Quyen13 PDF

B K HOCH V U T
CC PHT TRIN DOANH NGHIP
Chuyn
QUN TR SN XUT
(Ti liu dnh cho o to, bi dng ngun nhn lc
cho cc doanh nghip nh v va)
Bin son : TS. Nguyn nh Trung
H NI - 2012
MC LC
LI NI U.................................................................................. Error! Bookmark not defined.

CHNG I. GII THIU CHUNG V QUN TR SN XUT V TC
NGHIP ................................................................................................................................ 4
I. THC CHT QUN TR SN XUT V TC NGHIP .................................. 4
1. Khi nim qun tr sn xut v tc nghip ........................................................................... 4
2. Ni dung ca qun tr sn xut v tc nghip ...................................................................... 6
3. Mc tiu ca qun tr sn xut v tc nghip ....................................................................... 6
4. Vai tr v mi quan h gia qun tr sn xut v tc nghip vi cc chc nng qun
tr khc .................................................................................................................................... 7
II. XU HNG PHT TRIN CA QUN TR SN XUT V TC
NGHIP ........................................................................ 8
CHNG II. D BO NHU CU SN XUT .................................................................... 11
I. THC CHT V VAI TR CA D BO........... ..............................................12
1. Khi nim d bo cu sn phm/dch v ........................................................................... 12
2. Cc loi d bo..................................................................................................................... 12
3. Vai tr ca d bo................................................................................................................ 13
II. CC PHNG PHP D BO TRONG QUN TR SN XUT V
TC NGHIP ................................................................ ..............................................14
1. Cc phng php d bo nh tnh..................................................................................... 14
1.1. Ly kin ca Ban iu hnh doanh nghip ..................................................................... 14
1.2. Ly kin ca lc lng bn hng..................................................................................... 14
1.3. Nghin cu th trng ngi tiu dng .............................................................................. 15
1.4. Phn tch Delphi................................................................................................................... 15
2. c phng php d bo nh lng .................................................................................... 15
2.1. Bnh qun di ng gin n ................................................................................................ 15
2.2 Bnh qun di ng c trng s ............................................................................................ 16
2.3. San bng m ........................................................................................................................ 16
2.3.1. San bng s m gin n .................................................................................................... 16
2.3.2. San bng s m c iu chnh xu hng ........................................................................... 17
2.4. Hoch nh xu hng .......................................................................................................... 19
2.5 Ch s ma v ...................................................................................................................... 20
III. KIM SOT D BO ..................................................... ..............................................21
CHNG III. HOCH NH CNG SUT V NNG SUT CA DOANH
NGHIP .............................................................................................................................. 25
I. KHI NIM, PHN LOI V NHN T NH HNG TI CNG
SUT ........................................................................... 25
1. Khi nim v phn loi cng sut ....................................................................................... 25
2. Cc nhn t nh hng ti hoch nh cng sut .............................................................. 27
3. Cc yu cu khi xy dng v la chn cc phng n cng sut ................................ 28
II. CC PHNG PHP H TR LA CHN CNG SUT ............................29
1. S dng l thuyt quyt nh trong la chn cng sut .................................................... 29
1.1. Cc tnh hung trong vic ra quyt nh la chn cng sut ............................................ 29
1.2. La chn phng n cng sut trong iu kin khng chc chn ................................... 30
1.3. La chn phng n cng sut trong iu kin ri ro...................................................... 32
2. Phn tch ho vn trong la chn cng sut ...................................................................... 33
3 ng cong kinh nghim.................................................................................................... 35
3.1. Thi gian hoc chi ph thc hin cng vic : ................................................................ 35
3.2. Phng php loga ................................................................................................................ 36
II. NNG SUT V NH GI NNG SUT TRONG DOANH NGHIP ......36
1. Nng sut v cc ch tiu o lng nng sut .................................................................... 36
2. Mt s bin php nhm tng nng sut trong doanh nghip ........................................... 39
CHNG IV. NH V DOANH NGHIP V B TR MT BNG SN XUT .... 42
I. NH V DOANH NGHIP ...................................... ..............................................42
1. Thc cht ca nh v doanh nghip................................................................................... 42
2. Vai tr ca nh v doanh nghip ........................................................................................ 43
3. Cc nhn t nh hng ti nh v doanh nghip .............................................................. 44
3.1. Cc nhn t nh hng n chn vng .............................................................................. 44
3.1.1. Cc iu kin t nhin ......................................................................................................... 44
3.1.2. Cc iu kin vn ha - x hi ............................................................................................ 44
3.1.3. Cc nhn t kinh t .............................................................................................................. 45
3.2. Cc nhn t nh hng n chn a im ........................................................................ 46
II. CC PHNG PHP H TR NH V DOANH NGHIP..........................47
1. Phng php ta trung tm ............................................................................................ 47
2. Phng php trng s gin n .......................................................................................... 49
III. B TR MT BNG SN XUT................................................................................. 50
1. Thc cht ca b tr mt bng sn xut .............................................................................. 50
2. Cc nguyn tc b tr mt bng sn xut............................................................................ 51
3. Cc hnh thc b tr mt bng sn xut .............................................................................. 52
3.1. B tr mt bng sn xut theo sn phm............................................................................. 52
3.2. B tr mt bng sn xut theo qu trnh.............................................................................. 53
1
3.3. B tr mt bng sn xut theo v tr c nh ....................................................................... 54
3. 4. B tr mt bng hn hp ...................................................................................................... 54
3.4.1. B tr mt bng sn xut dng t bo.................................................................................. 55
3.4.2. B tr theo nhm .................................................................................................................. 56
3.4.3. H thng sn xut linh hot ................................................................................................. 57
IV. THIT K CC PHNG PHP B TR MT BNG SN XUT ............57
1. Thit k b tr theo sn phm .............................................................................................. 57
2. Phng php b tr theo qu trnh ...................................................................................... 61
3. Vn dng mt s phng php b tr mt bng sn xut c th khc ........................... 65
3.1. B tr mt bng vn phng: ............................................. ..............................................65
3.2. B tr mt bng ca hng ........................................................................................66
3.3. B tr mt bng kho hng .................................................................................................... 66
CHNG V. JIT V H THNG SN XUT TINH GN ............................................. 71
I. THC CHT V NI DUNG CA H THNG SN XUT KP THI
JIT ................................................................................ 72
1. Thc cht v JIT .................................................................................................................. 72
II. SN XUT TINH GN (Lean Manufacturing) ..... ..............................................75
1. Thc cht v sn xut tinh gn ........................................................................................... 75
2. Mt s nguyn tc ca sn xut tinh gn ........................................................................... 78
3. Cng c v cc phng php trong sn xut tinh gn ...................................................... 79
3.1. Chun ho quy trnh ............................................................................................................ 79
3.2. Truyn t quy trnh chun cho cng nhn........................................................................ 79
3.3. Qun l bng cc cng c trc quan................................................................................... 80
3.4. Cht lng t gc ................................................................................................................ 80
3.5. S chui gi tr ................................................................................................................ 81
3.6. p dng 5S .......................................................................................................................... 81
3.7. Bo tr d phng v bo tr sn xut tng hp ................................................................... 82
3.8. Gim thi gian chun b hoc chuyn i sn xut ........................................................... 82
3.9. Gim thiu quy m ca l sn xut .................................................................................... 83
TI LIU THAM KHO ........................................................................................................... 88
2
3
CHNG I. GII THIU CHUNG V
QUN TR SN XUT V TC NGHIP
Chng I s gii thiu mt cch khi qut v thc cht, ni dung, xu hng ca
qun tr sn xut v tc nghip. Mc tiu ca chng s gip ngi hc:
Hiu khi qut nhng vn ca qun tr sn xut v tc nghip;
Nm c c im cc loi qu trnh sn xut;
Hiu c xu hng ca qun tr sn xut v tc nghip.
I. THC CHT QUN TR SN XUT V TC NGHIP
1. Khi nim qun tr sn xut v tc nghip
Khi ni n sn xut nhiu ngi thng ngh ti nhng doanh nghip ch to,
sn xut cc sn phm vt cht c th nh bn, gh, t,... v gn lin vi nhng hnh
nh ca nh my, xi nghip, dy chuyn sn xut. Trong qu kh, vn ny ch c
thc hin ring bit trong vic qun l sn xut. Trong nhng nm gn y, phm vi
ca vic t chc iu hnh sn xut c m rng, trong thc t c nhng doanh
nghip va sn xut sn phm di dng vt cht thun ty li va c nhng hot
ng khc di dng phi vt cht chng hn nh t chc vn chuyn sn phm n
cho khch hng, cung cp nhng dch v sau bn hngSn phm do cc doanh
nghip sn xut ra khng ch p ng nhng yu cu v mt gi tr s dng vt cht
m c v nhng yu t tinh thn, vn ha ca ngi tiu dng. Hin nay, khi ni n
sn phm ngi ta khng ch ngh n nhng thuc tnh c tnh cht v hnh m cn c
nhng yu t khc c tnh cht hu hnh. Sn phm c hnh thnh t cc thuc tnh
vt cht hu hnh v v hnh. Thuc tnh hu hnh phn nh gi tr s dng khc nhau
nh cng nng, cng dng, c tnh kinh t- k thut ca sn phm. Nhng thuc tnh
v hnh bao gm cc yu t nh thng tin hay cc dch v i km p ng nhu cu
khch hng mt cch tt hn.
Theo quan nim ph bin hin nay th sn xut c hiu l qu trnh to ra sn
phm hoc dch v. Sn xut l mt trong phn h chnh c ngha quyt nh n
vic to ra sn phm v cung cp dch v cho x hi. Qun l h thng sn xut sn
phm, dch v l chc nng, nhim v c bn ca tng doanh nghip. Hnh thnh, pht
trin v t chc iu hnh tt hot ng sn xut l c s v yu cu thit yu mi
doanh nghip c th ng vng v pht trin trn th trng. Qun tr sn xut chnh l
tng hp qu trnh hoch nh, t chc trin khai v kim tra h thng sn xut ca
Doanh nghip m trong yu t trung tm l qun tr qu trnh bin i nhm chuyn
ha cc yu t u vo thnh cc yu t u ra nhm thc hin nhng mc tiu nh
trc.
4
Di nhn quan h thng, sn xut bao gm nhiu yu t cu thnh, c mi
quan h qua li cht ch vi nhau. Ton b phn h sn xut v tc nghip c th
hin qua Hnh 1.1
Yu t ngu nhin
u vo u ra
Qu trnh bin i
(T)
Thng tin
Kim tra
Thng tin ngc Thng tin ngc
Hnh 1.1. S h thng sn xut v tc nghip

B phn trung tm ca h thng sn xut l qu trnh bin i. l qu trnh ch
bin, chuyn ha cc yu t u vo thnh u ra gm hng ha hoc dch v, p ng
nhu cu x hi. V c xc nh l b phn ht nhn ca h thng sn xut, do kt
qu hot ng ca doanh nghip ph thuc rt ln vo vic thit k, t chc v qun tr
qu trnh bin i ny.
Cc yu t u vo rt a dng bao gm ngun ti nguyn thin nhin, con ngi,
cng ngh, thng tin, khch hng Chng l nhng ngun lc cn thit cho bt k
qu trnh sn xut no. Mun qu trnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip c hiu
qu i hi phi khai thc v s dng cc yu t u vo mt cch hp l, tit kim
nht.
u ra thng bao gm hai loi l sn phm v dch v. i vi cc hot ng
cung cp dch v, u ra c th hin di nhiu dng kh nhn bit mt cch c th
nh ca hot ng sn xut. Ngoi nhng sn phm hoc dch v c to ra sau mi
qu trnh sn xut/cung ng dch v cn c mt s ph phm khc c ch hoc khng
c ch cho hot ng sn xut kinh doanh, i khi i hi phi c chi ph ln cho vic
x l, gii phng chng, nht l trong yu cu pht trin bn vng ngy nay, chng
hn ph phm, cht thi cc loi
Thng tin ngc l mt b phn khng th thiu trong h thng sn xut ca doanh
nghip. Nhng thng tin ny cho bit tnh hnh thc t din ra nh th no? T s
gip nh qun tr c nhng iu chnh hp l trong qun tr.
5
Cc t bin ngu nhin nh hng n hot ng ca ton b h thng sn xut,
i khi lm cho sn xut khng thc hin c mc tiu nh mong mun. Chng hn
nh thin tai, l lt, chin tranh, ha hon, s thay i v chnh sch, th hiu ca
khch hng thay i
Nhim v ca qun tr sn xut v tc nghip l thit k v t chc h thng sn
xut nhm bin i u vo thnh u ra sau mi qu trnh bin i, nhng vi mt
lng ln hn u t ban u. chnh l phi to ra gi tr gia tng cho doanh
nghip. Gi tr gia tng l yu t quan trng to ra ng c phn u ca mi doanh
nghip. Vi x hi to ra ngy cng nhiu gi tr gia tng s gp phn tng thu nhp
quc dn, tng tch ly ca ci cho mt x hi ngy cng giu c v pht trin.
2. Ni dung ca qun tr sn xut v tc nghip
Chng ta bit b phn t chc iu hnh sn xut chu trch nhim sn xut
sn phm v dch v. Qu trnh ny bao gm vic tip nhn ngun nguyn vt liu v
bin i chng t u vo thnh u ra. Ni dung ca qun tr sn xut v tc nghip
bao gm:
D bo nhu cu sn xut sn phm ;
Thit k sn phm v dch v;
Hoch nh nng lc sn xut;
nh v Doanh nghip;
B tr mt bng sn xut;
Hoch nh tng hp cc ngun lc;
Hoch nh nhu cu nguyn vt liu;
iu sn xut;
Qun tr d tr;
Qun tr cht lng;
Kim sot h thng sn xut.
3. Mc tiu ca qun tr sn xut v tc nghip
Cc doanh nghip tin hnh cc hot ng sn xut kinh doanh nhm mc tiu sinh
li (ngoi tr cc doanh nghip cng ch khng v li nhun). Li nhun ti a l mc
tiu chung nht v l mc tiu cui cng ca mi doanh nghip khi u t vt lc v
ti lc vo cc hot ng kinh doanh trn th trng. Qun tr sn xut v tc nghip
c mc tiu tng qut l bo m cung cp u ra cho doanh nghip trn c s khai
thc c hiu qu nht cc ngun lc ca doanh nghip ng thi tha mn tt nht nhu
cu ca khch hng. t c mc tiu chung nht ny, qun tr sn xut/tc nghip
c nhng mc tiu c th sau:
6
- Bo m cht lng sn phm/dch v theo yu cu ca khch hng trn c s
kh nng ca Doanh nghip;
- Bo m ng dung lng mong mun ca th trng;
- Gim chi ph sn xut ti mc thp nht c th khi to ra mt n v u ra;
- Rt ngn thi gian sn xut sn phm hoc cung cp dch v;
- m bo cung ng ng thi im, ng a im, ng yu cu, ng s lng
v ng khch hng;
- Xy dng h thng sn xut nng ng, linh hot;
- Bo m mi quan h qua li tt vi khch hng v nh cung ng;
- Xy dng h thng v cc phng php qun tr gn nh v khng c li vi khch
hng.
H thng mc tiu c th trn cn gn b cht ch vi nhau, to ra sc mnh tng
hp, gp phn nng cao kh nng cnh tranh cho doanh nghip trn th trng.
4. Vai tr v mi quan h gia qun tr sn xut v tc nghip vi cc chc nng
qun tr khc
Doanh nghip l mt h thng thng nht bao gm ba chc nng c bn l ti
chnh, sn xut v marketing. Ba chc nng ny tn ti mt cch c lp hoc c mi
quan h tc ng ln nhau t mc tiu ra . Mi quan h ny va thng nht,
to iu kin thun li thc y nhau cng pht trin, li va mu thun nhau.
Marketing chu trch nhim to ra nhu cu, cung cp thng tin v th trng lm
cn c cho b phn sn xut lp k hoch sn xut, chun b cc ngun lc cn thit
nhm to iu kin p ng tt nht nhu cu trn th trng. Chc nng ti chnh m
bo y , kp thi ti chnh cn thit cho hot ng sn xut; phn tch nh gi
phng n u t mua sm my, cng ngh mi; cung cp cc s liu v chi ph cho
hot ng tc nghip. Cc doanh nghip khng th thnh cng khi khng thc hin
ng b cc chc nng ny. Khng qun tr sn xut tt th khng c sn phm hoc
dch v tt; khng c Marketing th sn phm hoc dch v cung ng khng nhiu;
khng c qun tr ti chnh th cc tht bi v ti chnh s din ra. Trong cc hot ng
trn, sn xut c coi l khu quyt nh to ra sn phm hoc dch v v gi tr gia
tng. Ch c hot ng sn xut hay dch v mi l ngun gc ca mi sn phm v
dch v c to ra trong doanh nghip. S pht trin sn xut v dch v l c s lm
tng gi tr gia tng cho doanh nghip, tng trng kinh t cho nn kinh t quc dn
to c s vt cht thc y x hi pht trin. Tuy nhin, gia cc chc nng trn c
nhng mu thun vi nhau. Chng hn, chc nng sn xut v marketing c nhng
mc tiu mu thun vi nhau v thi gian, v cht lng v mc a dng. Trong
khi b phn marketing i hi sn phm cht lng cao, mu m a dng v thi gian
giao hng nhanh th qu trnh sn xut li c nhng gii hn v cng ngh, chu k sn
7
xut, kh nng tit kim chi ph nht nh. Cng do nhng gii hn trn m khng phi
lc no sn xut cng m bo thc hin ng nhng ch tiu ti chnh t ra v ngc
li nhiu khi nhng nhu cu v u t i mi cng ngh hoc t chc thit k, sp
xp li sn xut khng c b phn ti chnh cung cp kp thi. Nhng mu thun i
khi l khch quan, song cng c khi do nhng yu t ch quan gy ra. V vy, nhim
v c bn l phi to ra s phi hp nhp nhng hot ng ca cc chc nng trn
nhm m bo thc hin mc tiu chung ca doanh nghip ra.
II. XU HNG PHT TRIN CA QUN TR SN XUT V TC NGHIP
Nhng nm gn y, c bit nhng nm cui ca th k XX v nhng nm u
ca th k XXI, nhn loi chng kin nhng thay i lin tc ca mi trng kinh
doanh i vi doanh nghip. T i hi cc doanh nghip phi quan tm n vn
nng sut, cht lng v hiu qu. Khng hong ti chnh Chu nm 1997 v
hin nay vi cuc suy thoi kinh t vi phm vi rng khp ton cu cng i hi cc
doanh nghip trong qun tr sn xut/tc nghip phi c nhng thay i thch hp.
Chnh v vy trong xc nh chin lc sn xut/tc nghip phi xut pht t nhng
phn tch v nh gi ng mi trng kinh doanh hin nay. Nhng c im c bn
ca mi trng kinh doanh hin nay l:
- Ton cu ha hot ng kinh t, t do trao i thng mi v hp tc kinh doanh
trong mt th gii phng;
- S pht trin nhanh chng ca khoa hc- cng ngh hin i. Chu k i mi
khoa hc cng ngh, chu k sng ca sn phm/dch v cng ngy ngn li; Nng sut
lao ng ngy cng tng;
- S chuyn c cu kinh t v ti cu trc nn kinh t ca nhiu nc v ang
din ra mang tnh ph bin;
- Cnh tranh ngy cng quyt lit hn v phm vi ton cu;
- Cc quc gia v cc t chc th gii tng cng kim sot v c nhng bin php
nhm bo v mi trng, pht trin bn vng;
- Nhng tin b nhanh chng v kinh t v x hi s mang n nhng thay i
nhanh chng ca nhu cu.
thch ng nhanh chng vi s thay i khng ngng ca mi trng kinh
doanh, trong thi i ngy nay i hi qun tr sn xut v tc nghip cn c bit
quan tm n mt s vn sau:
- Tng cng ch n qun tr chin lc cc hot ng tc nghip;
- Xy dng v vn hnh h thng sn xut nng ng v linh hot;
- H thng sn xut v dch v bo m vn mi trng sinh thi, sn xut sch,
pht trin bn vng;
- Quan tm n cc tiu chun o c v trch nhim x hi;
8
- Coi nhn vin l ti sn ca doanh nghip, khuyn khch nhn vin, lm vic theo
nhm;
- Tng cng cc k nng qun tr s thay i;
- Nghin cu, tm kim v a vo vn dng cc phng php, m hnh qun tr
kinh doanh hin i nh JIT, Kaizen, CRM, Kanban, MRP, ERP, MBO, MBP;
- Tng cng cc phng php v bin php nhm khai thc tim nng v hn ca
ngun lc con ngi theo t tng m hnh 3P;
- Thit k li h thng sn xut ca doanh nghip nhm rt ngn thi gian trong
thc hin hot ng, gim thiu chi ph gy ra s lng ph trong qu trnh sn xut v
cung ng dch v;
- Thit k h thng sn xut v cung ng dch v nh hng vo khch hng;
- t qun tr sn xut v tc nghip trong chui cung ng (SCM);
- Th hin r v s pht trin ca sn xut v dch v vi cuc cch mng s c
trong qu trnh cng nh trong qun tr.
9
CU HI N TP CHNG 1
1. Nu khi qut thc cht ca qun tr sn xut v tc nghip.

2. Cho bit vai tr v mi quan h ca sn xut vi cc chc nng khc trong
doanh nghip.
3. Phn tch nhng mc tiu c th ca qun tr sn xut v tc nghip.
4. Phn tch ni dung ca qun tr sn xut v tc nghip
5. Hy cho bit v phn tch mt s xu hng pht trin hin nay ca qun tr sn
xut v tc nghip.
10
CHNG II. D BO NHU CU SN XUT
Hp 2.1: Nghin cu tnh hung v d bo cu ca Walt Disney 1

Walt Disney l mt a im ni ting hng u th gii trong lnh vc cng vin v
khu ngh dng. Disney m nhiu a im trn th gii bao gm Disney Land
Hng Kng (m ca nm 2005), Disney land Pari (1992), v Tokyo Disney land
(1983)... Ch tnh ring Disney Word Florida v Disney Land California to
ra li nhun 32 t la trong nm 2007 cho tp on ny, gip n ng th 54
trong tuyn chn 500 hng hng u th gii theo Tp ch Foture 500 v th 79
trong Finacial Times Global 500 (500 hng c tim lc ti chnh hng u th gii).
Disney d bo l cha kha ca thnh cng, d bo to ra li th cnh tranh
ca cng ty. Ton b thu nhp Disney l ph thuc vo s lng khch n cng
vin v vic h s tiu tin nh th no. Vic d bo chnh xc lng khch n
cn c vo bo co hng ngy t cc cng vin (Magic Kingdom, Epcot, Animal
Kingdom, MGM Studios, Typhoon Lagoon v Blizzard Beach) trong nhng ngy
hm trc c Disney thc hin kh nghim tc. Disney s dng nhiu nh nghin
cu v phn tch cc lnh vc khc nhau kho st mt triu ngi mi nm.
Kho st ny thng k s khch vo cng vin v 20 khch sn ca Disney. iu ny
khng nhng gip d bo s ngi vo cng vin m cn d bo tnh trng ca
khch hng tng a im (v d khch phi xp hng di bao nhiu v phi ch
bao lu). Disney thm ch kho st 3.000 trng hc trong v ngoi nc M v
lch trnh ngh l/ngh h. Vi tip cn ny, d bo 5 nm ca Disney ch c 5% sai
lch trung bnh. D bo hng nm ca n c sai lch t 0%-3%. Ngoi nhng d
bo di hn, cc nhm d bo ca Disney cn a ra cc d bo hng ngy, hng
tun, hng thng, hng nm. Disney s dng cc phng php d bo nh cc m
hnh bnh qun, cc phn tch hi quy, m hnh hiu chnh v cc m hnh kinh t
lng. D bo lng khch n cng vin gip ch rt nhiu vo vic a ra cc
quyt nh qun tr. V d, lng khch ca mt ngy c th tng ln bng cch m
ca t 8 gi sng thay cho m ca lc 9 gi nh thng l, cng vin m nhiu nh
trng by hay li i hoc tng thm nhiu im bn thc phm v gii kht (9 triu
bnh Humbergers v 50 triu Cokes c bn hng nm) v bng cch a thm
nhiu nhn vin vo phc v.
1
Ngun: tham kho cun operation management ca J.Heizer v B. Render
11
Trong chng ny chng ta nghin cu cc phng php d bo vi mc ch l
lm th no c th d bo c cu mt cch chnh xc nht, mc sai lch l nh
nht t a ra nhng quyt nh qun tr ph hp trong tng thi k. D bo l
ni dung u tin v quan trng ca qun tr sn xut/tc nghip, cn c vo kt qu
d bo doanh nghip s lp k hoch sao cho st vi nhu cu d bo.
I. THC CHT V VAI TR CA D BO
1. Khi nim d bo cu sn phm/dch v
Trong qu trnh iu hnh v thc hin cc cng vic hng ngy, nh qun tr lun
phi a ra cc quyt nh khc nhau m khng th bit mt cch chnh xc tng lai
s xy ra nh th no. Doanh nghip cn phi chun b cc ngun lc nh nguyn vt
liu, nhin liu, lc lng lao ng, my mc thit b v cc ngun lc khc m khng
bit mt cch chnh xc doanh s bn hng v nhu cu khch hng v sn phm. c
th a ra cc quyt nh ny mt cch tng i chnh xc i hi doanh nghip phi
thc hin tt cng tc d bo.
Vy d bo l g?
D bo l khoa hc v ngh thut tin on cc s vic c th s xy ra trong tng
lai
Tnh khoa hc ca d bo th hin ch khi tin hnh d bo ngi ta phi cn c
trn cc d liu phn nh tnh hnh thc t trong qu kh v hin ti, cn c vo xu th
trn c s khoa hc d on nhng s vic c th s xy ra trong tng lai. Ngi
ta c th s dng phng php nh lng trn c s mt s m hnh ton hc no
a ra nhng d bo cho tng lai. Phng php nh lng c tnh khoa hc cao
v lm c s cho nh qun tr a ra quyt nh v d bo. Tuy nhin, nhu cu v sn
phm khng phi khi no cng n nh, c nh m n lun bin ng i hi cc nh
qun tr phi s dng kt hp vi phng php ngh thut
Ngh thut trong d bo n th hin ch l nh qun tr phi s dng ti phn
on, kinh nghim trong nhng iu kin thiu thng tin hoc nhu cu ca khch
hng bin ng mnh. Chnh tnh ngh thut ny lm cho d bo linh hot hn nhng
cng lm gim tnh chnh xc ca n
Khi nghin cu cc k thut d bo trong chng ny, chng ta s thy c kh
nhiu phng php, mi phng php li a ra mt kt qu d bo khc nhau. Mi
phng php u c nhng u v nhc im ring, khng c phng php no l tt
nht trong mi trng hp. Phng php ny c th l tt i vi doanh nghip ny
di nhng iu kin no , nhng cng c th l khng tt i vi doanh nghip
khc hoc ngay i vi cc b phn khc nhau trong mt doanh nghip.
2. Cc loi d bo
12
D bo cu v sn phm/dch v c phn chia theo nhiu cch khc nhau.
* Theo phng php d bo, c d bo nh tnh v d bo nh lng
* Theo thi gian, c d bo ngn hn trung hn v di hn.
- D bo ngn hn: Khong thi gian d bo ngn hn thng di 1 nm.
- D bo trung hn: Khong thi gian d bo trung hn thng t 6 thng n 3
nm.
- D bo di hn: Khong thi gian d bo thng l t 3 nm tr ln.
D bo di hn v trung hn gii quyt nhng vn c tnh ton din ym tr
cho cc quyt nh qun l thuc v hoch nh k hoch sn xut v qu trnh cng
ngh. D bo di hn v trung hn s dng t phng php v k thut d bo hn d
bo ngn hn. D bo ngn hn s dng ph bin cc m hnh ton hc nh bnh
qun, san bng s m. d on cc vn ln ton din nh a mt sn phm
mi vo danh mc mt hng ca cng ty chng hn, t khi s dng phng php nh
lng. D bo ngn hn c khuynh hng chnh xc hn d bo di hn, bi v c rt
nhiu nhn t nh hng n nhu cu thay i hng ngy, nu ko di thi gian d
bo, chnh xc c th s gim i.
* Nu cn c vo ni dung cng vic cn d bo c d bo kinh t, d bo k
thut, d bo nhu cu
- D bo kinh t: D bo kinh t do cc c quan nghin cu, cc b phn t vn
kinh t nh nc thc hin. Nhng ch tiu ny c gi tr ln trong vic h tr, to tin
cho cng tc d bo trung hn, di hn ca doanh nghip. V d: D bo v tht
nghip, GDP, tc tng trng kinh t
- D bo k thut cng ngh: D bo ny cp n mc pht trin khoa hc
k thut cng ngh trong tng lai. Loi ny rt quan trng i vi ngnh c hm
lng k thut cao nh d bo nng lng nguyn t, tu v tr, my tnh, thit b
in t
- D bo cu: Thc cht ca d bo nhu cu l tin on v cu cp v m
v cp vi m. Loi d bo ny c cc nh qun tr sn xut c bit quan tm
v qua cc doanh nghip s quyt nh c quy m sn xut, hot ng ca cng
ty, l c s d kin v ti chnh, marketing, nhn s
3. Vai tr ca d bo
Doanh nghip hot ng trong mi trng kinh doanh lun thay i, nhu cu v
sn phm v dch v cng thay i theo tng thng. Kt qu ca d bo s c vai tr
ng k i vi doanh nghip, n c th hin nh sau:
- L phn thit yu trong qun tr sn xut/tc nghip, l c s a ra cc
quyt nh chin lc cng nh chin thut ca doanh nghip.
13
- C nh hng rt ln n hiu qu hoch nh v thc hin k hoch sn xut
cng nh cc k hoch b phn khc ca doanh nghip.
- Gip doanh nghip ch ng trong vic p ng cu, khng b st c hi kinh
doanh.
- Gip cc nh qun tr doanh nghip c k hoch s dng hp l v c hiu qu
cc ngun lc.
- Cung cp c s quan trng phi kt hp hot ng gia cc b phn trong
ton doanh nghip.
hot ng sn xut kinh doanh n nh, cc ngun lc c cung cp y ,
kp thi th i hi vic d bo ca Doanh nghip phi tng i chnh xc v phi
m bo tnh lin tc
II. CC PHNG PHP D BO TRONG QUN TR SN XUT V TC
NGHIP
Trong d bo nhu cu ngi ta thng s dng kt hp 2 nhm phng php d
bo ch yu l phng php nh tnh v phng php nh lng. Trong cc nhm
phng php ny c nhiu cc phng php khc nhau, mi phng php c nhng
u v nhc im ring, khng phng php no c u th tuyt i. Phng php
ny c th tt i vi doanh nghip ny trong mt s iu kin no , nhng cng
c th khng p dng c cho doanh nghip khc. Ngoi ra ta cn nhn thc l cc
cch d bo u c hn ch ca n, t khi n c hon ho, thc hin v gim st
vic d bo cn c nhng chi ph nht nh, trong 1 s phng php c th i hi
chi ph kh cao.
1. Cc phng php d bo nh tnh
1.1. Ly kin ca Ban iu hnh doanh nghip
Theo phng php ny, mt nhm nh cc nh qun l iu hnh cp cao s
dng tng hp cc s liu thng k phi hp vi cc kt qu nh gi ca cc cn b
iu hnh marketing, k thut, ti chnh v sn xut a ra nhng con s d bo v
nhu cu sn phm trong thi gian ti. Phng php ny s dng c trnh v kinh
nghim ca nhng cn b trc tip lin quan n hot ng thc tin.
1.2. Ly kin ca lc lng bn hng
y l phng php c dng kh ph bin, nht l i vi cc nh sn xut
cng nghip, v lng sn phm ca h thng rt ln, c th c tiu th kh rng
ri v ngi bn hng l ngi hiu r nhu cu ngi tiu dng nht.
Mi ngi ph trch bn hng s d on s lng hng bn c trong tng
lai khu vc mnh ph trch. Nhng d bo ny c thm nh on chc l n
hin thc, sau phi hp cc d on ca tt c cc khu vc khc hnh thnh d
14
bo ca ton quc. y l mt d bo ph bin i vi cc cng ty m c h thng
lin lc tt v c i ng nhn vin trc tip bn hng. Cc nhn vin bn hng l
nhng ngi trc tip tip xc vi khch hng, hn ai ht, h s hiu r v nhu cu
ca khch hng, s lng, cht lng v chng loi hng cn thit
1.3. Nghin cu th trng ngi tiu dng
Phng php ny tp trung vo vic ly kin ca khch hng hin ti v tim
nng cho k hoch tng lai ca doanh nghip. Vic nghin cu do phng nghin cu
th trng thc hin bng nhiu hnh thc khc nhau nh t chc cc cuc iu tra ly
kin ca khch hng, phng vn trc tip, phng vn qua in thoi, gi phiu iu
tra ti gia nh hoc c s tiu dng...
Phng php ny khng nhng gip cho ta chun b d bo m cn c th hiu
c nhng nh gi ca khch hng v sn phm ca doanh nghip ci tin, hon
thin cho ph hp.
1.4. Phn tch Delphi
Phng php ny l phng php ly kin ca cc chuyn gia nhng vng a
l khc nhau xy dng d bo. Mi chuyn gia c pht mt s cu hi, cc phi
hp vin gom nhng bng tr li, sp xp, chn lc v vit li v gi cho cc chuyn
gia tr li tip. Qu trnh li tip tc n khi tho mn nhng yu cu ra. Phng
php ny trnh c mi lin h trc tip gia cc c nhn vi nhau, khng b nh
hng bi ngi c u th trong nhm.
2. Cc phng php d bo nh lng
2.1. Bnh qun di ng gin n
Mc d bo bng mc cu thc t bnh qun ca mt s t cc giai on ngay
trc . Theo phng php ny th nhu cu ca cc giai on u c trng s nh
nhau. Cng thc tng qut ca phng php ny nh sau:
t 1
A
i t n
i
Ft =
n
Trong : Ai: L cu thc t ca giai on i
n: L s giai on quan st
V d 1: Mt cng ty A thng k c doanh s bn hng trong 8 thng nh sau:
Thng 1 2 3 4 5 6 7 8
Doanh thu (t ng) 15 20 26 18 32 30 25 20
Cng ty A s dng phng php bnh qun di ng 3 thng gin n d bo
cho thng 9, kt qu nh sau:
15
30 25 20
F9 = = 25 t ng
3
2.2 Bnh qun di ng c trng s
Trong phng php bnh qun di ng, chng ta xem vai tr ca cc s liu trong
qu kh l nh nhau. Trong thc t, i khi cc s liu ny c nh hng khc nhau
n kt qu d bo, v vy ngi ta s s dng trng s phn bit mc nh
hng ca cc s liu qu kh. Trng s l cc con s c gn cho cc s liu qu
kh ch ra mc quan trng ca chng nh hng n kt qu d bo. Cng thc
tng qut ca phng php ny nh sau:
t 1
Ai H i
Ft =
i t n H i
Trong : Ai: L cu thc t ca giai on i

Hi: L trng s ca giai on i (0 < Hi < 1)
n: L s giai on quan st
Trong m hnh trn, mc chnh xc ca d bo ph thuc vo kh nng xc
nh trng s c hp l hay khng.
V d 2: Ca hng A (s liu t v d 1) quyt nh p dng m hnh d bo theo
bnh qun di ng 3 thng vi cc trng s cho cc thng l 0,2; 0,3; 0,5 (t xa n
gn), kt qu nh sau:
30 * 0,2 25 * 0,3 20 * 0,5
F9 = = 23,5 t ng
0,2 0,3 0,5
2.3. San bng m
V mt k thut, phng php ny da vo s bnh qun di ng nhng n cn
rt t cc s liu trong qu kh. Vi mi sn phm, ch cn lu li mc bn hng thc
t k trc v mc d bo ca k trc. Theo phng php ny ta c cng thc tnh
nhu cu trong tng lai nh sau:
Ft Ft 1 ( At 1 Ft 1 ) hoc Ft 1 Ft ( At Ft )
hoc Ft At 1 (1 ) * Ft 1 vi ( 0 1)
trong l h s san bng s m
2.3.1. San bng s m gin n
V 0 1 nn ta c th chn rt nhiu h s san bng s m. Vn l chn
h s san bng sao cho thch hp t c mt d bo chnh xc nht . t c
mc tiu , ta c th so snh gia gi tr d bo vi gi tr thc t thu thp c.
Sai s ca d bo c tnh nh sau :
Sai s d bo (AD) = Nhu cu thc (Ai) D bo (Fi)
16
Ngoi ra, nh gi mc sai lch tng th ca d bo, ngi ta c th dng
lch tuyt i bnh qun . Cng thc nh sau :
AD Ai Fi
MAD = n
= n
Trong : AD : (Absolute deviation) l sai s d bo
n : S lng cc sai s d bo (hay s giai on ly d liu)
MAD (Mean absolute deviation) l lch tuyt i bnh qun
MAD : cng nh th kt qu d bo cng t sai lch
2.3.2. San bng s m c iu chnh xu hng
Phng php sn bng s m gin n khng th hin r xu hng bin ng, v
vy, ta cn s dng thm k thut iu chnh xu hng sau khi nhn c kt qu
ca cch trn. Cc bc c tin hnh nh sau:
Bc 1: S dng kt qu d bo bng phng php san bng s m gin n (F t
);
Bc 2: Tnh hiu chnh xu hng cho giai on t theo cng thc:
Tt Tt 1 ( Ft Ft 1 Tt 1 ) hoc Tt * ( Ft Ft 1 ) (1 ) * Tt 1
Bc 3: D bo nhu cu theo xu hng(FITt ) : FITt= Ft + Tt
Trong : Tt: Hiu chnh xu hng cho giai on t;
Ft : D bo theo san bng m gin n cho giai on t;
Ft-1 : D bo theo san bng m gin n cho gia on ngay trc ;
Tt-1 : Hiu chnh xu hng cho giai on (t-1);
h s iu chnh xu hng ( 0 1).
V d 3 Nhu cu thc t v sn phm giy thm ca mt cng ty kinh doanh
c cho trong bng di y:
Thng 1 2 3 4 5 6
Nhu cu (hp) 2000 2100 1500 1400 1300 1600
S dng phng php d bo san bng s m vi 0,8 v 0,5 d bo

cho thng 7 (gi s nhu cu d bo ca thng 1 l 2200 hp). Yu cu:
1. Ca hng nn s dng h s no d bo cho thng 7
2. Hy s dng h s 0,5 d bo cho thng 7 bng phng php san bng
s m c iu chnh xu hng
Li gii
T cng thc tng qut tnh cho phng php san bng s m gin n
Ft Ft 1 ( At 1 Ft 1 ) ta c th d bo trong 2 trng hp khi 0,8 v khi 0,5 ,
17
sau tnh tng sai lch d bo(AD) v lch tuyt i bnh qun (MAD), ta c
bng kt qu di y
Fi vi 0,8 AD vi Fi vi AD vi
Thng Ai
Ft Ft 1 ( At 1 Ft 1 ) 0,8 0,5 0,5
1 2000 2200 200 2200 200
2 2100 =2200+0,8(2000-2200)= 2040 60 2100 0
3 1500 =2040+0,8(2100-2040)=2088 588 2100 600
4 1400 =1618 218 1800 400
5 1300 =1444 144 1600 300
6 1600 =1329 271 1450 150
Tng 1480 1650
MAD= AD n 248 275
T bng trn ta chn h s 0,8 d bo cho thng 7 nh sau:

F7= F6 0,8( A6 F6 ) = 1329+ 0,8( 1600- 1329) = 1.546 hp
T kt qu trn, s dng h s 0,8 v 0,5 v kt qu d bo trong trng hp
0,8 ca phng php san bng s m gin n l lm c s d bo theo phng
php san bng s m c iu chnh xu hng, ta c kt qu nh sau:
T vi 0,5
Thng Ai Fi FIT AD
Tt Tt 1 ( Ft Ft 1 Tt 1 )
1 2000 2200 0 2200 200
2 2100 2040 =0+0,5(2040-2200-0)= -80 1960 140
3 1500 2088 = -80+0,5(2088-2040-0)= -16 2072 572
4 1400 1618 -243 1374 26
5 1300 1444 -208 1235 65
6 1600 1329 -161 1168 133
Vy d bo cho thng 7 bng phng php san bng s m c iu chnh xu hng

s c tnh c th nh sau :
- S dng kt qu d bo thng 7 bng phng php san bng s m gin n:
F7=1546;
- Tnh hiu chnh xu hng T7= T6 0,5( F7 F6 T6 ) = 28;
- D bo cho thng 7 sau khi iu chnh xu hng:
FIT = F7+T7= 1.574 hp
18
2.4. Hoch nh xu hng
Php hoch nh xu hng gip ta d bo nhu cu trong tng lai da trn mt
tp hp cc d liu c xu hng trong qu kh.
K thut ny tm cch v mt ng sao cho ph hp vi cc s liu qua ri
da vo ng d bo nhu cu ca giai on tip theo xu hng ca cc s liu
thng k thu c. C th dng nhiu cch din t xu hng (v d hm bc mt,
hm bc hai hoc hm bc cao hn), nhng n gin chng ta s dng ng tuyn
tnh.
p dng phng php bnh phng ti thiu ta k mt ng thng i qua cc s
liu sn c sao cho tng bnh phng cc khong cch t s liu o n ng va k
ra theo hng trc y l nh nht.
Nhu cu
(y)
Thi gian (t)

Phng trnh xu hng c dng:
yt a b.t
n t i y i t i y i y b t i
b= v a = i
n t i ( t i )
2 2
n
Trong :
yt: Mc cu d bo giai on t;
yi: Mc cu thc t ca giai on i (i= 1, n );
n: S giai on quan st c.
V d 4: Doanh s bn t ca cng ty Hong Long trong 6 thng u nm c
cho trong bng di y:
Thng 1 2 3 4 5 6
Doanh s (1000 chic) 8 10 9 11 10 13
S dng phng php hoch nh xu hng d bo nhu cu cho thng 7
Bi gii
t , ty ; t
2 2
Trc ht ta cn xc nh gi tr ty, i i
nh bng di y, sau
xc nh h s a v b
19
Nhu cu thc t 2
Thng
yi
ti ty t i
1 2000 1 2.000 1
2 2100 2 4.200 4
3 1500 3 4.500 9
4 1400 4 5.600 16
5 1300 5 6.500 25
6 1600 6 9.600 36
Tng 9900 21 32.400 91
n ty t y 6(32.400) 21(9900)
b= = = -129
n t ( t )
2 2
6(21) (21) 2
a=
y b t =
9900 (129) x 21
= 2.100
n 6

Vy d bo ca thng 7 l y a bt = 2.100 -129* 7 =1.200 hp
2.5 Ch s ma v
C nhiu loi mt hng c nhu cu bin i theo ma nh qun o, qut, l si,
iu ha khng kh... V vy cn phi s dng ch s ma v iu chnh nhu cu
theo ma cho hp l. Trnh t thc hin phng php ny nh sau:
Bc 1: D bo cho giai on t ( Ft);
Bc 2: Tnh nhu cu hng thng(qu) ca cc ma v Di
Bc 3: Tnh tng nhu cu ca cc ma D ;
i
Di
Bc 4: Tnh ch s ma v : Si ;
Di
Bc 5. D bo bng phng php ma v Fst Ft * S i .
V d 5: Tnh hnh tiu th s lng my iu ha ca mt siu th in my qua
4 nm nh sau:
Nm
Qu 2008 2009 2010 2011
1 200 220 230 230
2 850 860 865 865
3 630 750 650 630
4 430 850 425 435
20
Gi s nm 2012 ca hng d bo s bn c 2.280 chic.Hy s dng phng
php ch s ma v phn b lng iu ha d kin bn c trong cc qu ca
nm.
Bi gii
- Xc nh tng nhu cu theo tng qu :
- Xc nh tng nhu cu ca tt c cc qu: D = 9120
i
- Tnh ch s ma v( tng nhu cu tng qu/ tng nhu cu cc qu)

- D bo ( 2280* ch s ma v)
Nm Tng
nhu cu Ch s D bo
Qu
2008 2009 2010 2011 tng ma v
qu
1 200 220 230 230 880 0,10 220
2 850 860 865 865 3440 0,38 860
3 630 750 650 630 2660 0,29 665
4 430 850 425 435 2140 0,23 535
Tng 2110 2680 2170 2160 9120 2280
III. KIM SOT D BO

gim st v kim sot d bo, ngi ta c th s dng mt s cc ch tiu sau
1. lch tuyt i bnh qun - MAD (Mean absolute deviation).
MAD=
AD =
A i Fi
n n
2. Sai s bnh phng bnh qun - MSE( mean average deviation error)
MSE=
(A i Fi ) 2
n 1
3. Sai s t l tuyt i bnh qun - MAPE(mean absolutely percent error)
MAPE=
100 * A i Fi / Ai
n
Cc gi tr MAD, MSE v MAPE cng nh th kt qu d bo cng chnh xc, cng
tt
C mt cch khc gim st v kim sot d bo l s dng tn hiu theo di.
l mt mc o nh gi cht lng d bo ng sai so vi gi tr thc t nh th
no. D bo thc cht l d on v tng lai trn c s cn c vo kinh nghim hoc
cc m hnh ton hc .. do vy, kt qu d on ch chnh xc tng i, tuy nhin sai
21
s gia nhu cu thc t v d bo phi nm trong gii hn cho php, nu vt qu th
cn nghin cu sa i phng php d bo cho ph hp. Tn hiu theo di c tnh
bng tng sai s d bo dch chuyn (RSFE Running sum of forecast error) chia
cho lch tuyt i trung bnh ( MAD), c th l:
TS
RSFE

(A F )
i i
MAD MAD
C th minh ha tn hiu theo di bng hnh di y:
Du hiu bo ng
Gii hn kim sot trn
+
Tn hiu theo di
0MADs
Khong gii hn cho php
-
Gii hn kim sot di Thi gian
Tn hiu theo di dng cho bit nhu cu thc t ln hn d bo.

Tn hiu theo di m cho bit nhu cu thc t nh hn d bo.
Tn hiu theo di c xem xt l tt nu c RSFE nh v c sai s dng bng
sai s m. Lc ny tng sai s m v dng s cn bng nhau v v RSFE nh nn tn
hiu theo di bng khng.
Mt tn hiu theo di vt qu gii hn trn hoc di c xc nh trc th c
bo ng v cn nh gi li cch thc d bo nhu cu ca mnh.
22
CU HI N TP V BI TP CHNG II
1. D bo l g? C nhng loi d bo no?

2. Trnh by thc cht, cc u v nhc im ca nhm phng php d bo nh
tnh.
3. Hy nu ngha v cch tnh ca ch tiu tn hiu theo di RSFE .
4. Phn bit gia phng php san bng s m gin n vi phng php san bng
s m c iu chnh xu hng.
5. So snh gia d bo bnh qun vi d bo san bng s m? M t nt chnh cc
bc dng xy dng h thng d bo.
6. S lng my ht bi bn c ca ca hng A trong 13 thng nh sau:
Doanh s Doanh s
Thng Thng
( nghn chic) ( nghn chic)
Thng 1 11 Thng 8 14
Thng 2 14 Thng 9 17
Thng 3 16 Thng 10 12
Thng 6 17 Thng 1 11
Thng 7 11
a.S dng phng php bnh qun di ng 3 thng d bo nhu cu v my
ht bi cho thng 2 nm ti.
b.S dng phng php bnh qun di ng 3 thng c trng s d bo nhu cu
v my ht bi cho thng 2 nm ti. Trng s tng ng cho giai on gn nht n
xa nht ln lt l 3, 2 v 1.
c. S dng phng php hoch nh xu hng d bo cho 2 thng k tip.
d. S dng phng php san bng s m gin n vi h s 0,1 d bo
cho thng k tip.
e. S dng phng php san bng s m gin n vi h s 0,5 d bo
cho thng k tip? T nhng d liu ca bi tp ny ngi ta cho rng h s 0,5
c kt qu d bo chnh xc hn khi h s 0,1 ? Theo bn nhn nh c ng
khng? V sao.
7. Cu hi tho lun: Tnh hung 4. Tp on sn xut in thoi
Anh Nam sau khi tt nghip khoa Qun tr kinh doanh c tuyn dng vo v
tr phn tch kinh doanh mt Tp on sn xut in thoi.Tp on ny ch to
nhiu dng in thoi cho nhiu th trng v khch hng. Gim c iu hnh ca tp
23
on gp g anh Nam vo bui sng nay ti vn phng ca ng ta. Sau khi ung ht
mt tch tr, ng ni vi Nam:
Chng ti lun lun thng tin cho khch hng bit v s lng sn phm d
kin sn xut hng thng. Thng th chng ti nhn vo s in thoi bn thng
trc v lp k hoch sn xut cng s lng nh vy cho thng sau. iu thnh
thong din bin ng nh mong i. Nhng hu ht cc thng chng ti c qa nhiu
in thoi tn kho v c khi li khng c hang bn. Tnh hnh khng c g tt p
c.
a cho Nam bng s liu di y, ng gim c ni tip:
y l n t hng cng ty nhn c trong 36 thng trc y. C 144
in thoi cho mt n t hng. Ti ang hy vng rng anh va tt nghip loi u
Trng i hc Kinh t quc dn danh ting, anh c th hc v nghin cu nhiu
k thut d bo m c th gip cng ty lp k hoch sn xut tt hn. Mc d lm
vic v qun l lu nhng ch yu ti vn da vo kinh nghim v trc y ti
khng hc v kinh t v cng lu ri khng hc nn cng ngi tm hiu. Ti mun
anh phn tch nhng s liu ny v cho ti mt kin ca anh v kinh doanh ca cng
ty sau 6-12 thng na. Liu anh c ngh mnh s lm c iu khng?
Nam p li: D nhin l c , Ti s phi han tt trong bao lu?
ng gim c p: Ti cn bo co ca anh vo trc tt Nguyn n.Ti
mun xut ca anh phi c trnh by chi tit v cn k. y l c hi anh th
hin kh nng ca mnh. Hy c gng han thnh tt nh! .
Bng t hng nhn c hng thng m ng gim c a cho Nam nh sau:
Thng Nm 2009 Nm 2010 Nm 2011
1 480 575 608
2 436 527 597
3 482 540 612
4 448 502 603
5 458 508 628
6 489 573 605
7 498 508 627
8 430 498 578
9 444 485 585
10 496 526 581
11 487 552 632
12 525 587 656
CU HI THO LUN
1) Bo co ca Nam s dng cc phng trnh phn tch hi quy. Theo bn
phng php m Nam p dng c hp l khng v s c kt qu nh th no
2) Gi s a thm yu t tnh ma v vo m hnh, nhng phn tch ny s thay
i nh th no?
24
CHNG III. HOCH NH CNG SUT V NNG SUT
CA DOANH NGHIP
Chng ny chng ta s nghin cu thc cht ca cng sut, n c o lng

v nh gi bng nhng tiu ch no. ngha ca vic nghin cu cng sut, lm th
no nng cao hiu qu s dng cng sut ca my mc thit b trong doanh nghip.
ng thi chng ny cng nghin cu v nng sut v cc nhn t nh hng n
nng sut.
I. KHI NIM, PHN LOI V NHN T NH HNG TI CNG
SUT
1. Khi nim v phn loi cng sut
Cng sut/nng lc sn xut l kh nng sn xut ca my mc, thit b, lao ng
v cc b phn ca doanh nghip trong trong mt n v thi gian nht nh (thng,
qu, nm...) trong iu kin xc nh.
Cng sut c th tnh cho mt phn xng, mt cng on sn xut, mt dy
chuyn hay ton b h thng sn xut. Trong trng hp cc b phn sn xut sp xp
theo quy trnh cng ngh th cng sut c xc nh khu yu nht.
Cng sut l mt i lng ng, c th thay i theo thi gian v iu kin sn
xut. Nu thay i s lng thit b, din tch sn xut, b tr phn giao cng vic cho
nhn vin hp l, ci tin qun l... th cng sut c th s thay i.
n v o lng cng sut kh a dng, i vi nhng doanh nghip ch sn sut
mt loi sn phm hoc mt nhm sn phm, cng sut c tnh n gin bng cch
o lng u ra. V d nh s thu bao in thoi trong mt thng, s tn than trong
mt ngy, s bom bia trong mt qu. Tuy nhin, vi nhng doanh nghip sn xut
nhiu loi sn phm m c tnh cht khng ging nhau, ngi ta c th quy i v
cng mt n v chng hn nh tn trn mt gi hay gi cng trn mt thng, sau
tng hp li thnh mc cng sut chung. Cng cn ch rng khng nn s dng ch
tiu o lng khng mang tnh n nh theo thi gian, v d nh s dng tin o
cng sut. i vi mt s loi dch v ngi ta c th o cng sut theo lng u vo
chng hn nh hng hng khng s dng ch gh cn trng trn mt thng, bnh vin
s dng n v l ging bnh sn sng trong mt thng, sc cha ca mt rp chiu
bng trong mt bui chiu...
C nhiu loi cng sut khc nhau. S phn loi v nghin cu ng thi cc loi
cng sut cho php nh gi trnh qun tr, s dng cng sut mt cch ton
din v c hiu qu hn i vi doanh nghip.
25
Cng sut thit k: l cng sut ti a m doanh nghip c th thc hin c
trong nhng iu kin thit k, cc iu kin c th l:
- My mc thit b hot ng bnh thng, khng b gin on, khng b hng
hc hoc b mt in;
- Nhng yu t u vo c m bo y nh nguyn liu, nhin liu, lao
ng...
- Thi gian lm vic ca doanh nghip hp vi ch lm vic theo quy nh
hin hnh.
y l gii hn ti a v nng lc sn xut ln nht m doanh nghip c th t
c. Trong thc t, i khi kh c th t c cng sut thit k. Tuy nhin, n c
vai tr rt quan trng trong vic s dng nh gi mc s dng v hiu qu s
dng nng lc sn xut ca doanh nghip.
Cng sut hiu qu: l tng u ra ti a m doanh nghip mong mun c th t
c trong nhng iu kin c th v c cu sn phm/dch v, tun th cc cc tiu
chun, quy trnh cng ngh, kh nng iu hnh sn xut, k hoch duy tr, bo dng
nh k my mc, thit b v cn i cc hot ng. iu quan trng l vi cng sut
hiu qu cho php doanh nghip phn u t c mc tiu chin lc mong mun.
Cng sut thc t: trong thc t, cng sut hiu qu l cng sut m doanh
nghip k vng t c. Tuy nhin, khng phi lc no doanh nghip cng t chc
c cc iu kin theo ng cc chun mc, tiu chun ra m thng c
nhng trc trc bt thng cho qu trnh sn xut khng kim sot c, th l khi
lng sn xut ra s thp hn so vi d kin mong i. Trong iu kin cnh tranh
quyt lit gia cc doanh nghip trong mt ngnh th vn tiu th u ra cng l
mt nhn t dn n cng sut sn xut ca doanh nghip khng c nh mong
mun.. Nh vy, khi lng sn phm cc doanh nghip t c trong thc t
chnh l cng sut thc t. y l khi nim c cc doanh nghip s dng ph
bin nht trong bo co, hch ton v nh gi nng lc sn xut.
Ba khi nim trn c ngha rt quan trng trong phn tch v nh gi trnh
qun tr cng sut ca doanh nghip. Chng c s dng xc nh hai ch tiu mc
hiu qu v mc s dng ca cng sut:
Cng sut thc t
Mc hiu qu = 100% (1)
Cng sut hiu qu
Cng sut thc t
Mc s dng = 100% (2)
Cng sut thit k
26
Trong qu trnh qun tr cng sut cn tnh ton ng thi c hai ch tiu trn, bi
v mi ch tiu ring l ch phn nh mt kha cnh v qun tr cng sut. Thc t cho
thy, mc hiu qu c th rt cao nhng mc s dng li thp. iu ny phn
nh trnh qun l s dng cng sut cha tt. Ngc li mc s dng cng sut
c th cao nhng mc hiu qu li khng cao do tn km trong sa cha, vn hnh v
qun l khng tt my mc, thit b.
2. Cc nhn t nh hng ti hoch nh cng sut
Qu trnh xy dng v la chn cng sut ca doanh nghip b chi phi bi rt
nhiu nhn t khc nhau. Khi tin hnh xy dng cng sut i hi doanh nghip phi
phn tch v nh gi y cc nhn t sau:
- Nhu cu sn phm/dch v v c im tng ng: C s quan trng hng u
trong quyt nh la chn cng sut l nhu cu sn phm/dch v trn th trng.
Nhng vn c bn cn phn tch l khi lng sn phm/dch v cn p ng, thi
im cn cung cp. Nu nhu cu sn phm/dch v l tng i n nh v ng nht
s to thun li trong vic xy dng v la chn cng sut. Khi nhng chi tit ging
nhau th kh nng ca h thng sn xut nhng chi tit ny thng nhanh hn nu
nh nhng chi tit thng xuyn thay i. Ngc li, sn phm v dch v cng a
dng v thng xuyn thay i th quyt nh la chn cng sut s kh khn, phc
tp hn.
- c im v tnh cht ca cng ngh s dng: S pht trin ca tin b khoa
hc-cng ngh c tc ng rt ln ti cng sut ca cc doanh nghip. Do , quyt
nh la chn cng sut phi da trn s phn tch thn trng, chi tit c im ca
tng loi cng ngh s dng. Cc c im thng phn tch, nh gi l trnh , loi
hnh, tnh cht v nng lc ca cng ngh. Chng c nh hng quyt nh n cng
sut ca dy chuyn sn xut v ca doanh nghip. Vic la chn cng sut phi tnh
n xu hng pht trin ca cng ngh trong tng lai. Cng cn ch rng ngay
nhng cng ngh qun l mi cng c nh hng ln ti cng sut ca doanh nghip.
- Trnh tay ngh v t chc ca lc lng lao ng trong doanh nghip: y
l mt trong nhng nhn t c nh hng ln ti cng sut ca doanh nghip. Kh
nng sn xut ph thuc rt ln vo trnh chuyn mn, k thut v kh nng ca
ngi lao ng. Ngoi ra, thc v tinh thn t chc k lut cng l yu t nh hng
ti cng sut v cng c coi l nguyn nhn gy lng ph hoc mang li hiu qu
cho qun tr, s dng cng sut ca doanh nghip. Ni rng ra, c th l nng sut ca
cc ngun lc sn xut nh lao ng, nguyn vt liu
- Din tch mt bng, nh xng v b tr kt cu h tng trong doanh nghip:
Din tch mt bng nh xng l iu kin quan trng, trong nhiu trng hp n
27
c xc nh l gii hn ca quyt nh la chn cng sut. Ngoi kh nng din tch
sn xut, h thng kho tng bn bi tp kt v giao nhn nguyn vt liu, sn phm,
cng sut cn ph thuc vo trnh thit k mt bng b tr trang thit b, phng
tin, vt kin trc trong khu vc sn xut. y l nhng nhn t c th lm tng kh
nng sn xut nu c phng n b tr hp l v ngc li s lm gim kh nng sn
xut i rt nhiu khi b tr khng ph hp.
- Trnh lin kt ca doanh nghip: Nhn t ny thuc v vn l doanh
nghip t sn xut hay thu gia cng ngoi. Chng hn mt nh sn xut cng nghip
c th thit k mt qu trnh sn xut hon chnh t g nguyn liu t nhin s c cng
sut khc nu nh h ch tp trung dy chuyn sn xut t g x hoc thm ch
l bn thnh phm. Tc l h i mua hay i gia cng ngoi ch khng t t chc sn
xut.
- H s s dng my mc, thit b: y l nhn t nh hng trc tip n cng
sut ca doanh nghip. iu hin nhin l mt h thng sn xut c thit k vn
hnh 80 gi/tun s c mt nng lc sn xut v l thuyt gp i so vi khi n ch
hot ng c 40 gi/tun.
- Cc yu t bn ngoi khc: Ngoi nhng yu t bn trong nh phn tch trn,
vic la chn cng sut cn phi xem xt n nhng yu t bn ngoi nh nhng tiu
chun, quy nh v sn phm, nhng quy nh ca chnh ph v thi gian lao ng,
nguyn tc an ton lao ng, tnh hnh th trng v mc cnh tranh
3. Cc yu cu khi xy dng v la chn cc phng n cng sut
Do cng sut c nh hng n kh nng pht trin ca doanh nghip trong di
hn v ngn hn nn vic la chn cng sut rt quan trng. Trong qu trnh hoch
nh cng sut cn m bo mt s yu cu ch yu sau:
- m bo tnh linh hot ca doanh nghip khi thit k cng sut. Tnh linh hot
th hin ch phng n cng sut a ra p ng c nhng nhu cu trc mt,
ng thi khng b l c hi kinh doanh khi nhu cu tng ln vi chi ph hp l nht.
thit k c cng sut c tnh linh hot cn tp trung nng cao cht lng cng
tc d bo nhu cu. Kt hp cht ch gia d bo di hn v ngn hn c nhng
quyt nh la chn cng sut va gii quyt tt nhng vn thi v ngn hn va c
kh nng thch ng kp thi vi nhng xu hng vn ng ca nhu cu trn th trng,
tn dng c hi kinh doanh. m bo kt hp tt nht gia nhng mc tiu di hn v
ngn hn trong la chn cng sut.
- Phi c cch nhn tng hp khi hoch nh cng sut. Trong khi thit k cc
phng n cng sut cn tnh ti nng lc sn xut ca khu sn xut chnh v ca cc
khu sn xut h tr. m bo s cn i gia cc khu ny nhm hn ch nhng
28
khu "nt c chai" ca doanh nghip. Chng hn, khi m rng sn xut cn tnh ti cc
yu t nh ngun hi nc, in nng cung cp, h thng kho tng, bn bi giao nhn
sn phm v nguyn liu, phng tin vn chuyn... Thc t cho thy, doanh
nghip hot ng c hiu qu, ngay t khi hoch nh cng sut, cc yu t h tr sn
xut cn phi c tnh n chun b n nhn s pht trin m rng sn xut trong
tng lai.
- i vi cc doanh nghip sn xut c tnh cht thi v, phng n cng sut
a ra cn tm ra nhng sn phm v dch v b sung khc phc tnh thi v ,
nhm khai thc tt, c hiu qu nng lc sn xut ca sn phm chnh. Thng thng,
doanh nghip la chn sn xut mt tp hp hp l cc sn phm khc nhau v thi
im pht sinh nhu cu, nhm gim ti a kh nng sn xut d tha. y cng l xu
hng kh ph bin hin nay cc doanh nghip nhm i ph vi s thay i nhanh
chng ca nhu cu trn th trng.
- Xy dng nhiu phng n cng sut khc nhau la chn phng n ti u.
y l yu cu bt buc trong qu trnh hoch nh cng sut. Mi phng n cng
sut a ra phi m bo tnh hp l v quy m v xc nh c mc chi ph ti u
cho tng phng n cng sut. Khi la chn cn tnh ti kh nng u t, thi gian
thc hin v thu hi vn ca mi phng n. m bo tnh ph hp ca phng n
cng sut vi trnh , kh nng ca ngun nhn lc v cch thc t chc qun l ca
doanh nghip.
Mt yu cu khc l, ngay t khi xy dng phng n cng sut cn phi tnh
ton v ch ra nhng chi ph tc nghip cn thit; hoch nh c nhng chi ph cho
cng tc duy tr, bo dng hot ng ca my mc, thit b. Trn c s ch ng
v ngun ti chnh v cc ch k hoch bo dng d phng, nhm m bo khai
thc ti u cng sut xy dng.
Khi quyt nh la chn phng n cng sut cn phn tch xem xt k mi quan
h ca cng sut vi quy m v c im nguyn liu s dng sn xut sn phm.
Vic xy dng v khai thc nguyn liu cn c vn u t, thi gian v phi tin hnh
quy hoch trc mi m bo cho cng sut xy dng xong c khai thc c hiu
qu.
II. CC PHNG PHP H TR LA CHN CNG SUT
1. S dng l thuyt quyt nh trong la chn cng sut
1.1. Cc tnh hung trong vic ra quyt nh la chn cng sut
L thuyt quyt nh l phng php phn tch la chn hnh ng c li
nhun. Ngi ta phn l thuyt quyt nh ra lm 3 loi m hnh, ph thuc vo mc
chc chn ca kt qu. Ba loi m hnh quyt nh l
29
Ra quyt nh di iu kin chc chn , trong ngi ra quyt nh bit chc
chn hu qu hay kt qu ca bt k quyt nh c la chn no. Trong thc t,
nhiu ngi do bit trc thng tin lin quan n cng vic kinh doanh ca mnh
kp nm bt c hi, ra quyt nh kp thi v gt hi c thnh cng ln.Th d nh
ngi ra quyt nh hon ton bit chc chn l sau khi gi tin tit kim ngn hng
s nhn c s tin ln hn trong tng lai. Hoc khi gi nguyn vt liu thay i c
th d on c nhu cu v gi ca sn phm s thay i nh th no
Ra quyt nh di iu kin khng chc chn, Trng hp ny ngi ra quyt
nh khng bit iu g s xy ra i vi kt qu ca mi cch la chn ca mnh. Th
d khng th bit chc chn tun ti ma hay nng; th trng chng khon ngy mai
tng hay gim; i bng no v ch trong ma gii ti...
Ra quyt nh di iu kin ri ro ,Doanh nghip khng th bit chc iu g
c th s xy ra trong tng lai nhng c th d on c xc sut xy ra i vi
tng tnh hung quyt nh. Th d ta khng bit chc chn tay vt no s v ch
trong trn chung kt tun ti nhng c th d on c xc sut 70% tay vt A s
dnh chin thng;
Khi ra quyt nh di iu kin chc chn, ngi ra quyt nh bit c hu
qu hnh ng ca mnh s c c kt qu tt nht. Cn khi ra quyt nh di iu
kin ri ro, ngi ra quyt nh s c gng ti a ho li nhun mong i ca mnh.
Cch tip cn ra quyt nh in hnh c dng l ti a ha gi tr tin t mong i.
Cc ch tiu ra quyt nh di iu kin khng chc chn thng xem xt n cc
ch tiu maximax, maximin v may ri ngang nhau.
1.2. La chn phng n cng sut trong iu kin khng chc chn
Trong iu kin khng chc chn, doanh nghip phi la chn phng n cng
sut sao cho c li nht i vi tng tnh hung xy ra. Doanh nghip c th chn
cng sut em li gi tr tin t mong i ln nht hoc c mc thua l thp nht hoc
m bo kh nng cn bng gia cc mc li nhun thu c vi mc thua l c
th xy ra, hoc l la chn phng n c gi tr c hi b l thp nht. Quyt nh la
chn ny ph thuc hon ton vo mc sn sng chp nhn ri ro ca cc doanh
nghip. a ra nhng quyt nh la chn cc phng n , ngi ta s dng cc
ch tiu c trng c th sau:
- Ch tiu Maximax
Ch tiu ny cn gi l ch tiu lc quan, bi v trong trng hp ny doanh
nghip s la chn phng n cng sut c gi tr tin t mong i thu c ln nht.
Doanh nghip c mc chp nhn ri ro cao, tin tng s thu c li nhun cao nht
vi phng n cng sut la chn. Phng php la chn l tnh ton gi tr tin li
30
thu c ln nht ca tng phng n v la chn phng n c li nhun cao nht.
- Ch tiu Maximin
Ngi ta cn gi l ch tiu bi quan, bi v trong trng hp ny doanh nghip
la chn phng n cng sut c gi tr thua l thp nht. Vi ch tiu ny, doanh
nghip c mc mo him thp, chp nhn phng n cng sut sao cho mc thua l
nu xy ra s thp nht. Phng n c la chn l phng n c gi tr tin t mong
i ln nht trong nhng gi tr mong i nh nht m mi phng n thu c.
- Ch tiu may ri ngang nhau
Theo ch tiu ny, doanh nghip chp nhn mt mc mo him trung bnh.
Ngi ta chn phng n c gi tr tin t mong i trung bnh ln nht trong cc
phng n a ra.
- Ch tiu gi tr c hi b l thp nht
Trong trng hp s dng ch tiu ny, doanh nghip c gng tm chn phng
n cng sut sao cho trong nhng tnh hung khc nhau s thu c gi tr tin t
mong i mc m bo yu cu ti thiu ho nhng gi tr c hi c th b b l trn
th trng. Phng php la chn c tin hnh bng cch lp bng cc gi tr c th
b b l. i vi tng tnh hung xy ra s xc nh gi tr c hi b l ca tng
phng n bng cch ly gi tr tin t mong i ln nht tr i gi tr ca cc phng
n cn li, sau s la chn gi tr nh nht t cc gi tr ln nht theo cc phng
n trong tng tnh hung va xc nh c.
hiu r chng ta ly v d sau:
V d 1 : Gi s doanh nghip F cn tin hnh la chn cc phng n cng sut
trong iu kin khng chc chn. Sau khi phn tch tnh hnh v tnh ton gi tr mong
i thu c (n v tnh l triu ng) ca tng phng n trong cc tnh hung c
th, cc s liu c cho bng sau:
Tnh hnh nhu cu trn th
trng
Phng n
Trung
Thp Cao
bnh
1. Doanh nghip c cng sut nh 10 10 10
2. Doanh nghip c cng sut va 7 12 12
3. Doanh nghip c cng sut ln -4 2 16
Hy la chn phng n cng sut bng cch s dng cc ch tiu trn.
Theo d liu ca bi ra, ta c:
31
Doanh nghip Maximax Maximin May ri ngang
c cng sut nhau
Nh 10 10 10
Va 12 7 10,33
Ln 16 -4 4,66
Trng hp s dng ch tiu maximax, ta chn phng n 3, xy dng doanh

nghip cng sut ln c gi tr tin t mong i ln nht l 16 triu ng.
Trng hp s dng ch tiu maximin, ta chn phng n 1 l xy dng doanh
nghip cng sut nh vi gi tr mong i thu c l 10 triu ng.
Trng hp s dng ch tiu may ri ngang nhau, ta chn phng n 2 l xy
dng doanh nghip cng sut va, v gi tr mong i trung bnh thu c ca phng
n ny cao nht l 10,33 triu ng.
Trong trng hp s dng ch tiu gi tr c hi b l thp nht, cn lp bng gi
tr c hi b l nh sau:
n v: Triu ng
Gi tr c hi b l theo tnh
Gi tr c
Phng n doanh nghip c hnh nhu cu trn th trng
hi b l ln
cng sut Trung
Thp Cao nht
bnh
- Nh 0 2 6 6
- Va 3 0 4 4
- Ln 14 10 0 14
Kt qu l ta chn phng n 2 v cho php doanh nghip ti thiu ha gi tr c

hi b l trn th trng, xy dng doanh nghip c cng sut va.
1.3. La chn phng n cng sut trong iu kin ri ro
la chn cng sut, ngi ta tnh tng gi tr tin t mong i ca tng phng
n bng cch ly xc sut nhn vi gi tr mong i ca tng tnh hung, ri cng cc
gi tr li theo tng phng n. Quyt nh s la chn phng n no c tng gi
tr tin t mong i ln nht. Thc cht l k vng v li ch thu c ln nht. C th
biu din cch tnh bng cng thc sau:
EMVi = EMV ij S ij max
j
Trong :
EMVi: L gi tr tin t mong i ca phng n i;
EMVij: L gi tr tin t mong i theo tnh hung j ca phng n i;
Sij: L xc sut theo tnh hung j ca phng n i.
32
V d 2: Vn dng s liu v d 1 nhng c b sung thm iu kin l lc ny
doanh nghip bit c xc sut ca tng tnh hung c th nh sau: nhu cu th
trng thp c xc sut l 0,3, nhu cu trung bnh xc sut l 0,5 v nhu cu cao c xc
sut l 0,2. Hy la chn phng n cng sut trong iu kin ny.
i vi phng n cng sut nh, ta c:
EMV1 = 10.0,3 + 10.0,5 + 10.0,2 = 10 triu ng
Tng t, phng n nhu cu va v ln s l:
EMV2 = 7.0,3 + 12.0,5 + 12.0,2 = 10,5 triu ng
EMV3 = -4.0,3 + 2.0,5 + 16.0,2 = 3 triu ng
Cn c vo kt qu trn chng ta chn phng n cng sut va. Bi v gi tr k
vng l ln nht. iu quan trng trong trng hp ny l phi bit c kh nng xy
ra nhu cu th trng. Mun p ng c yu cu i hi doanh nghip phi u
t tha ng cho cng tc iu tra nghin cu nhu cu th trng.
2. Phn tch ho vn trong la chn cng sut
Phn tch ho vn l tm ra mc cng sut m doanh nghip c tng chi ph
ng bng tng doanh thu. Thc cht im ha vn l im m ti doanh nghip
cha c li v cng khng cn b l na. Phng php ny c s dng xc nh
nhng quyt nh ngn hn v cng sut. Nh vy, cng sut c la chn ti thiu
phi l ngng im ha vn. Khi phn tch ho vn cn phi nh gi c chi ph c
nh, chi ph bin i v doanh thu tng ng.
Chi ph c nh l chi ph khng ph thuc vo mc cng sut sn xut ca doanh
nghip. l chi ph khu hao my mc thit b, nh xng, vt kin trc...
Chi ph bin i l khon chi ph thay i theo mc cng sut sn xut. Chi ph
ny bao gm tin lng, nguyn liu...
Ti im ho vn c doanh thu bng chi ph.
Nu gi :
Tng chi ph c nh hng nm l FC;
Chi ph bin i cho mt n v sn phm l V;
Tng chi ph l TC;
Tng doanh thu l TR;
Gi bn mt n v sn phm l P;
Khi lng sn xut l Q.
Ta c:
TR = Q.P
TC = FC + Q.V
Ti im ho vn TR = TC hay Q.P = FC + Q. V
33
FC
Suy ra : Q
P V
V mt doanh thu ha vn c th tnh c vi cng thc sau :
TR*=Q*.P
V mt hnh hc c th biu din nh sau:
TR
Chi ph
TC
VC
FC
0 Q*
Cng sut
V d 3: Sn phm A ca mt cng ty c chi ph c nh l 1000$/nm; chi ph bin

i trn mt n v sn phm l 2$/n v sn phm; gi bn mt sn phm l = 4$.
Hy xc nh im ha vn theo sn lng v doanh thu?
im ha vn theo sn lng:
FC 1000
Q* = 500 ;
P V 4 2
im ha vn theo doanh thu:
FC 1000
TR* = 2.000$
V 2
1 1
P 4
Nu doanh nghip sn xut nhiu mt hng, ta c th tnh doanh thu ha vn theo
cng thc:
FC
TR* n
Vi
1 Wi
i 1 Pi
Trong : i: Mt hng;
Wi: % doanh thu ca mt hng i trong tng doanh thu ca doanh nghip
thi k trc.
V d 4: Cng ty An Phc kinh doanh 5 mt hng ch yu l A,B,C,D,E. Chi ph
c nh hng thng ca cng ty l 20 triu ng. Gi bn, chi ph bin i v doanh thu
tng loi mt hng ca thng trc c cho trong bng di y, hy xc nh im
34
ha vn ca cng ty
n v tnh (triu ng)
STT Mt hng Gi bn Chi ph bin i Doanh thu
thng trc
1 A 3 2,4 25
2 B 2 1,6 25
3 C 1,5 0,9 20
4 D 1 0,6 10
5 E 2 1,6 20
Gii
Vi Vi
Mt hng Pi Vi TRi % TRi 1- (1- )*%TRi
Pi Pi
A 3 2,4 25 0,25 0,2 0,05
B 2 1,6 25 0,25 0,2 0,05
C 1,5 0,9 20 0,20 0,4 0,08
D 1 0,6 10 0,10 0,4 0,04
E 2 1,6 20 0,20 0,2 0,04
Tng 100 1 0,26
im ha vn ca cng ty ny l
FC 20.000.000
TRHV = = =76.923.000 ng
V 0,26
1 Pi * %Wi
i
3 ng cong kinh nghim

Ngi ta thy rng khi sn xut nhiu ln th tay ngh ngi lao ng cao hn,
quen hn, thao tc thun thc hn nn chi ph hoc thi gian sn xut ra mt n v
sn phm sau thp hn n mt v sn phm trc. S liu thng k kinh nghim cho
thy rng c cng sut tng gp i th chi ph hoc thi gian gim theo mt t l no
. Cn c vo doanh nghip xc nh cng sut ti u khi nhn hp ng sn
xut mt khi lng sn phm nht nh. Ngi ta c th xc nh ng cong kinh
nghim bng cc phng php sau:
3.1. Thi gian hoc chi ph thc hin cng vic :
Cng thc tng qut tnh cho cng vic th n theo ng cong kinh nghim
c xc nh nh sau:
Tn= T * Ln
Trong :
35
T l thi gian hoc chi ph thc hin cng vic th 1;
L l t l kinh nghim;
n l s n v khi thi gian T khi tng gp i .
V d 5 : Phn xng A sn xut n v sn phm th nht ht 125 gi cng lao
ng , vi t l kinh nghim 85% hy tnh thi gian hao ph sn xut ra n v sn
phm th 2 v th 4
Thi gian sn xut ra sn phm th 2 : 125 x 0,852=106,3 gi.
Thi gian sn xut ra sn phm th 4 : 125 x 0,854=90,3 gi
3.2. Phng php loga
Tn = T 1 ( N b )
Trong : Tn l thi gian hoc chi ph lm ra sn phm th n;
T1 l thi gian hoc chi ph lm ra sn phm th 1 ;
b l dc ca ng cong kinh nghim = (log ca t l kinh nghim) / (log 2)
V d 6 : Phn xng A sn xut n v sn phm th nht ht 125 gi cng lao
ng, vi t l kinh nghim 85% hy tnh thi gian hao ph sn xut ra n v sn
phm th 4
Thi gian sn xut ra sn phm th 4 l :
Tn = T1( Nb)= 125x ( 4 log(0,85) / log(2) ) =90,3 gi
II. NNG SUT V NH GI NNG SUT TRONG DOANH NGHIP

1. Nng sut v cc ch tiu o lng nng sut
Thut ng nng sut c cp n u tin bi nh kinh t hc Adam Smith
(1723-1790) trong mt bi bo bn v vn hiu qu sn xut nm 1776. Sau ,
thut ng ny c s dng rng ri khi phn tch vn kinh t tm v m v vi
m. Hiu mt cch n gin, nng sut l thc o lng tng u ra c to ra da
trn cc yu t tng u vo to ra s u ra .
cp v m, ngi ta thng s dng tng gi tr sn phm quc ni (GDP) l
u ra tnh nng sut. i vi cc doanh nghip u ra c th tnh bng tng gi tr
sn phm sn xut, gi tr gia tng hoc khi lng sn phm tnh bng n v hin
vt. u vo cp doanh nghip l cc yu t tham gia sn xut ra u ra nh lao
ng, nguyn vt liu, vn, thit b my mc, nng lng, nhng hng ha v dch v
trung gian khc. C th biu din cng thc tnh nng sut chung (nng sut tng hp)
cho tt c cc yu t nh sau:
Q1
Nng sut tng hp =
L V R E Q2
Trong :
36
Q1: Tng u ra;
L: Nhn t lao ng u vo;
V: Nhn t vn u vo;
R: Nguyn liu;
E: Nng lng;
Q2: Nhng hng ho v dch v trung gian khc.
T cng thc tng qut trn, ta c th thy rng, doanh nghip c th ci thin
nng sut trong nhng trng hp sau:
- u ra tng ln trong khi cc yu t u vo khng i
- u ra v u vo tng ln nhng tc tng ca u ra cao hn tc tng
ca cc yu t u vo (Trng hp khi doanh nghip tng quy m sn xut)
- u ra khng i trong khi cc yu t u vo gim xung
- u ra v u vo gim xung nhng tc gim ca u vo cao hn tc
gim ca u ra (Trng hp khi doanh nghip gim quy m sn xut)
- u ra tng ln v u vo gim xung (y l trng hp l tng nht)
Trc y, khi cp n nng sut, ngi ta thng hiu nng sut ng ngha
vi nng sut lao ng. Nhng thc t, ngha ca nng sut mang tnh ton din hn,
nng sut lao ng ch l mt trong nhng ch tiu phn nh nng sut hay cn gi l
nng sut b phn. V vy, nng sut b phn bao gm cc ch tiu sau:
+ Nng sut lao ng: W1 = Q hoc = VA
L L
Trong : Q: L khi lng sn phm sn xut;
L: S lao ng;
VA: L gi tr gia tng.
Nng sut lao ng phn nh tnh hiu qu ca vic s dng lao ng sng. Thc
cht n o gi tr u ra do mt cng nhn to ra trong mt khong thi gian nht nh
(nm, thng, ngy, ca, gi...) hoc l s thi gian cn thit sn xut ra mt n v
sn phm u ra.
+ Nng sut vn: Wv = Q hoc = VA
V V
Trong :
Q: L khi lng sn phm sn xut;
V: L s vn c nh ;
VA: L gi tr gia tng.
Nng sut vn l mt ch tiu c s dng trong vic xc nh gi tr c to
ra t mt n v vn s dng. Thng qua nng sut vn ngi ta c th bit c ng
vn c s dng nh th no v mc ng gp ca n trong s pht trin ca doanh
nghip.
Lao ng v vn l 2 yu t quan trng nht nh hng n nng sut chung, tuy
37
nhin ngoi 2 loi sng sut b phn ny cn c cc ch tiu khc nh:
+ Nng sut ca nng lng
Q VA
WE = hoc WE =
E E
+ Nng sut ca nguyn vt liu
Q VA
WE = hoc WE =
R R
Trn thc t ngi ta cng c th o nng sut b phn a yu t nh gi s
nh hng ca nhiu yu t u vo, chng hn nh:
Q Q
+ W= ; + W=
L V L V R
Ngoi cc ch tiu nh lng k trn, ngi ta c th xem xt n cc yu t
nh tnh o lng v nh gi nng sut trong doanh nghip. Cc yu t l:
- Yu t lnh o: Xem xt n mc tiu v chin lc qun tr
- Yu t qun l: C cu t chc, h thng qun l, chnh sch i vi lao ng
- Yu t pht trin sn phm, cng ngh
- Yu t sn phm, chin lc th trng
- Yu t ti chnh: Chnh sch ti chnh, cc ch tiu ti chnh
- Cc yu t khc nh cc mi quan h hp tc, lin doanh, lin kt, cc mi
quan h gia qun tr v ngi lao ng
V d 6. Mt ngi th th cng mi ngy lm vic 12 gi v ra 240 con bp
b. Bng cch thay i phng php v truyn thng, ngi th ny tng mc sn
lng ln 360 con/ngy. Chi ph nguyn liu lm ra mt con bp b l 3,5$/con; chi
ph nng lng l 4$/ngy; chi ph lao ng l 10$/gi, cc chi ph khc l 20$/ngy.
Hy so snh v tnh nng sut ca 2 trng hp trn?
Bi gii
Nhn t Cch v hin ti S dng cch v mi
Lao ng 12 gi * 10$ = 120$ 12 gi * 10$ = 120$
Nguyn liu 240 * 3,5$ = 840$ 360 * 3,5$ = 1.260$
Nng lng = 4$ = 4$
Chi ph khc = 20$ = 20$
Tng u vo = 984$ = 1.404$
Nng sut tng hp = 240/984 = 0,244 = 360/1404 = 0,256
38
2. Mt s bin php nhm tng nng sut trong doanh nghip
Nng sut ph thuc cht ch vo kh nng thit k v t chc iu hnh h
thng sn xut. Do v tr, vai tr ca nng sut ht sc quan trng i vi s tn ti
pht trin v kh nng cnh tranh ca doanh nghip, v vy nng cao nng sut l
nhim v quan trng hng u trong qun tr sn xut. Mt s bin php nhm nng
cao nng sut trong doanh nghip gm:
- Xy dng h thng cc ch tiu v thc o nng sut trong doanh nghip
- p dng cc phng php qun tr khoa hc trong sn sut (Qun l theo qu
trnh, TQM, JIT, Taylor, 5S, sn xut theo quy trnh cng ngh dy chuyn)
- Ci tin k thut v i mi cng ngh
- Phn tch, nh gi qu trnh sn xut, pht hin nhng khu yu nht "nt c
chai" c nhng bin php khc phc. y l khu quyt nh n nng sut ca
ton b h thng sn xut. Tm v pht hin khu yu nht l cng vic i hi phi c
s nghin cu thn trng, nh gi tt c cc khu, cc b phn, v kh nng k thut,
thit b, con ngi, nguyn liu v s phi hp ng b gia cc nhn t ny.
- Tng cng cc bin php v phng php khuyn khch ng vin ngi lao
ng. nh k nh gi kt qu ca cc bin php hon thin tng nng sut v cng
b rng ri, khen thng kp thi
- Ti cu trc doanh nghip sao cho c cu t chc hp l v hiu qu hn
- Nghin cu thi gian lao ng v thi gian t do hp l
- Hp l ha cc t th v thao tc lm vic
- Ci tin iu kin v mi trng lm vic. y l mt gii php quan trng nh
hng n nng sut lao ng
V nhit ni lm vic: Nu ngi lao ng lm vic trong mi trng nng c
th b chng mt, mt mi do mt nc, mt mui, vi cht gy tnh trng say nng, co
git, c nhn mt; tng nguy c mc cc bnh mn tnh nh tim mch, h hp, tiu
ha Theo quy nh ca B Y t, nhit mi trng lm vic khng c vt qu
32oC, nhng ni sn xut nng khng c vt qu 40oC.
V ting n ti ni lm vic: nu ting n t 75-85 Dexiben nng sut lao ng
gim 15%, ting n t 85-95 Dexiben nng sut lao ng gim 20%; lm vic thi
gian di trong khu vc c ting n cao c th b tai, chng mt, au u. Ting n
lm tng huyt p, mch nhanh ko di, nh hng n tim. Ting n cao cng c th
lm gim th lc, ri lon mu sc. Tip xc lu vi ting n cao c th gy bnh tm
thn. Theo quy nh tiu chun Vit Nam:
- Lm vic 8h lin tc mc n khng vt qu 85 dBA
39
V v sinh ti ni lm vic: Ni lm vic qu bn c th gy ri lon chc nng
ca t bo v no, lm gim s ch v chnh xc ca cc phn ng trong no. Lm
vic trong mi trng bi than, , xi mng c th b nhim bi gy x ha phi, bi
c kch thc ln hn 0,2-0,5 micromet s gy bi phi. Lm vic trong mi trng
bi bng, gai, phn ha hc s gy cc bnh v ng h hp, vim lot kh qun.
V iu kin nh sng, chiu sng tt v mu sc hi ha nng sut lao ng tng
t 5 n 20%.
CU HI N TP V BI TP CHNG 3
1. Khi nim cng sut v cc cch phn loi cng sut ch yu? ngha ca
vic nghin cu cc cch phn loi cng sut.
2. Phn tch cc nhn t nh hng ti cng sut ca doanh nghip.
3. Hy nu cc yu cu khi xy dng v la chn cc phng n cng sut.
4. Nng sut l g? Phn bit gia sn lng v nng sut?
5. Hy nu nhng ch tiu o lng nng sut trong doanh nghip.
6. Hy nu cc gii php tng nng sut trong doanh nghip.
7. sn xut thng cha nhin liu th nht cho tu con thoi ca NASA cn
phi hao ph mt 400h cng lao ng. Vi mc t l kinh nghim l 80%.
a. Hy xc nh thi gian sn xut thng th 20?
b. Xc nh thi gian sn xut 20 thng cha nhin liu?
8. Theo mt chng trnh nghin cu ca tng cc thng k, bn c giao
nhim v nh gi s ci tin v nng sut ca cc doanh nghip nh. Di y l s
liu trung bnh hng thng ca mt trong nhng doanh nghip m bn phi nh gi:
Nm trc Nm nay
Sn phm( chic) 15.000 15.000
Lao ng( gi) 350 325
Vn u t( USD) 15.000 18.000
in nng ( KW) 180.000 160.750
Bit rng: Chi ph lao ng l 8 USD/gi; li phi tr trn vn u t l 0,83%

/thng; chi ph in nng 1 USD/ KW. Hy tnh nng sut b phn theo lao ng, vn,
nng lng v nng sut tng hp?
40
9. Cng ty A chuyn cung ng cc ha cht v thit b s dng cho cc ca hiu
nh. Mt sn phm m cng ty cung cp l BC-6. Cng ty mi tun cung cp ra th
trng 11, 12 hoc 13 hp BC-6. Vi mi mt hp sn phm bn c cng ty thu
c li nhun l 35.000 ng. Tuy nhin, do c im l sn phm c thi hn s
dng rt ngn, v vy, nu sn phm khng c bn ht trong vng 5 ngy th s phi
vt b. Mi mt hp BC-6 c gi l 56.000 ng, v vy cng ty c th s mt 56.000
ng cho mi hp nu trong 5 ngy khng bn ht. Xc sut bn c 11, 12 v
13 hp ln lt l l 0,45; 0,35 v 0,2.
a) Li khuyn ca bn cho hot ng ca cng ty l g?
b)Nu cng ty c th ci tin BC-6 bng cch thm vo mt thnh phn mi
ko di hn s dng thm c 5 ngy na. Bn s c li khuyn g i vi s thay
i ny?
10. Gim c cng ty Sn Alpha ang la chn 1 trong 3 cng ngh sn xut
mi. Cc mc nhu cu ca ngi tiu dng l tnh hung 1,2 v 3. Xc sut xy ra ca
cc phng n c cho trong bng sau. Bng ny cng cho bit kh nng li nhun
ca tng tnh hung. Hy xc nh gi tr tin t mong i (EMV) ca mi quyt nh
la chn? S dng tiu chun EMV th s la chn no l tt nht?
n v tnh (triu ng)
Tnh hung 1 Tnh hung 2 Tnh hung 3
Xc sut 0,1 0,5 0,4
La chn A 25.000 -1.000 -1.500
La chn B 500 1.500 1.000
La chn C 2.000 500 - 500
11. Mt ca hng bnh ngt ang d nh u t mt dy chuyn sn xut bnh
ngt mi. t hng sn xut dy chuyn mi ny, ca hng ang xem xt 2 phng
n: i mi ton b hoc i mi mt phn so vi k hoch hin ti. Kh nng li
nhun thu c trong mi trng hp c cho trong bng sau:
Th trng khng
Cc la chn Th trng thun li
thun li
i mi tan b 100.000$ 90.000$
i mi mt phn 40.00$ 20.000$
Khng lm g 0$ 0$
Hy la chn quyt nh thch hp trong iu kin khng chc chn khi s dng ch
tiu:
a)Maximax; b)Maximin; c) May ri ngang nhau
41
CHNG IV. NH V DOANH NGHIP V B TR
MT BNG SN XUT
Chng ny nghin cu v nhng vn lin quan n la chn a im t

doanh nghip v nhng cch b tr mt bng sn xut ca doanh nghip. Mc ch ca
chng s gip ngi hc:
Hiu v thc cht v vai tr ca nh v doanh nghip;
Nhn bit cc nhn t ch yu nh hng n nh v doanh nghip;
Hiu c thc cht v vai tr ca b tr sn xut trong doanh nghip;
Nm r mt s phng php b tr sn xut;
Hiu v bit ng dng cc phng php b tr sn xut vo trong thc t .
I. NH V DOANH NGHIP
1. Thc cht ca nh v doanh nghip
Mt trong cc quyt nh c ngha chin lc i vi cc doanh nghip l vic
xc nh a im t doanh nghip ca mnh u hot ng sn xut kinh doanh
c n nh v c hiu qu. i khi, vic nh v khng ch gii hn trong bin gii
ca mt quc gia m c phm vi quc t. nh v doanh nghip l qu trnh ton cu
ha trong lnh vc sn xut.
a im ca doanh nghip c tc ng lu di n hot ng sn xut kinh
doanh. Vic quyt nh la chn a im b tr doanh nghip hp l v mt kinh t -
x hi to iu kin rt thun li cho cc doanh nghip hot ng sau ny v gp phn
nng cao hiu qu ca qu trnh sn xut - kinh doanh ca doanh nghip. Quyt nh
v a im ca doanh nghip l mt loi quyt nh c tnh chin lc. Chn c
mt a im tt c th gim c chi ph sn xut, tng sn lng tiu th v gip
doanh nghip n nh. Ngc li, a im khng tt c th gy ra nhiu bt li v ko
di trong thi gian di s rt kh khc phc. V vy, khi chn a im ca doanh
nghip cn tin hnh phn tch cn thn, c tm nhn xa, xem xt mt cch ton din
v cn tnh n kh nng pht trin, m rng doanh nghip trong tng lai.
C th hiu nh v doanh nghip l qu trnh phn tch v la chn cc vng v
a im t cc c s, b phn ca doanh nghip nhm m bo thc hin nhng
mc tiu chin lc kinh doanh ca doanh nghip la chn. Vng y c th hiu
l mt chu lc, mt quc gia, mt tnh hoc mt vng kinh t. a im l mt ni c
th no nm trong vng la chn.
Khng phi lc no doanh nghip cng ra quyt nh nh v doanh nghip.
Doanh nghip ch ra quyt nh khi c nhng thay i nh l cu vt xa cng sut
42
hin ti ca doanh nghip hoc cc thay i lin quan n nng sut lao ng, t gi,
dn s, nhu cu ni chung. Khi ni n nh v doanh nghip, ngi ta thng ngh
n vic xy dng cc doanh nghip mi hoc cc nh my mi, nhng trn thc t n
cn din ra i vi cc doanh nghip ang hot ng. l vic tm thm nhng a
im mi xy dng cc chi nhnh, phn xng, ca hng, i l mi. Khi tin hnh
nh v cc doanh nghip, thng ng trc cc cch la chn khc nhau. Mi cch
la chn ph thuc cht ch vo tnh hnh c th v mc tiu pht trin sn xut kinh
doanh ca doanh nghip. C th khi qut ho thnh mt s trng hp la chn ch
yu sau y:
- M rng c s hin ti, c th l m rng nhng b phn quan trng trong
doanh nghip;
- Duy tr nng lc sn xut a im hin ti v m thm nhng b phn, chi
nhnh, phn xng mi cc a im khc;
- M thm chi nhnh, phn xng mi trn cc a im mi, ng thi tng quy
m sn xut ca doanh nghip;
- B hn c s c v chuyn sang ni mi. y l trng hp do bt buc phi di
di v rt tn km, i hi phi c s cn nhc so snh thn trng gia chi ph ng
ca v li ch ca a im mi em li trc khi ra quyt nh.
2. Vai tr ca nh v doanh nghip
a im xy dng doanh nghip c ngha rt quan trng i vi hot ng sn
xut kinh doanh ca tng doanh nghip. Hot ng nh v doanh nghip l b phn
quan trng thit k h thng sn xut ca doanh nghip, ng thi l mt gii php c
bn mang tnh chin lc i vi hot ng sn xut kinh doanh ca cc doanh
nghip.
Vic quyt nh la chn a im t cc b phn ca doanh nghip hp l v
mt kinh t - x hi s to iu kin thun li cho cc doanh nghip hot ng sau ny
v gp phn nng cao hiu qu ca qu trnh sn xut - kinh doanh ca doanh nghip.
a im t doanh nghip nh hng n chi ph, nh hng n th trng
nguyn vt liu, cung cp u vo, m bo thng tin, lao ng... Bn cnh , a
im ca doanh nghip cng nh hng n sc cnh tranh v hiu qu hot ng sn
xut kinh doanh.
nh v doanh nghip hp l to iu kin cho doanh nghip tip xc trc tip
vi khch hng, nng cao kh nng thu ht khch hng, thm nhp v chim lnh th
trng mi, thc y sn xut kinh doanh pht trin, tng doanh thu v li nhun hot
ng ca cc doanh nghip.
a im b tr doanh nghip c nh hng lu di n hot ng v li ch
43
ca doanh nghip; ng thi n cng c nh hng n s pht trin kinh t - x
hi v dn c trong vng, gp phn cng c v thc y doanh nghip pht trin v
vy nu sai lm th s rt kh sa cha, khc phc hoc khc phc rt tn km. Bi
vy, vic la chn phng n nh v doanh nghip lun l mt trong nhng nhim
v quan trng mang ngha chin lc lu di i vi doanh nghip. nh v doanh
nghip hp l cn to ra mt trong nhng ngun lc mi nhn ca doanh nghip.
N cho php doanh nghip xc nh, la chn nhng khu vc c iu kin ti
nguyn v mi trng kinh doanh thun li, khai thc cc li th ca mi trng
nhm tn dng, pht huy tt nht tim nng bn trong.
3. Cc nhn t nh hng ti nh v doanh nghip
3.1. Cc nhn t nh hng n chn vng
C rt nhiu nhn t nh hng n quyt nh nh v doanh nghip. Tuy nhin,
vai tr v tm quan trng ca cc nhn t khng ging nhau. Khi xy dng phng n
nh v doanh nghip cn tp trung phn tch nh gi nhng nhn t quan trng nht.
Trn c s s phn tch, nh gi xc nh, la chn c vng v a im
thch hp nht t cc b phn ca doanh nghip. Trong tp hp rt nhiu cc nhn
t cn k n l cc iu kin v c im t nhin, kinh t, x hi, vn ho. Di
y cp n nhng nhn t quan trng thng c s dng phn tch la chn
a im t doanh nghip.
3.1.1. Cc iu kin t nhin
Nhng yu t thuc iu kin t nhin bao gm a hnh, a cht, thy vn, kh
tng, ti nguyn, mi trng sinh thi. Nhng iu kin ny phi tha mn yu cu
xy dng cng trnh bn vng, n nh, m bo cho doanh nghip hot ng bnh
thng, lu di v khng nh hng xu n mi trng sinh thi.
3.1.2. Cc iu kin vn ha - x hi
y l nhn t nh hng rt ln n vic la chn nh v cc doanh nghip.
Vn ho lun c xem nh mt trong nhng nhn t c tc ng rt ln n quyt
nh nh v doanh nghip. Do phn tch, nh gi cc yu t vn ho x hi l mt
i hi cn thit khng th thiu c trong qu trnh xy dng phng n nh v
doanh nghip. Nhng nhn t vn ha - x hi cn tnh ti l:
- Tnh hnh dn s, dn sinh, phong tc tp qun, thi ca chnh quyn a
phng, kh nng cung cp lao ng, thi lao ng v nng sut lao ng;
- Cc hot ng kinh t ca a phng v nng nghip, cng nghip chn
nui, bun bn, kh nng cung cp lng thc, thc phm, dch v;
- C s h tng ca a phng nh in, cp v thot nc, giao thng vn
ti, thng tin lin lc, gio dc, khch sn, nh ...
- Trnh vn ha k thut bao gm s trng hc, s hc sinh, k s, cng
nhn lnh ngh, cc c s vn ha, vui chi gii tr;
- Chnh sch pht trin kinh t - x hi ca cc vng;
44
- S pht trin ca cc ngnh b tr trong vng.
3.1.3. Cc nhn t kinh t
a. Gn th trng tiu th
Trong iu kin pht trin nh hin nay, th trng tiu th tr thnh mt nhn t
rt quan trng nh hng n quyt nh nh v doanh nghip. Cc doanh nghip
thng coi vic nh v gn ni tiu th l mt b phn trong chin lc cnh tranh
ca mnh, c bit l cc loi doanh nghip sau y:
- Cc doanh nghip trong lnh vc dch v nh ngn hng, siu th, nh hng,
khch sn, bnh vin, cc trm nhin liu ...
- Cc doanh nghip sn xut cc mt hng kh vn chuyn, d v, d thi, sn
phm ng lnh, hoa ti, cy cnh...
- Cc doanh nghip m sn phm tng trng trong qu trnh sn xut nh ru,
bia, nc gii kht...
Mi doanh nghip u c gng tm kim v tr t doanh nghip c thun li nht
v mt th trng, ph hp vi nhng c im kinh doanh c th ca mnh. xc
nh a im t doanh nghip, cn thu thp, phn tch v x l cc thng tin v th
trng. Cc thng tin cn thit c bn gm c:
- Xu hng pht trin ca th trng;
- Tnh cht v mc cnh tranh;
- c im ca sn phm v loi hnh kinh doanh;
- Quy m ca th trng....
b. Gn ngun nguyn liu
Nguyn liu c nh hng ln n quyt nh nh v doanh nghip. Trong mt
s trng hp v mt s ngnh, n ng vai tr quyt nh. Nhng loi doanh nghip
sau y nn t gn ngun nguyn liu:
- Cc doanh nghip c sn phm gim trng trong qu trnh sn xut nh ch
bin g, x nghip giy, xi mng, luyn kim...
- Cc doanh nghip s dng nguyn liu ti ch nh cc m, khai thc , lm
gch.
- Cc doanh nghip s dng nguyn liu ti sng nh ch bin lng thc, thc
phm, ma ng, du tm t...
Khi xc nh nh v doanh nghip, cn phn tch cc yu t sau:
- Chng loi, s lng v quy m ngun nguyn liu.
- Cht lng v c im ca nguyn liu s dng trong qu trnh sn xut kinh
doanh.
- Kh nng sn c ca nguyn liu
45
c. Nhn t lao ng
Thng doanh nghip t u, th s dng ngun lao ng ti l ch yu.
Ngun lao ng di do, c o to, c trnh chuyn mn, k nng tay ngh cao
l mt trong nhng yu t thu ht s ch ca cc doanh nghip. C nhiu ngnh cn
lao ng ph thng phi c phn b gn ngun lao ng nh nhng khu dn c;
nhng cng c nhng ngnh cn lao ng c tay ngh cao, i hi gn nhng thnh
ph ln, gn cc trung tm o to nghin cu khoa hc.
Chi ph lao ng l mt trong nhng yu t cn c tnh ti tuy nhin chi ph
thu nhn cng r khng phi l yu t quyt nh n quyt nh nh v doanh
nghip m thi lao ng, nng sut lao ng v cht lng ngun lao ng, trnh
chuyn mn mi thc s l yu t quyt nh, n nh hng trc tip ti kt qu hot
ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. Nu gi thu thp m nng sut thp th
t l chi ph lao ng cho mt n v sn phm vn cao.
d. Nhn t vn chuyn
Nhn t vn chuyn cn c xem xt c hai mt: vn chuyn nguyn vt liu
n doanh nghip v chuyn sn phm n th trng tiu th. Chi ph vn chuyn
thng chim t trng ln trong gi thnh sn phm. Trong c cu gi thnh, chi ph
vn chuyn gm c chi ph vn chuyn nguyn liu v vn chuyn sn phm. Nhm
gim gi thnh sn phm, ngi ta so snh gia hai loi chi ph vn chuyn ny a
ra quyt nh la chn phng n nh v doanh nghip tt nht xt v mt chi ph.
Nguyn tc chung l khi chi ph vn chuyn nguyn liu ln hn chi ph vn chuyn
sn phm th v tr t doanh nghip c la chn gn vng nguyn liu v ngc li.
e. Gn cc i th cnh tranh
Nhiu doanh nghip c xu th nh v gn i th cnh tranh. Qu trnh ny c
gi l qu trnh tch t thng sy ra khi ngun lc chnh c pht hin ra vng
ny. Ngun lc ny c th l ngun lc t nhin; thng tin; ngun lc nhn ti...
3.2. Cc nhn t nh hng n chn a im
Sau khi nh gi nhng nhn t nh hng ti vic la chn vng, mt vn
quan trng khc l tin hnh nh gi cc nhn t nh hng n chn a im t
doanh nghip. Nu nh nhng nhn t chn vng c nh gi phm vi rng ln
hn th nhng nhn t a im li rt c th, chi tit. Nhng nhn t ch yu cn tnh
ton cn nhc gm:
- iu kin giao thng ni vng;
- H thng cp v thot nc;
- H thng in;
- Yu cu v mi trng, ch cht thi;
46
- Din tch mt bng v kh nng m rng sn xut, m rng kinh doanh;
- iu kin v an ton, bo v, phng chy cha chy;
- Tnh hnh trt t, an ninh;
- Quy nh ca chnh quyn a phng v l ph dch v trong vng, nhng
ng gp cho a phng, nhng ngnh ngh khng u tin pht trin, ...
Hp 4.1. TP H Ch Minh: Quy nh nhng ngnh ngh khng c hot

ng trong khu dn c2
Nhng ngnh ngh khng c cp php mi trong khu dn c tp trung
1. Ngnh lin quan n ha cht (sn xut ha cht c bn, pin c-quy, thuc
bo v thc vt, ha cht lm lnh, phn, thuc nhum, sn, dc liu...). 2.
Ngnh ti ch ph thi (giy, nha, kim loi...). 3. Luyn cn cao su. 4. Thuc
da. 5. Xi m in, luyn kim, c. 6. Sn xut thuc l. 7. Ty nhum vi si. 8.
Sn xut bt giy. 9. Sn xut vt liu xy dng, gm, s, thy tinh. 10. Ch
bin g. 11. Sn xut ch bin thc phm ti sng. 12. Chn nui gia sc, gia
cm theo quy trnh cng nghip. 13. Git m gia sc. 14. Ngnh ch bin than
II. CC PHNG PHP H TR NH V DOANH NGHIP

1. Phng php ta trung tm
Phng php ta trung tm c dng la chn mt a im trung tm
chng hn nh kho hng phn phi trung tm ti nhiu a im tiu th khc nhau.
Mc tiu l tm c v tr hp l sao cho tng qung ng vn chuyn lng hng
ha n cc a im tiu th l nh nht. Phng php ny coi chi ph t l thun vi
khi lng hng ha v khong cch qung ng vn chuyn. Ngi ta cn dng mt
bn c t l xch nht nh v t vo trong mt h ta hai chiu xc nh v
tr trung tm. Mi im tng ng vi mt ta c honh x v tung y.
Trong trng hp khi lng hng ho vn chuyn ti nhng a im l bng
nhau, ta c th xc nh to trung tm bng cch tm ra ta x trung bnh v to
y trung bnh theo cng thc sau:

X =
Xi v

Y =
Yi
n n
Trong trng hp khi lng hng ho vn chuyn l khch nhau ta c th xc
nh to trung tm bng cng thc sau
2
Ngun: Theo QD 200/2004/QD-UB ca y ban nhn dn Tp HCM
47
Xtt =
XiQi v Ytt =
YiQi
Qi Qi
Trong :
Xi l honh ca a im i , ly theo bn
Yi l tung ca a im i, ly theo bn
Qi l lng vn chuyn n c s i
Qi l lng vn chuyn n tt c cc c s i
V d 1: Mt cng ty ti Thnh ph H Ch Minh ang mun la chn mt a
im mi lm kho hng phn phi trung tm cho cc c s hin ti. Hy s dng d
liu ca bng di y tm ni t kho hng mt cch hp l nht.
V tr t S container vn chuyn/
Ta xi To yi
kho hng thng
A 30 120 2.000
B 90 110 1.000
C 130 130 1.000
D 60 40 2.000
Xtt= 30( 2000) + 90( 1000) + 130( 1000)+ 60( 2000)

= 66,7
2000+ 1000+ 1000+ 2000
120( 2000) + 110( 1000) + 130( 1000)+ 40( 2000) = 93,3

Ytt =
2000+ 1000+ 1000+ 2000
Vng c chn lm trung tm phn phi s gn im c ta xtt= 66,7 v ytt = 93,3
yi
A( 30;120) C( 130;130)
120
B(90;110)
90
Kho hng trung tm (66,7;93,3)
60
D(60;40)
30
x
0 30 60 90 120 150
48
2. Phng php trng s gin n
Phng php trng s gin n l phng php c s dng nhng kin ca cc
chuyn gia. Cc chuyn gia s xc nh cc nhn t nh hng n nh v Doanh
nghip trong tng trng hp c th sau nh gi tm quan trng ca tng nhn t
v cho trng s th hin tng nhn t ti tng vng. Vng c la chn s l ni
c tng s im cao nht. Phng php dng trng s n gin va cho php nh gi
c cc phng n v nh tnh, va c kh nng so snh gia cc phng n v nh
lng. N cho php kt hp nhng nh gi nh tnh ca cc chuyn gia vi lng
ha mt s ch tiu. Tuy nhin, phng php dng trng s n gin c phn nghing
v nh tnh nhiu hn. Quy trnh thc hin phng php ny nh sau:
1. Xc nh nhng nhn t lin quan n a im nh la chn
2. Xc nh trng s cho tng nhn t ch ra mc quan trng tng ng ca
n so vi cc nhn t khc
3. Xc nh im s cho tng nhn t ca tng a im
4. Nhn trng s ca tng nhn t vi im s
5. Tnh tng s im cho tng a im nh la chn
6. Chn a im c tng s im cao nht
V d 2 : Mt nh qun tr ang xem xt la chn 1 trong 3 a im thu lm
trung tm dy ngoi ng. ng ta a ra 4 nhn t chnh nh gi phng n la chn.
Bng di y th hin cc nhn t la chn, trng s v im s tng a im
im s cc a im
Nhn t Trng s
A B C
Thun ng 0,1 60 80 80
Yn tnh 0,1 80 85 90
Chi ph thu a im 0,5 70 80 76
Mc n tc giao thng 0,3 85 85 90
Sau qu trnh iu tra nghin cu, cc chuyn gia tnh ton c cc phng n
theo bng sau:
Nhn t Trng im s nhn vi trng s
s A B C
Thun ng 0,1 60 x 0,1=6 8 8
Yn tnh 0,1 80 x 0,1 =8 8,5 9
Chi ph thu a im 0,5 37,5 40 38
Mc n tc giao thng 0,3 25,5 25,5 27
Tng 1 77 82 82
49
Tng s im sau khi nhn trng s ca a im A nh nht nn loi a
im ny. Gia a im B v C c tng s im bng nhau, nhng a im B c
im s ca nhn t chi ph thu a im (nhn t quan trng nht) cao hn a im
C.
III. B TR MT BNG SN XUT
B tr mt bng sn xut l mt hot ng quan trng trong ni dung ca qun
tr sn xut v tc nghip. Vic sp xp v b tr mt bng sn xut trong doanh
nghip nh hng ti cc hot ng sn xut kinh doanh nh chi ph, thi gian,
dng di chuyn ca nguyn vt liu Chng ny chng ta s nghin cu v c
im ca cc hnh thc b tr mt bng v cc k thut thit k b tr mt bng sn
xut sao cho t c hiu qu cao.
1. Thc cht ca b tr mt bng sn xut
B tr mt bng sn xut trong doanh nghip l qu trnh t chc, sp xp, nh
dng v mt khng gian my mc thit b, cc khu vc lm vic v cc b phn phc
v sn xut v cung cp dch v.
Vic b tr mt bng sn xut khng ch p dng i vi cc doanh nghip xy
dng mi m bao gm nhng doanh nghip thay i quy m sn xut, thay i thit k
sn phm hay quy trnh cng ngh sn xut sn phm mi hoc thm ch cch b tr
hin ti khng hp l cn iu chnh li.
y l mt trong nhng ni dung quan trng trong qun tr sn xut v tc
nghip, n nh hng trc tip n chi ph v thi gian sn xut sn phm v cung ng
dch v ca doanh nghip. B tr hp l s c nng sut cao, gim lng ph v s gin
on khng cn thit, tn dng ti a cc ngun lc vo sn xut nhm thc hin
nhng mc tiu kinh doanh ca doanh nghip. Ngc li, nu b tr khng hp l c
th lm tng chi ph, thi gian di chuyn ko di, cn tr cc hot ng tc nghip, lm
nh hng n hot ng sn xut kinh doanh. Nu phi sp xp b tr li mt bng s
dn n hao ph v tin v thi gian ca doanh nghip, to tm l khng tt, gy nh
hng xu n hot ng sn xut kinh doanh. V vy cn phi nghin cu k cng,
phn tch v la chn phng n b tr hp l ngay t ban u. Mt cch b tr mt
bng tt s t c phn ln cc ch tiu sau y:
Ti thiu ho chi ph vn chuyn nguyn vt liu v sn phm;
Loi b nhng lng ph hay di chuyn d tha khng cn thit gia cc b
phn, cc nhn vin;
Thun tin cho vic tip nhn, vn chuyn nguyn vt liu, ng gi, d tr v
giao hng;
50
S dng khng gian c hiu qu;
Gim thiu nhng cng on lm nh hng, gy ch tc n qu trnh sn xut
v cung ng dch v;
Tun th cc quy nh v phng chng chy n, iu kin nh sng, thng gi,
chng rung, n, bi... m bo an ton v an ninh cho nhn vin khi lm vic;
To s d dng, thun tin cho kim tra, kim sot cc hot ng;
To iu kin thun li trong giao dch v lin lc;
C tnh linh hot cao thch ng vi nhng thay i
2. Cc nguyn tc b tr mt bng sn xut
Vic b tr mt bng do nhiu yu t quyt nh nh:
- c im ca sn phm;
- Khi lng v tc sn xut;
- c im v thit b;
- Din tch mt bng;
- m bo an ton trong sn xut....
V vy sp xp b tr mt bng sn xut phi tun th mt s nguyn tc sau:
- Tun th quy trnh cng ngh sn xut. Th t cc b phn c sp xp theo
trnh t ca quy trnh cng ngh sn xut sn phm; sn phm i qua b phn no tr-
c th b phn nn t gn kho nguyn liu. B phn cui cng m sn phm i
qua nn t gn kho thnh phm nh vy s gim c thi gian v khong cch di
chuyn. Hai b phn c quan h trc tip trao i sn phm ln nhau nn b tr t
cnh nhau. thun li cho vic vn chuyn, kho nguyn liu v kho thnh phm th-
ng c b tr gn ng giao thng chnh bn ngoi doanh nghip.
- m bo kh nng m rng sn xut. Quy lut pht trin thng dn n tng
sn lng sn xut hoc a dng ha sn phm bng cch a vo sn xut thm cc
loi sn phm khc, Doanh nghip sau mt thi gian hot ng thng c nhu cu m
rng mt bng sn xut. V vy ngay t khi chn a im v b tr mt bng sn xut
phi d kin c kh nng m rng trong tng lai.
- m bo an ton cho sn xut v ngi lao ng. Khi b tr mt bng i hi
phi tnh n cc yu t v an ton cho ngi lao ng, my mc thit b, m bo
cht lng sn phm v to ra mt mi trng lm vic thun li cho ngi lao ng.
Mi quy nh v chng n, bi, chng rung, chng nng, chng chy n...phi c
tun th. Trong thit k mt bng phi m bo kh nng thng gi v chiu sng t
nhin, cc b phn sinh ra nhiu bi, khi, hi c, bc x c hi... phi c b tr
thnh khu ring bit v khng c b tr gn st khu vc c dn c. Cc kho cha vt
51
liu d chy d n phi b tr xa khu vc sn xut, v phi c trang b cc thit b an
ton phng cha chy n. Nhng thit b gy ra rung ng ln c th nh hng n
cc thit b khc khng nn t cnh cc thit b c gi tr ln...
- Tn dng hp l khng gian v din tch mt bng. S dng ti a din tch mt
bng hin c s gip cho doanh nghip gim c chi ph thu mt bng. iu ny
khng ch p dng i vi din tch sn xut m cn p dng c i vi din tch kho
hng. Vic tn dng ti a din tch khng ch cp n din tch mt sn tnh theo
m2 m cn tnh c n khng gian hin c. Trong nhiu nh my, ngy nay s dng
nhng gi trn cao tn dng din tch mt bng.
- m bo tnh linh hot ca h thng. B tr mt bng phi xt n kh nng
thay i vi chi ph thp nht khng lm nh hng n qu trnh sn xut kinh
doanh.
- Trnh hay gim thiu trng hp dng di chuyn nguyn vt liu i ngc
chiu. Vn chuyn ngc chiu khng nhng lm tng c ly vn chuyn m cn gy
n tc nh hng n hot ng sn xut- kinh doanh.
3. Cc hnh thc b tr mt bng sn xut
V mt l thuyt, c ba loi hnh b tr mt bng sn xut c bn l b tr theo
qu trnh, b tr theo sn phm v b tr theo v tr c nh. Vic la chn loi hnh b
tr no ph thuc vo quy trnh sn xut, c im ca sn phm- dch v ca tng b
phn trong doanh nghip. Mi loi hnh b tr mt bng c nhng u, nhc im
ring, vic kt hp cc loi hnh b tr trn theo nhng cch thc khc nhau gip cho
cc doanh nghip a ra mt hnh thc b tr mt bng ph hp vi iu kin v c
th ca doanh nghip mnh.
3. 1. B tr mt bng sn xut theo sn phm
B tr sn xut theo sn phm hay cn gi l b tr theo dy chuyn hon thin,
thc cht y l vic sp xp nhng hot ng theo mt dng lin tc nhng vic cn
thc hin hon thnh mt nhim v c th.
Hnh thc b tr ny ph hp vi sn xut hng lot, sn xut lin tc, khi lng
sn xut ln, nhng cng vic c tnh cht lp li v nhu cu n nh. V d dy
chuyn lp rp t, t lnh, my git, ch bin thc phm, nc ng chai... Hoc
thch hp vi trng hp sn xut mt hay mt vi loi sn phm vi s lng ln
trong mt khong thi gian ngn. Ngoi ra cn ph hp vi cc ngnh dch v nh
ngn hng, bu chnh, phc v sn bay, phc v n nhanh...
Dng di chuyn ca sn phm c th l theo mt ng thng, ng gp khc
hoc c dng ch U, ch L, W, M hay xng c. Chn b tr mt bng nh th no
52
ph thuc vo din tch v khng gian ca nh xng; tnh cht ca thit b; quy trnh
cng ngh; mc d dng gim st hoc cc hot ng tc nghip khc.
Hnh 4.1. V d b tr theo ng thng
Hnh 4.2. V d: S b tr theo hnh ch U
Cch b tr mt bng theo sn phm c nhng c im c bn sau:

- Vt t di chuyn theo bng ti, theo dy chuyn;
- Khi lng cc chi tit ang gia cng tng i nh, phn ln chng c lu
gi tm thi trn h thng vn chuyn nguyn vt liu;
- Cng nhn ng my c tay ngh va phi, thng ph trch hai hay nhiu
my;
- S dng nhng my chuyn dng, cc g, kp;
- t cn quy nh chi tit trnh t kim tra sn xut;
- S dng cc my mc chuyn dng, t ng ha cao
3.2. B tr mt bng sn xut theo qu trnh
B tr theo qu trnh, hay cn gi l b tr theo chc nng hoc b tr theo cng
ngh, thc cht l nhm nhng cng vic tng t nhau thnh nhng b phn c cng
qu trnh hoc chc nng thc hin. Sn phm trong qu trnh ch to di chuyn t b
phn ny sang b phn khc theo trnh t cc cng on phi thc hin. Chng hn
nh cc phn xng trong nh my, siu th, vn phng giao dch ngn hng, bnh
vin b tr theo khoa hoc phng chuyn mn; xng sa cha xe hi b tr khu vc
sa cha theo chng loi b phn xe.
53
Hnh 4.3.V d: B tr theo qu trnh trong dch v
Phng B phn
Phng chun on hng dn
phu thut Phng th nghim
Khu ging
Chp X quang Phng thuc Phng thanh ton
bnh nhn
B tr theo qu trnh ph hp vi hnh thc sn xut gin on, chng loi v

mu m a dng, th tch ca mi sn phm tng i nh, n hng thng xuyn
thay i, cn s dng mt my cho cho hai hay nhiu cng on. Sn phm hoc cc
chi tit, b phn i hi qu trnh ch bin khc nhau, th t cng vic khc nhau v
s di chuyn ca nguyn vt liu, bn thnh phm cng theo nhng con ng khc
nhau. Hnh thc b tr ny i hi nhng yu cu sau:
- Cn c lc lng lao ng lnh ngh;
- Lun cn nhiu lnh sn xut trong quy trnh;
- Nguyn vt liu lun di chuyn gia cc cng on v cc phn xng;
- Khi lng nguyn vt liu trong qu trnh gia cng ln;
- Trong phn xng cn mt a im rng d tr nguyn vt liu, thnh
phm cha gia cng;
- Thit b vn chuyn a nng.
3.3. B tr mt bng sn xut theo v tr c nh
B tr theo v tr c nh l hnh thc b tr mang tnh c th ca d n sn xut,
y sn phm c t c nh ti mt a im v ngi ta s mang my mc thit
b, cng nhn v nguyn vt liu n thc hin cc cng vic ti ch. Hnh thc ny
ph hp vi cc sn phm d v, cng knh hoc rt nng khng th di chuyn c.
V d khi sn xut my bay, ng tu thy, nhng cng trnh xy dng, xy lp...
3. 4. B tr mt bng hn hp
Ba loi b tr mt bng sn xut c trnh by trn l nhng hnh thc b tr
c bn. Trong thc t thng s dng cc hnh thc b tr hn hp vi s kt hp cc
hnh thc ny di cc dng khc nhau. Cc kiu b tr hn hp ny pht huy nhng
u im, ng thi hn ch nhng nhc im ca tng loi hnh b tr c bn. Trong
thc t ngi ta s dng hnh thc kt hp gia b tr theo qu trnh v b tr theo sn
phm kh nhiu. B tr theo qu trnh v b tr theo sn phm l hai cc ca qu trnh
sn xut theo lot nh v sn xut lin tc khi lng ln. B tr theo qu trnh thch
hp v c hiu qu i vi nhng loi sn xut c nhiu loi sn phm. ng trn gic
54
ca khch hng l nhng sn phm hng theo khch hng. Tuy nhin, b tr
theo qu trnh km hiu qu hn do chi ph cao hn. C th c nhng dng b tr hn
hp nh:
3.4.1. B tr mt bng sn xut dng t bo
Trong b tr sn xut dng t bo, thit b v cc t lm vic c sp xp
thnh nhiu cell nh (/ngn lm vic ca cng nhn) c ni kt lin nhau cc
cng on hay tt c cc cng on ca mt quy trnh sn xut c kh nng din ra
trong mt hay nhiu lin tc. Theo hnh thc b tr ny my mc thit b c
nhm vo mt t bo c th sn xut hoc ch bin cc chi tit ging nhau hoc cc
b phn cng h c i hi ch bin tng t nh nhau.
B tr theo t bo bao gm cc yu t ca c b tr theo sn phm ln b tr theo
qu trnh. B tr my mc trong mi t bo sn xut ging nh mt dy chuyn lp rp
nh. Do , cc th tc cn i dy chuyn c th c dng sp t my mc
trong mi . B tr gia cc t bo sn xut l b tr theo qu trnh v c cc c tnh
sau:
- Quy trnh lin tc, dng di chuyn nguyn vt liu v sn phm d dang di
chuyn u n v hu nh khng c s ch i gia cc cng on sn xut.
- Cng nhn a nng, ch c mt hoc vi cng nhn ng ti mi , khng
ging nh sn xut theo l/m m trong nhiu cng nhn cng lm vic v chu
trch nhim trn mt cng on n l, trong m hnh t bo cc cng nhn ph trch
tng cng on khc nhau din ra trong mt . V vy, mi cng nhn c hun
luyn thc hin tng cng on trong .
- Cc thng c dng ch U, vi sn phm di chuyn t u ny n u kia
ca ch U. Mc ch ca cch b tr ny nhm hn ch ti a khong cch i li v di
chuyn nguyn vt liu trong mt .
B tr theo t bo c nhng u im sau:
- Thi gian vn chuyn v di chuyn nguyn vt liu gim;
- Thi gian chun b sn xut gim;
- Gim tn kho sn phm d dang;
- S dng nhn lc tt hn;
- D kim sot;
- D t ng ha;
- Tng cng trch nhim ca cng nhn v nng cao cht lng thc hin;
- Trch nhim v cht lng c n nh r rng cho cng nhn trong mt t
bo c th v v vy ngi cng nhn khng th li cho cc cng nhn cng on
trc.
55
Tuy nhin, b tr theo hnh thc ny cng c nhc im, l:
- Mc s dng nng lc sn xut khng cao;
- Chi ph u t cho vic chuyn i t cc hnh thc khc sang b tr theo t bo
kh ln;
- Chi ph o to cng nhn tng ln;
- Vn u t tng.
Chnh v vy, nhiu cng ty trin khai m hnh t bo cho mt s cng on
ch khng p dng cho ton b qu trnh sn xut. V d, cc cng on sn xut c
quy trnh sy hay nung trong thi gian di thng khng ph hp cho vic p dng
m hnh t bo v kh lin kt cng on ny vo quy trnh lin tc ca dng t bo.
Cc nh my sn xut g ch yu trin khai m hnh t bo cho mt s cng on
nh ct x, lp rp v hon thin ch khng p dng cho cng on sy g hay lm kh
sn.
3.4.2. B tr theo nhm
B tr theo nhm l vic nghin cu, phn tch cc sn phm, chi tit gp
thnh cc nhm sn phm c c tnh tng t nhau. Theo hnh thc ny con ngi v
my mc c sp xp thnh mt nhm c th sn xut cc sn phm c cng
nhng yu cu v mt ch bin, x l cng vic. B tr theo nhm l s kt hp ca b
tr theo sn phm v b tr theo qu trnh. B tr sn xut theo nhm cho php sn xut
nhiu chi tit khc nhau c khi lng nh, vn t c hiu qu ca dy chuyn m
khng cn tiu chun ha sn phm. Nhm cng vic c th c nh hnh li khi
thit k hoc khi lng sn phm thay i.
u im ca b tr theo nhm l:
- Gim d tr nguyn liu, bn thnh phm v sn phm;
- Tit kim c khng gian sn xut;
- Gim thi gian chun b sn xut;
- Gim lao ng trc tip;
- Tng mc s dng my mc, thit b;
- Gim u t my mc thit b;
- Nng cao trch nhim ca cng nhn v nng cao cht lng thc hin;
- n gin ha trong hoch nh, gim thi gian hoch nh cng vic;
- Gim khi lng vn chuyn v tn kho;
- Phi hp cc cng vic d dng.
56
Hnh 4.6. V d cch b tr mt bng theo nhm
T B B
T T T Ghi ch:
B B T: Tin
P: Phay
P P K
B : Bo
K : Khoan
P K
3.4.3. H thng sn xut linh hot

tng v mt h thng sn xut linh hot c xut Anh trong thp nin
1960 vi h thng c th hot ng khng c ngi vn hnh 24 gi/ngy di s iu
khin ca my tnh. Nh vo chng trnh my tnh c th ch to nhiu loi chi tit
khc nhau m ging nhau v yu cu cng ngh. My tnh cng s kim tra tt hn
qu trnh chuyn ng ca cc b phn t my ny sang my khc khi bt u mi
cng vic. H thng ny rt c u im l:
- Gim lao ng trc tip;
- Gim vn u t;
- Rt ngn thi gian sn xut;
- Kim sot cng vic tt hn.
IV. THIT K CC PHNG PHP B TR MT BNG SN XUT
1. Thit k b tr theo sn phm
Trong b tr sn xut theo sn phm, qu trnh sn xut c thit k theo m
hnh dng chy, chia thnh rt nhiu cc bc cng vic nh khc nhau. Li ch thu
c t vic phn chia cc bc cng vic ny rt ln. Mi bc cng vic thc hin
c nhanh chng nh cng nhn v my mc thit b chuyn mn ha cao. Tuy
nhin, di ca bc cng vic c s thng tnh bng giy v phn ln cc yu cu
v thi gian rt ngn gn khng th mt cng nhn thc hin mt bc cng vic.
Nguyn nhn c bn l s bc cng vic qu nhiu v ngi cng nhn s tr nn
nhm chn khi thc hin nhng cng vic qu hp . Do , cc bc cng vic
thng c nhm thnh tng nhm c th qun l c v phn giao cho mt ngi
hoc vi ngi thc hin ti mt ni lm vic.
Qu trnh quyt nh phn giao nhim v cho ni lm vic gi l qu trnh cn
i dy chuyn. Nhim v c bn ca thit k b tr sn xut theo sn phm chnh l
cn i dy chuyn sn xut. Mc tiu ca cn i dy chuyn l to ra nhng nhm
57
bc cng vic c nhng yu cu v thi gian gn bng nhau. Dy chuyn c cn
i tt s lm gim ti a thi gian ngng my, cc cng vic hot ng nhp nhng,
ng b.
Ngi ta xut nhng phng php cn i khc nhau nh phng php m
hnh mu, phng php trc quan kinh nghim th ng sai, phng php ton hc...
Trong thc t cn i dy chuyn l vn phc tp v kh khn. C rt nhiu
phng n b tr khc nhau v rt him khi c phng n tt hn tt c cc phng n
khc.
Khi b tr mt bng sn xut phi m bo cc yu cu v trnh t cc bc cng
vic v yu cu cng ngh. Tr ngi ln nht i vi cn i dy chuyn sn xut l s
kh khn trong la chn nhm cc bc cng vic c cng khong thi gian thc hin.
Mt trong nhng nguyn nhn l vic nhm cc bc cng vic khng kh thi vo
cng mt nhm hoc c i hi khc nhau v thit b hoc cc cng vic khng ph
hp vi nhau. Mt nguyn nhn khc l s khc nhau gia di thi gian thc hin
cc cng vic c s. Cui cng l khng c kh nng cn i dy chuyn mt cch tt
nht do th t cng ngh khng cho php tp hp chng vi nhau. Ngi ta c th
dng my tnh xc nh phng n ti u v mt s ch tiu nh lng nhng khng
th ti u khi kt hp vi cc yu cu nh tnh khc. Do , phng php trc quan
th ng sai c p dng rng ri v ph bin nht v cch tnh n gin mc d n
khng cho gii php ti u. Mc ch ca phng php ny l loi bt s lng cc
phng n cn xem xt, la chn trong s cc phng n kh thi, mt phng n hp
l tha mn nhng mc tiu yu cu ca doanh nghip t ra.
Phng php trc quan th ng sai s dng trong cn i dy chuyn sn xut
bao gm cc bc c th sau:
Bc 1. Xc nh tt c cc cng vic cn phi thc hin sn xut ra sn
phm. Cn phi lit k y tt c cc cng vic cn thit c th lm ra sn phm;
Bc 2. Xc nh thi gian cn thit hon thnh tng cng vic;
Bc 3. Xc nh trnh t cn thit thc hin cho tng cng vic. Xc nh xem
cng vic no cn phi thc hin trc, cng vic no cn phi thc hin sau. Cn th
hin trnh t cc bc cng vic bng mt s logic c th d dng nhn bit th
t thc hin cc cng vic v d dng cn bng dy chuyn;
Bc 4. Xc nh thi gian chu k.
xc nh phng n thit k c th t c u ra nh k hoch, cn xc
nh thi gian chu k. l tng thi gian ti a thc hin cc cng vic mi ni
lm vic nhm to ra mt n v u ra. Tng s thi gian ca cc cng vic c
ghp li ti mi ni lm vic khng c vt qu thi gian chu k. Thi gian chu k
58
( TCK) c xc nh nh sau:
Thi gian sn xut trong mt ngy ( ca)
TCK= Nhu cu hoc kh nng sn xut mi ngy(ca)
Cng cn lu mt iu rng, thi gian chu k( TCK) phi ln hn hoc bng

thi gian thc hin cng vic c thi gian di nht v thi gian chu k khng c ln
hn thi gian lm vic trong ngy(ca) theo quy nh;
Bc 5. Xc nh s ni lm vic ti thiu thc hin cc cng vic .V mt l
thuyt, s ni lm vic d kin cn thit ti thiu c xc nh theo cng thc sau:
n
t
i 1
i
Nmin =
Tck
Trong : Nmin l s ni lm vic ti thiu;
n
t
i 1
i l tng thi gian thc hin cc cng vic i ;
Tck l thi gian chu k.

Lu : Kt qu ca s ni lm vic phi lm trn thnh s nguyn ln hn
S ni lm vic thc t phi ln hn hoc bng vi s ni lm vic ti thiu d
kin
Bc 6. Thc hin cn bng dy chuyn v phn cng cc cng vic cho tng ni lm
vic
Mun cn bng dy chuyn ta phi la chn cch phi hp cc cng vic c thc
hin trn tng khu vc lm vic theo mt th t kh thi v c tng s thi gian thc
hin cc cng vic trn cng mt khu vc gn bng nhau.
Bc 7. Tnh hiu qu ca dy chuyn
nh gi hiu qu ca dy chuyn ngi ta c th tnh bng ch tiu di y
Hiu qu ca Tng thi gian gian ngng my
dy chuyn
= ( 1- (N thc t)(TCK)
)*100%
V d 3: Cng ty Fruit Snack ch bin mn n hn hp gm nc, phm mu
thc vt, thuc bo qun v ng glucose. Trnh t v thi gian thc hin cc cng
vic c cho trong bng di y:
59
Nhu cu sn xut l sn xut 1.200 sn phm/ ngy , thi gian lm vic ti nh my
ny l 8 gi/ ngy. Hy thit k v cn bng dy chuyn sao thc s c hiu qu?
Gii
u tin, chng ta v s th t cng vic. Cng vic A khng c cng vic
no trc n, vy nt A c th t bt k. Cng vic A thc hin trc cng vic B, v
vy dy chuyn m bt u ti nt A phi kt thc ti nt B
B
A
Cng vic A ngay trc cng vic C, vy on dy chuyn t nt A phi kt thc ti nt C
B
A
Cng vic B v C lm trc cng vic D, vy dy chuyn bt u t nt B v C phi

kt thc ti nt D. Thi gian thc hin ca tng cng vic s c ghi bn cnh nt
cng vic
Cng vic Cng vic trc Thi gian (pht)

A p nc hoa qu - 0,1
B Thi thnh tng mnh A 0,2
C To dng A 0,4
D ng hp B, C 0,3
0,1 0,2
B
0,3
A D
C 0.4
Bc tip theo, chng ta tnh ton thi gian chu k thit k v s ni lm vic ti thiu
Tck = 8 gi x 60 pht/ h = 0,4 pht/ sn phm
1.200 sn phm
Nmin = 0,1 + 0,2 + 0,3 + 0,4 = 2,5 ni lm vic
0,4
Chng ta khng th c na ni lm vic nn phi lm trn thnh 3 ni lm vic
60
Chng ta phi nhm nhng cng vic vo nhng ni lm vic sao cho tng thi
gian thc hin ca mi ni lm vic khng vt qu thi gian chu k l 0,4 pht
Nghin cu s th t thc hin cc cng vic, cho thy rng bt u vi
cng vic A bi v khng c cng vic no trc . B tr A cho ni lm vic th
nht, B v C s sn sng cho b tr tip theo sau. Nu ta ghp A v C vo mt ni lm
vic th s vt qu thi gian chu k, v vy c th b tr B v A vo cng mt ni lm
vic v b tr C vo ni lm vic th 2. Khng c cng vic no c th c b tr
cng ni lm vic th 2 vi C v gii hn bi thi gian chu k. Cng vic D s tip tc
b tr ni lm vic th 3.
Ni lm Thi gian
Cng vic Thi gian cn li Cng vic cn li
vic thc hin
1 A 0,1 0,3 B, C
B 0,2 0,1 C, D
2 C 0,4 0,0 D
3 D 0,3 0,1 Ht
0,2
B
0,1 0,3
A D
C
0.1 0,4
Dy chuyn lp rp ca chng ta bao gm 3 ni lm vic , c sp xp nh sau:

Ni lm vic 1 Ni 2 Ni 3
1 2 3
0,3 pht 0,4 pht 0,3 pht
Bi vy s ni lm vic ti thiu theo l thuyt l ba, chng ta cn bng dy

chuyn hiu qu n mc c th. Dy chuyn cn bng c mc hiu qu l:
0,1 0 0,1
E = (1 ).100% 66,7%
3x0,4
2. Phng php b tr theo qu trnh
Cng ging nh trong b tr theo sn phm, b tr theo qu trnh c rt nhiu
phng n khc nhau trong nhiu ch tiu khng th lng ha c. V d, trong
61
trng hp c 6 b phn th s phng n s l 6! tc l 720 phng n. Khi thit k
b tr theo qu trnh cng khng c thut ton, quy trnh tm ra gii php ti u do
tnh cht ring bit ca cc b phn cn b tr v chu s tc ng tng hp ca nhiu
yu t. Ngi ta cng phi da ch yu vo phng php kinh nghim trc quan, th
ng sai xc nh la chn phng n hp l.
Mc tiu ca b tr theo qu trnh l ti thiu ha khong cch, thi gian hoc chi
ph di chuyn nguyn vt liu, bn thnh phm, con ngi trong doanh nghip. iu
ny thng c thc hin bng vic sp xp cc b phn c nhng cng vic lin
quan vi nhau cng gn nhau cng tt.
tin hnh thit k theo qu trnh, cn phi thu thp phn tch nhng thng tin
ch yu sau:
- Mc ch ca b tr sn xut m doanh nghip t ra;
- V tr, din tch ca cc b phn, cc ni lm vic v nh xng cn c b tr;
- Xc nh mi quan h gia cc b phn, cc ni lm vic;
- Khong cch gia cc b phn ;
- Thi gian hoc chi ph di chuyn gia cc b phn;
- Gii hn kh nng chu ti ca nn mng, quy ch v an tan, v phng chy
n
T cc thng tin trn tin hnh phn tch, d kin cc phng n b tr khc nhau hp
l gia cc bc cng vic, cc b phn trong dy chuyn sn xut. Trong cc phng n
s la chn c cch kt hp hp l nht, mang li li ch cao hn cc phng n cn
li. Trong thc t hin nay, cc doanh nghip thng p dng mt s phng php ph bin
sau:
a. Phng php ti thiu ha chi ph hoc khong cch vn chuyn.
Phng php ny coi chi ph vn chuyn hoc khong cch gia cc b phn l
tiu chun quan trng la chn phng n thit k b tr mt bng sn xut. Quy
trnh b tr mt bng s tri qua cc bc nh sau:
- Bc1. Xy dng ma trn th hin dng di chuyn ca cc chi tit t b phn
ny sang b phn khc.
- Bc 2. Xc nh din tch cn thit cho mi b phn sn xut v khong cch
gia tng b phn.
- Bc 3. Xc nh phng n b tr mt bng ban u.
- Bc 4. Xc nh chi ph ca phng n ban u. S dng phng trnh chi ph
vn chuyn nguyn vt liu theo cng thc:
n n
TC= ( Lij * Qij ) * K
i 1 j 1
Trong : n l s ni lm vic hay s ni sn xut
62
Qij l s lng n v phi di chuyn gia cc ni lm vic i v j;
Lij l khong cch gia cc ni lm vic;
K : Chi ph vn chuyn ca mi n v khong cch.
- Bc 5.Bng php th ng v sai tm cch b tr mt bng c kh nng sao
cho tng chi ph vn chuyn nh nht.
V d 4: Hy sp xp 6 b phn trong mt phn xng sao cho tng chi ph di
chuyn nguyn liu l nh nht. Mi b phn c kch thc l 20 x 20 m, chiu di
ca phn xng l 60m v chiu rng l 40m. Gi s trng hp ny khng tnh n
chi ph vn chuyn mi n v khang cch
Hin ti phn xng ang c cch b tr cc b phn nh sau:
B phn 1 B phn 2 B phn 3
Han thin In n ng gi
Nhn hn Vn chuyn Kim tra
40m
= 60m
Qua s liu thng k thy rng phn xng c khi lng vn chuyn gia cc
khu vc trong mt tun nh sau( n v tn):
(1) (2) (3) (4) (5) (6)
Han In n ng Nhn Vn Kim
thin gi hng chuyn tra
(1) Han thin 50 100 0 0 20
(2) In n 30 50 10 0
(3) ng gi 20 0 100
(4) Nhn hng 50 0
(5) Vn chuyn 0
(6)Kim tra
Hy nh gi phng n b tr mt bng hin ti? Bn c th a ra 1 phng n

b tr khc hp l hn khng?
Gii:
Phng n hin ti c s b tr nh sau:
100
50 30
1 2 3
20
100
50 10
20
6
50
4 5
63
n n
Tng chi ph ca phng n hin ti l :TC= L ij Q ij
i 1 j1
TC=50*1+50*1+20*2+30*1+50*1+10*1+20*2+100*1+50*1 =570
Trng hp nu thay i li cch sp xp khc khi khi lng vn chuyn gia
cc b phn ln nn t cnh nhau c th lm gim c tng chi ph , di y l 1
trong s cc phng n ci tin
In n (2) Han thin (1) ng gi (3)
Nhn hng (4) Vn chuyn (5) Kim tra (6)
Phng n hin ti c s b tr nh sau:

30
50 100
2 1 3
10
20
50 50 100
4 5 6
50
TC=50*1+100*2+100*1+30*2+50*1+10*1+20*2+100*1+50*1 = 480
Nh vy, phng n ny tt hn phng n trc v c tng chi ph nh hn.
Vi cch th ng v sai ny, khi lng cng vic nu tnh ton bng tay s rt ln v
ta c nhiu phng n khc nhau. Do gii quyt tt cch la chn phng n,
ngi ta phi s dng nhng phn mm my tnh vit sn cho vic la chn ph-
ng n b tr mt bng, v d nh phn mm l CRAFT (Computerized Relative
Allocation of Facilities Technique) hay SPACECRAFT.
a. Phng php nh tnh
Mc d cch tip cn trn c s dng kh nhiu, nhng n c hn ch l ch
thc hin mt mc tiu l chi chi ph hay qung ng ngn nht, trong khi , trong
nhiu trng hp c nhiu mc tiu t ra v do khng c mt ch tiu lng ha
c th phn nh c y cc mc tiu . Tc gi Richard Muther pht trin cch
tip cn tng qut hn bng cch s dng s ma trn trong hnh sau:
64
B phn 1
A
Mc quan trng
B phn 2 E A : Tuyt i cn thit
U
B phn 3 A
X
E : Rt quan trng
X A
B phn 4 E
I
X
I : Quan trng
C U
B phn 5
X O : Bnh thng
U
B phn 6
A O
U : Khng quan trng
X: Khng mong mun
Cc thng tin c khi qut ha trong cc ng k nh hnh v. Nhng

ch ci xut hin ti cc im ct thay cho s biu din bng khong cch. Chng biu
hin tm quan trng ca s gn nhau gia tng i b phn. Vi k hiu A l quan
trng nht v X l khng mong mun gn nhau.
3. Vn dng mt s phng php b tr mt bng sn xut c th khc
3.1. B tr mt bng vn phng:
c im hot ng vn phng khc hon ton vi sn xut. Trong sn xut khi
b tr mt bng ngi ta ch trng n hiu qu ca vic di chuyn dng vt liu, cn
i vi b tr mt bng ca vn phng vn quan tm y l phi b tr sao cho
dng thng tin lu chuyn c hiu qu nht . Mc tiu cho b tr mt bng vn phng:
- Tng cng c cu t chc.
- Gim s i li ca nhn vin v khch hng.
- To s ring bit cho cc khu vc cng tc.
- To s thng tin d dng gia cc khu vc
- D dng tho lun nhm, gp g, m thoi, trao i
Nhng b phn, c nhn no cng c cc mc lin h cht ch th cn thit
phi c t gn nhau .
Theo kinh nghim ca m s chuyn gia v b tr mt bng i vi cc vn
phng, din tch trung bnh cho mi nhn vin trong vn phng lm vic l 9m2 (bao
gm c hnh lang). Cc cn b iu hnh ch cht nn c mt din tch lm vic l
36m2. Cc phng hp, hi ngh cn b tr khong 2,25 m2/1 ngi. Cc li i dn n
ca thot him nn rng t 1,12m n l,67m. Cc li i gia hai gia hai hng gh nn
c chiu rng ti thiu t 0,76 n 0,90m.
65
3.2. B tr mt bng ca hng
Mc tiu ca b tr mt bng ca hng l tm ra phng n nhm ti a ha li
nhun trn mi mt vung din tch trng by hng ha. Nguyn l b tr chung ca
b tr mt bng cc ca hng cn lu n nhng nguyn tc b tr nh sau:
- B tr nhng loi hng c sc hp dn, sc li cun cao chung quanh khu vc
ngoi vi ca ca hng mi ngi c th nhn thy mt cch d dng.
- S dng nhng vi tr ni bt trong ca hng v d nh cc hnh lang, khu vc
ngay li i u tin hay li i cui cng b tr cc loi hng vi doanh thu cao, kch
thch s t m, s hng phn ca khch hng
- Thc hin nhng li i, hnh lang giao nhau, iu ny cho php khch hng c
nhng c hi di chuyn, to iu kin cho vic thc hin nhng quyt nh mua hng,
chn la hng ha c thun li.Thng thng khi p dng nhng nguyn l ny ng-
i ta thng b tr nhng k hng lin tc dc theo chiu di hay chiu rng ca ca
hng v trong mt s trng hp, ngi ta ch cho php c mt li i xuyn qua cc
khu vc trng by ca ca hng.
- Phn b nhng mt hng c sc tiu dng mnh c hai pha ca li i v nn
phn tn chng khp ni (trnh tp trung mt im) to iu kin gii thiu
nhng mt hng khc b tr ln cn chng. S dng nguyn l nay cho php ta thc
hin mt m hnh "b tr km " nhm gia tng s gii thiu qua gia tng doanh s
ca nhng loi hng b tri gn vi nhng loi hng sc tiu th nhanh .
3.3. B tr mt bng kho hng
Nhim v ca nh qun tr l vic pht hin mt phng n ti a ha mc s
dng khng gian kho hng vi chi ph thp. Mt phng n b tr mt bng kho hng
c hiu qu cn phi tha mn nhng yu t l:
- D dng trong giao, nhn v xp, d hng ha
- D dng trong vic di chuyn v tm kim hng
- Phn loi hng ha theo cc c tnh ring
- An tan trong bo v v phng chng chy n
- Thun tin trong vic kim k v kim sot hng nhp, xut
- Thun tin cho cc phng tin vn chuyn di chuyn, ly v giao nhn hng
- m bo ghi chp tn kho chnh xc
- m bo vic s dng hu hiu my mc, vn chuyn, bc d.
Khi sp xp b tr mt bng kho hng, nh qun tr c th tham kho mt s
nguyn tc sp xp kho hng nh sau:
- Thit lp nh dng dng chy nguyn vt liu tiu chun gim thiu ti a
thi gian chuyn tip. C th b tr kho hng theo hnh ch S, ch Z hoc ch L
66
- B rng ca li i phi rng c th vn hnh c cc thit b vn chuyn
(v d nh xe nng) mt cch d dng. Khai thc ti a khng gian ng
- Trnh ng ct trong li i, trnh hng ha st tng lm cn tr dng di
chuyn. Cc ng ct s lm tng thi gian chuyn tip hoc lm tc nghn ng di
chuyn nguyn vt liu
- C th s dng h thng k hng ha nhiu tng, thm ch thit k xe
nng v ngi di chuyn pha di
- a ra nhiu phng n b tr khc nhau. Phng n tt nht khng bao gi c
c ngay t cch sp xp u tin. a ra nhiu gii php khc nhau v li gii tt
nht s thu c t qu trnh ci tin lin tc.
67
CU HI N TP CHNG IV
1. Trnh by thc cht v cc hnh thc nh v doanh nghip.

2. Hy cho bit tm quan trng ca nh v doanh nghip nh hng n hot ng
sn xut kinh doanh ca doanh nghip nh th no.
3. Hy nu cc nhn t nh hng n la chn vng v a im t doanh nghip.
4. Hy nu c im ch yu ca b tr mt bng sn xut theo qu trnh, cho v d.
5. Hy nu c im ch yu ca b tr mt bng theo sn phm, cho v d minh ha.
6. Phn bit nhng khc bit c bn gia b tr theo qu trnh v b tr theo sn
phm.
7. Hy nu cc nguyn tc u tin trong b tr sn xut.
8. Hy nu c im c bn ca b tr mt bng sn xut dng t bo.
9. Cc hnh thc b tr hn hp c u im g? Cho v d minh ha.
10. lp mt chic khung nh cn phi thc hin qua 9 bc cng vic vi thi
gian v trnh t cho trong bng di y, bit rng thi gian lm vic l 8gi/ca v kh
nng sn xut l 1200 khung nh/ca:
Thi gian
Cng Cng vic
M t cng vic thc hin
vic trc
(giy)
A Ghp phn tri khung vi u khung 35 -
B Ghp phn phi khung vi cui khung 35 -
C Lm hp 60 -
D Ghp phn tri v phi li 70 A,B
E Ct knh 50 -
F Ct g sau knh 50 -
G t knh vo trong khung 20 D,E
H t nh vo trong khung 20 G
I t ming g sau knh 30 D,F,H
K Vt cht ming g v knh 40 I
L Lng nh vo hp 60 C,K
Hy biu din bng s trnh t thc hin cc cng vic v cn bng dy

chuyn?
11. Gim c ca mt DN ang xem xt b tr mt bng cc phng ban. Hin ti
cng ty c 6 vn phng
68
A)Phng nhn pht th; B)Vn phng th k;
C) Phng hp; D) Phng tip khch ;
E) Phng iu hnh; F) Phng chuyn vin
S ln di chuyn hng tun gia cc phng d kin :
A B C D E F
A 10 12 16 8 2
B 14 20 12 14
C 15 10 8 10 5
D 20 10 6 9
E 10 16 7
F 8 10 8
Hy xc nh s ln di chuyn qua li gia cc phng hng tun

12. Nh my A mun chn 1 a im t kho hng trung tm trn c s thng
tin v ta ca cc c s hin c v khi lng vn chuyn nh sau:
Ta trn bn Khi lng vn chuyn
a im
x y ( tn hng/thng)
A 5 10 5
B 6 8 10
C 4 9 15
D 9 5 5
E 7 9 15
F 3 2 10
G 2 6 5
Hy dng phng php ta trung tm la chn a im ph hp nht

13.Mt doanh nghip c s dng ma trn Richard Muther sp xp v tr t cc
ni lm vic, bn hy gii thch r ngha ca s di y:
Gim c
O
Trng phng k thut
A
U X
Th k gim c
E U
X A
My photo copy X
E U
I A
Phng k thut X
A
Ca vo vn phng
69
CHNG V. JIT V H THNG SN XUT TINH GN
Hp 5.1. Nghin cu tnh hung v h thng sn xut ca tp on Toyota
Cht lng tt nht

Chi ph thp nht
Thi gian p ng ngn nht
An ton lao ng nht
Tinh thn lao ng cao nht
Just in time Jidoka
ng linh kin, ng Con ngi v tp th Pht hin trc trc
s lng, ng lc ngay ti ch
- Lung lin tc
- H thng ko - T ng ngng
- Thay i nhanh Ci tin lin tc
my
- Cung ng tch hp - Cng c Andon
Gim lng ph
- Tch bit con
ngi- my mc
Sn xut cn bng
Cc quy trnh n nh v c chun ha
Kim sot trc quan
Trit l ca phng php Toyota
Ngi nh h thng sn xut ca Toyota tr thnh mt biu tng d nhn bit

trong gii sn xut hin i. Ti sao li l mt ngi nh? Bi v nh l mt h thng c
tnh cu trc. Ngi nh ch vng chc khi m mi nh, cc ct tr v nn mng ca
n vng chc. Mt lin kt yu s lm yu c h thng.
Khi u l nhng mc tiu ca Toyota nh cht lng tt nht, chi ph thp
nht, thi gian p ng ngn nht - cu thnh nn mi nh. Sau l l hai ct tr JIT
(ng lc, kp thi), y l yu t c trng nht ca h thng sn xut ca Toyota v
Jidoka (t ng kim li), mc ch l khng bao gi mt ph phm i qua giai
on k tip. Nm trong trung tm ca ngi nh l yu t con ngi. Nn mng ca
ngi nh l quy trnh n nh, vn ha v trit l ca Toyota.
Vi phng thc v trit l sn xut ca mnh, Toyota cho c th gii bit n
v s hiu qu v cht lng. Toyota l mt trong s cc nh ch to t hng u th
71
gii vi doanh s ton cu hng triu xe mi nm trn 170 quc gia. Vy trit l sn
xut ca Toyota l g? Cc trit l c c th ha nh th no? Sau khi nghin cu
chng ny c th gip ngi hc hiu thm phn no v mt phng thc qun l
hin i c tn l sn xut tinh gn (Lean Manufacturing)
I. THC CHT V NI DUNG CA H THNG SN XUT KP THI
JIT
1. Thc cht v JIT
JIT l vit tt ca Just - In - Time c ngha l ng lc hoc kp thi, mc ch
ca h thng sn xut ny l sn xut ng chng loi sn phm vi ng s lng
ti ng ni v vo ng thi im. Trong sn xut hay dch v, mi cng on ca
quy trnh sn xut s to ra mt s lng ng bng s lng m cng on sn xut
tip theo cn ti. Ni cch khc, JIT l h thng sn xut trong cc lung nguyn
vt liu, hng ho v sn phm cn n trong qu trnh sn xut v phn phi c lp
k hoch mt cch chi tit sao cho quy trnh tip theo c th thc hin ngay khi quy
trnh hin thi chm dt. Qua , khng c hng mc no ri vo tnh trng khng,
ch x l, cng nhn hay thit b khng phi ch i. Bt k s chm tr khng cn
thit hay tn kho trong qu trnh sn xut l lng ph, v vy, lng tn kho c gi
mc ti thiu.
JIT c p dng trong cc dy chuyn lp rp ca hng t Ford t nhng
nm 30 nhng phi n nhng nm 1970, quy trnh sn xut theo m hnh JIT mi
c hon thin v c Toyota Motors p dng. Sau Nht, JIT c 2 chuyn gia v
cht lng l Deming v Juran pht trin Bc M, t lan rng trn ton th gii.
JIT l mt trit l sn xut vi mc tiu l pht hin v loi b tt c cc ngun gy
lng ph mt cch khng ngng v trit nhm nng cao hiu qu ca h thng sn
xut. Theo phng thc qun l ca Toyota th nng lc sn xut hin c ca doanh
nghip s bng sn xut cng vi lng ph, v vy vic pht hin ra nhng lng ph
trong h thng sn xut s gip nng cao c nng lc sn xut hin ti. Qua nghin
cu thc t ti cc doanh nghip trn th gii, ngi ta nhn thy c nhng lng ph
ch yu sau y:
- Sn xut d tha, sn xut nhiu hn hay qu sm hn nhng g c yu cu
mt cch khng cn thit. Vic ny lm gia tng ri ro s li thi ca sn phm, tng
ri ro v sn xut sai chng loi sn phm.
- Nhng khuyt tt bao gm cc sai st v giy t, cung cp thng tin sai lch v
sn phm, giao hng tr, sn xut sai quy cch, s dng qu nhiu nguyn vt liu hay
to ra ph liu khng cn thit.
72
- Lng ph v tn kho, c th l d tr qu mc cn thit v nguyn vt liu, bn
thnh phm v thnh phm. Hng ha v nguyn vt liu lu kho qu lu lm nh
hng n cht lng v lm tng chi ph lu kho.
- Di chuyn khng hp l ca cng nhn, nguyn vt liu, bn thnh phm hoc
thnh phm lm ko di thi gian chu k sn xut. l vic t chc khng hp l
cng on vn chuyn, hoc di chuyn nguyn vt liu, cc b phn, hoc thnh phm
ra v vo kho hoc gia cc qu trnh.
- S ch i ca cng nhn hay my mc bi s tc nghn v thi gian tr hon
ca dng sn phm, nguyn vt liu, cng c, lng ph do thit b ngng lt vt...
- Lng ph pht sinh do chuyn sang sn xut sn phm khc dn n phi v
sinh, thay khun, chun b nguyn vt liu khc,
- Thao tc tha khng cn thit ca cc cng nhn khng gn lin vi qu trnh
sn xut. Chng hn nh mt thi gian tm kim h s do khng ng theo quy nh,
khng khoa hc hoc nhn vin ni chuyn in thoi lu v nhng cng vic khng
lin quan
- Sa sai hay gia cng li do n khng c lm ng trong ln u tin.
- Gia cng tha vt qu so vi mc yu cu nhng li khng cn thit. Vic gia
cng khng hp l l do s yu km trong thit k sn phm v cng c, to ra s vn
ng tha v nhng sn phm c khuyt tt. S lng ph cng pht sinh khi cung cp
cc sn phm c cht lng cao hn mc cn thit
- Kin thc ri rc v khng nm r v cc th tc quy trnh, thng s k thut
hoc cch thc gii quyt cng vic v.v...
Tm li, JIT l mt hnh thc qun l da trn s ci tin khng ngng v gim
thiu ti a s lng ph trong tt c cc b phn ca doanh nghip.
u im ca JIT l:
- Gim cc cp tn kho bn thnh phm, thnh phm v hng ho;
- Gim khng gian s dng;
- Tng cht lng sn phm, gim ph liu v sn phm li;
- Gim tng thi gian sn xut;
- Tn dng s tham gia ca nhn cng trong gii quyt vn ;
- Tng nng sut v s dng thit b;
- Gim nhu cu v lao ng gin tip.
Cng vi s pht trin nh v bo ca cng ngh truyn thng thng tin, JIT
tr thnh kh nng cnh tranh phi c i vi bt c doanh nghip no.
a. Thit k h thng JIT
Thit k v sn xut theo h thng JIT phi t c cc mc tiu ca JIT l
- Loi b s gin on
73
- Lm cho h thng sn xut linh hot
- Loi b s lng ph, c bit l tn kho vt qu mc
Vi cc mc tiu trn, h thng cu trc ca JIT s bao gm cc cc c im
sau:
b. Thit k sn phm
Khi thit k sn phm doanh nghip phi tnh ton sao cho qu trnh sn xut
din ra lin tc, n nh, gim thiu cc lng ph khng cn thit. thc hin c
iu ny trong thit k sn phm theo JIT phi m bo yu t l chun ha cc b
phn. Vic chun ha s gip cng nhn thc hin cc cng vic thng nht, d dng
v lm gim bt nhng cng vic cn phi x l. H thng JIT i hi cht lng sn
phm kh n nh v ng u, bi vic sn xut ra nhng sn phm khng t chun
c th gy nn s ngng tr lm nh hng n qu trnh sn xut.
c. Thit k qu trnh
Ngoi vic quan tm n thit k sn phm, JIT cng quan tm n thit k qu
trnh sn xut. Mt s yu t dui y c coi l quan trng trong thit k qu trnh
theo h thng JIT.
- L sn xut nh. L sn xut nh s di chuyn trong h thng d dng hn,
chim t yu cu v khng gian, gim tn kho v t thc hin li cc cng vic nu c
ph phm.
- Gim thi gian thit lp. Bng vic tp trung vo vic tm kim, pht hin
nhng kh nng c th gy li cho h thng s gip cho doanh nghip hn ch vic
dng h thng li sa cha, khc phc s c. Bo tr d phng trn thit b ch yu
cng c th lm gim nguy c s hng hc ca my mc.
- Ti thiu ha lng hng tn kho. H thng JIT c thit k gim thiu tn
kho, ch d tr va so vi nhu cu trong ngy (ca). Mt trong nhng cch gim
tn kho l vic vn chuyn trc tip t nh cung cp vo thng h thng sn xut m
khng cn qua kho ca doanh nghip.
- Linh hot trong sn xut
d. Yu t con ngi
Trit l ca JIT coi yu t con ngi l ti sn. Nhng cng nhn c o to
tt v c thc y l yu t c bn ca h thng JIT, cng nhn c trao cho quyn
hn rt ln trong vic ra quyt nh so vi cc h thng truyn thng. Nhng cng
nhn c k nng trong phm vi lin quan thc hin nhiu nhim v v s dng nhiu
my mc ni lm vic. iu ny lm cho h thng tr nn linh hot bi h c th
gip cng nhn khc khi c s ng trong cng vic hoc khi h gp kh khn g.
Nhng cng nhn trong h thng JIT c trch nhim cao i vi cht lng hn l
74
cng nhn trong h thng truyn thng v h tham gia tch cc hn trong vic pht
hin, gii quyt vn v ci tin lin tc.
e. Kim sot h thng
Hoch nh v kim sot h thng sn xut cng l khu quan trng trong h
thng JIT, iu ny c th hin qua nhng yu t sau:
- Gi mi quan h mt thit vi nh cung cp vi mong mun c cung cp lin
tc vi l nh v cht lng ng u, n nh.
- Duy tr thc hin bo tr d phng nhm m bo thit b lun hot ng trong
iu kin tt, vic thay th cc b phn nhm hng ti loi tr s c tim nng hn l
ch n lc c s c xy ra.
- S dng h thng th Kanban. Kanban l t ting Nht c ngha l k hiu
hay du hiu. Th Kanban ng vai tr l lnh chuyn nguyn vt liu hoc lnh sn
xut. Phiu Kan ban c dn sn vo cc thng ng chi tit, trong mi thng ny
xc nh trc c s lng chi tit cn n. Khi n cc chi tit ny ( ni lm vic
trc), ngi cng nhn s n nhn thng chi tit ny v g nhn dn vo mt thng
rng. Th Kanban c dn vo thng rng l lnh sn xut, yu cu ni lm vic
trc phi thc hin lm y thng c dn th Kanban
Hnh 5.1. V d v th Kanban
Dng Kanban Dng Kanban
Ni lm Ni lm Ni lm
vic 1 vic 2 vic 3
Dng vt
cht
- Gim chi ph giao dch trong qu trnh

- H thng sn xut theo nguyn tc ko ngha l ch sn xut nhng g cn v
vo ng thi im. Sn xut c din ra di tc ng ca cc cng on sau, nn
mi b phn ch sn xut theo yu cu ca cng on k tip
II. SN XUT TINH GN (Lean Manufacturing)
1. Thc cht v sn xut tinh gn
Sn xut tinh gn c dch t cm t Lean Manufacturing, n bt ngun t h
thng sn xut ca Toyota (TPS), mt h thng c a vo trin khai t nhng nm
1950 v c bit n nhiu hn v tnh hiu qu khi trin khai h thng sn xut Just-
In-Time (JIT). Cm t Lean Manufacturing hay Lean Production thng gi tt l
Lean xut hin ln u tin trong quyn C my lm thay i Th gii (The
75
Machine that Changed the World)3 xut bn nm 1990. Sn xut tinh gn v ang
c p dng ngy cng rng ri ti cc cng ty sn xut hng u trn ton th gii,
c bit l trong ngnh sn xut t, xe my v cc nh cung cp thit b cho ngnh
ny. Theo bo co ca Mekong Capital thng 06/2004, c khong 36% cc doanh
nghip sn xut M trin khai hay ang trong qu trnh trin khai h thng sn
xut tinh gn 4.
Sn xut tinh gn l mt h thng cc cng c v phng php qun l sn xut
nhm loi b nhng lng ph, nhng bt hp l trong qu trnh sn xut gim chi ph
sn xut, rt ngn thi gian sn xut, tng sn lng cho doanh nghip. Nguyn tc ch
o ca sn xut tinh gn l gia tng gi tr cho khch hng thng qua vic lin tc loi
b lng ph trong sut qu trnh cung cp sn phm v dch v.
Trong sn xut tinh gn, gi tr ca mt sn phm c xc nh hon ton da
trn nhng g khch hng tht s yu cu v sn lng tr tin c c. Cc hot
ng sn xut c th c chia thnh ba nhm sau y:
- Cc hot ng to ra gi tr tng thm (Value-added activities) l cc hot ng
chuyn ho nguyn vt liu tr thnh ng sn phm m khch hng yu cu.
- Cc hot ng khng to ra gi tr tng thm (Non value-added activities) l
cc hot ng khng cn thit cho vic chuyn ho nguyn vt liu thnh sn phm
m khch hng yu cu. Bt k nhng g khng to ra gi tr tng thm c th c
nh ngha l lng ph. Nhng g lm tng thm thi gian, cng sc hay chi ph khng
cn thit u c xem l khng to ra gi tr tng thm.
- Cc hot ng cn thit nhng khng to ra gi tr tng thm (Necessary non
value-added activities) l cc hot ng khng to ra gi tr tng thm t quan im ca
khch hng nhng li cn thit trong vic sn xut ra sn phm nu khng c s thay
i ng k no t quy trnh cung cp hay sn xut trong hin ti. Dng lng ph ny
c th c loi tr v lu di ch khng th thay i trong ngn hn. Chng hn nh
mc tn kho cao c yu cu dng lm kho m d phng c th dn dn c
gim thiu khi hot ng sn xut tr nn n nh hn.
V vy, lng ph y c hiu l tt c cc hot ng ca doanh nghip
khng gip to ra gi tr mong mun cho khch hng. Mun p dng c h thng
sn xut tinh gn, doanh nghip phi hiu u l nhng iu khch hng tht s quan
tm, nhng gi tr t sn phm v dch v cung cp c khch hng sn sng tr
tin Trn c s , doanh nghip s bit cch gim thiu, hoc loi b, nhng hot
ng no lm pht sinh chi ph v ko di thi gian ch i ca khch hng.
3
James Womack, Daniel Jones and Daniel Roos: The Machine that Changed the World. Simon & Schuster, 1992.
4
http://www.scribd.com/doc/13849923/Introduction-to-lean
76
Hp 5.2. Lng ph ti dy chuyn lp rp khung gm xe ti ca Toyota5
1. a linh kin n dy chuyn
2. Ch i gom linh kin
3. Tho dy ai cc linh kin
4. Lp linh kin
5. Sp xp linh kin gom
6. Thu gom cc con tn ca linh kin
7. i ngc li 8 mt ti gm xe ti trn dy chuyn
8. t linh kin vo ng ch trn gm xe
9. i n dng c lp rp
10. Ly dng c lp rp
11. t dng c lp rp ln linh kin trn gm xe
12. Dng dng c lp rp sit cht linh kin vo gm xe
13. t cc con tn vo linh kin
14. Dng dng c sit cht con tn vo gm xe
15. i ngc li 8 mt ly linh kin k tip
Trong cc hot ng trn ch c hot ng 8,13 v 14 l cc hot ng to
ra gi tr tng thm cn li tt c nhng hot ng khc u l lng ph hoc khng
to ra gi tr tng thm.
Mc tiu ca sn xut tinh gn bao gm:

Gim ph phm v s lng ph khng cn thit.: Gim chi ph lin quan n ti
ch ph phm, loi b bt cc tnh nng khng cn thit trn sn phm, gim thiu vic
lm i lm li khc phc li ca sn phm
Gim thi gian ch i: Thi gian chi i l khong thi gian k t khi a
mt l sn phm vo sn xut mt cng on no cho n khi chng c hon
tt, n bao gm thi gian gia cng, thi gian di chuyn, thi gian ch i do chuyn
i mu m hay quy cch sn phm .
Gim thiu tn kho: Gim thiu mc hng tn kho tt c cng on sn xut,
nht l sn phm d dang gia cc cng on.
Tng nng sut lao ng: Ci thin nng sut lao ng, bng cch va gim
thi gian nhn ri ca cng nhn, ng thi phi m bo cng nhn t nng sut
cao nht trong thi gian lm vic
Tn dng thit b v mt bng: S dng thit b v mt bng sn xut hiu qu
hn bng cch loi b s n tc, gim thiu thi gian dng my, nng cao hiu sut s
dng thit b
5
Ngun: Phng thc Toyota- Jeffrey K.Linker, trang 72
77
Tng tnh linh hot: C kh nng sn xut nhiu loi sn phm khc nhau mt
cch linh ng hn vi chi ph v thi gian chuyn i thp nht;
Mt cch hiu khc v sn xut tinh gn l vic nhm n mc tiu: vi cng
mt mc sn lng u ra nhng c lng u vo thp hn - t thi gian hn, t mt
bng hn, t nhn cng hn, t my mc hn, t vt liu hn v t chi ph hn.
Bng 5.1. S khc nhau gia sn xut truyn thng v sn xut tinh gn
Tiu ch Sn xut truyn thng Sn xut tinh gn
nh hng Cung cp (y) Khch hng (ko)
K hoch Da vo d bo bn hng Theo n t hng
Quy m l sn xut Ln Nh
Kim sot cht Tp trung, trch nhim thuc Phn tn, trch nhim thuc v
lng v nhn vin kim tra CNSX
Hng tn kho Gia cc cng on rt ln Khng c hoc rt t
Chuyn giao V kho tp trung Gia cc cng on
Chu k sn xut Di do gin on Ngn, ch yu l thi gin
tc nghip
2. Mt s nguyn tc ca sn xut tinh gn
- Nhn thc v s lng ph: y l vic nhn thc v pht hin nhng hot
ng g c hoc khng lm tng thm gi tr t gc khch hng. Bt k vt liu,
quy trnh hay tnh nng no khng to thm gi tr theo quan im ca khch hng
c xem l tha v nn loi b. V d nh vic vn chuyn vt liu gia cc phn
xng l lng ph v c kh nng c loi b.
- Chun ho quy trnh: Sn xut tinh gn i hi vic trin khai cc hng dn
chi tit cho sn xut, trong ghi r ni dung, trnh t, thi gian v kt qu cho tt c
cc thao tc do cng nhn thc hin. iu ny gip loi b s khc bit trong cch cc
cng nhn thc hin cng vic.
- Quy trnh lin tc: Sn xut tinh gn thng nhm ti vic trin khai mt quy
trnh sn xut lin tc, khng i lng vng, khng b n tc, hn ch vic tr v hay phi
ch i.
- Sn xut theo nguyn tc ko - i lp vi sn xut theo nguyn tc y truyn
thng. Phng php y tc l ngi qun tr sn xut lp tin khi lng nguyn
vt liu cn thit sn xut tt c cc b phn, ph hp vi khi lng cn thit cho
khu lp rp cui cng. Nguyn vt liu c phn cho cc ni lm vic vo nhng
thi im thch hp. Khi cng vic hon thnh ti mt ni lm vic, cc chi tit
c chuyn n ni lm vic tip theo v i c x l tip. Nhng ngc li,
phng php ko s c tin hnh nh sau: i) n hng bt u t cng on cui
cng. Khi mt n hng c nhn t khch hng v thng tin cho xng sn xut,
lnh sn xut trc tin c a n cng on cui quy trnh sn xut. ii) Sn
phm c li ko trong qu trnh sn xut da trn nhu cu ca cng on sau. Mi
78
cng on sn xut c xem l mt khch hng ca cng on gn k trc n.
Khng c sn phm no c gia cng bi cng on trc nu cng on sau khng
yu cu. iii) Tc sn xut c iu phi bi tc tiu th ca cc cng on sau.
Mc sn xut tng cng on bng vi mc nhu cu/tiu th ca cng on theo
sau.
- Cht lng t gc: Sn xut tinh gn nhm ti vic loi tr nhng ph phm
t gc, lm ng ngay t u, trnh vic phi sa cha hoc lm li. Theo nguyn
tc ny vic kim sot cht lng bi cc cng nhn cc khu lun c ch trng.
- Ci tin lin tc: Sn xut tinh gn i hi s c gng t n s hon thin
bng cch khng ngng loi b nhng lng ph, nhng bt hp l khi pht hin ra
chng. Theo nguyn tc ny i hi s tham gia tch cc mt cch thng xuyn, lin
tc ca tt c mi ngi trong doanh nghip trong qu trnh sn xut v mi ngi coi
y l ngha v, trch nhim v c quyn li khi quy trnh sn xut c hon thin
hn.
3. Cng c v cc phng php trong sn xut tinh gn
3.1. Chun ho quy trnh
Cc quy trnh v hng dn sn xut c qui nh r rng, chi tit v c
truyn t n cho mi ngi trnh s thiu nht qun hoc hiu khc nhau v cch
lm trong qu trnh thc hin cc cng vic. Mc tiu ca vic chun ho l cc hot
ng sn xut lun c thc hin theo mt cch thng nht, trnh nhng gin on c
th gp phi do thiu cc quy trnh c chun ho. Vic chun ho quy trnh trong sn
xut tinh gn bao gm nhng thnh phn l:
- Trnh t thc hin cng vic tiu chun: l trnh t cc bc thc hin cng
vic m mt ngi cng nhn phi tun th. Vic m t r rng, chi tit trnh t thc
hin cc cng vic s gip cc cng nhn thc hin cng vic thng nht, hn ch cc
khc bit c th gy ra nhng ph phm.
- Mc tn kho tiu chun. l lng chi tit, nguyn liu ti thiu cn c trn
dy chuyn hot ng sn xut din ra bnh thng, khng gy ra s nh tr cho
quy trnh do thiu nguyn liu.
- Thi gian thc hin cng vic tiu chun. l thi gian thc hin cn thit
m mt hoc nhiu chi tit ca sn phm c lm ra. Nh sn xut phi nm r thi
gian thc hin cc cng vic trong c quy trnh sn xut ch ng iu phi v
gim st sao cho qu trnh sn xut din ra lin tc, trnh ch i. V d, sn xut
mt chic bn c nhiu cng on, trong cng on sn phi mt 3 ting mi c
th chuyn sang cng on k tip.
3.2. Truyn t quy trnh chun cho cng nhn
Cc quy trnh sn xut tiu chun phi c c th ha bng vn bn, hnh nh, s
ha hoc cc cc bng hin th trc quan v phi c ph bin ngi cng nhn
79
trc tip sn xut tc nghip nm r quy trnh, thm ch doanh nghip lm mu trc
mi ngi d hnh dung. Vic hun luyn v truyn t quy trnh chun s gip
ngi cng nhn thng nht v cch thc hin cc cng vic m h cn phi lm.
Trong thc t, khi trin khai thc hin cc cng vic theo quy trnh chun c th
vn c s thay i do doanh nghip a ra nhng s ci tin hp l hn, v vy cc
hng dn cng vic chun nn c cp nht thng xuyn khi c s thay i. Doanh
nghip cn khuyn khch mi ngi a ra nhng tng cho nhng s ci tin
quy trnh ngy cng c hp l hn
3.3. Qun l bng cc cng c trc quan
Cc h thng qun l bng cng c trc quan cho php cc cng nhn tc nghip
nm c mt cch y v tin v cc thng tin quan trng khc. Cc bng hin
th ln s gip ngi qun l theo di d dng v nhanh hn so vi cc bo co bng
vn bn. Cc cng c trc quan thng di cc hnh thc sau:
- Cc bng hin th trc quan bao gm biu , bng o lng, s quy trnh
lm ngun thng tin tham kho cho cng nhn. V d, biu xu hng, biu
bin thin t l sn phm li, tin xut hng trong thng, v.v...
- Cc bng kim sot bng trc quan, ngi ta c th s dng cc ch s k thut
dng kim sot hay bo hiu s thay i. V d cc bng mu ch th gii hn kim
sot v kch thc hoc trng lng gip ngi cng nhn nhanh chng pht hin khi
sn phm vt khi mc gii hn cho php.
- Cc ch dn bng hnh nh chng hn nh vic s dng cc ng k di nn
nh xng phn bit gia khu vc t sn phm hoc nguyn vt liu vi lung di
chuyn nguyn vt liu trong nh xng.
3.4. Cht lng t gc
Cht lng t gc hay cn gi l Lm ng ngay t u lun c cp n
mi khu, mi ngi trong qu trnh sn xut. Vic lm ng ngay t u s gim
nhng lng ph, chi ph do sa sai v gim thi gian ch i ca cng on k tip.
Thut ng Jidoka trong ting Nht c gi l T ng ha thng minh thng
c nhc n trong h thng sn xut tinh gn, c ngha l cc vn nn c pht
hin kp thi v c khc phc hoc loi tr ngay ti ngun pht sinh. Mt s yu cu
chnh c lin quan cn c quan tm l:
- Kim tra trong dy chuyn. Ngi cng nhn tc nghip trc tip c trch nhim
kim tra v m bo cht lng sn phm ti cng on ca h trn dy chuyn sn
xut.
- Kim sot ti ngun. Cc nhn vin kim tra cht lng khng i tm khuyt tt
sn phm m tm ra ngun gc hay nguyn nhn ch yu gy ra khuyt tt. Chng hn,
h c th kim tra xem ngi cng nhn c thc hin theo quy trnh chun hay khng,
80
hoc khi c nhng khuyt tt h cn xc nh ngun gc ca cc khuyt tt l g.
T cch lm ny, cng vic ch yu ca nhm kim sot cht lng l gii quyt cc
ngun gc gy ra khuyt tt, trin khai cc bin php ngn nga v o to cho cng
nhn trnh s ti din ca nhng khuyt tt .
- Quy nh trch nhim r rng cho cng nhn tng cng on m h ph trch,
c ngha l cc cng nhn thuc cng on ny phi chu hon ton trch nhim v
cht lng sn phm, chi tit m h bn giao cho cng on k tip.
- S dng ngi gim st trc tip hoc thit b t ng kp thi pht hin
nhng khuyt tt v ngn chn vic cc sn phm, chi tit li di chuyn tip sang cng
on sau. Trong mt s trng hp c th cho dng quy trnh cho n khi no
nguyn nhn gy li c khc phc nhm trnh nhng hu qu ln hn v sau.
3.5. S chui gi tr
S chui gi tr l tp hp cc phng php gip th hin trc quan lung
sn phm v thng tin qua quy trnh sn xut. S ny c th gip nh qun tr xc
nh cc hot ng lm tng gi tr cng nh cc hot ng khng lm tng gi tr. S
chui gi tr thng c s dng trong cc d n ci tin thi gian chu k quy
trnh hoc trong phn tch v ci tin quy trnh bng cch xc nh v loi tr khong
thi gian lin quan n cc hot ng khng to ra gi tr tng thm.
3.6. p dng 5S
Phng php 5S bao gm mt s cc hng dn v t chc ni lm vic nhm
sp xp khu vc lm vic ca cng nhn v ti u hiu qu cng vic. 5S l nhng t
vit tt u tin trong ting Nht ca nhng cm t sau y:
- Sng lc (Seri). y l cng on phn loi nhng g cn thit v nhng g
khng cn thit ti ni lm vic. Nhng vt dng cn thit s c gi li ni lm
vic, cn nhng g khng cn thit s c chuyn i ni khc. Mc ch ca cng tc
sng lc ngi cng nhn khng phi mt thi gian tm kim nhng vt cn thit,
to khng gian hiu qu ti ni lm vic
- Sp xp (Seiton). Sp xp nhng th cn thit theo th t d tm, d thy, d
ly v d tr li. Mc tiu ca yu cu ny l gim n mc ti thiu s thao tc m
cng nhn thc hin cho mt cng vic, c th gip ngi s dng ngay lp tc ly
c vt dng cn thit ng ch hoc bit nhng vt dng no b tht lc.
- Sch s (Seiso). My mc v khu vc lm vic sch s nhm ngn nga cc vn
pht sinh do v sinh km. Mc ch ca cng tc ny l loi b mi ngun gy bn
mi trng lm vic, gi cho my mc v ni lm vic lun sch s vo cui ngy,
duy tr mi trng sch s trc, trong v sau mi ngy lm vic
81
- Sng sng (Seiketsu). y l hot ng nhm duy tr thng xuyn vic Sng
lc- Sp xp- Sch s bng cch a ra nhng quy nh, ni quy, k hoch, thm ch c
ph bnh hoc khen thng cc n v thc hin 5S.
- Sn sc (Shitsuke). Khuyn khch, truyn t v hun luyn v 5S bin vic
p dng tr thnh mt phn vn ho ca doanh nghip. Hnh thnh mt thi quen t
gic v lun tun th nghim ngt vic thc hin 5S.
3.7. Bo tr d phng v bo tr sn xut tng hp
Bo tr d phng l tng hp cc bin php t chc, k thut v bo dng, kim
tra v sa cha, c tin hnh theo chu k sa cha v theo k hoch nhm hn ch
s hao mn, ngn nga s c my mc thit b, m bo thit b lun hot ng trong
trng thi bnh thng v gip doanh nghip xc nh cc vn tim tng trc khi
chng pht sinh. Sn xut tinh gn nhn mnh cng tc bo tr d phng cn thit cho
vic gim thiu thi gian dng my do hng hc v thiu ph tng thay th.
Bn cnh cng tc bo tr d phng, doanh nghip cng cn quan tm n cng
tc bo tr sn xut tng hp l phn cng cng vic bo dng c bn thit b bao
gm kim tra, v sinh, bi trn, cn chnh do cng nhn l ngi vn hnh thit b.
Vic phn cng trch nhim r rng cng nhn ch ng trong vic xc nh,
gim st v khc phc nguyn nhn gy ra s c ca my mc.
Mc ch ca cng tc bo tr l:
- Hn ch s gin on trong qu trnh sn xut;
- m bo cht lng ca sn phm v dch v, gim t l ph phm/sai hng;
- Nng cao tin cy ca h thng sn xut;
- To thi quen v thc cho ngi lao ng;
- Ngn nga tai nn lao ng, ri ro trong sn xut;
- Duy tr v ko di chu k sng ca my mc, thit b;
- Trnh my mc c th h hng, cc chi tit b hao mn v nh xng xung
cp;
- p ng tt nhu cu ca khch hng, gim thi gian ch i ca khch hng.
3.8. Gim thi gian chun b hoc chuyn i sn xut
Sn xut tinh gn hng ti vic gim thiu thi gian dng dy chuyn sn xut
bt hp l, gy lng ph do s thay i chng loi sn phm sn xut hoc s chun
b trc khi sn xut. Thi gian chun b sn xut phi dng li thng l khu thay
khun, lau ra dn dp, iu chnh li cc thng s thit b, iu chnh my mc, sp
xp li mt bng ca dy chuyn, chun b nguyn vt liu.Vic chuyn i c th
s nhanh hn khi ngi ta xy dng cc thng s k thut tht chun (v c ti liu
ho y ) cho vic sn xut tng loi sn phm ring bit khng cn s lo ngi v
vic iu chnh li cc thng s trong qu trnh chuyn i sn phm trn thit b.
82
3.9. Gim thiu quy m ca l sn xut
Sn xut tinh gn hng ti lung sn phm di chuyn trn dy chuyn c quy
m l cng nh cng tt gim thiu bn thnh phm gia cc cng on sn
xut. Doanh nghip thng t chc nhiu dy chuyn sn xut c quy m l nh,
vi quy hoch dng t bo l mt hnh thc c trng. Dy chuyn sn xut nh
c nhng li ch nh sau:
- Gip cng on trc c kh nng sn xut ng nhng g c khch hng yu
cu v cung cp ng lc khch hng cn n
- t bn thnh phm hn gia cc cng on sn xut
- Nhiu chuyn sn xut c quy m l nh cho php nhiu quy cch sn phm
khc nhau c trin khai ng lot, v vy s gim thiu thi gian cht gy ra bi vic
chuyn i quy cch.
- Cn t cng nhn hn v nng mc trch nhim ca cng nhn tng chuyn cao
hn.
Hp 5.3. Nghin cu tnh hung v thnh cng khi trin khai h thng
Lean ca mt s cng ty
1. Khi cng ty Lantech, mt cng ty sn xut thit b ca M hon tt vic trin
khai Lean nm 1995, cng ty cho bit t c cc ci tin sau so vi h thng sn
xut theo l sn phm trong nm 1991:
- Mt bng sn xut trn mi my gim 45%;
- Ph phm gim 90%
- Chu k sn xut gim t 16 tun xung cn 5 ngy 14 gi;
- Thi gian giao hng gim t 4-20 tun xung cn 1-4 tun.
2.Cng ty Simms Fishing Products, chuyn sn xut trang phc dnh cho ng dn
c c s M, khi p dng Lean Manufacturing, tng thi gian quy trnh sn xut ca
h gim xung t 17 ngy xung ch cn 2-3 ngy6.
3. Cng ty Woodland Furniture, chuyn sn xut g cao cp c c s M,
sau khi p dng Lean rt ngn thi gian giao hng t 12 tun xung ch cn 1 tun
7
4. Toyota Bn Thnh, mt trung tm dch v bo tr xe ca Toyota Vit

Nam, qua qu trnh p dng clean gim thiu ng k quy trnh dch v bo tr
xe t 240 pht xung ch cn 45-50 pht cho mi xe ng thi tng lng xe c
bo tr trong ngy t 4-6 xe ln ti 16 xe ti mi im bo tr. Toyota Bn Thnh
6
Ngun:http://www.apparelmag.com/bobbin/search/search_display.jsp?vnu_content_id=2010873
7
Ngun: http://www.techhelp.org/about_success_details.asp?ID=37
83
gim thiu ng k v thi gian quy trnh bng cch loi b thi gian ch i khng
cn thit cng vi cc thao tc v di chuyn khng hp l ca cng nhn8
8
Ngun: bi vit : C th tng nng sut m khng cn u t. Thi bo Kinh t Si Gn, 27-5-2004.
84
CU HI N TP
1. Hy trnh by cc c im ca phng php sn xut JIT?

2. Sn xut tinh gn l g? Hy nu cc mc tiu ca sn xut tinh gn?
3. So snh s khc nhau gia sn xut tinh gn vi sn xut truyn thng?
4. Hy nu nhng lng ph ch yu trong sn xut?
5. Phn bit gia nguyn tc sn xut ko vi nguyn tc sn xut y?
6. Hy nu cc nguyn tc ca sn xut tinh gn?
7. Hy nu cc cng c qun l trc quan trong sn xut tinh gn?
8. 5 S trong sn xut tinh gn l g?
9. Bo tr d phng l g?
10. Thi gian chuyn i trong sn xut l g? Ly v d minh ha?
11. Chun ha quy trnh l g? Ti sao phi chun ha quy trnh?
85
CU HI THO LUN
Theo kin ca anh/ch, hin nay cng ty ca anh ch tn ti nhng lng ph no di

y, anh/ch hy nh du vo nhng lng ph , anh/ch hy kin ngh mt s
gii php khc phc tnh trng trn
1) T chc v b tr mt bng khng thun tin, gy kh khn trong qa trnh di
chuyn v sn xut;
2) Cch t vt, cch biu th km: do chng ta mt thi gian tm kim cc
vt, dng c, cng c phc v sn xut;
3) Lng ph ni ti trong chnh bn thn ng tc (ngi lao ng c nhng ng
tc tha, cha chun);
4) Quy trnh cn bng km (nh mt s b phn phi ch i hng do thiu nguyn
vt liu, thiu bn thnh phm);
5) Lng ph pht sinh khi to ra ph phm do l nh (c th ngi lao ng khng
tp trung vo cng vic, khng lm ng thao tc);
6) Thit b h hng (cc thit b khng c bo tr bo dng ng k hoch dn
n hng hc vo thi im sn xut);
7) Lng ph pht sinh do chuyn sang sn xut sn phm khc: Do iu chnh sn
xut chng loi sn phm khc dn n phi v sinh, thay khun, chun b NVL
khc,;
8) Lng ph pht sinh do thit b ngng lt vt (Nhng hng hc vt, khng dn n
dng hon ton nhng mt thi gian, cng sc sa li,..);
9) Lng ph do ph phm pht sinh do nguyn nhn l thit b: thit b sn xut ci
t sai thng s, chy khng n nh, chp chn;
10) Lng ph pht sinh do nguyn vt liu km phm cht (lm li sn phm, cht
lng u ra khng n nh, pht sinh nhiu sn phm hng,..);
11) Lng ph do phn vt i t nguyn vt liu. V d: trong mt s ngnh th khng
th tn dng c 100% nguyn liu u vo, phn tha, bavia,..;
12) Lng ph pht sinh do ni chuyn in thoi: Tn tin tel, sao nhng v nh
hng n cht lng cng vic;
13) Lng ph pht sinh do hi hp. Hin nay nhiu v tr thi gian i hi hp nhiu
hn thi gian gii quyt cng vic;
14) Lng ph pht sinh do tm kim h s, thng tin. H s khng c sp xp khoa
hc dn n mt nhiu thi gian, cng sc tm kim;
15) Lng ph pht sinh do ngng tr nghip v, thng tin. Thng tin khng c bo
co, truyn t y v chnh xc ti cc b phn lin quan;
86
16) Lng ph pht sinh do ph mc cho kt qu t nhin ca thao tc v nghip v
(li hay khng cng khng quan tm,..);
17) Ph nhn cng pht sinh do tng thm nhn s trc tip do Lng ph thao tc;
18) Ph nhn cng pht sinh do phi b tr c nh nhn s v hay thit b hay b
ngng lt vt, hoc thay th b xung sn phm;
19) Ph nhn cng pht sinh do cha ng dng t ng ha (khi phi s dng
nhn cng dn n tng chi ph);
20) Lng ph do khu hao u t thit b nhng nm kho cha c a vo sn
xut;
21) Chi ph pht sinh do khng th thu hi lng ph nguyn vt liu t nh cung ng
(ph phm);
22) Ph nguyn vt liu pht sinh do khng th mua vi gi gc (mc chnh lch gi
tht s trn th trng vi mc gi phi tr);
23) Ph nhn s pht sinh do tng nhn s gin tip (dn n tng ph nghip v chi
ph vn phng);
24) Ph nhn s dnh cho qu nhiu nhn s gin tip do cha ng dng cng ngh
thng tin;
25) Chi ph pht sinh do khiu ni (tin n b khiu ni, ph nhn s, ph cng tc);
26) Chi ph do pht sinh sn phm khng ph hp (sa cha, lm li, h cp, vt
b,..);
27) Chi ph pht sinh do mua tha nhng sn phm hao mn, mau hng;
28) Chi ph pht sinh do tn kho tha nguyn vt liu, sn phm d dang, sn phm
thnh phm;
29) Chi ph pht sinh do t gia cng ngoi (tn kho, vn chuyn, chi ph khc).
87
TI LIU THAM KHO
A. TI LIU VIT NAM

1. TS. Trng c Lc v Ths. Nguyn nh Trung: Qun tr tc nghip.NXB i
hc Kinh t quc dn. 2011
2. PGS.TS.Trng on Th: Gio trnh qun tr sn xut v tc nghip. NXB i
hc Kinh t quc dn. 2007
3. ng Th Thanh Phng. Qun tr sn xut v dch v. NXB Thng k, 2006.
4. TS. ng Minh Trang. Qun tr sn xut v tc nghip. NXB Thng k, 2003.
5. TS. Nguyn Thanh Lim: Qun tr sn xut. NXB Ti chnh. 2006
B. TI LIU NC NGOI
1. Harold T.Amrine: Qun tr sn xut v qun tr doanh nghip. Nh xut bn Thng
k. 2006
2. Hendrick, Thomas and Franklin Moore. Qun tr sn xut/tc nghip. NXB Richard
D. Irwin 1992.
3. James R. Evans: Gio trnh qun tr sn xut/tc nghip. Xut bn ln th 5. NXB
Vest Publising Company. 1997.
4. Jay Heizer v Barry Render: Qun tr tc nghip. NXB Prentice Hall, 2006
5. Kaijewski v Ritzmen: Qun tr tc nghip. NXB Pearson Prentice Hall. 2007
6. Norman Gaither: Qun tr sn xut v tc nghip. Nh xut bn Wadsworth. 1996
7. R.S. Rusell, B.W. Taylor III: Qun tr tc nghip, tp trung vo cht lng v kh
nng cnh tranh. Xut bn ln th 2. Nh xut bn Prentiee Hall .2003
8. Reid, Operations Management: An Integrated Approach, Wiley, 2007
9. Stevenson, Operations Management with Student DVD and Power Web, McGraw-
Hill, 2006
10. William J.Stevenson: Gio trnh Qun tr sn xut/tc nghip. Xut bn ln th 7.
NXB Sinh vin quc t, 1993.
11. Mark D.Hanna: Qun tr tc nghip. NXB Prentice Hall. 2001
.
88

Quyen13 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Quyen13 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

B K HOCH V U T

CC PHT TRIN DOANH NGHIP

Bin son : TS. Nguyn nh Trung

LI NI U.................................................................................. Error! Bookmark not defined.

Hnh 1.1. S h thng sn xut v tc nghip

1. Nu khi qut thc cht ca qun tr sn xut v tc nghip.

Hp 2.1: Nghin cu tnh hung v d bo cu ca Walt Disney 1

Trong : Ai: L cu thc t ca giai on i

S dng phng php d bo san bng s m vi 0,8 v 0,5 d bo

T bng trn ta chn h s 0,8 d bo cho thng 7 nh sau:

Vy d bo cho thng 7 bng phng php san bng s m c iu chnh xu hng

Thi gian (t)

- Tnh ch s ma v( tng nhu cu tng qu/ tng nhu cu cc qu)

III. KIM SOT D BO

Tn hiu theo di dng cho bit nhu cu thc t ln hn d bo.

1. D bo l g? C nhng loi d bo no?

Chng ny chng ta s nghin cu thc cht ca cng sut, n c o lng

Trng hp s dng ch tiu maximax, ta chn phng n 3, xy dng doanh

Kt qu l ta chn phng n 2 v cho php doanh nghip ti thiu ha gi tr c

V d 3: Sn phm A ca mt cng ty c chi ph c nh l 1000$/nm; chi ph bin

3 ng cong kinh nghim

II. NNG SUT V NH GI NNG SUT TRONG DOANH NGHIP

Bit rng: Chi ph lao ng l 8 USD/gi; li phi tr trn vn u t l 0,83%

Chng ny nghin cu v nhng vn lin quan n la chn a im t

Hp 4.1. TP H Ch Minh: Quy nh nhng ngnh ngh khng c hot

II. CC PHNG PHP H TR NH V DOANH NGHIP

Xtt= 30( 2000) + 90( 1000) + 130( 1000)+ 60( 2000)

120( 2000) + 110( 1000) + 130( 1000)+ 40( 2000) = 93,3

Hnh 4.2. V d: S b tr theo hnh ch U

Cch b tr mt bng theo sn phm c nhng c im c bn sau:

B tr theo qu trnh ph hp vi hnh thc sn xut gin on, chng loi v

3.4.3. H thng sn xut linh hot

Cng cn lu mt iu rng, thi gian chu k( TCK) phi ln hn hoc bng

Tck l thi gian chu k.

Cng vic B v C lm trc cng vic D, vy dy chuyn bt u t nt B v C phi

Cng vic Cng vic trc Thi gian (pht)

Dy chuyn lp rp ca chng ta bao gm 3 ni lm vic , c sp xp nh sau:

Bi vy s ni lm vic ti thiu theo l thuyt l ba, chng ta cn bng dy

Trong : n l s ni lm vic hay s ni sn xut

Hy nh gi phng n b tr mt bng hin ti? Bn c th a ra 1 phng n

Phng n hin ti c s b tr nh sau:

Cc thng tin c khi qut ha trong cc ng k nh hnh v. Nhng

1. Trnh by thc cht v cc hnh thc nh v doanh nghip.

Hy biu din bng s trnh t thc hin cc cng vic v cn bng dy

Hy xc nh s ln di chuyn qua li gia cc phng hng tun

Hy dng phng php ta trung tm la chn a im ph hp nht

Hp 5.1. Nghin cu tnh hung v h thng sn xut ca tp on Toyota

Cht lng tt nht

Ngi nh h thng sn xut ca Toyota tr thnh mt biu tng d nhn bit

Dng Kanban Dng Kanban

- Gim chi ph giao dch trong qu trnh

Mc tiu ca sn xut tinh gn bao gm:

4. Toyota Bn Thnh, mt trung tm dch v bo tr xe ca Toyota Vit

1. Hy trnh by cc c im ca phng php sn xut JIT?

Theo kin ca anh/ch, hin nay cng ty ca anh ch tn ti nhng lng ph no di

A. TI LIU VIT NAM

You might also like