gi lao ng l khng i. Gi thit ny
hon ton c th chp nhn c trong hon cnh ca cc quc gia ang pht trin nh Vit Nam.
96
Nu khng c gi thit ny th im biu din trng thi cng ngh sau i mi s nm bn tri
im B trn hnh 4.11
3- Lng ho kt qu i mi cng ngh
S l hp l nu chng ta t vn v vic lng ho tc ng ca cng ngh v i mi
cng ngh vo cc qu trnh sn xut v pht trin sn xut. gii quyt vn ny, chng ta
quay v hm sn xut.
Q = f(T, L, K, N, E)
Trong :
- Q : Sn lng
- T : nh hng ca tin b khoa hc - cng ngh ln yu t u vo th hin trnh cng
ngh sn xut.
- L : u vo: Lao ng
- N : u vo : Nguyn vt liu
- E : Trnh qun l
Ta c th gim s bin s xung nu coi ti nguyn thin nhin nh mt dng ca vn v
trnh qun l nh mt dng ca lao ng. Ta s c:
Q = f(T, L, K)
Trong kinh t hc c bit khi kho st s tng trng th hm sn xut do nh ton hc
Charles Cobb v nh kinh t hc Paul Douglas a ra c dng ph bin nht. Hm sn xut
Cobb - Douglas c dng:
Q = T . L . K (*)
Trong
- : (Q/Q) / (L/L). co dn ca sn lng theo lao ng khi gi vn khng i.
- : (Q/Q) /(K/K) c co dn ca sn lng theo vn khi gi lao ng khng i.
Chng ta gi thit + = 1 biu th rng li tc l khng i theo quy m, cnh tranh l
hon ho v cc yu t sn xut u mang li sn phm bin ca chng.
Ly lgic t nhin ca phng trnh (*) ta c
lnQ + lnT + lnL + lnK
Ly vi phn theo thi gian:
dQ 1 dT 1 dL 1 dK 1
. = . + . + . (**)
dt Q dt T dt L dt K
Phng trnh (**) l mt phng trnh vi phn lin tc theo thi gian. Nu ly xp x khng
lin tc trong mt khong thi gian t ln v d tnh bng nm th phng trnh (**) tr thnh
phng trnh (***)
Q T L K
= + +
Q T L K
97
Trong phng trnh ny Q/Q = rQ l t l tng trng ca sn lng, L/L = rL l t l tng
T
trng ca lao ng, K/K = rK l t l tng trng ca vn v = rT l t l i mi cng
T
ngh, trong khong thi gian T.
Phng trnh (***)th hin mi quan h gia t l tng trng ca sn lng vi t l tng
trng ca cc bin s :
rQ = rT + rL + rK
Cn c vo phng trnh ny ta thy phn tng ca t l tng trng sn lng m khng
phi ch do vic tng cc yu t sn xut (L,K) m cn do s ng gp ca i mi cng ngh
to ra
rT = rQ - ( rL + rK )
V d: Ta c t l tng trng kinh t rQ = 5%, rL = 2%, rK = 12% vi = 0,75, = 0,25 thay
vo phng trnh trn ta c:
rT = 5,0 - (0,75 . 2 + 0,25 . 12)
=> rT = 0,5
Nh vy, trong v d ny i mi cng ngh ng gp (0,5/5) 100% = 10% , trong t l
tng trng kinh t.
Tm li, i mi cng ngh thc y s pht trin ca loi ngi ni chung v tng quc gia
ni ring. N to ra mt nn kinh t c hng ho phong ph, di do hn v c nh sn xut
ln ngi tiu dng u c li.
4.2.5. Qun l i mi cng ngh.
1. Mi trng i mi
Mi trng i mi l mt yu t v cng quan trng quyt nh ti kh nng i mi cng
ngh ca mt doanh nghip v do n quyt nh ti kh nng pht trin ca doanh nghip .
thc c iu rt nhiu cc doanh nghip u t tin ca pht trin mt mi trng
c li cho i mi nhm to ra vng xon tin ca i mi. The Porter nhng doanh nghip c li
th cnh tranh - ngha l c kt qu hot ng trn mc trung bnh trong ngnh ca mnh - c th
ti u t mt phn li nhun di ra vo nhng hot ng mang li li th cnh tranh. Do to
ra vng xon tin ca i mi cng ngh c m t hnh 4.12
98
Danh ting i mi
Tinh thn lm vic ca cng ty Thu ht nhng ngi
cao, nhiu c nhn sng to
sng to
Thc y nhn vin Thc y sc sng

gim s chn nn to v i mi
T chc sn lng Pht trin CN & SP

chp nhn tng i mi
m i
Hnh 4.12. Vng xoy ca i mi cng ngh

Danh ting ca t chc: Phi mt mt thi gian nht nh mt cng ty mi xy dng c
danh ting i mi cng ngh ca mnh. Danh ting c hnh thnh thng qua nhng thnh
tu trong i mi cng ngh cng nh vic a cc cng ngh mi ra th trng.
Mt khc, chnh danh ting ca cng ty s thu ht cc c nhn c trnh v kh nng sng
to. Thc t trn th gii ni chung v Vit Nam ni ring cho thy cc sinh vin gii, cc nh
khoa hc hng u c mong mun tm vic lm cc cng ty c coi l thnh cng trong sn
xut v kinh doanh hoc c v th cao v khoa hc - cng ngh.
Khuyn khch i mi. Rt nhiu t chc h ho h tr sng to nhng li khng c mt c
cu, k hoch h tr thch hp. S sng to phi c h tr bng hnh ng v cc ngun lc.
Cn phi dnh thi gian cho nhn vin sng to, v d M cc cng ty c th dnh ti 15% qu
thi gian lm vic ca cc nh khoa hc dnh cho cc d n c nhn ca h. Bn cnh cn c
gng xy dng mt mi trng khoan th cho nhng lm ln, sai lm, iu s khuyn khch
cc c nhn th nghim cc tng mi v xut cc gi , kt hp vi vic khen thng thch
ng vi nhng thnh cng v c vt cht ln tinh thn. V d nh khen thng cng khai qua cc
bn tin ni b, thng tin, ngy ngh hoc thng chc. Mt s cng ty cn s dng cc k
thut nhm phc hi v kch thch s sng to nh a nhn vin i ngh mt cui tun tho
lun mt s vn no Tt c cc hot ng nhm to ra mt thng ip r rng: Cng ty
rt coi trng i mi.
Trin khai cc sn phm i mi. Ngha l trin khai cc sn phm, cng ngh thc s c tnh
mi so vi sn phm, cng ngh hin c. Nhng thnh cng trn th trng thng dn n nhng
thnh cng tip theo. Vic sn sng chp nhn tng mi, ghi nhn tng mi v khen thng
i vi cc c nhn c ng gp v pht trin tng mi l cha , c th ni iu quan trn
hn c l phi hon thin n, ng dng v khai thc n mt cch c hiu qu.
Tng ng c thc y v gim s chn nn. Nu cc c nhn trong cng ty thy nhng
kin v n lc ca h gp phn vo thnh cng ca cng ty h s c c v c gng thm.
Ngc li, nu cc kin hay, hu dng c lin tip b b qua th s chn nn s tng ln.
99
Tinh thn lm vic cao v gi chn c nhng ngi c kh nng. Mi trng lm vic tt
v th v s gi chn nhng ngi c nng lc c bit c kh nng sng to. Nhng ngi ny
n lt h s li cng c tim lc i mi ca doanh nghip.
Mi trng i mi cc t chc c bit cc doanh nghip l v cng quan trng i vi
i mi chung v i mi cng ngh ni ring. V vy, phi ch gi gn v ngy cng hon
thin hn th mi p ng c nhng yu cu ca pht trin.
2- Vai tr ca c nhn trong i mi cng ngh
i mi cng ngh l mt qu trnh i hi s phi hp nhp nhng ng b gia nhng c
nhn hoc nhm vi nhng v tr v vai tr khc nhau trong i mi. S thnh cng ca i mi
cng ngh c quyt nh bi cht lng cc hot ng ca h v s kt hp gia chng.
Ngi i mi v k thut l nhng ngi thnh tho mt vi lnh vc, to ra cc tng v
lun tm cch khc, mi l thc hin cng vic, nhiu khi b coi l nh khoa hc in r.
Ngi r sot k thut, thng mi l nhng c nhn c vai tr nm bt mt lng thng tin
ln t mi trng bn ngoi k c cc thng tin k thut ln thng tin thng mi, ngy nay cc
thng tin ny thng c ly qua mng.
Ngi gc cng l ngi lun nm vng thng tin v cc pht minh sng ch c lin quan
xy ra ngoi t chc ca mnh thng qua cc knh thng tin khc nhau nh hi ngh, hi tho, bo
ch truyn t thng tin cho ngi khc hot ng nh mt ngun thng tin cho cc thnh vin
khc ca t chc.
Nh v ch v sn phm l nhng ngi bn cc tng mi cho cc thnh vin khc
trong t chc, cn nhiu ngun lc, rt quyt lit trong vic bo v tng ca mnh v dm
ng u vi ri ro.
Ngi lnh o d n l ngi lnh o v thc y c nhm d n lp k hoch v t chc
d n. m bo cc yu cu cao v qun tr, to s phi hp cn thit gia cc thnh vin trong
nhm. Gim st s tin trin ca d n ng thi cn i cc mc tiu ca d n v nhu cu ca t
chc.
Ngi bo tr l mt quan chc cao cp trong t chc, tho g nhng hn ch khng cn
thit ca t chc i vi nhm d n, gip nhm d n c c cc iu kin cn thit t cc b
phn khc trong t chc, chnh nh bo tr mang li tnh hp php, s tin cy ca t chc cho
nhm d n.
3- Yu cu i vi doanh nghip i mi cng ngh.
a/ nh hng pht trin
Thc t cho thy mc tiu pht trin khng phi lc no cng l mc tiu cao nht ca cc
doanh nghip. Mt s ch tp trung vo vic khai thc cc c hi trc mt hoc duy tr quy m
hin c v quy m h c th t iu hnh cng vic m khng cn s dng thm lao ng v
khng phi ng u vi nhng ri ro c th pht sinh nu h u t pht trin sn xut.
Chng ta c th thy r iu cc doanh nghip gia nh nhng doanh nghip ny i mi
cng ngh mt cch th ng v kh khn. Nhng doanh nghip d i mi l nhng doanh
nghip lun c mc tiu m rng, pht trin doanh nghip ca mnh h lun ch ng lp k
hoch lu di. Nhiu cng ty cng khai cc k hoch trong cc bo co thng nin ca h, v
d ICI, Mercedes - Benz, BMW
b/ Cnh gic
100
Tnh cnh gic khng ch cn thit vi cc nh lnh o cao cp ca doanh nghip m cn
cn thit vi tt c cc thnh vin khc ca t chc. Cn thit phi chnh thc ho mt phn cng
vic ny v d b phn marketing phi thu thp nhng thng tin v th trng v v i th cnh
tranh nh nhng thnh tu, k hoch pht trin ca h. B phn R & D phi thng xuyn cp
nht nhng thnh tu khoa hc trong ngnh v cc ngnh c lin quan.
c/ u t cho pht trin cng ngh
u t cho i mi cng ngh i hi ngun lc kh ln k c nhn lc, ln vt lc v n
cha ng nhiu ri ro. Nhng cc doanh nghip khng th khng tn tm vi cng ngh thng
qua u t pht trin cng ngh iu s khuyn khch kh nng sng to ca c nhn trong
cng ty v thu ht c cc chuyn gia gii cc nhn vin c kinh nghim t bn ngoi.
d/ Chp nhn ri ro
Chp nhn ri ro khng c ngha l sn sng chi tr may ri m l sn sng nghin cu k
lng cc c hi d b ri ro. c bit l kh nng nh gi mc ri ro, cn nhc, chn lc cc
d n u t c hiu qu.
e/ Hp tc gia cc b phn
Cc phng ban trong mt doanh nghip c nhng c im mang tnh c th. S bt ng
gia cc phng ban l ro cn i vi i mi cng ngh ni ring v i mi ni chung. c bit
v c quan tm nhiu l mi quan h gia b phn R&D v b phn marketing v hai b phn
ny c mi quan tm rt khc nhau. Cc nh khoa hc v cc nh cng ngh thng b cng ngh
mi thu ht v i khi qun mt mc tiu kinh doanh ngc li b phn marketing li thng t
quan tm ti cng ngh.
Thc t phi nhn nhn rng s bt ng gia cc b phn chc nng ca mt t chc l lun
tn ti (i khi iu khng phi l khng tt v n s l ng lc thc y pht trin). Vn l
kh nng iu khin, phi hp gia cc b phn chc nng phc v cho tin trnh i mi cng
ngh.
g/ Kh nng tip thu
Trc cc xu th ca pht trin cng ngh ni ring v ca th gii ni chung c bit i vi
doanh nghip ca cc quc gia ang pht trin (ni m kh nng sn sinh cng ngh cn hn ch)
th kh nng nhn bit, la chn tip thu v khai thc mt cch c hiu qu cc cng ngh t bn
ngoi l yu t v cng quan trng. Trong qu trnh thm ch cn phi lin minh, lin doanh
vi c nhng i th cnh trnh trn quan im cc bn cng c li. V d: S hp tc gia IBM
v APPLE.
h/ Tnh linh hot trong qun l
c im ny l cn thit to dng mi trng ch ng sng to cho cc thnh vin trong
t chc h c th suy ngh, th nghim, tho lun v pht trin cc tng cc nhn, c th
l xut pht im ca vng i mi cng ngh.
i/ Kh nng a dng
Chnh do cc xu th pht trin cng ngh m cc t chc cn c s kt hp cc k nng v
kin thc chuyn mn trong nhiu lnh vc khc nhau. Kh nng qun l hiu qu ca cc k
nng v kin thc a dng l trng tm ca qu trnh i mi cng ngh. iu c th c thc
hin mt cch c hiu qu nh cc nh qun l a nng - nhng ngi c o to c v k thut
v thng mi.
4- Qun l bp bnh trong i mi cng ngh
101
Xt trn tng th, cc doanh nghip c hai nhu cu c bn l nhu cu n nh v nhu cu
sng to p ng cc k hoch hin ti cng nh chin lc pht trin. Mt mt h cn mt
trng thi lm vic n nh hon thnh cng vic hin ti mt cch nhanh chng v hiu qu
gip cng ty cnh tranh thnh cng thi im hin ti. Mt khc, h cn trin khai cc tng
mi m bo v nng cao v th cnh tranh ca h trong tng lai. Qu trnh i hi s
qun l khoa hc trong qun l s khng chc chn (bp bnh) l quan trng hn c.
nhn thc v phn tch c tnh bp bnh, Pearon xy dng mt bn (hnh 4.13) v
tnh bp bnh, trn c s s khng chc chn th hin hai kha cnh.
+ Bp bnh v mc ch
+ Bp bnh v phng tin
Trn thc t, do rt nhiu cc hn ch khc nhau v thng tin, kin thc hoc v thi gian m
cn c nhiu cc quyt nh vn cha ng s phn on ca cc nh ra quyt nh.
Cao
3 1
ng dng Nghin cu thm
Bp bnh v k thut him
mc ch
4 2
Kt hp cc c hi Pht trin
th trng, nng lc, k thut
k thut
Thp Cao
Bp bnh v qu trnh
Hnh 4.13. Ma trn bp bnh ca i mi cng ngh
S trn cp ti bn cht ca bp bnh v cch n bin i theo thi gian.
s 1: Th hin cc hot ng c tnh bp bnh cao c v mc ch v phng tin. Mc
ch cui cng ca chng khng c xc nh r rng v cch t mc ch cng vy. N
c gi l "nghin cu thm d" bi i khi cng vic i qu xa thc t v mi ngi nh ang
lm vic trong m my m. Hot ng y lin quan n nhng cng vic cha c xc nh
c th, sn phm v th trng tim nng cha xc nh. Khu vc ny ch yu l lnh vc ca cc
phng th nghim nghin cu cc trng i hc t chc thng khng b sc p v thi gian v
tin bc nh ngnh cng nghip. Mt s t chc khoa hc cng h tr cho cc hot ng ny. Tuy
nhin, d thy rng y ngun lc yu cu ln m xc sut thnh cng khng xc nh, do
thng ch c cc cng ty ln mi c kh nng u t cho cc hot ng ny.
s 2: y mc tiu r rng, v d xc nh c c hi thng mi nhng phng tin
thc hin cha c. Cng ty phi tin hnh cc d n cng ngh khc nhau c sn phm
mong mun. Cc khm ph b sung cng c th c khm ph trong chng trnh ny. Do
phng thc chnh xc t c mc tiu l kh bp bnh, lot hot ng ny thng c coi
l pht trin k thut v l cc hot ng lin tc ca cc cng ty ch to. Cc cng ty ny lin tc
phi kim tra cc quy trnh sn xut, tm cch tng hiu sut v lm gim chi ph.
s 3 v 4: Th hin nhng tnh hung chc chn hn v phng tin v mc ch c th
hn l cng ty lm vic vi cng ngh quen thuc.
102
s 3: Th hin s bp bnh v mc ch thng gn lin vi vic n lc tm cch s dng
cng ngh sao cho c hiu qu nht. Tn ca cc hot ng ny l ng dng cng ngh. C quan
im cho rng nhiu loi vt liu mi ra i trong giai on ny.
s 4: Bao gm cc hot ng i mi c tnh chc chn cao, trong tnh hung ny cc hot
ng ch yu l ci tin nhng sn phm vn c hoc to ra sn phm mi thng qua s kt hp
gia c hi th trng v nng lc cng ngh ca t chc. V n nh nh vy cho nn ta d thy
rng cc i th cnh tranh cng c th ang tin hnh cc hot ng tng t, do tc trin
khai l yu t quyt nh s thnh cng. Ci tin mu m, m rng tnh nng tc dng ca sn
phm da trn cng ngh sn c iu chnh, ci tin l v d minh ho cho cc hot ng ny.
Bn v tnh bp bnh truyn t mt cch n gin nhng thng ip kh phc tp cho
php chng ta c th nhn din nhiu t chc khc nhau trong lnh vc qun l tnh bp bnh ca
i mi, ng thi c cung cp cho chng ta mt thng ip quan trng, qun l i mi sn
phm khc vi qun l i mi qu trnh. i khi ngi ta hiu rt r bn cht ca th trng,
mc tiu v cc sn phm cn thit, ngc li i khi li khng bit g hoc bit rt t v cng
ngh cn pht trin v cch dng cng ngh . Hu ht cc cng ty u nm gia hai thi cc
ny. Nhng mi trng v iu kin khc nhau i hi nhng k nng qun l khc nhau.
Khng nhng th bn ny cn gip cc nh qun l tm hiu cch thc bin i cc
tng thnh i mi v cung cp cch xc nh nhng k nng qun l no cn thit. s 1 lu
ti mt lnh vc hot ng i mi, ni m cc tng pht kin khng c nhn ngay ra l
cc sn phm thng mi tim tng. c nhiu v d v nhng pht kin cng ngh ny sinh m
cng ty ch qun khng th nhn ra. Cng ngh phn mm my tnh u tin cho giao din ho
my tnh c pht trin b phn nghin cu ca hng Xerox t u thp k 70. Nhng
Xerox khng nhn thc c li ch tng lai ca nghin cu ny v do quyt nh khng pht
trin n thm na. Nhng Apple computer v Microsoft nhn thy li ch ca cng ngh ny v
tin hnh khai thc n vo nhng nm 80 v nh ta bit cng ngh ny mang li cho Apple
v Microsoft nhng li nhun rt ln. V d t ra cu hi v vic nh gi nghin cu
trong lnh vc ny. Cc nh cng ngh c th c nhiu hn thng tin v cng ngh nhng cc nh
qun l thng mi li c u th v c hi thng mi. Do tho lun lin tc k c chnh thc
v khng chnh thc l cch tt nht khm ph y mi kh nng sao cng ty c th quyt
nh ng n vic d n no cn pht trin cn d n no th c th b qua.
Cc hot ng s 4: Ch dng li vic ci tin cng ngh nhng vi cc nh qun l
thng mi li rt hng th bi v d n rt gn gi vi th trng m khng cn u t nhiu v
cng ngh.
Cn s 3: Mun khai thc cng ngh mt cch c hiu qu th cc hot ng quan trng
nht cn tp trung vo th trng cn xm nhp.
i mi cng ngh l mt qu trnh phc tp c to thnh do rt nhiu cc hot ng c
tc ng tng h vi nhau. Qu trnh i mi cha ng nhiu ri ro v khng chc chn. Do
cc nh qun l cn phi tp trung i ph tnh bp bnh, h cn phi c thng tin y v thc
trng h thng cng ngh cng nh xu th pht trin ca h thng ny. iu c th thc hin
c thng qua vic s dng k thut d bo.
Trn y l mt s vn c bn ca i mi cng ngh. N gip cc nh qun tr cng ngh
thy rt r ngha, bn cht v cc bi ton ca i mi cng ngh trn c s phn no gip h
a ra quyt nh ph hp nhm pht trin h thng cng ngh ca h mt cch hp l nht nhm
pht trin mt cch vng chc cc doanh nghip ni ring v ca c nn kinh t ni chung.
103
TM TT
1- Cng ngh thch hp l cng ngh t c cc mc tiu ca qu trnh pht trin kinh t -
x hi, trn c s ph hp vi hon cnh v iu kin ca a phng.
2- Trong bi cnh ca cc nc ang pht trin, cng ngh thch hp c nh hng theo 4
kha cnh :
- nh hng theo trnh cng ngh.
- nh hng theo nhm mc tiu.
- nh hng theo s hn ch cc ngun lc.
- nh hng theo s ho hp (khng gy t bin)
3- Cc yu t cn xem xt khi la chn cng ngh:
- Mi trng cng ngh
- Cng ngh
- Sn phm.
- Th trng.
4- Mt s phng php la chn cng ngh.
- La chn cng ngh theo hm lng cng ngh :
TCC = Tt x Hh x Ii. Oo
- La chn cng ngh theo cng sut ti u.

- La chn cng ngh theo ch tiu tng hp.
[P ]V
m
i
K= P
i =1 i
i
V i =1
i
- La chn cng ngh theo ngun lc u vo.

5- i mi cng ngh l vic ch ng thay th tm quan trng (c bn, ct li ) hay ton
b cng ngh ang s dng bng mt cng ngh khc tin tin hn, hiu qu hn.
6- Phn loi i mi cng ngh:
- i mi theo tnh sng to : Bao gm i mi gin on v i mi lin tc.
- i mi theo s p dng: Bao gm i mi sn phm v i mi qu trnh.
7- Cc yu t nh hng n i mi cng ngh.
- Th trng.
- Nhu cu.
- Hot ng nghin cu v pht trin
- Cnh tranh.
- Cc chnh sch quc gia h tr i mi.
8- Cc giai on i mi cng ngh.
- Qu trnh hnh thnh v ng dng cc cng ngh mi.
104
- Qu trnh i mi cng ngh doanh nghip.
- Qu trnh i mi cng ngh phm vi quc gia.
9- Cc m hnh i mi cng ngh ( cc phng php i mi cng ngh)
- M hnh tuyn tinh : Bao gm Sc y cng ngh v sc ko th trng.
- M hnh mng li v lin kt trong h thng.
CU HI N TP
1- Trnh by nhng cn c c bn xc nh cng ngh thch hp ?
2- Trnh by cc nh hng la chn cng ngh thch hp ? Ly mt cng ngh hin c
Vit Nam c coi l la chn theo mt trong s cc nh hng trn ?
3- Theo Anh (ch) nhng tiu thc no c coi l quan trng nht i vi Vit nam khi
la chn cng ngh ni chung ?
4- Trnh by cc phng php la chn cng ngh ?
5- Phn loi i mi cng ngh ?
6- Trnh by cc m hnh trong i mi cng ngh ?
105
CHNG 5: CHUYN GIAO CNG NGH
GII THIU
1- Mc ch- yu cu:
Chng 5 gii thiu v chuyn giao cng ngh gia cc doanh nghip cng nh gia cc
quc gia vi nhau:
Sau khi hc xong chng ny hc vin cn t c mt s cc yu cu sau:
- Chuyn giao cng ngh l g ?
- Cc i tng c bn trong chuyn giao cng ngh.
- Ni dung c bn ca bn hp ng trong chuyn giao cng ngh
- Cc nguyn nhn c bn xut hin chuyn giao
- im khc nhau gia cng ngh ni sinh v cng ngh ngoi sinh
- Cc yu t ch yu nh hng n chuyn giao cng ngh.
- Tm quan trng ca S hu tr tu trong chuyn giao cng ngh
- Bit c cc bc thc hin trong chuyn giao cng ngh.
2- Ni dung chnh.
- Khi nim chung v chuyn giao cng ngh.
- Phn loi chuyn giao cng ngh.
- Cc nguyn nhn xut hin chuyn giao cng ngh
- Cc yu t nh hng n chuyn giao cng ngh.
- S hu tr tu v chuyn giao cng ngh.
- Qu trnh chuyn giao cng ngh.
NI DUNG
5.1. KHI NIM CHUNG
5.1.1. Chuyn giao cng ngh l g?
1- Cc nh ngha chuyn giao cng ngh
- Tng qut: Chuyn giao cng ngh l vic a kin thc k thut ra khi ranh gii ni sn
sinh ra n.
- Theo quan im qun l cng ngh: Chuyn giao cng ngh l tp hp cc hot ng thng
mi v php l nhm lm cho bn nhn cng ngh c c nng lc cng ngh nh bn giao cng
ngh trong khi s dng cng ngh vo mt mc ch nh.
- Chuyn giao cng ngh l hnh thc mua v bn cng ngh trn c s hp ng chuyn giao
cng ngh c tho thun ph hp vi cc quy nh ca php lut. Bn bn c ngha v
chuyn giao cc kin thc tng hp ca cng ngh hoc cung cp cc my mc, thit b, dch v,
o to km theo cc kin thc cng ngh cho bn mua v bn mua c ngha v thanh ton cho
bn bn tip thu, s dng cc kin thc cng ngh theo cc iu kin tho thun v ghi
nhn trong hp ng chuyn giao cng ngh.
106
2- i tng chuyn giao cng ngh
Cc i tng chuyn giao cng ngh bao gm:
a/ Cc i tng s hu cng nghip c hoc khng km theo my mc, thit b m php lut
cho php chuyn giao.
- S hu cng nghip bao gm: Sng ch, gii php hu ch, kiu dng cng nghip, nhn hiu
hng ho, tn gi xut x hng ho v cc i tng khc do lut php quy nh.
+ Trong sng ch l gii php k thut mi so vi trnh th gii, c trnh sng
to, c kh nng p dng trong cc lnh vc kinh t - x hi.
+ Gii php hu ch l gii php k thut mi so vi trnh k thut trn th gii, c kh
nng p dng trong cc lnh vc kinh t - x hi.
+ Kiu dng cng nghip l hnh dng bn ngoi ca sn phm, c th hin bng ng
nt, hnh khi, mu sc hoc s kt hp cc yu t , c tnh mi i vi th gii v dng lm
mu ch to sn phm cng nghip hoc th cng nghip.
+ Nhn hiu hng ho l nhng du hiu dng phn bit hng ho, dch v cng loi
ca cc c s sn xut, kinh doanh khc nhau. Nhn hiu hng ho c th l t ng, hnh nh hoc
s kt hp cc yu t c th hin bng mt hoc nhiu mu sc.
+ Tn gi xut x hng ho l tn a l ca nc, a phng dng ch xut x mt
hng t nc, a phng vi iu kin nhng mt hng ny c cc tnh cht, cht lng c
th da trn cc iu kin a l c o v u vit, bao gm yu t t nhin, con ngi hoc kt
hp c hai yu t .
- Quyn s hu i vi s hu cng nghip c th c xc lp theo vn bng bo h do c
quan c thm quyn ca Nh nc cp, nu ch s hu c np n yu cu.
b/ B quyt, kin thc k thut v cng ngh di dng phng n cng ngh, cc gii php
k thut, quy trnh cng ngh, phn mm my tnh, ti liu thit k, cng thc, thng s k thut,
bn v, s k thut c hoc khng km theo my mc, thit b.
B quyt l nhng kinh nghim, kin thc, thng tin k thut quan trng, mang tnh cht b
mt c tch lu, khm ph trong qu trnh nghin cu, sn xut, kinh doanh, c kh nng to ra
nhng dch v, sn phm c cht lng cao, em li hiu qu kinh t ln, c kh nng to ra li
th cnh tranh trn th trng.
c/ Cc gii php hp l ho sn xut, i mi cng ngh
d/ Cc hnh thc dch v k thut h tr chuyn giao cng ngh nh:
- H tr la chn cng ngh, hng dn lp t thit b, vn hnh th dy chuyn
- T vn qun l cng ngh, qun l kinh doanh, hng dn thc hin quy trnh cng ngh
c chuyn giao.
- o to, hun luyn nng cao trnh chuyn mn v qun l ca cng nhn, cn b k thut
v cn b qun l nm vng cng ngh c chuyn giao.
e/ My, thit b, phng tin k thut km theo mt hoc mt s trong 4 i tng nu trn.
5.1.2. Phn loi chuyn giao cng ngh
C nhiu cch phn loi chuyn giao cng ngh, di y l mt s cch phn loi thng
gp.
107
1- Cn c ch th tham gia chuyn giao.
- Chuyn giao ni b cng ty hay t chc (gia c quan NC & TK) ca cng ty vi cc thnh
vin ca n trong mt nc hay nhiu nc).
- Chuyn giao trong nc (Gia cc c quan NC&TK trong nc).
- Chuyn giao vi nc ngoi (bn giao v bn nhn thuc hai quc gia khc nhau, hoc qua
ranh gii khu ch xut).
2- Theo loi hnh cng ngh chuyn giao
a/ Chuyn giao cng ngh sn phm (gm cng ngh thit k sn phm v cng ngh s dng
sn phm).
- Cng ngh thit k ch yu l phn mm thit k bao gm: thng tin c s thit k nh:
cc khi nim thit k, cc k thut m phng v trnh t phn tch n d on s hot ng ca
sn phm; cc cng c CAD; cc nhu cu ca khch hng; thng tin khc nh; cc s liu thit
k sn phm (cc bng s liu k thut v cc chc nng); cc tiu chun k thut, cc phng
tin o lng, cc tiu chun thc hnh quc gia, quc t; thng tin v cc thng s thit k nh:
thng s thit k, bn v k thut v cc tnh ton thit k c.
- Cng ngh s dng ch yu l phn mm s dng, bo dng sn phm nh: trnh t thao
tc, cc phn mm cn thit s dng sn phm; cc s tay bo dng, sa cha, lit k cc
s c c th xy ra, cc thng tin nng cao hiu qu s dng nh: Vn hnh ti u, nng cp
b/ Chuyn giao cng ngh qu trnh (cng ngh ch to sn phm c thit k).
Cng ngh qu trnh bao gm bn thnh phn tng tc vi nhau thc hin thit k, l
phn k thut, phn con ngi, phn thng tin v phn t chc.
Cng c th phn loi: Cng ngh sn xut, cng ngh dch v.
3- Theo hnh thi cng ngh c chuyn giao
Cn c hnh thi cng ngh c chuyn giao trong chu trnh sng ca n: Nghin cu ->
trin khai -> truyn b trn th trng.
a/ Chuyn giao theo chiu dc
C hai quan nim v chuyn giao cng ngh theo chiu dc.
- Cng ngh cha c trn th trng: Chuyn giao cng ngh cha c trin khai (cng ngh
vn trong s qun l ca pha nghin cu). Bn nhn c c cng ngh hon ton mi nu trin
khai thnh cng.
- Cng ngh c trn th trng. Chuyn giao t Nghin cu -> Trin khai -> S dng -> th
trng. Bn nhn d dng lm ch cng ngh c chuyn giao.
Trong thc t cc chuyn giao cng ngh theo chiu dc ch chim khong 5% tng s chuyn
giao cng ngh trn phm vi th gii do bn nhn cng ngh cn c nng lc trin khai cng ngh
trnh cao (trong trng hp cng ngh cha c trn th trng) v chi ph chuyn giao cao
(trng hp th 2).
b/ Chuyn giao theo chiu ngang
- Cng ngh chuyn giao c trn th trng, sn phm ca n c bn rng ri.
108
-
Chu trnh ca cng ngh Cng ngh cha c th trng Cng ngh c th trng
Nghin cu D c D c
Trin khai
Sn xut th
Sn xut hng lot
Ph bin th trng Ngang
Hnh 5.1. Phn bit chuyn giao cng ngh dc v ngang

5.1.3. Cc nguyn nhn xut hin chuyn giao cng ngh
Quan st cc nc cng nghip ho, ngi ta thy c hai cch m cc nc s dng
cng nghip ho, l: Mt, da vo ti nguyn sn c nh cc loi khong sn qu hay v tr a
l thun li; Hai l, da vo pht trin cng ngh. Lch s cho thy s cc quc gia thuc loi mt
l rt t, trong s rt him thy cc quc gia ny c coi l mt nc pht trin. i a s cc
quc gia i theo con ng th hai, trong s hu ht cc nc pht trin. Da vo cng ngh
cng nghip ho, cc nc c th t to ra cng ngh nh tt c cc nc u "i bng hai
chn - lm mt s, mua mt s" trong qu trnh cng nghip ho.
hiu r nguyn nhn xut hin chuyn giao cng ngh, ta xem xt s hnh thnh, u,
nhc im ca cng ngh ni sinh, phn bit vi cng ngh ngoi sinh v cng ngh do
chuyn giao cng ngh.
1- Cng ngh ni sinh
a/ S hnh thnh mt cng ngh ni sinh
Cng ngh ni sinh l cng ngh c to ra thng qua qu trnh nghin cu v trin khai
trong nc. Chu trnh hnh thnh mt cng ngh ni sinh tri qua cc giai on:
Tm hiu nhu cu -> Thit k -> Ch to th -> Sn xut -> Truyn b v i mi.
b/ Cc u im ca cng ngh ni sinh
- Cng ngh ni sinh thng thch hp vi iu kin trong nc do c thit k t cc d liu
thu thp theo nhu cu ca a phng.
- Ngi s dng d dng lm ch c cng ngh v nghin cu trin khai trong nc, do
d pht huy c hiu qu;
- Tit kim ngoi t;
- Khng ph thuc nhiu vo nc ngoi, c bit v k thut;
- Tn dng cc ngun lc sn c a phng, do thit k trong nc thng da vo cc
ngun lc sn c;
- Nu trnh NC&TK cng ngh t trnh tin tin, c th xut khu cng ngh, mang li
nhiu li ch;
- Cc c quan nghin cu - trin khai thng qua thc hnh nghin cu sng to cng ngh mi
c iu kin tch lu kinh nghim, nng cao trnh .
c/ Nhng nhc im
109
- c c mt cng ngh cn nhiu thi gian, tin ca v nhn lc, do vic to cng ngh
mi l hot ng nghin cu - trin khai, do nu ch da hon ton vo cng ngh ni sinh thi
gian cng nghip ho s b ko di;
- Nu trnh NC&TK khng cao, cng ngh to ra s t gi tr, gy lng ph do khng th s
dng, nht l trong iu kin nn kinh t hi nhp, cng ngh lc hu to ra sn phm khng th
cnh tranh trn th trng ngay trong nc.
2- Cng ngh ngoi sinh
a/ S hnh thnh mt cng ngh ngoi sinh.
Cng ngh ngoi sinh l cng ngh c c thng qua mua cng ngh do nc ngoi sn
xut. Qu trnh c c mt cng ngh ngoi sinh bao gm:
Nhp -> Thch nghi -> Lm ch
b/ Cc hnh thc nhp cng ngh.
nhp mt cng ngh, c th thng qua cc hnh thc sau:
- Mua thit b, nh my cha kho trao tay (bn bn bn giao nh my hon chnh), hay sn
phm trao tay (bn bn bn giao nh my sn xut ra c sn phm);
- Lin doanh, hp tc kinh doanh vi cc cng ty xuyn quc gia trong pha nc ngoi chu
trch nhim cung cp phn ch yu ca cng ngh.
- Mua giy php bn quyn cng ngh (mua licence cng ngh) ri xy dng ln cng ngh.
c/ S hnh thnh cc cng ngh ngoi sinh
S hnh thnh cc cng ngh ngoi sinh t pht c t rt lu thng qua vic di dn, qua cc
thng gia, ngi i s vic nhp cng ngh ny thng c s kim sot ca Nh nc.
Trong s cc cng ngh ngoi sinh, mt s c coi l chuyn giao cng ngh.
d/ Chuyn giao cng ngh
Chuyn giao cng ngh ngy nay l mua bn cng ngh c t chc. Cc ng c ca bn giao
v bn nhn c nh hng ln n kt qu mt CGCN.
C th chia cc nguyn nhn xut hin CGCN thnh ba loi: Nhng nguyn nhn khch quan;
nhng l do xut pht t bn giao v nhng l do xut pht t bn nhn.
3- Nhng nguyn nhn khch quan dn n CGCN.
- Khng quc gia no trn th gii c mi ngun lc lm ra tt c cc cng ngh cn thit
mt cch kinh t, do nhiu nc mun c mt cng ngh thng cn nhc v phng din kinh
t gia mua v lm.
- S pht trin khng ng u ca cc quc gia trn th gii v cng ngh (85% cc sng ch
cng ngh nm trong tay su nc), nhiu nc khng c kh nng to ra cng ngh m mnh
cn, buc phi mua p ng cc nhu cu cp thit.
- Xu th m rng hp tc, khuyn khch thng mi to thun li cho mua, bn k c mua bn
cng ngh.
- Cc thnh tu ca Khoa hc - Cng ngh hin i lm rt ngn tui th ca cc cng ngh,
khin nhu cu i mi cng ngh tng cao. Trong lnh vc cng ngh pht trin nhanh, chu trnh
sng ca cng ngh rt ngn, nhng ngi i sau trong cc lnh vc cng ngh ny mun c cng
ngh xut hin trn th trng thng thng qua chuyn giao thay v bt u t NC & TK.
4- Nhng l do khin bn giao cng ngh mun chuyn giao cng ngh.
110
- Thu li nhun cao hn a phng hay chnh quc (do gim ch ph nguyn vt liu, nhn
cng v cc chi ph cao v c s h tng khc).
- Chp nhn cnh tranh v sn phm nhanh chng thu hi vn u t, do c iu kin i
mi cng ngh.
- Thu c cc li ch khc nh: Bn nguyn vt liu, linh kin, ph tng thay th; tn dng
ngun cht xm a phng; thm nhp vo th trng bn nhn cng ngh.
5- Nhng l do khin bn nhn mun chuyn giao cng ngh.
i vi chuyn giao cng ngh t nc ngoi, bn nhn k vng vo:
- Thng qua CGCN, tranh th vn u t ca nc ngoi, to iu kin y nhanh tc tng
trng kinh t.
- Tn dng ngun lc sn c m cha khai thc c v thiu cng ngh cn thit, c bit to
vic lm, tng thu nhp cho ngi lao ng.
- Nhanh chng p ng cc nhu cu cp bch; nhu cu thit yu ca x hi, nhu cu i mi
cng ngh p ng sc p ca cnh tranh:
- C iu kin nhanh chng nng cao trnh cng ngh, hc tp cc phng php qun l tin
tin.
- Trnh c ri ro nu phi t lm nh mua licence cng ngh.
- Nu thnh cng c c hi rt ngn thi gian cng nghip ho, ng thi i tt vo cc cng
ngh hin i nht, t c ng thi hai mc tiu; cng nghip ho, hin i ho.
5.1.4. Cc yu cu i vi cng ngh trong chuyn giao cng ngh.
Cc cng ngh c coi l chuyn giao cng ngh thng c u i trong qu trnh chuyn
giao (v d min gim cc loi thu, u tin trong thu mn t ai..), v th cng ngh l chuyn
giao cng ngh cn tho mn mt s tiu chun nht nh. Vit Nam quy nh nhng cng ngh
sau khng c coi l chuyn giao cng ngh.
- Nhng cng ngh khng p ng cc yu cu trong cc quy nh ca Php lut Vit Nam v
an ton lao ng, v sinh lao ng, sc kho con ngi, bo v mi trng.
- Nhng cng ngh c tc ng v gy hu qu xu n vn ho, quc phng, an ninh quc gia,
trt t v an ton x hi ca Vit nam.
- Nhng cng ngh khng em li hiu qu k thut, kinh t hoc x hi.
- Cng ngh phc v lnh v an ninh, quc phng khi cha c c quan c thm quyn cho
php.
5.2. CC YU T NH HNG N CHUYN GIAO CNG NGH
5.2.1. Cc yu t thuc bn nhn v nc nhn.
1- Tnh hnh chnh tr
Nu khng n nh v chnh tr v mt an ninh v x hi, c bn nhn v bn giao s gp ri
ro nhiu hn
2- H thng hnh chnh, php lut v vic chp hnh lut
H thng hnh chnh c hot ng ng chc nng khng? C thc hin ng cc quyn
khng?
111
Bn cung cp cng ngh mun bit h c php chuyn giao cng ngh theo nhng quy nh
no. Do vy nhng nc c qun l hot ng chuyn giao cng ngh phi ban hnh nhng vn
bn php qui r rng v chi tit (mt s nc c lut chuyn giao cng ngh).
Ba h thng h tr trong vic tip nhn cng ngh l: h thng php lut, h thng c quan
hnh php v h thng c quan t php.
3- Vn bo h quyn s hu tr tu
Vic ngn nga bn nhn s dng khng tho ng cng ngh chuyn giao l mi quan tm
hng u ca lut dn s ni chung l lut hp ng ni ring.
Bn c s php lut chng li s truyn b khng hp l cng ngh gm:
- Thit lp h thng lut v s hu tr tu
- Hin i ho h thng lut v s hu tr tu
- Thi hnh v p dng lut nhanh chng v n gin
- Tham gia vo cc hip c v cng c quc t
Hu ht cc nc ang pht trin u c cc quyn v c s php l thch hp chng li
nhng vi phm hp ng v ngn nga cc hu qu ca n. Nhng vn l s chp hnh php
lut.
4- Tnh hnh kinh t:
S thay i ca li sut, t gi, gi c, cc chnh sch kinh t(chnh sch thay th nhp khu,
bo h cc ngnh cng nghip trong nc); tnh n nh ca nn kinh tu c nh hng n
chuyn giao cng ngh.
5- C s h tng khoa hc-cng ngh v nhn lc khoa hc cng ngh
Yu t ny nh hng n vic hp th, s dng, thch nghi, ci tin cng ngh nhp
6- Chnh sch cng ngh v chuyn giao cng ngh
Cc chnh sch cng ngh v chuyn giao cng ngh phi c hoch nh v thc hin y
ph cp cng ngh v th hin mong mun c c nhng tin b v cng ngh. Vn
ny, ESCAP ngh cc bin php nh sau:
- Nng cao nhn thc ca nhn dn v li ch ca cng ngh trong i sng hng ngy bng
nhng phng tin thng tin i chng
- Gii thiu ch li ca cng ngh qua cc trin lm v hi ch
- Xut bn cc tp ch cng ngh
- Khuyn khch i mi
5.2.2. Cc yu t thuc bn giao v nc giao
1- Kinh nghim
Bn giao c kinh nghim s gii quyt c nhng vn ring ca tng nc, o to ph
hp vi yu cu c th, chuyn giao ng thi hn, tri chy.
2- Chnh sch chuyn giao cng ngh
Nu chuyn giao cng ngh ng mt vai tr quan trng trong ton b chnh sch ca bn
giao th mi n lc s tp trung vo s thnh cng ca chuyn giao cng ngh.
3- V th thng mi v cng ngh
112
Bn giao l nhng tp on ln hay ch l Cng ty nh v va. Bn giao c y ngun lc,
c uy tn khng?
Ngoi cc yu t trn vai tr ca t chc quc t cng rt quan trng i vi s thnh cng
ca chuyn giao cng ngh. Mt s t chc quc t h tr cho chuyn giao cng ngh nh
UNIDO, UNCTAD, WIPO, ESCAP, APCTT
Mt vn cng cn ch l trc khi quyt nh chuyn giao cng ngh, bn giao phn tch
rt k tnh tnh bn nhn bng cch t ra nhiu cu hi lin quan n bn nhn. Nu thy tnh
hnh bn nhn khng thun li, bn giao c th s khng chuyn giao cng ngh. T thy c
bn nhn cn phi lm g thu ht cng ngh nc ngoi.
5.3. S HU TR TU V CHUYN GIAO CNG NGH
5.3.1. Khi nim v s hu tr tu
S hu tr tu gm mi i tng do tr tu con ngi to ra m c nhn c giao quyn s
hu n c th s dng mt cch hp php m khng b ngi khc can thip. S hu tr tu l mt
loi ti sn c bit. N lin quan n nhng thng tin, kin thc c th hin bng nhng vt
th hu hnh, c th b sao chp khng hn cht v b bt chc trn lan ti bt k ni no, ti
cng mt thi im. Tuy nhin, kha cnh lin quan n s hu y khng phi l cc vt th
(cc bn sao) m chnh l nhng thng tin, kin thc phn nh trong cc vt th .
Cc quan im v s hu tr tu
- Quan im v s hu tr tu c xc nh vi t cch l mt nhn quyn ph qut: Tt c
mi ngi c quyn bo v cc li ch v tinh thn v vt cht c c t bt c mt sn phm
no mang tnh khoa hc-vn hc hay ngh thut m ngi l tc gi.
- Quan im ca cc nc pht trin : Cc nc pht trin coi vic bo v quyn s hu tr tu
nh l mt phn thng cho s thc y hot ng sng to., hot ng R&D, i mi sn phm.
- Quan im ca cc nc ang pht trin : Nhiu nc ang pht trin xem s hu tr tu nh
l mt loi sn phm cng cng (public product). Vic tip cn d dng s hu tr tu s thc y
t nc pht trin, d dng c c thng tin v cng ngh, khng cn u t cho R&D. V th
nn thng yu km trong vic bo v s hu tr tu.
Bo v s hu tr tu tr thnh mt yu t rt quan trng trong h thng cng ngh th
gii v nhng l do sau:
- u t cho R&D ln hn.Nhiu cng ty u t cho R&D nhiu hn l u t cho ti sn c
nh nn quyn li ca h trong vic bo v cc kt qu u t ny ln hn.
- C nhiu i th cnh tranh chng li cc ch s hu tr tu c bo h. Tnh u vit ca cc
cng ngh mi lm tng s lng ngi thm nhp vo h thng cng ngh th gii. i vi cc
cng ty t nhn, s cnh tranh quyt lit tp trung vo kt qu ca ba s pht trin xy ra ng thi.
l:
+ S quc t ho nn kinh t c lin kt cht ch vi s pht trin mnh m ca nhng cng
ngh mi. Do s pht trin sn phm mi tn nhiu chi ph v do chu k sng ca sn phm c
hm lng cng ngh cao b rt ngn, nn cc cng ty bt buc phi bn sn phm ca mnh trong
thi gian sm nht ti cc th trng trn th gii. iu ny lm cho cc cng ty cn s bo v s
hu tr tu nhiu nc hn so vi trc y trnh nhng i th cnh tranh mi.
+ Ranh gii gia cc ngnh cng nghip khng r nt. Cc cng ngh mi nh cng ngh gen
v vi in t lm thay i su sc quan h gia cc ngnh kinh t khc nhau, xo nho dn
113
(thm ch loi b) ranh gii gia cc ngnh cng nghip khc nhau. V vy cc cng ty c quyn
phi tm n nhng hnh thc bo v khc v tng cng bo v s hu tr tu c th l mt phn
trong chin lc mi ca h.
+ S ngi tin hnh R&D tng ln. Nhiu cng ty v quc gia trc kia khng tham gia hot
ng R&D nay cng chim nhng v tr quan trng trong lnh vc ny.
- Vic bo v tri thc giai on u ca chu k sng cng ngh dng nh quan trng hn
giai on cui.
- Vic t chc hot ng R & D ang c s thay i mnh m do c s hp tc ca nhiu c
quan. Do cn u t nhng khon tin ln cho th h cng ngh mi, nn cc cng ty tm cch
hp tc vi nhau trong qu trnh nghin cu nhm chia s chi ph cng nh ri ro. Cc hnh thc
hp tc bao gm:
Lin minh chin lc
Nghin cu theo hp ng
Tng cng hp tc gia cng ty vi trng i hc
Hp tc vi bn cung cp
Cc chng trnh hp tc quc t
Lnh vc s hu tr tu trong hip nh v quyn s hu tr tu c lin quan n thng
mi (Agreement on trade related aspects of intellectual property rights TSIPS) rng hn trong
cc cng c ca WIPO, bao gm thm kiu dng cng nghip, thit k b tr mch tch hp, tn
hiu v tnh trng chng trnh c m ho, thng tin b mt (b mt thng mi v kt qu
th nghim), cc quyn i vi ging cy trng mi v cc quyn theo quy nh ca php lut
nh cc giy php v s cho php. Hip nh TRIPS cng qui nh rng cc thnh vin ca WTO
phi tun th mi qui nh hin hnh ca WIPO, c th l ca cc Cng c Paris v quyn s
hu cng nghip v Cng c Berne v quyn tc gi. TRIPS cn b sung cc qui nh bo v
cc i tng khng c trong lnh vc ca WIPO rng buc cc t chc v c nhn, TRIPS rng
buc cc quc gia thnh vin WTO trn lnh vc s hu tr tu.
Nhng xu hng v quyn s hu tr tu
- Ko do thi gian bo h quyn s hu tr tu, th d chu u v Hoa K ko di thi gian
bo h quyn tc gi
- M rng phm vi quyn s hu tr tu, th d quyn s hu tr tu trong gio dc v o to
trn mng, quyn s hu tr tu trong lnh vc phn mm
- S dng php l t hu ho ti sn cng. Th hin cho xu hng ny l Hip c v c s
d liu c xut hnh thnh mt quyn s hu tr tu mi, gi l quyn Sui Generis. Quyn
ny qui nh rng khi nhn c hp ng, cc cng ty t c quyn s hu cc thng tin
c x l mc d cc thng tin cha trong cc c s d liu ny l ti sn cng.
- Thu hp cc min tr trong vic p dng quyn s hu tr tu, c bit i vi lnh vc gio
dc v nghin cu khoa hc.
5.3.2. Vai tr ca quyn s hu tr tu trong chuyn giao cng ngh
Vai tr ca quyn s hu tr tu l khc phc c tnh khng hiu qu khi ti sn v hnh
c bn trn th trng th gii. Nh c quyn s hu tr tu cc nh to ra cng ngh c th bo
v c ti sn v hnh ca mnh, trnh c s s dng tri php. Nh vy chuyn giao cng
ngh c thun li hn.
114
Cc quyn s hu tr tu c th m bo gi tr thu hi do p dng cng ngh, nh vy lm
tng gi tr ca cng ngh. iu ny s khuyn khch u t pht trin cng ngh.
Trong chuyn giao cng ngh, nu i tng chuyn giao c bo h di dng cc i
tng s hu cng nghip th trc khi chuyn giao phi tin thnh chuyn giao quyn s dng
theo qui nh ca php lut.
5.4. QU TRNH CHUYN GIAO CNG NGH
5.4.1. Cc mi lin kt trong chuyn giao cng ngh.
c mt cng ngh (c bit i vi cng ngh t nc ngoi) bn Nhn cng ngh thng
phi thng qua cc mi gii trung gian tm kim cng ngh. Kinh nghim cho thy cc mi
lin kt ny c nh hng n kt qu ca chuyn giao cng ngh.
1- Cc mi lin kt trc tip.
- Thng qua cc cng ty xuyn quc gia;
- Thng qua licence cng ngh.
- Thng qua cc cng ty t vn v cng ngh v chuyn giao cng ngh.
- Thng qua cc chuyn gia nc ngoi ang hot ng ti a phng, hay cc cn b k thut
thc tp, cc lu hc sinh du hc cc nc pht trin tr v.
Nhng mi lin kt ny to c hi cho bn mua c th tip cn vi nhng ngi ch thc s
ca cng ngh, do c hi thnh cng cao hn.
2- Cc mi lin h gin tip.
- Thng qua i l bn my, thit b a phng;
- Thng qua cc hi ngh, hi tho quc t.
- Thng qua cc hi ch, trin lm thng mi.
- Thng qua cc n phm (qung co trn cc bo, tp ch, sch chuyn mn)
Nhng mi lin kt ny thng kh to c hi bn Nhn c th tip xc trc tip vi ch
thc s ca cng ngh.
5.4.2. Phng thc chuyn giao cng ngh
1- Khi nim.
Phng thc hay c ch chuyn giao l hnh thc, cch thc m nh , cng ngh c
chuyn n bn nhn. Vic la chn phng thc chuyn giao cng ngh ph thuc vo mi
trng bn nhn, mi trng bn giao v mi trng chung.
- Mi trng bn nhn: c xc nh ch yu bi kh nng hp th cng ngh.
- Mi trng bn giao: bao gm nhng iu kin, quy c m bn giao phi tun theo.
- Mi trng chung: vic chuyn giao c thc hin khi mi trng chung cho php. V d
vic chuyn giao cng ngh gia hai cng ty thuc hai nc no ph thuc vo cc iu kin
mi trng chung bao gm cc yu t nh: mi quan h gia hai nc, bi cnh u t, tnh hnh
cnh tranh quc t
2- Cc phng thc chuyn giao cng ngh.
Hin nay trn th gii c rt nhiu phng thc chuyn giao cng ngh khc nhau, do vy ty
vo tnh hnh v iu kin c th ca tng loi cng ngh m cc nc c th p dng cc phng
thc chuyn giao khc nhau. Bao gm:
115
- u t trc tip nc ngoi 9keets hp vi phng tin sn xut, cc kin thc c cp
patent, qun tr v marketing)
- Hp ng license s dng patent, tn hng, nhn hiu v cc i tng khc.
- H tr k thut v dch v.
- Cc hp ng Marketing.
- Cung cp k thut dch v t vn, cc nghin cu kh thi v cc dch v khc cho hot ng
u t v ti u t.
- Cc hp ng cha kha trao tay.
- Bn v mua phng tin sn xut.
- Lin minh trong R&D v trong sn xut.
a/ Cp giy php (Licensing)
y l phng thc kh ph bin. Bn cp giy php (license) s chuyn giao i tng cng
ngh vi nhng iu kin m h p t cho bn nhn trong vic s dng cng ngh. i li, bn
cp license s nhn c mt khon thanh ton gi l ph tr k v da vo s lng sn phm
hoc mt khon tin thanh ton c tha thun cho mt giai on nht nh.
Hp ng license s m t cng ngh c chuyn giao v vic s dng n. Cch thc chuyn
giao cng c cng b. Hp ng c th bao gm vic cung cp nhng ti liu hng dn hoc
vic o to nhn vin do bn giao m nhim. Theo quan im ca bn giao, s bo mt l mt
yu t quan trng ca hp ng license. Sau khi c c cng ngh, nu bn nhn tit l cho bn
khc th iu ny c ngha l bn giao s mt nhng li ch tim tng c th c.
b/ Chuyn giao cng ngh thng qua u t trc tip nc ngoi.
Phng thc ny rt quan trng trong giai on u ca qu trnh pht trin cng ngh, khi m
nng lc hp th cng ngh ca bn nhn cn thp.
Chuyn giao cng ngh thng qua FDI bao gm: chuyn giao cng ngh bn trong (ni b) v
chuyn giao cng ngh bn ngoi. Chuyn giao bn trong l hnh thc ch yu, c thc gia
cc cng ty m v cc chi nhnh nc tip nhn u t. Chuyn giao bn ngoi c thc hin
gia cc cng ty khc nhau, nh lin doanh vi cc doanh nghip trong nc.
Lin doanh l hnh thc rt c a chung ca chuyn giao cng ngh. Bn nc ngoi rt
ng h hnh thc ny bi v n l mt cch thc s dng vn u t nc ngoi thng qua lin
doanh v cng l cch thc thng c s dng u t nc ngoi thm nhp vo cc
nc chu . V phn mnh, cc nc chu cng ng h hnh thc ny bi v iu chng t
s tip tc tham gia v gip ca pha nc ngoi. Khi m pha nc ngoi cn c quyn li
trong qu trnh sn xut th vn cn hy vng rng h s tip tc c nhng gip cn thit m
khng quan tm nhiu n ri ro. Tuy nhin s tn ti lin tc ca pha nc ngoi c th s l
iu khng th v i vi pha trong nc. Hn na s quy thnh vn qua hnh thc lin doanh c
th b lm dng bi v rt c th bn nm gi cng ngh s nh gi tr khng ng thc t.
trnh iu ny, ngi ta yu cu phi c s thm nh c thm quyn hoc c lp; hoc bng
cch t ra mt t l % cao nht cho php trn tng s vn.
Vic chuyn giao cng ngh bn trong v bn ngoi ti nc tip nhn u t ph thuc vo
mt s yu t: bn cht cng ngh, chin lc ca bn giao, nng lc ca bn nhn v chnh sch
ca nc tip nhn u t.
c/ Phng thc da trn con ngi.
116
Thu chuyn gia k thut nc ngoi, tuyn dng cng nhn ang sng nc ngoi, o to
k s v nh qun tr nc ngoi, li ko nhn vin ca i th cnh tranh.
5.4.3. Trnh t tin hnh nhp cng ngh
Nhp cng ngh l mt hnh thc chuyn giao cng ngh thng qua vic mua bn cng ngh
t nc ngoi. Vic nhp cng ngh c th chia lm ba giai on: Chun b, thc hin, v s dng
(hnh 5.2).
Lp d n nhp cng ngh
S tuyn
Bo co nghin cu kh thi Chun b Nhp
nh gi
m phn k kt hp ng
Ph chun
T chc thc hin Thc thi nhp
Nghim thu
Sn xut p dng
S dng
Tip thu, ci tin, i mi
nh gi cng ngh Lm ch
Hnh 5.2. Trnh t nhp cng ngh trong chuyn giao cng ngh
1- Giai on chun b
Hai cng vic chnh ca giai on chun b l lp d n nhp cng ngh v bo co tnh kh
thi ca d n.
a/ Ni dung ca lp d n nhp cng ngh bao gm cc bc:
- Xc nh mc tiu:
Tnh tt yu ca vic nhp cng ngh (nhu cu cp thit; to sn phm thit yu; p ng
cnh tranh; rt ngn khong cch cng ngh vi khu vc);
Cc cn c (ng li, quy hoch, mc tiu chin lc ca quc gia).
- Nghin cu v xc nh cc ngun lc:
Ngun nguyn liu, lao ng sn c;
Ngun vn (d tr lng vn, phng n huy ng v kh nng hon vn).
- S b phng n nhp:
Quy m, a im;
117
Din tch, cc cng trnh xy dng.
- Nghin cu th trng cng ngh nhp:
Hin trng cng ngh lin quan trn th gii;
xut ngun cung cp cng ngh.
- D bo s b hiu qu kinh t - x hi:
xut cc ch tiu nh gi hiu qu;
D kin s t c
D n phi c c quan c thm quyn s thm v cc mt: s ph hp vi quy hoch di
hn ca ngnh, ca quc gia; nhu cu ca th trng i vi sn phm ca d n; s ph hp v
a im: nh gi d n v mt ti chnh, v hiu qu kinh t - x hi.
b/ Bo co tnh kh thi c th bao gm cc ni dung sau:
- Quy m cng trnh v cc phng n sn phm;
- Cc ngun lc sn c: Nguyn, vt liu, nng lng, nhn lc v cc cng trnh cng cng
ph tr;
- La chn cng ngh c th: Tn nc cung cp cng ngh, phng thc nhp;
- Vn bo v mi trng;
- Lp lch trnh thc hin;
- Phn tch hiu qu kinh t v cc li ch x hi.
Bo co tnh kh thi phi c thm tra, ni dung thm tra cng ngh nhp bao gm:
- Cng ngh nhp c ph hp vi tnh hnh kinh t - x hi v chnh sch khoa hc - cng ngh
ca t nc hay khng?
- Cng ngh nhp c tc dng nng cao nng lc cng ngh ca t nc hay khng;
- V li ch kinh t v x hi, cng ngh nhp c kh nng pht huy u th ca cc ngun lc
sn c ca a phng (nguyn, vt liu, nhn lc) hay khng; sn phm ca n c sc cnh
tranh trn th trng khng;
- Cc bin php tip thu, ng ho, nng cao (nu c) c tnh kh thi hay khng.
2- Giai on thc hin
Giai on thc hin nhp cng ngh c hai vic chnh: m phn v k kt hp ng; t chc
thc hin.
a/ m phn v k kt hp ng
m phn l c s ca k kt; k kt l kt qu ca m phn. Hp ng nhp cng ngh l
cn c t chc thc hin, nghim thu, gim nh cng nh l c s c th t c cc mc
tiu ca d n hay khng. Mt hp ng nhp cng ngh c chuyn giao cng ngh phi tun theo
cc quy nh trong phn th su, chng III, mc 2 v phn VII ca b lut dn s.
m phn c kt qu cn: T chc tt on m phn, thng phi bao gm chuyn gia
cng ngh, chuyn gia ngoi thng v chuyn gia php lut; nghin cu la chn bn cung cp
cng ngh ph hp; xc nh r rng mc tiu, nguyn tc, phng thc ca vic nhp cng ngh.
Vic m phn phi t c mc tiu l k kt c hp ng, v vy trong tho lun,
thng lng cc bn cn kin tr, mm do.
Hp ng chuyn giao cng ngh phi c ph chun mi c hiu lc. Nhng trung hp
sau thng khng c chp nhn:
118
- Cng ngh nh nhp trong nc nm c, sn phm sn xut trong nc tho
mn nhu cu v c bn;
- Cng ngh tng t c nhp v c ng ho, nng cao;
- iu kin trongnc khng ph hp: V iu kin lp t, hoc v ti nguyn a phng
khng thch hp.
Cc kiu m phn.
- m phn theo quan im: Mi bn u a ra quan im ca mnh, sau mi bn thay i
quan im ca h t c tha thun.
- m phn theo li ch: Mi bn gii thch nhng li ch tht s ca mnh v cng nhau tm
gii php p ng nhng li ch ca hai bn.
m phn theo li ch thch hp vi chuyn giao cng ngh v phng chm m phn trong
chuyn giao cng ngh l phi c s tin cy ln nhau, v li ch ca hai bn.
b/ T chc thc hin
Sau khi hp ng c ph chun, t chc vic tip nhn thit b, ti liu k thut, o to
nhn lc
3- Giai on s dng
Giai on s dng bao gm: Nghim thu v s dng; ci tin nng cao cng ngh nhp.
a/ Nghim thu v s dng
Sau khi hon thnh vic tip nhn v lp t, phi chun b sn xut th. Th nghim trang,
thit b lp t, xy dng v hon chnh quy trnh cng ngh, t chc lao ng, xy dng cc
tiu chun cht lng.
Sn phm sn xut th phi c chuyn qua cc c quan chuyn trch th nghim, gim
nh. Vic gim nh nghim thu ch tin hnh sau khi c chng nhn kim tra t tiu chun. Cn
c vo tiu chun v phng php nghim thu trong hp ng nhp cng ngh kt lun c th
a vo sn xut chnh thc hay khng.
b/ Ci tin nng cao cng ngh nhp
Ci tin nng cao cng ngh nhp l nhm tng cng qu trnh tip thu, nm vng tin ti
ng ho cng ngh c chuyn giao. y l mt qu trnh i hi phi m bo c cc iu
kin khng ch nhn lc c trnh , m c v ti chnh. Thc t cho thy s vn dng cho vic
tip thu v sng to cn ln hn nhiu s vn nhp cng ngh. Mt vi s liu ca Nht Bn
trong nhng nm 1971 n 1975, v t l kinh ph gia nhp vi tip thu, ci tin:
Ngnh C in Si ho Luyn t
hc kim
Nm 1971-1975 1/5,9 1/8,1 1/11 1/20,3
5.5. KINH NGHIM CHUYN GIAO CNG NGH CC NC ANG PHT

TRIN
1- Nhng thun li, kh khn trong CGCN cc nc ang pht trin
a/ Nhng yu t thc y qu trnh GCCN quc t
119
Trong hai thp k va qua, qu trnh chuyn giao cng ngh trn th trng cng ngh th gii
din ra su rng v mnh m. Nhng yu t to thun li cho cc hot ng trn c th tm tt
nh sau:
- Xu th m rng hp tc v khuyn khch ngoi thng ca th gii;
- Tin b khoa hc - cng ngh to ra nhng cng c tin tin gip CGCN d dng;
- Cc nc (c bn giao v bn nhn) tch lu c nhiu kinh nghim sau hn 20 nm tng
cng CGCN trn phm vi ton cu;
- CGCN l mt hot ng mang li li ch cho c hai bn tham gia.
Mt trong cc yu t khc thc y cc nc ang pht trin y mnh CGCN l s hp
dn ca CGCN quc t thng qua nhng trng hp thnh cng ca mt s nc trn th gii.
Nc Nht Bn bt u cng nghip ho nh da vo CGCN t phng Ty. Khi u t mt c
s h tng kinh t yu km, nhng ch 60 nm (1870 - 1930) nc Nht Bn t cc ch tiu ca
mt nc cng nghip.
Trong thp k 80 ca th k XX, 4 con rng chu gm Hn Quc, i Loan, Hng Kng v
Singapo, ch trong khong 20 nm cng c coi l cc nc cng nghip vi cc khi im rt
thp: Hn Quc, nm 1962 GDP/ngi/nm ch c 150 USD; i Loan nm 1960 ch 150
USD/ngi/nm. Tip theo l s thnh cng ca mt s quc gia nh Thi Lan, Malaysia, Brazil,
Achentina, Mexico to nn mt nhm cc quc gia thng c gi l cc nc cng nghip
mi (NICs).
b/ Nhng kh khn, tr ngi lm tht bi nhiu CGCN cc nc ang pht trin
* V khch quan
- Bn thn cng ngh vn phc tp, cng ngh c coi l CGCN thng c trnh cao hn
trnh ca bn nhn;
- Cng ngh l kin thc, do chuyn giao cng ngh mang tnh cht n, CGCN mang tnh
cht bt nh. Cng ngh khng ch nm trong my mc, ti liu k thut, ngi c cng ngh kh
truyn t tt c nhng g h c trong mt thi gian ngn;
- Nhng s khc bit v ngn ng, nn vn ho v khong cch v trnh dn ti nhng kh
khn trong giao tip, truyn t, ho hp.
* V pha bn giao
- ng c ca bn giao cng ngh thng kh xc nh (ph thuc nh hng pht trin, cc
mc tiu ngn hn v di hn), mc tiu duy nht v cao nht ca h thng l thu c li
nhun nhiu hn chnh quc. c li nhun cao hn h thng gim chi ph o to, lm cho
bn nhn gp kh khn trong vic c nhn lc c th lm ch cng ngh.
- Trong qu trnh chuyn giao, h thng lo lng v vn s hu bn quyn cng ngh, do cc
nc nhn khng c h thng php l hon chnh v thng thiu hiu lc, lo ngi v kh nng
thu hi vn u t, do th trng bn nhn nh hp.
- Lo ngi v vic bn nhn tr thnh i th cnh tranh (nh trng hp chuyn giao cng ngh
sn xut linh kin in t ca Nht Bn cho Hn Quc v i Loan - hiu ng Boomerang - gy
ng p lng ng - do bn giao thng c tr hon hoc ch giao thng tin vn hnh.
* V pha bn nhn:
120
- C s h tng kinh t yu km (in, cp thot nc, giao thng vn ti, thng tin lin lc)
lm cho qu trnh chuyn giao, thc hin s dng cng ngh chuyn giao khng iu kin k
thut i hi.
- Cu trc h tng cng ngh yu km (nhn lc, chnh sch, vn ho, c bit nng lc nghin
cu - trin khai ni b), dn ti khng c kh nng ng ho, tin ti lm ch cng ngh nhp.
- Phi t chy giai on trong pht trin cng ngh do thc p ca vic phi nhanh chng cng
nghip ho i i vi hin i ho.
- Thc t cho thy, sau 20 nm tng cng chuyn giao cng ngh, cc nc ang pht trin
ngho hn trc.
Theo Ngn hng Th gii (WB), u nhng nm 1970, 70 nc ang pht trin vay mt
khon tin l 1770 t USD (1/2 tng GDP ca cc nc ny) nhp cng ngh, khon li ca
mn n ny l 180 t USD/nm. Mun c tin d tr s tin li, 70 nc ny phi c tc
tng trng kinh t bnh qun 9%/nm. trn thc t, thp k 70 tc tng trng bnh qun ch
t 5,8%, sang thp k 80 tng trng bnh qun ch cn 5%, 3 nm u thp k 90 ch l 1%.
So vi thp k 70 th k trc, n ca cc nc ang pht trin thp k 80 tng 8 ln; nm
1995 tng 28 ln.
Cn cn thng mi ca cc nc ang pht trin thp k 80 l 25% th trng th gii; sang
thp k 90 ch cn 20%.
Nm 1965 - 1980, s ngi sng di mc ngho kh cc nc ang pht trin l 200 triu
ngi, nm 1993 tng ln 1 t, nm 2000 l t ngi.
2- iu kin CGCN thnh cng cc nc ang pht trin
Trc thc t nhiu nc ang pht trin khng thnh cng trong mc tiu rt ngn thi gian
cng nghip ho nh chuyn giao cng ngh, cc t chc quc t v pht trin cng ngh tin
hnh nhiu hot ng nhm c rt kinh nghim thnh, bi ca cc nc ny. Nhiu khuyn ngh
c gi ti cc nc ang pht trin. C th chia cc khuyn ngh ny thnh hai loi: Nhng
vn thuc v nhn thc v nhng vn v thc hnh.
a/ V nhn thc
- Chuyn giao cng ngh v i mi cng ngh vn mang tnh xo trn, xt trong ngn hn (V
d: Thay i nhng quan nim, thi quen c ca ngi lao ng; mt s lao ng khng p ng
c yu cu mi b loi khi dy chuyn; cng ngh mi gim bt nhn cng do t ng ho cao
hn), do khi nh gi kt qu CGCN cng nh i mi cng ngh phi xem xt trong di
hn.
- Cng ngh ni chung, c bit l cc cng ngh mi, cc sng ch cng ngh u c gi tr
ca n, khng c cng ngh cho khng. Ngi nhn cng ngh phi tr gi cho cng ngh m h
nhn c.
- Chuyn giao cng ngh vi cc u vit ca n to nhng c hi ht sc tt p cho cc nc
ang pht trin nu hon thnh c cc chuyn giao theo ngha lm ch c cng ngh
nhp, ci tin v i mi c n. Th nhng chuyn giao cng ngh s l mt nguy c ln nu
khng thnh cng. N s y cc quc gia ny vo tnh trng cng nghip ho gi di: c nhiu
cng ngh song kinh t khng tng trng tng ng vi mc u t, n do vay mua cng
ngh khng tr c trong khi mc sng ca i a s dn chng khng c nng cao, x hi
tim n nhng nguy c mt n nh.
121
- chuyn giao cng ngh phi c nhng iu kin ti thiu nh nhng iu kin v nghin
cu, trin khai, l ngun lc v ti chnh, ngun nhn lc trnh v xy dng c cc
mi lin kt cn thit.
- Mt chuyn giao cng ngh ch kt thc (hay hon thnh) khi ngi nhn nm vng v s
dng n mt cch hiu qu, nu khng CGCN b coi l cha hon thnh.
b/ V thc hnh
* Bt k mt chuyn giao cng ngh no cng lin quan n 7 yu t (hnh 5.3):
- Bn giao cng ngh
- Bn nhn
- Cng ngh c chuyn giao
- Hnh thc chuyn giao
- Mi trng bn giao
- Mi trng bn nhn
- Mi trng chung gia bn giao v bn nhn
122
Mi trng chung
Mi trng Hnh thc Mi trng
Bn Bn
Cng ngh
giao nhn
Chuyn giao
Bn giao Bn nhn
Mi trng chung
Hnh 5.3. Mi trng chuyn giao cng ngh

* i vi mi trng bn nhn, thc hnh chuyn giao cng ngh, cc nc nhn phi xy
dng nn tng ca chuyn giao cng ngh. C ba yu t to nn nn tng ca chuyn giao cng
ngh. l h thng gio dc quc gia. cc hot ng ca nn kinh t (c bit l vai tr ca
ngnh cng nghip) v s tham gia ca Chnh ph (hnh 5.4).
H thng gio
dc quc gia
Cc
ngun Tng
S sng to lc i mi cng ngh trng
Cc c kinh t
Cc bn
ch cng c
vng
Hot ng ca
S tham gia ca
nn kinh t
chnh ph
Hnh 5.4. Nn tng v c s h tng CGCN ca quc gia
123
S phi hp gia ba yu t nn tng s to ra c s h tng tin hnh CGCN. Cc thnh
phn ca c s h tng ca CGCN bao gm: Cc c ch, cc ngun lc v cc cng c. Trong cc
ngun lc CGCN vai tr ca cc c quan nghin cu trin khai c ngha quyt nh trong s
thnh cng ca chuyn giao cng ngh. Vai tr ca c quan NC&TK bao trm t giai on chun
b d sn s b cho CGCN cho n giai on s dng, nng cao cng ngh nhp.
Mi giai on trong CGCN cn n ng gp ca NC&TK:
1) Xc nh nhu cu
2) Xc nh cc phng n c th c
3) nh gi cc phng n
4) Quyt nh lm hay nhp
5) m phn
6) Tip nhn
7) Xy dng
8) S dng
9) Ci tin
10) i mi
Trong giai on chun b, nng lc NC&TK quyt nh kh nng la chn cng ngh. Kh
nng la chn cng ngh thch hp i hi.
- nh gi iu kin kinh t - x hi - th trng v cng ngh ca a phng.
- nh gi khong cch cng ngh gia a phng vi cng ngh nhp, chn khong cch
cng ngh hp l. Khong cch cng ngh khng nn qu ln hoc qu b.
- Phn tch cc phng n v chn ra phng n thch hp.
Trong giai on m phn hp ng, nng lc NC&TK quyt nh kh nng thng tho hp
ng CGCN, thng qua.
- Cung cp thng tin y
- H tr v php l.
Trong gia on tip nhn, s dng, nng cao: Nng cao tim nng ca con ngi thng qua
cc hot ng o to, hun luyn, tng cng kh nng lm ch tin ti ng ho v i mi da
trn nng lc ni sinh.
* Khong cch cng ngh gia bn giao v bn nhn khng nn qu ln hoc qu nh.
Thnh cng ca mt chuyn giao cng ngh ph thuc nng lc cng ngh bn giao v khon
cch cng ngh gia bn giao v bn nhn. Tng kt thc t chuyn giao cho nhn xt s b v
cc trng hp nh trong hnh 5.5
124
CGCn c kt qu song
Trung bnh Mt s CGCN c th CGCN hiu
Nng khng phi v cnh tranh
n cao thnh cng qu nht
lc th trng
cng Thp n CGCN kh thnh cng CGCN n Mt s CGCN c th
ngh trung bnh do kh nng tip thu gin c th thnh cng
km thnh cng
Khong cch rt ln Trung bnh Khong cch nh
Khong cch cc thnh phn cng ngh gia bn giao v bn nhn
Hnh 5.5 nh hng khong cch cng ngh gia bn giao v bn nhn trong CGCN
* V cng ngh nn chuyn giao ng b c cng ngh sn phm v cng ngh qu trnh.
TM TT
1- Chuyn giao cng ngh l hnh thc mua v bn cng ngh trn c s hp ng chuyn
giao cng ngh c tho thun ph hp vi cc quy nh ca php lut. Bn bn c ngha v
chuyn giao cc kin thc tng hp ca cng ngh hoc cung cp cc my mc, thit b, dch v,
o to km theo cc kin thc cng ngh cho bn mua v bn mua c ngha v thanh ton cho
bn bn tip thu, s dng cc kin thc cng ngh theo cc iu kin tho thun v ghi
nhn trong hp ng chuyn giao cng ngh.
2- Cc i tng trong chuyn giao cng ngh:
- Cc i tng s hu cng nghip c hoc khng c km theo my mc , thit b m php
lut cho php chuyn giao.
- B quyt, kin thc k thut v cng ngh di dng phng n cng ngh, cc gii php k
thut, quy trnh cng ngh, phn mm my tnh, ti liu thit k, cng thc, thng s k thut,
bn v, s k thut c hoc khng km theo my mc, thit b.
- Cc gii php hp l ho sn xut, i mi cng ngh
- Cc hnh thc dch v k thut h tr chuyn giao cng ngh
- My, thit b, phng tin k thut km theo mt hoc mt s trong 4 i tng nu trn.
3- Cc nguyn nhn xut hin chuyn giao cng ngh:
- S hnh thnh v pht trin ca cng ngh ni sinh.
- S hnh thnh v pht trin ca cng ngh ngoi sinh.
- Nhng nguyn nhn khch quan v nhng l do ch quan khc.
4- Cc yu t nh hng n chuyn giao cng ngh.
- Cc yu t thuc bn nhn v nc nhn.
+ Tnh hnh chnh tr.
+ H thng hnh chnh, php lut.
+ Vn bo h quyn s hu tr tu.
+ Tnh hnh kinh t.
+ C s h tng cng ngh
- Cc yu t thuc bn giao, nc giao.
125
+ Kinh nghim.
+ Chnh sch chuyn giao cng ngh.
+ V th thng mi v cng ngh
5- Vai tr s hu tr tu v chuyn giao cng ngh.
Vai tr ca quyn s hu tr tu l khc phc c tnh khng hiu qu khi ti sn v hnh
c bn trn th trng th gii. Nh c quyn s hu tr tu cc nh to ra cng ngh c th bo
v c ti sn v hnh ca mnh, trnh c s s dng tri php. Nh vy chuyn giao cng
ngh c thun li hn.
Cc quyn s hu tr tu c th m bo gi tr thu hi do p dng cng ngh, nh vy lm
tng gi tr ca cng ngh. iu ny s khuyn khch u t pht trin cng ngh.
Trong chuyn giao cng ngh, nu i tng chuyn giao c bo h di dng cc i
tng s hu cng nghip th trc khi chuyn giao phi tin thnh chuyn giao quyn s dng
theo qui nh ca php lut.
6- Qu trnh chuyn giao cng ngh.
- Cc mi lin kt trong chuyn giao cng ngh.
- Phng thc chuyn giao cng ngh.
+ Cp giy php.
+ Chuyn giao cng ngh thng qua u t trc tip ca nc ngoi.
+ Phng thc da trn con ngi.
7- Trnh t tin hnh nhp cng ngh.
- Giai on chun b
+ Lp d n.
+ Bo co tnh kh thi ca d n.
- Giai on thc hin.
+ m phn k kt hp ng.
+ T chc thc hin.
- Giai on s dng:
+ Nghim thu v s dng.
+ Ci tin nng cao cng ngh nhp.
CU HI N TP
1- Chuyn giao cng ngh l g ?
2- Trnh by cc nguyn nhn xut hin chuyn giao cng ngh ?
3- Trnh by cc yu cu i vi cng ngh trong chuyn giao cng ngh ? Lin h vi
Vit nam trong thi gian qua ?
4- Vai tr ca quyn s hu tr tu trong chuyn giao cng ngh ?
5- Cc mi lin kt trong chuyn giao cng ngh ?
6- Cc phng thc chuyn giao cng ngh ?
7- C ch chuyn giao cng ngh ? Vit nam lm g xy dng mt c ch chuyn
giao cng ngh quc t thun li.
126
CHNG 6: QUN L CNG NGH
GII THIU
1- Mc ch- yu cu:
Chng 6 gii thiu v qun l cng ngh .Sau khi hc xong chng ny hc vin cn t
c mt s cc yu cu sau:
- Hiu c vai tr ca qun l cng ngh trong s nghip cng nghip ha, hin i ha.
- Khi nim v qun l cng ngh.
- Bit c mc tiu v phm vi ca qun l cng ngh.
- Bit c vai tr, chc nng ca Nh nc trong qun l khoa hc cng ngh.
- Cng tc qun l cng ngh ti Vit nam.
2- Ni dung chnh.
- Khi nim chung v qun l cng ngh.
- Mc tiu qun l cng ngh.
- Phm vi qun l cng ngh.
- Qun l nh nc v cng ngh.
NI DUNG
6.1. QUN L CNG NGH
6.1.1. Vai tr ca qun l cng ngh
Qun l l mt hot ng thit yu, n phi hp nhng n lc c nhn nhm thu c hiu
qu, m nu mi ngi hot ng ring l th khng th t c. Nh vy mt cch tng qut
c th hiu qun l l tp hp cc hot ng c hng ch n i tng nhm t c mc tiu
nh.
Ti sao phi qun l cng ngh?
Th nht: Khng phi tt c mi i mi cng ngh u mang li li ch cho x hi. Tt c
mi cng ngh u c hai mt ca n, bn cnh mt tch cc nh nng cao hiu qu sn xut, dch
v l kha cnh tiu cc nh lm suy thoi ti nguyn, hu hoi mi trng. Ngoi ra vic s dng
cng ngh sai mc ch, dng qu mc cn thit s mang li tai ha cho t nhin, cho x hi.
Thc ra, nhng nh hng xu ca cng ngh khng phi do cng ngh gy ra, m do con ngi
lm dng n. V vy qun l cng ngh chng li s lm dng cng ngh.
Th hai: Theo tng quan ca Lin hp quc nm 1984 th: s cung cp tin bc v cng
ngh cho cc nc ang pht trin khng mang li s pht trin. Nguyn nhn l cc nc ny
thiu nng lc qun l cng ngh. Thng 1/1985 chng trnh pht trin Lin hp quc (UNDP)
cng Trung tm chuyn giao cng ngh chu - Thi Bnh Dng (APCTT) thc hin chng
trnh Tng cng nng lc qun l cng ngh. Nh vy qun l cng ngh l khu yu km ca
cc nc ang pht trin, khng qun l cng ngh tt, khng th thnh cng trong vic pht trin
t nc da trn cng ngh.
127
Th ba: Kinh nghim ca cc quc gia trn th gii cho thy: pht trin t nc, mt s
quc gia ch trng xy dng nn kinh t hin i, pht trin nhanh da trn c ch th trng t
do, dn n kinh t pht trin song kha cnh vn minh cng bng x hi b xem nh. Mt s quc
gia khc li ch trng xy dng nn kinh t theo c ch k hoch ho tp trung nhm mang li li
ch cho tt c mi ngi, song cc quc gia ny c biu hin s tr tr trong nn kinh t. kt
hp c hai yu t hin i v vn minh trong qu trnh cng nghip ho ng thi c th i tt tip
cn nhanh cc cng ngh tin tin, cn qun l tt qu trnh pht trin cng ngh. V vy qun l
cng ngh l cng c c th thc hin thnh cng qu trnh cng nghip ho, hin i ho.
Th t: phm vi c s, qun l cng ngh l qun l tin b k thut c s. Qun l cng
ngh c s thng qua cc hot ng nh phn tch u vo, phn tch th trng, phn tch kh
thi v cng ngh, kinh t, x hi, php l lm c s cho cc quyt nh ca lnh o trong vic
u t c s vt cht, tm kim, m rng th trng, pht trin sn phm mi Nh nhng hot
ng ny, qun l cng ngh l phng tin p ng tho ng li ch c ngi sn xut v
ngi tiu dng.
6.1.2. Cc mc tiu ca qun l cng ngh
Ngh quyt i hi i biu ton quc ln th IX, ng Cng sn Vit Nam xc nh:
Coi pht trin gio dc v o to, khoa hc v cng ngh l nn tng v ng lc ca s nghip
cng nghip ho hin i ho.
Ngh quyt cng nu ra mc tiu c th cho tng cng ngh, l khoa hc - cng ngh tp
trung vo p ng yu cu nng cao nng sut, cht lng sn phm, kh nng cnh tranh v hiu
qu kinh doanh, bo v mi trng v m bo an ninh quc phng; coi trng pht trin v ng
dng cng ngh thng tin, cng ngh sinh hc cng ngh vt liu mi, cng ngh t ng ho.
t c cc mc tiu ca cng ngh, qun l cng ngh cn t c cc mc tiu c th
sau:
1- Nng cao mt bng khoa hc v dn tr tip thu v vn dng cc thnh tu khoa hc,
tin b k thut trong tt c cc lnh vc ca i sng x hi, t c nhng chuyn bin r nt
v cc mt sau:
- La chn, tip thu v lm ch cc cng ngh nhp t nc ngoi, kt hp vi ci tin v hin
i ho cng ngh truyn thng, nng cao trnh cng ngh trong lnh vc sn xut, dch v to
bc chuyn bin v nng sut, cht lng, hiu qu ca sn xut; c bit l cht lng cc sn
phm xut khu c sc cnh tranh trn th trng khu vc v th gii.
- t trnh cng ngh trung bnh trong khu vc.
2- Pht trin tim lc khoa hc cng ngh:
- Xy dng i ng tr thc giu lng yu nc, yu ch ngha x hi, c ch kh v hoi bo
ln, quyt tm a t nc ln nh cao mi.
- Tng cng mt bc c bn v c s vt cht, k thut cho khoa hc v cng ngh.
6.1.3. Phm vi ca qun l cng ngh
C rt nhiu yu t nh hng n s pht trin cng ngh. Qun l cng ngh phi bao qut
c tt c cc yu t c lin quan n h thng sng to, thu nhn v khai thc cng ngh. C th
chia cc yu t ny thnh su nhm yu t.
1- Mc tiu pht trin cng ngh
Cc mc tiu pht trin cng ngh sp xp theo trnh t cao dn nh sau:
128
- Pht trin cng ngh nhm p ng nhu cu thit yu ca x hi
- Pht trin cng ngh tng nng sut lao ng x hi.
- Pht trin cng ngh nhm tng cng kh nng cnh tranh trn th trng trong nc v
quc t.
- Pht trin cng ngh m bo t lc v cng ngh ngha l t a ra cc quyt nh v
chin lc pht trin da trn cng ngh ch khng phi t cung cp cng ngh.
- c lp v cng ngh
Trong phm vi quc gia, c th cng mt thi gian c nhiu mc tiu cn t, ng thi cng
mt lc c th c nhiu mc tiu khc nhau cho cc cng ngh khc nhau.
2- Cc tiu chun chn la cng ngh
C hai loi tiu chun la chn cng ngh
- Ti a li ch ca cng ngh
- Ti thiu bt li ca cng ngh.
Trn thc t thng kt hp c hai tiu chun la chn cng ngh. V d: Vit Nam ly
hiu qu tng hp v kinh t, ti chnh, x hi, mi trng, quc phng v an ninh lm c s
nh gi.
3- Thi hn k hoch cho cc cng ngh
Cc thi hn k hoch thng dng trong pht trin cng ngh l: K hoch ngn hn 1 - 3
nm; K hoch trung hn 3 - 5 nm; K hoch di hn 7 - 10 nm v cc k hoch trin vng trn
10 nm.
Tu thuc tng loi cng ngh, cc thi hn c chn lp k hoch cho ph hp.
4- Cc rng buc pht trin cng ngh
Xc nh y cc rng buc l yu cu quan trng i vi pht trin cng ngh. Cc nc
ang pht trin gp phi mt lot kh khn trong pht trin cng ngh. Cc kh khn l:
- S thiu thn cc ngun lc (ti chnh, nhn lc, nguyn, vt liu, phng tin, nng
lng).
- Yu km v trnh khoa hc, thiu thng tin, nng lc qun l ni chung v qun l
cng ngh ni ring khng p ng c yu cu.
- Cc rng buc v bt u cng nghip ho mun. C nhng li th v bt li trong cc
lnh vc cng ngh, kinh t, x hi, mi trng sinh thi Cc nc ang pht trin cn tm ra
nhng li th tn dng, pht huy, ng thi xc nh nhng bt li ngn nga, hn ch, khc
phc.
5- C ch pht trin cng ngh
To ra mi trng thun li cho pht trn cng ngh l mt nhim v quan trng ca qun l
cng ngh, mt s yu t lin quan n c ch nh:
- To dng nn vn ho cng ngh quc gia.
- Xy dng nn gio dc hng v cng ngh.
- Ban hnh cc chnh sch v khoa hc v cng ngh.
- Xy dng t chc, c s h tr cho pht trin cng ngh.
6- Cc hot ng cng ngh
129
Cc hot ng cng ngh c lin quan n qun l cng ngh c th chia thnh bn nhm: 1)
nh gi v hoch nh; 2) Chuyn giao v thch nghi; 3) Nghin cu v trin khai v 4) Kim tra
v gim st.
Su nhm yu t trn c mi quan h tng h vi nhau. Qun l cng ngh ng cn xem
xt mt cch h thng tt c cc yu t ny.
phm vi quc gia, qun l cng ngh thng ch trng vo vic xy dng cc chnh sch
to iu kin cho cc cng ngh ang hot ng m bo s tng trng kinh t bn vng,
ng thi ngn nga tc ng xu ca cng ngh c th gy ra cho con ngi cng nh mi
trng t nhin.
phm vi doanh nghip, qun l cng ngh lin quan n bn lnh vc, mi lnh vc gm
mt s chc nng m mi chc nng c th s dng mt hay mt s cng ngh:
- Mt l sn sinh sn phm (to ra hay i mi cc sn phm), gm: nghin cu, trin khai,
thit k v ch to.
- Hai l phn phi, gm: marketing, bn hng, phn phi sn phm v dch v khch hng.
- Ba l qun tr, gm: qun tr ngun nhn lc, ti chnh v k ton, thng tin, bn quyn v
php l, quan h x hi, mua sm nguyn, vt liu v qun tr chung.
- Bn l cc hot ng h tr, gm: mi quan h vi cc khch hng v cc nh cung cp.
6.2. CNG NGH V PHT TRIN KINH T X HI
6.2.1. Lc s v k thut v cch mng cng ngh ng i
Ngy nay mi ngi u tha nhn k thut l do con ngi to ra t thi tin s. Da vo
bn tay v khi c ca mnh con ngi tha s khai bit to ra nhng dng c m bo cho
s sinh tn v pht trin ca mnh.
Vai tr ca k thut i vi s tin ho ca x hi loi ngi c cc nh nghin cu lch
s tha nhn. Trong phn ny, ti liu s tm tt qu trnh pht trin k thut qua cc thi i nh
mt dn chng cho vai tr ca k thut i vi s pht trin kinh t - x hi. Do gii hn ca ti
liu nn s ch nu vn tt s pht trin cc k thut quan trng nht trong bn thi k: c i,
trung i, cn i v ng i.
1- K thut thi k c i (tin s n nm 500)
Bui ban u ca cc nn vn minh c i gn lin vi nhng tin b trong nng nghip.
Nhiu loi k thut khc nhau ln lt xut hin p ng cc nhu cu ca sn xut nng nghip
nh: K thut cp nc cho trng trt nh cc gu mc nc bng da th ca ngi Ai Cp ko
ln bng cn vt t 2000 nm trc cng nguyn, cc gung nc ca ngi Ba T 500 nm
trc cng nguyn, cc vt v tn ca Aschimede 300 nm trc cng nguyn cho php cung
cp nc cho nhng din tch rng ln. Cy cha vi xut hin 4000 nm trc cng nguyn v
600 nm trc cng nguyn bt u dng sc vt ko cy do mt sng ch quan trng ca ngi
Trung Hoa th k th nht v dng phn sc vt v phn xanh bn rung. Ngi Trung Hoa
bit co c v trng thnh lung t 600 nm trc cng nguyn.
phc v sn xut nng nghip khong 400 nm trc cng nguyn, ngi Ai Cp vi s
pht minh m lch ri dng lch cng hin mt pht minh quan trng cho nn vn minh th
gii.
130
Nhu cu ca sn xut nng nghip v x hi nng nghip i hi cc ngnh sn xut khc
cng phi c s pht trin theo. V vt liu, tin b quan trng nht l s ra i ca k thut luyn
kim.
Khong 4000 nm trc cng nguyn ngi ta bit dng vng, bc, ng, ch lm trang
sc v vt dng hng ngy. Khong 1000 nm trc cng nguyn, st v dng bng st xut
hin.
Khong 3000 nm trc cng nguyn xut hin nhiu loi dng c v my n gin.
n by mt nghing (t thi c), bnh xe, trc, cnh bum. Khong 300 nm trc cng
nguyn xut hin Hy Lp vt thu lc, palng, my bm, neo thuyn ngoi bin Nhng
dng c v my n gin cho php to ra cc cng trnh nguy nga s, t kim t thp
cho n lu i, lng tm nguy nga Ai Cp, Lng H, Hy Lp, La M.
Thi c Hy Lp c nhng my dt n gin, ngi Hy Lp dt nhiu loi vi bng len,
lanh. Nm 100 ngh dt la pht trin.
Ngi Trung Hoa pht hin ra sn t 1300 nm trc cng nguyn y c l l cht do
cng nghip u tin m con ngi lm ra.
Y hc cng pht trin rt sm, c bit cc nn vn minh phng ng (n , Trung
Quc). Cc k thut thng mi cng bt u xut hin, quan trng nht l t 300 nm trc
cng nguyn ngi La M bt u dng tin bng ng thau, vng v bc. Vic cho vay c li
cc nh bng t nhn xut hin t thi Hy Lp v La M c i.
Khong 600 - 500 trc cng nguyn xut hin Hy Lp mt nhm ngi c ci nhn sng
sa, c nhng sng kin to bo, vt qua mi nh kin. l nhng nh thm him, nh bun
tr thnh nhng nh a l v thin vn, l nhng ngi ham mun hiu bit tt c, gii
thch cc hin tng, xy dng nn cc l thuyt. Nhng ngi Hy Lp trn lm nn s thn k
Hy Lp. C th ni ngi Hy Lp pht minh ra k thut tng qut ca mi k thut l ton
hc, ngi m ca cc nh khoa hc v ng dng khoa hc. Nh ton hc, t v tr ngi hc tr,
nh l lun v t duy khoa hc, kt hp khoa hc vi k thut, Hy Lp nhanh chng tr thnh
trung tm ca nn vn minh c i. Cc nh sng ch Hy Lp da vo nhng nguyn l khoa hc
to ra nhng k thut nhm vo nhng mc tiu thc hnh c xc nh. Tc dng quan
trng nht ca cc tng k thut l trong lnh vc sn xut cc cng c. Cc loi bm ht, bm
y, my dng vt a dng, ci xay bt dng sc c s dng t 200 nm trc cng nguyn.
Gia th k th hai trc cng nguyn, La M xm chim Hy Lp tip thu nn vn minh
Hy Lp, bin n thnh nn vn minh ca mnh, p dng cc thnh tu k thut ca Hy Lp trn
qui m rng ln hn vi ti t chc phi thng. Nhng thnh tu trong k thut ca h gp phn
to nn ch La M hng mnh.
Mc d c nhng ti nng sng to k diu ca ngi Hy Lp, nng lc t chc v song ca
ngi La M, nn vn minh La M - Hy Lp vn khng pht trin c do nhng nguyn nhn
ca bn thn h thng k thut khng ng b, v x hi v vn ho, trong ni bt l ch n
l thnh hnh y, chm dt trong thi k c i.
2- K thut thi k trung i (th k 6-15)
Sau thi k rc r ca nn vn minh La M - Hy Lp, Chu u ri vo thi k en ti ko
di sut 5 th k. Trong khi cc nn vn minh Trung Hoa, n , Rp, Trung Nam M vn
tip tc pht trin, nhng nhng thnh tu v tin b k thut ny li khng c a vo sn
xut, khng to c bin i ln trong lc lng sn xut nn khng a c cc x hi
vt khi nn vn minh nng nghip ko di my ngn nm.
131
Cc dn tc ca cc nc Ty u bt u gng dy t th k 11, to ra nhng tin b k
thut mi, nhng lc lng sn xut mi, nhng t ph quan trng vo thc h truyn thng,
to iu kin cho phong tro phc hng vo u th k 16 v tin ln cch mng cng nghip vo
na sau th k 18.
Nhng thnh tu k thut c th tm tt nh sau:
Ngnh k thut pht trin nhanh nht l k thut si v dt. Xut hin cc loi si mi nh
si bng, si gai dt c vi bng c lng mn.
Ngnh luyn kim c nhng tin b ng k, c l cao sn xut gang, cng sut n 800
kg/ngy.
K thut ha cht to c nhiu ho cht c bn nh axit nitric, cn c bit l ch
to c thuc sng, c p dng ch to v kh t th k 14.
Sng ch quan trng nht giai on ny l k thut in, c hon thnh vo nm 1440-1455,
nh du bc chuyn bin t k thut trung i sang k thut cn i.
Nhng k thut tin b ni trn a li nhng bin i kinh t - x hi su sc.
Th cng nghip pht trin to ra s phn cng lao ng ngy cng chuyn su gia cc
ngnh v cc ngh.
S phn cp x hi hnh thnh mt tng lp nh bun. Xut hin nhng nh kinh doanh
ln, hnh thnh cc ht nhn t bn ch ngha.
Ni n k thut trung i khng th khng nhc n k thut Trung Hoa trong giai on
ny.
Thi k trung i phng Ty ng vi cc triu i nh ng (618-907), nh Tng (960-
1279), Triu Nguyn (1279 - 1368) v na u triu Minh (1368 - 1644).
Nc Trung hoa di triu i nh ng l nc ln nht, vn minh nht th gii.
Di triu Tng ngh in bt u xut hin, th k 10 in c trn giy. Sn xut s
c coi l tin b nht thi k by gi. Y khoa pht trin, c trng dy y khoa.
Nh trit hc ngi Anh th k 16, Francio Bacon c ni Ba sng ch quan trng nht ca
Ty u lm o ln th gii l thuc sng, la bn nam chm v ngh in. Nhng trc khi nhm
mt ng vn cha bit rng ba sng ch u ca ngi Trung Hoa.
Th nhng h thng k thut ca ngi Trung Hoa li khng tin xa c v thiu s hu
thun ca khoa hc, ca t duy khoa hc duy l v thc nghim. Bn cnh nhng nguyn nhn
v thc h, v th ch x hi hn ch vic li dng cc sng ch ca mnh, khng a n
cch mng khoa hc v cng nghip.
B my phong kin bt ti song li kiu cng, khng tha nhn tin b ca nc ngoi v
khim tn hc hi nhng tin b , khin nn vn minh c mt thi rc r ca Trung Hoa
tht bi trc s tn cng v kinh t v qun s ca cc nc Phng Ty t cui th k 17.
3- K thut thi k cn i (th k 16 n gia th k 20).
T cui th 15, Ty u bc vo phong tro phc hng. Trong thi k ny v tr ca k thut
c nng cao trong bc thang x hi, mi quan h gia kinh t v khoa hc ngy cng gn b
hn.
Trong phong tro phc hng, ci tin my mc v thc y vic s dng my mc trong cc
ngnh kinh t l khu t ph vo vng lun qun ca thi k trung i l da vo nc v g.
132
c my mc cc nh k thut gii quyt c ba yu t c bn: Kt cu my mc, vt
liu ch to v ng lc chy my.
- V mt kt cu, vic sng ch ra c cu bin - maniven chuyn ng tnh tin thanh quay
trng v ngc li, cng vi bnh c s dng rng ri cho nhiu loi my mc.
- V mt vt liu, c nhng tin b ng k trong khai thc m v luyn kim.
- V nng lng hng vo ci tin cc k thut sn c: bm nc, ci xay gi.
Trong nng nghip, tin b ch yu l pht trin c tp on ging cy trng a dng v
phong ph.
Trong giao thng vn ti, xe bn bnh c hon thin, h thng ng s pht trin, cc
k thut i bin gip ngnh vn ti bin pht trin.
T th k 17, bt u xut hin xu hng i t khoa hc n k thut, nhng mi dng
vic l gii cc k thut v ci tin k thut c ch cha phi t thnh tu khoa hc to ra sn
phm k thut nh sau ny.
Th k 18 vi s phc hi kinh t, tng trng dn s, m rng th trng th gii v s
truyn b t duy mi to ra nhng iu kin mi rt thun li cho ngnh kinh t a n cuc
cch mng cng nghip Anh vo cui th k ny.
My hi nc l sng ch cng ngh quan trng nht, c bn nht trong qu trnh pht trin
k thut hnh thnh cch mng cng nghip Anh. Cng lao ca J. Watt, nh sng ch ti
nng, l c nhng ci tin rt c bn cho php vn chuyn vn ng tnh tin ca pt tng thnh
chuyn ng xoay trn n nh, nh my hi nc thm nhp c vo mi ngnh kinh t.
Sau ngnh nng lng, k thut luyn kim cng c nhng thnh tu rt quan trng, Anh l
nc c nhiu c gng trong s dng than thay cho than ci trong luyn kim, trnh c nn
ph rng, nh gang v st c sn xut vi khi lng ngy cng ln. Nhng thnh tu v
my hi nc, v luyn kim thc y mnh m c kh ho cc hot ng sn xut, khng nh
t th cng nghip ca nc Anh.
Cc loi my mi xut hin trong ngnh dt, trong giao thng vn ti (tu thu chy bng
ng c hi nc, tu ho chy trn ng ray bng gang).
c bit, vic hon thin v pht trin cc my cng c (my tin nm 1751, my bo nm
1761, my khoan nm 1774 v my phay bnh rng 1795) nh du bc tin c bn ca
tin trnh c kh ho trong na sau th k 18. Vi mt lot cc my cng c, ln u tin cng c
ra khi tay con ngi sau my vn nm gn b nhp thn vo my mc, vi nhng kh nng
mi ht sc to ln.
Trong iu kin nc Anh cui th k 18, cc th ch php l khuyn khch cc tin b k
thut mnh m v ng b, nhanh chng to ra s pht trin ca hu ht cc ngnh cng
nghip, cc ngnh ny cng tc ng n nhau to nn s pht trin vt bc ca ton b kinh t,
c gi l "cch mng cng nghip" din ra trc ht nc Anh t nhng nm 1780 - 1785 ri
sau lan sang cc nc Ty u khc vo na u th k 19.
T u th k 19, cc thnh tu k thut cui th k 18 lin tip c ci tin khng ch
Anh m cn cc nc Ty u khc v Bc M.
Trong lnh vc nng lng, bn cnh my hi nc xut hin ng c tua bin vi hiu sut
rt cao. Cng vi my pht in xoay chiu, cc tua bin nc, ngi ta ngh n s dng nng
lng khng l ca cc dng sng, thc nc to ra cc nh my thu in cng sut cc ln. Tua
133
bin nc vn cn tc dng cho n tn ngy nay. Vi dng in xoay chiu ba pha c kh nng
truyn dn i xa mt cch d dng v kinh t 1891, cc mng in, h thng in hnh thnh.
i i vi k thut nng lng, k thut luyn kim cng t n mc tng i hon
chnh nh gim sut tiu hoa nhin liu (t 11 tn than/1 tn gang nm 1811 xung 2,5 tn/1 tn
gang nm 1833), tng nng sut t 8 tn/ngy ln 20 tn/ngy.
K thut vn ti c nhng bin i to ln k c vn ti thu (nm 1938 tu Ironside v st,
chy bng hi nc u tin vt i Ty Dng), vn ti ng st (1829 c u my hi
nc ko c 13 tn vi tc 22km/h chy gia Liverpool - Manchester). Vn ti ng st
c xem nh "yu t ch yu ca s pht trin t bn hin i
Cc thnh tu k thut na u th k 19, khng th khng ni n pht minh ca Morse v
in tn nm 1832, c p dng Anh vo nm 1842, Php 1854, ng cp thng tin u tin
qua eo bin Manche nm 1851.
Cho n gia th k 19, h thng k thut da vo my hi nc, than v st tn dng
n ti a tim nng ca mnh. Cng nghip mun tin xa hn phi da vo nhng yu t k
thut khc c hiu qu cao hn. T nhng nm 70 ca th k 19, nhng k thut mi dn xut
hin.
H thng k thut mi ch yu da vo nng lng in v du m, a tin trnh c gii
ho chuyn ln trnh t ng ho, m rng kh nng gii quyt cc nhu cu vt liu, lm thay
i h thng giao thng vn ti v a nn cng nghip t bin sang mt giai on mi.
Vic sn xut, truyn ti nng lng in vi khi lng ln, khong cch xa sau sng ch
my bin p in lc 1885 l mt cuc cch mng nng lng c ngha su xa i vi vic hnh
thnh h thng k thut mi ca giai on th hai ca cch mng cng nghip, lm thay i b
mt i sng kinh t v x hi. in nng vn cn l dng nng lng u vit nht, l c s k
thut khng th thiu c ca cc ngnh khoa hc tin tin v cc cng ngh cao ca cuc cch
mng cng ngh ng i v chc chn cn tip tc gi v tr trong tng lai.
Vic khai thc du m ln u tin M nm 1859 dn n tng s dng n vo sn
sinh nng lng c hc, nm 1862 xut hin ng c dng du ho, sau dng xng. ng
c xng vt hn ng c hi nc v kch thc v hiu sut s dng, n xm nhp nhanh
chng vo mi ngnh kinh t - k thut, c bit l xut hin my bay.
Nm 1895, ng c Diesel ra i, hiu sut s dng nhin liu cao hn cc loi ng c khc
(Diesel: 30 - 35%, ng c xng 25 - 30%, my hi nc hin i cao nht 20%). Sng ch ny
cn quan trng ch n s dng cc loi du nng, trc l ph thi b i.
S ra i ca ng c t trong lm k thut giao thng vn ti b o ln. Ni bt nht trong
giao thng vn ti thi k ny s xut hin v pht trin ca my bay v ngnh hng khng.
K thut thng tin lin lc cng bin i v cht. Nm 1876 sng ch my in thoi, 1897
c th coi m u k nguyn thng tin v tuyn vi vic s dng sng in t lin lc gia hai
b bin Manche. Nm 1936, my pht v my thu v tuyn trun hnh xut hin Anh, khi u
cho qu trnh pht trin ht sc phong ph ca k thut sng in t trong cch mng cng ngh
hin i.
4- Cuc cch mng khoa hc - k thut hin i (gia th k 20 - n nay).
T gia nhng nm 1940 (sau chin tranh th gii th II), xut hin nhng du hiu mi
l s bin i khoa hc thnh lc lng sn xut trc tip, m u cho mt giai on mi: giai
on cch mng khoa hc, k thut hin i.
134
Cch mng khoa hc k thut l s bin i tn gc ca lc lng sn xut vi s dn ng
ca khoa hc.
Cuc cch mng ny l mt hin tng hon ton mi trong lch s khoa hc v k thut th
gii v l c im ln nht trong thi i chng ta. Xut pht im ca cuc cch mng ny l
nhng pht minh trong khoa hc t nhin vo cui th k 19 u th k 20. Nhng pht minh ny
lm thay i mt cch cn bn cc quan nim ca chng ta v th gii vt cht, cho php con
ngi hiu su hn v bn cht th gii v t c th iu khin th gii vt cht mt cch c
li hn cho cc mc tiu pht trin ca x hi loi ngi. C th nu ra ba lnh vc quan trng
nht to ra tin ca cuc cch mng khoa hc - k thut hin i: l khm ph cu trc bn
trong ca vt cht v v tr tng th, khm ph trng thi sng v nhng pht hin v tri t.
Khm ph cu trc bn trong ca vt cht: Cho n nay cc nh khoa hc i n bc
tranh gn nh hon chnh v cu trc vt cht mc su th nm (phn t, nguyn t, ht nhn v
in t, proton v ntron v ht quark - 6 ht nhn pepton). S nghin cu v cu trc bn trong
ca vt cht thy xut hin cc ht, m cc ht ny chng ta s nhn thy khi i ngc li qu
trnh tin ho trong thi gian ca v tr. Nhng pht minh ny to ra nhng sng ch cng ngh
trong cc lnh vc bn dn, ng v phng x, laze, nng lng ht nhn.
Nhng pht minh khoa hc ny i trc rt xa so vi nhu cu hoc kh nng s dng
chng vo mc ch thc t. iu ny c ngha con ngi c mt d tr kin thc v cng to ln
gii quyt cc vn ca mnh.
Khm ph trng thi sng: T nhng nm 1950, c s hi t ca mt lot b mn sinh
hc m trc c lp vi nhau. Cc b mn sinh l hc t bo, sinh ha hc, vi sinh hc, vi rt
hc c kt hp vi s hnh thnh ci li chung ca chng, l sinh hc phn t. B mn
sinh hc ny tm cch gii thch cc chc nng ca vt th sng qua cu trc ca cc phn t cu
to nn chng. Nh lm sng t cu trc ca cc i phn t sinh hc chnh, cc prtin v cc
axt nuclic, s hiu bit ca chng ta v tnh k tha, cc c ch t bo v s lin kt ca chng
hon ton i mi.
S ra i ca b mn sinh hc phn t v nhng pht minh khoa hc ca h cng vi nhng
tin b cng ngh khc to ra cc ngnh cng ngh nh: cng ngh vi sinh hin i, cng ngh
di truyn (AND ti t hp), cng ngh t bo v cng ngh enzim.
S ra i ca sinh hc phn t c th xem nh mt kt qu ca p dng khoa hc v cu trc
bn trong ca vt cht vo mt i tng c th v mi mc su u tin.
Nhng khm ph tri t: Thnh tu ni bt trong lnh vc ny l l thuyt kin to mng,
theo tri t c coi nh mt hnh tinh vi nhng i dng ang rng ra hay co li, nhng
lc a ang di chuyn d ht sc chm chp, nhng y bin tr hn lc a.
Nhng pht hin ny gip chng ta c th hiu r hn v tri t ca chng ta ang sng,
mang li nhng hiu bit mi, quan trng. Nh cc my mc v tr (t v tinh nhn to, trm qu
o), con ngi quan st ton cu v tri t v c c bc tin khng l trn con ng
lm ch hnh tinh ca mnh. Nhng hiu bit mi cng vi cc cng ngh hin i gip con ngi
gii quyt nhiu vn c ngha kinh t - x hi to ln nh: nh gi tim nng khong sn
di bin, d bo ng t, d bo thi tit di hn, nh gi hu qu nhng hot ng ca con
ngi i vi kh hu s c gii quyt vi kt qu cao hn.
Nhng thnh tu ca cch mng cng ngh ng i.
T khong gia nhng nm 1970, cuc cch mng khoa hc - k thut hin i bt u c
nhng c im v xu hng pht trin mi, c th coi l giai on th hai ca cch mng ny,
135
l cuc cch mng v cng ngh. Nguyn nhn xut hin cuc cch mng cng gnh ny l do
vo gia nhng nm 1970, th gii xut hin nhng vn nghim trng lm ton th gii phi lo
lng. l s bng n dn s trong khi mc tng sn xut lng thc, thc phm khng tng
xng trn phm vi th gii, trong khi cc nc pht trin, t l ngi trong tui lao ng
gim, s cn kit ti nguyn thin nhin do pht trin kinh t din ra qu nhanh, ch yu theo
chiu rng, mi trng sng ca loi ngi b hu hoi nghim trng, s nhim khng kh v
cc ngun nc n mc bo ng. Chnh do nhng vn nghim trng nh vy, nn kinh t
th gii ri vo mt cuc khng hong su sc. thot khi cuc khng hong ny, loi
ngi bc vo mt cuc cch mng v cng ngh. Bn cht ca cuc cch mng cng ngh l
thay th giai on tin b k thut m ni dung ch yu l b sung cho b my sn xut hin hnh
nhng k thut hon chnh hn bng mt giai on mi trong b my sn xut hin hnh c
i mi trn c s s dng nhng phng php v cng ngh mi hn v nguyn tc. Cuc cch
mng cng ngh din ra nhanh chng v su rng khp mi lnh vc.
V mt nng lng, nng lng in vn l ngun nng lng ch o trong h thng cng
ngh, nhng cc ngun nng lng s cp sn xut ra nng lng in c nhng pht trin
quan trng. Nng lng ht nhn, cc dng nng lng ti to nh nc, gi, mt tri, kh sinh
vt ang m ra cc trin vng to ln, cng cc phng php thm d, khai thc du kh c
nhng tin b vt bc, m bo nhu cu nng lng cho nhn loi trong tng lai. Song song
vi vic to ngun nng lng, vic tit kim nng lng cng mang li kt qu ht sc to ln.
Trong lnh vc in t v cng ngh tin hc, s thm nhp ca in t v tin hc vo mi
lnh vc sn xut v trong i sng l c im ni bt ca cch mng cng ngh. Sau chin tranh
th gii th hai, sng ch transito nm 1947 c th coi l s t ph quan trng ca k nguyn
in t v tin hc hin i. s pht ca cng ngh bn dn cho ra i nhng mch t hp cha rt
nhiu linh kin in t trn mt phin vi mnh, n nm 2000 n 10 triu linh kin trn mt
phin kt qu ca thnh tu ny l mc t hp tng cao th th tch cng b, tnh n nh cng cao,
tiu th nng lng cng t v gi thnh cng gim nhanh.
Trn c s cc mch t hp, my tnh in t pht trin rt nhanh theo hai hng: my tnh
cc ln c tc tnh ton, n nm 2000, l 10 t php tnh trong mt giy my vi tnh dng
cho c nhn nhng c th lin kt thnh mng li ton cu. My vi tnh c nhn dng cho nhng
ngi khng c chuyn su v tin hc cng c th s dng, vi gi ngy cng nh.
Cng ngh sinh hc hin i mang li nhng bin i c tnh cht cch mng trong cc lnh
vc to ging, phn bn, thuc tr su v cng nghip ch bin nng sn. Trong y t, cng ngh
gen ang to ra nhng bin i rt ln trong chn on, phng bnh v iu tr. Cng ngh sinh
hc cng c s dng chng nhim mi trng do ph thi cng, nng nghip to ra.
Trong lnh vc vt liu, khoa hc v cng ngh to ra c cc loi p ng c tt c
cc nhu cu trong mi lnh vc hot ng.
Cc nh luyn kim p dng cc cng ngh mi kt hp vt liu vi phng php gia cng,
va nng cao cht lng vt liu, va nng cao cht lng sn phm. St thp c xu th gim dn
v khi lng nhng li tng nhanh v cht lng.
Cng ngh v cng nghip cht do pht trin rt nhanh. ang c xu hng kt hp vic ch
to vi vic gia cng cht do thnh mt qu trnh thng nht, khng tri qua khu trung gian.
S pht trin cc k a dng v si ng ca vt liu ang nh hng su sc n qu trnh
cng ngh trong sn xut cng nghip v phong cch tiu dng.
136
1970 Vi x l;
Kt hp AND
1950-1969 my in
1940-1949 V tinh; Laze;My qut
1901-1939 Tivi mu; Mch tch MRI Tu con
iu ho bom nguyn hp; Laze; thoi;
1830-1900 t; bn dn; Robot
in tn;
khng kh; Microcop
My bay t; my tnh s;
ng c t Tn la; Camera; My
1793-1829
trong; in Radio FM; bay phn lc
Vi bng;
thoi; Chp ng c
thuyn c
nh; Rada
ng c hi phn lc
nc
Hnh 6.2. Cc i mi cng ngh quan trng
6.2.2.Cc nh hng v tc ng ca cng ngh i vi kinh t - x hi.

1- Vai tr ca cng ngh
- Nhng iu trnh by trong phn lin k trn l dn chng v vai tr ca cng ngh i
vi s pht trin ca x hi loi ngi. Hu ht nhng bc ngot trong lch s kinh t th gii
u gn vi cc sng ch cng ngh. c lun im cho rng tin b cng ngh l ng lc
mnh m nht thc y s pht trin x hi loi ngi.
- Trong nn kinh t th trng, cng ngh c coi l v kh cnh tranh mnh m nht. Nh
cng ngh tin tin hn, cht lng sn phm s tt hn, nng sut cao hn, chi ph sn xut gim
dn n h c gi thnh sn phm, to ra u th cnh tranh trn th trng.
- Cng ngh l mt trong ba yu t to ra s tng trng kinh t: Tch lu t bn, dn s v
lc lng lao ng v tin b cng ngh. Tin b cng ngh thng qua i mi cng ngh to ra
nng sut cao.
- Cng ngh l phng tin hu hiu nht nng cao cc ch tiu phn nh s pht trin
ca mt quc gia, v d ch tiu pht trin nhn lc HDI.
2- Tc ng ca cng ngh
- Cc sng ch cng ngh to ra cc ngnh ngh mi ng thi lm mt i mt s ngnh
ngh c.
- Quan st qu trnh pht trin ca cc nc cng nghip ho, ghi nhn c s bin i
v c cu ngi lao ng trong x hi di s tc ng ca cng ngh. th trn hnh 6.3 m t
s thay i t l lao ng trong cc lnh vc nng nghip, cng nghip, dch v v thng tin cc
nc ny khi chuyn t nn kinh t nng nghip sang cng nghip ho, pht trin v pht trin
cao.
137
Lao
ng
(%)
Nng Cng
nghip nghip
Thng tin
Dch v
Nng Cng Pht Pht trin Nn kinh t

nghip nghip trin cao
Hnh 6.3. Bin i c cu lao ng di tc ng ca cng ngh

Ti mt trnh cng ngh nht nh, t nc vt qua ngng i ngho, mc tiu th ti
nguyn s cn bng, sau nh thnh tu ca khoa hc v cng ngh, cc ti nguyn ny c th
phc hi.
Mi quan h gia pht trin cng ngh vi ti nguyn thng c m t bng th l
ng cong ch U. th hnh 6.3, nu mi quan h gia ti nguyn l rng vi pht trin cng
ngh minh ho.
Ti nguyn
Ngng i ngho
Ngng sinh thi
Thp Cao Rt cao

Pht trin cngngh
Hnh 6.3. ng cong ch U (ng cong S.Kuznet)

Mt s nh khoa hc pht hin mi quan h gia chu k pht trin kinh t vi cc sng
ch cng ngh.
K t cch mng cng nghip ti nay nn kinh t tri qua nhng chu k pht trin 50 - 55
nm, sau thi k pht t n suy thoi ri suy thoi nng sau phc hi. Quan st cc chu k
138
cc nh khoa hc (N. Kondrat ieff, Schumpeter, Kuznets, Van Duijn) kt lun rng cc i mi
cng ngh quan trng thng xut hin ti cc khong thi gian c tnh chu k, ti cc thi im
nn kinh t suy thoi hoc tr tr.
3- Mi quan h gia cng ngh v kinh t - x hi l quan h tng h.
Hnh 6.4. m t mi quan h tng h gia cng ngh v h thng kinh t, vn ho, x hi.
Chnh sch M mang
Tng trng H thng

Nng sut
chnh tr, kinh H thng
t vn ho, x cng ngh
h i Ngun lc Pht trin
Phng tin tin tin Bn vng

n nh
nh hng pht trin

Hnh 6.4. Mi quan h tng h gia cng ngh v h thng chnh tr
Ban u cc chnh sch pht trin cng ngh ng n to iu kin m mang cng ngh.
Cng ngh m mang to ra ca ci di do, nh s a dng cng ngh gip kinh t tng
trng.
Nh kinh t tng trng, x hi lnh mnh c ngun lc di do hn cng cp cho pht trin
cng ngh.
S pht trin cao ca cng ngh s cung cp cho x hi nhiu phng tin, cng c tin tin,
y mnh sn xut x hi, cng c sc mnh an ninh quc phng.
X hi pht trin i hi cht lng sng cao, bn vng, hi ho sinh thi, nhn vn, s nh
hng pht trin cng ngh bng kinh t, php l.
Nh vy cc vn cng ngh khng th tch ri yu t mi trng xung quanh cng ngh.
6.3. QUN L NH NC V CNG NGH
1- Vai tr, chc nng ca Nh nc trong qun l khoa hc cng ngh.
a/ Vai tr, chc nng ca nh nc.
L thuyt v thc t v vai tr ca Nh nc trong qun l pht trin cc quc gia trn Th
gii trong lch s tri qua nhiu thay i. Ngy nay xu hng chung trn th gii l ngi ta
ngy cng coi trng s tc ng ca qun l Nh nc ln s tc ng ca th trng vo nn kinh
t.
Nh nc thng qua c ch , lut php, cc chnh sch v cc gii php to iu kin cho
t nc c s pht trin, n nh, bn vng.
b/ Vai tr v chc nng ca Nh nc trong qun l khoa hc cng ngh.
139
Vai tr ca Nh nc trong qun l khoa hc v cng ngh tng t nh trong qun l kinh
t - x hi ni chung.
Nh nc c ba chc nng chnh trong qun l khoa hc cng ngh, l chc nng nh
hng, t chc; chc nng thc y, kch thch; chc nng hnh chnh , iu chnh.
Tu thuc vo mc tiu chin lc, mc tiu ngn hn, hay gii quyt nhng vn cp
bch, Nh nc c th thc hin cc hot ng nh sau:
- Chc nng nh hng , t chc: m bo khoa hc v cng ngh l c s pht trin kinh
t - x hi, An ninh quc phng, thng qua: Hoch nh chin lc; thit lp u tin quc gia v
cng ngh; Xy dng h thng gio dc quc gia hng v khoa hc cng ngh; T chc o
to nhn lc khoa hc cng ngh, hay cu vn v ti chnh cho cc d n hay t chc nghin
cu v trin khai
- Chc nng thc y, kch thch: m bo s pht trin n nh v lin tc ca khoa hc c
bn, khoa hc ng dng v pht trin cng ngh, thng qua: Xy dng c s h tng kinh t; u
t xy dng v pht trin nng lc cng ngh, s dng hiu qu ngun lc c sn; Xy dng v
pht trin th trng cng ngh, thc y chuyn giao cng ngh quc t v trong nc v xy
dng cc d n cng ngh chin lc.
- Chc nng hnh chnh, iu chnh : Thc hnh chc nng cng quyn i vi cc hot ng
pht trin cng ngh nh: Ban hnh lut php; kim sot nhng thay i c th gy nhng bin
i sinh hc; bo v sc kho cng ng; kim sot cc tc ng ti mi trng sng; Bo v
quyn li ngi tiu dng; S dng php lut hin hnh v bin php tng cng trong trng
hp khn cp.
2- Cc c trng ca qun l khoa hc cng ngh.
a/ Mi quan h gia qun l KH&CN vi qun l pht trin cng ngh
- Trong thc t ba giai on: nghin cu khoa hc, pht trin cng ngh v tin hnh sn xut
lun c s tng tc v lng ghp, an xen.
140
NGHIN CU
Nghin cu Nghin cu
c bn ng dng
NGHIN CU TRIN KHAI
Nghin cu Trin khai Trin khai

ng dng thc nghim hon thin
SN XUT THNG MI HO
Trin khai Sn xut Tip nhn

hon thin i tr th trng
PHT TRIN CNG NGH
Hnh 6.5 Chu trnh NCKH - PTCN - SX, TMH

- Nghin cu khoa hc c bn nhm khm ph bn cht hoc pht hin kin thc mi di dng
nguyn l, l thuyt hoc quy lut c gi tr tng qut.
- Nghin cu khoa hc ng dng nhm khai thc kt qu ca nghin cu khoa hc c bn vn
dng vo thc tin hoc tm gii php mi gii quyt mt nhim v nht nh.
- Trin khai thc hin l vn dng cc quy lut (ca NCCB) v cc nguyn l (ca NCD) a
ra cc hnh mu kh thi v k thut, v kinh t, v mi trng, v ti chnh, v x hi
- Trin khai hon thin (hay sn xut thc nghim) nhm mc ch nm vng k nng thun
phc cng ngh hoc hon thin sn phm mi trn mt quy m bn cng nghip, chun b sn
xut hng loi c hiu qu. Trn y l khu cui cng nhm hon thin cng ngh v dy truyn
sn xut mu thng mi ho hoc m rng sn xut sau ny.
Nghin cu ng dng, trin khai thc nghim v trin khai hon thin to thnh khi cc
hot ng pht trin cng ngh.
Pht trin cng ngh khc vi nghin cu khoa hc ch pht trin cng ngh gn vi
doanh nghip v th trng hn.
b/ Trong nn kinh t phn ngnh, qun l Nh nc v cng ngh khng ch nm trong phm vi
mt B chuyn trch. Nhng hot ng pht trin cng ngh c tt c cc lnh vc hot ng
ca x hi, tt c cc cp t cng ty ti ngnh kinh t. Nhng ni c hot ng pht trin
cng ngh ny c th nm di s qun l Nh nc ca cc c quan khc nhau (t Quc phng,
Cng an, Cng nghip, Nng nghip, Giao thng, Xy dng, Lm nghip, Thy sn, Thng mi
n Lao ng - Thng binh v X hi, Y t)
141
TM TT.
1- Khi nim qun l cng ngh.
- gc v m: Qun l cng ngh l mt lnh vc kin thc lin quan n thit lp v thc
hin cc chnh sch v pht trin v s dng cng ngh, v tc ng ca cng ngh i vi x hi,
vi cc t chc, cc c nhn v t nhin, nhm thc y i mi, to tng trng kinh t v tng
cng trch nhim trong s dng cng ngh i vi li ch ca nhn loi.
- gc c s: Qun l cng ngh l mt b mn khoa hc lin ngnh, kt hp khoa hc - cng
ngh v cc tri thc qun l hoch nh, trin khai v hon thin cc nng lc cng ngh nhm
xy dng v thc hin cc mc tiu trc mt v lu di ca mt t chc
2- Mc tiu ca qun l cng ngh.
- Nng cao mt bng khoa hc v dn tr.
- Pht trin tim lc khoa hc cng ngh
3- Phm vi ca qun l cng ngh.
- Mc tiu pht trin cng ngh.
- Cc tiu chun la chn cng ngh.
- Thi hn k hoch cho cc cng ngh.
- Cc rng buc pht trin cng ngh.
- C ch pht trin cng ngh.
- Cc hot ng cng ngh.
4- Qun l nh nc v cng ngh.
- Vai tr, chc nng ca Nh nc trong qun l khoa hc cng ngh.
- Cc c trng ca qun l khoa hc cng ngh.
CU HI N TP.
1- Qun l cng ngh l g theo quan im vi m, v m ? Ti sao cn phi qun l cng
ngh, c bit l giai on u ca qu trnh cng nghip ho ? Qun l cng ngh khc
qun l sn xut nh th no ?
2- Trnh by cc yu t nh hng n pht trin cng ngh trong qun l cng ngh ?
3- Cc c trng c bn ca qun l khoa hc cng ngh.
142
TI LIU THAM KHO.
1- Gio trnh Cng ngh v qun l cng ngh. B mn Qun l cng ngh, Trng i
hc Kinh t Quc dn. NXB i hc Kinh t quc dn 2006.
2- Qun tr Cng ngh - Trn Thanh Lm; Nh xut bn Vn ha Si gn 2006.
3- ESCAP. Technology Atlas Project (Bn dch ) nm 1997.
143
MC LC
LI NI U........................................................................................................................... 1
CHNG 1: CNG NGH V QUN TR CNG NGH. ............................................. 2
GII THIU........................................................................................................................... 2
1- Mc ch yu cu : ...................................................................................................... 2
2- Ni dung chnh:.............................................................................................................. 2
NI DUNG ............................................................................................................................ 2
1.1. CNG NGH .............................................................................................................. 2
1.2. QUN TR CNG NGH ........................................................................................ 31
TM TT ............................................................................................................................ 35
CU HI N TP .............................................................................................................. 37
CHNG 2 : NH GI CNG NGH V NNG LC CNG NGH .................... 38
GII THIU......................................................................................................................... 38
1- Mc ch, yu cu ........................................................................................................ 38
2- Ni dung chnh. ............................................................................................................ 38
NI DUNG .......................................................................................................................... 38
2.1. NH GI CNG NGH ....................................................................................... 38
2.2. NH GI NNG LC CNG NGH. ................................................................ 49
TM TT ............................................................................................................................ 63
CU HI N TP .............................................................................................................. 64
CHNG 3: D BO V HOCH NH CNG NGH............................................... 65
GII THIU......................................................................................................................... 65
1- Mc ch, yu cu ........................................................................................................ 65
2- Ni dung chnh. ............................................................................................................ 65
NI DUNG .......................................................................................................................... 65
3.1. D BO CNG NGH .......................................................................................... 65
3.2. HOCH NH CNG NGH ................................................................................. 70
TM TT ............................................................................................................................ 71
CU HI N TP .............................................................................................................. 72
CHNG 4: LA CHN V I MI CNG NGH .................................................. 73
GII THIU......................................................................................................................... 73
1- Mc ch, yu cu. ....................................................................................................... 73
2- Ni dung chnh :........................................................................................................... 73
NI DUNG .......................................................................................................................... 73
4.1. LA CHN CNG NGH ...................................................................................... 73
144
4.2. I MI CNG NGH ........................................................................................... 83
TM TT .......................................................................................................................... 104
CU HI N TP ............................................................................................................ 105
CHNG 5: CHUYN GIAO CNG NGH.................................................................. 106
GII THIU....................................................................................................................... 106
1- Mc ch- yu cu:..................................................................................................... 106
2- Ni dung chnh. .......................................................................................................... 106
NI DUNG ........................................................................................................................ 106
5.1. KHI NIM CHUNG............................................................................................. 106
5.2. CC YU T NH HNG N CHUYN GIAO CNG NGH .................. 111
5.3. S HU TR TU V CHUYN GIAO CNG NGH ..................................... 113
5.4. QU TRNH CHUYN GIAO CNG NGH ...................................................... 115
5.5. KINH NGHIM CHUYN GIAO CNG NGH CC NC ANG PHT
TRIN ............................................................................................................................ 119
TM TT .......................................................................................................................... 125
CU HI N TP ............................................................................................................ 126
CHNG 6: QUN L CNG NGH ............................................................................ 127
GII THIU....................................................................................................................... 127
1- Mc ch- yu cu:..................................................................................................... 127
2- Ni dung chnh. .......................................................................................................... 127
NI DUNG ........................................................................................................................ 127
6.1. QUN L CNG NGH ....................................................................................... 127
6.2. CNG NGH V PHT TRIN KINH T X HI ........................................... 130
6.3. QUN L NH NC V CNG NGH .......................................................... 139
TM TT. ......................................................................................................................... 142
CU HI N TP. ........................................................................................................... 142
TI LIU THAM KHO.................................................................................................... 143
MC LC ............................................................................................................................. 144
145

Bai Giang QTCN Moi 9077

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bai Giang QTCN Moi 9077

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

LI NI U

Vai tr ca cng ngh trong bt c giai on no ca x hi loi ngi c lch s

Hnh 1.1. Minh ho mi quan h gia bn thnh

nh gi cng ngh Cc nhu cu cng ngh D bo cng ngh

Chin lc chung pht trin

Mua cng ngh To ra cng ngh

Hnh thnh nng lc cng

Hnh 1.2: Khi qut v quan im pht trin cng ngh

pht trin cng ngh cn quan tm n nhng vn sau :

Chui pht trin ca phn thng tin (Cc d liu)

Chui pht trin ca phn t chc (c cu v t chc)

Hnh: 1.8. Mi quan h gia khoa hc v cng ngh

Sc y ca tri thc Kh thi k thut Kh thi khc

Nghin cu Trin khai

Hnh1.9. Qu trnh nghin cu trin khai

- a,b : L cc trng s phn nh tm quan trng tng i gia ch s nh lng v ch s

Hnh 1.10. M hnh xc nh CMC

Hnh 1.11. Bn cht a ngnh ca MOT

Qua hm h s trn ta thy, tt c cc thnh phn cng ngh u c mt ng thi trong bt

- k: Trng s ca phn thng tin ng vi cng on k

Bc 6: Tnh ton gi tr hm h s ng gp ca cng ngh

Thang gi tr v So snh cc thnh Thang gi tr mc quan

Tt, Td, Ht, Hd Pi, Pj, Ak, Ei Ma trn u tin

TCC = Tt. Hh. li.

Hnh 6.2: S khi tnh gi tr ng gp ca cng ngh

b/ Phn tch nh lng nng lc cng ngh c s theo phng php kt hp

Phng php d bo cng ngh

Ch quan Khch quan Phn tch Hoch nh

C nhn nh tnh Nhim v Tm nhn

Nhm nh lng Mc tiu K hoch

Hnh 3.2. ng cong ch S

Hnh 3.3. ng xu hng ca cng ngh 1 v cng ngh 2

Xe nng lng Xe s dng nhin

Hnh 3.4. Th d v k thut cy thch hp

(1) (2) (3) (4) (5) (6) Thi gian

Hnh 3.5. Chu k sng cng ngh

TT Tiu chun Xu hng a chung

Nhm Mc tiu Ch tiu quan trng i hi th tc

Cng ngh c hiu sut hp th ln hn s c chn.

Hnh 4.1. La chn cng ngh theo cng sut ti u

TT Ch tiu Pi(A) Pi (B) Vi

Gi tr TCC trong bng c xc nh nh sau:

Theo cng thc trn ta tnh c KA; KB:

Hnh 4.3. Loi b cng ngh km hiu qu. L

Hnh 4.4. Quan h gia i mi gin on v i mi lin tc

Mt Chnh sch o to li ca doanh nghip

Hnh 4.5 Tc ng ca i mi cng ngh i vi vic lm

Phn tch K hoch

Loi b Sn xut v thng Kim nh thng qua

Hnh 4.6. Cc bc in hnh i mi cng ngh doanh nghip.

R&D Sn xut Marketing Nhu cu

Hnh 4.7: i mi theo m hnh sc y cng ngh.

Nhu cu Marketing R&D Sn xut

Hnh 4.8: i mi theo phng php sc ko th trng.

Trng i hc v C s h tng khoa Cc i th

Hnh 4.9. M hnh i mi cng ngh tng tc v kt hp

Trong li ch ca i mi c nh gi thng qua so snh gi tr gia tng ca doanh

Thc y nhn vin Thc y sc sng

T chc sn lng Pht trin CN & SP

Hnh 4.12. Vng xoy ca i mi cng ngh

- La chn cng ngh theo cng sut ti u.

- La chn cng ngh theo ngun lc u vo.

Hnh 5.1. Phn bit chuyn giao cng ngh dc v ngang